From 1cd0ec6c093469e4c7b138be931bd62e03f40601 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Cami33 Date: Sun, 11 Feb 2018 17:25:42 -0500 Subject: [PATCH 01/16] Add files via upload --- data/tlg0559/tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml | 1679 ++++++++++++++++++++ 1 file changed, 1679 insertions(+) create mode 100644 data/tlg0559/tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml diff --git a/data/tlg0559/tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml b/data/tlg0559/tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml new file mode 100644 index 000000000..9e15f9f92 --- /dev/null +++ b/data/tlg0559/tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml @@ -0,0 +1,1679 @@ + + + + + + +Liber geeponicus +Heronis Alexandrini +Fridericus Hultsch +Harvard College Library + Harvard Library Arcadia Fund +Gregory Crane + + Digital Divide Data + Corrected and encoded the text + + + Gregory Crane + Editor-in-Chief, Perseus Digital Library + + + Matt Munson + Project Manager (University of Leipzig), 2016 - present + + + Annette Gessner + Project Assistant (University of Leipzig) 2015 - present + + + Thibault Clérice + Lead Developer (University of Leipzig) 2015 - 2017 + + + Bruce Robertson + Technical Advisor (Mount Allison University) + + + +Harvard College Library + tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml + +

Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License

+ +2017 +Harvard College Library +United States + + + + + + Heronis Liber Geeponicus + + + Fridericus Hultsch + + + Heronis Alexandrini + + Weidmann + Berlin + 1864 + + 1 + + The Internet Archive + + + + + + + + + + +

Text encoded in accordance with the latest EpiDoc standards (January 2014)

+ + + +Greek +Latin + + + +added language tags; edited capital letters, "author", "title"; added "funder"; added "filename"; updated "date" to 2017; added a "urn" tag; translated "publisher" and "pubPlace" into English, changed roman numerals in arabic; added "volume" nm. and link to the online scan; added "reDecl" + + + + +
+ +VII. +Heronis Liber Geeponicus. +

Ἥρωνος γεηπονικὸν βιβλίον.

+
+

Τίνες αἱ γενικαὶ τῶν σχημάτων διαφοραί; +Τῶν δὲ σχημάτων ἃ μέν ἐστιν ἐπίπεδα, ἃ δὲ στερεά, +κ. τ. λ. (Vide Def. 27).

+
+ +
+

Τίνες αἱ τῶν ἐπιπέδων σχημάτων διαφοραί; +Τῶν ἐν ταῖς ἐπιφανείαις σχημάτων κ. τ. λ. (V. ibid. 28).

+
+ +
+

Περὶ ἀσυνθέτου ἐπιπέδου σχήματος, ὅ ἐστι +κύκλος.

+

Κύκλος ἐστὶ τὸ ὑπὸ μιᾶς γραμμῆς περιεχόμενον ἐπίπεδον. +κ. τ. λ. (V. ibid. 29).

+
+ +
+

Περὶ διαμέτρου.

+

Διάμετρος δὲ τοῦ κύκλου ἐστὶν εὐθεῖά τις διὰ τοῦ +κέντρου ἠγμένη κ. τ. λ. (V. ibid. 30).

+
+ +
+

Περὶ τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις ἐξ ἀνομογενῶν +συνθέτων περιφερειῶν σχημάτων, οἷόν τί +ἐστιν ἡμικύκλιον.

+

Ἡμικύκλιόν ἐστι τὸ περιεχόμενον σχῆμα κ. τ. λ. (V. +ibid. 31).

+
+ +
+

Τί ἐστιν ἀψίς; +Ἀψὶς δέ ἐστι τὸ ἔλαττον ἡμικυκλίου κ. τ. λ. (V. ibid. 32).

+
+ +
+

Τί ἐστι κοινῶς τμῆμα κύκλου; +Κοινῶς δὲ τμῆμα κύκλου ἐστὶν κ. τ. λ. (V. ibid. 33).

+
+ +
+

Τίς ἡ ἐν τμήματι κύκλου γωνία; +Ἡ ἐν τμήματι κύκλου γωνία ἐστὶν κ. τ. λ. (V. ibid. 34).

+
+ + +
+

Τί ἐστι τομεὺς κύκλου; +Τομεὺς δὲ κύκλου ἐστὶ τὸ περιεχόμενον σχῆμα κ. τ. λ. +(V. ibid. 35).

+
+ +
+

Τίνες αἱ τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις εὐθυγράμμων + σχημάτων διαφοραί; +Τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις κ. τ. λ. (V. ibid. 40).

+
+ +
+

Τί ἐστι τρίγωνον; +Τρίγωνόν ἐστι σχῆμα ἐπίπεδον κ. τ. λ. (V. ibid. 41).

+
+ +
+

Τίνα τριγώνων εἴδη καὶ πόσα; + Τῶν δὲ τριγώνων ἢ τριπλεύρων σχημάτων κ. τ. λ. (V. +ibid. 42).

+
+ +
+

Τί τὸ ἰσόπλευρον; +Ἰσόπλευρον μὲν οὖν ἐστιν κ. τ. λ. (V. ibid. 43).

+
+ +
+

Τί τὸ ἰσοσκελές; + Ἰσοσκελῆ δὲ ὅσα τὰς δύο μόνας ἴσας ἔχει τὰς πλευράς. +(V. ibid. 44).

+
+ +
+

Τί τὸ σκαληνόν; +Σκαληνὰ δὲ ὅσα τὰς τρεῖς ἀνίσους ἔχει πλευράς. (V. +ibid. 45).

+
+ +
+

Τί τὸ ὀρθογώνιον; +Ὀρθογώνιον δέ ἐστι τὸ μίαν ἔχον ὀρθὴν γωνίαν. (V. +ibid. 46).

+
+ +
+

Τί τὸ ὀξυγώνιον; +Ὀξυγώνιον δέ τὰς τρεῖς ὀξείας ἔχον γωνίας. (V. ibid. 47).

+
+ +
+

Τί τὸ ἀμβλυγώνιον; +Ἀμβλυγώνιον δὲ τὸ μίαν ἔχον ἀμβλεῖαν γωνίαν. (V. +ibid. 48).

+
+ +
+

Τριγώνων ἰδιότητες.

+

Τὰ μὲν οὖν ἰσόπλευρα πάντα ὀξυγώνια κ. τ. λ. (V. ibid. 49).

+
+ +
+

Περὶ τετραπλεύρων σχημάτων.

+

Τί ἐστι τετράπλευρον ἐπίπεδον; +Τετράπλευρον ἐπίπεδόν ἐστι κ. τ. λ. (V. ibid. 50).

+
+ +
+

Τίνες αἱ τῶν τετραπλεύρων διαφοραί; +Τῶν δέ τετραπλεύρων σχημάτων κ. τ. λ. (V. ibid. 51).

+
+ + +
+

Τίνα τετραγονια; +Τὰ μὲν οὖν ὀρθογώνια κ. τ. λ. (v. ibid. 52).

+
+ +
+

Τίνα τὰ ἑτερομήκη; +Τὰ δὲ ὀρθογώνια μὲν κ. τ. λ. (V. ibid. 53).

+
+ +
+

Τί ῥόμβοι; +Τὰ δὲ ἰσόπλευρα μὲν κ. τ. λ. (V. ibid. 54).

+
+ +
+

Τίνα παραλληλόγραμμα; +Ἐπὶ δὲ τῶν τετραπλεύρων κ. τ. λ. (V. ibid. 56).

+
+ +
+

Περὶ παραλληλογράμμων ὀρθογωνίων.

+

Τῶν δὲ παραλληλογράμμων κ. τ. λ. (V. ibid. 57).

+
+ +
+

Τίς ὁ ἐν παραλληλογράμμῳ γνώμων; +Παντὸς δέ παραλληλογράμμου κ. τ. λ. (V. ibid. 58).

+
+ +
+

Τί ἐστι γνώμων κοινῶς; +Καθόλου δὲ γνώμων ἐστὶ κ. τ. λ. (V. ibid. 59).

+
+ +
+

Τί ἐστι τραπέζιον; +Τῶν παρὰ τά εἰρημένα τετραπλεύρων κ. τ. λ. (V. ibid. 60).

+
+ +
+

Τίνα τά τραπέζια; +Τραπέζια μὲν οὖν εἰσιν κ. τ. λ. (V. ibid. 61).

+
+ +
+

Τίνα τραπεζοειδῆ; +Τραπεζοειδῆ δὲ ὅσα κ. τ. λ. (V. ibid. 62).

+
+ +
+

Περὶ τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις εὐθυγράμμων καθʼ +ἕκαστα λεγομένων, οἷον τί ἐστι βάσις; +Βάσις λέγεται ἐπιπέδου χωρίου γραμμὴ κ. τ. λ. (V. +ibid. 66).

+
+ +
+

Τί ἐστι πλευρά; +Πλευρὰ δέ μία τῶν τὸ σχῆμα περικλειουσῶν. (V. ibid. 67).

+
+ +
+

Τί ἐστι διαγώνιος; +Διαγώνιος δὲ ἡ ἀπὸ γωνίας κ. τ. λ. (V. ibid. 68).

+
+ +
+

Τί ἐστι κάθετος; +Κάθετος δέ ἐστιν ἡ ἀπὸ σημείου κ. τ. λ. (V. ibid. 69.

+
+ +
+

Τί ἐστι κάθετος πρὸς ὀρθάς; +Κάθετος δὲ πρὸς ὀρθὰς λέγεται κ. τ. λ. (V. ibid. 70).

+
+ + +
+

Τίωες εἰσὶ παράλληλοι γραμμαί; +Παράλληλοι δέ καλοῦνται γραμμαὶ κ. τ. λ. (V. ibid. 71).

+
+ +
+

Τίνες δὲ αἱ οὐ παράλληλοι εὐθεῖαι; +Οὐ παράλληλοι εὐθεῖαί εἰσιν κ. τ. λ. (V. ibid. 72).

+
+ +
+

Τί ἐστι τριγώνου ὕψος; +Τριγώνου δὲ ὕψος καλεῖται κ. τ. λ. (V. ibid. 73).

+
+ +
+

Τίνες αἱ τῶν εὐθυγράμμων κτερέῶν σχημάτων +διαφοραί; +Τῶν δὲ εὐθυγράμμων στερεῶν κ. τ. λ. (V. ibid. 99).

+
+ +
+

Τί ἐστι πυραμίς; +Πυραμὶς μὲν οὖν ἐστι σχῆμα στερεὸν κ. τ. λ. (V. ibid. 100).

+
+ +
+

Ἥρωνος εἰσαγωγαὶ τῶν γεωμετρουμένων.

+
+ +
+

Ἡ ἐπίπεδος γεωμετρία συνέστηκεν ἔκ τε κλίματων καὶ +σκοπέλων καὶ γραμμῶν καὶ γωνιῶν κ. τ. λ. (V, Geom. cap. 3).

+
+ +
+

Τὰ δὲ μέτρα ἐξηύρηται ἐξ ἀνθρωπίνων μελῶν, δακτύλου, +παλαιστοῦ, σπιθαμῆς, ποδὸς, πήχεως, βήματος, ὀργυιᾶς +καὶ λοιπῶν, καθὼς προγέγραπται.

+
+ +
+

Ἐπειδήπερ ἐν τοῖς κλίμασιν ἐκράτησέ τις συνήθεια +τοῖς ἐγχωρίοις μέτροις χρᾶσθαι ἕκαστον, καὶ ἐκ τῆς ἀναλογίας + τοῦ ποδὸς πρὸς τὸν πῆχυν ἐξισοῦται τὸ μέτρον. τούτων +δέ οὕτως ἐχόντων τὴν μέτρησιν τῶν θεωρημάτων +ποιησόμεθα.

+

Καὶ ἔστιν ἡ μέτρησις τῶν θεωρημάτων κατὰ τὰ ὑποτεταγμένα +οὕτως.

+
+ +
+

Ἔστω τετράγωνον ἰσόπλευρον καὶ ὀρθογώνιον, οὗ ἑκάστη +πλευρὰ ἀνὰ πόδας ιβ´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· +τὰ ιβ´ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται ρμδ´ πόδες· τοσούτων ἔσται +τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἔστω τετράγωνον ἰσόπλευρόν τε καὶ ἰσογώνιον καὶ ἐχέτω + ἑκάστην πλευρὰν ποδῶν ν´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν +διαγώνιον· ποιῶ οὕτως· τὰ ν´ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται ,βφί· +26. πόδας sic G, quod propterea commemoro, quia plerumque π habet: +in sequentibus igitur, ubi nihil adnotabo, formam per compendium scriptam +esse scito 27. 31. γίνεται, nisi fallor, G (item p. 212, 4) + + +ἔσται τὸ ἐμβαδὸν τοσούτων. τὴν δὲ διαγώνιον εὑρεῖν· δὶς +τὸ ἐμβαδὸν ε· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες ο´ Ϲ +δ˝· τοσούτου ἐστὶν ἡ διαγώνιος. καὶ ἄλλως· τὴν μίαν πλευράν, +τουτέστι τὰ ν´, ἐπὶ τὰ ο´ Ϲ δ˝ γίνονται πόδες ,Ϛφλζ´ +Ϲ· ὧν ν˝ γίνεται ο´ Ϲ δ˝.

+
+ +
+

Ἔστω τετράγωνον ἑτερόμηκες ἤτοι παραλληλόγραμμον, +οὗ τὸ μῆκος ποδῶν ν´, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν λ´· εὑρεῖν αὐτοῦ +τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν διαγώνιον· ποιῶ οὕτως· τὸ μῆκος +ἐπὶ τὸ πλάτος γίνονται πόδες ,αφ´· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν ,αφ´ +ποδῶν. τὴν δὲ διαγώνιον εὑρεῖν· τὸ μῆκος ἐφ᾿ ἑαυτὸ γίνονται +πόδες ,βφ´· καὶ τὸ πλάτος ἐφ᾿ ἑαυτὸ γίνονται πόδες +Ϡ´· ὁμοῦ γίνονται πόδες ,γυ´· ὧν πλευρὰ τετραγωνική πόδες +νη´ γ˝· τοσούτου ἐστὶν ἡ διαγώνιος ποδῶν νη´ γ˝· τὸ +δὲ ἐμβαδόν ἐστι ποδῶν ,αφ´.

+
+ +
+

Ἔστω τετράγωνον παραλληλόγραμμον μὴ ὂν ὀρθογώνιον, +οὗ τὸ μεῖζον μῆκος ποδῶν λβ´, καὶ ἡ ἄλλη ποδῶν λ´· ὁμοῦ +γίνονται πόδες ξβ´· ὧν τὸ ἥμισυ γίνονται λα´. καὶ τὸ πλάτος +ποδῶν ιη´, καὶ τὸ ἄλλο ποδῶν ιϚ´· ὁμοῦ γίνονται λδ´· ὧν +τὸ Ϲ ιζ´· ταῦτα πολυπλασιάζω ἐπὶ τὰ λα´· γίνονται πόδες +φκζ´. ἑξῆς καταγραφή.

+
+ +
+

Τρίγωνον ὀρθογώνιον, οὗ ἡ μὲν κάθετος ποδῶν λ´, ἡ +δὲ βάσις ποδῶν μ´ ἡ δὲ ὑποτείνουσα ποδῶν ν´· εὑρεῖν +αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· τὴν βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον +γίνονται πόδες ,ασ´· ὧν Ϲ γίνονται πόδες χ´· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν +ποδῶν χ´. εὑρεῖν αὐτοῦ καὶ τὴν ὑποτείνουσαν· τὰ λ´ +τῆς καθέτου ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται Ϡ´· καὶ τὰ μ´ τῆς βάσεως +ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται αχ´· ὁμοῦ πόδες ,βφ´· ὧν πλευρά τετραγωνικὴ +γίνεται ν´. ἄλλως εὑρεῖν τὴν ὑποτείνουσαν· +σύνθες τάς β´ πλευράς, τὰ λ´ καὶ τὰ μ´· γίνονται ο´· ταῦτα +ἐπὶ ε´ τν´· τούτων τὸ ξ˝ ν´.

+
+ +
+

Ἔστω τρίγωνον ὀρθογώνιον ἕτερον καὶ ἐχέτω τὴν μὲν +βάσιν ποδῶν μ´, τὴν δὲ ὑποτείνουσαν ποδῶν μα´ τὴν δὲ +κάθετον ποδῶν θ´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν κάθετον· +1. ἔστω G 2. ,ε G 9. πόδες G ἔστω G 10. ποδῶν G +12. γίνεται G 13. νη´ prius] λϹ η G (voluit Νη) 16. μεῖζον] +μεῖνον G 23. ποιῶν G 24. Ϲ˝ G ἔστω G 27. γι cum nota +compendii G 29, γίνεται G + + +ποιῶ οὕτως· τὰ μα΄ ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται ,αχπα΄. καὶ +τὰ μ΄ ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται ,αχ΄· ταῦτα ὑφαιρῶ ἀπὸ τῶν +,αχπα΄ ποδῶν· λοιπὸν μένουσι πόδες πα΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ +γίνεται πόδες θ΄. νῦν ποιῶ τὴν κάθετον ἐπὶ + τὴν βάσιν· γίνονται τξ΄· ὧν τὸ Ϲ γίνονται πόδες ρπ΄· ἔσται +τὸ ἐμβαδὸν ποδῶν ρπ΄. ἑξῆς ἡ καταγραφή.

+
+ +
+

Τρίγωνον ἰσοσκελές, οὗ ἡ κάθετος ποδῶν μ΄, ἡ δὲ βάσις +ποδῶν ιβ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· τὴν +βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον γίνονται πόδες σμ΄· ὧν τὸ ἥμισυ + γίνονται πόδες ρκ΄· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν ποδῶν ρκ΄.

+

Τριγώνου ἰσοσκελοῦς ἑκάστη τῶν ἴσων πλευρῶν ποδῶν +κε΄, ἡ δὲ βάσις ποδῶν ιδ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ +τὴν κάθετον· ποιῶ οὕτως· ἑκάστης πλευρᾶς ποίησον ◻΄· +γίνονται πόδες χκε΄· λαμβάνω τὸ Ϲ τῆς βάσεως· γίνονται + πόδες ζ΄· ταῦτα ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται πόδες μθ΄· λοιπὸν μένουσι +πόδες φοϚ΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνονται πόδες +κδ΄· καὶ τὰ ζ΄ ἐπὶ τὴν κάθετον πόδες ρξη΄· τοσούτων ἔσται +τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἔστω τρίγωνον ἰσόπλευρον καὶ ἐχέτω ἑκάστην πλευρὰν + ἀνὰ πόδας λ΄, καὶ ἐγγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν +διάμετρον· ποιῶ οὕτως· τὸ ἐμβαδόν ἐστι ποδῶν τ𝒢Ϛ΄· ταῦτα +ἐπὶ τὲ δ΄ γίνονται πόδες αφξ΄· ἄρτι σύνθες τὰς τρεῖς πλευράς· +γίνονται πόδες 𝒢΄· ἄρτι μερίζω τῶν ,αφξ΄ τὸ 𝒢″· γίνονται +πόδες ιζ΄ γ″· τοσούτων ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου.

+
+ +
+

Ἔστω πάλιν τρίγωνον ἰσόπλευρον καὶ ἐχέτω ἑκάστην +πλευράν ἀνὰ πόδας λ΄, καὶ περιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν +αὐτοῦ τὴν διάμετρον· ποιῶ ούτως· τὰ λ΄ ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται +Ϡ΄· φανερὸν ὅτι κάθετος τοῦ τριγώνου ἔσται ποδῶν +κϚ΄· ἄρτι μερίζω τῶν Ϡ΄ τὸ κϚ″· γίνονται πόδες λδ΄ Ϲ η″· + ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου τοσούτων.

+
+ +
+

Ἔστω τρίγωνον ὀξυγώνιον, οὗ τὸ μικρότερον σκέλος ποδῶν +1. ποιῶν G 5. Ϲ″ G ἔστω G 7. ἰσοσκελοῦς G 9. γίνον- +ται] γι΄ G, quod compendium hinc non enotavi nisi in dubia scriptura +10. ἔστω G 11. Τρίγωνον G 13. ἑκάστης] immo τῆς 17. ἔστω G +20. πόδας scripsi ex cap. 54, πο G 22. γίνεται cum suprascr. ον G +24. ιζ΄ ζ G 25. πάλιν] πᾶν G 26. πόδας habet G 28. ἔστω G +29. λδ Ϲ η G, et similiter reliquis locis 30. ἔστω G + + +ιγ´, καὶ τὸ μεῖζον ποδῶν ιε´, καὶ ἡ βάσις ποδῶν ιδ´, +καὶ ἐπιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν διάμετρον· ποιῶ +οὕτως· φανερὸν ὅτι τὸ ἐμβαδὸν τοῦ τριγώνου ἐστὶ ποδῶν +πδ´· ταῦτα ἐπὶ τὰ δ´ γίνονται πόδες τλϚ´· ἄρτι σύνθες τὰς +τρεῖς πλευρὰς τοῦ τριγώνου· γίνονται πόδες μβ´· τὰ τλϚ´ +εἰς τὰ μβ´ γίνονται πόδες η´· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου +ποδῶν ν´.

+
+ +
+

Ἔστω τρίγωνον ὀξυγώνιον, οὗ τὸ μικρότερον σκέλος +ποδῶν ιγ´, καὶ τὸ μεῖζον ποδῶν ιε´, καὶ ἡ βάσις ποδῶν +ιδ´, καὶ περιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν διάμετρον· +ποιῶ οὕτως· τὸ μικρότερον σκέλος ἐπὶ τὸ μεῖζον, τὰ ιγ´ +ἐπὶ τὰ ιε´, γίνονται πόδες ρϥε´· εἰς ιβ˝ γίνονται πόδες ιϚ´ +δ˝· τοσούτων ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου.

+
+ +
+

Ἔστω τρίγωνον ἀμβλυγώνιον καὶ ἐχέτω τὴν μίαν πλευρὰν +ποδῶν ι´ καὶ τὴν βάσιν ποδῶν θ´, καὶ τὴν ὑποτείνουσαν +ποδῶν ιζ´, καὶ ἐγγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν +διάμετρον· ποιῶ οὕτως· φανερὸν ὅτι τὸ ἐμβαδὸν τοῦ τριγώνου +ἐστὶ ποδῶν λϚ´· ταῦτα ἐπὶ τὰ δ´ γίνονται πόδες +ρμδ´· καὶ σύνθες τὰς τρεῖς πλευρὰς τοῦ τριγώνου· γίνονται +πόδες λϚ´· ἄρτι μέρισον τῶν ρμδ´ τὸ λϚ˝· γίνονται πόδες +δ´· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἐπιγραφομένου κύκλου ποδῶν δ´.

+
+ +
+

Ἔστω τρίγωνον ἀμβλυγώνιον καὶ ἐχέτω τὸ μικρότερον +σκέλος ποδῶν ι´, καὶ τὴν βάσιν ποδῶν θ´, καὶ τὴν ὑποτείνουσαν +ποδῶν ιζ´, καὶ περιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ +τὴν διάμετρον· ποιῶ οὕτως· τὸ μικρότερον σκέλος ἐπὶ τὸ +μεῖζον, τὰ ι´ ἐπὶ τὰ ιζ´, γίνονται πόδες ρο´ φανερὸν ὅτι κάθετος +τοῦ τριγώνου ἐστὶ ποδῶν η´· ἄρτι μερίζουσι τὸ η˝ +τῶν ρο´ γίνονται πόδες κα´ δ˝· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ +κύκλου ποδῶν κα´ δ˝.

+
+ +
+

Ἔστω κύκλος, οὗ ἡ διάμετρος ποδῶν ιδ´· ἡ δὲ περίμετρος +εὑρεθήσεται κατὰ τὴν ἔκθεσιν ποδῶν μδ´· τὸ δὲ ἐμβαδὸν + ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν μέθοδον τῆς περιμέτρου εὑρεῖν, +ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον ποίει ἐπὶ τὰ κβ´· γίνονται +2. ποιῶν G 6. ἔστω G 8. μικρὸν G 10. περιγράφθω G +1. τὰ ιγ´ ἐπὶ om. G 13. τοσοῦτον ἔστω G 16. ἐγγράφθω G +21. ἔστω G 22. μικρὸν G 25. ποιοῦ G 28. ἔστω G + + +πόδες τη΄· καὶ πάντοτε μέριζε καθολικῶς παρὰ τὸν +ζ΄ τουτέστιν ὧν ζ″· γίνονται μδ΄· ἔσται ἡ περίμετρος ποδῶν +μδ΄.

+
+ +
+

Ἔστω κύκλος, οὗ ἡ περίμετρος ποδῶν π΄· εὑρεῖν αὐτοῦ + τὴν διάμετρον· ποιῶ οὕτως· πάντοτε τὴν περίμετρον ἐπὶ +τὰ ζ΄· γίνονται φξ΄· μερίζω· ὧν τὸ κβ″· γίνονται πόδες κε΄ +Ϲ· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου ποδῶν κε΄ Ϲ.

+
+ +
+

Ἔστω κύκλος οὗ ἡ διάμετρος ποδῶν ζ΄ ἡ δὲ αὐτοῦ +περίμετρος εὑρίσκεται κατὰ τὴν προγεγραμμένην ἔκθεσιν + ποδῶν κβ΄· παντὸς γὰρ κύκλου περίμετρος τριπλάσιον καὶ +ἕβδομόν ἐστι τῆς διαμέτρου· ἐὰν οὖν θέλῃς εὑρεῖν τὴν περίμετρον +ἀπὸ τῆς διαμέτρου, τριπλασίασον τοὺς ζ΄ πόδας τῆς +διαμέτρου· γίνονται πόδες κα΄· καί πρόσθες τούτοις τὸ ζ″ +τῆς αὐτῆς διαμέτρου· γίνεται ποὺς α΄· γίνονται πόδες κβ΄· + τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ περίμετρος.

+
+ +
+

Ἐὰν θέλῃς εὑρεῖν ἀπὸ τῆς περιμέτρου τὴν διάμετρον, +τοὺς κβ΄ πόδας τῆς περιμέτρου μέρισον παρὰ τὸν κβ΄· γίνεται +ποὺς α΄· τοῦτον ἑπταπλασίασον· γίνονται πόδες ζ΄· +τοσούτων ἔσται ἡ διάμετρος.

+
+ +
+

Ἐὰν θέλῃς ἀπὸ τῆς διαμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν τοῦ +κύκλου, τοὺς ζ΄ πόδας τῆς διαμέτρου πολυπλασίασον ἐφ᾿ +ἑαυτούς· γίνονται πόδες μθ΄· τούτους ἑνδεκαπλασίασον· γίνονται +πόδες φλθ΄· τούτων τὸ ιδ″ γίνονται πόδες λη΄ Ϲ· +τοσούτων ἔσται τὸ ἐμβαδὸν τοῦ κύκλου.

+
+ +
+

Ἐὰν θέλῃς ἀπὸ τῆς περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν, τοὺς +κβ΄ πόδας τῆς περιμέτρου πολυπλασίασον ἐφʼ ἑαυτούς· γίνονται +πόδες υπδ΄· τούτους ἑπταπλασίασον· γίνονται πόδες +γτπη΄ λη΄ Ϲ· τοσούτων ἔσται ποδῶν τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἄλλη· μέθοδος δηλοῦσα διὰ τῆς περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν + τοῦ κύκλου.

+

Πρόσθες τοῖς κβ΄ ποσὶ τῆς περιμέτρου μέρος οὐτῶν Ϲ +δ″· γίνονται πόδες ιϚ΄ Ϲ· ὁμοῦ πόδες λη΄ Ϲ· τοσούτων ἔσπαι +τὸ ἐμβαδόν.

+1. τη΄] τν G 2. ᾧ G 7. ἔσται hoc loco primum recte habet G +14. ποὺς] hoc etiam loco π habet G (conf. ad cap. 46) γίνονται] γίνεται +G, sed ε tribus punctis notatum κβ΄] κδ G 15. 24. 28. 32. ἔστω G +28. post γτπη΄ haec fere exciderunt: μερίζω· ὧν τὸ πη″· γίνονται +
+ + +
+

Ἀψίδα μετρῆσαι, ἧς ἡ διάμετρος ποδῶν ιδ΄, ἡ δὲ κάθετος +ποδῶν ζ΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὸ ἐμβαδόν· ποίει οὕτως· τὴν +διάμετρον ἐφ᾿ ἑαυτὴν γίνονται πόδες ρ𝒢Ϛ΄· τούτους ἑνδεκαπλασίασον· +γίνονται πόδες βρνϚ΄· ὧν τὸ κη˝ γίνονται πόδες +οζ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Εἰ δὲ καὶ ἀπὸ τῆς καθέτου θέλεις εὑρεῖν τὸ ἐμβαδόν, +ποίει οὕτως· τοὺς ζ΄ πόδας τῆς καθέτου πολυπλασίασον +ἐφ᾿ ἑαυτούς· γίνονται πόδες μθ΄· τούτους ἑνδεκάκις γίνονται +πόδες φλθ΄· ὧν τὸ ζ˝ γίνονται πόδες οζ΄.

+
+ +
+

Στοὰ ἔχουσα τὸ μὲν μῆκος πηχῶν ριδ΄, τὸ δὲ πλάτος +πηχῶν ιβ΄ Ϲ· εὑρεῖν πόσους πήχεις στρωτήρων λαμβάνει· +ποίει οὕτως· τὸ μῆκος ἐπὶ τὸ πλάτος γίνονται αυκε΄· πρόσθες +αὐτοῖς δι᾿ ὅλου τὸ ι˝ · γίνονται ρμβ΄ Ϲ· σύνθες ὁμοῦ· +γίνονται αφξζ΄ Ϲ· τοσούτους πήχεις στρωτήρων λήψεται. +προσετέθη τὸ ι˝ διὰ τὴν μέλλουσαν ἀπουσίαν γίνεσθαι τοῦ +στρωτῆρος.

+
+ +
+

Ἀψίδα ἤγουν ἡμικύκλιον μετρῆσαι, ἧς ἡ διάμετρος +ποδῶν ζ΄, ἡ δὲ κάθετος κατὰ τὸ ἥμισυ τῆς διαμέτρου ποδῶν +γ΄ Ϲ, καὶ ἡ περίμετρος ποδῶν ια΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὸ ἐμβαδόν· +ποίει οὕτως· τὰ ζ΄ τῆς διαμέτρου ἐπὶ τὰ ια΄ τῆς +περιμέτρου γίνονται πόδες οζ΄· τούτων τὸ δ˝ γίνονται πόδες +ιθ΄ δ˝· τοσούτων ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἄλλη μέθοδος τοῦ ἐμβαδοῦ. τοὺς ζ΄ πόδας τῆς διαμέτρου +ἐφʼ ἑαυτοὺς γίνονται πόδες μθ΄· τούτους ἐπὶ ια΄ +γίνονται πόδες φλθ΄· ὧν τὸ κη˝ γίνονται πόδες ιθ΄ δ˝.

+
+ +
+

Πυραμίδα μετρήσομεν, ἧς τὸ μῆκος ποδῶν κ΄, καὶ τὸ +πλάτος ποδῶν κ΄, καὶ τὸ ὕψος ποδῶν ιϚ΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὰς +ὑποτεινούσας πλευρὰς ἑκάστου τοίχου ἔχοντος πάχος ποδῶν +β΄· ποιῶ οὕτως· ἐπειδὴ ἡ πλευρὰ ἔχει ἔξωθεν πόδας κ΄, +τὸ ἀπὸ τοῦ ἔξωθεν ἀμφώτου ἕως τοῶ μέσου κέντρου ὡς +προεῖπον, τὸ ὕψος ποδῶν ιϚ΄· ποίησον οὕτως· τὰ ιϚ΄ τοῦ +ὕψους ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται σνϚ΄· καὶ τὰ ι΄, τουτέστι τὸ Ϲ +τῆς πλευρᾶς, ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται ρ΄· ὁμοῦ γίνονται πόδες +πόδες 32. ὁμοῦ] χχ G 5. ἔστω G 10. 11. πηχῶν] π G +11. λαμβάνειν G 13. τὸ] τοῦ G 14. τοσούτους πέχεις στρωτήρων] +τοσούτων πηγῶν στερεὸν G 22. ἔσται G (v. ad p. 215, 7) 32. Ϲ] ∽ G +supra rasuram + + +τνϚ΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες ιη΄ Ϲ δ˝ η˝· +τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ ὑποτείνουσα πλευρὰ τοῦ ἑνὸς σκέλους +ἕως τοῦ μέσου κέντρου. εἰ δὲ θέλεις τὸ στερεὸν τῶν +τοίχων εὑρεῖν, ποίει οὕτως· τὴν ὑποτείνουσαν ἐπὶ τὰ ι΄ + γίνονται πόδες ρπη΄ Ϲ δ˝· τούτων τὸ ἥμισυ γίνονται 𝒢δ΄ +δ˝ η˝· ταῦτα ἐπὶ τὸ πάχος, ἐπὶ τοὺς δύο πόδας, γίνονται +ρπη΄ Ϲ δ˝· τοσούτων ποδῶν ἔσται τὸ στερεὸν τοῦ τοίχου +τῆς πρώτης πλευρᾶς· ἀλλὰ ἐπειδὴ δ΄ πλευρὰς ἔχει ἡ πυραμίς, +γίνονται τῶν δ΄ πλευρῶν πόδες ψαε΄· τοσούτων ποδῶν + ἔσται τὸ στερεὸν τῶν τοίχων τῆς πυραμίδος.

+
+ +
+

Εἰ δὲ θέλεις εὑρεῖν τῆς στέγης τὸν μόλυβδον ἢ τὸν +χαλκὸν ἢ τὸν κέραμον τῆς αὐτῆς πυραμίδος, ποίει οὕτως· +τὴν ὑποτείνουσαν, τουτέστι τὰ ιη΄ Ϲ δ˝ η˝, ἐπὶ τοὺς ι΄ +πόδας γίνονται πόδες ρπη΄ Ϲ δ˝· τούτων ὑφαιρῶ τὸ Ϲ· + λοιπὸν μένουσι πόδες 𝒢δ΄ δ˝ η˝· τοσούτων ποδῶν ἐστιν ἡ +ἐπιφάνεια τῆς στέγης τῆς πρώτης πλευρᾶς· ἀλλʼ ἐπειδὴ δ΄ +πλευρὰς ἔχει ἡ πυραμίς, ὁμοῦ γίνονται τῶν δ΄ πλευρῶν +πόδες τοζ΄ Ϲ· τοσούτων ἔσται ἡ ἐπιφάνεια τῆς στέγης τοῦ +μολύβδου ἢ τοῦ χαλκοῦ ἢ τοῦ κεράμου τῆς πυραμίδος. πόδες + τοζ΄ Ϲ, ἐπειδὴ ἀπὸ γ΄ ἐστέγασται ἡ πυραμίς.

+
+ +
+

Ἔστω πυραμὶς βάσιν ἔχουσα τετράγωνον καὶ ἐχέτω +ἑκάστην πλευρὰν ἀνὰ πόδας ι΄· ἡ δὲ πυραμὶς ἐχέτω τὰς +πλευρὰς ἀνακεκλιμένας ἀπὸ ποδῶν ιγ΄ Ϲ· εὑρεῖν τῆς πυραμίδος +τὴν κάθετον καὶ τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· πολυπλασιάζω + τοῦ τετραγώνου τὴν πλευρὰν ἐφ᾿ ἑαυτήν· γίνονται ρ΄· +τούτων τὸ ἥμισυ γίνονται ν΄· καὶ τὰ ιγ΄ Ϲ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται +πόδες ρπβ΄ δ˝· αἴρω ἀπὸ τούτων τὰ ν΄· λοιπὸν μένουσι +πόδες ρλβ΄ δ˝·  ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες ια΄ +Ϲ. τὸ δὲ στερεὸν εὑρίσκεται οὕτως· τοῦ τετραγώνου τὸ ἐμβαδὸν2 + γίνεται πόδες ρ΄· ταῦτα πολυπλασιάζω ἐπὶ τὸ γ˝ +μέρος τῆς καθέτου· γίνονται πόδες τπγ΄ γ˝· τοσούτων ποδῶν +ἐστι τὸ στερεὸν τῆς πυραμίδος. ποδῶν τπγ΄ γ˝.

+
+ +
+

Πυραμίδα ἐπὶ τετραγώνου βεβηκυῖαν μετρήσωμεν οὕτως· +1. γίνεται πόδες] utrumque per compend. scr. in G 2. τοῦ] τὸ G +12. ποιεῖς G 14. post δ˝ G add. ῆ 17. γίνεται G 29. post +Ϲ desunt: τοσούτων ἔσται ἡ κάθετος τοῦ τετραγώνου οὕτως G +30. γ˝ om. G + + +ἧς ἑκάστη τῶν πλευρῶν τῆς βάσεως ἀπὸ ποδῶν κδ΄, +καὶ τὸ κλίμα τῆς πυραμίδος ποδῶν ιη΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὴν +κάθετον καὶ τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· τὰ κδ΄ τῆς βάσεως +ἐχʼ ἑαυτὰ γίνονται πόδες φοϚ΄· ὧν τὸ Ϲ γίνονται πόδες +σπη΄· καὶ τὰ ιη΄ τοῦ κλίματος ποιῶ ἐφʼ ἑαυτά· γίνονται +πόδες τκδ΄· ἄρτι ὑφαιρῶ ἀπὸ τούτων τὰ σπη΄· λοιπὸν μένουσι +πόδες λϚ΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες Ϛ΄· + τοσούτου ἔσται ἡ κάθετος τῆς πυραμίδος. ἐπειδὴ οὖν +κάθετος ποδῶν Ϛ΄, εὕρωμεν τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· τὸ γ˝ +τῆς καθέτου γίνονται πόδες β΄· ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὰ φοϚ΄· +γίνονται αρνβ΄· τοσούτου ἐστὶ τὸ στερεὸν τῆς πυραμίδος. +ποδῶν αρνβ΄.

+
+ +
+

Πεντάγωνον μετρήσομεν οὕτως, οὗ ἑκάστη πλευρὰ ποδῶν +ι΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· τὰ ι΄ ἐφ᾿ +ἑαυτὰ γίνονται ρ΄· ταῦτα ποιῶ πεντάκις· γίνονται φ΄· ὧν +2γ˝ γίνονται ρξϚ΄ β˝· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν ρξϚ΄ β˝. εὑρεῖν δὲ +καὶ τοῦ περιγραφομένου κύκλου τὴν διάμετρον· ἔσται ποδῶν +ιζ΄· τὰ ι΄ τῆς πλευρᾶς ἑπτακαιδεκάκις γίνονται ρο΄· ταῦτα +μερίζω ἐπὶ ι˝· γίνονται ιζ΄· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ περιγραφομένου +κύκλου ποδῶν ιζ΄. καὶ ἑκάστη πλευρὰ ποδῶν ι΄.

+
+ +
+

Ἑξάγωνον δὲ μετρήσωμεν οὕτως, ἐὰν ἔχῃ τὴν διάμετρον +ποδῶν ξ΄· ἡ δὲ πλευρά ἐστι ποδῶν λ΄· ποιῶ οὕτως· τὰ λ΄ +ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται Ϡ΄· ταῦτα ποιῶ ἑξάκις· γίνονται ,ευ΄· +ὧν γ˝ καὶ ι˝ γίνονται βτμ΄· τοσούτων ποδῶν ὁ ἑξάγωνος.

+
+ +
+

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφ᾿ ἑαυτὴν γίνονται +Ϡ΄· ταῦτα πολυπλασίαζε ἐπὶ τὰ ιγ΄· γίνονται πόδες α ,αψ΄· +ἄρτι μερίζω τὸ ε˝· γίνονται πόδες βτμ΄· τοσούτων ποδῶν +ἔσεαι τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Εὑρεῖν δύο χωρία τετράγωνα, ὅπως τὸ τοῦ πρώτου ἐμβαδὸν +τοῦ δευτέρου ἐμβαδοῦ ἔσται τριπλάσιον· ποιῶ οὕτως· +τὰ γ΄ κύβισον· γίνονται κζ΄· ταῦτα δὶς γίνονται νδ΄· +νῦν ἆρον μονάδα α΄· λοιπὸν νγ΄· ἔσται οὖν ἡ μὲν μία πλευρὰ +ποδῶν νϚ΄, ἡ δὲ ἑτέρα πλευρὰ ποδῶν νδ΄. καὶ τοῦ ἄλλου +1. τῶν] ἀπὸ G 2. εὑρεῖ G 9. εὕρομεν G 11. ἔστι G +16. β˝ i. e. διμοίρου, cuius nota in G ubique sic expressa 18. ἑπιτακαιδεκάκις] +ιζ G 26. α] ᾱ G 27. τὸ] τῶν G 28. ἔστω G +32. μονάδα] μ G ἔστω G + + +χωρίου οὕτως· θὲς ὁμοῦ τὰ νγ΄ καὶ τὰ νδ΄· γίνονται πόδες +ρζ΄· ταῦτα ποίει ἐπὶ τὰ γ΄ λοιπὸν γίνονται πόδες τιη΄· +ἔσται οὖν ἡ τοῦ προτέρου πλευρὰ ποδῶν τιη΄· ἡ δὲ ἑτέρα +πλευρὰ ποδῶν γ΄· τὰ ἐμβαδὰ τοῦ ἑνὸς γίνονται τμδ΄, καὶ + τοῦ ἄλλου πόδες βωξβ΄.

+
+ +
+

Εὑρεῖν χωρίον χωρίου τῇ περιμέτρῳ ἴσον, τὸ δὲ ἐμβαδὸν +τετραπλάσιον· τὰ δ΄ κύβισον ἐφ᾿ ἑαυτά· γίνονται πόδες +ξδ΄· ἆρον μονάδα α΄· λοιπὸν γίνονται πόδες ξγ΄· τοσούτου +ἑκάστη τῶν περιμέτρων τῶν δύο παραλλήλων πλευρῶν. διαστεῖλαι + οὖν τὰς πλευράς· ποιῶ οὕτως· θὲς τὰ δ΄· ἆρον μονάδα +μίαν· λοιπὸν γ΄· ἡ μία οὖν πλευρὰ ποδῶν γ΄· ἡ δὲ +ἑτέρα πλευρὰ οὕτως· τῶν ξγ΄ ἆρον τὰ γ΄· λοιπὸν μένουσι +πόδες ξ΄· τοῦ δὲ ἑτέρου χωρίου ποίει οὕτως· τὰ δ΄ ἐφ᾿ +ἑαυτὰ γίνονται πόδες ιϚ΄· ἀπὸ τούτων ἆρον μονάδα μίαν· + λοιπὸν γίνονται πόδες ιε΄· τοσούτων ἔσται ἡ πρώτη πλευρά +ποδῶν ιε΄. ἡ δὲ ἑτέρα πλευρὰ οὕτως· ἆρον τὰ ιε΄ τῶν ξγ΄· +λοιπὸν γίνονται μη΄· ἔσται ἡ ἄλλη πλευρὰ ποδῶν μη΄· τὸ +δὲ ἐμβαδὸν τοῦ ἑνὸς ποδῶν ψκ΄, καὶ τοῦ ἄλλου ποδῶν ρπ΄·

+
+ +
+

Ἔστω κολυμβήθρα καὶ ἐχέτω τὸ μῆκος ποδῶν ι΄ κ. τ. λ. + (V. Ster. II, 10).

+
+ +
+

Ἔστω φρέαρ καὶ ἐχέτω διάμετρον ποδῶν ε΄ κ. τ. λ. (V. +ibid. 11).

+
+ +
+

Ἔστω κοῦπα καὶ ἐχέτω τὴν κάτω διάμετρον ποδῶν ε΄, +τὴν δὲ ἄνω ποδῶν γ΄, τὸ δὲ ὕψος ποδῶν η΄· καὶ ἐχέτω τὸν + οἶνον ἕως ποδῶν Ϛ΄· πόσα οὖν κεράμια χωρήσει; ποιῶ οὕτως· +ἀφαιρῶ τὰ γ΄ ἀπὸ τῶν ε΄· λοιπὸν β΄· ταῦτα ἐπὶ τα +Ϛ΄ γίνονται ιβ΄· τούτων τὸ η˝ γίνονται α΄ Ϲ· καὶ ἀφαιρῶ +τὴν α΄ Ϲ ἀπὸ τῶν ε΄· λοιπὸν γ΄ Ϲ· ἔσται οὖν τὸ πλάτος ἕως +ὅπου ὁ οἶνος ἀνέβαινε ποδῶν γ΄ Ϲ. καὶ ποιῶ τὰ γ΄ Ϲ καί + τὰ ε΄· η΄ Ϲ γίνονται πόδες· ὧν Ϲ γίνεται δ΄ δ˝· καὶ ταῦτα +ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται πόδες ιη΄ ιϚ˝· ταῦτα ἑνδεκάκις γίνονται +ρ𝒢η΄ Ϲ η˝ ιϚ˝· τούτων μερίζω τὸ ιδ˝· γίνονται πόδες ιδ΄ +ζ˝ κη˝ ριβ˝ σκδ˝· ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὸ ὕψος, ἐπὶ τοὺς Ϛ΄ +2. pest γ΄ nonnulla interciderunt 3. 15. 17. ἔστω) G 23. eaput 92 +simile quidem est Ster. II, 12; sed tamen ita differt scriptura in G, ut his repsti +debuerit 31. ἐφὰ cum neta comp. G ἐνδεκάκις] ι?? G + + +πόδας· γίνονται πε΄ ζ˝ ριβ˝· τοσαῦτα κεράμια χωρήσει. +πε΄ ζ˝ ριβ˝.

+
+ +
+

Ἔστω κοῦπα καὶ ἐχέτω τὴν ἄνω διάμετρον ποδῶν Ϛ΄ +κ. τ. λ. (V. Ster. II, 13).

+
+ +
+

Ἔστω βούτις καὶ ἐχέτω τὴν ἄνω διάμετρον ποδῶν Ϛ΄ +κ. τ. λ. (V. ibid. 14).

+
+ +
+

Ἀπὸ σκιᾶς εὑρεῖν κιόνος μεγάλου κ. τ. λ. (V. ibid. 31).

+
+ +
+

Ὁ ῥόμβος, οὗ τὰ σκέλη ἀνὰ ποδῶν ιγ΄, ἡ δὲ διαγώνιος +ποδῶν ι΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποίει οὕτως· ἤχθω +κάθετος διατέμνουσα τὴν διαγώνιον· ἡ δὲ ἀχθεῖσα ἔχει +πόδας κδ΄, καὶ γεγόνασι διαμετρήσεις ἰσοσκελῶν· ὧν τὰ +σκέλη ἀνὰ ποδῶν ιγ΄, ἡ δὲ βάσις ποδῶν ι΄, ἡ δὲ κάθετος +ἑκάστη ἀνὰ ποδῶν ιβ΄· ὡς γίνεσθαι τὸ ἐμβαδὸν ἑκάστου +τριγώνου ποδῶν ξ΄, τοῦ ὅλου ῥόμβου ὄντος δηλαδὴ ποδῶν +ρκ΄.

+
+ +
+

Ἔστω οἶκος ἔχων τὸ μῆκος πόδας κ΄, καὶ τὸ πλάτος +πόδας ιγ΄ Ϲ, δεῖ δὲ γνῶναι πόσαι εἰς τοῦτον τὸν οἶκον κεραμίδες +ἀναβαίνουσιν· ἔστω δὲ ἡ κεραμὶς ποδῶν β΄, τὸ δὲ +πλάτος α΄ Ϲ· ποίει οὕτως· ἐπειδὴ κεραμὶς ἡμιπόδιον ὑποτίθεται +ὑπὸ τὴν ἑτέραν κεραμίδα, ἄφελε ἀπὸ τοῦ μήκους +τῆς κεραμίδος, εἰς ὃν τόπον κατέχει, ἔστι τὸ μῆκος +ποδῶν κ΄, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν ιγ΄ Ϲ· πολυπλασίασον τὰ +κ΄ ἐπὶ ιγ΄ Ϲ· γίνονται σο΄· ταῦτα μέρισον εἰς τὰ β΄ δ˝· +γίνονται ρκ΄· τοσαῦται ἀναβήσονται κεραμίδες ἐπὶ τὸν οἶκον.

+
+ +
+

Ἔστι δὲ καὶ ἑτέρα μέθοδος ἐπὶ τῶν κεραμίδων· ἐὰν ᾖ +οἶκος ἔχων τὸ μῆκος ποδῶν ξ΄, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν λ΄, +ἄφελε διὰ παντὸς τὸ γ˝ μέρος τῶν ξ΄· λοιπὸν μ΄· καὶ ἔτι +ὁμοίως ἀπὸ τοῦ πλάτους, ἀπὸ τῶν λ΄, τὸ τρίτον· λοιπὸν +κ΄· καὶ πολυπλασίασον τὰ μ΄ ἐπὶ τὰ κ΄· γίνονται ω΄· τοσαῦται +κεραμίδες ἀναβήσονται ἐπὶ τὸν οἶκον.

+

Εὕρηται καὶ ταῦτα τῇ μεθόδῳ· αὕτη μία τῶν πλευρῶν τῆς +δυρρύτου στέγης οὖσα ἔχει κεραμίδας ξ΄, ἡ δὲ ἑτέρα καὶ ἴση +21. post κατέχει G habet οὐπά, sed οὐ miris ductibus scriptum; legendum +videtur ἡμιπόδιον α΄, et probaile est excidisse alia quaedam verba, +quibus longitudinis sesquipes multiplicaretur cum latitudinis sesquipede ad +summam pedum 2 1 22. τὰ] τὸ G 27. γ˝] ?? sum suprascr. —ον G +32. κεράμες (vel κεράμους, nam ου et ε saepe distingui non possunt) G + + +αὐτῇ οὖσα χωρήσει τὶς λοιπὰς ξ΄· τοῦτο δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ κατωτέρω +προβλήματος· ἡ μὲν μία τῶν πλευρῶν τῆς στέγης ὑπογέγραπται +υ΄ αἱροῦσα κεραμίδας, ἡ δὲ ἑτέρα καὶ ἀπεναντίον νοουμένη +τὰς λοιπὰς υ΄ εἰς ἀναπλύρωσιν τῶν ω΄ λήψεται.

+
+ +
+

Τρίκλινος ἤτοι ὡρεῖον, οὗ τὸ μὲν μῆκος πηχῶν κ΄ κ. τ. +λ. (V. Ster. I, 47).

+
+ +
+

Τίνα μέρη τῶν ἐν τοῖς μεγέθεσι μετρήσεων +καταμετροῦντα τὰ ὅλα; +Τῶν δὲ ἐν τοῖς μεγέθεσι μετρήσεων μέρη κ. τ. λ. (V. + Def. 130).

+
+ +
+

Τί τῶν εἰρημένων ἕκαστον δύναται; +Κατὰ μὲν τὴν παλαιὰν ἔκθεσιν παραλιπόντες τὰ περισσὰ +κ. τ. λ. ( V. ibid. 131).

+
+ +
+

Ἐν συντόμῳ δὲ ἔχει ἕκαστον κ. τ. λ (V. ibid. 32).

+
+ +
+

Εὐθυμετρικά, ἐμβαδομετρικὰ καὶ στερεομετρικά, +Ὁ παλαιστὴς ὁ εὐθυμετρικὸς κ. τ. λ. (V. ibid. 133).

+
+ +
+

Ἥρωνος ἀρχὴ τῶν γεωμετρουμένων.

+

Καθὼς ἡμᾶς ὁ παλαιὸς διδάσκει λόγος, οἱ πλεῖστοι +κ. τ. λ. (V. Geom. 2).

+
+ +
+

Ἥρωνος μετρικά.

+

Τὸ ἰούγερον ἔχει ἀκαίνας σ΄ γεϊκῶν ποδῶν βυ΄· μήκους +γὰρ ἔχει ἀκαίνας κδ΄· διαιρεῖται δὲ εἰς κ΄ μέρη ἀνοὰ ιβ΄, +γίνονται πόδες σμ΄· πλάτους δὲ ἔχει δώδεκα ἀκαίνας, γίνονται +πόδες ρκ΄· ἐὰν δὲ τὸ μῆκος ἐπὶ τὸ πλάτος, γίνονται + πόδες β ,ηω΄. ἡ ἄκαινα πόδας ἔχει ιβ΄, γίνονται παλαισταὶ +μη΄. ὁ ποὺς ἔχει παλαιστάς δ΄, δακτύλους ιϚ΄. ὁ πῆχυς +ὁ εὑθυμετρικὸς ἔχει πόδα ἕνα Ϲ· ὁ πῆχυς ὁ λιθικὸς ἔχει +ὁμοίως πόδα α΄ Ϲ, δακτύλους κδ΄.

+

Ἐὰν τὸ πλάτος τοὺς κδ΄ ἐπὶ τοὺς κδ΄, γίνονται δάκτυλοι + φοϚ΄· τούτους ἐπὶ τὸ πάχος γίνονται ἀγελαῖοι δάκτυλοι +α ,γωκδ΄, ξέσται ὑγροὶ μη΄. ξηρὸς δὲ χωρεῖ μο. ῧ Ἰταλικοὺς +λε΄· ἐπὶ λε΄ γίνονται ασκε΄· καὶ ταῦτα πολυπλασίασον ἑνδεκάκις· +γίνονται α,γυοε΄.

+23. δώδεκα] ∠ G 25. β,ηω΄] ,βῶ G 26. μη΄] μ G 30. φοβ G +31. ξηρὸς] an ξηροὺς ? +
+ + +
+

Μέτρησις χωρῶν.

+

Ἔστω χώρα τρίγωνος κ. τ. λ. (V. Mensur. 54).

+
+ +
+

Τρίγωνον χώραν κ. τ. λ. (V. ibid. 55).

+
+ +
+

Στρογγύλην χώραν κ. τ. λ (V. ibid. 56).

+
+ +
+

Χώραν μετρήσωμεν. ἥτις ἔχει κ. τ. λ. (V. ibid. 57).

+
+ +
+

Χώραν ἑξάγωνον κ. τ. λ. (V. ibid. 58).

+
+ +
+

Χώραν ἑτεροπλατοῦσαν κ. τ. λ. (V. ibid. 59).

+
+ +
+

Ἔστι δὲ ἡ λιπαρὰ γῆ ἐνσπόρου καὶ γεωμένων· ἡ μελάγγεως +γῆ ἡ παρὰ πᾶσιν ἐπαινουμένη, οἵα στέγει ὑετόν· +ταύτης μετρεῖται ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἓν τῆς μελαγγέου καὶ +λιπαρᾶς· καὶ τῆς ποταμοχόου ταύτης μιᾶς ἑκατοστῆς ἡ γεωμετρία +ἐν ἰσότητι μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς δὲ ὑπογέου +ἤτοι βαθυγέου μετρεῖ ἰούγερα ρκε΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς δὲ +ἐρυθρᾶς ἤτοι κοκκίνου μετρεῖ ἰούγερα ρκε΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς +δὲ παγάδος μετρεῖ ἰούγερα ρλγ΄ γεϊκὸν ἕν· τὴν δὲ ὑπὸ ποταμοῦ +ἐπιψαμμιζομένην μετρεῖ ἰούγερα * * ὀκτὼ γεϊκὸν ἕν· +τὴν δέ γε τραχεῖαν καὶ ἀμμώδη μετρεῖ ἰούγερα σν΄ γεϊκὸν +ἕν.

+
+ +
+

Ἄμπελον νεοκέντητον μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἕν· ἔρρουν +ἔρρειθρον μετρεῖ ἰούγερα β΄ γεϊκὸν ἕν· εὐνιτρόγεων +μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ κεφαλὴ μία· χορτοκοπίου ἰούγερα ρκε΄ +κεφαλὴ μία· τὸ ἰούγερον ἔχει πήχεις ρλγ΄ γ″.

+
+ +
+

Μέτρησις ἀσβέστου.

+

Λάκκον ἀσβέστου κ. τ. λ. (V, Mensur. 2).

+
+ +
+

Μέτρησις φρέατος.

+

Φρέαρ μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. ibid. 3).

+
+ +
+

Μέτρησις καμάρας.

+

Ἔστω καμάρα ἔχουσα κ. τ. λ. (V. ibid. 16).

+
+ +
+

Μέτρησις πλοίου.

+

Πλοῖον μετρήσωμεν οὕτως· ἔστω κ. τ. λ. (V. ibid. 17).

+
+ +
+

Ἄλλη μέτρησις πλοίου.

+

Πλοῖον μετρήσωμεν οὕτως· ἐὰν ἔχῃ κ. τ. λ (V. ibid. 18).

+10. ταύτης] ταύτῃ G ρ΄] ρ cum suprascr. —ον G μελαγγίου G +16. * *] numerus in G mutilatus et corruptus 19. ἐῤῥουν sic G; forsitan +εὔρουν 20. β΄ corruptum; forsitan σ΄ +
+ + +
+

Μέτρησις κολύμβου.

+

Κόλυμβον μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. ibid. 19).

+
+ +
+

Μέτρησις κινστέρνης.

+

Ἔστω κινστέρνα κ. τ. λ. (V. ibid. 20).

+
+ +
+

Ἄλλως περὶ κινστέρνης.

+

Εἰς κινστέρναν ἐπέρρεε κ. τ. λ. (V. ibid. 21).

+
+ +
+

Μέτρησις κολυμβήθρας.

+

Κολυμβήθραν μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. ibid. 22).

+
+ +
+

Οὐγκιασμὸς ὕδατος.

+

Οὐγκιασμοῦ ὕδατος γνωριζομένου κ. τ. λ. (V. ibid. 23).

+
+ +
+

Μέτρησις χώρων.

+

Ἔστω χώρα τρίγωνος κ. τ. λ (V. supra 96 et Mensur. 54).

+
+ +
+

Τρίγωνον χώραν κ. τ. λ. (V. supra 97 et Mens. 55).

+
+ +
+

Στρογγύλην χώραν κ. τ. λ. (V. supra 98 et Mens. 56).

+
+ +
+

Χώραν μετρήσωμεν, ἥτις ἔχει κ. τ. λ. (V. supra 99 et +Mens. 57).

+
+ +
+

Χώραν ἑξάγωνον κ. τ. λ. (V. supra 100 et Mens. 58).

+
+ +
+

Χώραν ἑτεροπλατοῦσαν κ. τ. λ. (V. supra 101 et Mens. 59).

+
+ +
+

Ἥρωνος περὶ μέτρων.

+

Τῶν μὲν μέτρων ἐστὶν εἴδη γ΄ κ. τ. λ. (V. Mens. 1).

+
+ +
+

Μέτρος ἀσβέστου.

+

Λάκκον ἀσβέστου κ. τ. λ. (V. supra 104 et Mens. 2).

+
+ +
+

Μέτρησις φρέατος.

+

Φρέαρ μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. supra 105 et Mens. 3).

+
+ +
+

Μέτρησις λίθου τετραγώνου.

+

Λίθον τετράγωνον μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. Mens. 4).

+
+ +
+

Μέτρησις λίθου στρογγύλου.

+

Λίθον στρογγύλον κ. τ. λ. (V. ibid. 5).

+
+ +
+

Μέτρησις ξύλου τετραγώνου.

+

Ἔστω ξύλον τετράγωνον κ. τ. λ. (V. ibid. 6).

+
+ +
+

Μέτρησις ξύλου στρογγύλου.

+

Ξύλον στρογγύλον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 7).

+
+ + +
+

Μέτρησις ξύλου μειούρου.

+

Ξύλον μείουρον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 8).

+
+ +
+

Μέτρησις ξύλου ἰσοπλεύρου.

+

Ξύλον ἰσόπλευρον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 9).

+
+ +
+

Μέτρησις σχεδίας.

+

Σχεδίαν μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 10).

+
+ +
+

Μέτρησις τοίχου.

+

Τοῖχον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 12).

+
+ +
+

Μέτρησις σκούτας στρογγύλης.

+

Εστω ἡμᾶς μετρῆσαι κ. τ. λ. (V. ibid. 14).

+
+ +
+

Μέτρησις πύργου.

+

Πύργον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 15).

+
+ +
+

Μέτρησις καμάρας.

+

Ἔστω καμάρα ἔχουσα κ. τ. λ. (V. supra 106 et Mens. 16).

+
+ +
+

Μέτρησις πλοίου.

+

Πλοῖον μετρήσωμεν οὕτως· ἐὰν ἔχῃ κ. τ. λ. (V. supra 108 +et Mens. 18).

+
+ +
+

Μέτρησις κινστέρνης.

+

Ἔστω κινστέρνα εἰς ἣν κ. τ. λ. (V. supra 110 et Mens. 20).

+
+ +
+

Ἄλλως περὶ κινστέρνης.

+

Εἰς κινστέρναν ἐπέρρεε κ. τ. λ. (V. supra 111 et Mens. 21).

+
+ +
+

Μέτρησις κολυμβήθρας.

+

Κολυμβήθραν μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V.supra 112 et Mens. 22).

+
+ +
+

Οὐγκιασμὸς ὕδατος.

+

Οὐγκιασμοῦ ὕδατος γνωριζομένου κ. τ. λ. (V. supra 113 +et Mens. 23).

+
+ +
+

Μέτρησις ἱπποδρομίου.

+

Ἱπποδρόμιον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. Mens. 26).

+
+ +
+

Μέτρησις τμήματος μείζονος ἡμικυκλίου.

+

Ἔστω τμῆμα κ. τ. λ. (V. ibid. 29).

+
+ +
+

Μέτρησις τμήματος ἐλάττονος ἡμικυκλίου.

+

Οὗ ἡ βάσις κ. τ. λ (V. ibid. 30).

+
+ + +
+

Ἄλλως ἡ ψῆφος.

+

Ποίει τὴν κάθετον κ. τ. λ. (v. ibid. 31).

+
+ +
+

Μέτρησις κύκλου.

+

Ἔστω κύκλος κ. τ. λ. (V. ibid. 35).

+
+ +
+

Μέτρησις σφαίρας.

+

Ἔστω σφαῖρα κ. τ. λ. (V. ibid. 36).

+
+ +
+

Μέτρησις τεταρτημορίου κόγχης.

+

Ἔστω τέταρτον μόριον κ. τ. λ. (V. ibid. 38).

+
+ +
+

Μέθοδος καθολικὴ ἐπὶ τῶν πολυγόνων οὕτως.

+

Ἔστω πεντάγωνος, οὗ διάμετρος ποδῶν κ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ +τὴν πλευρὰν οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον καθολικῶς +τριπλασιάζεις γ· γίνονται πόδες ξ΄· καὶ μερίζω παρὰ τὸν +ε΄· γίνονται πόδες ιβ΄ τοσούτων ποδῶν ἐστιν ἡ πλευρὰ τοῦ +πενταγώνου.

+
+ +
+

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν τοῦ αὐτοῦ πενταγώνου +ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε +τὴν πλευρὰν πεντάκις· γίνονται ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς· +ὧν γ″ γίνονται πόδες κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος +τοῦ πενταγώνου.

+
+ +
+

Ἔστω ἑξάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· +εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε, καθὼς +προεῖπον, τὴν διάμετρον καθολικῶς τριπλασιάζεις· γίνονται +πόδες ξ΄· καὶ μέριζε· ὧν Ϛ″, ἐπειδὴ ἑξάγωνός ἐστι, γίνονται +ἡ πλευρὰ πόδες ι΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ + τοῦ ἑξαγώνου.

+
+ +
+

Ἐὰν θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τοῦ +αὐτοῦ ἑξαγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε τὴν +πλευρὰν ποίει ἑξάκις, ἐπειδὴ ἑξάγωνός ἐστι· γίνονται πόδες +ξ΄· ἄρτι μέριζε καθολικῶς ὧν γ″ γίνονται πόδες κ΄· + τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἑξαγώνου.

+
+ +
+

Ἔστω ἑπτάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· +εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον +καθολικῶς τριπλασίαζε· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι +17. πεντάκις] ε G 18. 24. 30. ἔστω G 33. πολυπλασίαζε G + + +μέριζε παρὰ τὴν πολύγωνον, τουτέστι παρὰ τὸν ζ΄· γίνονται +η΄ Ϲ ιδ″· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ τοῦ +ἑπταγώνου.

+
+ +
+

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς +τοῦ αὐτοῦ ἑπταγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε +τὴν πλευρὰν ἑπτάκις, ἐπειδὴ ἑπτάγωνός ἐστι· γίνονται πόδες +ξ΄· ἄρτι μέριζε καθολικῶς· ὧν γ″ γίνονται κ΄· τοσούτων +ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἑπταγώνου.

+
+ +
+

Ἔστω ὀκτάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· +εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποιῶ οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον +πεντάκις· γίνονται πόδες ρ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν ιβ″ +γίνονται πόδες η΄ Ϲ.

+
+ +
+

Ἐὰν θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει +τὸ ἀνάπαλιν· πάντοτε τὴν πλευρὰν δωδεκάκις· γίνονται +πόδες ρ΄· καὶ μερίζω καθολικῶς, ὡς προεῖπον: ὧν ε″ γίνονται +πόδες κ΄. ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ὀκταγώνου ποδῶν κ΄.

+
+ +
+

Ἔστω ἐννάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· +εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον +τριπλασιάζω· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν +θ″ γίνονται πόδες Ϛ΄ β″· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ +τοῦ ἐνναγώνου.

+
+ +
+

Ἐὰν θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τοῦ +αὐτοῦ ἐνναγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν· τὴν πλευρὰν ἐννάκις· +γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς· ὧν γ″ γίνονται +κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἐνναγώνου.

+
+ +
+

Ἔστω δεκάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· +εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευρὰν οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον +τριπλασιάζεις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν ι″ γίνονται +πόδες Ϛ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ τοῦ δεκαγώνου.

+
+ +
+

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς +τοῦ αὐτοῦ δεκαγώνου, ποίει οὕτως τὸ ἀνάπαλιν· τὴν πλευρὰν +δεκάκις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς τὸ γ”· +1. πολύγωνον] lege πολυγώνου ὀνομασίαν coll cap. 162 2. 8. 16. +20. 25. 29. ἔστω G 6. ἑπτάκις] ζ G 7. γ”] Γ cum suprascr. -ον G +9. ὁ aute ὀκτάγωνος add. G 11. πεντάκις] ἓ G 14. δωδεκάκις] ιβ G +23. ἐννάκις] Θ G 32. τὸ γ”] C Γ G + + +γίνονται πόδες κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ +δεκαγώνου.

+
+ +
+

Ἔστω ἑνδεκάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κβ΄· +εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποιῶ οὕτως· καθολικῶς τὴν διάμετρον + τριπλασιάζω· γίνονται πόδες ξϚ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν +ια″ γίνονται Ϛ΄· ἔσται ἡ πλευρὰ ποδῶν Ϛ΄.

+
+ +
+

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν τοῦ αὐτοῦ ἑνδεκαγώνου +ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· τὴν πλευράν +ἑνδεκάκις· γίνονται πόδες ξϚ΄· καὶ μέριζε καθολικῶς· + ὧν γ″ γίνονται πόδες κβ΄· ἔσται ἡ διάμετρος ποδῶν κβ΄·

+
+ +
+

Ἔστω δωδεκάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· +εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποιῶ οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον +τρισσάκις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι καθολικῶς μερίζω· +ὧν ιβ″ γίνονται πόδες ε΄· ἔσται ἡ πλευρὰ ποδῶν ε΄.

+
+ +
+

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς +τοῦ αὐτοῦ δωδεκαγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· τὴν πλευρὰν +δωδεκάκις· γίνονται πόδες ξ΄· καὶ μερίζω καθολικῶς· +ὧν γ″ γίνονται πόδες κ΄· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ δωδεκαγώνου +ποδῶν κ΄.

+
+ +
+

Ὁμοίως καὶ οἱουδήποτε πολυγόνου ἐὰν δοθῇ σοι ἡ +διάμετρος, πάντοτε καθολικῶς τριπλασίαζε τὴν διάμετρον +γίνονται πόδες· καὶ συναχθέντα μέριζε παρὰ τὴν ὀνομασίαν +τῶν πολυγώνων, καὶ ἕξεις τὴν πλευρὰν τοσούτου +ἀποφήνασθαι.

+
+ +
+

Ἐὰν δὲ ἀπὸ τῆς πλευρᾶς εὑρεῖν τὴν διάμετρον, ποίει +τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε τὴν πλευρὰν πολυπλασίαζε +ἐπὶ τὴν ὀνομασίαν τῶν πολυγόνων· οἷον ἐὰν ᾖ τρισκαιδεκάγωνος, +ποίει τρισκαιδεκάκις καὶ ἕξεις τὴν διάμετρον +ποδῶν.

+
+ +
+

Ἐὰν δὲ τεσσαρεσκαιδεκάγωνος ἢ πεντεκαιδεκάγωνος ἢ +ἑκκαιδεκάγωνος ἢ ὁσονδήποτε, ποίει καθὼς προγέγραπται· +ἀπὸ τῆς διαμέτρου τὴν πλευρὰν καὶ ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τὴν +1. 6. 10. 14. 18. ἔστω G 8. ποιεῖς G 9. ἑνδεκάκις] ια G 10. κβ΄] +κη cum suprascr. -ὼ G 14. ποδῶν] πόδας G 17. δωδεκάκις] ιβ G +27. ᾖ] ἡ G τρισκαιδεκάκις] ι?? G 31. ἑξκαιδεκάγωνος G ὅσων δήποτε +G 32. διαμέτρου] δὲ G + + +διάμετρον, καθολικῶς τῇ αὐτῇ μεθόδῳ χρῶ· καὶ τοσούτου +ἀποφαίνου, καὶ ἕξεις ἀδιασφάλτους τὰς μεθόδους.

+
+ +
+

Εὐκλείδου εὐθυμετρικά.

+

Τῶν εὐθυμετρικῶν διαστημάτων μέτρα ἐστὶ τάδε· δάκτυλος, +παλαιστής, σπιθαμή, πούς, πῆχυς, βῆμα, ὀργυιά, +ἄκαινα, πλέθρον, στάδιον, μίλιον. τούτων δὲ ἐλάχιστόν ἐστι +δάκτυλος. ἔχει μὲν ὁ παλαιστὴς δακτύλους δ΄, οὐγγίας γ΄. +ἡ δὲ σπιθαμὴ ἔχει παλαιστὰς γ΄, δακτύλους ιβ΄, οὐγγίας +θ΄. ὁ δὲ ποὺς ἔχει παλαιστὰς δ΄, δακτύλους ιϚ΄, οὐγγίας +ιβ΄. ὁ πῆχυς ἔχει πόδα α΄ Ϲ. τὸ βῆμα ἔχει πήχεις β΄, +πόδας γ΄. ἡ ὀργυιὰ ἔχει πήχεις δ΄, πόδας Ϛ΄. ἡ ἄκαινα +ἔχει πήχεις Ϛ΄ β″, πόδας ι΄. τὸ δὲ πλέθρον τὸ εὐθυμετρικὸν +ἔχει πήχεις ξϚ΄ β″, πόδας ρ΄. τὸ στάδιον ἔχει πλέθρα +Ϛ΄, ὀργυιὰς ρ΄. πήχεις υ΄. πόδας χ΄. τὸ μίλιον ἔχει +στάδια ζ΄ Ϲ, πόδας δφ΄· τὸ δὲ Ῥωμαϊκὸν μίλιον ἔχει πόδας +ευ΄ τὸ καλούμενον παῤ αὐτοῖς.

+
+ +
+

Τοῦ δὲ ποδός ἐστιν εἴδη γ΄· εὐθυμετρικός, ἐπίπεδος, +στερεός. εὐθυμετρικὸς μέν ἐστιν ὁ ἔχων μῆκος καὶ πλάτος· +τούτῳ δὲ τὸ μῆκος καταμετρεῖται. ἐπίπεδός ἐστιν ὁ +ἔχων μῆκος ποδὸς α΄, πλάτος ποδὸς α΄· τούτῳ μὲν τὰ ἐπίπεδα +σχήματα καταμετρεῖται. ὁ δὲ στερεὸς ποὺς ἔχει μῆκος +ποδὸς α΄, πλάτος ποδὸς α΄, βάθος ποδὸς α΄· τούτῳ +δὲ τὰ στερεὰ σχήματα καταμετρεῖται· χωρεῖ δὲ ὁ στερεὸς +ποὺς κεράμιον α΄, μοδίους γ΄· ἕκαστος μόδιος ἀπὸ ξεστῶν +Ἰταλικῶν ἀριθμῷ ιϚ΄.

+
+ +
+

Τριγώνου ἰσοπλεύρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν +ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ιγ΄· ὧν λ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν, καὶ τῆς +βάσεως τὸ ἥμισυ ἐφʼ ἑαυτό· ὕφελε ἀπὸ τῶν συναχθέντων, +καὶ τῶν καταλειφθέντων ποίει πλευρὰν τετραγωνικήν· ἔσται +ἡ κάθετος.

+
+ +
+

Ἐὰν δὲ ζητήσωμεν ἄλλου τριγώνου τὸ ἐμβαδὸν οἱουδηποτοῦν, +13. πλέθρα Ϛ΄] πο Ϛ cum suprascr. χ G 18. καὶ πλάτος] ποδὸς α΄ +conieci in Metrol. scr. rel. p. 198 19. τούτῳ] τούτου G 20. τούτῳ] +ταῦτα G 22. βάθος ποδὸς α΄ om. G τούτῳ] τούτου G 26. Τριγώνιον +G 27. 30. ἔστω G 29. ὕφειλον G + + +πάντοτε ποίει τὴν βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον· ὧν +μέριζε Ϲ· ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Τετραγώνου ἰσοπλεύρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν +ἐφʼ ἑαυτήν, καὶ ἕξεις τὸ ἐμβαδόν. ἐὰν δὲ τὴν διαγώνιον + τοῦ αὐτοῦ τετραγώνου, δὶς τὸ ἐμβαδόν· ὧν πλευρὰ +τετραγωνική.

+
+ +
+

Τετραγώνου ἑτερομήκους τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν +ἐπὶ τὴν πλευράν· ἔσται τὸ ἐμβαδόν. ἐὰν δὲ τὴν διαγώνιον +τοῦ αὐτοῦ ἑτερομήκους, ἑκάστην πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· + μίξαι· ὧν πλευρὰ τετράγωνος ἔσται ἡ διαγώνιος.

+
+ +
+

Πενταγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· +ταῦτα ἐπὶ τὰ ε΄· ὧν τρίτον ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἑξαγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· +ταῦτα ἐπὶ τὰ Ϛ΄· ὧν γ″ καὶ ι″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἑπταγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλειρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· +ταῦτα ἐπὶ τὰ μγ΄· ὧν ιβ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ὀκταγώνου εὑρεῖν τὸ ἐμβαδόν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· +ταῦτα ἐπὶ τὰ κθ΄· ὧν τὸ Ϛ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἐνναγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· + ταῦτα ἐπὶ τὰ με΄· ὧν β” ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ +λη΄· ὧν τὸ Ϛ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν. αὕτη ἡ ἀκριβεστέρα ἐστίν.

+
+ +
+

Ἑνδεκαγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· +ταῦτα ἐπὶ τὰ ξϚ΄· ὧν ζ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Δωδεκαγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· +ταῦτα ἐπὶ τὰ με΄· ὧν δ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Κύκλου ἀπὸ τῆς διαμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· ποίει +τὴν διάμετρον ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ια΄· ὧν ιδ″ ἔσται +τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Κύκλου τὴν περίμετρον εὑρεῖν· τὴν διάμετρον τριπλασίασον +καὶ πρόσβαλε τὸ ζ″ τῆς διαμέτρου, καὶ ἕξεις τὴν +περίμετρον.

+2. 8. 10. 12. 18. 22. 24. 26. 28. ἔστω G 2. μέριζε Ϲ] νϹ G 10. μίξας +descripsi e G 14. 20. ἔσται G 16. ἔσται cum suprascr. ω G +17. Ὀκταγωνίου G 20. β″] lege Ϲ, quod magis convenit cum ea ratione +quae Geom. 102, 7 et 105, 12 traditur 22. τὸ Ϛ″ om. G 23. ἀφ᾿  G +25. Δυοδεκαγώνου G 28. ἐφʼ ἑαυτήν]  ἐφε cum nota compend. G +
+ + +
+

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν διάμετρον ἐπὶ τὰ κβ΄ πολυπλασιάσας +μέριζε· ὧν ζ″.

+
+ +
+

Ἀπὸ τῆς περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· ποίει τὴν +περίμετρον ἐφ᾿  ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ζ΄· ὧν πη″ ἔσται τὸ +ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἀπὸ περιμέτρου καὶ διαμέτρου, τουτέστιν ἐὰν μίξω +τὴν διάμετρον καὶ τὴν περίμετρον, τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· ποίει +οὕτως· ἀπὸ διαμέτρου καὶ περιμέτρου χωρίσαι τὴν διάμετρον +καὶ τὴν περίμετρον· ποίει οὕτως· τὰς ἀμφοτέρας +φωνὰς ἐπὶ τῶν νζ΄· καὶ μέριζε· ὧν κθ″· ἕξεις τὴν διάμετρον· +καὶ τὰ ὑπολειφθέντα ἔσται ἡ περίμετρος. τὸ ἥμισυ +τῆς διαμέτρου ἐπὶ τὸ ἥμισυ τῆς περιμέτρου πολυπλασίασον, +καὶ ἕξεις τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν ἀπὸ τῆς διαμέτρου· τὴν διάμετρον +ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἑνδεκάκις· ὧν κη″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Τὴν περίμετρον εὑρεῖν· τὴν διάμετρον ἐπὶ τὰ κβ΄ πολυπλασίαζε +καὶ μέριζε· ὧν ιδ″ ἔσται ἡ περίμετρος.

+
+ +
+

Ἀπὸ τῆς περιμέτρου εὑρεῖν τὴν διάμετρον· τὴν περίμετρον +ἐπὶ τὰ ιδ΄· ὧν κβ″ ἔσται ἡ διάμετρος.

+
+ +
+

Ἀπὸ περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν περίμετρον +ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ζ΄· ὧν μδ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

+
+ +
+

Ἀπὸ τοῦ ἐμβαδοῦ τὴν περίμετρον εὑρεῖν· ποίει τὸ ἐμβαδὸν +ἐπὶ τὰ μδ΄· καὶ μέριζε· ὧν ζ″· καὶ τῶν γινομένων +λάμβανε πλευρὰν τετραγωνικήν· ἔσται ἡ περίμετρος.

+
+ +
+

Ἀπὸ τοῦ ἐμβαδοῦ τὴν διάμετρον εὑρεῖν· ποίει τὸ ἐμβαδὸν +ἐπὶ τὰ κη΄· καὶ μέριζε· ὧν ια″· καὶ τῶν συναχθέντων +λάμβανε πλευρὰν τετραγωνικήν· ἔσται ἡ διάμετρος.

+
+ +
+

Πιθοειδὲς σχῆμα μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. Ster. II, 26).

+
+ +
+

Πίθου σφαιροειδοῦς ἡ πρὸς τὸ χεῖλος διάμετρος κ. τ. λ. +(V. ibid. 27).

+
+ +
+

Ἄλλου πίθου ἡ κάτω διάμετρος κ. τ. λ. (V. ibid. 28).

+
+ +
+

Ἔστω λουτὴρ στρογγύλος κ. τ. λ. (V. ibid. 29).

+1. κβ΄] κη G 4. ἐφε cum nota comp. G 4. 15. 17. 19. 24. 27. ἔστω G +6. μίζω G 9. ποιῶν G 10. νζ vel μζ G 15. ἑνδεκάκις] ιᾶ G +20. ἐμβαδὸν] ἕβδομον G 21. ἐστι G 23. γιναμένων G 25. διάμετρον] +περίμετρον G 26. ια″] ῑ G +
+ + +
+

Κολυμβήθρας καὶ φρέατος καὶ κούπας καὶ κίονος κ. τ. λ. +(V. ibid. 8).

+
+ +
+

Οἷον ἔστω κολυμβήθρα κ. τ. λ (V. ibid. 9).

+
+ +
+

Μέτρησις τετρασείρου, οὗ ἡ διάμετρος ποδῶν θ΄ Ϲ, ἡ + δὲ κάθετος ζ΄, τὸ δὲ μῆκος ποδῶν ιγ΄· σύνθες τὴν διάμετρον +καὶ τὸ μῆκος· ὧν τὸ Ϲ· ταῦτα ἐφʼ ἑαυτά· καὶ ταῦτα +πάλιν ἑνδεκάκις γίνονται πόδες ατ𝒢α΄ Ϲ· ὧν τὸ ιδ″ γίνονται +πόδες 𝒢θ΄ δ″· ταῦτα ἐπὶ τὴν κάθετον γίνονται χ𝒢δ΄ +Ϲ δ″· καὶ τούτων πρόσθες τὸ ιδ″· γίνονται πόδες μθ΄ Ϲ· + ὡς γίνεσθαι ὕψους ψμα΄ Ϲ. ἐὰν δὲ θέλῃς εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ +βησαλικόν, θὲς τὴν διάμετρον· γίνονται πόδες ια΄ δ″· ταῦτα +τρισσάκις καὶ τὸ ζ″· γίνονται πόδες λε΄ δ″· ταῦτα ἐπὶ τὴν +κάθετον γίνονται πόδες σμϚ΄ Ϲ δ″.

+
+ +
+

Ἄλλη μέτρησις τετρασείρου, ου τὸ μῆκος ποδῶν Ϛ΄ καὶ + τὸ πλάτος ποδῶν Ϛ΄ καὶ ἡ κάθετος ποδῶν γ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ +τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· τὴν διάμετρον ἐπὶ τὸ μῆκος +γίνονται λϚ΄· ταῦτα ἑνδεκάκις γίνονται τ𝒢Ϛ΄· ὧν τὸ ιδ″ γίνονται +κη΄ δ″· ταῦτα ἐπὶ τοὺς γ΄ τῆς καθέτου γίνονται +πόδες πδ΄ Ϲ δ″· καὶ τὰ ιη΄ δ″ ὁμοῦ γίνονται πόδες ργ΄· + τοσούτων ποδῶν ἔσται τὸ στερεὸν τοῦ κενώματος. καὶ πόσων +ἡ ἐπιφάνεια τοῦ αὐτοῦ τετρασείρου; ποιῶ οὕτως· λάμβανε +τὴν περίμετρον ἀπὸ τῆς διαμέτρου· γίνονται πόδες ιθ΄ παρὰ +τὸ ζ″ ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὴν κάθετον τῶν γ΄ ποδῶν· γίνονται +νϚ΄ Ϲ ιδ″· τοσούτων ἔσται ἡ ἐπιφάνεια τοῦ μέτρου.

+
+ +
+

Μέτρησις ὀκταγώνου.

+

Εστω ὀκτάγωνον ἰσόπλευρον καὶ ἰσογώνιον καταγράψαι· +ποίει τετράγωνον σχῆμα καὶ βλέπε αὐτοῦ τὴν διάγωνον· +καὶ ὅταν εὕρῃς τὸ ἥμισυ τῆς διαγώνου, λάμβανε ἀπὸ γωνίας +εἰς γωνίαν, καὶ εὑρίσκεις στῆσαι τὰς πλευράς.

+
+ +
+

Μέτρησις ὁρίων διαφόρων.

+

Σῖτος ἀπόθετος ἀποτεθεὶς πρὸ φανεροῦ χρόνου εὑρέθη +7. ἑνδεκάκις] ιᾶ G 8. δ″] δ cum suprascr. —ον G 10. ψμα΄ Ϲ] +immo vero ψμδ΄ δ″ 12. ζ″] ξ G 13. σμϚ΄ Ϲ δ″ om. G 17. ἑνδεκάκις] +ιᾶ G τ𝒢?? G 18. τοὺς] τῆσ G 20. πόσον G 22. παρὰ +τὸ ζ″] πε΄ τῶν ζ G 24. δ″] δ G ἔστω G 27. ποιεῖ G αὐτὸν G +30. ὁρίων] conf. ὡρεῖον supra 89 (Ster. I, 47) + + +εἰς τὸν στερεὸν πόδα μοδίων β΄ Ϲ ἀπὸ ξεστῶν κβ΄· γίνονται +ξέσται Ἰταλικοὶ νε΄. ἀπὸ κ΄ ἐπιβάλλει εἰς τὸν στερεὸν +πόδα λίτρας 𝒢α΄ β″. ἐν δὲ προσφάτως ἀποτεθέντι ἐν τοῖς +ὁρίοις εὑρέθησαν εἰς τὸν στερεὸν πόδα μόδιοι β΄ ξεστῶν +μδ΄ καὶ οὐγγιῶν κ΄. γίνονται λίτραι π΄, ὅπερ ὅριον ἐμετρήθη.

+
+ +
+

Ὅριον κριθῶν ἀποκειμένων πρὸ φανεροῦ χρόνου· καὶ +εὑρέθησαν εἰς τὸν στερεὸν πόδα τῶν κριθῶν μόδιοι β΄ Ϲ +ἀπὸ ξεστῶν κβ΄ ἐξ οὐγγιῶν κ΄· γίνονται λίτραι 𝒢α΄ β″. ἐν +δὲ ταῖς προσφάτως ἀποτεθείσαις κριθαῖς εὑρέθησαν εἰς τὸν +στερεὸν πόδα ξέσται Ἰταλικοὶ μη΄ Ϲ Ϛ″ οὐγγιῶν κ΄· γίνονται +λίτραι π΄ Ϲ γ″. οἴνου εἰς τὸν στερεὸν πόδα †Ἰταλικοὺς +λϚ΄ γίνονται ξ μ ιη. λάρδου εἰς πόδα α΄ λίτραι οε΄. +ταῦτα δὲ ἐξαγιάσθησαν ἐπὶ Μοδέστου τηνικαῦτα ὄντος +ὑπάρχου πραιτωρίων.

+
+ +
+

Μέτρησις φούρνου.

+

Φοῦρνον μετρήσωμεν οὕτως· οὗ τὸ ἔμφυτον μοδίων ι΄· +ταύτα τὰ ι΄ κυβισθήσεται· ταῦτα ἑνδεκάκις· τούτων τὸ μβ″· +τὸ δὲ βασιλικόν· σύνθες τὴν διάμετρον καὶ τὰ πάχη· ταῦτα +κύβισον.

+
+ +
+

Μέτρησις ὄντος σίτου ἐξ ἀποθέσεως.

+

Ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους γ΄· ἕκαστος μόδιος ἀπὸ +ξεστῶν ιϚ΄· γίνονται ξέσται μη΄· ἕκαστος ξέστης ἀπὸ οὐγγιῶν +κ΄.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν ιη΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει σίτου +μοδίους β΄ Ϲ Ϛ”.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους +β΄ γ″ ιε″.

+1. τὸν] τὸ G μοδίων] μο G et hic et infra κβ΄] κη G 3. λίτρας] +λ. G β″] β G 4. εὑρέθη G ξεστῶν] ξ cum nota comp. G +5. μδ΄] an μη΄ ? καὶ] ἀπὸ legendum videtur οὐγγιῶν] ⌈ο G λίτραι] +λ G 6. κριθ` ἀποκείμενον G 7. εὑρεθ΄ G 8. λίτραι] λ G (item +11. 12) β″] β G 9. ἀποτεθεῖσι G εὑρέθη G 10. ξέσται eodem +quo antea compendio scr. in G οὐγγιῶν] ⌈ο G (item infra) 11. π΄ Ϲ γ″] +immo πα΄ θ″ legendum videtur Ἰταλικὰς λίτρας π΄· γίνονται ξέσται μη΄ +17. κυβήσεται G ταῦτα ἑνδεκάκις] τὰ ια G 18. βασιλικὸν] immo +βησαλικόν 19. κύβησον G 22. ξέστης] ξέστος G 26. ξεστῶν +om. G + + +

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κβ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους +β΄ καὶ ξέστας Ϛ΄.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κδ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους +β΄.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κε΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει +μοδίον α΄ Ϲ γ″ ιε″ ν″.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κη΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μόδιον +α΄ Ϲ ζ″ ιδ″.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν λ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μόδιον + α΄ Ϲ ι″.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν λβ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει +μόδιον α΄ Ϲ. ἕκαστος ξέστης ἀπὸ οὐγγιῶν κ΄.

+
+ +
+

Δεῖ οὖν εἶναι ἐπὶ τῆς μετρήσεως τῶν ὁρίων καὶ λαμβάνειν +τὸ ἐμβαδὸν τοῦ παντὸς καὶ ποιεῖν ἐπὶ τὸ ὕψος ἤτοι + ἐπὶ τὸ βάθος· καὶ ὅταν εὕρῃς τὸ στερεὸν τοῦ παντὸς ἐμβαδοῦ +τῆς ἀποθέσεως τοῦ σίτου, τότε πρὸς τὸν μόδιον +ποίει τὰ μέτρα οὕτως.

+

Ἐὰν ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν ιϚ΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ σίτου +ἤτοι κριθῶν ἐπὶ τὰ γ΄, καὶ τοσοῦτοι μόδιοι ἔσονται· ἐπειδὴ + ὁ στερεὸς ποὺς χωρεῖ μοδίους γ΄, ἕκαστος μόδιος ἀπὸ ξεστῶν +μϚ΄, ἕκαστος ξέστης οὐγγιῶν κ΄.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν ιη΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ +σίτου ἤτοι κριθῶν, καθὼς προγέγραπται, ἐπὶ τὰ β΄ Ϲ Ϛ”, +καὶ τοσοῦτοι μόδιοι ἔσονται.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κ΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ +ποδισμοῦ ἐπὶ τὰ β΄ γ” ιε”, καὶ τοσοῦτοι ἔσονται μόδιοι.

+

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κε΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ +ποδισμοῦ ἐπὶ τὰ α΄ Ϲ γ” ιε” ν”, καὶ τοσοῦτοι ἔσονται +μόδιοι.

+
+ +
+

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κη΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ +ποδισμοῦ τῆς ἀποθέσεως τοῦ σίτου ἤτοι κριθῶν διὰ τῶν +1. ξ G item infra) 2. Ϛ΄) an δ΄? 7. κη΄] λ G 11. Ἐὰν] εἰ G +15. ὅτε εὕρεις G ἐμβαδὸν G 19, ἤτε κριθ G τοσούτων +μοδίων G 22. ποιεῖ G 23. ἤτε κριθ G 24. τοσούτων μο G +26. τοσούτων ἔσονται μο G 28. ιε” om. G τοσοῦτ ἔσονται μο΄ G (item +p. 234, 1) 31. κριθ G (item p. 234,2) διὰ] ∠ cum nota compendii, tum α G + + +α΄ Ϲ ζ″ ιδ″, καὶ τοσοῦτοι ἔσονται μόδιοι. δεῖ δὲ εἰδέναι +ἐν τῇ ἀποθέσει τοῦ σίτου ἤτοι κριθῶν, ὅ τι ἂν πρόσφατον +ἀποτεθῇ, ψυχόμενον.

+

Ὁ στερεὸς ποὺς ἀποποιεῖ μέ ξ ν ε οὕτως ὄντος +σίτου ἐξ ἀποθέσεως. ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει ξέστας νε΄, ἕκαστος +ξέστης οὐγγίας κ΄. εἰ δὲ πρόσφατον ἐτέθη, ἔχει ὁ στερεὸς +ποὺς

+3. ψυχόμενος G 7. post στερεὸς ποὺς desinit G; sequuntur folia +nonnulla vacua, nisi quod in primo verba ρεὸς ποὺς ἔχει ξε΄ νε usque ad finem +repetita sunt. +
+ +
+ + + \ No newline at end of file From 334f1736fe7e928b0bf4225b6d384cbc99e0a329 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Cami33 Date: Sun, 11 Feb 2018 17:26:18 -0500 Subject: [PATCH 02/16] Delete tlg016 --- data/tlg0559/tlg016 | 1664 ------------------------------------------- 1 file changed, 1664 deletions(-) delete mode 100644 data/tlg0559/tlg016 diff --git a/data/tlg0559/tlg016 b/data/tlg0559/tlg016 deleted file mode 100644 index 7ea17e37e..000000000 --- a/data/tlg0559/tlg016 +++ /dev/null @@ -1,1664 +0,0 @@ - - - - - - -Heronis Alexandrini geometricorum et stereometricorum reliquiae -Heronis Alexandrini -Fridericus Hultsch -Harvard College Library - Harvard Library Arcadia Fund -Gregory Crane - - - Digital Divide Data - Corrected and encoded the text - - - Rhea Lesage - Librarian for Hellenic Studies and Coordinator for the Classics -Collection Development - - - Bruce Robertson - Technical Advisor - - - -Harvard College Library - tlg0559.tlg016 - -

Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License

- -2017 -Harvard College Library -United State - - - - - - Heronis Alexandrini geometricorum et stereometricorum reliquiae - - - Fridericus Hultsch - - - Heronis Alexandrini - - Weidmann - Berlin - 1864 - - 1 - - The Internet Archive - - - - - -

Text encoded in accordance with the latest EpiDoc standards (January 2014)

- - - -Greek -Latin - - - -added language tags; edited capital letters, "author", "title"; added "funder"; added "filename"; updated "date" to 2017; added a "urn" tag; translated "publisher" and "pubPlace" into English, changed roman numerals in arabic; added "volume" nm. and link to the online scan - - - - -
-
- -VII. -Heronis Liber Geeponicus. -

Ἥρωνος γεηπονικὸν βιβλίον.

-
-

Τίνες αἱ γενικαὶ τῶν σχημάτων διαφοραί; -Τῶν δὲ σχημάτων ἃ μέν ἐστιν ἐπίπεδα, ἃ δὲ στερεά, -κ. τ. λ. (Vide Def. 27).

-
- -
-

Τίνες αἱ τῶν ἐπιπέδων σχημάτων διαφοραί; -Τῶν ἐν ταῖς ἐπιφανείαις σχημάτων κ. τ. λ. (V. ibid. 28).

-
- -
-

Περὶ ἀσυνθέτου ἐπιπέδου σχήματος, ὅ ἐστι -κύκλος.

-

Κύκλος ἐστὶ τὸ ὑπὸ μιᾶς γραμμῆς περιεχόμενον ἐπίπεδον. -κ. τ. λ. (V. ibid. 29).

-
- -
-

Περὶ διαμέτρου.

-

Διάμετρος δὲ τοῦ κύκλου ἐστὶν εὐθεῖά τις διὰ τοῦ -κέντρου ἠγμένη κ. τ. λ. (V. ibid. 30).

-
- -
-

Περὶ τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις ἐξ ἀνομογενῶν -συνθέτων περιφερειῶν σχημάτων, οἷόν τί -ἐστιν ἡμικύκλιον.

-

Ἡμικύκλιόν ἐστι τὸ περιεχόμενον σχῆμα κ. τ. λ. (V. -ibid. 31).

-
- -
-

Τί ἐστιν ἀψίς; -Ἀψὶς δέ ἐστι τὸ ἔλαττον ἡμικυκλίου κ. τ. λ. (V. ibid. 32).

-
- -
-

Τί ἐστι κοινῶς τμῆμα κύκλου; -Κοινῶς δὲ τμῆμα κύκλου ἐστὶν κ. τ. λ. (V. ibid. 33).

-
- -
-

Τίς ἡ ἐν τμήματι κύκλου γωνία; -Ἡ ἐν τμήματι κύκλου γωνία ἐστὶν κ. τ. λ. (V. ibid. 34).

-
- - -
-

Τί ἐστι τομεὺς κύκλου; -Τομεὺς δὲ κύκλου ἐστὶ τὸ περιεχόμενον σχῆμα κ. τ. λ. -(V. ibid. 35).

-
- -
-

Τίνες αἱ τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις εὐθυγράμμων - σχημάτων διαφοραί; -Τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις κ. τ. λ. (V. ibid. 40).

-
- -
-

Τί ἐστι τρίγωνον; -Τρίγωνόν ἐστι σχῆμα ἐπίπεδον κ. τ. λ. (V. ibid. 41).

-
- -
-

Τίνα τριγώνων εἴδη καὶ πόσα; - Τῶν δὲ τριγώνων ἢ τριπλεύρων σχημάτων κ. τ. λ. (V. -ibid. 42).

-
- -
-

Τί τὸ ἰσόπλευρον; -Ἰσόπλευρον μὲν οὖν ἐστιν κ. τ. λ. (V. ibid. 43).

-
- -
-

Τί τὸ ἰσοσκελές; - Ἰσοσκελῆ δὲ ὅσα τὰς δύο μόνας ἴσας ἔχει τὰς πλευράς. -(V. ibid. 44).

-
- -
-

Τί τὸ σκαληνόν; -Σκαληνὰ δὲ ὅσα τὰς τρεῖς ἀνίσους ἔχει πλευράς. (V. -ibid. 45).

-
- -
-

Τί τὸ ὀρθογώνιον; -Ὀρθογώνιον δέ ἐστι τὸ μίαν ἔχον ὀρθὴν γωνίαν. (V. -ibid. 46).

-
- -
-

Τί τὸ ὀξυγώνιον; -Ὀξυγώνιον δέ τὰς τρεῖς ὀξείας ἔχον γωνίας. (V. ibid. 47).

-
- -
-

Τί τὸ ἀμβλυγώνιον; -Ἀμβλυγώνιον δὲ τὸ μίαν ἔχον ἀμβλεῖαν γωνίαν. (V. -ibid. 48).

-
- -
-

Τριγώνων ἰδιότητες.

-

Τὰ μὲν οὖν ἰσόπλευρα πάντα ὀξυγώνια κ. τ. λ. (V. ibid. 49).

-
- -
-

Περὶ τετραπλεύρων σχημάτων.

-

Τί ἐστι τετράπλευρον ἐπίπεδον; -Τετράπλευρον ἐπίπεδόν ἐστι κ. τ. λ. (V. ibid. 50).

-
- -
-

Τίνες αἱ τῶν τετραπλεύρων διαφοραί; -Τῶν δέ τετραπλεύρων σχημάτων κ. τ. λ. (V. ibid. 51).

-
- - -
-

Τίνα τετραγονια; -Τὰ μὲν οὖν ὀρθογώνια κ. τ. λ. (v. ibid. 52).

-
- -
-

Τίνα τὰ ἑτερομήκη; -Τὰ δὲ ὀρθογώνια μὲν κ. τ. λ. (V. ibid. 53).

-
- -
-

Τί ῥόμβοι; -Τὰ δὲ ἰσόπλευρα μὲν κ. τ. λ. (V. ibid. 54).

-
- -
-

Τίνα παραλληλόγραμμα; -Ἐπὶ δὲ τῶν τετραπλεύρων κ. τ. λ. (V. ibid. 56).

-
- -
-

Περὶ παραλληλογράμμων ὀρθογωνίων.

-

Τῶν δὲ παραλληλογράμμων κ. τ. λ. (V. ibid. 57).

-
- -
-

Τίς ὁ ἐν παραλληλογράμμῳ γνώμων; -Παντὸς δέ παραλληλογράμμου κ. τ. λ. (V. ibid. 58).

-
- -
-

Τί ἐστι γνώμων κοινῶς; -Καθόλου δὲ γνώμων ἐστὶ κ. τ. λ. (V. ibid. 59).

-
- -
-

Τί ἐστι τραπέζιον; -Τῶν παρὰ τά εἰρημένα τετραπλεύρων κ. τ. λ. (V. ibid. 60).

-
- -
-

Τίνα τά τραπέζια; -Τραπέζια μὲν οὖν εἰσιν κ. τ. λ. (V. ibid. 61).

-
- -
-

Τίνα τραπεζοειδῆ; -Τραπεζοειδῆ δὲ ὅσα κ. τ. λ. (V. ibid. 62).

-
- -
-

Περὶ τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις εὐθυγράμμων καθʼ -ἕκαστα λεγομένων, οἷον τί ἐστι βάσις; -Βάσις λέγεται ἐπιπέδου χωρίου γραμμὴ κ. τ. λ. (V. -ibid. 66).

-
- -
-

Τί ἐστι πλευρά; -Πλευρὰ δέ μία τῶν τὸ σχῆμα περικλειουσῶν. (V. ibid. 67).

-
- -
-

Τί ἐστι διαγώνιος; -Διαγώνιος δὲ ἡ ἀπὸ γωνίας κ. τ. λ. (V. ibid. 68).

-
- -
-

Τί ἐστι κάθετος; -Κάθετος δέ ἐστιν ἡ ἀπὸ σημείου κ. τ. λ. (V. ibid. 69.

-
- -
-

Τί ἐστι κάθετος πρὸς ὀρθάς; -Κάθετος δὲ πρὸς ὀρθὰς λέγεται κ. τ. λ. (V. ibid. 70).

-
- - -
-

Τίωες εἰσὶ παράλληλοι γραμμαί; -Παράλληλοι δέ καλοῦνται γραμμαὶ κ. τ. λ. (V. ibid. 71).

-
- -
-

Τίνες δὲ αἱ οὐ παράλληλοι εὐθεῖαι; -Οὐ παράλληλοι εὐθεῖαί εἰσιν κ. τ. λ. (V. ibid. 72).

-
- -
-

Τί ἐστι τριγώνου ὕψος; -Τριγώνου δὲ ὕψος καλεῖται κ. τ. λ. (V. ibid. 73).

-
- -
-

Τίνες αἱ τῶν εὐθυγράμμων κτερέῶν σχημάτων -διαφοραί; -Τῶν δὲ εὐθυγράμμων στερεῶν κ. τ. λ. (V. ibid. 99).

-
- -
-

Τί ἐστι πυραμίς; -Πυραμὶς μὲν οὖν ἐστι σχῆμα στερεὸν κ. τ. λ. (V. ibid. 100).

-
- -
-

Ἥρωνος εἰσαγωγαὶ τῶν γεωμετρουμένων.

-
- -
-

Ἡ ἐπίπεδος γεωμετρία συνέστηκεν ἔκ τε κλίματων καὶ -σκοπέλων καὶ γραμμῶν καὶ γωνιῶν κ. τ. λ. (V, Geom. cap. 3).

-
- -
-

Τὰ δὲ μέτρα ἐξηύρηται ἐξ ἀνθρωπίνων μελῶν, δακτύλου, -παλαιστοῦ, σπιθαμῆς, ποδὸς, πήχεως, βήματος, ὀργυιᾶς -καὶ λοιπῶν, καθὼς προγέγραπται.

-
- -
-

Ἐπειδήπερ ἐν τοῖς κλίμασιν ἐκράτησέ τις συνήθεια -τοῖς ἐγχωρίοις μέτροις χρᾶσθαι ἕκαστον, καὶ ἐκ τῆς ἀναλογίας - τοῦ ποδὸς πρὸς τὸν πῆχυν ἐξισοῦται τὸ μέτρον. τούτων -δέ οὕτως ἐχόντων τὴν μέτρησιν τῶν θεωρημάτων -ποιησόμεθα.

-

Καὶ ἔστιν ἡ μέτρησις τῶν θεωρημάτων κατὰ τὰ ὑποτεταγμένα -οὕτως.

-
- -
-

Ἔστω τετράγωνον ἰσόπλευρον καὶ ὀρθογώνιον, οὗ ἑκάστη -πλευρὰ ἀνὰ πόδας ιβ´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· -τὰ ιβ´ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται ρμδ´ πόδες· τοσούτων ἔσται -τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἔστω τετράγωνον ἰσόπλευρόν τε καὶ ἰσογώνιον καὶ ἐχέτω - ἑκάστην πλευρὰν ποδῶν ν´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν -διαγώνιον· ποιῶ οὕτως· τὰ ν´ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται ,βφί· -26. πόδας sic G, quod propterea commemoro, quia plerumque π habet: -in sequentibus igitur, ubi nihil adnotabo, formam per compendium scriptam -esse scito 27. 31. γίνεται, nisi fallor, G (item p. 212, 4) - - -ἔσται τὸ ἐμβαδὸν τοσούτων. τὴν δὲ διαγώνιον εὑρεῖν· δὶς -τὸ ἐμβαδὸν ε· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες ο´ Ϲ -δ˝· τοσούτου ἐστὶν ἡ διαγώνιος. καὶ ἄλλως· τὴν μίαν πλευράν, -τουτέστι τὰ ν´, ἐπὶ τὰ ο´ Ϲ δ˝ γίνονται πόδες ,Ϛφλζ´ -Ϲ· ὧν ν˝ γίνεται ο´ Ϲ δ˝.

-
- -
-

Ἔστω τετράγωνον ἑτερόμηκες ἤτοι παραλληλόγραμμον, -οὗ τὸ μῆκος ποδῶν ν´, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν λ´· εὑρεῖν αὐτοῦ -τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν διαγώνιον· ποιῶ οὕτως· τὸ μῆκος -ἐπὶ τὸ πλάτος γίνονται πόδες ,αφ´· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν ,αφ´ -ποδῶν. τὴν δὲ διαγώνιον εὑρεῖν· τὸ μῆκος ἐφ᾿ ἑαυτὸ γίνονται -πόδες ,βφ´· καὶ τὸ πλάτος ἐφ᾿ ἑαυτὸ γίνονται πόδες -Ϡ´· ὁμοῦ γίνονται πόδες ,γυ´· ὧν πλευρὰ τετραγωνική πόδες -νη´ γ˝· τοσούτου ἐστὶν ἡ διαγώνιος ποδῶν νη´ γ˝· τὸ -δὲ ἐμβαδόν ἐστι ποδῶν ,αφ´.

-
- -
-

Ἔστω τετράγωνον παραλληλόγραμμον μὴ ὂν ὀρθογώνιον, -οὗ τὸ μεῖζον μῆκος ποδῶν λβ´, καὶ ἡ ἄλλη ποδῶν λ´· ὁμοῦ -γίνονται πόδες ξβ´· ὧν τὸ ἥμισυ γίνονται λα´. καὶ τὸ πλάτος -ποδῶν ιη´, καὶ τὸ ἄλλο ποδῶν ιϚ´· ὁμοῦ γίνονται λδ´· ὧν -τὸ Ϲ ιζ´· ταῦτα πολυπλασιάζω ἐπὶ τὰ λα´· γίνονται πόδες -φκζ´. ἑξῆς καταγραφή.

-
- -
-

Τρίγωνον ὀρθογώνιον, οὗ ἡ μὲν κάθετος ποδῶν λ´, ἡ -δὲ βάσις ποδῶν μ´ ἡ δὲ ὑποτείνουσα ποδῶν ν´· εὑρεῖν -αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· τὴν βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον -γίνονται πόδες ,ασ´· ὧν Ϲ γίνονται πόδες χ´· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν -ποδῶν χ´. εὑρεῖν αὐτοῦ καὶ τὴν ὑποτείνουσαν· τὰ λ´ -τῆς καθέτου ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται Ϡ´· καὶ τὰ μ´ τῆς βάσεως -ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται αχ´· ὁμοῦ πόδες ,βφ´· ὧν πλευρά τετραγωνικὴ -γίνεται ν´. ἄλλως εὑρεῖν τὴν ὑποτείνουσαν· -σύνθες τάς β´ πλευράς, τὰ λ´ καὶ τὰ μ´· γίνονται ο´· ταῦτα -ἐπὶ ε´ τν´· τούτων τὸ ξ˝ ν´.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ὀρθογώνιον ἕτερον καὶ ἐχέτω τὴν μὲν -βάσιν ποδῶν μ´, τὴν δὲ ὑποτείνουσαν ποδῶν μα´ τὴν δὲ -κάθετον ποδῶν θ´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν κάθετον· -1. ἔστω G 2. ,ε G 9. πόδες G ἔστω G 10. ποδῶν G -12. γίνεται G 13. νη´ prius] λϹ η G (voluit Νη) 16. μεῖζον] -μεῖνον G 23. ποιῶν G 24. Ϲ˝ G ἔστω G 27. γι cum nota -compendii G 29, γίνεται G - - -ποιῶ οὕτως· τὰ μα΄ ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται ,αχπα΄. καὶ -τὰ μ΄ ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται ,αχ΄· ταῦτα ὑφαιρῶ ἀπὸ τῶν -,αχπα΄ ποδῶν· λοιπὸν μένουσι πόδες πα΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ -γίνεται πόδες θ΄. νῦν ποιῶ τὴν κάθετον ἐπὶ - τὴν βάσιν· γίνονται τξ΄· ὧν τὸ Ϲ γίνονται πόδες ρπ΄· ἔσται -τὸ ἐμβαδὸν ποδῶν ρπ΄. ἑξῆς ἡ καταγραφή.

-
- -
-

Τρίγωνον ἰσοσκελές, οὗ ἡ κάθετος ποδῶν μ΄, ἡ δὲ βάσις -ποδῶν ιβ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· τὴν -βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον γίνονται πόδες σμ΄· ὧν τὸ ἥμισυ - γίνονται πόδες ρκ΄· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν ποδῶν ρκ΄.

-

Τριγώνου ἰσοσκελοῦς ἑκάστη τῶν ἴσων πλευρῶν ποδῶν -κε΄, ἡ δὲ βάσις ποδῶν ιδ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ -τὴν κάθετον· ποιῶ οὕτως· ἑκάστης πλευρᾶς ποίησον ◻΄· -γίνονται πόδες χκε΄· λαμβάνω τὸ Ϲ τῆς βάσεως· γίνονται - πόδες ζ΄· ταῦτα ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται πόδες μθ΄· λοιπὸν μένουσι -πόδες φοϚ΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνονται πόδες -κδ΄· καὶ τὰ ζ΄ ἐπὶ τὴν κάθετον πόδες ρξη΄· τοσούτων ἔσται -τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ἰσόπλευρον καὶ ἐχέτω ἑκάστην πλευρὰν - ἀνὰ πόδας λ΄, καὶ ἐγγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν -διάμετρον· ποιῶ οὕτως· τὸ ἐμβαδόν ἐστι ποδῶν τ𝒢Ϛ΄· ταῦτα -ἐπὶ τὲ δ΄ γίνονται πόδες αφξ΄· ἄρτι σύνθες τὰς τρεῖς πλευράς· -γίνονται πόδες 𝒢΄· ἄρτι μερίζω τῶν ,αφξ΄ τὸ 𝒢″· γίνονται -πόδες ιζ΄ γ″· τοσούτων ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου.

-
- -
-

Ἔστω πάλιν τρίγωνον ἰσόπλευρον καὶ ἐχέτω ἑκάστην -πλευράν ἀνὰ πόδας λ΄, καὶ περιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν -αὐτοῦ τὴν διάμετρον· ποιῶ ούτως· τὰ λ΄ ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται -Ϡ΄· φανερὸν ὅτι κάθετος τοῦ τριγώνου ἔσται ποδῶν -κϚ΄· ἄρτι μερίζω τῶν Ϡ΄ τὸ κϚ″· γίνονται πόδες λδ΄ Ϲ η″· - ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου τοσούτων.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ὀξυγώνιον, οὗ τὸ μικρότερον σκέλος ποδῶν -1. ποιῶν G 5. Ϲ″ G ἔστω G 7. ἰσοσκελοῦς G 9. γίνον- -ται] γι΄ G, quod compendium hinc non enotavi nisi in dubia scriptura -10. ἔστω G 11. Τρίγωνον G 13. ἑκάστης] immo τῆς 17. ἔστω G -20. πόδας scripsi ex cap. 54, πο G 22. γίνεται cum suprascr. ον G -24. ιζ΄ ζ G 25. πάλιν] πᾶν G 26. πόδας habet G 28. ἔστω G -29. λδ Ϲ η G, et similiter reliquis locis 30. ἔστω G - - -ιγ´, καὶ τὸ μεῖζον ποδῶν ιε´, καὶ ἡ βάσις ποδῶν ιδ´, -καὶ ἐπιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν διάμετρον· ποιῶ -οὕτως· φανερὸν ὅτι τὸ ἐμβαδὸν τοῦ τριγώνου ἐστὶ ποδῶν -πδ´· ταῦτα ἐπὶ τὰ δ´ γίνονται πόδες τλϚ´· ἄρτι σύνθες τὰς -τρεῖς πλευρὰς τοῦ τριγώνου· γίνονται πόδες μβ´· τὰ τλϚ´ -εἰς τὰ μβ´ γίνονται πόδες η´· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου -ποδῶν ν´.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ὀξυγώνιον, οὗ τὸ μικρότερον σκέλος -ποδῶν ιγ´, καὶ τὸ μεῖζον ποδῶν ιε´, καὶ ἡ βάσις ποδῶν -ιδ´, καὶ περιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν διάμετρον· -ποιῶ οὕτως· τὸ μικρότερον σκέλος ἐπὶ τὸ μεῖζον, τὰ ιγ´ -ἐπὶ τὰ ιε´, γίνονται πόδες ρϥε´· εἰς ιβ˝ γίνονται πόδες ιϚ´ -δ˝· τοσούτων ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ἀμβλυγώνιον καὶ ἐχέτω τὴν μίαν πλευρὰν -ποδῶν ι´ καὶ τὴν βάσιν ποδῶν θ´, καὶ τὴν ὑποτείνουσαν -ποδῶν ιζ´, καὶ ἐγγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν -διάμετρον· ποιῶ οὕτως· φανερὸν ὅτι τὸ ἐμβαδὸν τοῦ τριγώνου -ἐστὶ ποδῶν λϚ´· ταῦτα ἐπὶ τὰ δ´ γίνονται πόδες -ρμδ´· καὶ σύνθες τὰς τρεῖς πλευρὰς τοῦ τριγώνου· γίνονται -πόδες λϚ´· ἄρτι μέρισον τῶν ρμδ´ τὸ λϚ˝· γίνονται πόδες -δ´· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἐπιγραφομένου κύκλου ποδῶν δ´.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ἀμβλυγώνιον καὶ ἐχέτω τὸ μικρότερον -σκέλος ποδῶν ι´, καὶ τὴν βάσιν ποδῶν θ´, καὶ τὴν ὑποτείνουσαν -ποδῶν ιζ´, καὶ περιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ -τὴν διάμετρον· ποιῶ οὕτως· τὸ μικρότερον σκέλος ἐπὶ τὸ -μεῖζον, τὰ ι´ ἐπὶ τὰ ιζ´, γίνονται πόδες ρο´ φανερὸν ὅτι κάθετος -τοῦ τριγώνου ἐστὶ ποδῶν η´· ἄρτι μερίζουσι τὸ η˝ -τῶν ρο´ γίνονται πόδες κα´ δ˝· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ -κύκλου ποδῶν κα´ δ˝.

-
- -
-

Ἔστω κύκλος, οὗ ἡ διάμετρος ποδῶν ιδ´· ἡ δὲ περίμετρος -εὑρεθήσεται κατὰ τὴν ἔκθεσιν ποδῶν μδ´· τὸ δὲ ἐμβαδὸν - ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν μέθοδον τῆς περιμέτρου εὑρεῖν, -ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον ποίει ἐπὶ τὰ κβ´· γίνονται -2. ποιῶν G 6. ἔστω G 8. μικρὸν G 10. περιγράφθω G -1. τὰ ιγ´ ἐπὶ om. G 13. τοσοῦτον ἔστω G 16. ἐγγράφθω G -21. ἔστω G 22. μικρὸν G 25. ποιοῦ G 28. ἔστω G - - -πόδες τη΄· καὶ πάντοτε μέριζε καθολικῶς παρὰ τὸν -ζ΄ τουτέστιν ὧν ζ″· γίνονται μδ΄· ἔσται ἡ περίμετρος ποδῶν -μδ΄.

-
- -
-

Ἔστω κύκλος, οὗ ἡ περίμετρος ποδῶν π΄· εὑρεῖν αὐτοῦ - τὴν διάμετρον· ποιῶ οὕτως· πάντοτε τὴν περίμετρον ἐπὶ -τὰ ζ΄· γίνονται φξ΄· μερίζω· ὧν τὸ κβ″· γίνονται πόδες κε΄ -Ϲ· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου ποδῶν κε΄ Ϲ.

-
- -
-

Ἔστω κύκλος οὗ ἡ διάμετρος ποδῶν ζ΄ ἡ δὲ αὐτοῦ -περίμετρος εὑρίσκεται κατὰ τὴν προγεγραμμένην ἔκθεσιν - ποδῶν κβ΄· παντὸς γὰρ κύκλου περίμετρος τριπλάσιον καὶ -ἕβδομόν ἐστι τῆς διαμέτρου· ἐὰν οὖν θέλῃς εὑρεῖν τὴν περίμετρον -ἀπὸ τῆς διαμέτρου, τριπλασίασον τοὺς ζ΄ πόδας τῆς -διαμέτρου· γίνονται πόδες κα΄· καί πρόσθες τούτοις τὸ ζ″ -τῆς αὐτῆς διαμέτρου· γίνεται ποὺς α΄· γίνονται πόδες κβ΄· - τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ περίμετρος.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς εὑρεῖν ἀπὸ τῆς περιμέτρου τὴν διάμετρον, -τοὺς κβ΄ πόδας τῆς περιμέτρου μέρισον παρὰ τὸν κβ΄· γίνεται -ποὺς α΄· τοῦτον ἑπταπλασίασον· γίνονται πόδες ζ΄· -τοσούτων ἔσται ἡ διάμετρος.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς ἀπὸ τῆς διαμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν τοῦ -κύκλου, τοὺς ζ΄ πόδας τῆς διαμέτρου πολυπλασίασον ἐφ᾿ -ἑαυτούς· γίνονται πόδες μθ΄· τούτους ἑνδεκαπλασίασον· γίνονται -πόδες φλθ΄· τούτων τὸ ιδ″ γίνονται πόδες λη΄ Ϲ· -τοσούτων ἔσται τὸ ἐμβαδὸν τοῦ κύκλου.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς ἀπὸ τῆς περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν, τοὺς -κβ΄ πόδας τῆς περιμέτρου πολυπλασίασον ἐφʼ ἑαυτούς· γίνονται -πόδες υπδ΄· τούτους ἑπταπλασίασον· γίνονται πόδες -γτπη΄ λη΄ Ϲ· τοσούτων ἔσται ποδῶν τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἄλλη· μέθοδος δηλοῦσα διὰ τῆς περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν - τοῦ κύκλου.

-

Πρόσθες τοῖς κβ΄ ποσὶ τῆς περιμέτρου μέρος οὐτῶν Ϲ -δ″· γίνονται πόδες ιϚ΄ Ϲ· ὁμοῦ πόδες λη΄ Ϲ· τοσούτων ἔσπαι -τὸ ἐμβαδόν.

-1. τη΄] τν G 2. ᾧ G 7. ἔσται hoc loco primum recte habet G -14. ποὺς] hoc etiam loco π habet G (conf. ad cap. 46) γίνονται] γίνεται -G, sed ε tribus punctis notatum κβ΄] κδ G 15. 24. 28. 32. ἔστω G -28. post γτπη΄ haec fere exciderunt: μερίζω· ὧν τὸ πη″· γίνονται -
- - -
-

Ἀψίδα μετρῆσαι, ἧς ἡ διάμετρος ποδῶν ιδ΄, ἡ δὲ κάθετος -ποδῶν ζ΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὸ ἐμβαδόν· ποίει οὕτως· τὴν -διάμετρον ἐφ᾿ ἑαυτὴν γίνονται πόδες ρ𝒢Ϛ΄· τούτους ἑνδεκαπλασίασον· -γίνονται πόδες βρνϚ΄· ὧν τὸ κη˝ γίνονται πόδες -οζ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Εἰ δὲ καὶ ἀπὸ τῆς καθέτου θέλεις εὑρεῖν τὸ ἐμβαδόν, -ποίει οὕτως· τοὺς ζ΄ πόδας τῆς καθέτου πολυπλασίασον -ἐφ᾿ ἑαυτούς· γίνονται πόδες μθ΄· τούτους ἑνδεκάκις γίνονται -πόδες φλθ΄· ὧν τὸ ζ˝ γίνονται πόδες οζ΄.

-
- -
-

Στοὰ ἔχουσα τὸ μὲν μῆκος πηχῶν ριδ΄, τὸ δὲ πλάτος -πηχῶν ιβ΄ Ϲ· εὑρεῖν πόσους πήχεις στρωτήρων λαμβάνει· -ποίει οὕτως· τὸ μῆκος ἐπὶ τὸ πλάτος γίνονται αυκε΄· πρόσθες -αὐτοῖς δι᾿ ὅλου τὸ ι˝ · γίνονται ρμβ΄ Ϲ· σύνθες ὁμοῦ· -γίνονται αφξζ΄ Ϲ· τοσούτους πήχεις στρωτήρων λήψεται. -προσετέθη τὸ ι˝ διὰ τὴν μέλλουσαν ἀπουσίαν γίνεσθαι τοῦ -στρωτῆρος.

-
- -
-

Ἀψίδα ἤγουν ἡμικύκλιον μετρῆσαι, ἧς ἡ διάμετρος -ποδῶν ζ΄, ἡ δὲ κάθετος κατὰ τὸ ἥμισυ τῆς διαμέτρου ποδῶν -γ΄ Ϲ, καὶ ἡ περίμετρος ποδῶν ια΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὸ ἐμβαδόν· -ποίει οὕτως· τὰ ζ΄ τῆς διαμέτρου ἐπὶ τὰ ια΄ τῆς -περιμέτρου γίνονται πόδες οζ΄· τούτων τὸ δ˝ γίνονται πόδες -ιθ΄ δ˝· τοσούτων ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἄλλη μέθοδος τοῦ ἐμβαδοῦ. τοὺς ζ΄ πόδας τῆς διαμέτρου -ἐφʼ ἑαυτοὺς γίνονται πόδες μθ΄· τούτους ἐπὶ ια΄ -γίνονται πόδες φλθ΄· ὧν τὸ κη˝ γίνονται πόδες ιθ΄ δ˝.

-
- -
-

Πυραμίδα μετρήσομεν, ἧς τὸ μῆκος ποδῶν κ΄, καὶ τὸ -πλάτος ποδῶν κ΄, καὶ τὸ ὕψος ποδῶν ιϚ΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὰς -ὑποτεινούσας πλευρὰς ἑκάστου τοίχου ἔχοντος πάχος ποδῶν -β΄· ποιῶ οὕτως· ἐπειδὴ ἡ πλευρὰ ἔχει ἔξωθεν πόδας κ΄, -τὸ ἀπὸ τοῦ ἔξωθεν ἀμφώτου ἕως τοῶ μέσου κέντρου ὡς -προεῖπον, τὸ ὕψος ποδῶν ιϚ΄· ποίησον οὕτως· τὰ ιϚ΄ τοῦ -ὕψους ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται σνϚ΄· καὶ τὰ ι΄, τουτέστι τὸ Ϲ -τῆς πλευρᾶς, ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται ρ΄· ὁμοῦ γίνονται πόδες -πόδες 32. ὁμοῦ] χχ G 5. ἔστω G 10. 11. πηχῶν] π G -11. λαμβάνειν G 13. τὸ] τοῦ G 14. τοσούτους πέχεις στρωτήρων] -τοσούτων πηγῶν στερεὸν G 22. ἔσται G (v. ad p. 215, 7) 32. Ϲ] ∽ G -supra rasuram - - -τνϚ΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες ιη΄ Ϲ δ˝ η˝· -τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ ὑποτείνουσα πλευρὰ τοῦ ἑνὸς σκέλους -ἕως τοῦ μέσου κέντρου. εἰ δὲ θέλεις τὸ στερεὸν τῶν -τοίχων εὑρεῖν, ποίει οὕτως· τὴν ὑποτείνουσαν ἐπὶ τὰ ι΄ - γίνονται πόδες ρπη΄ Ϲ δ˝· τούτων τὸ ἥμισυ γίνονται 𝒢δ΄ -δ˝ η˝· ταῦτα ἐπὶ τὸ πάχος, ἐπὶ τοὺς δύο πόδας, γίνονται -ρπη΄ Ϲ δ˝· τοσούτων ποδῶν ἔσται τὸ στερεὸν τοῦ τοίχου -τῆς πρώτης πλευρᾶς· ἀλλὰ ἐπειδὴ δ΄ πλευρὰς ἔχει ἡ πυραμίς, -γίνονται τῶν δ΄ πλευρῶν πόδες ψαε΄· τοσούτων ποδῶν - ἔσται τὸ στερεὸν τῶν τοίχων τῆς πυραμίδος.

-
- -
-

Εἰ δὲ θέλεις εὑρεῖν τῆς στέγης τὸν μόλυβδον ἢ τὸν -χαλκὸν ἢ τὸν κέραμον τῆς αὐτῆς πυραμίδος, ποίει οὕτως· -τὴν ὑποτείνουσαν, τουτέστι τὰ ιη΄ Ϲ δ˝ η˝, ἐπὶ τοὺς ι΄ -πόδας γίνονται πόδες ρπη΄ Ϲ δ˝· τούτων ὑφαιρῶ τὸ Ϲ· - λοιπὸν μένουσι πόδες 𝒢δ΄ δ˝ η˝· τοσούτων ποδῶν ἐστιν ἡ -ἐπιφάνεια τῆς στέγης τῆς πρώτης πλευρᾶς· ἀλλʼ ἐπειδὴ δ΄ -πλευρὰς ἔχει ἡ πυραμίς, ὁμοῦ γίνονται τῶν δ΄ πλευρῶν -πόδες τοζ΄ Ϲ· τοσούτων ἔσται ἡ ἐπιφάνεια τῆς στέγης τοῦ -μολύβδου ἢ τοῦ χαλκοῦ ἢ τοῦ κεράμου τῆς πυραμίδος. πόδες - τοζ΄ Ϲ, ἐπειδὴ ἀπὸ γ΄ ἐστέγασται ἡ πυραμίς.

-
- -
-

Ἔστω πυραμὶς βάσιν ἔχουσα τετράγωνον καὶ ἐχέτω -ἑκάστην πλευρὰν ἀνὰ πόδας ι΄· ἡ δὲ πυραμὶς ἐχέτω τὰς -πλευρὰς ἀνακεκλιμένας ἀπὸ ποδῶν ιγ΄ Ϲ· εὑρεῖν τῆς πυραμίδος -τὴν κάθετον καὶ τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· πολυπλασιάζω - τοῦ τετραγώνου τὴν πλευρὰν ἐφ᾿ ἑαυτήν· γίνονται ρ΄· -τούτων τὸ ἥμισυ γίνονται ν΄· καὶ τὰ ιγ΄ Ϲ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται -πόδες ρπβ΄ δ˝· αἴρω ἀπὸ τούτων τὰ ν΄· λοιπὸν μένουσι -πόδες ρλβ΄ δ˝·  ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες ια΄ -Ϲ. τὸ δὲ στερεὸν εὑρίσκεται οὕτως· τοῦ τετραγώνου τὸ ἐμβαδὸν2 - γίνεται πόδες ρ΄· ταῦτα πολυπλασιάζω ἐπὶ τὸ γ˝ -μέρος τῆς καθέτου· γίνονται πόδες τπγ΄ γ˝· τοσούτων ποδῶν -ἐστι τὸ στερεὸν τῆς πυραμίδος. ποδῶν τπγ΄ γ˝.

-
- -
-

Πυραμίδα ἐπὶ τετραγώνου βεβηκυῖαν μετρήσωμεν οὕτως· -1. γίνεται πόδες] utrumque per compend. scr. in G 2. τοῦ] τὸ G -12. ποιεῖς G 14. post δ˝ G add. ῆ 17. γίνεται G 29. post -Ϲ desunt: τοσούτων ἔσται ἡ κάθετος τοῦ τετραγώνου οὕτως G -30. γ˝ om. G - - -ἧς ἑκάστη τῶν πλευρῶν τῆς βάσεως ἀπὸ ποδῶν κδ΄, -καὶ τὸ κλίμα τῆς πυραμίδος ποδῶν ιη΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὴν -κάθετον καὶ τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· τὰ κδ΄ τῆς βάσεως -ἐχʼ ἑαυτὰ γίνονται πόδες φοϚ΄· ὧν τὸ Ϲ γίνονται πόδες -σπη΄· καὶ τὰ ιη΄ τοῦ κλίματος ποιῶ ἐφʼ ἑαυτά· γίνονται -πόδες τκδ΄· ἄρτι ὑφαιρῶ ἀπὸ τούτων τὰ σπη΄· λοιπὸν μένουσι -πόδες λϚ΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες Ϛ΄· - τοσούτου ἔσται ἡ κάθετος τῆς πυραμίδος. ἐπειδὴ οὖν -κάθετος ποδῶν Ϛ΄, εὕρωμεν τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· τὸ γ˝ -τῆς καθέτου γίνονται πόδες β΄· ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὰ φοϚ΄· -γίνονται αρνβ΄· τοσούτου ἐστὶ τὸ στερεὸν τῆς πυραμίδος. -ποδῶν αρνβ΄.

-
- -
-

Πεντάγωνον μετρήσομεν οὕτως, οὗ ἑκάστη πλευρὰ ποδῶν -ι΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· τὰ ι΄ ἐφ᾿ -ἑαυτὰ γίνονται ρ΄· ταῦτα ποιῶ πεντάκις· γίνονται φ΄· ὧν -2γ˝ γίνονται ρξϚ΄ β˝· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν ρξϚ΄ β˝. εὑρεῖν δὲ -καὶ τοῦ περιγραφομένου κύκλου τὴν διάμετρον· ἔσται ποδῶν -ιζ΄· τὰ ι΄ τῆς πλευρᾶς ἑπτακαιδεκάκις γίνονται ρο΄· ταῦτα -μερίζω ἐπὶ ι˝· γίνονται ιζ΄· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ περιγραφομένου -κύκλου ποδῶν ιζ΄. καὶ ἑκάστη πλευρὰ ποδῶν ι΄.

-
- -
-

Ἑξάγωνον δὲ μετρήσωμεν οὕτως, ἐὰν ἔχῃ τὴν διάμετρον -ποδῶν ξ΄· ἡ δὲ πλευρά ἐστι ποδῶν λ΄· ποιῶ οὕτως· τὰ λ΄ -ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται Ϡ΄· ταῦτα ποιῶ ἑξάκις· γίνονται ,ευ΄· -ὧν γ˝ καὶ ι˝ γίνονται βτμ΄· τοσούτων ποδῶν ὁ ἑξάγωνος.

-
- -
-

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφ᾿ ἑαυτὴν γίνονται -Ϡ΄· ταῦτα πολυπλασίαζε ἐπὶ τὰ ιγ΄· γίνονται πόδες α ,αψ΄· -ἄρτι μερίζω τὸ ε˝· γίνονται πόδες βτμ΄· τοσούτων ποδῶν -ἔσεαι τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Εὑρεῖν δύο χωρία τετράγωνα, ὅπως τὸ τοῦ πρώτου ἐμβαδὸν -τοῦ δευτέρου ἐμβαδοῦ ἔσται τριπλάσιον· ποιῶ οὕτως· -τὰ γ΄ κύβισον· γίνονται κζ΄· ταῦτα δὶς γίνονται νδ΄· -νῦν ἆρον μονάδα α΄· λοιπὸν νγ΄· ἔσται οὖν ἡ μὲν μία πλευρὰ -ποδῶν νϚ΄, ἡ δὲ ἑτέρα πλευρὰ ποδῶν νδ΄. καὶ τοῦ ἄλλου -1. τῶν] ἀπὸ G 2. εὑρεῖ G 9. εὕρομεν G 11. ἔστι G -16. β˝ i. e. διμοίρου, cuius nota in G ubique sic expressa 18. ἑπιτακαιδεκάκις] -ιζ G 26. α] ᾱ G 27. τὸ] τῶν G 28. ἔστω G -32. μονάδα] μ G ἔστω G - - -χωρίου οὕτως· θὲς ὁμοῦ τὰ νγ΄ καὶ τὰ νδ΄· γίνονται πόδες -ρζ΄· ταῦτα ποίει ἐπὶ τὰ γ΄ λοιπὸν γίνονται πόδες τιη΄· -ἔσται οὖν ἡ τοῦ προτέρου πλευρὰ ποδῶν τιη΄· ἡ δὲ ἑτέρα -πλευρὰ ποδῶν γ΄· τὰ ἐμβαδὰ τοῦ ἑνὸς γίνονται τμδ΄, καὶ - τοῦ ἄλλου πόδες βωξβ΄.

-
- -
-

Εὑρεῖν χωρίον χωρίου τῇ περιμέτρῳ ἴσον, τὸ δὲ ἐμβαδὸν -τετραπλάσιον· τὰ δ΄ κύβισον ἐφ᾿ ἑαυτά· γίνονται πόδες -ξδ΄· ἆρον μονάδα α΄· λοιπὸν γίνονται πόδες ξγ΄· τοσούτου -ἑκάστη τῶν περιμέτρων τῶν δύο παραλλήλων πλευρῶν. διαστεῖλαι - οὖν τὰς πλευράς· ποιῶ οὕτως· θὲς τὰ δ΄· ἆρον μονάδα -μίαν· λοιπὸν γ΄· ἡ μία οὖν πλευρὰ ποδῶν γ΄· ἡ δὲ -ἑτέρα πλευρὰ οὕτως· τῶν ξγ΄ ἆρον τὰ γ΄· λοιπὸν μένουσι -πόδες ξ΄· τοῦ δὲ ἑτέρου χωρίου ποίει οὕτως· τὰ δ΄ ἐφ᾿ -ἑαυτὰ γίνονται πόδες ιϚ΄· ἀπὸ τούτων ἆρον μονάδα μίαν· - λοιπὸν γίνονται πόδες ιε΄· τοσούτων ἔσται ἡ πρώτη πλευρά -ποδῶν ιε΄. ἡ δὲ ἑτέρα πλευρὰ οὕτως· ἆρον τὰ ιε΄ τῶν ξγ΄· -λοιπὸν γίνονται μη΄· ἔσται ἡ ἄλλη πλευρὰ ποδῶν μη΄· τὸ -δὲ ἐμβαδὸν τοῦ ἑνὸς ποδῶν ψκ΄, καὶ τοῦ ἄλλου ποδῶν ρπ΄·

-
- -
-

Ἔστω κολυμβήθρα καὶ ἐχέτω τὸ μῆκος ποδῶν ι΄ κ. τ. λ. - (V. Ster. II, 10).

-
- -
-

Ἔστω φρέαρ καὶ ἐχέτω διάμετρον ποδῶν ε΄ κ. τ. λ. (V. -ibid. 11).

-
- -
-

Ἔστω κοῦπα καὶ ἐχέτω τὴν κάτω διάμετρον ποδῶν ε΄, -τὴν δὲ ἄνω ποδῶν γ΄, τὸ δὲ ὕψος ποδῶν η΄· καὶ ἐχέτω τὸν - οἶνον ἕως ποδῶν Ϛ΄· πόσα οὖν κεράμια χωρήσει; ποιῶ οὕτως· -ἀφαιρῶ τὰ γ΄ ἀπὸ τῶν ε΄· λοιπὸν β΄· ταῦτα ἐπὶ τα -Ϛ΄ γίνονται ιβ΄· τούτων τὸ η˝ γίνονται α΄ Ϲ· καὶ ἀφαιρῶ -τὴν α΄ Ϲ ἀπὸ τῶν ε΄· λοιπὸν γ΄ Ϲ· ἔσται οὖν τὸ πλάτος ἕως -ὅπου ὁ οἶνος ἀνέβαινε ποδῶν γ΄ Ϲ. καὶ ποιῶ τὰ γ΄ Ϲ καί - τὰ ε΄· η΄ Ϲ γίνονται πόδες· ὧν Ϲ γίνεται δ΄ δ˝· καὶ ταῦτα -ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται πόδες ιη΄ ιϚ˝· ταῦτα ἑνδεκάκις γίνονται -ρ𝒢η΄ Ϲ η˝ ιϚ˝· τούτων μερίζω τὸ ιδ˝· γίνονται πόδες ιδ΄ -ζ˝ κη˝ ριβ˝ σκδ˝· ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὸ ὕψος, ἐπὶ τοὺς Ϛ΄ -2. pest γ΄ nonnulla interciderunt 3. 15. 17. ἔστω) G 23. eaput 92 -simile quidem est Ster. II, 12; sed tamen ita differt scriptura in G, ut his repsti -debuerit 31. ἐφὰ cum neta comp. G ἐνδεκάκις] ι?? G - - -πόδας· γίνονται πε΄ ζ˝ ριβ˝· τοσαῦτα κεράμια χωρήσει. -πε΄ ζ˝ ριβ˝.

-
- -
-

Ἔστω κοῦπα καὶ ἐχέτω τὴν ἄνω διάμετρον ποδῶν Ϛ΄ -κ. τ. λ. (V. Ster. II, 13).

-
- -
-

Ἔστω βούτις καὶ ἐχέτω τὴν ἄνω διάμετρον ποδῶν Ϛ΄ -κ. τ. λ. (V. ibid. 14).

-
- -
-

Ἀπὸ σκιᾶς εὑρεῖν κιόνος μεγάλου κ. τ. λ. (V. ibid. 31).

-
- -
-

Ὁ ῥόμβος, οὗ τὰ σκέλη ἀνὰ ποδῶν ιγ΄, ἡ δὲ διαγώνιος -ποδῶν ι΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποίει οὕτως· ἤχθω -κάθετος διατέμνουσα τὴν διαγώνιον· ἡ δὲ ἀχθεῖσα ἔχει -πόδας κδ΄, καὶ γεγόνασι διαμετρήσεις ἰσοσκελῶν· ὧν τὰ -σκέλη ἀνὰ ποδῶν ιγ΄, ἡ δὲ βάσις ποδῶν ι΄, ἡ δὲ κάθετος -ἑκάστη ἀνὰ ποδῶν ιβ΄· ὡς γίνεσθαι τὸ ἐμβαδὸν ἑκάστου -τριγώνου ποδῶν ξ΄, τοῦ ὅλου ῥόμβου ὄντος δηλαδὴ ποδῶν -ρκ΄.

-
- -
-

Ἔστω οἶκος ἔχων τὸ μῆκος πόδας κ΄, καὶ τὸ πλάτος -πόδας ιγ΄ Ϲ, δεῖ δὲ γνῶναι πόσαι εἰς τοῦτον τὸν οἶκον κεραμίδες -ἀναβαίνουσιν· ἔστω δὲ ἡ κεραμὶς ποδῶν β΄, τὸ δὲ -πλάτος α΄ Ϲ· ποίει οὕτως· ἐπειδὴ κεραμὶς ἡμιπόδιον ὑποτίθεται -ὑπὸ τὴν ἑτέραν κεραμίδα, ἄφελε ἀπὸ τοῦ μήκους -τῆς κεραμίδος, εἰς ὃν τόπον κατέχει, ἔστι τὸ μῆκος -ποδῶν κ΄, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν ιγ΄ Ϲ· πολυπλασίασον τὰ -κ΄ ἐπὶ ιγ΄ Ϲ· γίνονται σο΄· ταῦτα μέρισον εἰς τὰ β΄ δ˝· -γίνονται ρκ΄· τοσαῦται ἀναβήσονται κεραμίδες ἐπὶ τὸν οἶκον.

-
- -
-

Ἔστι δὲ καὶ ἑτέρα μέθοδος ἐπὶ τῶν κεραμίδων· ἐὰν ᾖ -οἶκος ἔχων τὸ μῆκος ποδῶν ξ΄, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν λ΄, -ἄφελε διὰ παντὸς τὸ γ˝ μέρος τῶν ξ΄· λοιπὸν μ΄· καὶ ἔτι -ὁμοίως ἀπὸ τοῦ πλάτους, ἀπὸ τῶν λ΄, τὸ τρίτον· λοιπὸν -κ΄· καὶ πολυπλασίασον τὰ μ΄ ἐπὶ τὰ κ΄· γίνονται ω΄· τοσαῦται -κεραμίδες ἀναβήσονται ἐπὶ τὸν οἶκον.

-

Εὕρηται καὶ ταῦτα τῇ μεθόδῳ· αὕτη μία τῶν πλευρῶν τῆς -δυρρύτου στέγης οὖσα ἔχει κεραμίδας ξ΄, ἡ δὲ ἑτέρα καὶ ἴση -21. post κατέχει G habet οὐπά, sed οὐ miris ductibus scriptum; legendum -videtur ἡμιπόδιον α΄, et probaile est excidisse alia quaedam verba, -quibus longitudinis sesquipes multiplicaretur cum latitudinis sesquipede ad -summam pedum 2 1 22. τὰ] τὸ G 27. γ˝] ?? sum suprascr. —ον G -32. κεράμες (vel κεράμους, nam ου et ε saepe distingui non possunt) G - - -αὐτῇ οὖσα χωρήσει τὶς λοιπὰς ξ΄· τοῦτο δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ κατωτέρω -προβλήματος· ἡ μὲν μία τῶν πλευρῶν τῆς στέγης ὑπογέγραπται -υ΄ αἱροῦσα κεραμίδας, ἡ δὲ ἑτέρα καὶ ἀπεναντίον νοουμένη -τὰς λοιπὰς υ΄ εἰς ἀναπλύρωσιν τῶν ω΄ λήψεται.

-
- -
-

Τρίκλινος ἤτοι ὡρεῖον, οὗ τὸ μὲν μῆκος πηχῶν κ΄ κ. τ. -λ. (V. Ster. I, 47).

-
- -
-

Τίνα μέρη τῶν ἐν τοῖς μεγέθεσι μετρήσεων -καταμετροῦντα τὰ ὅλα; -Τῶν δὲ ἐν τοῖς μεγέθεσι μετρήσεων μέρη κ. τ. λ. (V. - Def. 130).

-
- -
-

Τί τῶν εἰρημένων ἕκαστον δύναται; -Κατὰ μὲν τὴν παλαιὰν ἔκθεσιν παραλιπόντες τὰ περισσὰ -κ. τ. λ. ( V. ibid. 131).

-
- -
-

Ἐν συντόμῳ δὲ ἔχει ἕκαστον κ. τ. λ (V. ibid. 32).

-
- -
-

Εὐθυμετρικά, ἐμβαδομετρικὰ καὶ στερεομετρικά, -Ὁ παλαιστὴς ὁ εὐθυμετρικὸς κ. τ. λ. (V. ibid. 133).

-
- -
-

Ἥρωνος ἀρχὴ τῶν γεωμετρουμένων.

-

Καθὼς ἡμᾶς ὁ παλαιὸς διδάσκει λόγος, οἱ πλεῖστοι -κ. τ. λ. (V. Geom. 2).

-
- -
-

Ἥρωνος μετρικά.

-

Τὸ ἰούγερον ἔχει ἀκαίνας σ΄ γεϊκῶν ποδῶν βυ΄· μήκους -γὰρ ἔχει ἀκαίνας κδ΄· διαιρεῖται δὲ εἰς κ΄ μέρη ἀνοὰ ιβ΄, -γίνονται πόδες σμ΄· πλάτους δὲ ἔχει δώδεκα ἀκαίνας, γίνονται -πόδες ρκ΄· ἐὰν δὲ τὸ μῆκος ἐπὶ τὸ πλάτος, γίνονται - πόδες β ,ηω΄. ἡ ἄκαινα πόδας ἔχει ιβ΄, γίνονται παλαισταὶ -μη΄. ὁ ποὺς ἔχει παλαιστάς δ΄, δακτύλους ιϚ΄. ὁ πῆχυς -ὁ εὑθυμετρικὸς ἔχει πόδα ἕνα Ϲ· ὁ πῆχυς ὁ λιθικὸς ἔχει -ὁμοίως πόδα α΄ Ϲ, δακτύλους κδ΄.

-

Ἐὰν τὸ πλάτος τοὺς κδ΄ ἐπὶ τοὺς κδ΄, γίνονται δάκτυλοι - φοϚ΄· τούτους ἐπὶ τὸ πάχος γίνονται ἀγελαῖοι δάκτυλοι -α ,γωκδ΄, ξέσται ὑγροὶ μη΄. ξηρὸς δὲ χωρεῖ μο. ῧ Ἰταλικοὺς -λε΄· ἐπὶ λε΄ γίνονται ασκε΄· καὶ ταῦτα πολυπλασίασον ἑνδεκάκις· -γίνονται α,γυοε΄.

-23. δώδεκα] ∠ G 25. β,ηω΄] ,βῶ G 26. μη΄] μ G 30. φοβ G -31. ξηρὸς] an ξηροὺς ? -
- - -
-

Μέτρησις χωρῶν.

-

Ἔστω χώρα τρίγωνος κ. τ. λ. (V. Mensur. 54).

-
- -
-

Τρίγωνον χώραν κ. τ. λ. (V. ibid. 55).

-
- -
-

Στρογγύλην χώραν κ. τ. λ (V. ibid. 56).

-
- -
-

Χώραν μετρήσωμεν. ἥτις ἔχει κ. τ. λ. (V. ibid. 57).

-
- -
-

Χώραν ἑξάγωνον κ. τ. λ. (V. ibid. 58).

-
- -
-

Χώραν ἑτεροπλατοῦσαν κ. τ. λ. (V. ibid. 59).

-
- -
-

Ἔστι δὲ ἡ λιπαρὰ γῆ ἐνσπόρου καὶ γεωμένων· ἡ μελάγγεως -γῆ ἡ παρὰ πᾶσιν ἐπαινουμένη, οἵα στέγει ὑετόν· -ταύτης μετρεῖται ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἓν τῆς μελαγγέου καὶ -λιπαρᾶς· καὶ τῆς ποταμοχόου ταύτης μιᾶς ἑκατοστῆς ἡ γεωμετρία -ἐν ἰσότητι μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς δὲ ὑπογέου -ἤτοι βαθυγέου μετρεῖ ἰούγερα ρκε΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς δὲ -ἐρυθρᾶς ἤτοι κοκκίνου μετρεῖ ἰούγερα ρκε΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς -δὲ παγάδος μετρεῖ ἰούγερα ρλγ΄ γεϊκὸν ἕν· τὴν δὲ ὑπὸ ποταμοῦ -ἐπιψαμμιζομένην μετρεῖ ἰούγερα * * ὀκτὼ γεϊκὸν ἕν· -τὴν δέ γε τραχεῖαν καὶ ἀμμώδη μετρεῖ ἰούγερα σν΄ γεϊκὸν -ἕν.

-
- -
-

Ἄμπελον νεοκέντητον μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἕν· ἔρρουν -ἔρρειθρον μετρεῖ ἰούγερα β΄ γεϊκὸν ἕν· εὐνιτρόγεων -μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ κεφαλὴ μία· χορτοκοπίου ἰούγερα ρκε΄ -κεφαλὴ μία· τὸ ἰούγερον ἔχει πήχεις ρλγ΄ γ″.

-
- -
-

Μέτρησις ἀσβέστου.

-

Λάκκον ἀσβέστου κ. τ. λ. (V, Mensur. 2).

-
- -
-

Μέτρησις φρέατος.

-

Φρέαρ μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. ibid. 3).

-
- -
-

Μέτρησις καμάρας.

-

Ἔστω καμάρα ἔχουσα κ. τ. λ. (V. ibid. 16).

-
- -
-

Μέτρησις πλοίου.

-

Πλοῖον μετρήσωμεν οὕτως· ἔστω κ. τ. λ. (V. ibid. 17).

-
- -
-

Ἄλλη μέτρησις πλοίου.

-

Πλοῖον μετρήσωμεν οὕτως· ἐὰν ἔχῃ κ. τ. λ (V. ibid. 18).

-10. ταύτης] ταύτῃ G ρ΄] ρ cum suprascr. —ον G μελαγγίου G -16. * *] numerus in G mutilatus et corruptus 19. ἐῤῥουν sic G; forsitan -εὔρουν 20. β΄ corruptum; forsitan σ΄ -
- - -
-

Μέτρησις κολύμβου.

-

Κόλυμβον μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. ibid. 19).

-
- -
-

Μέτρησις κινστέρνης.

-

Ἔστω κινστέρνα κ. τ. λ. (V. ibid. 20).

-
- -
-

Ἄλλως περὶ κινστέρνης.

-

Εἰς κινστέρναν ἐπέρρεε κ. τ. λ. (V. ibid. 21).

-
- -
-

Μέτρησις κολυμβήθρας.

-

Κολυμβήθραν μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. ibid. 22).

-
- -
-

Οὐγκιασμὸς ὕδατος.

-

Οὐγκιασμοῦ ὕδατος γνωριζομένου κ. τ. λ. (V. ibid. 23).

-
- -
-

Μέτρησις χώρων.

-

Ἔστω χώρα τρίγωνος κ. τ. λ (V. supra 96 et Mensur. 54).

-
- -
-

Τρίγωνον χώραν κ. τ. λ. (V. supra 97 et Mens. 55).

-
- -
-

Στρογγύλην χώραν κ. τ. λ. (V. supra 98 et Mens. 56).

-
- -
-

Χώραν μετρήσωμεν, ἥτις ἔχει κ. τ. λ. (V. supra 99 et -Mens. 57).

-
- -
-

Χώραν ἑξάγωνον κ. τ. λ. (V. supra 100 et Mens. 58).

-
- -
-

Χώραν ἑτεροπλατοῦσαν κ. τ. λ. (V. supra 101 et Mens. 59).

-
- -
-

Ἥρωνος περὶ μέτρων.

-

Τῶν μὲν μέτρων ἐστὶν εἴδη γ΄ κ. τ. λ. (V. Mens. 1).

-
- -
-

Μέτρος ἀσβέστου.

-

Λάκκον ἀσβέστου κ. τ. λ. (V. supra 104 et Mens. 2).

-
- -
-

Μέτρησις φρέατος.

-

Φρέαρ μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. supra 105 et Mens. 3).

-
- -
-

Μέτρησις λίθου τετραγώνου.

-

Λίθον τετράγωνον μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. Mens. 4).

-
- -
-

Μέτρησις λίθου στρογγύλου.

-

Λίθον στρογγύλον κ. τ. λ. (V. ibid. 5).

-
- -
-

Μέτρησις ξύλου τετραγώνου.

-

Ἔστω ξύλον τετράγωνον κ. τ. λ. (V. ibid. 6).

-
- -
-

Μέτρησις ξύλου στρογγύλου.

-

Ξύλον στρογγύλον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 7).

-
- - -
-

Μέτρησις ξύλου μειούρου.

-

Ξύλον μείουρον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 8).

-
- -
-

Μέτρησις ξύλου ἰσοπλεύρου.

-

Ξύλον ἰσόπλευρον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 9).

-
- -
-

Μέτρησις σχεδίας.

-

Σχεδίαν μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 10).

-
- -
-

Μέτρησις τοίχου.

-

Τοῖχον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 12).

-
- -
-

Μέτρησις σκούτας στρογγύλης.

-

Εστω ἡμᾶς μετρῆσαι κ. τ. λ. (V. ibid. 14).

-
- -
-

Μέτρησις πύργου.

-

Πύργον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 15).

-
- -
-

Μέτρησις καμάρας.

-

Ἔστω καμάρα ἔχουσα κ. τ. λ. (V. supra 106 et Mens. 16).

-
- -
-

Μέτρησις πλοίου.

-

Πλοῖον μετρήσωμεν οὕτως· ἐὰν ἔχῃ κ. τ. λ. (V. supra 108 -et Mens. 18).

-
- -
-

Μέτρησις κινστέρνης.

-

Ἔστω κινστέρνα εἰς ἣν κ. τ. λ. (V. supra 110 et Mens. 20).

-
- -
-

Ἄλλως περὶ κινστέρνης.

-

Εἰς κινστέρναν ἐπέρρεε κ. τ. λ. (V. supra 111 et Mens. 21).

-
- -
-

Μέτρησις κολυμβήθρας.

-

Κολυμβήθραν μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V.supra 112 et Mens. 22).

-
- -
-

Οὐγκιασμὸς ὕδατος.

-

Οὐγκιασμοῦ ὕδατος γνωριζομένου κ. τ. λ. (V. supra 113 -et Mens. 23).

-
- -
-

Μέτρησις ἱπποδρομίου.

-

Ἱπποδρόμιον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. Mens. 26).

-
- -
-

Μέτρησις τμήματος μείζονος ἡμικυκλίου.

-

Ἔστω τμῆμα κ. τ. λ. (V. ibid. 29).

-
- -
-

Μέτρησις τμήματος ἐλάττονος ἡμικυκλίου.

-

Οὗ ἡ βάσις κ. τ. λ (V. ibid. 30).

-
- - -
-

Ἄλλως ἡ ψῆφος.

-

Ποίει τὴν κάθετον κ. τ. λ. (v. ibid. 31).

-
- -
-

Μέτρησις κύκλου.

-

Ἔστω κύκλος κ. τ. λ. (V. ibid. 35).

-
- -
-

Μέτρησις σφαίρας.

-

Ἔστω σφαῖρα κ. τ. λ. (V. ibid. 36).

-
- -
-

Μέτρησις τεταρτημορίου κόγχης.

-

Ἔστω τέταρτον μόριον κ. τ. λ. (V. ibid. 38).

-
- -
-

Μέθοδος καθολικὴ ἐπὶ τῶν πολυγόνων οὕτως.

-

Ἔστω πεντάγωνος, οὗ διάμετρος ποδῶν κ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ -τὴν πλευρὰν οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον καθολικῶς -τριπλασιάζεις γ· γίνονται πόδες ξ΄· καὶ μερίζω παρὰ τὸν -ε΄· γίνονται πόδες ιβ΄ τοσούτων ποδῶν ἐστιν ἡ πλευρὰ τοῦ -πενταγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν τοῦ αὐτοῦ πενταγώνου -ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε -τὴν πλευρὰν πεντάκις· γίνονται ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς· -ὧν γ″ γίνονται πόδες κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος -τοῦ πενταγώνου.

-
- -
-

Ἔστω ἑξάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε, καθὼς -προεῖπον, τὴν διάμετρον καθολικῶς τριπλασιάζεις· γίνονται -πόδες ξ΄· καὶ μέριζε· ὧν Ϛ″, ἐπειδὴ ἑξάγωνός ἐστι, γίνονται -ἡ πλευρὰ πόδες ι΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ - τοῦ ἑξαγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τοῦ -αὐτοῦ ἑξαγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε τὴν -πλευρὰν ποίει ἑξάκις, ἐπειδὴ ἑξάγωνός ἐστι· γίνονται πόδες -ξ΄· ἄρτι μέριζε καθολικῶς ὧν γ″ γίνονται πόδες κ΄· - τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἑξαγώνου.

-
- -
-

Ἔστω ἑπτάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -καθολικῶς τριπλασίαζε· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι -17. πεντάκις] ε G 18. 24. 30. ἔστω G 33. πολυπλασίαζε G - - -μέριζε παρὰ τὴν πολύγωνον, τουτέστι παρὰ τὸν ζ΄· γίνονται -η΄ Ϲ ιδ″· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ τοῦ -ἑπταγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς -τοῦ αὐτοῦ ἑπταγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε -τὴν πλευρὰν ἑπτάκις, ἐπειδὴ ἑπτάγωνός ἐστι· γίνονται πόδες -ξ΄· ἄρτι μέριζε καθολικῶς· ὧν γ″ γίνονται κ΄· τοσούτων -ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἑπταγώνου.

-
- -
-

Ἔστω ὀκτάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποιῶ οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -πεντάκις· γίνονται πόδες ρ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν ιβ″ -γίνονται πόδες η΄ Ϲ.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει -τὸ ἀνάπαλιν· πάντοτε τὴν πλευρὰν δωδεκάκις· γίνονται -πόδες ρ΄· καὶ μερίζω καθολικῶς, ὡς προεῖπον: ὧν ε″ γίνονται -πόδες κ΄. ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ὀκταγώνου ποδῶν κ΄.

-
- -
-

Ἔστω ἐννάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -τριπλασιάζω· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν -θ″ γίνονται πόδες Ϛ΄ β″· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ -τοῦ ἐνναγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τοῦ -αὐτοῦ ἐνναγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν· τὴν πλευρὰν ἐννάκις· -γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς· ὧν γ″ γίνονται -κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἐνναγώνου.

-
- -
-

Ἔστω δεκάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευρὰν οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -τριπλασιάζεις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν ι″ γίνονται -πόδες Ϛ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ τοῦ δεκαγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς -τοῦ αὐτοῦ δεκαγώνου, ποίει οὕτως τὸ ἀνάπαλιν· τὴν πλευρὰν -δεκάκις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς τὸ γ”· -1. πολύγωνον] lege πολυγώνου ὀνομασίαν coll cap. 162 2. 8. 16. -20. 25. 29. ἔστω G 6. ἑπτάκις] ζ G 7. γ”] Γ cum suprascr. -ον G -9. ὁ aute ὀκτάγωνος add. G 11. πεντάκις] ἓ G 14. δωδεκάκις] ιβ G -23. ἐννάκις] Θ G 32. τὸ γ”] C Γ G - - -γίνονται πόδες κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ -δεκαγώνου.

-
- -
-

Ἔστω ἑνδεκάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κβ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποιῶ οὕτως· καθολικῶς τὴν διάμετρον - τριπλασιάζω· γίνονται πόδες ξϚ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν -ια″ γίνονται Ϛ΄· ἔσται ἡ πλευρὰ ποδῶν Ϛ΄.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν τοῦ αὐτοῦ ἑνδεκαγώνου -ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· τὴν πλευράν -ἑνδεκάκις· γίνονται πόδες ξϚ΄· καὶ μέριζε καθολικῶς· - ὧν γ″ γίνονται πόδες κβ΄· ἔσται ἡ διάμετρος ποδῶν κβ΄·

-
- -
-

Ἔστω δωδεκάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποιῶ οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -τρισσάκις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι καθολικῶς μερίζω· -ὧν ιβ″ γίνονται πόδες ε΄· ἔσται ἡ πλευρὰ ποδῶν ε΄.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς -τοῦ αὐτοῦ δωδεκαγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· τὴν πλευρὰν -δωδεκάκις· γίνονται πόδες ξ΄· καὶ μερίζω καθολικῶς· -ὧν γ″ γίνονται πόδες κ΄· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ δωδεκαγώνου -ποδῶν κ΄.

-
- -
-

Ὁμοίως καὶ οἱουδήποτε πολυγόνου ἐὰν δοθῇ σοι ἡ -διάμετρος, πάντοτε καθολικῶς τριπλασίαζε τὴν διάμετρον -γίνονται πόδες· καὶ συναχθέντα μέριζε παρὰ τὴν ὀνομασίαν -τῶν πολυγώνων, καὶ ἕξεις τὴν πλευρὰν τοσούτου -ἀποφήνασθαι.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ ἀπὸ τῆς πλευρᾶς εὑρεῖν τὴν διάμετρον, ποίει -τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε τὴν πλευρὰν πολυπλασίαζε -ἐπὶ τὴν ὀνομασίαν τῶν πολυγόνων· οἷον ἐὰν ᾖ τρισκαιδεκάγωνος, -ποίει τρισκαιδεκάκις καὶ ἕξεις τὴν διάμετρον -ποδῶν.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ τεσσαρεσκαιδεκάγωνος ἢ πεντεκαιδεκάγωνος ἢ -ἑκκαιδεκάγωνος ἢ ὁσονδήποτε, ποίει καθὼς προγέγραπται· -ἀπὸ τῆς διαμέτρου τὴν πλευρὰν καὶ ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τὴν -1. 6. 10. 14. 18. ἔστω G 8. ποιεῖς G 9. ἑνδεκάκις] ια G 10. κβ΄] -κη cum suprascr. -ὼ G 14. ποδῶν] πόδας G 17. δωδεκάκις] ιβ G -27. ᾖ] ἡ G τρισκαιδεκάκις] ι?? G 31. ἑξκαιδεκάγωνος G ὅσων δήποτε -G 32. διαμέτρου] δὲ G - - -διάμετρον, καθολικῶς τῇ αὐτῇ μεθόδῳ χρῶ· καὶ τοσούτου -ἀποφαίνου, καὶ ἕξεις ἀδιασφάλτους τὰς μεθόδους.

-
- -
-

Εὐκλείδου εὐθυμετρικά.

-

Τῶν εὐθυμετρικῶν διαστημάτων μέτρα ἐστὶ τάδε· δάκτυλος, -παλαιστής, σπιθαμή, πούς, πῆχυς, βῆμα, ὀργυιά, -ἄκαινα, πλέθρον, στάδιον, μίλιον. τούτων δὲ ἐλάχιστόν ἐστι -δάκτυλος. ἔχει μὲν ὁ παλαιστὴς δακτύλους δ΄, οὐγγίας γ΄. -ἡ δὲ σπιθαμὴ ἔχει παλαιστὰς γ΄, δακτύλους ιβ΄, οὐγγίας -θ΄. ὁ δὲ ποὺς ἔχει παλαιστὰς δ΄, δακτύλους ιϚ΄, οὐγγίας -ιβ΄. ὁ πῆχυς ἔχει πόδα α΄ Ϲ. τὸ βῆμα ἔχει πήχεις β΄, -πόδας γ΄. ἡ ὀργυιὰ ἔχει πήχεις δ΄, πόδας Ϛ΄. ἡ ἄκαινα -ἔχει πήχεις Ϛ΄ β″, πόδας ι΄. τὸ δὲ πλέθρον τὸ εὐθυμετρικὸν -ἔχει πήχεις ξϚ΄ β″, πόδας ρ΄. τὸ στάδιον ἔχει πλέθρα -Ϛ΄, ὀργυιὰς ρ΄. πήχεις υ΄. πόδας χ΄. τὸ μίλιον ἔχει -στάδια ζ΄ Ϲ, πόδας δφ΄· τὸ δὲ Ῥωμαϊκὸν μίλιον ἔχει πόδας -ευ΄ τὸ καλούμενον παῤ αὐτοῖς.

-
- -
-

Τοῦ δὲ ποδός ἐστιν εἴδη γ΄· εὐθυμετρικός, ἐπίπεδος, -στερεός. εὐθυμετρικὸς μέν ἐστιν ὁ ἔχων μῆκος καὶ πλάτος· -τούτῳ δὲ τὸ μῆκος καταμετρεῖται. ἐπίπεδός ἐστιν ὁ -ἔχων μῆκος ποδὸς α΄, πλάτος ποδὸς α΄· τούτῳ μὲν τὰ ἐπίπεδα -σχήματα καταμετρεῖται. ὁ δὲ στερεὸς ποὺς ἔχει μῆκος -ποδὸς α΄, πλάτος ποδὸς α΄, βάθος ποδὸς α΄· τούτῳ -δὲ τὰ στερεὰ σχήματα καταμετρεῖται· χωρεῖ δὲ ὁ στερεὸς -ποὺς κεράμιον α΄, μοδίους γ΄· ἕκαστος μόδιος ἀπὸ ξεστῶν -Ἰταλικῶν ἀριθμῷ ιϚ΄.

-
- -
-

Τριγώνου ἰσοπλεύρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν -ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ιγ΄· ὧν λ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν, καὶ τῆς -βάσεως τὸ ἥμισυ ἐφʼ ἑαυτό· ὕφελε ἀπὸ τῶν συναχθέντων, -καὶ τῶν καταλειφθέντων ποίει πλευρὰν τετραγωνικήν· ἔσται -ἡ κάθετος.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ ζητήσωμεν ἄλλου τριγώνου τὸ ἐμβαδὸν οἱουδηποτοῦν, -13. πλέθρα Ϛ΄] πο Ϛ cum suprascr. χ G 18. καὶ πλάτος] ποδὸς α΄ -conieci in Metrol. scr. rel. p. 198 19. τούτῳ] τούτου G 20. τούτῳ] -ταῦτα G 22. βάθος ποδὸς α΄ om. G τούτῳ] τούτου G 26. Τριγώνιον -G 27. 30. ἔστω G 29. ὕφειλον G - - -πάντοτε ποίει τὴν βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον· ὧν -μέριζε Ϲ· ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Τετραγώνου ἰσοπλεύρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν -ἐφʼ ἑαυτήν, καὶ ἕξεις τὸ ἐμβαδόν. ἐὰν δὲ τὴν διαγώνιον - τοῦ αὐτοῦ τετραγώνου, δὶς τὸ ἐμβαδόν· ὧν πλευρὰ -τετραγωνική.

-
- -
-

Τετραγώνου ἑτερομήκους τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν -ἐπὶ τὴν πλευράν· ἔσται τὸ ἐμβαδόν. ἐὰν δὲ τὴν διαγώνιον -τοῦ αὐτοῦ ἑτερομήκους, ἑκάστην πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· - μίξαι· ὧν πλευρὰ τετράγωνος ἔσται ἡ διαγώνιος.

-
- -
-

Πενταγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ ε΄· ὧν τρίτον ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἑξαγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ Ϛ΄· ὧν γ″ καὶ ι″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἑπταγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλειρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ μγ΄· ὧν ιβ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ὀκταγώνου εὑρεῖν τὸ ἐμβαδόν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ κθ΄· ὧν τὸ Ϛ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἐνναγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· - ταῦτα ἐπὶ τὰ με΄· ὧν β” ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ -λη΄· ὧν τὸ Ϛ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν. αὕτη ἡ ἀκριβεστέρα ἐστίν.

-
- -
-

Ἑνδεκαγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ ξϚ΄· ὧν ζ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Δωδεκαγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ με΄· ὧν δ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Κύκλου ἀπὸ τῆς διαμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· ποίει -τὴν διάμετρον ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ια΄· ὧν ιδ″ ἔσται -τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Κύκλου τὴν περίμετρον εὑρεῖν· τὴν διάμετρον τριπλασίασον -καὶ πρόσβαλε τὸ ζ″ τῆς διαμέτρου, καὶ ἕξεις τὴν -περίμετρον.

-2. 8. 10. 12. 18. 22. 24. 26. 28. ἔστω G 2. μέριζε Ϲ] νϹ G 10. μίξας -descripsi e G 14. 20. ἔσται G 16. ἔσται cum suprascr. ω G -17. Ὀκταγωνίου G 20. β″] lege Ϲ, quod magis convenit cum ea ratione -quae Geom. 102, 7 et 105, 12 traditur 22. τὸ Ϛ″ om. G 23. ἀφ᾿  G -25. Δυοδεκαγώνου G 28. ἐφʼ ἑαυτήν]  ἐφε cum nota compend. G -
- - -
-

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν διάμετρον ἐπὶ τὰ κβ΄ πολυπλασιάσας -μέριζε· ὧν ζ″.

-
- -
-

Ἀπὸ τῆς περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· ποίει τὴν -περίμετρον ἐφ᾿  ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ζ΄· ὧν πη″ ἔσται τὸ -ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἀπὸ περιμέτρου καὶ διαμέτρου, τουτέστιν ἐὰν μίξω -τὴν διάμετρον καὶ τὴν περίμετρον, τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· ποίει -οὕτως· ἀπὸ διαμέτρου καὶ περιμέτρου χωρίσαι τὴν διάμετρον -καὶ τὴν περίμετρον· ποίει οὕτως· τὰς ἀμφοτέρας -φωνὰς ἐπὶ τῶν νζ΄· καὶ μέριζε· ὧν κθ″· ἕξεις τὴν διάμετρον· -καὶ τὰ ὑπολειφθέντα ἔσται ἡ περίμετρος. τὸ ἥμισυ -τῆς διαμέτρου ἐπὶ τὸ ἥμισυ τῆς περιμέτρου πολυπλασίασον, -καὶ ἕξεις τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν ἀπὸ τῆς διαμέτρου· τὴν διάμετρον -ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἑνδεκάκις· ὧν κη″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Τὴν περίμετρον εὑρεῖν· τὴν διάμετρον ἐπὶ τὰ κβ΄ πολυπλασίαζε -καὶ μέριζε· ὧν ιδ″ ἔσται ἡ περίμετρος.

-
- -
-

Ἀπὸ τῆς περιμέτρου εὑρεῖν τὴν διάμετρον· τὴν περίμετρον -ἐπὶ τὰ ιδ΄· ὧν κβ″ ἔσται ἡ διάμετρος.

-
- -
-

Ἀπὸ περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν περίμετρον -ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ζ΄· ὧν μδ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἀπὸ τοῦ ἐμβαδοῦ τὴν περίμετρον εὑρεῖν· ποίει τὸ ἐμβαδὸν -ἐπὶ τὰ μδ΄· καὶ μέριζε· ὧν ζ″· καὶ τῶν γινομένων -λάμβανε πλευρὰν τετραγωνικήν· ἔσται ἡ περίμετρος.

-
- -
-

Ἀπὸ τοῦ ἐμβαδοῦ τὴν διάμετρον εὑρεῖν· ποίει τὸ ἐμβαδὸν -ἐπὶ τὰ κη΄· καὶ μέριζε· ὧν ια″· καὶ τῶν συναχθέντων -λάμβανε πλευρὰν τετραγωνικήν· ἔσται ἡ διάμετρος.

-
- -
-

Πιθοειδὲς σχῆμα μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. Ster. II, 26).

-
- -
-

Πίθου σφαιροειδοῦς ἡ πρὸς τὸ χεῖλος διάμετρος κ. τ. λ. -(V. ibid. 27).

-
- -
-

Ἄλλου πίθου ἡ κάτω διάμετρος κ. τ. λ. (V. ibid. 28).

-
- -
-

Ἔστω λουτὴρ στρογγύλος κ. τ. λ. (V. ibid. 29).

-1. κβ΄] κη G 4. ἐφε cum nota comp. G 4. 15. 17. 19. 24. 27. ἔστω G -6. μίζω G 9. ποιῶν G 10. νζ vel μζ G 15. ἑνδεκάκις] ιᾶ G -20. ἐμβαδὸν] ἕβδομον G 21. ἐστι G 23. γιναμένων G 25. διάμετρον] -περίμετρον G 26. ια″] ῑ G -
- - -
-

Κολυμβήθρας καὶ φρέατος καὶ κούπας καὶ κίονος κ. τ. λ. -(V. ibid. 8).

-
- -
-

Οἷον ἔστω κολυμβήθρα κ. τ. λ (V. ibid. 9).

-
- -
-

Μέτρησις τετρασείρου, οὗ ἡ διάμετρος ποδῶν θ΄ Ϲ, ἡ - δὲ κάθετος ζ΄, τὸ δὲ μῆκος ποδῶν ιγ΄· σύνθες τὴν διάμετρον -καὶ τὸ μῆκος· ὧν τὸ Ϲ· ταῦτα ἐφʼ ἑαυτά· καὶ ταῦτα -πάλιν ἑνδεκάκις γίνονται πόδες ατ𝒢α΄ Ϲ· ὧν τὸ ιδ″ γίνονται -πόδες 𝒢θ΄ δ″· ταῦτα ἐπὶ τὴν κάθετον γίνονται χ𝒢δ΄ -Ϲ δ″· καὶ τούτων πρόσθες τὸ ιδ″· γίνονται πόδες μθ΄ Ϲ· - ὡς γίνεσθαι ὕψους ψμα΄ Ϲ. ἐὰν δὲ θέλῃς εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ -βησαλικόν, θὲς τὴν διάμετρον· γίνονται πόδες ια΄ δ″· ταῦτα -τρισσάκις καὶ τὸ ζ″· γίνονται πόδες λε΄ δ″· ταῦτα ἐπὶ τὴν -κάθετον γίνονται πόδες σμϚ΄ Ϲ δ″.

-
- -
-

Ἄλλη μέτρησις τετρασείρου, ου τὸ μῆκος ποδῶν Ϛ΄ καὶ - τὸ πλάτος ποδῶν Ϛ΄ καὶ ἡ κάθετος ποδῶν γ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ -τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· τὴν διάμετρον ἐπὶ τὸ μῆκος -γίνονται λϚ΄· ταῦτα ἑνδεκάκις γίνονται τ𝒢Ϛ΄· ὧν τὸ ιδ″ γίνονται -κη΄ δ″· ταῦτα ἐπὶ τοὺς γ΄ τῆς καθέτου γίνονται -πόδες πδ΄ Ϲ δ″· καὶ τὰ ιη΄ δ″ ὁμοῦ γίνονται πόδες ργ΄· - τοσούτων ποδῶν ἔσται τὸ στερεὸν τοῦ κενώματος. καὶ πόσων -ἡ ἐπιφάνεια τοῦ αὐτοῦ τετρασείρου; ποιῶ οὕτως· λάμβανε -τὴν περίμετρον ἀπὸ τῆς διαμέτρου· γίνονται πόδες ιθ΄ παρὰ -τὸ ζ″ ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὴν κάθετον τῶν γ΄ ποδῶν· γίνονται -νϚ΄ Ϲ ιδ″· τοσούτων ἔσται ἡ ἐπιφάνεια τοῦ μέτρου.

-
- -
-

Μέτρησις ὀκταγώνου.

-

Εστω ὀκτάγωνον ἰσόπλευρον καὶ ἰσογώνιον καταγράψαι· -ποίει τετράγωνον σχῆμα καὶ βλέπε αὐτοῦ τὴν διάγωνον· -καὶ ὅταν εὕρῃς τὸ ἥμισυ τῆς διαγώνου, λάμβανε ἀπὸ γωνίας -εἰς γωνίαν, καὶ εὑρίσκεις στῆσαι τὰς πλευράς.

-
- -
-

Μέτρησις ὁρίων διαφόρων.

-

Σῖτος ἀπόθετος ἀποτεθεὶς πρὸ φανεροῦ χρόνου εὑρέθη -7. ἑνδεκάκις] ιᾶ G 8. δ″] δ cum suprascr. —ον G 10. ψμα΄ Ϲ] -immo vero ψμδ΄ δ″ 12. ζ″] ξ G 13. σμϚ΄ Ϲ δ″ om. G 17. ἑνδεκάκις] -ιᾶ G τ𝒢?? G 18. τοὺς] τῆσ G 20. πόσον G 22. παρὰ -τὸ ζ″] πε΄ τῶν ζ G 24. δ″] δ G ἔστω G 27. ποιεῖ G αὐτὸν G -30. ὁρίων] conf. ὡρεῖον supra 89 (Ster. I, 47) - - -εἰς τὸν στερεὸν πόδα μοδίων β΄ Ϲ ἀπὸ ξεστῶν κβ΄· γίνονται -ξέσται Ἰταλικοὶ νε΄. ἀπὸ κ΄ ἐπιβάλλει εἰς τὸν στερεὸν -πόδα λίτρας 𝒢α΄ β″. ἐν δὲ προσφάτως ἀποτεθέντι ἐν τοῖς -ὁρίοις εὑρέθησαν εἰς τὸν στερεὸν πόδα μόδιοι β΄ ξεστῶν -μδ΄ καὶ οὐγγιῶν κ΄. γίνονται λίτραι π΄, ὅπερ ὅριον ἐμετρήθη.

-
- -
-

Ὅριον κριθῶν ἀποκειμένων πρὸ φανεροῦ χρόνου· καὶ -εὑρέθησαν εἰς τὸν στερεὸν πόδα τῶν κριθῶν μόδιοι β΄ Ϲ -ἀπὸ ξεστῶν κβ΄ ἐξ οὐγγιῶν κ΄· γίνονται λίτραι 𝒢α΄ β″. ἐν -δὲ ταῖς προσφάτως ἀποτεθείσαις κριθαῖς εὑρέθησαν εἰς τὸν -στερεὸν πόδα ξέσται Ἰταλικοὶ μη΄ Ϲ Ϛ″ οὐγγιῶν κ΄· γίνονται -λίτραι π΄ Ϲ γ″. οἴνου εἰς τὸν στερεὸν πόδα †Ἰταλικοὺς -λϚ΄ γίνονται ξ μ ιη. λάρδου εἰς πόδα α΄ λίτραι οε΄. -ταῦτα δὲ ἐξαγιάσθησαν ἐπὶ Μοδέστου τηνικαῦτα ὄντος -ὑπάρχου πραιτωρίων.

-
- -
-

Μέτρησις φούρνου.

-

Φοῦρνον μετρήσωμεν οὕτως· οὗ τὸ ἔμφυτον μοδίων ι΄· -ταύτα τὰ ι΄ κυβισθήσεται· ταῦτα ἑνδεκάκις· τούτων τὸ μβ″· -τὸ δὲ βασιλικόν· σύνθες τὴν διάμετρον καὶ τὰ πάχη· ταῦτα -κύβισον.

-
- -
-

Μέτρησις ὄντος σίτου ἐξ ἀποθέσεως.

-

Ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους γ΄· ἕκαστος μόδιος ἀπὸ -ξεστῶν ιϚ΄· γίνονται ξέσται μη΄· ἕκαστος ξέστης ἀπὸ οὐγγιῶν -κ΄.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν ιη΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει σίτου -μοδίους β΄ Ϲ Ϛ”.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους -β΄ γ″ ιε″.

-1. τὸν] τὸ G μοδίων] μο G et hic et infra κβ΄] κη G 3. λίτρας] -λ. G β″] β G 4. εὑρέθη G ξεστῶν] ξ cum nota comp. G -5. μδ΄] an μη΄ ? καὶ] ἀπὸ legendum videtur οὐγγιῶν] ⌈ο G λίτραι] -λ G 6. κριθ` ἀποκείμενον G 7. εὑρεθ΄ G 8. λίτραι] λ G (item -11. 12) β″] β G 9. ἀποτεθεῖσι G εὑρέθη G 10. ξέσται eodem -quo antea compendio scr. in G οὐγγιῶν] ⌈ο G (item infra) 11. π΄ Ϲ γ″] -immo πα΄ θ″ legendum videtur Ἰταλικὰς λίτρας π΄· γίνονται ξέσται μη΄ -17. κυβήσεται G ταῦτα ἑνδεκάκις] τὰ ια G 18. βασιλικὸν] immo -βησαλικόν 19. κύβησον G 22. ξέστης] ξέστος G 26. ξεστῶν -om. G - - -

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κβ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους -β΄ καὶ ξέστας Ϛ΄.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κδ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους -β΄.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κε΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει -μοδίον α΄ Ϲ γ″ ιε″ ν″.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κη΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μόδιον -α΄ Ϲ ζ″ ιδ″.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν λ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μόδιον - α΄ Ϲ ι″.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν λβ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει -μόδιον α΄ Ϲ. ἕκαστος ξέστης ἀπὸ οὐγγιῶν κ΄.

-
- -
-

Δεῖ οὖν εἶναι ἐπὶ τῆς μετρήσεως τῶν ὁρίων καὶ λαμβάνειν -τὸ ἐμβαδὸν τοῦ παντὸς καὶ ποιεῖν ἐπὶ τὸ ὕψος ἤτοι - ἐπὶ τὸ βάθος· καὶ ὅταν εὕρῃς τὸ στερεὸν τοῦ παντὸς ἐμβαδοῦ -τῆς ἀποθέσεως τοῦ σίτου, τότε πρὸς τὸν μόδιον -ποίει τὰ μέτρα οὕτως.

-

Ἐὰν ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν ιϚ΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ σίτου -ἤτοι κριθῶν ἐπὶ τὰ γ΄, καὶ τοσοῦτοι μόδιοι ἔσονται· ἐπειδὴ - ὁ στερεὸς ποὺς χωρεῖ μοδίους γ΄, ἕκαστος μόδιος ἀπὸ ξεστῶν -μϚ΄, ἕκαστος ξέστης οὐγγιῶν κ΄.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν ιη΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ -σίτου ἤτοι κριθῶν, καθὼς προγέγραπται, ἐπὶ τὰ β΄ Ϲ Ϛ”, -καὶ τοσοῦτοι μόδιοι ἔσονται.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κ΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ -ποδισμοῦ ἐπὶ τὰ β΄ γ” ιε”, καὶ τοσοῦτοι ἔσονται μόδιοι.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κε΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ -ποδισμοῦ ἐπὶ τὰ α΄ Ϲ γ” ιε” ν”, καὶ τοσοῦτοι ἔσονται -μόδιοι.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κη΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ -ποδισμοῦ τῆς ἀποθέσεως τοῦ σίτου ἤτοι κριθῶν διὰ τῶν -1. ξ G item infra) 2. Ϛ΄) an δ΄? 7. κη΄] λ G 11. Ἐὰν] εἰ G -15. ὅτε εὕρεις G ἐμβαδὸν G 19, ἤτε κριθ G τοσούτων -μοδίων G 22. ποιεῖ G 23. ἤτε κριθ G 24. τοσούτων μο G -26. τοσούτων ἔσονται μο G 28. ιε” om. G τοσοῦτ ἔσονται μο΄ G (item -p. 234, 1) 31. κριθ G (item p. 234,2) διὰ] ∠ cum nota compendii, tum α G - - -α΄ Ϲ ζ″ ιδ″, καὶ τοσοῦτοι ἔσονται μόδιοι. δεῖ δὲ εἰδέναι -ἐν τῇ ἀποθέσει τοῦ σίτου ἤτοι κριθῶν, ὅ τι ἂν πρόσφατον -ἀποτεθῇ, ψυχόμενον.

-

Ὁ στερεὸς ποὺς ἀποποιεῖ μέ ξ ν ε οὕτως ὄντος -σίτου ἐξ ἀποθέσεως. ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει ξέστας νε΄, ἕκαστος -ξέστης οὐγγίας κ΄. εἰ δὲ πρόσφατον ἐτέθη, ἔχει ὁ στερεὸς -ποὺς

-3. ψυχόμενος G 7. post στερεὸς ποὺς desinit G; sequuntur folia -nonnulla vacua, nisi quod in primo verba ρεὸς ποὺς ἔχει ξε΄ νε usque ad finem -repetita sunt. -
-
-
- - - From 477c882616321c681625bf188fb552e5a255c477 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Cami33 Date: Sun, 11 Feb 2018 17:28:45 -0500 Subject: [PATCH 03/16] Rename tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml to tlg016 --- .../{tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml => tlg016} | 66 +++++++++---------- 1 file changed, 33 insertions(+), 33 deletions(-) rename data/tlg0559/{tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml => tlg016} (98%) diff --git a/data/tlg0559/tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml b/data/tlg0559/tlg016 similarity index 98% rename from data/tlg0559/tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml rename to data/tlg0559/tlg016 index 9e15f9f92..1c59bb1b2 100644 --- a/data/tlg0559/tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml +++ b/data/tlg0559/tlg016 @@ -218,16 +218,16 @@ ibid. 48).

Τίνα τετραγονια; -Τὰ μὲν οὖν ὀρθογώνια κ. τ. λ. (v. ibid. 52).

+Τὰ μὲν οὖν ὀρθογώνια κ. τ. λ. (v. ibid. 52).

-

Τίνα τὰ ἑτερομήκη; -Τὰ δὲ ὀρθογώνια μὲν κ. τ. λ. (V. ibid. 53).

+

Τίνα τὰ ἑτερομήκη; +Τὰ δὲ ὀρθογώνια μὲν κ. τ. λ. (V. ibid. 53).

-

Τί ῥόμβοι; +

Τί ῥόμβοι; Τὰ δὲ ἰσόπλευρα μὲν κ. τ. λ. (V. ibid. 54).

@@ -237,27 +237,27 @@ ibid. 48).

-

Περὶ παραλληλογράμμων ὀρθογωνίων.

-

Τῶν δὲ παραλληλογράμμων κ. τ. λ. (V. ibid. 57).

+

Περὶ παραλληλογράμμων ὀρθογωνίων.

+

Τῶν δὲ παραλληλογράμμων κ. τ. λ. (V. ibid. 57).

-

Τίς ὁ ἐν παραλληλογράμμῳ γνώμων; +

Τίς ὁ ἐν παραλληλογράμμῳ γνώμων; Παντὸς δέ παραλληλογράμμου κ. τ. λ. (V. ibid. 58).

-

Τί ἐστι γνώμων κοινῶς; -Καθόλου δὲ γνώμων ἐστὶ κ. τ. λ. (V. ibid. 59).

+

Τί ἐστι γνώμων κοινῶς; +Καθόλου δὲ γνώμων ἐστὶ κ. τ. λ. (V. ibid. 59).

-

Τί ἐστι τραπέζιον; +

Τί ἐστι τραπέζιον; Τῶν παρὰ τά εἰρημένα τετραπλεύρων κ. τ. λ. (V. ibid. 60).

-

Τίνα τά τραπέζια; +

Τίνα τά τραπέζια; Τραπέζια μὲν οὖν εἰσιν κ. τ. λ. (V. ibid. 61).

@@ -274,22 +274,22 @@ ibid. 66).

-

Τί ἐστι πλευρά; +

Τί ἐστι πλευρά; Πλευρὰ δέ μία τῶν τὸ σχῆμα περικλειουσῶν. (V. ibid. 67).

-

Τί ἐστι διαγώνιος; -Διαγώνιος δὲ ἡ ἀπὸ γωνίας κ. τ. λ. (V. ibid. 68).

+

Τί ἐστι διαγώνιος; +Διαγώνιος δὲ ἡ ἀπὸ γωνίας κ. τ. λ. (V. ibid. 68).

-

Τί ἐστι κάθετος; +

Τί ἐστι κάθετος; Κάθετος δέ ἐστιν ἡ ἀπὸ σημείου κ. τ. λ. (V. ibid. 69.

-

Τί ἐστι κάθετος πρὸς ὀρθάς; +

Τί ἐστι κάθετος πρὸς ὀρθάς; Κάθετος δὲ πρὸς ὀρθὰς λέγεται κ. τ. λ. (V. ibid. 70).

@@ -354,7 +354,7 @@ ibid. 66).

Ἔστω τετράγωνον ἰσόπλευρόν τε καὶ ἰσογώνιον καὶ ἐχέτω - ἑκάστην πλευρὰν ποδῶν ν´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν + ἑκάστην πλευρὰν ποδῶν ν´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν διαγώνιον· ποιῶ οὕτως· τὰ ν´ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται ,βφί· 26. πόδας sic G, quod propterea commemoro, quia plerumque π habet: in sequentibus igitur, ubi nihil adnotabo, formam per compendium scriptam @@ -376,7 +376,7 @@ esse scito 27. 31. γίνεται, nisi fallor, G (item p. 212, 4) ποδῶν. τὴν δὲ διαγώνιον εὑρεῖν· τὸ μῆκος ἐφ᾿ ἑαυτὸ γίνονται πόδες ,βφ´· καὶ τὸ πλάτος ἐφ᾿ ἑαυτὸ γίνονται πόδες Ϡ´· ὁμοῦ γίνονται πόδες ,γυ´· ὧν πλευρὰ τετραγωνική πόδες -νη´ γ˝· τοσούτου ἐστὶν ἡ διαγώνιος ποδῶν νη´ γ˝· τὸ +νη´ γ˝· τοσούτου ἐστὶν ἡ διαγώνιος ποδῶν νη´ γ˝· τὸ δὲ ἐμβαδόν ἐστι ποδῶν ,αφ´.

@@ -709,7 +709,7 @@ supra rasuram

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφ᾿ ἑαυτὴν γίνονται Ϡ΄· ταῦτα πολυπλασίαζε ἐπὶ τὰ ιγ΄· γίνονται πόδες α ,αψ΄· -ἄρτι μερίζω τὸ ε˝· γίνονται πόδες βτμ΄· τοσούτων ποδῶν +ἄρτι μερίζω τὸ ε˝· γίνονται πόδες βτμ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσεαι τὸ ἐμβαδόν.

@@ -918,7 +918,7 @@ summam pedum 2 1 22. τὰ] τὸ G 27. γ˝] ?? sum suprascr. —ον G

Ἔστι δὲ ἡ λιπαρὰ γῆ ἐνσπόρου καὶ γεωμένων· ἡ μελάγγεως -γῆ ἡ παρὰ πᾶσιν ἐπαινουμένη, οἵα στέγει ὑετόν· +γῆ ἡ παρὰ πᾶσιν ἐπαινουμένη, οἵα στέγει ὑετόν· ταύτης μετρεῖται ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἓν τῆς μελαγγέου καὶ λιπαρᾶς· καὶ τῆς ποταμοχόου ταύτης μιᾶς ἑκατοστῆς ἡ γεωμετρία ἐν ἰσότητι μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς δὲ ὑπογέου @@ -934,7 +934,7 @@ summam pedum 2 1 22. τὰ] τὸ G 27. γ˝] ?? sum suprascr. —ον G

Ἄμπελον νεοκέντητον μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἕν· ἔρρουν ἔρρειθρον μετρεῖ ἰούγερα β΄ γεϊκὸν ἕν· εὐνιτρόγεων μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ κεφαλὴ μία· χορτοκοπίου ἰούγερα ρκε΄ -κεφαλὴ μία· τὸ ἰούγερον ἔχει πήχεις ρλγ΄ γ″.

+κεφαλὴ μία· τὸ ἰούγερον ἔχει πήχεις ρλγ΄ γ″.

@@ -1220,7 +1220,7 @@ et Mens. 23).

-

Ἔστω ἐννάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· +

Ἔστω ἐννάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον τριπλασιάζω· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν θ″ γίνονται πόδες Ϛ΄ β″· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ @@ -1244,11 +1244,11 @@ et Mens. 23).

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τοῦ αὐτοῦ δεκαγώνου, ποίει οὕτως τὸ ἀνάπαλιν· τὴν πλευρὰν -δεκάκις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς τὸ γ”· -1. πολύγωνον] lege πολυγώνου ὀνομασίαν coll cap. 162 2. 8. 16. -20. 25. 29. ἔστω G 6. ἑπτάκις] ζ G 7. γ”] Γ cum suprascr. -ον G -9. ὁ aute ὀκτάγωνος add. G 11. πεντάκις] ἓ G 14. δωδεκάκις] ιβ G -23. ἐννάκις] Θ G 32. τὸ γ”] C Γ G +δεκάκις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς τὸ γ”· +1. πολύγωνον] lege πολυγώνου ὀνομασίαν coll cap. 162 2. 8. 16. +20. 25. 29. ἔστω G 6. ἑπτάκις] ζ G 7. γ”] Γ cum suprascr. -ον G +9. ὁ aute ὀκτάγωνος add. G 11. πεντάκις] ἓ G 14. δωδεκάκις] ιβ G +23. ἐννάκις] Θ G 32. τὸ γ”] C Γ G γίνονται πόδες κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ @@ -1265,7 +1265,7 @@ et Mens. 23).

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν τοῦ αὐτοῦ ἑνδεκαγώνου ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· τὴν πλευράν -ἑνδεκάκις· γίνονται πόδες ξϚ΄· καὶ μέριζε καθολικῶς· +ἑνδεκάκις· γίνονται πόδες ξϚ΄· καὶ μέριζε καθολικῶς· ὧν γ″ γίνονται πόδες κβ΄· ἔσται ἡ διάμετρος ποδῶν κβ΄·

@@ -1363,7 +1363,7 @@ conieci in Metrol. scr. rel. p. 198 19. τούτῳ] τούτου G 20. τούτ G 27. 30. ἔστω G 29. ὕφειλον G -πάντοτε ποίει τὴν βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον· ὧν +πάντοτε ποίει τὴν βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον· ὧν μέριζε Ϲ· ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

@@ -1548,7 +1548,7 @@ quae Geom. 102, 7 et 105, 12 traditur 22. τὸ Ϛ″ om. G 23. ἀφ᾿  G ἡ ἐπιφάνεια τοῦ αὐτοῦ τετρασείρου; ποιῶ οὕτως· λάμβανε τὴν περίμετρον ἀπὸ τῆς διαμέτρου· γίνονται πόδες ιθ΄ παρὰ τὸ ζ″ ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὴν κάθετον τῶν γ΄ ποδῶν· γίνονται -νϚ΄ Ϲ ιδ″· τοσούτων ἔσται ἡ ἐπιφάνεια τοῦ μέτρου.

+νϚ΄ Ϲ ιδ″· τοσούτων ἔσται ἡ ἐπιφάνεια τοῦ μέτρου.

@@ -1590,8 +1590,8 @@ immo vero ψμδ΄ δ″ 12. ζ″] ξ G 13. σμϚ΄ Ϲ δ″ om. G 17. ἑνδ

Μέτρησις φούρνου.

-

Φοῦρνον μετρήσωμεν οὕτως· οὗ τὸ ἔμφυτον μοδίων ι΄· -ταύτα τὰ ι΄ κυβισθήσεται· ταῦτα ἑνδεκάκις· τούτων τὸ μβ″· +

Φοῦρνον μετρήσωμεν οὕτως· οὗ τὸ ἔμφυτον μοδίων ι΄· +ταύτα τὰ ι΄ κυβισθήσεται· ταῦτα ἑνδεκάκις· τούτων τὸ μβ″· τὸ δὲ βασιλικόν· σύνθες τὴν διάμετρον καὶ τὰ πάχη· ταῦτα κύβισον.

@@ -1676,4 +1676,4 @@ repetita sunt.
- \ No newline at end of file + From 32275f16aefdc503c63ef0fd0bcc4549b10c68c4 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Cami33 Date: Mon, 26 Mar 2018 15:23:24 -0400 Subject: [PATCH 04/16] Create tlg002 --- data/tlg4090/tlg002 | 11 +++++++++++ 1 file changed, 11 insertions(+) create mode 100644 data/tlg4090/tlg002 diff --git a/data/tlg4090/tlg002 b/data/tlg4090/tlg002 new file mode 100644 index 000000000..66e16bd51 --- /dev/null +++ b/data/tlg4090/tlg002 @@ -0,0 +1,11 @@ +Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1 + Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium + Cyril, Saint Patriarch of Alexandria, Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1, Pusey, + Harvard College Library, 2017 + + From 161a1450d8ecd4a630d3495031e668232cf57148 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Cami33 Date: Mon, 26 Mar 2018 15:23:51 -0400 Subject: [PATCH 05/16] Delete tlg002 --- data/tlg4090/tlg002 | 11 ----------- 1 file changed, 11 deletions(-) delete mode 100644 data/tlg4090/tlg002 diff --git a/data/tlg4090/tlg002 b/data/tlg4090/tlg002 deleted file mode 100644 index 66e16bd51..000000000 --- a/data/tlg4090/tlg002 +++ /dev/null @@ -1,11 +0,0 @@ -Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1 - Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium - Cyril, Saint Patriarch of Alexandria, Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1, Pusey, - Harvard College Library, 2017 - - From 45c01d8d3c95274c9b064079f4c1f6690f9f883d Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Cami33 Date: Mon, 26 Mar 2018 15:28:08 -0400 Subject: [PATCH 06/16] Create __cts__.xml --- data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml | 11 +++++++++++ 1 file changed, 11 insertions(+) create mode 100644 data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml diff --git a/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml new file mode 100644 index 000000000..66e16bd51 --- /dev/null +++ b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml @@ -0,0 +1,11 @@ +Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1 + Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium + Cyril, Saint Patriarch of Alexandria, Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1, Pusey, + Harvard College Library, 2017 + + From 7f5e3e7c2cb0f97b7b2df247efdee09e9ada960f Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Cami33 Date: Mon, 26 Mar 2018 15:28:52 -0400 Subject: [PATCH 07/16] Add files via upload Edited tlg4090.tlg002 (incomplete) --- .../tlg4090.tlg002.1st1K-grc1 (volume 1).xml | 21064 ++++++++++++++++ 1 file changed, 21064 insertions(+) create mode 100644 data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1 (volume 1).xml diff --git a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1 (volume 1).xml b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1 (volume 1).xml new file mode 100644 index 000000000..9219c5251 --- /dev/null +++ b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1 (volume 1).xml @@ -0,0 +1,21064 @@ + + + + + + + Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1 + Cyril, Saint Patriarch of Alexandria + Philip Edward Pusey + University of Leipzig + European Social Fund Saxony + + Jouve + OCR-ed, corrected and encoded the text + + + Gregory Crane + Editor-in-Chief, Perseus Digital Library + + + Matt Munson + Project Manager (University of Leipzig), 2016 - + present + + + Annette Gessner + Project Assistant (University of Leipzig) 2015 - + present + + + Thibault Clérice + Lead Developer (University of Leipzig) 2015 - 2017 + + + Bruce Robertson + Technical Advisor (Mount Allison University) + + + + University of Leipzig + tlg4090.tlg002(volume 1).1st1K-grc.xml + +

Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International + License

+ + 2017 + Harvard College Library + United States + + + + + + Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium + + + Philip Edward Pusey + + + Cyril, Saint Patriarch of Alexandria + + Clarendon + Oxford, England + 1872 + + 1 of 3 + + HathiTrust + + + + + +

Text encoded in accordance with the latest EpiDoc standards

+ + + + + + + + Greek + Latin + + + + + + + + +
+ + + +
+
+ +PRAEFATIO. +

AEc Cyrillanorum volumina ea continent viri sancti opera +quae de Novo Testamento commentata exstant ; praeter ea +in S. Lucam fragmenta — quae jam, quatenvis Syriace exstant, a +Rob. Ρ. Smith, Decano Cantuarensi, edita sunt ; pleniusque eadem +a Graecis Syriacisque fontibus in illius versionem Anglicam sunt +relata; — praeterque nonnullas Commentariorum in S. Matthaeum +deperditorum relliquias.

+

Maximum S. Cyrilli opus, in S. Joannem Commentarios, nos +haud multum, quantum ad textum attinet, emendare potuimus. +Quae enim borum ad nos pervenere, ea non nisi in uno codice +exstare paene dixeris, Codicem dieo Barberinum, quem Auberto +quoque inspicere contigit ; quique sex priores libros continet. +Hunc de novo ante multos jam annos contulit diligentissimus +noster adjutor Theodorus Heysius ; cujus de boc codice descriptionem, +et de incertissimis ejus incommodisque scribendi erroribus, +videas ad tom. i. Ρ. 645.

+

Alios duos praeter hunc habet Bibliotheca Vaticana Cod. Vat. +592, quatuor priores libros continentem, et 593, qui quatuor priores +quatuorque extreraos habet, utrumque seculi xv, notaeque parum +bonae. Cum boc propius concordat Cod. S. Marci Venetiis 121 +ejusdem fere aetatis, ejusdemque codicis apographou. Praeter bos +nulli alii noti sunt codd. ; neque quattuor posteriores libri alias +exstaut quam in Vat. 593 et in Veneto : quaedam tamen quae obiter +ex his Commentariis citantur videntur indicare, textum satis integrum +ad nos pervenisse.

+

Libros Motos in hunc modum cito : —

+

Β = Codex Barberinus, sec. xii, vi libros priores complectens, ab +Heysio uostro maxime diligentia de novo collatus.

+ + +

D = Coa. Vaticanus 592, sec. xv. chart., Ubros iv priores complectens, +ab Heysio collatus.

+

Ε = Cod, Vaticanus 593, sec. xv. chart., libros iv priores, iv posteriores +complectens. Ex prioribus quattaor. primus tantum hic +liber exhibetur, quem contulerat Heysius : postenorcs quattuo +ad banc editoem contulit Hugo Hinckius Ph. D. Cum hoc +concordat,

+

Cod. S. Marci 121, quem supra nommayimus ; qui tamen +nonnulla restituit quae per ὁμοιοτέλευτον in Cod. Ε omissa sun +Horum utroque usus est Aubertus. Hic Marcianus Codex non +mihi tanti videbatur ut de novo conferrem, sed eum in multis +quattuor posteriorum librorum locis inspexi, et sub nomme F +laudavi.

+

Libri Septimus et Octavus jamdudum perierunt; Aubertus quae +potuit fragmenta ex Nicetae in S. Joannem Catena dedit ; eo +codice usus, qui tunc D. de Harlay, Macloviensis Episcopi, +erat, nunc est Parisiis in Bibliotheca Impenab, Suppl Gr. 159 +bomb., sec. circa xiv. Sed quoniam plurimis ex alns S. Cynlli +operibus locos citaverit Nicetas, nonnnlli horum, utpote ex aliis +Cyrillanis profecti, omittendi videbantur.

+

Codex Β quanti sit ex variis testimoniis indiciisque rerum +plerumque apparet. Unns autem notandus est error, hmc aliisque +codd conimunis; cum pravum ex incuria verbum scnpsent, saepe +rectum pravo, nequaquam eraso, adjicit, addita iionnunquam insuper +coniunctione καὶ vel ἤγουν·

+

Duo praeterea in S. Joannem Catenae aliquantum huc contulerunt. +Horum altera ea est quam composuit Nicetas, Heracleae +Tbraciae Metropolitanus, qui seculo xi iloruit; antiqmor altera, ab +auctore ignoto composita, quam Antverpiae Corderms edidit, anno +1630. Harum codd. in bunc modum indicantur: —

+

a = Cat. in S. JoaDnem Nicetiana in Bibliotheca Mosquensi cod. 93 +olim 94.

+

b = Catenae Corderianae fragmentum (inter p. 447 et p. 889, in cod. +Bodleiano Barroccian. 225 sec. xii ex.).

+

I = Catenae ejusdem folia quaedam, quorum alia (pp. 50 et sub +fine Evaugelii citata) m Bibliotheca S. Synodi Mosquensi ad +Cod. 119, olim 120, legendum servant, alla (pp. 181, 182 +citata) in Codice 2 inter codices Graecos Archiepiscopi Wakii, +in bibliotheca Ecclesiae Cathedralis apud Oxonienses ; alia + + +(pp. 140—147 citata) in codice quodam (Homilias +Chrysostomi continente) in Bibliotheca S. Dionysii Montis * +Sancti. Haec folia post medium sec. x scripta esse apparent.

+

Catenae Nicetianae quantus mihi fuerit usus, vix in universum +dixerim. In iv prioribus libris horum Commentariorum in S. +Joannem, ita res est tanquam si nullius Commentariorum Cyrillanorum +exemplario Nicetae copia fuisset : multa enim ex aliis +S. Cyrilli operibus, ut ei mos est, citat, sed horum vix ullis locis +utitur, nisi qui ex antiquiore illa veniunt Catena, quam edidit +Corderius. Simili quippe modo Nieetas, in magna illa in Psalmos +catena, praeter quae ex suis fontibus deprompsit, permulta mutuatus +est ex epitomis, quas antiquioris in Psalmos Catenae auctor redegerat, +quae in Cod. Reg. Par. 139 et Cod. S. Marci Ven. 17 exstat.

+

In libris v, vi Nicetas multo uberius hos Commentarios adhibuit, +ita ut ejus testimonii nounuilus sit usus, quo textum Cod. Β plerumque +integrum esse fiamus certiores, nonnunquam etiam illa in +eo incerte scripta emendare possimus. In libris vero ix-xii tantopere +citata coarctat, atque aliquot pag-inarum materiam in paucorum +versuum redigit spatium, ut vix ullius sit usus in textum. +In fragmentis quoqiie librorum deperditorum vii, viii, multa ita +sunt compressa, ut sententiam potius quam ipsa Cyrilli verba +referent ; alia pleniora videntur esse. Pauca quaedam nirais haesitanter +typis mandanda dedi, cum contra librorura auctoritatem +omittere non auderem ; quale est Ρ. 691 a. Scholium illud quod +Cyrillo tribuunt a, k, m, Cat. Harl. illius non est. +Catenae in S. Joannem Nicetianae duae receusiones videntur esse +editae; quarum alteram exhibent Cod, Moscovieusis atque Parisiensis +ille quem ego k appellavi; alteram, in quem Catena Corderiana +videtur amplius fuisse adhibita, exhibet Cod. Harlaiensis, +neque equidem ullum aliud ejus exemplar novi.

+

Alia ex his Commentariis citata nominare libet, apud EuthYmium +Zigabenum in Panoplia Dogmatica, prioribus Commeutariorum foliis. +Ad hos Cod. Viennensi usus sum Theol. Nessel 76, membr. Exstat +quoque unum vel alteram ex S. Cyrillo excerptum in Cod. Med. +Laur. Plut. vi. 12, sec. xiv (=p) vid. tom. i. p. 552, inter notas. +* In uno horum foll. in S. Dionysii Monasterio, Scholium Eusebianum +(Cord. p. 80 fin.) citatur ; cui superscriptum est Εὐσεβίου Καισαρίας ἐκ τοῦ εἰς +τὸν Δανιὴλ ὑποδείγματος. In ipso scholio nihil aUcujas inomenti vaiiaturn est, +nisi ὀπὸ πρώτου κύρου βασιλείας ἔτους pro ὑπὸ πρώτου τοῦ κύρου βασιλείας. + + +Sea p vix quiequam ab E.F. distare video, atque ab eodem archetypo +videtur descriptus esse. Vid. tom. iii. p. 132.

+

De fragmentis, quae magnam faciunt Tomi iii partem, plura in +Praefat. ad Tom. iii dicam.

+

Restat, ut humanitatem Delegatorum preli Academici agnoseam, +fatearque quantum ed. Migniana usns sim ad interpuuctionem et +minores ejusdemmodi curas : hane ipsam Praefationem puriore +Latinitate, quam ipse assequi potuissem, donavit vir Reverendus +W. H. Simcox, A.M., Collegii Reginae Socius.

+

Deo denique O. M. plurimas gratias habeo, qui milii vitam per +longum atque arduum opus indulserit.

+

OXONTI,

+

Die Maii 29, Anno Christi M,DCCC,IXXU.

+
+ +
+ +CORRIGENDA. +

Pag. 125, lin. 6, supple in mg. 2 S. Pet. ii. 6.

+

„ 128, „ 2, „ Rom. iv. 17.

+

„ 136, not. 18, corrige transponit.

+

„ 151, lin. 12, corrige φωνῆς.

+

„ 152, „ 2, corrige ἵνα.

+

„ 291, ,, 16, corrige προσδοκωμένων

+

„ 295, ,, 21, ,, διιππεύσαντος.

+

,, 320, „ 9, pro τοῦτο corrige τοῦ τὸ.

+

„ 343. ,, 19, corrige ἀπηκριβωμένον.

+

,, 373, corrige notas. +10 — 15 citat Conc. Later. vii. 283 ed. Coleti. +11. ἐπιμαρτυρεῖσθαι Conc. Lat. +13. τὴν] + τῷ Conc. Lat. +14. καὶ alt. assumptum ex B. Conc. Lat. Statim αὐτὸ +Conc. Lat. +15. ὐπάρχει Conc. Lat.

+

„ 448, lin. 25, corrige ἐνυπάρχει et corrige notas. +15—19 et 23—31, citat Conc. ubi +17. κτίσει] φύσει Conc. Lat. +25. κοτ’ οὐσίαν] οὐσίας Conc. Lat. ἐνυπάρχει Β. Conc. +Lat. ἐνυπάρξει Ed. +26. notae addas, Conc. Lat.

+

,, 473, ,, 16, pro πνεύματος corrigas πίστεως.

+

„ 703, comge notas. +22. οὐκ ὕοντα om. Migiie. οὐχ ἑκόντα c. et ita conjicit +Heyse. +23. οὐχ ὡς Aub. e Cat. et ita c. ὡς οὐκ Β. Ht. +27. ἁλώσεται c. et ita emendat Heyse, c. +30. κἂν ἀποθάνῃ ζήσεται om. a.c.

+

„ 704, not. 1, ζωῆς B.a. ζῶντος c. Holst. Ed.

+

,, 707, lin. 6, pro ἠρεμεῖν corrige οὐκ ἠρεμεῖν.

+
+ +
+
+ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ +ΚΥΡΙΛΛΟΥ +ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, +ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΗΤΟΙ ΥΠΟΜΝΗΜΑ +

p. vii. lin. 7 a fine pro b=Catenae etc. corrigas

+

b = Cat. in Evangelia in Bibl Mosquensi 41, olim 42, sec. eirc. x exarata, rarius citata, ex codem fonte ac Cord. hausta.

+

c=Catenae Corderianae fragementum etc.

+

“ἐστι καταβαῖνον ἄπο του Παιρσς των +μὲν γὰρ σφαλερόν τε καὶ οὐκ ἀζήμιον τοῖς πολλοῖς, ὁ περὶ + τῆς ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας καὶ τῶν κατ’ αὐτὴν μυστηρίων b +ὁρᾶται λόγος· χρῆμα δέ τι κινδύνων ἀπηλλαγμένον ἡ ἐπὶ +τούτοις σιγή. ἀλλ’ ἐξίστησι μὲν ἡμᾶς ταύτης, καίτοι λίαν +ὅτι προσήκοι σιωπᾶν οἷο μένους, ὁ ἐπὶ πάντων Θεός “Λάλει,

Acta SS. +App. +xviii. 9. +Lib. 1. Codices B.D.E. Praefatio deest in Ε. tit. incip. τοῦ ἁγιωτάτου Κυρίλλου +ἀρχιεπισκόπου D. 9. οἶμαι δὲ inverso ordine Β. 12. δὲ om. Β. +13. ἀπὸ Β. παρὰ Ed. 14. σφαλερὸν γὰρ inverso ordine Β. 15. ὁρᾶται +μυστηρίων inverso ordine Β. 17. ἡμᾶς ταύτης hoc ordine Β. 18. ὅτι +προσήκοι σιωπᾶν Β. ἢ προσήκοι προσήκει Ed.] τιμᾶν D. Edd. +
+ +
+ +ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ +ΚΥΡΙΛΛΟΥ +ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, +ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΗΤΟΙ ΥΠΟΜΝΗΜΑ + ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ. +PRAEFATIO. +

“ΚΥΡΙΟΣ δώσει ῥῆμα τοῖς εὐαγγελιζομένοις δυνάμει a Ps. lxvii. 12. +“πολλῇ,’’ καλῶς γε σφόδρα ποιῶν ὁ μελῳδὸς ἀναφθέγγεται· +χρῆναι δὲ οἶμαι πρὸς τοῦτο βαδίζειν, οὐ τοὺς τυχόντας + ἁπλῶς, ἀλλὰ τοὺς διὰ τῆς ἄνωθεν πεφωτισμένους χάριτος· +ἐπεὶ καί “Πᾶσα σοφία παρὰ Κυρίου,” καθὰ γέγραπται, καὶ Sir. i. r. s. Jac. i. 17. +“Πᾶσα δὲ δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν +“ἐστι καταβαῖνον ἀπὸ τοῦ Πατρὸς τῶν φώτων.’’ πρᾶγμα +μὲν γὰρ σφαλερόν τε καὶ οὐκ ἀζήμιον τοῖς πολλοῖς, ὁ περὶ + τῆς ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας καὶ τῶν κατ’ αὐτὴν μυστηρίων b +ὁρᾶται λόγος· χρῆμα δέ τι κινδύνων ἀπηλλαγμένον ἡ ἐπὶ +τούτοις σιγή. ἁλλ’ ἐξίστησι μὲν ἡμᾶς ταύτης, καίτοι λίαν +ὅτι προσήκοι σιωπᾶν οἰομένους, ὁ ἐπὶ πάντων Θεός “Λάλει, Acta SS. +App. +xviii. 9. +Lib. 1. Codices B.D.E. Praefatio deest in Ε. tit. incip. τοῦ ἁγιωτάτου Κυρίλλου +ἀρχιεπισκόπου D. 9. οἶμαι δὲ inverso ordine Β. 12. δὲ om. Β. +13. ἀπὸ Β. παρὰ Ed. 14. σφαλερὸν γὰρ inverso ordine Β. 15. ὁρᾶται +μυστηρίων inverso ordine Β. 17. ἡμᾶς ταύτης hoc ordine Β. 18. ὅτι +προσήκοι σιωπᾶν Β. ἢ προσήκοι προσήκει Ed.] τιμᾶν D. Edd. + + +“καὶ μὴ σιώπα,’’ πρός τινα τῶν ἁγίων εἰπών· Παῦλος δὲ +οὗτος ἦv. καὶ ἡ νομικὴ δὲ οὐδὲν ἧττον διάταξις, ὡς ἐν τύπῳ +παχυτέρῳ τὰ πνευματικὰ σημαίνουσα· τοὺς γὰρ πρὸς τὴν +Lev. iii. 24. θείαν κεκλημένους ἱερωσύνην, τοῖς διὰ σαλπίγγων ἀπηχήμασι +κατασημαίνειν τῷ λαῷ περὶ ὧν ἂν δεήσῃ μαθεῖν, 5 +ἐπιτάττει. οὐ γὰρ, οἶμαι, δεῖν ἐλογίζετο, νομοθετήσειν τὰ +Hiob xxxix 34. 2 A. κάλλιστα Θεὸς ἐθελήσας, τοὺς τῶν λαῶν ἡγεμόνας χεῖρα +a θέντας ἐπὶ στόματι κατὰ τὸ γεγραμμένον, ὄκνῳ τε τοῦ μὴ +δοκεῖν τοῖς ὑψηλοτέροις, ἢ κατὰ νοῦν τὸν ἀνθρώπινον, ῥιψοκινδύνως +ἐπιχειρεῖν, τὸν οὕτως ἀναγκαῖον τοῖς εἰς εὐλάβειάν +τε καὶ θεογνωσίαν παιδαγωγοῦ μέν ὄις παραιτεῖσθαι λόγον, +καὶ σιωπὴν τοῖς εἰς μαθητείαν ἰοῦσιν ἑλέσθαι τὴν ἐπιζήμιον.

+S Jac. iii. 1.

Θορυβεῖ δὲ πάλιν ἡμᾶς “Μὴ πολλοὶ διδάσκαλοι γίνεσθε +λέγων ὁ Χριστοῦ μαθητής· ἔτι δὲ πρὸς τούτῳ, καὶ ὁ σοφώ- +b τατὸς ἐκκλησιαστὴς, αἰνιγματωδῶς τὴν ἐπὶ τῷ τὰ τοιαῦτα +Eccl. x. 9, 10. διδάσκειν σφαλερότητα δεικνύς· “Σχίζων γὰρ, φησὶ, ξύλα +“κινδυνεύσει ἐν αὐτοῖς, ἐὰν ἐκπέσῃ τὸ σιδήριον, καὶ αὐτὸς +“πρόσωπον ἐτάραξε, καὶ δυνάμεις δυναμώσει.” σιδηρίῳ μὲν +γὰρ παρεικάζει τοῦ νοῦ τὴν ὀξύτητα, ἅτε δὴ διικνεῖσθαι +πεφυκότος, εἰσδύνοντός τε πρὸς τὰ ἐσώτατα, κἂν πυκνότητί +πὼς καὶ τῷ νενασμένῳ τῆς ὕλης διακωλύηται· ξύλα δὲ +πάλιν τροπικώτερον ἀποκαλεῖ τὰ ἐν τῇ θεοπνεύστῳ γραφῇ +c θεωρήματα, παράδεισόν τινα νοητὸν τὰς αἷς ἐντέθεινται +βίβλοις κατασκευάζοντα, ἔτι τε πρὸς τούτῳ καὶ τὴν τοῦ +Ἀγίου Πνεύματος καρποφορίαν ὠδίνοντα. τὰ τοίνυν ξύλα +τὰ νοητὰ, τουτέστι, τὰ θεῖά τε καὶ μυστικὰ θεωρήματα τῆς +θεοπνεύστου γραφῆς, διὰ τῆς ἐρεύνης καὶ ἀκριβεστάτης τοῦ +νοῦ προσβολῆς τε καὶ ὀξύτητος διαπτύσσειν πειρώμενος, +κινδυνεύσει δὴ τότε μάλιστα, φησὶν, ὅταν ἐκπέσῃ τὸ +3. τοὺς] + μὲν Ed. invito Β. 10. εἰς assumptum ex Β. 14. δὲ Β. +τε Ed. 16. φησὶ ξύλα hoc ordine D. 18. πρόσωπον Β. πρόσωπα Ed. +δυναμεύσει Ed. invitis B.D. 21. τῷ νενασμένῳ Ed. τῷ ἐνασμένῳ Β. τῶν ἐν +ἀσμένῳ D. διακωλύηται Β. διακωλύοιτο Ed. 23. τὰς αἷς ἐντέθεινται +βίβλοις] ἐντεῦθεν τὰς βίβλους Β. 29. δὲ Ed. μάλιστα δὴ τότε inverso +ordine Β. + + +σιδήριον, τουτεστιν, ὅταν, μὴ κατὰ τῆς ἀληθοῦς διανοίας +τῶν γεγραμμένων ὁ νοῦς ἐνεχθεὶς, ἔξω γένηται τῆς ὀρθῆς d +διαλήψεως, καὶ τὴν εὐθεῖαν ὥσπερ ἀφεὶς, ἐφ’ ἑτέραν τινὰ +φέρηται θεωρίας ὁδὸν ἐκτετραμμένην τοῦ πρέποντος. ὃ δὴ + καὶ παθὼν, ἐν θορύβῳ μὲν καταστήσει τὸ οἰκεῖον τῆς ψυχῆς +πρόσωπον, τουτέστι τὴν καρδίαν, δυναμώσει δὲ καθ’ +ἑαυτοῦ καὶ τὰς πονηράς τε καὶ ἀντικειμένας δυνάμεις, αἳ +πικροῖς τε καὶ διεστραμμένοις κατασοφίζονται λόγοις τῶν +πλανωμένων τὸν νοῦν, πρὸς μὲν τὸ τῆς ἀληθείας κάλλος + αὐτὸν ἀναβλέπειν οὐκ ἐπιτρέπουσαι, διαστρέφουσαι δὲ ποικίλως e +καὶ εἰς ἐκτόπους ἐννοίας ἀποφοιτᾶν ἀναπείθουσαι· +λέγει γὰρ οὐδείς “Ἀνάθεμα Ἰησοῦς’’ εἰ μὴ ἐν Βεελζεβούλ.

1 Cor. xii. 3. +

Καὶ μή τις οἰέσθω πεπλανημένος πεπλανημένην ἢ καὶ +ἄλλως ἐκ παραλογισμοῦ ποιεῖσθαι τὴν ἐπὶ τούτοις ἐξήγησιν· + ξύλα γὰρ ἔθος ὀνομάζειν ἐσθ’ ὅτε τῇ θείᾳ γραφῆ, καθάπερ +ἤδη προείπομεν, τὰ ἐν ταῖς θεοπνεύστοις γραφαῖς θεωρήματα. +καὶ γοῦν διὰ τοῦ πανσόφου Μωυσέως πρὸς τοὺς κατ +ἐκεῖνο καιροῦ τοιοῦτόν τι φησὶν ὁ ἐπὶ πάντων Θεός “Ἐὰν Deut.xx. 19, 20. +“δὲ περικαθίσῃς περὶ πόλιν ἡμέρας πλείους ἐκπολεμῆσαι + “αὐτὴν εἰς κατάληψιν αὐτῆς, οὐκ ἐξολοθρεύσεις τὰ δένδρα a 3 Α +“αὐτῆς ἐπιβαλεῖν ἐπ’ αὐτὰ σίδηρον, ἀλλ’ ἀπ’ αὐτοῦ φάγῃ, +“αὐτὸ δὲ οὐκ ἐκλήψεις. μὴ ἄνθρωπος τὸ ξύλον τὸ ἐν τῷ +“ δρυμῷ, εἰσελθεῖν ἀπὸ προσώπου σου εἰς τὸν χάρακα; +“ἀλλὰ τὸ ξύλον ὃ ἐπίστασαι ὅτι οὐ καρπόβρωτόν ἐστι, + “τοῦτο ἐξολοθρεύσεις καὶ ἐκλήψεις.’’ ὅτι δὲ ἡμῖν τὰ τοιαῦτα +νομοθετεῖν, εἰ περὶ ξύλων τῶν ἀπὸ τῆς γῆς νοοῖτο τὸ εἰρημένον, +οὐκ ἂν ὁ τῶν ὅλων ἠξίωσε Θεὸς, παντὶ μέν που δῆλον +ὑπάρχειν ὑπολαμβάνω· χρῆναι δ’ οὖν ὅμως φημὶ καὶ ἐξ b +2. ἔξω accessit ex Β. In D. lacuna fit. 3. τινὰ deest in Β., lacuna +facta. 5. θορύβῳ accessit ex B. Lacuna fit in Ed. [Lacunae fere omnes, +qui in Ed. et in D. fiunt.] 6. πρόσωπον assumptum ex Β. D. +7. αἳ πικροῖς Β . . . . . ροῖς Ed. 9. πρὸς μὲν Β. Lacuna in Ed. +12. Ἰησοῦς B.D. Ἰησοῦ Ed. 13. πεπλανημένος πεπλανημένην ἤ Β. πεπλασμένην +D. πεπλανημένην . . . Ed. 15. γὰρ ἔθος ὀνομάζειν ἐσθ’ ὅτε Β. +ὀνομάζειν ἔθος Ed. 18. φησὶν post Θεός tr. Β. 19. περὶ Β. εἰς Εd. +21. ἐπ᾿ αὐτὰ] ἐν τούτοις Β. 22. ἐκλήψεις] ἐκκλήψεις D. ἐκκόψεις Β. sed hic +an v. 25? ἐκκόψεις utrumque correxit Migne. 26. τῆς assumptum ex B.D. + + +ἑτέρας ὑποδεικνύειν ἐντολῆς, πολὺ τῶν τοιούτων ἀφειδήσαντα +καὶ λόγον οὐδένα πεποιημένοv. τί γὰρ δὴ καὶ +Deut. xii 5. ἐπιτάττει πάλιν ἐπὶ τοῖς ψευδωνύμοις γενέσθαι θεοῖς; “Τοὺς +“βωμοὺς αὐτῶν καθελεῖτε, φησὶ, καὶ τὰς στήλας αὐτῶν +“συντρίψατε, καὶ τὰ ἄλση αὐτῶν ἐκκόψατε.” παρὰ δέ γε +τὸ οἰκεῖον θυσιαστήριον γεωργεῖσθαι ξύλον οὐκ ἐφίησι +Ib. xvi. 21. παντελῶς· “Οὐ φυτεύσεις γὰρ σεαυτῷ πᾶν ἄλσος παρὰ +c “τὸ θυσιαστήριον κυρίου τοῦ Θεοῦ σου” καὶ διαγγέλλει +σαφῶς. καὶ εἰ χρὴ τούτοις τι προσειπεῖν, κατὰ τὸν Παῦλον +1 Cor. ix. 9, 10. ἐρῶ τὸν σοφώτατον “Μὴ τῶν ξύλων μέλει τῷ Θεῷ; ἢ δι’ +“ἡμᾶς πάντως λέγει;” διὰ παχυτέρων παραδειγμάτων ἐπὶ +τὰς τῶν πνευματικῶν θεωρίας χειραγωγῶv. οὐκοῦν ἤδη +λέγωμεν, ὅτι τὰ μὲν τῶν ἀνοσίων αἱρετικῶν συγγράμματα, +πόλεις ἃν νοοῖντο, καὶ οὐκ ἀκόμψως τάχα τῆ τοῦ κόσμου +σοφίᾳ καὶ πολυπλόκοις νοημάτων ἀπάταις πεπυργωμέναι· +ἀφικνεῖται γεμὴν ἐκπολιορκήσων αὐτὰς, καὶ τρόπον τινὰ +Eph. vi. 16, 17. d κυκλῶν περιιζάνει “τὸν τῆς πίστεως θυρεὸν ἀναλαβὼν, +“καὶ τὴν τοῦ Πνεύματος μάχαιραν, ὅ ἐστι ῥῆμα Θεοῦ,” πᾶς +τις ὁ τοῖς ἱεροῖς τῆς Ἐκκλησίας ἐπαγωνιζόμενος δόγμασι, καὶ +σθένει παντὶ ταῖς ἐκείνων ψευδομυθίαις ἀντιταττόμενος, λο- +3 Cor. x. 5. γισμούς τε καθαιρεῖν μελετήσας, ὡς ὁ Παῦλός φησι, “καὶ +“πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, καὶ +“αἰχμαλωτίζων πᾶν νόημα εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ.” +e ὅταν οὖν ὁ τοιοῦτος, φησὶ, στρατιώτης Χριστοῦ, καθάπερ +τινὰ γῆν ἀλλόφυλον τὰ πικρὰ τῶν αἱρέσεων περινοστεῖ +συγγράμματα, δένδροις τε περιτυγχάνει τοῖς ἡμερωτάτοις, +τουτέστιν, ἂν λόγους εὑρίσκῃ τοὺς ἀπὸ τῆς θεοπνεύστου +γραφῆς, ἣ προφητῶν δηλονότι ῥητὰ περιειλκυσμένα πρὸς +1. ὑποδεικνύειν Β. ἐπιδεικνύειν Ed. 5. συντρίψατε—ἐκκόψατε Β. (19. 118.) +συντρίψετε—ἐκκόψετε Ed. 7. σεαυτῷ] αὐτῷ Β. 8. καὶ assumptum +ex Β. 9. τούτοις τι προσειπεῖν Β. τι πρὸς τούτοις εἰπεῖν Ed. 10. μὴ] ++ περὶ Ed. invito Β. ἢ assumptum ex Β. 15. πεπυργωμέναι Β. +πεπυργωμένα Ed. 17. κυκλῶν περιϊζάνει Β. κύκλῳ περιϊζάνειν +19. τις assumptum ex Β. ἐπαγωνιζόμενος Β. ἑ . . . . . . ζόμενος Ed. 23. αἰχμαολωτίζων +Β. αἰχμαλωτίζοντες Ed. 25. τινὰ γῆν 25. τινὰ γῆν Β. τι . . . . . Ed. ἀλλόφυλον +Β. ἀλλοφύλων Ed. περινοστεῖ Β. περινοστῇ D. περινοήσῃ Εd. 26. ἡμερωτάτοις +Β . . . . . . τάτοις D. . . . τόποις Ed, 28. ῥητὰ Β. ῥήματα Ed. + + +τὸν ἐκείνων σκοπὸν, ἢ καὶ μαρτυρίας τὰς ἐκ διαθήκης τῆς +καινῆς, μὴ ἐπαγέτω τοῦ νοῦ τὴν ὀξύτητα, καθάπερ τινὰ +σίδηρον, αὐτοῖς εἰς ἀναίρεσιν καὶ ἀποκοπήv. οὐ γὰρ ἐπειδήπερ +ἐλήφθη παρὰ τῶν οὐκ εἰδότων ἑρμηνεύειν ὀρθῶς, διὰ + τοῦτο δὴ πάντως καὶ ἀπόβλητον ἔσται τὸ διὰ στόματος a 4 Α. +Θεοῦ· ἀλλ’ ἐπείπερ ἐστὶ καρποφόρον, ἔσται σοι μᾶλλον εἰς +βοήθημα καὶ τροφήv. τὸ γὰρ παρ’ ἐκείνων ἀνοήτως ἔσθὅτε +ληφθὲν εἰς τὸν ὀρθὸν τῆς πίστεως περιτρέποντες λογισμὸν, +οὐχ ὅπως ἀτονοῦντες οὐχ ἁλωσόμεθα, νευρούμεθα + δὲ μᾶλλον εἰς τοὺς κατὰ τῆς αἱρέσεως λόγους. ἐπιφέρει δὲ +παραχρῆμα καὶ λογισμὸν ἀναπείθοντά πὼς τοὺς ἀκροωμενους, +οτι προσήκοι τὰς του συναγορεύειν ὁρμὰς οὐκ επ +ἀνατροπῇ μᾶλλον ποιεῖσθαι τῶν θείων λογίων, ἀλλ’ εἰς +ἀναίρεσιν τῶν οὐκ ὀρθῶς λεγομένων παρὰ τῶν δι’ ἐναντίας· b + “ Μῆ γὰρ, φησὶν, ἄνθρωπος τὸ ξύλον τὸ ἐν τῷ ἀγρῷ Deut. xx. 19. +“ εἰσελθεῖν ἀπὸ προσώπου σου εἰς τὸν χάρακα ” ἆρα γὰρ, +φησὶν, οἰήσῃ ποτὲ, καθάπερ τινὰ τῶν αἱρεσιαρχῶν, αὐτόμολόν +σοι πρὸς μάχην ἐξαναστήσεσθαι τὸ ἐκ τῶν συγγραμμάτων +τῶν ἱερῶν ῥητὸν, καὶ οὐχὶ μᾶλλον διὰ τῆς ἐκείνων + ἀπονοίας πλεονεκτούμενον ; μὴ οὖν ἀποτέμῃς, φησὶν, ἔστω +δέ σοι καὶ τροφή· τὸ δὲ ξύλον, ὅπερ οὐκ οἶσθα “ καρπό- Ib. 20. +“ βρωτὸν ἐξολοθρεύσεις καὶ ἐκκόψεις.” ἄβρωτος γὰρ τοῖς +ὀρθῶς ἐθέλουσι νοεῖν, ὁ τῶν παρ’ ἐκείνοις συγγραμμάτων c +καρπός· κατ’ ἐκείνων ἡκέτω πᾶς σίδηρος· ἐκεῖ φαινέσθω τῶν + πνευματικῶν ὑλοτόμων ἡ δύναμις, ἐπ’ ἐκείνοις στιλβέτω τῆς +ἐν τῷ συναγορεύειν εὐτονίας ὁ πέλεκυς· τὸ γὰρ ἄχρηστόν τε +καὶ ἀνωφελὲς τῆς τῶν ἑτεροδοξούντων φλυαρίας, καὶ ὁ προφήτης +ἡμῖν Ὠσηὲ ἄριστα διερμηνεύει λέγων “ Δράγμα οὐκ Hos.viii, 7. +“ἔχον ἰσχὺν τοῦ ποιῆσαι ἄλευρον, ἐὰν δὲ καὶ ποιήσῃ, ἀλλό- +1. ἢ assumptum ex Β. 2. καθάπερ Β. κότα Ed. 3. ἐπειδήπερ Β. +ἐπείπερ Ed. 11. παραχρῆμα assumptum ex Β. 12. προσήκοι D. +προσήκει Ed. 15. ἀγρῷ Β. δρυμῷ Ed. 17. οἰήσει Β. 18. σοι Β. τε Ed. +συγγ. τῶν ἱερῶν Β. ἱερῶν συγγ. Ed. 21. τροφή Β. τροφός Ed. 24. πᾶς Β. +πόλιν ὁ Ed. 25. τῆς assumptum ex Β. Lacuna in D. 28. διερμηνεύει +Β. διηρμήνευσε Ed. δράγμα om. D., lacuna facta. + + +“τριοι καταφάγονται αὐτά·” οἱ γὰρ τῆς πρὸς Θεὸν φιλίας +d ἑαυτοὺς ἀλλοτριοῦν σπουδάζοντες, τὸν γραώδη καὶ ἀσθενῆ +τῆς ἐκείνων ἀμαθίας καταθοινήσονται λόγον.

+

Ὅπερ οὖν ἔφημεν ἐν ἀρχῇ· χρῆναι γὰρ οἶμαι +ἐπ’ ἐκεῖνο· δυσχερεστάτη λίαν ἐστὶν ἡ περὶ τῶν θείων +μυστηρίων ἐξήγησις, καὶ τάχα κρείττων ἡ σιωπή· ἀλλ’ +ἐπείπερ ἡμᾶς πολὺς ἀναπείθει λόγος, ὦ φιλοπονώτατε +Heb. xiii. 15. ἀδελφὲ, καθάπερ τινὰ χειλέων καρπὸν καὶ θυσίαν πενευματικὴν +ἀναθεῖναι τὸ σύγγραμμα, καὶ τοῦτο ποιεῖν οὐκ ὀκνήσω, +e τῷ σοφοῦντι τοὺς τυφλοὺς ἐπιθαρσήσας Θεῷ, καὶ ζητοῦντι +μὲν παρ’ ἡμῶν, οὐ πάντως τὸ ὑπὲρ ἡμᾶς, δεχομένῳ δὲ ὡς +ἐκεῖνα καὶ τὰς ἐκ τῶν πτωχευόντων προσαγωγάς. τὸν γὰρ +δὴ προσκομίζειν ἐθέλοντα δῶρον εἰς ὁλοκαύτωμα τῷ κυρίῳ, +Lev. i. 3. καθάπερ οὖν ἐν ἀρχῇ κεῖται τοῦ Λευιτικοῦ, βουθυτεῖν ἐπιτάξας +ὁ νομοθέτης, καὶ δὴ καὶ ἐν τούτῳ τῆς ἐν τύπῳ τιμῆς +Ib. 10. ὁρίσας τὸ μέτρον, ὑποβιβάζει πάλιν αὐτὸ, μηλοσφαγεῖν +χρῆναι λέγων τοὺς οἵπερ ἂν εἶεν οὐχ ἱκανοὶ πρὸς ἐκεῖνο· +5 A. a ἀλλ’ ᾔδει δὴ πάντως, ὅτι καὶ πρὸς τοῦτο τυχὸν ἀτονῆσαί +τινας ἡ στυγνὴ καὶ ἀνουθέτητος ἀναπείσει πενία· διά γε τοι +Ιb. 14. τοῦτο “ καὶ προσοίσει, φησὶν, ἀπὸ τῶν τρυγόνων ἢ ἀπὸ τῶν +“ περιστερῶν τὸ δῶρον αὐτοῦ·’’ τὸν δὲ καὶ τούτων ἔτι καταδεέστερον, +καὶ μετὰ τῶν εὐτελεστάτων προσιόντα τιμᾷ. +Ib. ii. 1. “ Σεμίδαλις γὰρ, φησὶν, ἔσται τὸ δῶρον αὐτοῦ,” εὐπόριστον +οἶμαί που παντὶ, καὶ πτωχείαν τὴν εἰς ἄκρον οὐ σφόδρα +πλεονεκτεῖν ὁρίζων ἀνάθημα. κρεῖττον γὰρ δήπου καὶ +ἄμεινον ὁ νομοθέτης ἐξηπίστατο τὸ κἂν ἐν ὀλίγοις καρποφορεῖν +b τοῦ ἀπεστειρῶσθαι παντελῶς, αἰδοῖ τε τοῦ μὴ δοκεῖν +τῆς ἑτέρων ἡττᾶσθαι χειρὸς, εἰς τὸν ἐπὶ τῷ μὴ χρῆναι τιμᾶν +τὸν ἁπάντων Δεσπότην συνελαύνεσθαι λογισμόν.

+1. οὖτά assuraptum ex Β. αὐτά 40. 42.] 2. ἐραώδη Ed. qni in mg. +correxit. 4. γὰρ assumptum ex B. lacuna in D. 6. Haec καὶ τάχα +κρείττων ἡ σιωπή accesserunt ex Β. lacuna in D. 7. πολὺς ἀναπείθει λόγος Β. +πολλοῖς ἀναπείθεις λόγοις Ed. 11. τὸ Β. τὰ D. δ’ Ed. 13. δὴ] δεῖ Β. +Neutrum habet Migne. 15. δεῖ Β. 18. τοῦτο Β. τὸ Ed. 22. εὐτελεστάτων +Β. εὐτελεστέρων ἔτι Ed. 23. φησὶν, ἔσται hoc ordine Β. 25. πλεονεκτεῖν +Β. πλεονεκτοῦν Ed. Statim ὁρίζον 28. τῳ] τὸ Β. 29. τὸν D. τῶν Ed. + + +

Διὰ δὴ τούτων ἁπάντων ἀναπεπεισ μένος εὐλόγως, ὄκνον +τε τῆς σιωπῆς τὸν συνήγορον τῆς ἐμαυτοῦ διανοίας ἀποπέμψας, +οἷσπερ ἃν ἔχοιμι τιμᾶν οἰήσομαι δεῖν τὸν ἐμαυτοῦ +Δεσπότην, καὶ προσοίσω καθάπερ τινὰ σεμίδαλιν, ἐλαίῳ + δεδευσμένην, τὸν τρόφιμόν τε καὶ ἱλαρὸν τοῖς ἐντευξομένοις +λόγον· ἀρξόμεθα δὲ τῆς Ἰωάννου συγγραφῆς, μεγάλῳ μὲν c +λίαν ἐπιχειροῦντες πράγματι, πλὴν οὐκ ἀτονοῦντες διὰ τὴν +πίστιv. καὶ ὅτι μὲν ἔλαττον, ἤπερ ἐχρῆν, ἐροῦμέν τε καὶ +νοήσομεν, ἀναμφιλόγως ὁμολογητέον· ὅτι δὲ δικαίαν ἐπὶ + τούτῳ τὴν συγγνώμην αἰτήσομεν, ἡ πολλὴ τοῦ συγγράμματος +ἀναπείσει δυσχέρεια, ἢ καὶ, ὅπερ ἐστὶν ἀληθέστερον, ἡ +τῆς ἐν ἡμῖν διανοίας ἀσθένεια. πανταχῆ δὲ τὸν λόγον εἰς +δογματικωτέραν περιτρέποντες ἐξήγησιν, ταῖς τῶν ἑτεροδιδασκαλούντων +ψευδοδοξίαις, ὡς ἐνῆν, ἀντιτάξομεν, οὐκ εἰς d + ὅσον ἐξῆν ἐκτείνοντες μῆκος, ἀλλὰ καὶ τῶν περιττῶν ἀπαλλάττοντες, +καὶ τοῦ πρέποντος οὐκ ἐπιδεᾶ καταστῆσαι σπουδάσαντες. +ἡ δὲ ὑποτεταγμένη τῶν κεφαλαίων ὑποσημείωσις, +τὰ ἐφ’ οἷς ἡμῖν ἐκτέταταί πὼς ὁ λόγος καταστήσει φανερὰ, +οἷς καὶ ἀριθμοὺς παρεπήξαμεν, πρὸς τὸ καὶ λίαν ἑτοίμως + ἀνευρίσκεσθαι τοῖς ἐντευξομένοις τὸ ζητούμενον.

+3. ἔχοιμι Β. Ed. mg. ἔχοι με Ed. 5. δεδευσμένην] δεδεμένην Β. 8. μὲν] ++ οὐκ Ed. invito Β. οὖν correxit Migne. 12. ἀσθένεια διανοίας inverso +ordine Β. 14. ἐστὶν pro ἐνῆν Migne. ἀντετάξομεν D. 18. πᾶς +pro πὼς Β. +
+ +
+ +ΕΦΑΛΑΙΑ 6 A. +ΕΝ ΤΩ ΠΡΩΤΩ ΒΙΒΛΙΩ. +a.

Ὅτι ἀίδιος καὶ πρὸ τῶν αἰώνων ὁ Μονογενής· προκειμένου ῥητοῦ +Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος. ... ... ... ... [7]

+ β.

Ὅτι καὶ Θεὸς ὁμοούσιος ὑπάρχων τῷ Πατρὶ ὁ Υἱὸς ἐν ἰδίᾳ ἐστὶν +ὑποστάσει, ὁμοίως δὲ καὶ ὁ Πατήρ· προκειμένου ῥητοῦ Καὶ ὁ b +Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόv. ... ... ... ... [14]

+γ.

Ὅτι καὶ Θεὸς κατὰ φύσιν, κατ’ οὐδένα τρόπον, ἢ ἐλάττων, ἢ +ἀνόμοιός ἐστι τοῦ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, προκειμένου ῥητοῦ Καὶ Θεὸς + ἢν ὁ Λόγος. ... ... ... ... ... ... [19]

+δ.

Πρὸς τοὺς τολμῶντας λέγειν, ὅτι ἕτερός ἐστιν ὁ ἐνδιάθετός τε καὶ +φυσικὸς ἐν Θεῷ καὶ Πατρὶ Λόγος, καὶ ἕτερος ὁ παρὰ ταῖς θείαις +γραφαῖς λεγόμενος Υἱός· ἔστι δὲ τῶν περὶ τὸν Εὐνόμιον ἡ τοιαύτη +κακοδοξία· πρόκειται δὲ ῥητόν οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν c + Θεόv. ... ... ... ... ... ... [29]

+ε.

Ὅτι κατὰ φύσιν δημιουργὸς ὁ Υἱὸς μετὰ τοῦ Πατρὸς, ὡς ἐκ τῆς +οὐσίας ὑπάρχων αὐτοῦ, καὶ οὐχ ὥσπερ ὑπουργὸς παραλαμβανόμενος· +προκειμένου ῥητοῦ Πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο. ... [43]

+ς.

Ὅτι ζωὴ κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Υἱὸς, καὶ διὰ τοῦτο οὐ γενητὸς, ἀλλ’ ἐκ + τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός· προκειμένου ῥητοῦ Ὃ γέγονεν +ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦv. ... ... ... ... ... [49]

+ζ.

Ὅτι φῶς κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Υἱὸς, καὶ διὰ τοῦτο οὐ γενητὸς, ἀλλ’ ἐκ +τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ὡς φῶς ἀληθινὸν ἐκ φωτὸς +ἀληθινοῦ, προκειμένου ῥητοῦ Καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀν- d + θρώπωv. ... ... ... ... ... ... [53]

+5. καὶ assumiJtum ex Β. ὑπάρχων τῷ Πατρὶ hoc ordine Β. 8. καὶ Θεὸς +κατὰ φύσιν hoc ordine Β. καὶ post φύσιν transp. Ed. 11, 12. Assumpta +ὁ ex B.D.E. Θεῷ καὶ ex Β. θείαις] ἰδίαις καὶ θείαις B. 13. τὸν assumptum +ex Β. 14. δὲ] + τὸ invitis B.D.E. 16. τοῦ assumptum ex B. +19. γεννητὸς B. 22. οὐ μὴ γεννητὸς Β. 23. ἐκ φωτὸς ἀληθινοῦ om. Ε. + + +η.

Ὅτι μόνος ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ φῶς ἐστὶν ἀληθινὸν, ἡ δὲ κτίσις οὐκέτι, +φωτὸς οὖσα μέτοχος ὡς γενητή· προκειμένου ῥητοῦ Ἦν τὸ φῶς +τὸ ἀληθινόv. ... ... ... ... ... ... [64]

+θ.

ὅτι οὐ προυπάρχει τοῦ σώματος ἡ τοῦ ἀνθρώπου ψυχὴ, οὐδὲ ἐκ +πρεσβυτέρων ἁμαρτημάτων ἢ σωμάτωσις κατά τινας· προκειμένου +ῥητοῦ Ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον +e μενον εἰς τὸν κόσμον· ἐν τῷ κόσμῳ ἦv. ... ... [72]

+ι.

Ὅτι μόνος κατὰ φύσιν ὁ Υἱὸς ἐκ Πατρὸς ὁ Μονογενὴς, ὡς ἐξ +αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῷ· προκειμένου ῥητοῦ Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε +πώποτε. ... ... ... ... ... ... [103]

+1. μόνος ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ om. Ε. 2. ὡς assumptum ex Β. 8. ὁ prius +assumptum ex Β. +
+ +
+ +ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ a 7 Α. +ΚΥΡΙΛΛΟΥ +ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, +ΕΞΗΓΗΣΙΣ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΙΚΗ + ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ. +ΛΟΓΟΣ ΠΡΩΤΟΣ. +ΛΟΓΟΣ ΠΡΩΤΟΣ. +

ΑΚΡΙΒΗΣ ὄντως καὶ θεοδίδακτος τῶν ἁγίων εὐαγγελιστῶν +ἡ διάνοια, καθάπερ ἀπό τινος γηλόφου καὶ περιωπῆς, +τῆς ἐν τῷ δύνασθαι θεωρεῖν μεγαλειότητος, πανταχόθεν τὸ + τοῖς ἀκροωμένοις περιαθροῦσα χρήσιμον, καὶ μετὰ συντόνου +τινὸς θηρωμένη σπουδῆς, ὅπερ ἃν ὑπάρχειν οἴηται λυσιτελὲς +τοῖς τὸν ἀληθῆ τῶν θείων δογμάτων διψῶσι λόγον, καὶ μετὰ +προαιρέσεως ἀγαθῆς τὴν ἐγκεκρυμμένην ταῖς θείαις γραφαῖς b +ἐρευνῶσι διάνοιαv. οὐ γὰρ τοῖς περιεργότερον ἐξετάζουσι, + καὶ πολυπλόκοις λογισμῶν ἀπάταις ἐφηδομένοις μᾶλλον, ἢ +τῇ ἀληθείᾳ προσχαίρουσιν, ἐναποκαλύπτει τὸ Πνεῦμα, ἐπεὶ +μήτε “ εἰς κακότεχνον εἰσέρχεται ψυχὴν,” μήτε μὴν ἄλλως Sap. i. 4. S. Matth. vii. 6. +κυλίεσθαι παρὰ τοῖς ὑῶν ποσὶ τοὺς τιμίους ἐφίησι μαργαρίτας· +ἥδιστα δὲ λίαν ταῖς ἁπλουστέραις διανοίαις προσομιλεῖ, + ἅτε δὴ καὶ ἀπανουργότερον ἐχούσαις τὸ κίνημα, καὶ +1. τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν om. D.E. 16. ἐναποκαλύπτει Β. +ἀποκαλύπτει + + +τὸ σοφίζεσθαι περιττὰ παραιτουμέναις, ᾧ δὴ πάντως καὶ +8 A. τὸ ἐκπλήττεσθαι συμβαίνειν ἀκολουθεῖ, καὶ τὸ ἐκ τοῦ λίαν +ἐκκλίνειν εἰς δεξιὸν τῆς εὐθείας καὶ βασιλικῆς ἔξω πίπτειν +Prov. x. 9. ὁδοῦ. “ Πορεύεται γὰρ πεποιθὼς, ὃς ἁπλῶς πορεύεται, κατὰ +τὴν τοῦ Σολομῶνος φωνήν.

+

Θαυμαστὴν δὲ λίαν ἐχόντων τῶν ἁγίων εὐαγγελιστῶν τὴν +S. Matth. x. 20. ἐν τῷ γράφειν ἀκρίβειαν· οὐ γὰρ αὐτοὶ λαλοῦσι, κατὰ τὴν τοῦ +Σωτῆρος φωνὴν, ἀλλὰ τὸ πνεῦμα τοῦ Πατρὸς τὸ ἐν αὐτοῖς, +πάντως εὐλόγως ἐπέκεινα θαύματος τὴν τοῦ Ἰωάννου συγγραφὴν +ἀνατεθεῖσθαι δοίη τις ἂν, εἴς τε τὸ τῶν θεωρημάτων +b ἀποβλέπων ὑπερφερὲς, καὶ τῆς διανοίας αὐτοῦ τὴν ὀξύτητα, +καὶ τὴν συνεχῆ καὶ ἀλλεπάλληλον τῶν νοημάτων ἐπεισφοράν. +σύνδρομοι μὲν γὰρ ἀλλήλοις εἰσὶ περὶ τὴν τῶν +θείων δογμάτων ἐξήγησιν, καὶ πρὸς ἕνα καθάπερ ἀπὸ +νύσσης ἀφέντες ἱπποδρομοῦσι σκοπόν· διάφορον ’δε πὼς +αὐτοῖς ἐξυφαίνεται τοῦ λόγου τὸ σχῆμα, καί μοι δοκοῦσι +προσεοικέναι τισὶν, οἷς εἰς μίαν συνενεχθῆναι μὲν πόλιν τὸ +σύνταγμα, τὸ γεμὴν διὰ μιᾶς καὶ τῆς αὐτῆς λεωφόρου +c βαδίζειν οὐ πάντως συνδοκοῦv. ἔστι μὲν γὰρ τοὺς μὲν +ἄλλους ὁρᾶν εὐαγγελιστὰς μετὰ πολλῆς τινος τῆς ἀκριβείας +τὸν περὶ τῆς κατὰ σάρκα γενεαλογίας τοῦ Σωτῆρος +s.Matth. i. S. Luc. iii. ἡμῶν ποιουμένους λόγον, καὶ τοὺς ἐξ Ἀβραὰμ ἕως Ἰωσὴφ +στοιχηδὸν καταφέροντας, ἢ αὖ πάλιν ἀναβιβάζοντας τοὺς ἐξ +Ἰωσὴφ ἐπὶ τὸν Ἀδάμ· τὸν δέ γε μακάριον Ἰωάννην, τῆς +μὲν ἐπὶ τούτοις οὐ λίαν πεφροντικότα σπουδῆς, θερμοτάτῳ +δέ τινι καὶ διαπύρῳ διανοίας κινήματι κεχρημένον, ὡς αὐτῶν +ἅπτεσθαι τῶν ὑπὲρ νοῦν τὸν ἀνθρώπινον ἐπιχειρεῖν, καὶ τὴν +d ἄρρητόν τε καὶ ἄφραστον τοῦ Θεοῦ Λόγου γέννησιν ἐξηγεῖσθαι +Prov. xxv. 2. σθαι τολμᾶv. ἤδει μὲν γὰρ ὅτι “ Δόξα Θεοῦ κρύπτει λόγον,’’ +καὶ πάσης ἐστὶ μεῖζον τῆς ἐν ἡμῖν ἐννοίας τε καὶ φωνῆς τὸ + 2. τὸ alt. assumptum ex B.D.E. 3. ἐκκλίνειν assumptum ex D.E. ὁδοῦ +ἔξω πίπτειν inverso ordine Β. 5. Σολομῶνος Β. Σολομῶντος Ed. 9. τοῦ +assumptum ex Β. 15. ἀφέντες om. Β. 17. συνενεχθῆναι μὲν hoc ordine B. +28. ἀνέκφραστον Β. sed ἄφραστον Β mg. 29. Θεοῦ Β. κυρίου Ed. +cf. infra 670 c. + + +θεοπρεπὲς ἀξίωμα, δυσεκφώνητά τε καὶ πρὸς τὸ ἐκτρανοῦσθαι +χαλεπώτατα τὰ τῆς θείας φύσεως ἴδια.

+

Ἐπειδὴ δὲ ἦν ἀναγκαῖον τρόπον τινὰ σπιθαμῇ μετρῆσαι Es. xl. 12. +τὸν οὐρανὸν, καὶ τοῖς ὀλίγοις τῆς ἀνθρωπότητος μέτροις + ἐπιτρέψαι χωρεῖν ἐπὶ τὰ πᾶσι δυσέφικτά τε καὶ δυσδιήγητα, +ἵνα μὴ τοῖς ἑτεροδιδασκαλοῦσιν ὁ κατὰ τῶν ἁπλουστέρων +ἐκπλατύνηται δρόμος, ὡς οὐδεμιᾶς τῶν ἁγίων φωνῆς, οἳ καὶ e +αὐτόπται καὶ ὑπηρέται τοῦ λόγου γεγόνασι, ταῖς ἐκείνων S. Luc. i 2. +παραποδιζούσης κακονοίαις, ἔρχεται δριμὺς ἐπ’ αὐτὸ τῶν + θείων δογμάτων τὸ κυριώτατον, “ Ἐν ἀρχῇ, βοῶν, ἦν ὁ Infra i. 1, 2. +“ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεὸν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ +“ Λόγος· οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν.’’ χρῆναι δὲ οἶμαι +τοὺς τοῖς ἱεροῖς ὁμιλοῦντας γράμμασι τοὺς παρὰ πάντων +προσίεσθαι λόγους, οἵπερ ἂν εἶεν καλοί τε καὶ ἀγαθοὶ, καὶ τὸ + βλάβος ἔχοντες οὐδέν· οὕτω γὰρ ἂν τὰ παρὰ τοῖς πολλοῖς a 9 Α. +ποικίλως τεθεωρημένα κατὰ ταὐτὸν καταγείροντες, καὶ εἰς +ἕνα συνεισφέροντες σκοπὸν καὶ νοῦν εἰς καλὸν ἀναβήσονται +τῆς γνώσεως μέτρον, καὶ τὴν ἐργάτιν καὶ σοφὴν ἄπο ἀπομιμούμενοι +μέλιτταν, τὰ γλυκέα τοῦ Πνεύματος κηρία συμπήξειαν. + φασὶ τοίνυν τῶν φιλοπονωτάτων τινὲς, ὡς μετὰ τὸν τοῦ +Σωτῆρος ἡμῶν σταυρὸν καὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς ἄνοδον, ψευδοποιμένες +καὶ ψευδοδιδάσκαλοί τινες θηρίων ἀτιθάσων δίκην +τοῖς τοῦ Σωτῆρος ἐπεισπεσόντες ποιμνίοις τεθορυβήκασιν οὐ +μικρῶς, “ ἀπὸ καρδίας αὐτῶν λαλοῦντες, καθὰ γέγραπται, b Hier. xxiii. 16. + καὶ οὐκ ἄπο στόματος κυρίου, μᾶλλον ’δε οὐκ ἐκ μόνης +τῆς ἑαυτῶν καρδίας, ἀλλ’ ἐκ διδαγμάτων τοῦ οἰκείου πατρὸς, +τοῦ διαβόλου δηλαδή. εἰ γὰρ οὐδεὶς δύναται εἰπεῖν “ Ἀνά- 1 Cor. xii 3. “ θέμα Ἰησοῦς” εἰ μὴ ἐν βεελζεβοῦλ, πῶς οὐκ ἀληθὴς ἡμῖν ὁ +περὶ τούτων ὀφθήσεται λόγος ; τίνα τοίνυν ἐστὶν ἅπερ ἐκεῖνοι +2. θείας assumptum ex Β. 5. τε assumptum ex Β. 6. ὁ om. Β. +7. ἐκπλατύνεται Ε. 10 καιριώτατον Β. βοῶν habent B.D.E. 15. τοῖς +om. Β. 16. κατὰ ταὐτὸν καταγείροντες et σκοπὸν καὶ assumpta ex Β. +18. τῆς om. Β. ἐργάτιν Β. Migne. ἐργάτην Ed, ἀπομιμοῦνται μέλιτταν καὶ Β. +23. ἐπιπεσόντες Β. 25. οὐκ alt. assumptum (post Migne) ex B.D.E. +ἀυτῶν +26. οἰκείου πατρὸς Β. 28. Ἰησοῦς B.D.E. Ἰησοῦ Ed. 29. ὠφθήσεται Ε. + + +κατὰ τῆς οἰκείας ἠρεύγοντο κεφαλῆς ; τὸν μονογενῆ τοῦ Θεοῦ +Acta SS. Ap. xvii. 28. Λόγον, τὸ φῶς τὸ ἀίδιον, ἐν ᾧ δὴ πάντες καὶ κινούμεθα καὶ +ἐσμεν, τότε πρῶτον κεκλῆσθαι πρὸς ὕπαρξιν ἀμαθῶς τε καὶ +c ἀσεβῶς διισχυρίζοντο, ὅτε καὶ ἄνθρωπος διὰ τῆς ἁγίας +Bar. iii. 38. ἐτέχθη παρθένου, καὶ τὸ κοινὸν δὴ τοῦτο σχῆμα λαβὼν “ ἐπὶ +“ τῆς γῆς ὤφθη, καθὰ γέγραπται, καὶ τοῖς ἀνθρώποις συν- +“ ανεστράφη.” τοῖς μὲν οὖν τῇδε διακειμένοις, καὶ τὴν +ἄρρητόν τε καὶ προαιώνιον τοῦ Υἱοῦ γέννησιν συκοφαντῆσαι +τολμήσασιν ὁ προφητικὸς ἐπισκήπτει λόγος ἔχων ὡδί +Es. lvii. “Ὑμεῖς δὲ προσαγάγετε ὧδε, υἱοὶ ἄνομοι, σπέρμα μοιχῶν +“ καὶ πόρνης· ἐν τίνι ἐνετρυφήσατε, καὶ ἐπὶ τίνα ἠνοίξατε +“ τὸ στόμα ὑμῶν, καὶ ἐπὶ τίνα ἐχαλάσατε τὴν γλῶσσαν +d “ ὑμῶν;’’ οὐκ ἐξ ἀγαθῆς δηλονότι καρδίας ἐκβάλλουσαν ἀγαθὰ, +ἀλλὰ τὸν τοῦ μιαιφόνου δράκοντος ἰὸν ἀναπτύουσαν, περὶ οὗ +Ps. lxxiii.13. φησιν ὁ μελῳδὸς, ὡς πρὸς τὸν ἕνα καὶ ἐπὶ πάντων Θεόν “Σὺ +“ συνέτριψας τὰς κεφαλὰς τοῦ δράκοντος ἐπὶ τοῦ ὕδατος. +e Ἐπειδὴ δὲ οὐ μικρὸς περὶ τούτων ἐν τοῖς πεπιστευκόσιν +ὁ θόρυβος ἦν, καὶ τὰς τῶν ἁπλουστέρων ψυχὰς λοιμοῦ +δίκην τὸ ἐκ τοῦ σκανδάλου κατεβόσκετο βλάβος· ᾤοντο γὰρ +ὄντως τινὲς, ταῖς παρ’ ἐκείνων φλυαρίαις τῶν ἀληθῶν ἐξελκόμενοι +δογμάτων, εἰς ἀρχὴν τοῦ εἶναι τότε μόλις κεκλῆσθαι +τὸν Λόγον, ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος· συνενεχθέντες, καὶ κατὰ +ταὐτὸν γενόμενοι, τῶν πιστευσάντων οἵπερ ἦσαν νουνεχέ- + Α. a στεροι, πρὸς τὸν τοῦ Σωτῆρος ἀφίκοντο μαθητὴν, αὐτὸν δὲ +δηλονότι τὸν Ἰωάννην φημὶ, καὶ δὴ καὶ τὴν τοῖς ἀδελφοῖς +ἐπισκήψασαν ἐξήγγελον νόσον, τάς τε τῶν ἑτεροδιδασκαλούντων +ἐξεκάλυπτον φλυαρίας, ἐπαμῦναί τε γοργῶς σφίσι +τε αὐτοῖς παρεκάλουν ταῖς διὰ τοῦ Πνεύματος φωταγωγίαις, +καὶ τοῖς ἤδη σεσαγηνευμένοις, εἴσω τε δικτύων γεγονόσι +2. καὶ prius om. Β. 4. διϊσχυρίζοντο Β. διισχυρίζονται Ed. 5. ἐτέχθη +ante διὰ transp. Β. 6. τῆς assumptum ex Β. καθὼς (pro καθὰ) +γέγραπται post συνανεστράφη transp. Β. 13. καρδίας δηλονότι inverso +ordine Β. 14. ἀνάπτουσαν Β. 16. ἐπὶ τοῦ ὕδατος assumpta ex Β. +23. γενόμενος Ε. 24. δὴ pro δὲ Β. 26. ἐξήγγελλον D. +29. σεσαγινευμένους Β. + + +διαβολικῶν χεῖρα προτείνειν σωτήριοv. ἐπαλγήσας τοίνυν +τοῖς ἀπολωλόσι καὶ τὸν νοῦν κατεφθαρμένοις ὁ μαθητὴς, +εἶναί τε ὁμοίως οἰηθεὶς ἀτοπώτατον τὸ μηδεμίαν τῶν ἐφεξῆς b +καὶ μετ’ ἐκείνους ἐσομένων ποιήσασθαι πρόνοιαν, ἐπὶ τὴν τοῦ + βιβλίου τρέχει συγγραφήν· καὶ τὰ μὲν, ὅσαπερ ἦν ἀνθρωπινώτερον +εἰπεῖν, γενεαλογεῖν τὰ περὶ τῆς κατὰ σάρκα +νομικῆς τε καὶ φυσικῆς τοῖς ἑτέροις ἐξηγεῖσθαι πλατύτερον +συγκεχώρηκεν εὐαγγελισταῖς· θερμῶς δὲ λίαν αὐτὸς καὶ +σφόδρα νεανικῶς ταῖς τῶν ἐκεῖνα παρεισαγόντων φλυαρίαις + ἐνάλλεται λέγων·

+6. τὰ — νομικῆς τε] τε — νομικῆς (τα in τε mutato, τε hic omisso) Β. 7. Addit γεννήσεως Migne. +
+ +
+ +c ΕΦΑΛΗ Α. +Κεφ. α΄.

Εν ἀρχῇ ἦν ἑΛόγος.

+

Ὅτι ἀίδιος καὶ πρὸ τῶν αἰώνων ὁ Μονογενής.

+

ΤΙ πρὸς τοῦτό φασιν οἱ νέον ἡμῖν καὶ πρόσφατον εἰσφέροντες +τὸν Υἱὸν, ἵνα μηδὲ ὅλως ὑπάρχειν ἔτι πιστεύηται +Ps. lxxx. 10. Θεός ; “ Οὐ γὰρ ἔσται, φησὶν, ἐν σοὶ θεὸς πρόσφατος, ” ἡ +θεία γραφή. πῶς οὖν οὐ πρόσφατος, εἰ ἐν ὑστέροις ἐγεννήθη +καιροῖς ; πῶς δὲ οὐκ ἐψεύδετο λέγων πρὸς Ἰουδαίους +Infra xiii 58. “ Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, πρὶν Ἀβραὰμ γενέσθαι, ἐγὼ εἰμί· +πρόδηλον γὰρ δήπου καὶ πᾶσιν ὁμολογοῦ μένον, ὡς πολλοῖς +ὕστερον χρόνοις, μετὰ τὸν μακάριον Ἀβραὰμ, ἐγεννήθη +d Χριστὸς διὰ τῆς ἁγίας παρθένου. ποῦ δὲ ὅλως +τὸ ἦν ἐν ἀρχῇ σωθήσεται καὶ χωρήσει καλῶς, εἴπερ ἐπὶ +τέλει τῶν αἰώνων γέγονεν ὁ Μονογενής ; ὅρα γάρ μοι +καὶ διὰ τῶν ἐφεξῆς, ὅσην ἔχει τὴν ἀτοπίαν τὸ κολοβοῦν +τοῦ Υἱοῦ τὴν ἀίδων ὕπαρξιν, καὶ ἐν ὑστέροις αὐτὸν +γενέσθαι χρόνοις ὑπονοεῖv. αὐτὸ δὲ δὴ πάλιν ἡμῖν εἰς +λεπτοτέραν παρακείσεται βάσανον, ὅπερ ἔφη ὁ μακάριος +Εὐαγγελιστής·

+3. Lineam hanc ante Ἐπειδὴ (p. 14, 17.) transp. Ed. invito B. 4. φασιν +Β.Ε. Euthym. Zig. φατε Ed. 6. ἐστι Ε. 7. καιροῖς ἐγεννήθη inverso +ordine Β. invito Euth. 9. ἀμὴν ἀμὴν Β. invito Euth. 10. πᾶσι +καὶ inverso ordine Euth. 11. ἐγεννήθη] + ὁ Euth. 13. ἢν ἐν ἄρχῃ +hoc ordine Β. Euth. ἐπὶ] + τῷ Β. invito Euth. + + +

Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος. e +Τῆς ἀρχῆς οὐδέν τι ἐστὶ πρεσβύτερον, εἴπερ ἔχοι σωζόμενον +ἐφ’ ἑαυτῇ τὸν τῆς ἀρχῆς ὅρον· ἀρχὴ γὰρ ἀρχῆς οὐκ +ἃν εἴη ποτέ· ἢ πάντως ἐκβήσεται τοῦ εἶναι κατὰ ἀλήθειαν + ἀρχὴ, προεπινοουμένου τινὸς ἑτέρου καὶ προανίσχοντος αὐτῆς· +ἄλλως τε εἰ ἐνδέχεταί τι προυπάρχειν τῆς ὄντως ἀρχῆς, ἐπ’ +ἄπειρον ἡμῖν ὁ περὶ αὐτῆς οἰχήσεται λόγος, ἀεὶ προανατελλούσης +ἑτέρας, καὶ δευτέραν ἀποφαινούσης τὴν ἐφ’ ἧπερ ἂν a 11 Α. +ἡ παρ’ ἡμῶν γένοιτο ζήτησις. οὐκοῦν ἀρχὴ μὲν ἀρχῆς οὐκ + ἔσται, κατὰ τὸν ἀκριβῆ τε καὶ ἀληθῆ λογισμὸν, ἀλλ’ εἰς +ἀμήρυτον μέν τι καὶ ἀκατάληπτον ὁ περὶ αὐτῆς ἀποδημήσει +λόγος. τέλος δὲ οὐκ ἐχούσης τῆς ἀεὶ πρὸς τὸ ἀνόπιν φυγῆς , +καὶ τὸ τῶν αἰώνων ἀναφοιτώσης μέτρον, οὐκ ἐν χρόνῳ +γεγονὼς ὁ Υἱὸς, ἀιδίως δὲ μᾶλλον ὑπάρχων μετὰ Πατρὸς + εὑρεθήσεται· ἦν γὰρ ἐν ἀρχῇ. εἰ δὲ ἦν ἐν ἀρχῇ, ποῖος, εἰπέ +μοι, δυνήσεται νοῦς, τὴν τοῦ ἦν ὑπερανίπτασθαι δύναμιν ; +πότε δὲ ὅλως τὸ ἦν ὡς ἐν τέλει στήσεται, προανατρέχον τ᾿ ἀεὶ b +τοῦ διώκοντος λογισμοῦ, καὶ τῆς ἑπομένης αὐτῷ προαναπηδῶν +ἐννοίας ; ἐπὶ τούτῳ δὴ ἄρα καταπεπληγμένος ὁ προφήτης + φησὶν Ἡσαΐας “ Τὴν γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται ; Es. liii. 8. +“ ὅτι αἴρεται ἀπὸ τῆς γῆς ἡ ζωὴ αὐτοῦ·’’ αἴρεται γὰρ ὄντως +ἀπὸ τῆς γῆς ὁ περὶ τῆς γεννήσεως λόγος τοῦ Μονογενοῦς, +τουτέστιν, ὑπὲρ πᾶσάν ἐστι διάνοιαν τῶν ὄντων ἐπὶ τῆς +γῆς, καὶ ὑπὲρ πάντα λόγον, ὡς εἶναι λοιπὸν ἀνεξήγητον· εἰ + δὲ ὑπὲρ νοῦν ἐστι καὶ λόγους τοὺς ἐν ἡμῖν, πῶς ἂν εἴη c +γενητὸς, οὐκ ἀτονούσης τῆς ἐνούσης ἡμῖν διανοίας καὶ χρόνῳ +καὶ λόγῳ περιορίζειν τὰ γενητά;

+2. τι ἐστι Euth, ἐστὶ τὸ Ed. Statim πρεσβύτερον Β. Euth. πρεσβύτατον Ed. +ἔχει Euth. 4. τοῦ B. Euth. τὸ Ed. 6. εἰς pro ἐπ’ Β. invito Euth. +9. γένηται Euth. 11. μέν τι D.E. μέν τοι Ed. Νeutrum habet Euth. +ἀκατάληκτον Euth. 12. δὲ ὥσπερ οὐκ ἐχούσης τῆς ἀεὶ πρὸς τὸ ἀεὶ πρὸς τὸ +ἄνοιειπῆν (sic) φῆς Β. 14. δὲ om. Β. habet Eutli. μετὰ] + τοῦ +Euth. 16. ἦν] κυρίου Euth. ὑπερανίπτασθαι Β. Ε. Euth. Migne. ὐπερανίστασθαι +Ed. 17. προανατρέχον τ᾿ Ε. προανατρέχον Β. Euth. Migne. προανατρέχοντος +D. Ed. 18. προαναποδῶν Ε. 19. ἐπὶ τοῦτο Β. 25. ἐστι] +ἔτι Euth. + + +

Ἑτέρως, εἰς τὸ αὐτὸ θεωρητέον Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος.

+

Ἀρχὴν ὅλως τὴν ἐν χρόνῳ νοουμένην οὐκ ἔστι λαβεῖν ἐπὶ +τοῦ Μονογενοῦς, ἐπείπερ ἐστὶ πρὸ χρόνου παντὸς, καὶ προαιώνιον +d ἔχει τὴν ὕπαρξιν, ἔτι τε πρὸς τουτοισὶ τὸ καταλήγειν +εἰς τέλος ἡ θεία παραιτεῖται φύσις· ἕξει γὰρ ὡσαύτως ἀεὶ, +Ps. ci 28. κατὰ τὸ ἐν ψαλμοῖς μελῳδούμενον “ Σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ, καὶ τὰ +“ ἔτη σου οὐκ ἐκλείψουσιν·” ἀπὸ ποίας οὖν ἡμῖν ἀρχῆς τῆς +ἐν χρόνῳ καὶ ποσῷ μετρουμένης ὁ Υἱὸς ἐκβήσεται, τρέχειν +εἰς τέλος οὐκ ἀνεχόμενος, ἅτε δὴ καὶ κατὰ φύσιν ὑπάρχων +Infra xix 6. Θεὸς, καὶ διὰ τοῦτο βοῶν “ Ἐγώ εἰμι ἡ ζωή ” ἀρχὴ γὰρ αὐτὴ +καθ’ ἑαυτὴν οὐκ ἂν ὅλως ὑπάρχειν νοοῖτό ποτε μὴ πρὸς τὸ +e οἰκεῖον βλέπουσα τέλος, ἐπείπερ ὡς πρὸς τέλος μὲν ἀρχὴ, +τέλος δ’ αὖ πάλιν ὡς πρὸς ἀρχὴν ὀνομάζεται· ἀρχὴν δὲ +πάλιν ἐν τούτοις, τὴν κατὰ χρόνον ἤτοι ποσότητα σημαίνομεν. +οὐκοῦν ἐπειδήπερ καὶ αὐτῶν ἐστι τῶν αἰώνων πρεσβύτερος +ὁ Υἱὸς, τὸ μὲν ἐν χρόνῳ γεγενῆσθαι διαφεύξεται· +ἦν δὲ καὶ διὰ παντὸς ὡς ἐν πηγῇ τῷ Πατρὶ κατὰ τὸ παρ’ +Ιb. xvi. 28. αὐτοῦ λελεγμένον “ Ἐγὼ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐξῆλθον καὶ ἥκω. +πηγῆς τοιγαροῦν νοουμένου τοῦ Πατρὸς, ἦν ὁ Λόγος ἐν αὐτῷ +σοφία καὶ δύναμις καὶ χαρακτὴρ καὶ ἀπαύγασμα καὶ εἰκὼν +12 Α. a ὑπάρχων αὐτοῦ. καὶ εἰ χρόνος ἢν οὐδεὶς, ὅτε Λόγου χωρὶς +καὶ σοφίας καὶ χαρακτῆρος καὶ ἀπαυγάσματος ἦν ὁ Πατὴρ, +ἀνάγκη συνομολογεῖν ἀίδιον ὑπάρχειν τὸν Υἱὸν, ὃς ταῦτά +ἐστι τῷ ἀιδίῳ Πατρί. πῶς γὰρ ὅλως ἐστὶ χαρακτὴρ, πῶς δὲ +εἰκὼν ἀκριβὴς, εἰ μὴ πρὸς ἐκεῖνο μεμορφωμένος ὁρᾶται τὸ +κάλλος, οὗ καί ἐστιν εἰκών;

+

Αδικήσει δὲ ὅλως οὐδὲν τὸ ὡς ἐν πηγῇ τῷ Πατρὶ τὸν +3. ἐπείπερ B.D.E. Euth. ἐπεὶ γὰρ Ed. 4. ὕπαρξιν] γέννησιν Β. sed +ὕπαρξιν suprascr. habet Β. τουτοισὶ B.D. Euth. τούτοις εἰ Β. τουτοισοὶ +Cod. Vienn. Nesselii 76. τοῦτοισοί ejusdern Cod. 34.] τούτοις Ed. καταλήγειν +εἰς] καταλήγει εἰ (sic) εἰς τὸ Β. 5. ἔχει Euthym. 7. οὖν assumptum +ex Euth. 9. ἅτε Euth. Ed. ὅσα τε B. 10. βοῶν διὸ τοῦτο inverso +ordine Euthymius. αὐτὴ D. Euth. Migne. αὕτη Ed. 13. δ’] δὲ Euth. +18. λεγόμενον Euth. ἐγὼ] + δὲ Ε. 21. χωρὶς λόγου inverso ordine B. + + +Υἱὸν ὑπάρχειν ἐννοεῖν· μόνον γὰρ τό Ἐξ οὗ τὸ τῆς πηγῆς ἐν +τούτοις ὄνομα σημαίνει. ἔστι δὲ ὁ Υἱὸς ἐν Πατρὶ καὶ ἐκ +Πατρὸς, οὐκ ἔξωθεν ἢ ἐν χρόνῳ γεγονὼς, ἀλλ’ ἐν τῇ τοῦ b +Πατρὸς ὑπάρχων οὐσίᾳ, καὶ ἐξ αὐτῆς ἀναλάμψας, ὥσπερ ἐξ + ἡλίου τυχὸν τὸ ἀπαύγασμα αὐτοῦ, ἢ καθάπερ ἐκ πυρὸς ἡ +ἔμφυτος αὐτοῦ θερμότης· ἐν γὰρ τοῖς τοιούτοις παραδείγμασιν, +ἓν μὲν ἐξ ἑνὸς γεννώμενον ἔνεστιν ἰδεῖν, ἀεὶ δ᾿ οὖν +ὅμως συνυπάρχον καὶ ἀχωρίστως προσὸν, ὡς δίχα τοῦ +ἑτέρου μὴ εἶναι δύνασθαι καθ’ ἑαυτὸ τὸ ἕτερον, καὶ διασώζειν + ἀληθῆ τὸν τῆς οἰκείας φύσεως λόγοv. πῶς γὰρ ὅλως ἥλιος +οὐκ ἔχων ἀπαύγασμα, ἢ πῶς ἀπαύγασμα μὴ ἐντὸς ὂν ἡλίου c +τοῦ ἀπαυγάζοντος αὐτό ; πῶς δὲ καὶ πῦρ, εἰ τὸ θερμαίνειν +οὐκ ἔχει ; πόθεν δὲ τὸ θερμὸν, εἰ μὴ ἐκ πυρὸς, ἢ παρά τινος +ἑτέρου τυχὸν τῆς τοῦ πυρὸς οὐσιώδους ποιότητος οὐ μακράν + που κειμένου ; ὥσπερ οὖν ἐν τούτοις τὸ ἐνυπάρχειν τὰ ἐξ +αὐτῶν οὐκ ἀναιρεῖ τὴν συνύπαρξιν, ἀεὶ δὲ συντρέχοντα τοῖς +γεννῶσι δεικνύει τὰ γεννώμενα, καὶ μίαν ὡς πρὸς αὐτὰ τὴν +φύσιν κληρωσάμενα· οὕτω καὶ ἐφ’ Υἱοῦ. κἂν γὰρ ἐν Πατρὶ +καὶ ἐκ Πατρὸς νοῆται καὶ λέγηται, οὐκ ἔκφυλος ἡμῖν καὶ + ξένος ἢ ὡς μετ’ αὐτὸν δεύτερος, εἰσβήσεται, ἀλλ’ ὢν ἐν d +αὐτῷ, καὶ συνυπάρχων ἀεὶ, καὶ ἐξ αὐτοῦ πεφηνὼς, κατὰ τὸν +ἄρρητον τῆς θείας γεννήσεως τρόποv. ὅτι δὲ καὶ ὡς ἀρχὴ +τοῦ Υἱοῦ, κατὰ μόνον τό Ἐξ οὗ, λέγεται καὶ παρὰ τοῖς ἁγίοις +ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, ἄκουε τοῦ ψαλμῳδοῦ τὴν δευτέραν τοῦ + Σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφάνειαν διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος προκηρύττοντος +καὶ ὡς πρὸς αὐτὸν λέγοντος τὸν Υἱόν “ Μετὰ Ps. cix. 3. +“ σοῦ ἡ ἀρχὴ ἐν ἡμέρᾳ τῆς δυνάμεως σου, ἐν τῇ λαμπρότητι +1. τὸ prius om. Β. habet Euth. 3. 4. ἢ ἐν—ἀναλάμψας om. Ε. +7. ἐστιν Euth. οὖν om, Β. habet Euth. ἀείδιον pro ἀεὶ δ’ οὖν Ε. 9. διασώζον +Β. 10. ὅλως] + ὁ Β. 11. ἐντὸς ὂν Euth. ὄντος +ἢν +13. ἢ παρά — κειμένου om. Euth. 17. αὐτὰ omittens τὴν sq. Β. 22. ὡς +om. Euth. habet cat. in Ps. cix. [cod. Mediceo-Laur. vi. 3. sec. xii. e familia +quam Κ signat Mai et cod. S. Laurent. Escorialensis Y. ii. 14.] 25. προκηρύττων +καὶ λέγων ὡς πρὸς αὐτῶν κοὶ λέγων υἱὸν Β. 20. ὡς assumptum +ex Euth. favente Β. supra cit. 27. ταῖς λαμπρότησι Euth. + + +“ τῶν ἁγίων σου·’’ ἡμέρα γὰρ δυνάμεως τοῦ Υἱοῦ, καθ’ ἢν +e ὅλην κρίνει τὴν οἰκουμένην, καὶ ἀποδίδωσιν ἑκάστῳ κατὰ τὰ +ἔργα αὐτοῦ· ἥξει δὲ πάντως καὶ τότε αὐτός τε ὢν ἐν Πατρὶ, +καὶ ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν Πατέρα, τὴν ἄναρχον τῆς οἰκείας +φύσεως οἱονεί πὼς ἀρχὴν κατὰ μόνον τό Ἐξ οὗ, διὰ τὸ +ὑπάρχειν ἐκ Πατρός.

+13 Α. a

Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος.

+

Εἰς πολλὰς ἡμῖν καὶ διαφόρους ἐννοίας ὁ περὶ τῆς ἐνθάδε +σημαινομένης ἀρχῆς καταποικίλλεται λόγος, πανταχόθεν θηρᾶσθαι +σπουδάζων τὰ εἰς ὠφέλειαν συντείνοντα, καὶ κατάληψιν +ἀληθῆ τῶν θείων δογμάτων καὶ τὴν ἐν τοῖς μυστηρίοις +Infra v. 30 ἀκρίβειαν κυνὸς δίκην ἰχνηλατῶν· “ Ἐρευνᾶτε γάρ που τὰς +“ ἁγίας γραφὰς, φησὶν ὁ Σωτὴρ, ὅτι ἐν αὐταῖς ὑμεῖς δοκεῖτε +b “ ζωὴν αἰώνιον ἔχειν· καὶ αὗταί εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περὶ +“ ἐμοῦ.’’ ἔοικε τοίνυν ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς ἠχὴν +ἐνθάδε, τουτέστι τὴν κατὰ πάντων ἐξουσίαν, τὸν Πατέρα +σημαίνειν, ἵνα δὴ καὶ ἐπάνω πάντων ἡ θεία φαίνηται φύσις, +πᾶν ὅπερ ἐστὶ γενητὸν ὑπὸ πόδας ἔχουσα, μονονουχὶ καὶ +ἐποχουμένη τοῖς δι’ αὐτῆς εἰς τὸ εἶναι κεκλημένοις.

+

Ἐν ταύτῃ τοιγαροῦν τῆ ἀρχῇ τῇ κατὰ πάντων καὶ ἐπὶ +πάντας, ἦν ὁ Λόγος, οὐ μετὰ πάντων ὑπὸ πόδας αὐτῆς, ἀλλ’ +ἔξω πάντων ἐν αὐτῇ φυσικῶς, ὡς καρπὸς συναΐδιος, τόπον +c ὥσπερ ἔχων τὸν ἁπάντων ἀρχαιότατον τὴν τοῦ γεννήσαντος +φύσιv. διὸ δὴ καὶ ἐλεύθερος ἐλευθέρου Πατρὸς πεφυκὼς τὴν +κατὰ πάντων ἀρχὴν σὺν αὐτῷ κεκτήσεται. τίς οὖν ἄρα καὶ +νῦν ὁ τῆς ἐν τούτῳ κατασκευῆς γενήσεται λόγος ἀκόλουθον +συνιδεῖv. ῥιψοκινδύνως τινὲς, καθάπερ ἔφημεν ἐν τοῖς ἀνω- +1. γὸρ] + τῆς Euth. invito Cat. 2. κρίνει Β. κρινεῖ Ed. ἀποδώσει Euth. +7. om. Euth. 11. ἀληθῆ om. Eiith. 14. αὗταί D. Euth. αὐταί Ed. +16. Verba transposuit Migne. τὴν om. Euth. 20. αὐτῇ Cat. supra +τατὸν +cit. 23. τὸν Euth. τῶν Ed. ἀρχαιότατον Euth. ἀρχαιότερον Β. ἀρχαιότερον Ed. +τί δὴ] δεῖ Β. ἐλεύθερος] + ἐξ Β. invito Euth. κεκτῆσθαι Β. τίς] +τί Β. 26. διακατασκευῆς Β. invito Euth. 27. ἔφημεν ἐν τοῖς ἀνωτέρω] +ἐν τοῖς ἀνωτέρω εἴπομεν Euth. + + +τέρω, τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον τότε δὴ πρῶτον εἰς τὸ εἶναι +κεκλῆσθαι διισχυρίζοντο, ὅτε τὸν ἐκ τῆς ἁγίας παρθένου +ναὸν λαβὼν ἄνθρωπος γέγονε δι’ ἡμᾶς· τί οὖν ἂν εἴη λοιπὸν, +εἴπερ οὕτως ἔχοι φύσεως ὁ Υἱὸς, ἢ γενητὸς καὶ πεποιημένος, d + καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ὁμοφυὴς, οἷς ἐξ οὐκ ὄντων ἡ γένεσις, +καὶ τὸ τῆς δουλείας ὄνομά τε καὶ πρᾶγμα δικαίως ἐπαληθεύεται; +τί γὰρ τῶν πεποιημένων τὴν ὑπὸ τῷ πάντων +κρατοῦντι Θεῷ δουλείαν ἀκινδύνως παραιτήσεται; τί δὲ οὐχ +ὑποκύψει τῇ κατὰ πάντων ἀρχῇ τε καὶ ἐξουσίᾳ καὶ κυριότητι, + ἢν καὶ αὐτός που σημαίνει λέγων ὁ Σολομών “Μετὰ Prov. xvi. 12. +γὰρ δικαιοσύνης ἑτοιμάζεται θρόνος ἀρχῆς.” ἕτοιμος γὰρ +καὶ πολὺ λίαν εὐπρεπὴς εἰς δικαιοσύνην ὁ τῆς ἀρχῆς θρόνος, +τῆς ἐπὶ πάντας δηλαδή. καὶ τίς ὁ θρόνος περὶ οὗ νῦν ὁ e +λόγος, ἄκουε λέγοντος τοῦ Θεοῦ δι’ ἑνὸς τῶν ἁγίων “῾Ο Es. lxvi. 1. + “οὐρανός μοι θρόνος.’’ οὐκοῦν ἕτοιμος εἰς δικαιοσύνην ὁ +οὐρανὸς, τουτέστι, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἅγια πνεύματα.

+

Ἐπειδὴ τοίνυν ἦν ἀνάγκη συνομολογεῖν μετὰ τῶν ἄλλων +ποιημάτων ὑποκεῖσθαι τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ τὸν Υἱὸν, ὡς +οἰκετικὴν ἔχοντα τάξιν, καὶ ὑπὸ τὴν τῆς ἀρχῆς ἐξουσίαν + ὁμοίως πίπτοντα τοῖς ἄλλοις, εἴπερ ἐστὶ κατ’ ἐκείνους ὀψιγενὴς a 14 A. +καὶ τῶν ἐν χρόνῳ πεποιημένων εἷς· ἀναγκαίως ὁ +μακάριος Εὐαγγελιστὴς δριμύτερον τοῖς ἑτεροδιδασκαλοῦσιν +ἐπιπηδᾷ, καὶ δουλείας μὲν ἁπάσης ἐξέλκει τὸν Υἱόν· ἐκ δὲ +τῆς ἐλευθέρας καὶ πάντων ἀρχούσης οὐσίας ἐκπεφηνότα + δεικνύει, καὶ ἐν αὐτῇ φυσικῶς ὑπάρχειν ἰσχυρίζεται λέγων +Εν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος. ἐπιπλέκει δὲ τῷ τῆς ἀρχῆς ὀνόματι +χρησίμως τὸ ἦν, ἵνα μὴ μόνον εὐκλεὴς, ἀλλὰ νοῆται καὶ b +προαιώνιος· τέθειται γὰρ ἐν τούτοις τὸ ἦν, εἰς βαθεῖάν τινα +καὶ ἀκατάληπτον καὶ τὴν ἔξω χρόνων ἄρρητον γέννησιν + ἀνατεῖνον τοῦ θεωροῦντος τὴν ἔννοιαv. τὸ γὰρ ἦν ἀδιορίστως +4. οὕτως ἔχοι φύσεως ὁ Υἱὸς accesserunt ex Ε. et (nisi ἔχει pro ἔχοι) D. Euth. +οὕτος ἔχη φύσεως ὁ Υἱὸς Β. –16. καὶ τὸ—πνεύματα desunt in Euth., qui +pergit ἵν’ οὖν μὴ εἴη ἀνάγκη. 6. τε] τι Ε. ἐπαληθεύηται Ε. 12. ὁ Otn. Β. +23 τὸν Υἱὸν ἐξέλκει inverso ordine Euth. 25. δείκνυσι B. 29. ἀκατά. +ληκτον Euth, + + +ἐκφωνηθὲν, εἰς ποῖον ἡμῖν καταλήξει τόπον, ἀεὶ προελαύνειν +τοῦ διώκοντος νοῦ πεφυκὸς, καὶ ἥνπερ ἃν οἴηταί τις ἔχειν +αὐτοῦ τὴν κατάπαυσιν, ταύτην τοῦ ἐπέκεινα δρόμου ποιούμενον +ἀρχήν; ἦν οὖν ὁ Λόγος ἐν ἀρχῇ, τουτέστιν, ὡς ἐν +ἀρχῇ τῆ ἐπὶ πάντα, καὶ ἐξ αὐτῆς ὑπάρχων φυσικῶς τὸ +c δεσποτικὸν ἔχων ἀξίωμα· εἰ δὲ τοῦτο ἀληθὲς, πῶς ἔτι +γενητὸς ἢ πεποιημένος; ὅπου δὲ ὅλως τὸ ἦν, κατὰ τίνα +τρόπον τὸ οὐκ ἦν εἰσβήσεται, ἢ ποῖον ἕξει λοιπὸν τὸν κατὰ +τοῦ Υἱοῦ τόπον;

+2. ἥνπερ ἂν B.D.E. Euth. ἣν Ed. 3. πεποιημένον Euth. 9. Υἱοῦ +Euth. Ed, Χριστοῦ Β. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Β. +

ὅτι καὶ Θεὸς καὶ ὁμοούσιος τῷ Πατρὶ ὑπάρχων ὁ Υἱὸς ἐν ἰδίᾳ +ἐστὶν ὑποστάσει, ὁμοίως δὲ καὶ ὁ Πατήρ.

+

κὼ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν.

+

ἝΩΛΟΝ ἤδη, καὶ τῆς ἀληθείας ἀπεσφαλμένην ἀποδείξας d +ἱκανῶς τὴν ἀμαθῆ τῶν ἐκεῖνα δοξαζόντων διάνοιαν, καὶ διὰ +τοῦ εἰπεῖν “Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος,’’ πᾶσαν ἀποκλείσας παρείσδθσιν +τοῖς ἐξ οὐκ ὄντων εἶναι λέγουσι τὸν Υἱὸν, καὶ +πᾶσαν αὐτῶν τὴν ἐν τούτοις εἰκαιολογίαν ἀποτόμως περιελὼν, + ἐφ’ ἑτέραν ἔρχεται γείτονά τε καὶ δυστροπωτάτην +αἵρεσιv. καὶ ὥσπερ ἂν εἴ τις ἄριστός τε ὁμοῦ καὶ τληπαθὴς +φυτουργὸς, τοῖς μὲν ἐπὶ τῇ δικέλλῃ καὶ μάλα δὴ πόνοις +ἐφήδοιτο, περιεζωσμένος δὲ τὴν ὀσφῦν, καὶ ὡς ἔνι μάλιστα e +τοῖς αὐτῷ πρέπουσιν ἀγροικιζόμενος σχήμασι, πᾶσαν ποιοῖτο + σπουδὴν τῆς ἐξ ἀκανθῶν ἀηδίας ἐλευθέραν ἀποδεῖξαι τοῦ +παραδείσου τὴν ὄψιν, ἄλλην δὲ ἐπ’ ἄλλην καταστρέφων οὐ +παύεται, καὶ κύκλῳ περινοστῶν ἀεὶ τὸ λυποῦν ἀνοχλίζει +ξύλον, τὸν σκληρὸν ὀδόντα τῆς δικέλλης ὑποτιθείς· οὕτω +καὶ ὁ μακάριος Ἰωάννης τὸν ζῶντα καὶ ἐνεργῆ καὶ τομώτατον Heb. iv. 12. + τοῦ Θεοῦ Λόγον ἐν διανοίᾳ φορῶν, ὀξυωπέστατά τε a 15 Α. +καὶ νουνεχέστατα τῆς τῶν ἑτεροδοξούντων κακίας τὰ πικρὰ +5. ἀπεσφαλμένην Β. ἀποσφαλλομένην Ed. 18. σκληροδόντα pro σκληρὸν +ὀδόντα Ε. 20. φορῶν] φέρων Β. + + +περιαθρῶν βλαστήματα, μονονουχὶ πρὸς αὐτὰ δρομαῖος ἔρχεται, +καὶ ἀποτέμνει γοργῶς πανταχόθεν, τοῖς ἐντευξομένοις τοῖς +παρ’ αὐτοῦ συγγράμμασι τὸ ἐν ὀρθῇ τῇ πίστει φυλάττεσθαι +προξενῶv. θεά γὰρ δὴ πάλιν τοῦ πνευματοφόρου τὴν νῆψιν. +ἐδίδαξεν ἐν τοῖς προλαβοῦσιν, ὡς ἦν ὁ Λόγος ἐν ἀρχῇ, τουτέστιν, +ἐν τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, καθάπερ εἰρήκαμεv. ἐπειδὴ δὲ +b τὸ τῆς διανοίας ὄμμα πεφωτισμένον ἔχων οὐκ ἠγνόει, κατὰ +τὸ εἰκὸς, ὡς ἀναστήσονταί τινες ἐκ πολλῆς ἀμαθίας ἕνα καὶ +τὸν αὐτὸν εἶναι λέγοντες Πατέρα καὶ Υἱὸν, καὶ μόνον +ὀνόμασι τὴν ἁγίαν τριάδα διαστέλλοντες, ἐν δὲ ὑποστάσεσιν +ἰδικαῖς οὐ συγχωροῦντες ὑπάρχειν, ἵν ὁ Πατὴρ μὲν ὄντως +νοῆται Πατὴρ καὶ οὐχ Υἱὸς, Υἱὸς δ’ αὖ πάλιν ὑπάρχειν +ἰδίως ὁ Υἱὸς καὶ οὐ Πατὴρ, ὥσπερ οὖν καὶ ὁ τῆς ἁληθείας +c ἔχει λόγος· ἀναγκαίως καὶ πρὸς ταύτην, ὡς ἐπιπαροῦσαν +ἤδη, κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ κεκινημένην, ἢ καὶ ἔσεσθαι ποτε +μέλλουσαν, τὴν αἵρεσιν ἐξοπλίζεται, καὶ δὴ πρὸς ἀναίρεσιν +αὐτῆς παρατίθησιν εὐθὺς τῷ Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος τό Καὶ +ὁ Λόγος ἢν πρὸς τὸν Θεόν· πανταχῆ μὲν τὸ ἦν ἀναγκαίως +ἐπιφέρων διὰ τὴν προαιώνιον γέννησιν αὐτοῦ, διὰ δὲ τοῦ +φάναι τὸν Λόγον ὄντα πρὸς τὸν Θεὸν, ἓν μέν τι καὶ ὑφεστηκὸς +αὐτὸ καθ’ ἑαυτὸ τὸν Υἱὸν ἐπιδεικνύων, ἕτερον δὲ +πάλιν τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα, πρὸς ὃν ἦν ὁ Λόγος· πῶς +d γὰρ ἂν ὅλως τὸ ἓν ἀριθμῷ αὐτὸ πρὸς ἑαυτὸ, ἤτοι παρ’ +ἑαυτῷ, νοοῖτο ὑπάρχειν;

+

Οτι δὲ ἀμαθὴς τοῖς αἱρετικοῖς καὶ ὁ περὶ τούτων εὑρεθήσεται +λόγος, διὰ τῆς ἐν τοῖς ὑποτεταγμένοις θεωρίας διδάξομεν, +τὴν τῶν ζητουμένων βάσανον ἀκριβῆ ποιησάμενοι.

+1. περιἀρθρῶν Β. 3. παρ’ assumptum ex Β. g. μόνοις Β. +11. ἰδίαις, B. 12. δ’ αὖ] δὲ Β. 14. ἐπιπαροῦσαν D mg. Ε. (divisim.) +ἐπισπαρεῖσαν D. Ed. Β. dat ὡσηπαρουσανείδὴ = ὡσεὶ παροῦσαν ἤδη. +15. καιροῦ] + κα Ed. invito Β., cui favet quoque Ε., κοὶ κινημένην = κεκινημένην +exhibens. 20. τὸν assumptiim ex Β. 23. ἂν assumpturn ex Β. Ι. +27. τῶν ζητουμένων] ἐν τῷ ζητουμένῳ B. + + +

Ἀπόδειξις μετὰ συλλογισμῶν καὶ μαρτυριῶν γραφικῶν, ὅτι καὶ ὁ Πατὴρ +ἐν ἰδία ἐστὶν ὑποστάσει καὶ ὁ Υἱὸς ὡσαύτως, συνθεολογουμένου e +δηλονότι καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἰ καὶ μηδὲν ἐπὶ τοῦ παρόντος +ἐξετάζοιτο περὶ αὐτοῦ.

+

Ὁμοούσιος μὲν οὖν ὁ Υἱὸς τῷ Πατρὶ, καὶ ὁ Πατὴρ τῷ +Υἱῷ, διὸ δὴ καὶ εἰς ἀπαράλλακτον ἀναβαίνουσιν ὁμοιότητα, ὡς +ὁρᾶσθαι μὲν ἐν Υἱῷ τὸν Πατέρα, ἐν δὲ τῷ Πατρὶ τὸν Υἱὸν, +καὶ τῷ ἑτέρῳ τὸν ἕτερον ἐναστράπτειν, καθάπερ καὶ αὐτός που +φησὶν ὁ Σωτῆρ’ “῾Ο ἑωρακὼς ἐμὲ, ἑώρακε τὸν Πατέρα μου,’’ a 16 Α. Infra xiv. 9. Ib. 10. + καὶ πάλιν “Ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ καὶ ὁ Πατὴρ ἐν ἐμοί. ἀλλ’ xiv. 9 +εἰ καὶ ἔστιν ἐν τῷ Πατρὶ, ἔχει δὲ πάλιν ἐν ἑαυτῷ τὸν +Πατέρα· καλῶς μὲν αὐτὸς, καθάπερ ἤδη προείρηται, πρὸς +τὴν τοῦ γεννήσαντος ἀπηκριβωμένος μορφὴν, ἀπαραποιήτως +δὲ πάλιν, ἐξ ὧν ἐστιν αὐτὸς, ἐν ἑαυτῷ τὸν γεννήσαντα + ζωγραφῶν· οὐ διὰ τοῦτο τὸ ὑπάρχειν ἰδίως ζημιωθήσεται, +οὐδ’ αὖ πάλιν ἀπολέσει ὁ Πατὴρ τὸ ὑφεστάναι καθ’ ἑαυτόν· +ἀλλ’ οὐδὲ ἡ πολλὴ λίαν ἐμφέρειά τε καὶ ὁμοιότης ἀνάχυσίν b +τινα τῶν ὑποστάσεων ἐργάσεται, ὡς ἓν νοεῖσθαι τῷ ἀριθμῷ +τὸν γεννήσαντα Πατέρα καὶ τὸν ἐξ αὐτοῦ γεννηθέντα Υἱόν· + ἀλλ’ ἡ μὲν ταὐτότης τῆς φύσεως ἐπ’ ἀμφοῖν ὁμολογηθήσεται, +τὸ δὲ ἰδίως ἑκάτερον ὑφεστάναι πάντως ἀκολουθεῖ· +ἵνα καὶ ὁ Πατὴρ ὄντως νοῆται Πατὴρ, καὶ ὁ Υἱὸς δὲ Υἱός. +ἐπαριθμουμένου γὰρ οὕτω καὶ συνθεολογουμένου τοῦ Ἀγίου +Πνεύματος, ἡ ἁγία καὶ προσκυνουμένη τριὰς τὸ οἰκεῖον ἕξει + πλήρωμα.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ αὐτός ἐστιν ὁ Υἱὸς καὶ Πατὴρ, ποῖον ἔχει c +λόγον ἡ τῶν ὀνομάτων διαστολή; εἰ μὴ γὰρ ὅλως ἐγέννησεν, +ἱνατί καλεῖται Πατήρ; πῶς δὲ ὅλως Υἱὸς, εἰ μὴ ἐγεννήθη +1. Praefigit tit. cap. 3. et verba SS. Scr. hic Ε. συλλογισμῶν] Veccus Archiepiscopus +Constantinopolitanus in Epigr. 13. de SS. Sp. Process. citat verba paulo +infta sub titulo ἐν οἷς ποιεῖται συλλογισμοῖς εἰς τὸ ῥητὸν τό Ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν +Θεόv. 3. καὶ prius ass. ex Β. 5. οὖν assumptum ex Β. 6. καὶ assumptum +ex Β. 8. καθάπερ Β. καθὰ Ed. 9. ὁ Σωτῆρ’ assumptum ex Β. +16. κἀς ἑαυτόν· ἁλλ’ οὐδὲ] καθ’ ἑαυτῶν, ἀλλ’ οὐδὲ ὑφεστάναι· καθ’ ἑαυτῶν ἀλλ’ +οὐδὲ (sic) B. 22. ὁ alt. om. Β. 23. οὕτω] τούτῳ Β. 26. ὁ αὐτός Ε. +invito Euth. ὁ om. Β. invito Euth. 27. ὅλως] ἄλλον Euth. + + +παρὰ Πατρός; αἰτεῖ γὰρ ὡς ἐξ ἀνάγκης τὴν τοιαύτην ἐφ’ +ἑαυτοῖς θεωρίαν τὰ ὀνόματα. ἐπειδὴ δὲ γεγεννῆσθαι τὸν Υἱὸν +αἱ θεῖαι κηρύττουσι γραφαὶ, καὶ ὁ τῆς ἁληθείας οὕτως ἔχει +λόγος, ὑφέστηκεν ἄρα καὶ καθ’ ἑαυτόv. ἔστι δὲ πάλιν ἰδιαζόντως +καὶ ὁ Πατὴρ, εἴπερ ἕτερον ἐξ ἑτέρου φαίνεται, τὸ +γεννώμενον ὡς πρὸς τὸ γεννῶν.

+d

ΑΛΛΟ. Ὁ μακάριος Παῦλος ἐπιστέλλων Φιλιππησίοις +Pbii. ii. 6. περὶ τοῦ Υἱοῦ φησιν “Ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων, οὐχ +“ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἄτα Θεῷ.’’ τίς οὖν ἄρα ἐστὶν +ὁ ἁρπαγμὸν οὐ θελήσας ἡγήσασθαι τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ; ἢ +γὰρ οὐκ ἀνάγκη λέγειν, ἕνα μέν τινα ὑπάρχειν τὸν ἐν μορφῇ +Θεοῦ, ἕτερον δὲ πάλιν τὸν οὗπερ ἦν ἡ μορφή; ἀλλ’ ἔστι +δῆλον ἅπασι καὶ ὁμολογοῦ μένοv. οὐκοῦν οὐχ ἕν τι καὶ +e ταὐτὸν τῷ ἀριθμῷ Πατὴρ καὶ Υἱὸς, ἀλλ’ ἰδιοσύστατοι καὶ +ἐν ἀλλήλοις θεωρούμενοι, κατὰ τὴν ταὐτότητα τῆς οὐσίας, εἰ +καὶ εἷς ἐξ ἑνὸς, ἐκ Πατρὸς ὁ Υἱὸς δηλαδή.

+Infra x. 30.

ΑΛΛΟ. “Ἐγὼ καὶ ὁ Πατὴρ ἕν ἐσμεν,’’ ἔφασκεν ὁ +Σωτῆρ’· ὡς εἰδὼς δηλονότι καὶ ἑαυτὸν ἰδίως ὑφεστηκότα καὶ +τὸν Πατέρα· εἰ δὲ μὴ οὕτως ἔχει τοῦ πράγματος ἡ ἁλήθεια, +τί μὴ τηρήσας τῇ ἑνάδι τὸ πρέπον ἔφασκεν Ἐγὼ καὶ ὁ +Πατὴρ ἕν εἰμι; ἐπειδὴ δὲ εἰς πληθυντικὸν ἀριθμὸν τὸ σὴ σημαινόμενον +ἐξαπλοῖ, δῆλος ἃν εἴη λοιπὸν τὴν τῶν ἑτερο- +17 A. a δοξούντων ἀνατρέπων ὑπόνοιαν· οὐδὲ γὰρ ἃν καθ’ ἑνὸς τὸ +ἐσμὲν ἐπενεχθείη συνετῶς.

+

ΑΛΛΟ. Ἐπὶ τῆ τοῦ ἀνθρώπου κατασκευῇ φωνὴ φέ- +Gen. i. 26. ρεται Θεοῦ “Ποιήσωμεν, λέγοντος, ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα +“ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμοίωσιν.’’ εἴπερ οὖν εἰς ἕν τι τῷ +ἀριθμῷ τὸ τῆς ἁγίας τριάδος πλάτος, ἵνα οὕτως εἴπω, +συστέλλεται, καὶ δυσσεβοῦντες ἀναιροῦσι τὸ ὑφεστάναι +καθ’ ἑαυτοὺς Πατέρα καὶ Υἱόν· τίς ὁ πρὸς τίνα λέγων ἐστί +1. παρὰ] + τοῦ Β. αἰτεῖ—ὀνόματα om. Euth. 4. ὑφεστήκασιν ὄρα καθ’ +ἑαυτοὺς καὶ εἰσὶν ἰδιαζόντως καὶ ὁ πατὴρ καὶ ὁ υἱός εἴπερ Euth. κοὶ assumptum +ex B 16. δηλαδὴ ante ἐκ transp. Euth. 26. λέγοντος ἄνθρωπον hoc +ordine Β. 28. τὸ om. Β. + + +“Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα τὴν ἡμετέραν;” χρῆν b +γὰρ δήπου λέγειν, εἴπερ οὕτως ἔχει, καθάπερ ἐκεῖνοι ληροῦντές +φασι Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἐμὴν καὶ +καθ’ ὁμοίωσιv. νυνὶ δὲ τοῦτο μὲν οὐκ εἰπὼν, πληθυντικῷ δὲ + δοὺς ἀριθμῷ τὴν ποίησιν, καὶ τὸ κατ’ εἰκόνα τὴν ἡμετέραν +ἐπαγαγὼν, ὁ τοῦ βιβλίου συγγραφεὺς, μονονουχὶ λαμπρᾷ +καὶ μεγάλῃ βοᾷ τῇ φωνῇ τὴν ὑπὲρ ἑνάδα τῆς ἁγίας τριάδος +ἀπαρίθμησιν.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ ἀπαύγασμά ἐστι τοῦ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, ὡς φῶς c + ἐκ φωτός· πῶς οὐχ ἕτερος πρὸς αὐτὸν, ὡς ἰδιοσύστατος; +τὸ γὰρ ὅλως ἀπαυγασθὲν, ὡς ὑφ’ ἑτέρου δηλονότι τοῦ +ἀπαυγάζοντος καὶ οὐκ αὐτὸ ἐξ ἑαυτοῦ, τοῦτο πείσεται. +ΑΛΛΟ. Ἐκ τῆς οὐσίας ὄντα τῆς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς +ἐπιδεικνύων ἑαυτὸν ὁ Υἱὸς, φησί που πάλιν “Ἐγὼ ἐκ τοῦ Infra xvi. 28. + “Πατρὸς ἐξῆλθον καὶ ἥκω· πάλιν πορεύομαι πρὸς τὸν +“Πατέρα.” πῶς οὖν οὐχ ἕτερος ἔσται παρ’ αὐτὸν, ὡς ἐν d +ὑποστάσει καὶ ἀριθμῷ, παντὸς ἡμᾶς ἀναπείθοντος λόγου, τὸ +ἔκ τινος προελθὸν, ἕτερον εἶναι παρ’ ἐκεῖνο νοεῖν, ἀφ’ οὗ δὴ +καὶ προελήλυθεν; οὐκοῦν οὐκ ἀληθὴς τοῖς δι’ ἐναντίας ὁ + λόγος.

+

ΑΛΛΟ. Εἰς Θεὸν Πατέρα καὶ εἰς Υἱὸν μονογενῆ καὶ εἰς +Ἅγιον Πνεῦμα πιστεύοντες δικαιούμεθα. διά τοι τοῦτο καὶ +αὐτὸς ὁ Σωτῆρ’ τοῖς οἰκείοις μαθηταῖς ἐπιτάττει λέγων +“Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες S.Matth. xxviii. + “αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ e 19. +“Ἁγίου Πνεύματος.” εἴπερ οὖν ὅλως οὐδὲν ἡμῖν εἰσοίσει +πρὸς νόησιν ἡ τῶν ὀνομάτων διαφορὰ, Πατέρα δέ τις εἰπὼν +σημαίνει τὸν Υἱὸν, καὶ Υἱὸν ὀνομάσας αὐτοῦ μνημονεύει +1. ποιήσομεν Β. χρὴ Β. 2. ληροῦντες] λαλοῦντες Ε. 4. πληθυντικῷ B.D +prius scriptum. πληθυντικῶς D ς suprascripto). Ed. πληθυντικοῖς Ε. 5. δοὺς +Β. διδοὺς Ed. τὸ assumptum ex Β. 7. τῇ Φωνῇ ante καὶ μεγάλῃ tr. Β. +9. τοῦ Πατρὸς ἐστιν inverso ordine Β. 10. ἑαυτὸν Β. 13. τῆς alt, +om. Β. habet Euth. 15. πάλιν πορεύομαι πρὸς τὸν Πατέρα om. Euth. +19. οὐκ ἀληθὴς] ἀληθὴς οὐδαμῶς Euth. 27. ἡ om. Β. habet Joannes Veccus +in Epigraphis de SS. Spiritus Processione. + + +τοῦ Πατρὸς, τίς ἦν ἡ χρεία μὴ πρὸς ἑνάδα μᾶλλον, ἀλλ’ εἰς +τριάδα κελεύειν βαπτίζεσθαι τοὺς πιστεύοντας; ἐπειδὴ δὲ εἰς +τὸν τρεῖς ἀριθμὸν ὁ περὶ τῆς θείας φύσεως ἐκτρέχει λόγος, +πρόδηλον δήπου πᾶσίν ἐστιν, ὡς ἐν ὑποστάσει μὲν ἰδίᾳ τῶν +18 A. a ἀριθμουμένων ἕκαστον εἶναι· τῷ δὲ μηδαμόθεν ἐξηλλάχθαι +κατὰ τὴν φύσιν, εἰς μίαν ἀναβαίνει Θεότητα, καὶ προσκύνησιν +ἔχει τὴν αὐτήν.

+

ΑΛΛΟ. Ἐξ ὀργῆς ἐμπεπρῆσθαι Θεοῦ τὰς τῶν Σοδομιτῶν +πόλεις ἡ θεία λέγει γραφή· ἐξηγουμένη δὲ ὅπως +αὐτοῖς ὁ θεῖος ἐπενήνεκται θυμὸς, καὶ τὸν τρόπον τῆς +Gen.xix. 24. ἀπωλείας ἐκδιδάσκουσα σαφῶς, “Ἔβρεξε, φησὶ, κύριος +“παρὰ κυρίου ἐπὶ Σόδομα πῦρ καὶ θεῖον·’’ ἐπεὶ καὶ αὕτη +Ps. x. 6. b τοῖς ἐκεῖνα πλημμελεῖν εἰωθόσιν ἡ μερὶς τοῦ ποτηρίου πρεπωδεστάτη. +ποῖος οὖν ἄρα κύριος παρὰ ποίου κυρίου τὸ +πῦρ ἐπηφίει, καὶ τὰς τῶν Σοδομιτῶν κατέφλεξε πόλεις; +ἀλλ’ ἐστι δῆλον, ὡς ὁ Πατὴρ δι’ Υἱοῦ πάντα ἐνεργῶν, ἐπεὶ +καὶ δύναμις αὐτοῦ καὶ βραχίων ἐστὶν, αὐτὸν Σοδομίταις ὕειν +ἐποίει τὸ πῦρ. ὅτε τοίνυν κύριος παρὰ κυρίου τὸ πῦρ +ἐκείνοις ἐφίησι, πῶς οὐχ ἕτερος, ὅσον εἰς τὸ ἰδίως ὑπάρχειν, +παρὰ τὸν Υἱὸν ὁ Πατὴρ, καὶ αὖ πάλιν ὁ Υἱὸς παρὰ τὸν +c Πατέρα; τὸ γὰρ ἓν ὡς ἐξ ἑνὸς ἐν τούτῳ σημαίνεται.

+

ΑΛΛΟ. Προφητικῷ κινούμενος πνεύματι, καὶ δι’ αὐτοῦ +τὰ ἐσόμενα προγινώσκων ὁ μακάριος ψαλμῳδὸς, οὐχ ἑτέρως +δύνασθαι διασωθῆναι τὸ γένος ἐνενόει τὸ ἀνθρώπινον, εἰ μὴ +διὰ μόνης τῆς ἐπιφανείας τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ πάντα +ῥᾳδίως, ἐφ’ ὅπερ ἂν βούλοιτο, μεταρρυθμίζειν ἰσχύοντος. διά +τοι τοῦτο πέμπεσθαι πρὸς ἡμᾶς παρεκάλει τὸν Υἱὸν, ἅτε δὴ +d καὶ μόνον αὐτὸν διασώζειν ἰσχύοντα τοὺς ὑπὸ χεῖρα καὶ +1. ἡ Β. Veccus. 1. c. καὶ Ed. ἑνάδα] ἕνα δὲ Β. 4. ὡς assumptum +ex Β. non habet Veccus. 5. ἐστιν pro εἶναι Β. 8. ἐμπεπρῆσθαι +Euth. Ed. ἐμπιπρᾶσθαι Β. 9. ἐξηγουμένη B.D. Euth. ἐξηγημένα Ed. +10 ὁ assumptum ex Β. Euth. 15. ἐπηφίει Β. ἐπαφῆκε Euth. ἐπαφίησι Ed. +16. πάντα δι’ Υἱοῦ inverso ordine Euth. 19 ἐφίησι Β. Euth. ἀφίησι Ed. +οὐχ +πῶς οὐχ ἕτερος, ὅσον] πῶς οὖν ἕτερος ὃν (sic) Β. 28. αὐτὸν +exB. + + +πλεονεξίαν γενομένους διαβολικήν· καὶ δὴ καὶ ἔφασκεν, ὡς +πρὸς τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα “Ἐξαπόστειλον τὸ φῶς σου καὶ Ps. xlii. 3. +“τὴν ἀλήθειάν σου.” ποῖον οὖν ἄρα ἐστὶ τὸ φῶς, ποία δὲ +ἡ ἀλήθεια, αὐτοῦ λέγοντος ἄκουε τοῦ Υἱοῦ Ἐγώ εἰμι τὸ + φῶς καὶ ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια· εἰ δὲ πέμπεται πρὸς ἡμᾶς τὸ +φῶς καὶ ἡ ἀλήθεια τοῦ Πατρὸς, τουτέστιν ὁ Υἱὸς, πῶς οὐχ +ἕτερός ἐστι παρ’ αὐτὸν, ὅσον εἰς τὸ ἰδίως ὑπάρχειν, εἰ καὶ ἕν +ἐστιν ὡς πρὸς αὐτὸν, ὅσον εἰς τὴν τῆς οὐσίας ταὐτότητα; εἰ e +γὰρ μὴ οὕτως ἔχειν οἴονταί τινες, ὁ αὐτὸς δὲ καὶ εἷς ἐστι + Πατὴρ καὶ Υἱὸς, τί μὴ ἕτερον ἐποιεῖτο τὸν τῆς εὐχῆς τρόπον +ὁ πνευματοφόρος βοῶν Ἐλθὲ πρὸς ἡμᾶς ὦ φῶς καὶ ἀλήθεια; +ἐπειδὴ δὲ τό Ἐξαπόστειλον λέγει, δῆλος ἂν εἴη λοιπὸν, +ἕτερον μέν τινα τὸν ἀποστέλλοντα εἰδὼς, ἕτερον δὲ τὸν +ἀποστελλόμενον· ὁ δὲ τῆς ἀποστολῆς τρόπος νοείσθω + θεοπρεπῶς.

+

ΑΛΛo. Δι’ Υἱοῦ πεποιῆσθαι τὰ πάντα φασὶν αἱ θεῖαι +γραφαὶ “τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ Coi.i. 16. +“τὰ ἐπὶ τῆς γῆς,” καὶ οὕτω πιστεύοντες ἐν ὀρθότητι a 19 Α. +λογισμῶν, καὶ τῶν τῆς εὐσεβείας δογμάτων εἴσω βεβήκαμεν + οἱ τῆς ἀληθείας προσκυνηταί· οὐκοῦν ἐξετάζωμεν τό Δι’ +Υἱοῦ, καὶ ποίαν ἡμῖν εἰσφέρει τὴν διάνοιαν ἐρευνήσωμεν. +ἀλλ’ ἐστι δῆλον, ὡς ἕτερον μέν τινα νοεῖν ἀναπείθει τὸν +ποιοῦντα καὶ ἐργαζόμενον, ἕτερον δέ τινα τὸν δι’ οὗ τὰ +πάντα ἐργάζεται. δύο γὰρ προσώπων ὡς ἐξ ἀνάγκης παράστασιν + ἔχει τό Δι’ Υἱοῦ. ἢ λεγέτωσαν κατὰ τίνα τρόπον τὸ +ἓν ὡς ἐν ἀριθμῷ καὶ τῆ κατ’ αὐτὸν ποσότητι ἐν τῷ τι ποιεῖν b +λέγεσθαι, τό Δι’ Υἱοῦ κυρίως τε καὶ ἀληθῶς ἐπιδέξεται, +οὐδενὸς ἑτέρου συνεπινοουμένου μένου καὶ συνειστρέχοντος· ἀλλ’ +οἶμαι παντελῶς ἀπορήσειν τὸν δι’ ἐναντίας. ἐπειδὴ δὲ δι’ + Υἱοῦ τὸν Πατέρα τὰ πάντα εἰργάσθαι, καὶ αὐταὶ κηρύττουσιν +1. καὶ alt. assumptum ex Β. 2. τὸν om. Β. 13. τινα om. Euth. +Statim τὸν assumptum ex Β. Ε. Euth, 20. ἐξετάζωμεν Ε. ἐξετάζομεν Β. +ἐξετάσωμεν Ed. δι’ Β. διὰ τοῦ Ed. 21. εἰσφέρει ἡμῖν inverso ordine Β. +20. τὸ pro τῇ Ε. 27. τε assumptum ex Β. ἐπιλέξεται Β. 29. τὸν] τῶν Ε. +τοὺς e SUO Migne. δι’ Υἱοῦ τὸν Πατέρα hoc ordine Β. 30. ἐργάζεσθαι Β. + + +αἱ θεῖαι γραφαὶ καὶ ἡμεῖς πιστεύομεν, οἶμαι δὲ ὅτι κάκεῖνοι· +πῶς οὐκ ἀνάγκη νοεῖν Πατέρα μὲν ἰδίως καὶ καθ’ +ἑαυτὸν ὑφεστάναι, Υἱὸν δὲ πάλιν ὁμοίως, οὐκ ἀνατρέποντος +τούτου τὸ ἐν ταὐτότητι τῆς οὐσίας τὴν ἁγίαν ὁρᾶσθαι +c τριάδα

+1. + κἀκεῖνηι Β. κἀκεῖνο D. κἀκεῖνος Ed. 2. ἀνάγκη] ἀν ἐκεῖνο Β. +καὶ B.D.E. ὡς Ed. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Γ. +

ὅτι καὶ Θεὸς κατὰ φύσιν, καἰ κατ’ οὐδένα τρόπον ἢ ἐλάττων ἢ +ἀνόμοιός ἐστι τοῦ Πατρὸς ὁ Υἱός.

+

καὶ Θεὸc ἦν ὁ Λόγος.

+

ΟΥΚ ἠγνόησεν ὁ πνευματοφόρος, ὡς ἀναστήσονταί τινες d +ἐν ἐσχάτοις καιροῖς τῆς τοῦ Μονογενοῦς κατηγοροῦντες +οὐσίας “καὶ ’τον ἀγοράσαντα αὐτοὺς Δεσπότην ἀρνούμενοι,” 2 S.Pet ii.1 +διὰ τοῦ κατὰ φύσιν οἴεσθαι μὴ εἶναι Θεὸν τὸν ἐκ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς πεφηνότα Λόγον, ἀλλὰ νόθον ὥσπερ τινὰ καὶ ψευδώνυμον + ἡμῖν ἐπεισφέρεσθαι, τὸ μὲν τῆς υἱότητός τε καὶ +θεότητος ὄνομα περικείμενον, ἔχοντα δὲ οὐχ οὕτω κατὰ +ἀλήθειαv. ὁποῖόν τι ποιοῦσιν, οἱ τὴν Ἀρείου δυσσέβειαν +Ἰουδαικὴν εἰς τὸν ἑαυτῶν εἰσοικίζοντες νοῦν, διὸ δὴ καὶ ἀπὸ +νεκρᾶς προφέρουσι καρδίας, οὐ τὸν ζωοποιὸν τῆς εὐσεβοῦς e + θεωρίας λόγον, ἀλλ’ εἴ τι πρὸς θάνατον ὁρᾷ τε καὶ βλέπει· +“βολὶς ὄντως τιτρώσκουσα ἡ γλῶσσα αὐτῶν, δόλια τὰ Hie. ix. 8. +“ῥήματα τοῦ στόματος αὐτῶν.”

+

Ωσπερ οὖν ἤδη τινὸς τοῖς ἐξ ἀληθείας ἀντιτείνοντος +ῥήμασι, καὶ μονονουχὶ λέγοντος πρὸς τὸν ἅγιον Εὐαγγελιστήν + Ἦν μὲν ὁ Λόγος, ὦ οὗτος, πρὸς τὸν Θεὸν, καὶ ἐχέτω +τῇδε, πειθόμεθα δὲ τοῖς σοῖς περὶ τούτου συγγράμμασιν· +ἔστω δὲ καὶ ὑπαρχέτω Πατὴρ μὲν ἰδίως, Υἱὸς δὲ πάλιν +ὁμοίως. τίνα δὴ οὖν ὑπάρχειν οἴεσθαι προσήκει κατὰ φύσιν a 20 A. +2. κὼ prius assumptum ex Β. 3. τοῦ Πατρὸς om. Ε. 6. καιροῖς] ἡμέραις +καὶ καιροῖς Β. 12. ὁποῖόν Β. ὅμοιόν Ed. 13. ἑαυτὸν D. 21, πειθόμεθα +δὲ Β. πείθομαι γὰρ Ed. 23. οὖν om. Β. + + +τὸν Λόγον; τὸ γὰρ εἶναι πρὸς Θεὸν, οὐ πάντως ἔχει καὶ +τῆς οὐσίας τὴν δήλωσιv. ἐπειδὴ δὲ Θεὸν ἕνα κηρύττουσιν +αἱ θεῖαι γραφαὶ, ἀναθήσομεν τοῦτο μόνον τῷ Πατρὶ, πρὸς +ὃν ἦν ὁ Λόγος; τί οὖν ἄρα καὶ πρὸς τοῦτό φησι τῆς ἀληθείας +ὁ Κήρυξ; οὐ μόνον ἦν ὁ Λόγος πρὸς Θεὸν, ἀλλ’ ἦν καὶ +Θεὸς, ἵνα διὰ μὲν τοῦ εἶναι πρὸς Θεὸν, ἕτερος ὣν παρὰ τὸν +Πατέρα γνωρίζηται, καὶ Υἱὸς ὑπάρχειν ἰδίᾳ καὶ καθ’ ἑαυτὸν +πιστεύηται· διὰ δὲ τοῦ εἶναι θεός, ὁμοούσιός τε καὶ ἐξ αὐτοῦ +b νοῆται κατὰ φύσιν, ἅτε δὴ καὶ Θεὸς καὶ ἐκ Θεοῦ προελθών. +ἀμήχανον γὰρ, μιᾶς εἶναι παρὰ πᾶσιν ὁμολογουμένης θεότητος, +μὴ πάντως εἰς ταὐτότητα φύσεως τὴν ἁγίαν ἀναβαίνειν +τριάδα, οὕτως τε εἰς τὸν ἕνα τῆς Θεότητος ἀναφέρεσθαι +λόγοv. ἦν οὖν καὶ Θεος· οὐ γέγονεν ὕστερον, ἀλλὰ πάλιν +ἦν, εἰ καὶ ὅτι μάλιστα τῷ εἶναι Θεὸν ἀκολουθήσει πάντως +καὶ τὸ ἀιδίως εἶναι· ἐπεὶ τὸ ἐν χρόνῳ γεγονὸς, ἢ καὶ ὅλως 1 +c ἐκ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παρενεχθὲν, οὐκ ἂν εἴη φύσει Θεός. +ἔχοντος τοίνυν τοῦ Θεοῦ Λόγου διὰ μὲν τοῦ ἦν τὸ ἀίδιον, διὰ +δὲ τοῦ εἶναι Θεὸν τὸ πρὸς τὸν Πατέρα ὁμοούσιον, πόσης +οἴεσθαι χρὴ κολάσεως τε καὶ τιμωρίας ἐνόχους εὑρεθήσεσθαι, +τοὺς ἐλάττονα κατά τι γοῦν ἢ καὶ ἀνόμοιον τοῦ γεγεννηκότος +οἷο μένους ὑπάρχειν αὐτὸν, καὶ εἰς τοῦτο προελθεῖν δυσσεβείας +οὐκ ἀποφρίττοντας, ὡς ἤδη τολμᾶν καὶ ἑτέροις τὰ +1 Tim. i. 7. τοιαῦτα προσλαλεῖν, “μὴ νοοῦντας, μήτε ἃ λέγουσι, μήτε +“περὶ τίνων διαβεβαιοῦνται;"

+d

Ὅτι γὰρ οὐδαμόθεν ἐλάττων ἐστὶν τοῦ Πατρὸς ὁ ἐξ +αὐτοῦ καὶ κατὰ ἀλήθειαν Υἱὸς, ἐκ τῶν συνεζευγμένων μένων ἐννοιῶν +εἰσόμεθα πάλιν.

+

ΑΛΛo. ΠολΛοῖς καὶ διαφόροις ὀνόμασι τὸν Υἱὸν αἱ +θεῖαι καλοῦσι γραφαί. σοφίαν μὲν γὰρ καὶ δύναμιν τοῦ +Πατρὸς εἶναί φασιν αὐτὸν, κατὰ τὸ εἰρημένον παρὰ τῷ +3. μόνον Β. μόνῳ Ed. 7. καὶ alt. om. B. 9. καὶ Θεὸς καὶ] καὶ ὁ Θεὸς B. +10 μιᾶς εἶναι] μαθεῖναι (sic) Β. 11. τριάδα ἀναβαίνειν inverso ordine Β. +13. πάλαι e SUO Migne. 15. εἶναι ἀΐδιος Β. 26. καὶ om. Β. 29. καλοῦσιν +αἱ θεῖαι inverso ordine Β. 30. παρὰ assumptum ex B.D.E. + + +Παύλῳ “Χριστὸς Θεοῦ δύναμις καὶ Θεοῦ σοφία" εἴρηται 1 Cor. 1 24. +δὲ πάλιν καὶ φῶς αὐτοῦ καὶ ἀλήθεια, κατὰ τὸ ἐν ψαλμοῖς +ὑπό του τῶν ἁγίων μελῳδούμενον “Ἐξαπόστειλον τὸ φῶς Ps. xlii. 3. +“σου καὶ τὴν ἀλήθειάν σου.’’ εἴρηται καὶ δικαιοσύνη, κατὰ + τό “’En τῇ δικαιοσύνη σου ζῆσόν με· ζωοποιεῖ γὰρ ὁ e Ps.cxviii. 40 +Πατὴρ ἐν Χριστῷ τοὺς πιστεύοντας εἰς αὐτόν· ὠνόμασται +καὶ βουλὴ τοῦ Πατρὸς, κατὰ τὸ εἰρημένον “Ἐν τῇ βουλῇ Ps. lxxii. 24. +“σου ὡδήγησάς με,’’ καὶ πάλιν “Ἡ δὲ βουλὴ τοῦ Κυρίου Ps. xxxii. 11. +“εἰς τὸν αἰῶνα μένει.’’ ὅτε τοίνυν ταῦτα πάντα ἐστὶν ὁ + Υἱὸς τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, λεγέτωσαν ἡμῖν οἱ τὴν ’Αρείου +κολακεύοντες πλάνην καὶ τῆς ἐκείνου παρανοίας ἀναπεπλησμένοι. +πῶς ἐστιν ἐλάττων αὐτοῦ. ὥρα γὰρ λέγειν, εἴπερ +οὕτως ἔχοι κατ’ αὐτοὺς, ὅτι περ οὐ τελείως ἐστὶ σοφὸς ὁ a 21 Α. +Πατὴρ, οὐ τελείως δυνατὸς, οὐ τελείως φῶς, οὐ τελείως + ἀλήθεια, οὐ τελείως δίκαιος, ἀλλ’ οὐδὲ τέλειος ἐν βουλῇ, +εἴπερ ὄντως διὰ τὸ ἔλαττον ἔχειν, οὐ φανεῖται τέλειος ὁ +Υἱὸς, ὃς πάντα ταῦτά ἐστιν αὐτῷ. ἀλλὰ μὴν τὸ οὕτω +φρονεῖν ἢ λέγειν δυσσεβές· τέλειος δὲ ὁ Πατὴρ διὰ τὸ +πάντα ἔχειν ἐν ἑαυτῷ τελείως· τέλειος ἄρα δηλονότι καὶ ὁ + Υἱὸς, ἡ σοφία καὶ ἡ δύναμις, τὸ φῶς καὶ ἡ ἀλήθεια, ἡ +δικαιοσύνη καὶ ἡ βουλὴ τοῦ Πατρός. ὁ δὲ τὴν ἐν τῷ οἰκείῳ b +γεννήτορι τελειότητα πληρῶν, πῶς ἂν ἐλάττων νοοῖτο;

+

ΑΛΛΟ. Εἰ τὸ ἔλαττον ἔχων ὁ Υἱὸς ὡς πρὸς Θεὸν καὶ +Πατέρα, προσκυνεῖται παρά τε ἡμῶν καὶ τῶν ἁγίων ἀγγέλων, + δύο λατρεύοντες ἁλωσόμεθα θεοὺς, εἴπερ οὐδαμόθεν εἰς +ταὐτότητα φύσεως ἀναβήσεται τῷ τελείῳ τὸ μὴ οὕτως ἔχον· +πολλὴ ’δε τις ἐστὶν ἡ διαφορὰ τὰ μὴ ὡσαύτως ἔχοντα κατὰ +τὸν τῆς φύσεως λόγον εἰς ἀλλοτριότητα διατέμνουσα. ἀλλ’ c +οὐκ εἰς πολύθεον ἀριθμὸν ἡ πίστις, εἷς δὲ Θεὸς καὶ ὁ Πατὴρ, + ἀναβαίνοντος εἰς ἑνότητα τὴν πρὸς αὐτὸν τοῦ Υἱοῦ, δῆλον +δὲ ὅτι καὶ τοῦ Ἀγίου Πνεύματος· οὐδὲν ἄρα τὸ κατηγόρημα +9. ἐστι πάντα inverso ordine Β. 13. ἐστὶ assumptum ex B. 17. μὴν] +μηδὲ (sic) Ε. Statim αὐτῷ atUlit Β. 22. νοοῖτο ἐλάττων inverso ordinc Β. +25. θέοις D. 29. καὶ assmiiptum ex Β. + + +λοιπὸν ἐν Υἱῷ. πῶς γὰρ ἔτι τὸ ἔλαττον ἐπιδέξεται εἰς +ἑνότητα τῷ τελείῳ Πατρὶ, καὶ εἰς οὐσίας ταὐτότητα ἑνούμενος +φυσικῶς;

+Infra ver. 16.

ΑΛΛο. Εἰ πλήρωμά ἐστιν ὁ Υἱός· “Ἀπὸ γὰρ τοῦ +“πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν·’’ κατὰ τίνα +d τρόπον τὸ ἔλαττον ἐπιδέξεται; ἀσύμβατα γὰρ καθ’ ἕν τι τὸ +ὑποκείμενον ἐν ταὐτῷ τὰ ἀλλήλοις ἐναντία.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ τὸ ἔλαττον ἔχων ὁ Υἱὸς τὰ πάντα πληροῖ, +ποῦ χωρήσει τὸ μεῖζον τοῦ Πατρός; εἰρήσεται γὰρ καὶ +σωματικώτερον, ὡς ἐν παραδείγματος τρόπῳ, νοουμένης ἑτέρως +τῆς ἐν ἀσωμάτοις ὑπεροχῆς τε καὶ ἐλαττώσεως.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομά ἐστιν ὁ Θεὸς, εἶτα τούτου +e κληρονόμος ὑπάρχων ὁ Υἱὸς οὐκ ἔχει τὸ τέλειος εἶναι διὰ τὸ +ἔλαττον, οὐδὲν ἐν τῷ ὑπὲρ πάντα τὸ μέγα· τοῦτο δέ ἐστι +Θεός. ἀλλὰ τοῦτο ἄτοπον ἢ φρονεῖν ἢ λέγειν· τέλειος ἄρα +ἐστὶν ὁ Υἱὸς, ὡς ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, καὶ Θεός.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ ἡ θεῖα φύσις οὐ πεπόσωται, συμβαίνειν δὲ +οἶδε τὸ ἔλαττον ἐν ποσοῖς, πῶς ἂν ἐλάττων νοοῖτο κατὰ +φύσιν ὑπάρχων Θεὸς ὁ Υἱός; οὐ γὰρ ἔξω τοῦ ποσοῦ κεν +σεται, κἂν ὡς πρὸς Πατέρα τὸ ἔλαττον λέγωσιν ἔχειν +αὐτόν.

+22 Α. a

ΑΛΛO. Ὁ μακάριος Ἰωάννης περὶ τοῦ Υἱοῦ φησιν, ὅτι +Infia iii 34. “οὐκ ἐκ μέτρου δίδωσι τὸ Πνεῦμα,” τοῖς ἀξίοις δηλαδή. +ὅτε τοίνυν μέτρον οὐκ ἔστιν ἐν τῷ Υἱῷ, ἀμέτρητος ἄρα ἐστὶ, +καὶ πᾶσαν ἀναβαίνων κατάληψιν τὴν ἐν ποσῷ νοουμένην ὡς +Θεός. πῶς οὖν ἐλάττων ὁ μὴ μετρούμενος;

+

ΑΛΛΟ. Εἰ ἐλάττων ἐστὶν ὁ Υἱὸς, μείζων δὲ ὁ Πατὴρ, +διαφόρως δηλονότι καὶ ἀναλογούντως οἷς ἑκάτερος ἔχει +μέτροις ἐνεργήσουσι περὶ τὸν εἰς ἡμᾶς ἁγιασμόv. καὶ +ἁγιάσει μὲν μειζόνως ὁ Πατὴρ ἔλαττον δὲ καὶ καθ’ ἑαυτὸν +1. γὰρ ἔτι] γαρότι Β. 5. ἡμεῖς πάντες lioc ordine Β. cf. in xii Proph. 683 d. +688 c. 13. ὁ Υἱὸς om. B. 14. οὐδὲν B. D mg. Ε. οὐδὲ D. Ed. “nichil +magni est super omnia ” traducit Georgius Trajiezuntius. ἐστι] ἐστιν ὁ Β. +15. ἐστιν ὄρα inverso ordine Β. 20. λέγωσιν ἔχειν Β. Migne. λέγειν ἔχωσιν Ed. +28. ἑκάτερος Β. Euth. ἕκαστος Ed. 30. ἔλαττον Β. Euth. ἐλαττόνως Ed. + + +ὁ Υἱός. ἔσται τοιγαροῦν καὶ τὸ Πνεῦμα διπλοῦν, καὶ μεῖον b +μὲν ἐν Υἱῷ, μεῖζον δὲ ἐν Πατρί. καὶ τελείως μὲν οἱ παρὰ +Πατρὸς ἁγιασθήσονται· οὐ τελείως δὲ πάλιν οἱ δι’ Υἱοῦ. +ἀλλὰ πολλή τις ἐστὶν ἐν τούτοις ἡ τῶν λογισμῶν ἀτοπία. + ἓν γὰρ τὸ νεῦμα τὸ Ἅγιόν ἐστιν, εἷς καὶ τέλειος ὁ ἁγιασμὸς, +παρὰ Πατρὸς δι’ Υἱοῦ φυσικῶς χορηγούμενος· οὐκ +ἄρα ἐλάττων ἐστὶν ὁ τὴν αὐτὴν ἐνέργειαν ἔχων τῷ τελείῳ +Πατρὶ, καὶ τὸ τοῦ γεννήσαντος Πνεῦμα φύσεως ἰδίας ἔχων +ἀγαθὸν, ζῶν, καὶ ἐνυπόστατον, ὥσπερ οὖν ἀμέλει καὶ ὁ + Πατήρ.

c +

ΑΛΛΟ. Εἰ ἐν μορφῇ καὶ ἰσότητι τοῦ Πατρὸς ὑπῆρχεν ὁ phil. ii 6. +Υἱὸς κατὰ τὴν τοῦ Παύλου φωνὴν, πῶς ἐλάττων αὐτοῦ +ἐστιν; οὐ γὰρ δήπου τῆς μετὰ σαρκὸς οἰκονομίας ὁ λόγος, +καὶ ἡ διὰ τοῦτο λεγομένη ταπείνωσις, τοῦ κατὰ φύσιν + προσόντος ἀξιώματος ἀπογυμνώσει τὸν Υἱὸν, λύσιν ἔχουσα +τὴν δευτέραν ἐξ οὐρανοῦ παρουσίαv. ἥξει γὰρ πάντως, ὡς +ἠκούσαμεν λέγοντος “ἐν τῆ δόξη τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ. πῶς S. Marc. viii. 38. +οὖν ὅλως ἐν τῆ δόξη τοῦ τελείου Πατρὸς ὁ ἐλάττων αὐτοῦ; +ΑΛΛΟ. Εὑρίσκεταί που λέγων δι’ ἑνὸς τῶν προφητῶν ὁ d + Θεὸς καὶ Πατήρ “Τὴν δόξαν μου ἑτέρῳ οὐ δώσω.’’ ἐρωτητέον Es.xiviii. 11. +τοιγαροῦν τοὺς ὅσοι τὸν Υἱὸν ἀτιμάζουσιν ἀσεβῶς, +μᾶλλον δὲ δι’ αὐτοῦ καὶ τὸν Πατέρα· ὁ γὰρ μὴ τιμῶν τὸν Infra v. 23. +Υἱὸν, οὐδὲ τὸν Πατέρα τιμᾷ· πότερόν ποτε, καθάπερ ὑπειλήφασιν +αὐτοὶ, τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἐλάττων ὢν ὁ Υἱὸς, + ὁμοούσιός ἐστιν, ὡς πρὸς αὐτὸν, ἢ οὐχί; εἰ μὲν οὖν ἐροῦσιν, +ὡς ἔστιν ὁμοούσιος, τί μάτην τὸ ἔλαττον ἐπιφέρουσιν αὐτῷ; +τὰ γὰρ τῆς αὐτῆς οὐσίας ὄντα καὶ φύσεως, οὐκ ἂν ὅλως ἔχοι e +καθ’ ἑαυτῶν τὸ μεῖζον, κατά γε τὸν τοῦ πῶς εἶναι λόγον· +τοῦτο δὲ πάντως ἐστὶ τὸ ζητούμενον.

+

Ἀλλ' οὐ συνθήσονται τυχὸν, οὐδὲ ὁμοούσιον εἶναι +5 ὁ assumptum ex B.D.E. Euth. 7. ἔχων] + ἐν ἐν Ε. 8. φύσεως +ἴδιος Veccus. Ed. φύσεως ὡς ἰδίας Ε. ἐν ἑαυτῷ Eilth. II. κοὶ] + ἐν ἐν Β. +invito Euth. 14. λεγομένη om. Euth. Statim κένωσις pro ταπείνωσις Euth. +18. τελείου accessit ex B. Euth. 21. τὸν Υἱὸν ἀτιμάζουσιν ἀσεβῶς] ἀσεβῶς +ἀτιμάζουσιν τὸν Χριστὸν Β. 24. ὤη om. Β. + + +σουσι τῷ Πατρὶ τὸν Υἱὸν, ὡς ἐλάττονα κατ’ αὐτούς· οὐκοῦν +ἕτερος ἔσται παντελῶς καὶ ἀλλότριος τοῦ Πατρός. πῶς οὖν +Dan. vii. 14. ἔχει τὴν δόξαν αὐτοῦ; “Αὐτῷ γὰρ ἐδόθη,’’ καθά φησιν ὁ +μακάριος Δανιὴλ, “ἡ τιμὴ καὶ ἡ βασιλεία·’’ ἢ γὰρ διαψεύ- +23 Α. a σεται λέγων ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ “Τὴν δόξαν μου ἑτέρῳ οὐ +“δώσω·” ἢ εἴπερ ἐστὶν ἀληθὴς, δέδωκε δὲ τὴν ἑαυτοῦ δόξαν +τῷ Υἱῷ, οὐχ ἕτερος ἄρα ἐστὶ παρ’ αὐτὸν, καρπὸς ὑπάρχων +τῆς οὐσίας αὐτοῦ καὶ γνήσιον γέννημα. ὁ δὲ ὡσαύτως ἔχων +τῷ Πατρὶ κατὰ τὸν τῆς φύσεως λόγον, πῶς ἂν εἴη λοιπὸν +ἐλάττων αὐτοῦ;

+

ΑΛΛΑ ΑΠΛΑ ΚΑΙ ΑΣYΝΔΕTΑ. Εἰ παντοκράτωρ ἐστὶν ὁ Πατὴρ, +b τὴρ, παντοκράτωρ δὲ ὁμοίως καὶ ὁ Υἱὸς, πῶς ἐλάττων +αὐτοῦ ἐστιν; οὐ γὰρ δήπου κατά γε τὸν τῆς ἀκολουθίας +λόγον, εἰς τὸ τοῦ τελείου μέτρον τὸ μὴ τέλειον ἀναβήσεται. +καὶ, εἰ κύριός ἐστιν ὁ Πατὴρ, κύριος δὲ ὁμοίως καὶ ὁ Υἱὸς, +πῶς ἐλάττων αὐτοῦ ἐστιν; ἔσται γὰρ οὐ τελείως ἐλεύθερος, +εἴπερ ἐστὶν ἐλάττων ἐν κυριότητι καὶ οὐ πλῆρες ἔχων ἐν +ἑαυτῷ τὸ ἀξίωμα. καὶ εἰ φῶς ἐστιν ὁ Πατὴρ, φῶς δὲ ὁμοίως +καὶ ὁ Υἱὸς, πῶς ἐλάττων αὐτοῦ ἐστιν; ἔσται γὰρ οὐ τελείως +c φῶς, καταληφθήσεται δὲ ἀπὸ μέρους ὑπὸ τῆς σκοτίας, καὶ +Infra ver. 5. ψεύσεται λέγων ὁ Εὐαγγελιστής “Ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέ- +“λαβε.” καὶ εἰ ζωή ἐστιν ὁ Πατὴρ, ζωὴ δὲ ὁμοίως καὶ ὁ +Υἱὸς, πῶς ἐλάττων αὐτοῦ ἐστιν; οὐ γὰρ ἔσται τελείως ἐν +Eph. iii. iii. 16, 17. ἡμῖν ἡ ζωὴ, κἂν εἰς τὸν ἔσω ἄνθρωπον κατοικήσῃ Χριστός +νεκροὶ δέ πὼς κατά τι μέρος οἱ πιστεύσαντες, εἴπερ ἐστὶν οὐ +τελείως ζωὴ τὸ ἔλαττον ἔχων ὁ Υἱὸς. ἐπειδὴ δὲ χρὴ τὴν ἐν +τούτοις ἀτοπίαν ὡς πορρωτάτω ποιεῖσθαι, τέλειον εἶναί +d φαμεν τὸν Υἱὸν τὸν τῷ τελείῳ Πατρὶ παρισούμενον διὰ τὸ +τῆς οὐσίας ἀπαράλλακτον.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ ἐλάττων ἐστὶ τοῦ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, διά τε τοῦτο +οὐχ ὁμοούσιος· ἕτερος ἄρα ἐστὶ κατὰ φύσιν καὶ ἀλλότριος +4. διαψεύδεται B. 21. αὐτὸν Ed. repugnantibus B.D.E. Euth. 22. εἰ] +ἡ D.E. 23. οὐ γὰρ] + οὐκ Β. Statim ἔσται B. Euth. ἐστι Ed. 24. κατοικήσῃ +Ε. Euth. κατοικήσει Ed. Statim ὁ add. Euth. + + +παντελῶς· οὐκοῦν οὐχ Υἰὸς, ἀλλ’ οὐδὲ ὅλως Θεός. πῶς γὰρ +ἂν καὶ καλοῖτο Υἱὸς ὁ μὴ ἐκ Πατρὸς, ἢ πῶς ἔτι Θεὸς, ὁ μὴ +ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν; ἐπειδὴ δὲ εἰς Υἱὸν ἡ πίστις, ἔτι κατὰ +τὸ εἰκὸς πλανώμεθα, τὸν ἀληθινὸν οὐκ ἐπεγνωκότες Θεόv. e + ἀλλὰ τοῦτο ἄτοπον· πιστεύοντες δ’ εἰς Υἱὸν, καὶ εἰς τὸν +Πατέρα πιστεύομεν, καὶ εἰς τὸ Ἅγιον Πνεῦμα δηλαδή. οὐκ +ἄρα ἐστὶ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ὡς ἐλάττων, ἀλλότριος ὁ +Υἱὸς, ἀλλ’ ἓν ὡς πρὸς αὐτὸν, διὰ τό Ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν, +ἴσος τε διὰ τοῦτο καὶ τέλειος.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ μὲν Υἱός ἐστι κατὰ ἀλήθειαν ὁ ἐκ Θεοῦ +Πατρὸς ἀναλάμψας Θεὸς Λόγος, ἀνάγκη πᾶσα καὶ οὐχ +ἑκόντας τοὺς δι’ ἐναντίας ὁμολογεῖν ἐκ τῆς οὐσίας αὐτὸν a 24 A. +ὑπάρχειν τῆς τοῦ Πατρός. τοῦτο γὰρ ἡ κατὰ ἀλήθειαν +υἱότης σημαίνει. εἶτα πῶς ὁ τοιοῦτος ἐλάττων ἐστὶ τοῦ + Πατρὸς, εἴπερ ἐστὶν οὐσίας καρπὸς, οὐδαμόθεν τὸ ἔλαττον +ἐφ’ ἑαυτῇ δεχομένης; πάντα γὰρ τελείως ἐν τῷ Θεῷ. εἰ δὲ +οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Πατρὸς, οὐδὲ Υἱὸς ἄρα· νόθος +δὲ ὥσπερ τις καὶ ψευδώνυμος. ἀλλ’ οὐδὲ αὐτὸς ὁ Πατὴρ, +πατὴρ ἂν καλοῖτο δικαίως τε καὶ ἀληθῶς· Υἱοῦ γὰρ οὐκ + ὄντος τοῦ κατὰ φύσιν, δι’ ὅν ἐστι πατὴρ, πῶς ἂν νοοῖτο +πατήρ; ἀλλὰ τοῦτο ἄτοπον· ἔστι δὲ Πατὴρ ἀληθινὸς ὁ b +Θεός· τοῦτο γὰρ δὴ καὶ ὅλαι βοῶσιν αἱ θεῖαι γραφαί· Υἱὸς +ἄρα πάντως ὁ ἐξ αὐτοῦ φυσικῶς. εἰ δὲ τοῦτο, οὐκ ἐλάττων· +ὁμοούσιος γὰρ ὡς Υἱός.

+

ΑΛΛΟ. Τὸ τῆς πατριᾶς ἤτοι πατρότητος ὄνομα οὐκ ἐξ +ἡμῶν κυρίως ἔχει Θεὸς, ἀλλ’ ἡμεῖς μᾶλλον ἐξ αὐτοῦ λαβόντες +ὁρώμεθα. πιστὸς δὲ ὁ λόγος Παύλου βοῶντος ὡδί “Ἐξ οὗ Eph. iii. 15. +πᾶσα πατριὰ ἔν τε οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς ὀνομάζεται.’’ ἐπειδὴ +1. γὰρ om. Β. 2. καὶ om. Β. ἔτι] ἐστι Β. 3. φύσιν;] + τί +φασιν ἐνταῦθα, οἱ τοὺς μὴ τὴν εἰς τὸν υἱὸν παραδεξαμένους πίστιν, ἀπεκτονότας δὲ +μᾶλλον τοῦτον εἰς τὸν πατέρα πιστεύειν ἰσχυριζόμενοι; Ed. Desiint haec verba in +Β. habent in mg. addita Ε., in mg. tanquain scholion D. Υἱὸν] + ἐστιν Migne. +15. πατρὸς] + υἱὸς D. Ed. invito B. 16. τῶ ἐν inverso ordine B. 22. βοῶσιν +καὶ ὅλαι inverso ordine Β. 25. ὄνομα ἤτοι πατρότητος inverso ordine Β. +26. κυρίως assLimptum ex Β. qui dat κς (= κύριος). Statim ὁ Θεὸς ἔχει Β. +28. πατριὰ ἔν τε οὐρανῷ] πατριὰς ἐν οὐρανοῖς Β. + + +δὲ Θεὸς τὸ πάντων ἐστὶ πρεσβύτατον, κατὰ μίμησιν δηλονότι +c πατέρες ἡμεῖς, οἱ πρὸς τὸ ἐκείνου σχῆμα διὰ τοῦ +πεποιῆσθαι κατ’ εἰκόνα κεκλημένοι. εἶτα πῶς, εἰπέ μοι, +λοιπὸν οἱ καθ’ ὁμοίωσιν γεγονότες αὐτῷ, κατὰ φύσιν ἐσμὲν +τῶν οἰκείων τέκνων πάτερες, εἰ μὴ πρόσεστι τοῦτο τῇ ἀρχετύπῳ +εἰκόνι, πρὸς ἢν καὶ μεμορφώμεθα; πῶς δ’ ἂν ὅλως τὸ +τῆς πατριᾶς ἤτοι πατρότητος ὄνομα καὶ εἰς τοὺς ἄλλους +ἐκβῆναι παρὰ Θεοῦ δοίη τις ἂν, εἴ γε ὄντως οὐκ ἐστι πατήρ; +φαίνεται γὰρ, ἂν οὕτως ἔχη, παντελῶς ἀνεστραμμένη τοῦ +d πράγματος ἡ φύσις, ἡμεῖς δὲ μᾶλλον αὐτῷ καθ’ ὁμοίωσιν +τὴν πρὸς ἡμᾶς τό Πατὴρ καλεῖσθαι δώσομεν, ἤπερ αὐτὸς +ἡμῖv. τοῦτο γὰρ ὁ λόγος συνομολογεῖν ἀναγκάσει καὶ +ἄκοντα τὸν αἱρετικόv. οὐκοῦν ψεύδεται τῆς ἀληθείας ὁ +μάρτυς, ἐξ αὐτοῦ λέγων πᾶσαν εἶναι πατριὰν ἐν τε οὐρανῷ +καὶ ἐπὶ γῆς. ἀλλ’ ἐστι τοῦτο φάναι τῶν ἀτοπωτάτων· +2 Cor. xiii. 3. ἀληθεύει γὰρ ὁ θαρσήσας εἰπεῖν “Εἰ δοκιμὴν ζητεῖτε τοῦ ἐν +“ἐμοὶ λαλοῦντος Χριστοῦ;” καὶ ἐκ Θεοῦ τὸ τῆς πατριᾶς +e ὄνομα καὶ εἰς ἡμᾶς καταρρεῖ. οὐκοῦν ἐστι κατὰ φύσιν τοῦ +Λόγου Πατήρ· τέτοκε δὲ πάντως οὐκ ἀνόμοιον ἑαυτῷ, διὰ +τοῦ τὸ ἔλαττον ἔχειν, ἢ ἐν οἷσπέρ ἐστιν αὐτός· οἱ γὰρ πρὸς +μίμησιν γεγονότες ἡμεῖς τὴν ἐκείνου ἔχομεν οὐχ οὕτω τὰ ἐξ +ἑαυτῶν γεννώμενα, ἴσα δὲ παντελῶς κατά γε τὸν τῆς φύσεως +λόγον.

+

ΑΛΛΟ. Μῆ σοφιζέσθω τὴν ἀλήθειαν ὁ ποικίλος εἰς +25 A. a λόγους αἱρετικὸς, μηδὲ Υἱὸν ὁμολογῶν τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, +ψιλὴν αὐτῷ καὶ τὴν ἐν ῥήμασι μόνοις χαριζέσθω τιμὴν, οὐκ +εἶναι λέγων αὐτὸν ἐκ τῆς οὐσίας τῆς τοῦ Πατρός. πῶς γὰρ +ὅλως Υἱὸς, εἰ μὴ οὕτως ἔχοι κατὰ φύσιν; ἢ τοίνυν τὸ τῆς +ὑποκρίσεως περιελόντες προσωπεῖον δυσφημείτωσαν ἀναφανδὸν, +μήτε Θεὸν μήτε Υἱὸν ὁμολογοῦντες· ἢ εἴπερ ἐκ +πάσης ἐλεγχόμενοι τῆς θείας γραφῆς, καὶ τοῖς τῶν ἁγίων +2. διὰ τοῦτο πεποιῆσθαι κατ’ εἰκόνα δὲ κεκλημένοι Β. 4. γεγονότες οὐτῶ +οὕτω γεγονότες B. 5. τούτῳ D. 11. πατρὶ D.E. πατὴρ habet D mg. +12. ἀναγκάσει συνομολογεῖν inverso ordine Β. 21. οὐχ οὕτω τὰ ἐξ ἑαυτῶν] +οὐ τῷ οὕτω τὰ ἐξ αὐτοῦ Β. + + +λόγοις κατασφενδονούμενοι, δυσωποῦνται τὴν ἀλήθειαν, καὶ +Υἱὸν εἶναι λέγουσι καὶ Θεὸν, μὴ φρονείτωσαν ὡς ἔστιν +ἐλάττων τοῦ γεγεννηκότος. πῶς γὰρ ὅλως ἐπιδέξεται τὸ ἔλαττον b +ὡς πρὸς τὸν Πατέρα καὶ Θεὸν, Θεὸς ὢν ὁ Λόγος; καίτοι + καὶ ἄνθρωπος ἀνθρώπου χρηματίζει τε καὶ ἐστιν υἱὸς, ἀλλ’ +οὐκ ἐλάττων ἔσται τοῦ πατρὸς κατά γε τὸ εἶναι ἄνθρωπος· +ἄνθρωπος γὰρ ἀνθρώπου, καθὸ ἄνθρωπος, οὐκ ἂν εἴη μείζων +ἢ ἐλάττων, ἀλλ’ οὐδὲ ἄγγελος ἀγγέλου τυχὸν, καθὸ ἄγγελος, +ἢ ἕτερόν τι τῶν ὄντων πρὸς πᾶν ὁτιοῦν ὁμοφυὲς, καὶ + τὸν τῆς αὐτῆς οὐσίας λόγον ἀποκεκληρωμένοv. οὐκοῦν εἰ +κατὰ ἀλήθειάν ἐστιν Υἱὸς, ἀνάγκη λέγειν, ὡς ἐστιν ἐκ τῆς c +οὐσίας τοῦ Πατρὸς, πάντα τὰ ἐκείνης ἴδια φέρων ἐν ἑαυτῷ +φυσικῶς· καὶ εἰ φύσει Θεὸς ὁ Πατὴρ, Θεὸς δηλονότι κατὰ +φύσιν καὶ ὁ Λόγος ὁ ἐξ αὐτῆς γεννηθείς. πῶς οὖν ἐλάττων + ἔσται Θεὸς Θεοῦ, κατ’ αὐτὸ δὴ τοῦτο τὸ εἶναι Θεός;

+

ΑΛΛΟ. Πόθεν ὑμῖν, ὦ οὗτοι, πάρεστι τολμᾶν τὸ ἐν +ἐλάττοσι κεῖσθαι λέγειν τὸν Υἱὸν, ἢ ἐν οἷς ἐστιν ὁ γεννήσας +αὐτόν; κατὰ τίνα δὲ τρόπον τὸ ἔλαττον ἐπιδέξεται; κατὰ +μὲν οὖν τὸν ἐν τῷ εἶναι χρόνον, οὐκ ἄν τις, οἶμαι, καὶ d + σφόδρα ληρῶν ὑπολάβοι· προαιώνιος γὰρ ὁ Υἱὸς, καὶ αὐτός +ἐστι τῶν αἰώνων ὁ ποιητὴς, καὶ ὅτι οὐκ ἂν ὅλως περιορίζοιτο Heb.i. 2 +χρόνῳ, τὸ χρόνου παντὸς πρεσβυτέραν ἔχον τὴν γέννησιν, +νοηθείη εἰκότως. ἀλλ’ οὐδὲ ἐν ποσῷ τῷ κατὰ μέγεθος +ἐλάττων αὐτοῦ· ἀμεγέθης γὰρ, ἄποσός τε καὶ ἀσώματος ἡ + θεία νοεῖται καὶ ἔστι φύσις. πῶς οὖν ἄρα τὸ ἔλαττον ἐπὶ +τοῦ γεννηθέντος δειχθήσεται; ἐν δόξη λοιπὸν, ἐρεῖ τις τυχὸν, +ἐν δυνάμει, ἐν σοφίᾳ. λεγέτωσαν τοίνυν, πόσος ἐστὶν ἐν e +τούτοις καὶ πηλίκος ὁ Πατὴρ, εἴ γε χρὴ καὶ τοῦτο εἰπεῖν· +ἵνα νοῆται λοιπὸν ἐλάττων ὁ Υἱὸς, ὡς πρὸς ἐκεῖνον ἐκμετρού- +3. ὅλως om. B. 4. καὶ assumptum ex B. Θεὸν ὁ Θεὸς Λόγος Β. 14. ὁ +ἐξ αὐτῆς] ὡς ἐξ αὐτοῦ Ε. 15. κατ’ αὐτὸ B.D ut vid. Ε. καὶ ταὐτὸ Ed. +16. πάρεστι] + τὸ Β. γρ. παρέστη D mg. 21, 22. ὁ et ὅτι et χρόνῳ τὸ +om. Β. 23. νοηθείη δ’ ὂν Β. 25. ἐπὶ] ὑπὸ Β. 29. νοεῖται Ε. +ἐκεῖνον dat Heyse ex Β. qui ἐκείνων scribit. ἐκεῖνο Ed. + + +μένος· ἢ εἴπερ ἐκεῖνός ἐστιν ἐν ἀκαταλήπτοις καὶ ἀνεκμετρήτοις +ὁ Πατὴρ ἀγαθοῖς, καὶ πολὺ τὸ τῆς ἡμετέρας διανοίας +ἀνατρέχουσι μέτρον, πόθεν ἐλάττονα λέγουσι τὸν Υἱὸν οἱ +πάντα τολμῶντες ἑτοίμως ’Αρειανοὶ, πρὸς ἀνατροπὴν τοῦ +προσόντος αὐτῷ κατὰ φύσιν ἀξιώματος; ἐλέγχεται γὰρ +26 A a ἀντιπαραθέσει τῇ πρὸς τὸ μεῖζον τὸ ἔλαττον, οὐκ ἐκμετρουμένης +δὲ τῆς ἀξίας τοῦ Πατρὸς, ποία δεῖξις ἐν Υἱῷ τοῦ +μειονεκτηματος;

+

ΑΛΛΟ. Ἐπὶ τῇ βδελυρίᾳ τῶν ἀνοσίων αἱρετικῶν, ἔξεστιν +Deut. xxxii. 31. ὄντως εἰπεῖν ἀληθεύοντας “Οἱ δὲ ἐχθροὶ ἡμῶν ἀνόητοι.” +πῶς γὰρ οὐκ ἂν εἶεν πάσης ἀμαθίας ἀνάπλεῳ, μὴ εἰδότες +1 Tim. i, 7. “μήτε ἃ λέγουσι, μήτε περὶ τίνων διαβεβαιοῦνται,” καθάπερ +ὁ Παῦλός φησιν; ὅτου δὲ δὴ χάριν ἐπισκήπτειν αὐτοῖς +b οἰόμεθα δεῖν, ἐκεῖνό ἐστιv. εἰ κατὰ ἀλήθειαν Θεὸν ἐκ Θεοῦ +τοῦ Πατρὸς γεγεννῆσθαι λέγουσι τὸν Υἱὸν, καὶ οὕτω πιστεύσυσι, +πῶς ἐλάττων ἐστὶ τοῦ Πατρός; πολλὴ γὰρ ἐντεῦθεν +ἀποτεχθήσεται λογισμῶν ἀτοπία, πανταχῆ τὸ δύσφημον +ἔχουσα, καὶ ὅσαπερ ἄν τις καὶ μόνον ἀκοῦσαι παραιτήσεται. +εἰ γὰρ ὅλως Θεὸς κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς ἐπιδέξεται +κατά τι γοῦν ἐφ’ ἑαυτῷ τὸ ἔλαττον, ἀνάγκη λοιπὸν ἐννοεῖν, +ὡς ἔστι τι τὸ μεῖζον Θεοῦ. οὐκοῦν οὐκ ἐν τελειότητι τῆ κατὰ +c πᾶν ὁτιοῦν ἡ τοῦ Πατρὸς οὐσία νοεῖται, κἂν ὑπάρχῃ φύσει +Θεός· προκόψει δέ ποι καὶ αὐτὸς ἐπὶ τὸ μεῖζον, ἐλεγχόμενος, +ὥσπερ ἐν εἰκόνι τῷ Υἱῷ, ὅτι πέρ ἐστι καὶ αὐτὸς τῆς τὸ +ἔλαττον ἐπιδεχομένης οὐσίας. φορέσει δὲ αὐτὸ δυνάμει, καὶ +εἰ μήπω πεφόρεκεν· ἐπεί περ τὰ δεκτικά τινος ὄντα, δέξεται +πάντως καὶ τὰ ὧν ἐστι δεκτικὰ, καὶ καιροῦ καλοῦντος εἰς τὸ +παθεῖν οὐ παραιτήσεται. ἀλλὰ πολλή τις ἐν τούτοις ἡ +δυσφημία φαίνεται. οὔτε γὰρ προβήσεταί ποι πρὸς τὸ +μεῖζον ὁ Πατὴρ, ἀλλ’ οὐδὲ τὸ ἔλαττον ἐπιδέξεται, διὰ τὸ +1. ἑ κεῖνός assumptum ex Β. 2. ἀγαθοῖς ὁ Ποτὴρ inverso ordine Β. +10. ἀληθεύοντας εἰπεῖν mverso onhne Β. 1 1, ἁπάσης Ε. 13. δὲ om. Β. +18. παραιτήσηται Ε. 21. τὸ assumptum ex B.D.E. 24. ἐν assuinptum +ex B. 25. αὐτὸ] αὐτῷ Ε. + + +εἶναι κατὰ φύσιν Θεός. οὐκοῦν τὸ ἔλαττον οὐδὲ ὁ Υἱὸς ἐφ’ d +ἑαυτῷ καταδέξεται, Θεὸς καὶ αὐτὸς ὑπάρχων κατὰ φύσιν, ἵνα +μὴ τῆς ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας κατηγόρημα νοοῖτο, τὸ ἐξ +ἀμαθίας τῶν αἱρετικῶν ἐπινοηθὲν ῥημάτιον.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ Υἱὸς κατὰ φύσιν ὑπάρχων τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ὁ ἐξ αὐτοῦ Λόγος ἐλάττων ἐστὶν αὐτοῦ, ἢ κατὰ τὸν +τῆς θεοπρεποῦς ἀξίας λόγον, ἢ ὡς κατὰ φύσιν οὐκ ἔχων +ἀπαραλλάκτως, ἢ κατά τι γοῦν τῶν ἐν τοῖς μειονεκτήμασι e +τρόπων, οὐκ αὐτοῦ τοσοῦτον ἔσται τὸ κατηγόρημα μᾶλλον, + ὅσον τῆς οὐσίας ἐξ ἧς εἶναι πεπίστευται, εἴπερ ὅλως τὸ +ἔλαττον, ἤτοι τὸ χεῖρον, ὡς πρὸς αὐτὴν ἀπογεννῶσα φαίνεται, +καίτοι τῆς γενητῆς καὶ πεποιημένης κτίσεως οὐκ +ἀνεχομένης τοῦτο παθεῖv. τίκτει γὰρ πάντως τὸ ὅμοιον +ἑαυτῷ πᾶν ὅπερ ἐστὶ καρπογόνοv. εἰ δὲ ἄνω παντὸς κεῖσθαι + πάθους τὴν θείαν τοῦ Πατρὸς ἐροῦσι φύσιν, ἔξω δηλονότι +καὶ τῆς ἐπὶ τοῦτο κατηγορίας κείσεται, ὡς δὲ ἀρχέτυπος +οὖσα τῶν ἐν ἡμῖν ἀγαθῶν, οὐκ ἐλάττονα τὸν Υἱὸν ἀποτέξεται, a 27 Α. +ἀλλ’ ἴσον τε καὶ ὁμοούσιον, ἵνα μὴ καὶ ἡμῶν ἀπολιμπάνηται +Θεὸς ὁ τοσοῦτον ὑπὲρ ἡμᾶς.

+

Ἄλλο διὰ τῆς εἰς ἄτοπον ἀπαγωγῆς.

+

Ἶσον ἑαυτὸν ἐπιδεικνύων τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ φησί που +Χριστὸς πρὸς τοὺς οἰκείους μαθητάς “Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ, Infra xiv. 9. +“ἑώρακε τὸν Πατέρα.” εἶτα πῶς ὁ κατὰ φύσιν τοιοῦτος, +οὕτω τε ὑπάρχων ὡς αὐτὸς ἀληθεύων διισχυρίζεται, τὸ + ἔλαττον ἕξει κατὰ τὴν τινῶν ἀβουλίαν; εἰ γὰρ ὑπάρχων b +ἐλάττων ἐν ἑαυτῷ δεικνύει τὸν Πατέρα, μηδεμιᾶς μεσολαβούσης +παραλλαγῆς, ἐπὶ τὸν Πατέρα τὸ ἔλαττον ἀναβήσεται, +ὡς ἐν ἀμεταποιήτῳ φαινόμενον εἰκόνι τῷ Υἱῷ. ἀλλὰ +1. ἀφ’ ἑαυτοῦ Β. 3. νοοῖτο Β. νοῆται Ed. 8. τι] τίνα Β. 9. τρόπον Β. +11. αὐτὴν B.D.E. αὐτὸν Ed. 12, κτίσεως assumptum ex Β. 16. καὶ +τῆς ἐπὶ τοῦτο] τῶν ἐν ἡμῖν ἀγαθῶν καὶ τῆς ἐπὶ τούτῳ Ε. 21. φησί που Euth. +Ed. φησιν (sic) που φησιν ὁ Β. 22. οἰκείους] ἁγίους Β. με Β. 23. Πατέρα +Β. Euth. Πατέρα μου Ed. ut supra 16 init. + + +τοῦτο ἄτοπον· οὐκοῦν οὐκ ἐλάττων ὁ Υἱὸς, ἐν ᾧπερ ἐξεικονίζεται +τέλειος ὣν ὁ Πατήρ.

+

ΑΛΛο. καὶ πῶς ἃν τὸ ἔλαττον, ἢ ἐν οἷσπέρ ἐστιν ὁ +Infra xvi. 15. Πατὴρ, ὣν ὁ Υἱὸς ἐπιδέξηται, λέγων ἀνεγκλήτως “Πάντα +c “ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ ἐμὰ ἐστί·’’ καὶ πάλιν, ὡς πρὸς τὸν Θεὸν +Ib. xvii. 10. καὶ Πατέρα, ὅτι “πάντα τὰ ἐμὰ σά ἐστιν, καὶ τὰ σὰ ἐμά;” +εἰ γὰρ ὄντως ἐστὶ κατὰ τὴν τινῶν ἀβουλίαν ἐλάττων ὁ Υἱὸς, +ἐπειδήπερ ἀληθεύει λέγων πρὸς τὸν Πατέρα “Τὰ ἐμὰ σά +“ἐστι καὶ τὰ σὰ ἐμὰ,’’ χωρήσει καὶ ἐπὶ τὸν Πατέρα τὸ +ἔλαττον, καὶ τὸ μεῖζον ὁμοίως ἐπὶ τὸν Υἱὸν, ἀδιαφορούσης +τῆς τῶν πραγμάτων τάξεως, εἴπερ ἐν ἑκατέρῳ τὰ ἑκατέρῳ +προσόντα φαίνεται, καὶ ὅπερ ἂν εἴη τοῦ Πατρὸς, τοῦτό ἐστι +d καὶ τοῦ Υἱοῦ, καὶ πάλιν, ὅπερ ἃν ὑπάρχον ἴδιον φαίνηται τοῦ +Υἱοῦ, τοῦτό ἐστι καὶ τοῦ Πατρός. οὐδὲν οὖν κωλύσει λέγειν +ἐλάττονα τοῦ Υἱοῦ τὸν Πατέρα, καὶ μείζονα τοῦ Πατρὸς τὸν +ἀλλ' ἀλλ’ ἐστι τῶν ἀτοπωτάτων, καὶ μόνον ἐννοεῖν +τοιοῦτον· ἴσος ἄρα καὶ οὐκ ἐλάττων ὁ κοινὰ πρὸς τὸν +Πατέρα τὰ τῆς οὐσίας ἔχων πλεονεκτήματα.

+

Ἄλλο ἐκ τοῦ αὐτοῦ.

+

Εἰ πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ, ταῦτα πάντως ἐστὶ τοῦ Υἱοῦ, +e ἔστι δὲ ἐν Πατρὶ τὸ τέλειον, τέλειος ἔσται καὶ ὁ Υἱὸς ὁ τοῦ +Πατρὸς ἔχων τὰ ἴδια καὶ ἐξαίρετα. οὐκοῦν οὐκ ἐλάττων, +κατὰ τὴν τῶν αἱρετικῶν δυσσέβειαν.

+

Ἄλλο διὰ τῆς εἰς ἄτοπον ἀπαγωγῆς, μετὰ συμπλοκῆς συλλογισμοῦ.

+

Λεγέτωσαν ἡμῖν οἱ τὴν ἄσβεστον φλόγα τῆς ἑαυτῶν +καταχέοντες κεφαλῆς, καὶ τὴν μὲν ἐν τοῖς θείοις δόγμασιν +ὀρθότητα παραιτούμενοι, στροφὰς δὲ ποικίλων ἐπινοοῦντες +1. ἐξεικονίζεται Β. Euth. εἰκονίζεται Ed. 2. ὁ Ποτὴρ ὢν inverso ordine +Euth. 3. ἢ om. Euth. 4. ὢν assiimptum ex Euth. ἐπιδέξετο (= ἐπιδέξαιτο) +Β. 5. τὸν om. B. 11. τῆς om. Ε. 13. καὶ prius +assumptum ex Β. Euth. 14. καὶ assiimptum ex Euth, 20. πάντως +Β. Ε. πάντα Ed. 23. δυσσέβειαν] δυσβούλειαν Β. 25. τῆς ἑαυτῶν +καταχέοντες hoc ordine Β. + + +συλλογισμῶν πρὸς ἀπάτην τῶν ἀκεραιοτέρων καὶ ἀνατροπὴν, a 28 Α. +πότερόν ποτε κρείττων ἐστὶν ὁ Πατὴρ τοῦ Υἱοῦ, τὸ μεῖζον +ὡς πρὸς αὐτὸν ἔχων, εἴπερ ἐλάττων ἐστὶ, καθὼς ἐκεῖνοι ληροῦντές +φασιν, ἢ οὐχί; ἀλλ’ οἶμαι δὴ πάντως, ὅτι Κρείττων + ἐροῦσιv. ἢ λεγέτωσαν τί τὸ περισσὸν ἐν τῷ κεκτῆσθαι τὸ +μεῖζον ὁ Πατὴρ ἔχων φανεῖται, εἰ μὴ κρείττων ἐστίν; εἰ μὲν +γὰρ ὅλως οὐδὲν, λέλυται λοιπὸν ἤδη πᾶν τὸ ἐφ’ Υἱοῦ κατηγόρημα· +εἰ δὲ πολύ τι τὸ διάφορόν ἐστι, κρείττων ἄρα +λοιπὸν, ὡς ἔχων τὸ μεῖζοv. ἀπολογείσθωσαν τοίνυν, καὶ + διδασκέτωσαν ἡμᾶς, εἴπερ εἰσὶν ὄντως σοφοὶ, τοῦ δὴ χάριν b +γεννήσας τὸν Υἱὸν ὁ Πατὴρ, οὐκ ἴσον ἑαυτῷ γεγέννηκεν, +ἁλλ’ ἐλάττονα. εἰ μὲν γὰρ φαίνοιτο κρεῖττον τὸ ἴσον ἑαυτῷ +κατὰ πάντα γεννῆσαι τὸν Υἱὸν, τίς ὁ κωλύσας τοῦτο ποιεῖν; +εἰ μὲν γάρ τι τὸ κωλῦσαν ὡς ἐξ ἀνάγκης ἐστὶν, ὁμολογήσουσι + καὶ οὐχ ἑκόντες εἶναί τι τὸ μεῖζον τοῦ Πατρός. εἰ δὲ +τὸ κωλῦον ἦν ὅλως οὐδὲν, ἔχων δὲ τὴν ἐξουσίαν, καὶ εἰδὼς, +ὅτι κάλλιόν ἐστι γεννῆσαι τὸν Υἱὸν ἴσον, βεβούληται τὸν +ἐλάττονα, φθόνος ἄρα περὶ αὐτὸν καὶ βασκανία γενομένη c +φαίνεται· οὐ γὰρ ἠθέλησεν ἀποδοῦναι τὸ ἴσον τῷ Υἱῷ. ἢ + τοίνυν ἀδυνατήσει περὶ τὴν γέννησιν ὁ Πατὴρ, ἢ βάσκανος +ἔσται κατὰ τὸ ἐκ τῶν συλλογισμῶν συναγόμενον θεώρημα, +ἂν ἔχη τὸ ἔλαττον ὁ Υἱὸς κατὰ τὸν ἐκείνων λόγοv. ἀλλὰ +τοῦτο ἄτοπον· ἄνω γὰρ πάθους παντὸς ἡ θεία καὶ ἀκήρατος +φύσις. οὐκοῦν οὐκ ἐλάττων ὁ Υἱὸς, ἵνα μὴ τὸ ἴσον ἀπολέσῃ, + κατ’ οὐδένα τρόπον ἀτονήσαντος τοῦ Πατρὸς περὶ τὸ ἴσον +ἑαυτοῦ γεννῆσαι τὸν ἐξ αὐτοῦ, μήτε μὴν ἐκ βασκανίας κεκωλυμένου d +τὸ ἐθελῆσαι τὸ ἄμεινον.

+

ΑΛΛΟ. Αὐτός που φησὶν ὁ Σωτῆρ’, ὡς εἴη μὲν αὐτὸς ἐν infra x. 38. +Πατρὶ, καὶ ὁ Πατὴρ δὲ ὁμοίως ἐν αὐτῷ. ἀλλ’ ἐστι παντί + που δῆλον, ὡς οὐ προσήκει νοεῖν, καθάπερ σῶμα ἐν σώματι, +5. ἢ λεγέτωσαν Β. λεγέτωσαν τοίνυν Ed. τὸ prius assumptum ex Β. κεκτῆσθαι +B.D.E. κεκλῆσθαι Ed. 17. Υἱὸν assumptum ex Β. 18. φθόνος] ++ γὰρ Β. 21. λογισμῶν Β. 27. θελῆσαι B. 28. Αὐτός] +Οὕτως Euth. + + +ἢ σκεῦος ἐν σκεύει, οὕτως εἶναι χωρητὸν ἐν Υἱῷ τὸν Πατέρα, +ἢ αὖ πάλιν τὸν Υἱὸν ἀντεμβιβάζεσθαι τρόπον τινὰ τῷ +Πατρί· οὗτος δὲ ἐν ἐκείνῳ, κἀκεῖνος ἐν τούτῳ φαίνεται ὡς +e ἐν ταὐτότητι τῆς οὐσίας ἀπαραλλάκτῳ, καὶ τῇ κατὰ φύσιν +ἑνότητί τε καὶ ὁμοιότητι. ὥσπερ ἂν εἴ τις καὶ ἐν εἰκόνι τὴν +οἰκείαν καταθεώμενος μορφὴν λέγοιτο πρός τινας ἀληθεύων, +καὶ τὴν εἰς ἄκρον ἐξησκημένην ἐμφέρειαν τοῦ οἰκείου σχήματος +ἀποθαυμάζοι βοῶν Ἐγὼ ἐν τῇδε τῇ γραφῆ καὶ ἡ +γραφὴ δὲ ἐν ἐμοί. ἢ καὶ καθ’ ἕτερον τρόπον, ὥσπερ ἃν εἰ +καὶ ἡ τοῦ μέλιτος γλυκεῖα ποιότης ἐντεθεῖσα γλώττη περὶ +ἑαυτῆς λέγοι Ἐγὼ ἐν τῷ μέλιτι καὶ τὸ μέλι δὲ ἐν ἐμοί· ἢ +29 A. a καὶ ὥσπερ πάλιν εἰ ἡ ἐκ πυρὸς φυσικῶς προἰ·οῦσα θερμότης +φωνὴν ἀφιεῖσα λέγοι Ἐγὼ ἐν τῷ πυρὶ καὶ τὸ πῦρ δὲ ἐν +ἐμοί. ἐστι μὲν γάρ πὼς τῶν εἰρημένων ἕκαστον ἐπινοίᾳ +μεριστὸν, ἓν δὲ τῆ φύσει, καὶ ἓν ἐξ ἑνὸς, ἀμερίστῳ τινὶ καὶ +ἀδιαστάτῳ προόδῳ προκύπτον, ὥσπερ καὶ χωρίζεσθαι δοκοῦν +τοῦ ἐν ᾧπέρ ἐστιv. ὅμως δ’ οὖν εἰ καὶ τοῦτον ἔχει τὸν τύπον +τῶν ἐπ’ αὐτοῖς νοημάτων ἡ δύναμις, ἀλλ’ ἓν ἐν ἑτέρῳ φαίνεται, +καὶ ταὐτόν εἰσιν ὅσον εἰς οὐσίαν ἀμφότερα. εἴπερ οὖν +b διὰ τὸ τῆς οὐσίας ἀπαράλλακτον καὶ τὸ ἐν τῷ χαρακτῆρι +παντελῶς ἀπαραποίητον, ὁ Πατήρ ἐστιν ἐν Υἱῷ, πῶς ὁ +μείζων ἐν ἐλάττονι κατ’ ἐκείνους ὄντι τῷ Υἱῷ χωρήσει καὶ +ὀφθήσεται; ἐπειδὴ δὲ ὅλος ἐστὶν ἐν αὐτῷ, τέλειος ἄρα +πάντως ἐστὶν ὁ Υἱὸς, ὁ τοῦ τελείου χωρητικὸς καὶ χαρακτὴρ +τοῦ μεγάλου Πατρός.

+1. εἶναι om. Euth. 2. τὸν Υἱὸν assumptum ex Β. Euth. 3. οὗ. +τος Euth. D.E. Migne. οὕτως Aub. κἀκεῖνος Euth. B.E. Migne. κἀκεῖνο Aub. +4. τῆς assumptum ex Euth. B.E. 9–11. 1. ἢ καὶ—ἐμοί om. Euth. 12. εἰ +assumptum ex Euth. 14. γάρ πὼς hoc ordine B. Euth. 15. καὶ +ἀδιαστάτῳ om. Euth. 18. ἐν assumptum ex Euth, 21. ἐν Υἱῷ ἐστι +inverso ordine Euth. 23. ὅλως Euth. 24. καὶ om. B. habet Euth. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Δ. +

Πρὸς τοὺς τολμῶντας λέγειν, ὅτι ἕτερός ἐστιν ὁ ἐνδιάθετός τε καὶ +φυσικὸς ἐν Θεῷ καὶ Πατρὶ Λόγος, καὶ ἕτερος ὁ παρὰ ταῖς θείαις c +γραφαῖς λεγόμενος Υἱός· ἔστι δὲ τῶν περὶ Εὐνόμιον ἡ τοιαύτη + κακοδοξία.

+

Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν.

+

ἌΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΙΝ μὲν ὥσπερ τινὰ τῶν ἤδη προειρημένων +ἐν τούτοις ὁ Εὐαγγελιστὴς ἐποιήσατο. προσθεὶς δὲ +τό οὗτος, μονονουχὶ βοήσας ὁρᾶται Ὁ ὢν ἐν ἀρχῇ, ὁ παρὰ + τῷ Πατρὶ Λόγος, ὁ ὑπάρχων Θεὸς ἐκ Θεοῦ, οὗτός ἐστι καὶ d +οὐχ ἕτερος, περὶ οὗ τὸ σεμνὸν ἡμῖν πρόκειται σύγγραμμα. +ἔοικε δὲ πάλιν οὐ μάτην τοῖς εἰρημένοις ἐπενεγκεῖν τό Οὗτος +ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόv. ὡς γὰρ ὑπὸ θείου Πνεύματος εἰς +τὴν τῶν ἐσομένων γνῶσιν φωταγωγοῦ μένος οὐκ ἠγνόησεν, + ὥς γε μοι δοκεῖ, καὶ ὡς ἔστιν εἰπεῖν ἀληθεύοντας, ὅτι περ +ἀναφανοῦνταί τινες ἀπωλείας ἐργάται, διαβόλου θήρατρα, +θανάτου παγίδες εἰς ταμεῖα καταφέρουσαι καὶ εἰς πέταυρον e Cf.Prov.vii. 27; ix. 18. +ᾅδου τοὺς ἐξ ἀμαθίας προσέχοντας οἷς ἂν ἐκ καρδίας ἐρεύγωνται ix. 18. +πονηρᾶς. ἐνστήσονται δὲ καὶ κατὰ τῆς ἑαυτῶν + ἀνδριοῦνται κεφαλῆς λέγοντες, ἕτερον μὲν εἶναι τὸν ἐνδιάθετον +ἐν τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ Λόγον, ἕτερον ’δε τινα καὶ τῷ +ἐνδιαθέτῳ λίαν ἐμφερέστατόν τε καὶ ὁμοιότατον τὸν Υἱὸν καὶ +2. τε assumptura ex B.D. lO. ὁ om. Migne. 12. ἐπενεγκεῖν] προσθεὶς +Euth. 15. ἐμοὶ γε Euth. –20. εἰς—κεφαλῆς om. Euth. +17. ταμιεῖα Ε. 18. ἐρεύγωνται correxi ex D.E. qui ἐρρεύγωνται exhibent. +ἐρεύγονται Ed. 19. αὐτῶν Β. 21. τῷ et καὶ prius assumpta ex B. Euth. +καὶ τῷ—τὸν Υἱὸν] τὸν τῷ—Υἱὸν Euth. + + +Λόγον, δι’ οὗ Θεὸς τὰ πάντα ἐργάζεται· ἵνα λόγος λόγου +νοῆται, καὶ εἰκὼν εἰκόνος, καὶ ἀπαύγασμα ἀπαυγάσματος. +ὥσπερ οὖν ἤδη δυσφημούντων ἀκούσας αὐτῶν, καὶ πρὸς τὰς +30 A a ἐκτόπους ἀπονοίας τῶν παρ’ αὐτοῖς συγγραμμάτων εὐλόγως +κεκινημένος, ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς, ὁρισάμενος ἤδη καὶ +διὰ πολλῶν, ὡς ἔδει, κατασημήνας τὸν ἕνα καὶ μόνον καὶ +ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ, καὶ ἐν Θεῷ, καὶ πρὸς Θεὸν ὄντα Λόγον, +ἐπιφέρει γοργῶς Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεὸν, ὡς Υἱὸς +δηλαδὴ πρὸς τὸν Πατέρα, ὡς ἔμφυτος, ὡς ἐκ τῆς οὐσίας +αὐτοῦ, ὡς Μονογενής· οὗτος οὐκ ὄντος δευτέρου.

+

Ἐπειδὴ δὲ προσήκειν ἡγοῦμαι τὰ περὶ τῆς τοιαύτης δυσ- +b σεβείας ἐξηγεῖθαι σπουδάζοντας, γυμνοτέραν αὐτῶν καταστῆσαι +τὴν δυσφημίαν, διὰ τὴν τῶν ἀκεραιοτέρων ἀσφά- +Cf. Gen. xlix. 17. λείαν· φυλάξεται γὰρ ὁ μαθὼν, καὶ ὡς ὄφιν ὑπεραλεῖται +κατὰ μέσην λανθάνοντα τὴν ὁδόν· ἀναγκαίως αὐτὴν ἐκθήσομαι +τὴν ἐκείνων δόξαν, ὡς ἐν ἀντιθέσεως σχήματι. λάβοι +γὰρ ἂν ὄντως τὰς λύσεις ἐφεξῆς, καθ’ οὕσπερ ἂν ἐπιδοίη +τρόπους ὁ πάντα σοφῶν Θεός.

+

Εὐνομίου δόξα περὶ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

+

„ Ὁ Μονογενὴς, φησὶ, τοῦ Θεοῦ Υἱὸς, οὐκ ἔστιν αὐτο- +c „κυρίως ὁ Λόγος αὐτοῦ· ἀλλ’ ὁ μὲν ἐνδιάθετος λόγος τοῦ +„ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἐν αὐτῷ κινεῖται καὶ ἔστιν ἀεί· ὁ δὲ ἐξ +„ αὐτοῦ γεννηθῆναι λεγόμενος Υἱὸς τὸν ἐνδιάθετον αὐτοῦ +„ λόγον δεχόμενος, πάντα τε οἶδεν ἐκμαθὼν, καὶ καθ’ ὁμοιό- +„ τητᾷ τὴν ἐκείνου, λόγος καλεῖται καὶ ἔστιν.’’

+

Εἶτα πρὸς βεβαίωσιν, ὡς οἴεται, τῆς ἑαυτοῦ δυσσεβείας +καὶ τῶν διεστραμμένων ἐννοιῶν τοιούτους τινὰς ἀναπλέκει +Prov. v. 22. συλλογισμοὺς, ἵνα, καθὰ γέγραπται, ταῖς τῶν οἰκείων ἁμαρτημάτων +σειραῖς ὁ δείλαιος κατασφίγγηται.

+1. οὗ] + ὁ Euth, 4. ἀτόπους Euth. 6. κατασημάνας Euth. +9. τὸν om. Β. 16. δόξαν assumptum ex Β. 17. ὄντως Β. οὕτω Ed. +20. αὐτοκυρίως] αὐτοκράτωρ κοὶ αὐτοκύριος Β. 22. ἐν ἑαυτῷ Β. + + +

„Εἰ ὁ Λόγος, φησὶν, ὁ ἐν τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ φυσικός τε d +„ καὶ ἐνδιάθετος αὐτός ἐστιν ὁ Υἱὸς, ἐστι δὲ ὁμοούσιος τῷ +„ γεννήσαντι, τὶ τὸ κωλῦον ἔτι Λόγον εἶναί τε καὶ καλεῖσθαι +„ καὶ τὸν Πατέρα, ὡς ὁμοούσιον Λόγῳ;

+

„ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ· Εἰ ὁ Λόγος ἐστὶ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ +„ Υἱὸς, καὶ παρ’ αὐτὸν οὐκ ἔστιν ἕτερος· διὰ ποίου λόγου, +„ φησὶν, ὁ Πατὴρ πρὸς αὐτὸν εὑρίσκεται λέγων ‘Υἱός μου Ps. ii. 7. +„ ‘εἶ σύ· ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε.’ πρόδηλον γὰρ ὡς οὐ e +„ δίχα λόγου τὰς πρὸς αὐτὸν διαλέξεις ὁ Πατὴρ ἐποιήσατο, + „ ἐπεὶ πᾶν τὸ λαλούμενον, ἐν λόγῳ πάντως λαλεῖται, καὶ +„ οὐχ ἑτέρως. καὶ αὐτὸς δέ που φησὶν ὁ Σωτῆρ’, ὅτι ‘οἶδα Infra viii 55. Ib. xiv. 24. +„ ‘τὸν Πατέρα, καὶ τὸν λόγον αὐτοῦ τηρῶ. καὶ πάλιν ‘῾Ο +„ ‘λόγος ὃν ἀκούετε, οὐκ ἐστιν ἐμὸς, ἀλλὰ τοῦ πέμψαντός με +„ ‘Πατρός.’ ὅτε τοίνυν ἐν λόγῳ Πατὴρ μὲν πρὸς αὐτὸν δια- + „ λέγεται, συνομολογεῖ δὲ καὶ αὐτὸς, ποτὲ μὲν ὅτι τηρεῖ τὸν a 31 A. +„ λόγον τοῦ Πατρὸς, ποτὲ δὲ πάλιν, ὡς οὐ τὸν αὐτοῦ λόγον, +„ ἀλλὰ τὸν τοῦ Πατρὸς ἤκουον οἱ Ἰουδαῖοι· πῶς οὐκ ἂν εἴη, +„ φησὶν, ἀνενδοιάστως ὁμολογούμενον, ὡς ἕτερός ἐστιν ὁ +„ Υἱὸς παρὰ τὸν ἐνδιάθετον, ἤτοι τὸν ἐν κινήσει νοηματικῇ + „ λόγον, οὗ μετέχων καὶ ἀναπιμπλάμενος καλεῖται λόγος ὁ +„ προφορικὸς καὶ τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας ἐκφαντικὸς, του- +„ τεστιν ο Υιος.

+

Τοιαῦτα μὲν οὖν ὁ παράφρων ἑαυτῷ συνείρει κακὰ, καὶ +πάσαις ὁμοῦ ταῖς θείαις γραφαῖς ἀντιφωνῶν οὐκ αἰσχύνεται, + τὸ γεγραμμένον ἐφ’ ἑαυτῷ δεικνύων ἀληθές “Ὁταν ἔλθῃ b Prov.xviii. 3. +“ ἀσεβὴς εἰς βάθος κακῶν καταφρονεῖ.’’ λίαν γὰρ ὄντως +ἐβάθυνεν εἰς κάκωσιν ἐξ ἀνοίας ὁ θεομάχος, τὸ μὲν ἐξ +ἀληθείας ὀρθοῦσθαι παραιτούμενος, τῆ δὲ σαθρότητι τῶν +οἰκείων ὀκλάζων λογισμῶν· ὅτι γὰρ ὁ Μονογενὴς τοῦ Θεοῦ +1. ὁ alt. assumptum ex Β. Ε. 4. καὶ assumptum ex Β. λόγῳ] λόγον +Β. 8. ὡς] ὅτι B. 10. πάντως D.E. Ed. mg. παντὸς Ed. +14. Πατρὸς assumptum ex Β. Πατὴρ μὲν Β. μὲν ὁ Πατὴρ Ed. 17. οἱ +om. Β. 19. πορὰ B.D. Ed. mg. περὶ Ed. κινήσει D.E. κενήσει Aubertus. +γεννήσει correxit silens Migne. 25. ἐφ’ om. B. 29. ὁ assumptum +ex B. + + +καὶ Πατρὸς Υἱὸς αὐτοκυρίως ἐστὶν ὁ Λόγος αὐτοῦ, διὰ τῶν +ὑποτεταγμένων εἰσόμεθα.

+c

Λύσις ἐφεξῆς τῆς Εὐνομίου κακοδοξίας. +Δυσμαθὴς ὁ παράφρων αἱρετικός· πῶς γὰρ ἂν ὅλως εἰς +Sap. i. 4. κακότεχνον ψυχὴν εἰσέλθοι σοφία; ἢ τί τῶν τοιούτων γένοιτ’ +ἂν, εἰπέ μοι, κακοτεχνέστερον, οἵ γε κατὰ τὸ γεγραμμένον, +2 Tim. iv. 4. “ἀπὸ μὲν τῆς ἀληθείας τὴν ἀκοὴν ἀποστρέφουσιν, ἐπὶ δὲ +“τοὺς μύθους’’ τῶν οἰκείων διανοημάτων εὐπετέστερον τρέχουσιν, +ἵνα δὴ καὶ δικαίως ἀκούσειαν, οὐ τὰ ἐκ τῆς θείας +Ezek. xiii.3; Her. xxiii. 16. λαλοῦντες γραφῆς “οὐαὶ οἱ προφητεύοντες ἀπὸ καρδίας +αὐτῶν, καὶ οὐκ ἀπὸ στόματος Κυρίου τίς γὰρ ἄπο +1 Cor. xii. 3. d στόματος κυρίου “λαλῶν, λέγει Ἀνάθεμα Ἰησοῦς;” ὃ δὴ +καὶ ποιοῦσί τινες τῶν τῆς εὐσεβείας δογμάτων ἀνέδην κατασοβαρευόμενοι· +καὶ καθάπερ ἔφη τις τῶν ἁγίων προφητῶν +Mich. iii, 9. “Πάντα τὰ ὀρθὰ διαστρέφοντες·’’ φασὶ γὰρ ἕτερον μὲν +εἶναι τὸν φυσικὸν καὶ ἐνδιάθετον ἐν τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ +λόγον, ἕτερον δὲ αὖ πάλιν τὸν ὠνομασμένον Υἱὸν καὶ +Λόγον· καὶ φέρουσι πρὸς ἀπόδειξιν τῆς ἑαυτῶν, ὡς οἴονται, +δόξης, μᾶλλον δὲ ἀχαλίνου δυσσεβείας, λέγοντα τὸν κύριον +ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν Χριστὸν ἐν ταῖς πρὸς Ἰουδαίους ὁμιλίαις, +infra e viii. 55. e ὅτι “οἶδα τὸν Πατέρα καὶ τὸν λόγον αὐτοῦ τηρῶ· πρὸς δέ +γε τούτῳ καὶ τὸ πρὸς αὐτὸν εἰρημένον παρὰ τοῦ Πατρος +Ps. cix. 3. “Ἐκ γαστρὸς πρὸ ἑωσφόρου ἐξεγέννησά σε·” εἶτά φασι +τὸν ἐκ τοῦ οἰκείου πατρὸς ἰὸν ἐρευγόμενοι Εἰ ὁ λαλῶν +ἕτερος ὡς πρὸς τὸν ᾧ διαλέγεται· διαλέγεται δὲ διὰ λόγου +πρὸς τὸν Υἱὸν ὁ Πατήρ· ἕτερος ἄρα παρ’ αὐτὸν ὁ ἔμφυτος +ἂν εἴη λόγος, ὁ ἐν ᾧπερ ἐποιεῖτο τὰς διαλέξεις ὁ Πατήρ· +καὶ πάλιν Εἰ αὐτός που, φησὶν, ὁ Υἱὸς τηρεῖν τὸν τοῦ +Πατρὸς λόγον διισχυρίσατο· πῶς οὐκ ἂν ἕτερος εἴη λοιπὸν ὁ +22 Α. a τηρῶν παρὰ τὸν τηρούμενον· πρὸς δέ γε ταῦτα χαλεπὸν μὲν +5. σοφία εἰσέλθοι inverso ordine Β. 1 2. Ἰησοῦν Migne. 15. εἶναί +μὲν inverso ordine Β. 20. τὸν om. Ε. 23. ἐξεγέννησα Β.Ε. cf. infra +33 c, 34 b, 36 a. ἐγέννησα Ed. + + +ἴσως οὐδὲν ἀντιλέγειν· “Δώσει γὰρ ὁ κύριος ῥῆμα τοῖς Ps. lxvii. 12. +α εὐαγγελιζομένοις δυνάμει πολλῆ.” χρῆν δέ γε τοὺς οἵπερ +εἰσὶ τὴν τοιαύτην νοσοῦντες ἀμαθίαν ἀναμιμνήσκεσθαι τοῦ +λέγοντος α 2 οἱ ἐγκαταλιπόντες ὁδοὺς εὐθείας τοῦ πορεύ- Prov. ii. 13. + “ἕσθαι ἐν ὁδοῖς σκότους·” ἡμᾶς δὲ ἀκόλουθον πρὸς τὸν ἐν +τοῖς οὐρανοῖς ἀναφθέγγεσθαι μυσταγωγόν " Ἀπόστρεψον Prov. cxviii, 37. +"τοὺς ὀφθαλμούς μου τοῦ μὴ ἰδεῖν ματαιότητα·” ματαιότης +γὰρ ὄντως, λῆρός τε καὶ ἕτερον οὐδὲν τὰ ἐκ τῆς ἐκείνων b +κενοφωνούμενα ἀπαιδευσίας· οὐ γὰρ ὡς λόγον ἔχων ἕτερον + ἐν ἑαυτῷ τοῦ Πατρὸς, ὁ Υἱὸς τὸν τοῦ Πατρὸς ἔφασκε λόγον +τηρεῖν· ἀλλ’ οὐδ’ ὥσπερ τινὰ παιδαγωγὸν ἐπικομιζόμενος +πρὸς ἡμᾶς ἀφῖχθαι διισχυρίσατό ποτε, ὡς δὲ μόνος ἐνυ- +πάρχων κατὰ φύσιν τῷ Ηατρὶ, ἔχων τε αὖ πάλιν ὁμοίως ἐν +ἑαυτῷ τὸν Πατέρα, μεσολαβοῦντος ἑτέρου μηδενός· “Ἐγὼ, Infra xiv. ii. + α φησὶν, ἐν τῷ Πατρὶ καὶ ὁ Πατὴρ ἐν ἐμοὶ,” οὐχ ὁ ἔμφυτος, c +ἀλλ’ οὐδὲ ἕτερός τις λόγος· ἀλλ’ ὁ Πατήρ· ἐν ἐμοί. πῶς +οὖν ἄρα νοῆσαι προσήκοι τὸ παρ’ αὐτοῦ πρὸς τοὺς Ἰουδαίους +εἰρημένον, εἴποι τις ἂν ἡμῖν, καὶ μάλα εἰκότως· πρὸς δὴ +τοῦτο ἐροῦμεν ἀληθεύοντες τὰ εἰς νοῦν ἀναβαίνοντα τὸν + ἡμέτερον Ἐδίδασκεν ὁ Σωτῆρ’ τὸν δυσπειθέστατον τῶν +Ἰουδαίων λαὸν, καὶ κατὰ βραχὺ τῆς νομικῆς ἐξέλκων λα- +τρείας τοὺς ἀκροωμένους, ἐπεφώνει πολλάκις " Ἐγώ εἰμι ἡ Ib. 6. +“ ἀλήθεια,” μονονουχὶ λέγων Ἀποσείσασθε τὸν νομικὸν, ὦ +οὗτοι, ζυγόν· καταδέξασθε τὴν ἐν πνεύματι λατρείαν· οἰχέσθω d + λοιπὸν ἡ σκιὰ, χωρείτω μακρὰν ὁ τύπος, ἐπέλαμψεν ἡ ἀλήθεια. ἀλλ’ οὐ πᾶσιν ἐδόκει ποιεῖν ὀρθῶς, ἀνατρέπων τὰ +Μωυσέως, μᾶλλον δὲ ἄγων ἐπὶ τὸ ἀληθέστερον, ὡς καί τινας +ἤδη βοᾶν Εἰ ἦν οὗτος παρὰ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος, οὐκ ἂν ἔλυε Ib. ix. 6. +τὸ σάββατον· ὅπερ ἂν ἦν ἄντικρυς ἁμαρτίαν καταψηφί- +3. νοοῦντες Β. 7. μου assumptum ex D.E. 8. λῆρός τε ὄντως +inverso ordine Β. ρ. κενοφωνούμενα ἀπαιδευσίας hoc ordine Β. μρον Β. +ἕτερον οὐδὲν D.E. ἕτερον οὐδένα Ed. 10. λόγον ἔφασκε inverso ovdine Β. +13. πάλιν αὖ et τὸν Ηατέρα ὁμοίως ἐν ἑαυτῷ inverso ordine Β. ΐ6. οὐδὲ] + ὁ +Ed. invito Β. 2ΐ. λαῶν Ed. quae conjecit λαὸv. 28, ὁ assumptum ex +B.D.E. 29. τὸ σάββατον B.D.E. τὰ σάββατα Ed. δν assumptum ex Β. + + +ζεσθαι τοῦ μὴ εἰδότος αὐτήv. πρὸς οὖν τὰς τοιαύτας τῶν +e Ἰουδαίων ἀπονοίας ἀπολογούμενος, πάντα μὲν ὑφαιρεῖ τὸν ἐν +τοῖς ῥήμασι κόμπον, ὑφειμένως δὲ καὶ οὐ τρανῶς ἐκδιδάσκειν +βούλεται, ὡς οὐκ ἄν τι παρὰ τὸ δοκοῦν ἐργάσαιτο τῷ Θεῷ +καὶ Πατρὶ, ὁ μὴ εἰδὼς ἁμαρτίαν Υἱός· ἵνα δὲ μὴ γυμνότερον +λέγων Ἁμαρτίαν οὐκ οἶδα, παροτρύνῃ πάλιν αὐτοὺς εἰς τὸ +καταλεύειν αὐτόv. ἢ γὰρ ἂν εὐθὺς ἀναζέοντες εἰς ὀργὰς +ἐπεπήδων λέγοντες Θεῷ μόνῳ τὸ μὴ ἁμαρτάνειν οἰκεῖον· σὺ +δὲ ἄνθρωπος ὢν, μὴ λάλει τὰ μόνῳ πρέποντα Θεῷ· ὃ δὴ +καὶ ἑτέρωθί που πεπράχασι, λέγοντες λιθάζειν αὐτὸν εἰκότως, +ὅτιπερ ἄνθρωπος ὢν, ἑαυτὸν ποιεῖ Θεόν· περιεσταλμένως ὁ +33 a. Infra x. 33. a Σωτῆρ’, ἅτε δὴ καὶ ἄνθρωπος γεγονὼς καὶ ὡς ὑπὸ νόμον +μετὰ τῶν ὑπὸ νόμον, τὸν λόγον ἔφη τηρεῖν τοῦ Πατρὸς, +μονονουχὶ λέγων Οὐδαμοῦ τὸ τοῦ Πατρὸς θέλημα παρεκβήσομαι· +ἐν γὰρ τῷ τὸν θεῖον ἐξέρχεσθαι νόμον ἡ ἁμαρτία +γίνεται, ἐγὼ δὲ ἁμαρτίαν οὐκ οἶδα, κατὰ φύσιν ὑπάρχων +Θεός· οὐκοῦν διδάσκων οὐ λυπῶ τὸν Πατέρα. λοιπὸν ἐπιτιμάτω +μηδεὶς τῷ κατὰ φύσιν μὲν νομοθέτῃ, διὰ δὲ τὴν πρὸς +b ἡμᾶς ὁμοίωσιν νομοφύλακι. εἰδέναι δὲ τὸν Πατέρα φησὶν, +οὐχ ἁπλῶς καθάπερ ἡμεῖς, ἀπεριεργότερον δὲ αὐτὸ τοῦτο +μόνον, ὅτιπερ εἴη Θεὸς, ἀλλ’ ἐξ ὧν ἔστιν αὐτὸς τὴν τοῦ +Πατρὸς φύσιν διισχυρίζεται νοεῖv. ἐπειδὴ δὲ οἶδεν ὑπομένειν +οὐκ εἰδότα τροπὴν τὸν γεννήσαντα, οἶδε δηλονότι καὶ ἑαυτὸν +ἄτρεπτον ἐξ ἀτρέπτου Πατρός· τὸ δὲ τροπὴν οὐκ εἰδὸς, πῶς +ἂν λέγοιτό τι καὶ ἁμαρτάνειν, καὶ οὐχὶ μᾶλλον ἀκλονήτως ἐν +τοῖς ἰδίοις ἑστάναι φυσικοῖς πλεονεκτήμασιν;

+c

Εἰκαῖον οὖν ἄρα τῶν Ἰουδαίων τὸ φρόνημα ἤγουν τὸ κατηγόρημα, +παρὰ τὴν τοῦ Πατρὸς βούλησιν ἕτερόν τι φρονεῖν +οἰομένων τὸν Υἱόν· τηρεῖ γὰρ, ὥς φησι, τὸν λόγον αὐτοῦ, καὶ +ἀγνοεῖ τὸ ἁμαρτάνειν φυσικῶς· οἶδε γὰρ τὸν Πατέρα τοῦτο +3. οὐ τρανῶς] πράως Β. 14. θέλημα] βούλημα καὶ θέλημα B. 19. ἡμᾶς] +ὑμᾶς D.E. 20. δὲ αὐτὸ Β. αὐτὸ δὴ Ed. 21. ὅτιπερ Β. ἐπείπερ Ed. +27. Haec τὸ φρόνημα ἤγουν assumpta ex Β. 29. τὸν λόγον αὐτοῦ] τὸν υἱὸν +αὐτοῦ ἤτοι τὸν λόγον Β. + + +παθεῖν οὐ δυνάμενον, ᾧπέρ ἐστιν ὁμοούσιος ὡς Υἱὸς ἀληθινός. +ἐπειδὴ δὲ πρὸς τοῦτό φασι καὶ τὸ συνημμένον τῇ παρ’ +αὐτῶν ἀντιθέσει “Ἐκ γαστρὸς πρὸ ἑωσφόρου ἐξεγέννησά γ’ Ps. cix. 3. +“σε·” φέρε δὴ πάλιν, καὶ ἐπὶ τούτῳ τὸν περὶ τῆς εὐσεβείας + ἀναπτύξωμεν λόγοv. οὐ γὰρ ἐπειδήπερ τὰ τοιαῦτά φησι d +πρὸς τὸν Υἱὸν ὁ Πατὴρ, διὰ τοῦτο δὴ πάντως οἴεσθαι χρὴ, +λόγον μὲν ἐνυπάρχειν ἔμφυτον αὐτῷ, ἕτερον ’δε τινα παρ’ +ἐκεῖνον ἐννοεῖν τὸν Υἱόν· ἀλλὰ πρῶτον μὲν ἐκεῖνο καθ’ +ἑαυτοὺς ἐνθυμώμεθα, ὅτι προφήτης ἐν πνεύματι λαλεῖν μελετήσας + μυστήρια, τὸ πρόσωπον ἡμῖν ὑποκρίνεται τοῦ Υἱοῦ, +καὶ δὴ καὶ εἰσφέρει παρὰ τοῦ Πατρὸς ἀκούοντα αὐτόν “Υἱός Ps. ii. 7. +“μου εἶ σὺ,’’ καὶ τὰ τούτοις ἀκόλουθα. καὶ οὐ δήπου πάντως e +ἡ κατὰ τὸ ἀνθρώπινον σχῆμα γενομένη διασκευὴ, δύο λόγους +ἡμᾶς ἀναγκάσει νοεῖν, ἀλλὰ τοῖς ἡμετέροις ἔθεσιν ἀναθέντες + τὴν διὰ τῶν τοιούτων ἀπαραίτητον οἰκονομίαν, αἰτιασόμεθα +μὲν, εἰ γεμὴν πράττοιμεν ὀρθῶς, τῆς ἑαυτῶν φύσεως τὴν +ἀσθένειαν, οὔτε λόγους ἐχούσης οὔτε μὴν τρόπους θεωρημάτων +τοὺς τοῖς ὑπὲρ ἡμᾶς μυστηρίοις ἀκριβῶς διακονουμένους, +ἢ καὶ ἀνεγκλήτως διερμηνεύειν ἰσχύοντας τὰ θεοπρε- a 34 Α. + πέστερα· τὸ νικᾶν δὲ πάλιν ἐπιτρέψομεν τῆ θείᾳ φύσει τὸν +ἐν ἡμῖν νοῦν τε καὶ λόγοv. οὐχ ὡς λέγεται πάντως νοοῦντες +τὰ περὶ αὐτῆς, ἀλλ’ ὡς αὐτῇ πρέπει καὶ βούλεται. ἢ εἴπερ +οὐκ ὀρθῶς τοῖς τοιούτοις ἡμᾶς ἀποκεχρῆσθαι λόγοις οἴονταί +τινες τῶν ἀνοσίων αἱρετικῶν, τὴν δὲ καθ’ ἡμᾶς ἀναβαίνειν + συνήθειαν οὐκ ἐπιτρέπουσι τὸ σχῆμα τοῦ λόγου, δικαίως +ἀκούσονται Νοείσθω καθ’ ἡμᾶς καὶ γεννῶν ὁ Πατὴρ, μὴ +ἀρνείσθω γαστέρα καὶ τὰς ἐπὶ τῷ τίκτειν ὠδῖνας. “Ἐκ b Ps. cix. 3. +“γαστρὸς γὰρ ἐξεγέννησά σε,’’ φησὶ τῷ Υἱῷ. ἀλλ’ ἴσως, +μᾶλλον δὲ πάντως, ἐροῦσιν ἐκ τῆς καθ’ ἡμᾶς ὁμοιότητος τὴν + ἐφ’ Υἱῷ γνησίαν ὠδῖνα σημαίνεσθαι τοῦ Πατρός. οὐκοῦν +4. περὶ assumptum ex Β. 7. ἐνυπάρχειν Β. ὑπάρχειν Ed. 11. δὴ +καὶ om. Β. 16. μὴν] μὴ Β. αὐτῶν Β. 19. καὶ] + τοὺς Ed. invito Β. +21. τε νοῦν inverso ordine Β. 29. μᾶλλον δὲ om. Β. Statim πάντες Ed. +invitis libris. + + +εὐσεβῶς κἀκεῖνο νοείσθω, κἂν ὡς ἐν ἀνθρωπίνῳ λαλῆται +σχήματι, καὶ λέλυται τὸ πικρὸν αὐτῶν καὶ ἀνόσιον +πρόβλημα.

+

Ἐξήρκει μὲν οὖν, ὡς οἶμαι, καὶ ταῦτα· ἐπειδὴ δὲ χρῆναι +δεῖν ὑπειλήφαμεν τὰ ἐκ τῆς ἐκείνων δυστροπίας ἐπινοηθέντα +προβλήματα, καθάπερ τινὰ πολεμίων ἐσμὸν, τῇ τῶν εὐσεβῶν +c δογμάτων ὀρθότητι κατακρούεσθαι, φέρε δὴ παραθέντες αὐτὰ +κατὰ λόγον ἑκάστῳ τὸν δέοντα, τὸ ἀντιστατοῦν ἀντεγείρωμεν, +καὶ θερμοτέροις κατ’ αὐτῶν ἐξοπλίσωμεν θεωρήμασι +τὴν ἀεὶ νικῶσαν ἀλήθειαν· πρόβλημα δὲ πάλιν, ὡς παρ’ +ἐκείνων, τῶν ἐπιλυόντων αὐτὸ συλλογισμῶν προτετάξεται, +τὴν τοῦ λόγου νῆψιν εἰς ἀκριβεστέραν χωρεῖν ἐρεθίζον +βάσανον, καὶ οἱονεί τινος ποταμίου ῥεύματος φορὰν, ἐπὶ τὸ +πρανὲς ἀεὶ καταφέρον τὴν ἐπὶ τὸ βούλεσθαι τὸ ἀντιτεῖνον +μανθάνειν ἀεὶ τῶν ἐντευξομένων ἀγαθὴν προθυμίαν.

+d +

Προβλήματα ἤτοι ἀντιθέσεις ὡς ἐκ τῶν αἱρετικῶν.

+

„ Εἰ μὴ ἕτερος, φησὶν, ἐνυπάρχει τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ +„ λόγος, οὐσιώδης τε καὶ ἐνδιάθετος παρὰ τὸν ἐξ αὐτοῦ +„ μονογενῆ Υἱὸν, ὃς δὴ καὶ κατὰ τὴν ἐκείνου μίμησιν κα- +„ λεῖται λόγος, ἄτοπόν τι τὸ ἐντεῦθεν ἐκβήσεται, καὶ ὁμολο- +„ γεῖν ἡμᾶς ἀναγκαῖον τοὺς ὀρθὰ φρονεῖν οἰομένους, ὅτιπερ +„ εἰ ὁμοούσιός ἐστιν ὁ Λόγος τῷ Πατρὶ, καὶ ὁ Πατὴρ δὲ τῷ +c „ Λόγῳ, οὐδὲν ἔτι τὸ κωλύον ὁρᾶται λόγον εἶναί τε καὶ +„ καλεῖσθαι τὸν Πατέρα, ὡς ὁμοούσιον Λόγῳ.’’

+

Πρὸς τοῦτο λύσις.

+

Οὐδεὶς, ὦ βέλτιστοι, τρόπος ἡμᾶς ἀναγκάσει Λόγον +οἴεσθαι δεῖν τὸν Πατέρα νοεῖν τε καὶ λέγειν, ἢ καὶ εἶναι +1. λαλῆται Ε. λαλεῖται D. Ed. 8. ἀντεγείρομεν D, 9. θερμοτέροις +ροις B.D.E. θερμοτέρως Ed. 13. ποταμίου Β. Ε. [ποταμείου Ε.] +D. Ed. 14. ἀεὶ B. ἐκεῖ Ed. 15. μανθάνον Β. 16. προβλήματα +ἤτοι ἀντιθέσεις Β. πρόβλημα ἤτοι ἀντίθεσις Ed. 17. φασὶν Migne. 20. τι] +δὲ Β. 21. ἡμᾶς] ὑμᾶς D.E. + + +δύνασθαι πιστεύειν, ὅτιπέρ ἐστιν ὁμοούσιος Λόγῳ· οὐ γὰρ +πάντως τὰ τῆς αὐτῆς ὄντα φύσεως, τὴν εἰς ἄλληλα χωρήσει a 35 Α. +μεταβολὴν καὶ ἀνάκρασιν ὥσπερ τινὰ τὴν ἐξ ἑτέρου πρὸς τὸ +ἕτερον ἐπιδέξεται, ὡς ἐκ πλήθους εἰς ἑνάδα δύνασθαι συσταλῆναι + τὰ σημαινόμενα, ἢ καὶ ἐκ δυάδος εἰς μονάδα τυχόν. +οὐ γὰρ ἐπειδήπερ ὁμοούσιος ὑπῆρχεν ὁ προπάτωρ ’Αδάμ πως +τῷ ἐξ αὐτοῦ φύντι παιδὶ, διὰ τοῦτο χωρήσει μὲν ὁ πατὴρ εἰς +υἱὸν, ἀνταναβήσεται δὲ αὖθις ὁ υἱὸς εἰς πατέρα· ἀλλ’ ἓν +ὑπάρχων πρὸς αὐτὸν, ὡς πρὸς τὴν ἑνότητα τῆς οὐσιώδους + ποιότητος, φορέσει τὸ ἴδιον, καὶ υἱὸς μέν τις ὁ ἐκ πατρός τινος b +νοηθήσεται· πατὴρ δὲ πάλιν ὁ γεννήτωρ τινὸς ἀναδεδειγμένος. +εἰ δὲ οἴεσθε σοφὸν ἐπὶ τούτῳ κατασκευάζειν λόγον, +ἓν δὲ εἶναι πάντως ἡ ὁμοουσιότης ἀναγκάσει τὸ ὁμοούσιον +τῷ ὁμοουσίῳ, καὶ διαστολὴν οὐδεμίαν ἐπιτρέψει κρατεῖν, ὡς + ἕκαστον εἶναι καθ’ ἑαυτὸ, καὶ ἐν ᾧπέρ ἐστι· τί τὸ πεπεικὸς +τὸν ἁπάντων κριτὴν πατέρα μὲν μὴ κολάζειν ὑπὲρ υἱοῦ, +υἱὸν δὲ ὑπὲρ πατρὸς μὴ εἰσπράττεσθαι δίκας; “ ψυχὴ γὰρ, Ezek. xviii. 20. +“φησὶν, ἡ ἁμαρτάνουσα, αὐτὴ ἀποθανεῖται, ὁ δὲ υἱὸς οὐ c +“λήψεται τὴν ἁμαρτίαν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, οὐδὲ ὁ πατὴρ + “λήψεται τὴν ἁμαρτίαν τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ.’’ ἐπειδὴ δὲ ὁμοούσιον +ὄντα τὸν πατέρα τῷ υἱῷ, οὐκ εἰς τὸν τῆς υἱότητος +τόπον ὁ τοῦ τὰ δίκαια κρίνοντος καταφέρει λόγος, οὔτε μὴν +ἀνατίθησι τὸν υἱὸν εἰς τὴν τῆς πατρότητος θέσιν, ἀλλ’ +ἰδιαζόντως ἑκάτερον οἶδεν, οὔτε τοῦτο εἰς ἐκεῖνο χωροῦν, οὔτε + μὴν ἐκεῖνο πρὸς τοῦτο βαδίζον, καίτοι μιᾶς οὔσης ἐπ’ ἀμφοῖν +τῆς οὐσίας· πρόδηλον δήπουθεν, ὡς οὐδεὶς ἀναγκάσει τρόπος d +μεταχωρῆσαι λοιπὸν εἰς τὸ εἶναι Λόγον, τὸν Θεὸν καὶ +Πατέρα, ἐπείπερ ἐστὶν ὁμοούσιος Λόγῳ· μένει γὰρ πάντως +ἐφ’ ἑαυτῷ, τουτέστι Πατὴρ, κἂν ὁ ἐξ αὐτοῦ γεννηθεὶς + νοῆται καὶ ὑπάρχῃ Λόγος, καὶ διὰ τοῦτο Υἱὸς, ἵνα μὴ καὶ ἐν +χείροσι τῶν καθ’ ἡμᾶς φαίνηται τὰ θειότερα.

+2. χωρήσαι Β. 3. τὸ assumptum ex B.D.E. 5. μονάδα Β. ἑνάδα Ed. +6. πως assumptum ex Β. Statim τὸ suprascriptum (pro τῳ] Β. 8. ὁ υἱὸς +αὖθις inverso ordine Β. 9. ὑπάρχον Migne. 14. ἐπιτρέψειν Β. 15. καθ’ +ἑαυτὸ B.D.E. Ed. mg. καθ’ ἑαυτῷ Ed. + + +e

Ἄλλο πρὸς τὸ ἴσον τῆ ἀντιθέσει σχῆμα, διὰ τῆς εἰς ἄτοπον ἀπαγωγῆς.

+

Ὡς οὐδεμίαν ἔχων παραλλαγὴν πρὸς τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα +Heb. i. 3. ὁ Υἱὸς, εἰκὼν δὲ ὑπάρχων ἀκριβεστάτη, “καὶ χαρακτὴρ τῆς +“ὑποστάσεως αὐτοῦ,” πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς εὑρίσκεται +Infra xiv. 9. λέγων “῾Ο ἑωρακὼς ἑ μὲ ἑώρακε τὸν Πατέρα.” ἀλλ’ εἴπερ +οὕτως ἔχων ὁμοούσιός ἐστι τῷ Πατρὶ, τὴν δὲ εἰς ἄλληλα +πάντως ἀνάχυσιν ἐπιδέξεται τὰ ὁμοούσια, οὐδὲν κωλύσει +κατὰ τὸ εἰκὸς Πατέρα νοεῖσθαι τὸν Υἱὸν, ὡς ὁμοούσιον +36 Α. a Πατρὶ, καὶ μεταχωρεῖν εἰς ἐκεῖνο δυνάμενον, οὐδενὸς πρὸς +τοῦτο παραποδίζοντος, εἴπερ ἐξαρκεῖ πρὸς τὸν τῆς μεταβολῆς +τρόπον, ἤτοι μεταστάσεως, ὁ τῆς ὁμοουσιότητος λόγος. +οὐκοῦν νοείσθω Πατὴρ ὁ Υἱὸς, λεγέτω δὲ, ὡς τοῦτο ὑπάρχων +Ps. cix. 3. ἤδη, πρὸς τὸν ἀληθῶς ὄντα Πατέρα “Ἐκ γαστρὸς πρὸ +“ἑωσφόρου ἐξεγέννησά σε·” ἀναλαμβανέτω δὲ εἰς ἑαυτὸν +καὶ πᾶσαν ἁπλῶς τὴν Πατρὶ πρέπουσαν φωνήv. οὗ δὴ +γεγονότος, τὸ πᾶν ἤδη συγκέχυται, καὶ τὸ ἀεὶ ὡσαύτως ἔχον, +b τουτέστιν ἡ ἁγία καὶ ὁμοούσιος Τριὰς, συσταλήσεται πρὸς +ἑνάδα λοιπὸν, εἴπερ τὸ ἑκάστῳ κυρίως τε καὶ ἰδιαζόντως +προσὸν, τῷ τῆς ὁμοουσιότητος ἀφανισθήσεται λόγῳ, καὶ +ἀνατρέψει τὴν τῶν προσώπων διαστολὴν ἡ τῆς φύσεως +ταὐτότης. ἀλλὰ τοῦτο ἄτοπον· οὐκ ἄρα ἔσται Λόγος ὁ +Πατὴρ, ὡς ὁμοούσιος Λόγῳ, μενεῖ δὲ ἄτρεπτος, τοῦτο +ὑπάρχων ὅπερ ἐστὶ, κἂν ἔχῃ πρὸς τὸν ἴδιον Λόγον τὸ +ὁμοφυὲς, ἤτοι τὸ ὁμοούσιοv. καὶ δέδεικται λοιπὸν εἰκαῖον τὸ +ἐκείνων πρόβλημα.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ πᾶς λόγος τινός ἐστι λόγος, τοῦ προσχέοντος +c ἀπὸ γλώττης δηλονότι, ἢ καὶ ἐκ καρδίας ἐρευγομένου καὶ +ἀναφέροντος· ἔσται δὲ Λόγος ὁ Πατὴρ, ἐπείπερ ἐστὶν +ὁμοούσιος Λόγῳ· ἑαυτοῦ λόγος ἔσται λοιπὸν, μᾶλλον δὲ +οὐδενὸς, ἢ καὶ ὅλως οὐχ ὑπάρχει· πῶς γὰρ ἔσται λόγος, +6. ἔχων οὕτως inverso ordine Β. g. ἐκῖνον Β. 10. πρὸς assumptum +ex Β. Ε. deest in D. 20. ἡ om. Β. + + +μὴ ὄντος τινὸς, οὗ λόγος ἐστίν; ἁλλὰ τοῦτο ἄτοπον· οὐ +γὰρ ἔσται ποτὲ τοῦ μὴ εἶναι δεκτικὴ ἡ θεία καὶ ἀκήρατος +φύσις, οὐδὲ μεταχωρήσει ποτὲ εἰς Λόγον ὁ Πατὴρ, κἂν +ὁμοούσιος ὑπάρχῃ Λόγῳ· μενεῖ δὲ Πατὴρ, οὗ καὶ Λόγος + ἐστὶν ὁ Υἱός.

d +

ΑΛΛΟ. Εἰ τροπῆς ἁπάσης καὶ ἀλλοιώσεως τῆς κατὰ τὸν +τῆς οὐσίας λόγον ἡ θεία φύσις ἀνεπίδεκτος εἶναι πιστεύεται· +πῶς τὸν οἰκεῖον ὥσπερ ἀφεὶς τόπον, εἰς τὸ εἶναι Λόγος ὁ +Πατὴρ μεταστήσεται; τροπῆς γὰρ ἔσται δεκτικὸς, ὡς ἐξ + ἀνάγκης τοῦτο παθὼν, ὁ αὐτὸς δὲ οὐκ ἔσται μὴ τηρήσας +ὅπερ ἦν ἐξ ἀρχῆς. εἰ δὲ τοῦτο ἄτοπον· τὸ γὰρ ἀλλοιοῦσθαι +τῆς θείας φύσεως παντελῶς ἀλλότριον· οὐκ ἄρα ἕξει τὴν +μεταβολὴν τὴν εἰς Λόγον ὁ Πατὴρ, ἀλλ’ ἔσται Πατὴρ ἀεὶ, e +τὸ ἄτρεπτον ἔχων καὶ ἀναλλοίωτον ὡς Θεός.

+

Ἄλλο ὡς ἐκ τοῦ αὐτοῦ, διηγηματικῶς.

+

Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ Πατρὸς ἀληθινοῦ πεφηνότα δεικνύων +ἑαυτὸν ὁ Μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος τε καὶ Υἱὸς, +“Πάντα, φησὶν, ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ ἐμά ἐστιν·’’ ἀλλ’ εἰ καὶ Infra xvi. 15. +πάντων ἐστὶ τῶν ἐνόντων τῳ Πατρὶ φυσικῶς ἰδιωμάτων + κληρονόμος ὁ Υἱὸς, ὡς ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν ὑπάρχων· ἀλλά +γε τὸ εἶναι Πατὴρ οὐχ ἕξει ποτέ· καὶ τοῦτο γὰρ ἓν τῶν a 37 Α. +προσόντων τῷ γεννήτορι· μενεῖ δὲ ὁ Υἱὸς οὐδενὸς ἀποστερούμενος +τῶν ἐνόντων τῷ Πατρὶ, κἂν μὴ νοῆται Πατὴρ, +πάντα δὲ ἔχων ἐν ἑαυτῷ τελείως τὰ τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας + ἴδια καὶ ἐξαίρετα. τὸν αὐτὸν δὴ τοῦτον τοιγαροῦν καὶ τῷ +προσώπῳ τοῦ Πατρὸς ἐφαρμόσαντες λόγον, πάντα μὲν ἔχειν +αὐτὸν τὰ τοῦ Υἱοῦ φαμεν φυσικῶς, μὴ μὴν δύνασθαί ποτε, +καὶ εἰς υἱότητα καὶ εἰς τὸ εἶναι Λόγος μεταχωρεῖν, ὡς δὲ +3. ποτὲ εἰς λόγον hoc ordine Β. 7. οὐσίας Β. οὐσιώσεως Ed. 8. πῶς] +τί Β. 15. ὡς [οσ Β.] assumptum ex Β. Ε. 17. αὐτὸν Β. 18. ἀλλ’ +εἰ καὶ Β. ἁλλὰ καὶ Vecci Epigr. Ed, εἰ δὲ Const. Meliten. Archidiac. ejus de Proc. +Sp. SS. Orat. ii. 20. ὁ υἱὸς ὡς Veccus. Const. Melit. ὡς υἱὸς καὶ D.E. ὁ υἱὸς +καὶ Ed. 27. φαμὲν τὰ τοῦ Υἱοῦ inverso ordine Β. 28. κοὶ alt.] ἢ Β. +λόγος B.D.E. λόγον Ed. + + +b ἄτρεπτον ὄντα κατὰ φύσιν τοῦτο μένειν ὅπερ ἐστὶν, ἵνα +πρὸς τῷ εἶναι Θεὸς καὶ Πατὴρ, ὑπάρχῃ καὶ ἀναλλοίωτος, +ἀναλλοίωτον ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν ἐξ αὐτοῦ πεφηνότα Λόγον, +τουτέστι τὸν Υἱόν.

+

ΑΛΛΟ. κατῃτιᾶτό τινας διὰ τῶν ἁγίων προφητῶν ὁ +Ezek. xxii. 26. Νομοθέτης καὶ Θεὸς λέγων “Ἀνὰ μέσον ἁγίου καὶ βεβήλου +“οὐ διέστελλον· πολλὴ γὰρ ὄντως ἐν τούτοις ὁρᾶται +τρόπων διαφορὰ, ἤτοι ἐναντιότης, παρὰ τοῖς ἐθέλουσι φιλο- +c κρινεῖv. ἀλλ’ εἴπερ ἐνδέχεται τὴν τῶν ὁμοουσίων εἰς ἑαυτὴν +ἀνακιρνᾶσθαι φύσιν, καὶ τὰ ἐν ἰδιαζούσαις τε καὶ ἀτόμοις +ὑποστάσεσιν ὄντα δραπετεύσει πρὸς ὅπερ ἂν βούληται τῶν +ὁμογενῶν, ἢ ὁμοειδῶν· ποῖος ἡμῖν ἄρα διαστέλλει λόγος τῶν +ἁγίων τὸν βέβηλον, εἰ μηδαμόθεν ὁρᾶται τοῦ ἰδίως ὄντος, ἢ +τοῦ τίς ἐστι, διαφορὰ, διὰ δὲ τὴν ταὐτότητα τῆς οὐσίας ἐν +τῷ ἑτέρῳ κεῖται τὸ ἕτερον; ἔστω τοίνυν ἡμῖν, ἀδιαφορούσης +d ἐντεῦθεν τῆς ἐφ’ ἑκάστῳ γνώσεως, συγκεχυμένα τὰ πάντων +εἰς πάντα· καὶ ὁ μὲν προδότης Ἰούδας, ὡς Πέτρος ἢ Παῦλος, +ὡς ὁμοούσιος Πέτρῳ καὶ Παύλῳ· Πέτρος δ’ αὖ πάλιν +ἢ Παῦλος, Ἰούδας, ἅτε δὴ καὶ πρὸς αὐτὸν ὄντες ὁμοούσιοι. +ἀλλ’ ἔστι τὸ οὕτω φρονεῖν ἀλογώτατον, καὶ οὐκ ἀναιρήσει +πάντως τὴν κατά τι τῶν ὁμογενῶν ἢ ὁμοειδῶν πρὸς ἄλληλα +διαφορὰν τὸ εἶναι τῆς αὐτῆς οὐσίας αὐτά. οὐκ ἄρα καὶ τὸ +ἐφ’ ἡμῶν ἀσθενοῦν κατὰ τῆς θείας οὐσίας τοσοῦτον ἐκνεανιεύσεται, +ὡς ἐπαναγκάσαι Λόγον εἶναί τε καὶ καλεῖσθαι τὸν +e Θεὸν καὶ Πατέρα, ἐπειδήπερ ἐστὶν ὁμοούσιος Λόγῳ. μένει +γὰρ ἀεὶ Πατὴρ, τὴν τοῦ τί ἐστι κατὰ τοῦτο διαφορὰν οὐδαμόθεν +ζημιοῦσθαι δυνάμενος, ἀλλ’ οὐδὲ τῆ ταὐτότητι τῆς +οὐσίας τὸ μηδὲν ἰδίως κεκτῆσθαι παραχωρῶν· καὶ πλεονεκτήσει +μὲν οὐδαμῶς κατὰ τοῦτο τὸν Υἱὸν, γνήσιον δὲ μᾶλλον +ἀποδείξει, καὶ ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν ἔχοντα τὸ ἄτρεπτον καὶ +5. διὰ τῶν ἁγίων προφητῶν ὁ Νομοθέτης lioc ordine B.D. Verba quatuor +priora om Ε., post ὁ Νομοθέτης tr. Ed. 7. οὐ om. B. 13. ἢ correxi. ἡ Ε. +15. ἔστα Β. ἐντεῦθεν ἀδιαφορούσης inverso ordine Β. 19. καὶ assumptum +ex B. 22. τὸ alt. om. B. + + +ἀναλλοίωτον τοῦ γεννήσαντος, καὶ διὰ τοῦ κεκτῆσθαι καὶ +αὐτὸν ἰδίως καὶ μόνον τὴν υἱότητα, καὶ εἰς Πατέρα μὴ μετα- a 38 Α. +βάλλεσθαι, ὥσπερ οὖν οὐδὲ ἐκεῖνος εἰς Υἱόν.

+

Πρόβλημα, ἤτοι ἀντίθεσις ἑτέρα ὡς παρὰ τῶν αἱρετικῶν.

+

„Οὐκ εὐλόγως, φασὶν, ὡς οὐ φρονοῦσιν ὀρθῶς ἐπισκή- +,, πτετε τοῖς ἕτερον εἶναι λέγουσι τὸν ἔμφυτον ἐν τῷ Θεῷ +,, καὶ Πατρὶ Λόγον παρὰ τὸν Υἱόν· καίτοι σαφῶς αὐτοῦ +„ λέγοντος ἀκούοντες ἐν ταῖς εὐαγγελικαῖς ἐξηγήσεσιν, ὅτι +„ οἶδα τὸν Πατέρα καὶ τὸν λόγον αὐτοῦ τηρῶ. εἰ δὲ, b Infr viii. 55. + „ καθάπερ αὐτὸς διισχυρίσατο, τὸν τοῦ Πατρὸς τηρεῖ λόγον, +„ ἕτερος ἃν εἴη πάντως δήπου καὶ ἀναγκαίως, ὡς πρὸς αὐτὸν, +„ ἐπειδήπερ ἀνάγκη τὴν τῆς ἑτερότητος σώζεσθαι διαφορὰν +„ τῷ τηροῦντι πρὸς τὸ τηρούμενον.’’

+

Λύσεις ἐφεξῆς διάφοροι δεικνύουσαι σαφῶς, ὅτι ὁ Λόγος ἐστὶ τοῦ + Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Υἱός.

+

Εἰ μὴ αὐτός ἐστιν ὁ Μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ὁ Λόγος αὐτοῦ, ἕτερος δέ τις ἐνυπάρχει τῷ Θεῷ c +παρ᾿ αὐτὸν, ὃν ἐνδιάθετον ὀνομάζουσιν, οἱ τὴν ἐναντίαν +προισχόμενοι δόξαν λεγέτωσαν ἡμῖν, πότερόν ποτε ὁ διὰ τῆς + αὐτῶν ἀμαθίας ἐπινοούμενος λόγος ἐνυπόστατός ἐστιν, ἢ +οὐχί· εἰ μὲν γὰρ ἐροῦσιν ὑφεστάναι καθ’ ἑαυτὸν ἐν ὑπάρξει +νοούμενον ἰδίᾳ, δύο δὴ πάντως ὁμολογήσουσιν εἶναι υἱούς· +εἰ δὲ ἀνυπόστατον ἐροῦσιν αὐτὸν, οὐδενὸς μεσολαβοῦντος ἔτι +καὶ διατειχίζοντος τὸν Υἱὸν, πῶς ἔσται τρίτος ἐκ Πατρὸς, καὶ + οὐχὶ μᾶλλον προσεχῶς, ὡς Υἱὸς πρὸς Πατέρα; d +Ἄλλο διὰ τῶν αὐτῶν θεωρημάτων.

+

Λόγον μὲν ὑπάρχειν τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ τὸν ἐνδιάθετον οἱ +2. μόνον Β. μόνως Ed. 3. ἐκεῖνος B.D.E. ἐκεῖνο Ed. conjiciens ἐκεῖνον. +5. φησιν D ut vid. Ε. 10. τηρεῖν Β. 12. ἐπείπερ Β. 22. εἶναι +υἱούς hoc ordine B.D.E. 27. Λόγον] λέγω Ε. οἱ] ὃν οἱ Ε. + + +δι’ ἐναντίας ὁρίζονται, δι’ οὗ κατὰ τὴν αὐτῶν ἀκαλλεστάτην +ὑπόνοιαν, τὴν τοῦ Πατρὸς βούλησιν ὁ Υἱὸς ἐκδιδάσκεται· +ἀλλ’ ὅσην ἔχει μωρίαν αὐτοῖς τὸ ἐπὶ τούτῳ δόγμα, θεωρεῖν +ἀναγκαῖοv. ἐννοῆσαι δὲ τοιώσδε προσήκει τὸν ἐπὶ τῷ +πράγματι λογισμόv. τὸ πατὴρ ὄνομα, ὡς πρὸς τὸν υἱὸν +e οὐδὲν ἔχει τὸ μέσον, ὡς ἐξ ἀνάγκης εἰσβαῖνοv. τί γὰρ ἔσται +μέσον πατρὸς πρὸς υἱὸν, ἦ αὖ πάλιν υἱοῦ πρὸς πατέρα; +ἀλλ’ εἴπερ κατὰ τὴν ἐκείνων ἀμαθίαν διατειχίζει τοῦ Πατρὸς +τὸν Υἱὸν μεσολαβοῦσα βούλησις καὶ λόγος ἐνδιάθετος, ὃν +καὶ ταύτης εἶναί φασιν ἑρμηνευτικὸν, οὐκ ἔτ’ ἂν νοοῖτο +πατὴρ ὅλως ὁ Πατὴρ, ἀλλ’ οὐδὲ υἱὸς ὁ Υἱὸς, εἴπερ ἐν ἰδίαις +ὑποστάσεσι κεῖσθαι νοήσομεν τήν τε βούλησιν τοῦ Θεοῦ +39 A. a καὶ τὸν ταύτην διερμηνεύοντα λόγοv. εἰ δὲ ἀνυπόστατα +δώσομεν ὑπάρχειν αὐτὰ, ἀμέσως ἄρα καὶ προσεχῶς ὁ Υἱός +ἐστιν ἐν τῷ Θεῷ καὶ Πατρί· ποῖ δὴ ἄρα λοιπὸν ὁ ἐνδιάθετος +χωρήσει λόγος, ἢ ποῖον ἕξει τόπον ἡ βούλησις, ἑτέρα νοουμένη +παρὰ τὸν Υἱόν;

+

Ἄλλο διὰ τῆς εἰς ἄτοπον ἀπαγωγῆς.

+

‘Oμοούσιον εἶναι πιστεύομεν τὴν ἁγίαν καὶ προσκυνουμένην +Τριάδα, κἂν ἡ τῶν αἱρετικῶν μανία μὴ βούληται· ἀλλ’ +b οἶμαι προσήκειν ἐπὶ τῶν ὁμοουσίων παραδέχεσθαι καὶ τὸ +ἀλλήλοις αὐτὰ κατὰ πάντα προσεοικέναι, κατά γε τὸν τῶν +φυσικῶν ἰδιωμάτων λόγοv. εἴπερ οὖν κατὰ τὴν τινῶν +ἀβουλίαν ἐνυπάρχει τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ λόγος τις ἕτερος +ἐνδιάθετος παρὰ τὸν Υἱὸν, ἕξει πάντως καὶ ὁ Υἱὸς λόγον +ἐνδιάθετον ἐν ἑαυτῷ, ὡς εἰκὼν αὐτοῦ καὶ ἀπαράλλακτος τῆς +Heb.i. 3. ὑποστάσεως χαρακτὴρ, καθὰ γέγραπται· ἕξει δὲ ὁμοίως +αὐτῷ καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, κατὰ τὴν ἴσην τῶν νοη- +c μάτων ἀναλογίαv. γέγονεν οὖν ἡμῖν ἡ τριὰς ἐν διπλῷ, καὶ +10 νοοῖτο—Πατὴρ] ὅλως νοοῖτο πατήρ Β. 14. ὑπάρχει δώσομεν Β. +μέσως Β. 15. τῷ assumptum ex Β. 27. χαρακτὴρ post γέγραπται tr. Β. +καθὰ Β. καθὼς Ed. + + +ἐν συνθέσει λοιπὸν ἡ θεία φαίνεται φύσις. ἀλλὰ τοῦτο +ἄτοπον· ἐν δὲ ταῖς ἁπλαῖς οὐσίαις, οὐδὲν ἕτερόν τι ἐστὶ τὸ +παρ’ αὐτάς· οὐδὲν ἄρα διακωλύσει τὴν ἁγίαν καὶ ὁμοούσιον +τριάδα προσεχῶς συνῆφθαι, μεσολαβοῦντος οὐδενός.

+

Ἄλλο διηγηματικῶς.

+

Ὅτε τὰ ὀνόματα προτατττομένων τῶν ἄρθρων ἡ θεία τίθησι +γραφὴ, τότε καὶ ἕν τι σημαίνει, ὃ μόνον ἐστὶ κυρίως d +καὶ ἀληθινῶς, ὁποῖον εἶναι λέγεται· ἄρθρον δὲ οὐ προθεῖσα, +γενικωτέραν ποιεῖται κατὰ παντὸς τοῦ σημαινομένου τὴν + δήλωσιν, οἷον· ἥξει γὰρ ὁ λόγος καὶ δι’ ἐναργοῦς ἀποδείξεως· +πολλοὶ καλοῦνται θεοί· ἀλλ’ ὅταν μετὰ τοῦ ἄρθρου +λέγηται Ὁ Θεὸς, τὸν μόνον ὄντα καὶ κυρίως σημαίνει· +ἁπλούστερον δὲ, καὶ ἄρθρου χωρὶς, ἕνα τυχὸν τῶν εἰς τοῦτο +κατὰ χάριν κεκλημένωv. καὶ πάλιν ἄνθρωποι πολλοί· ἀλλ’ + ὅτε μετὰ τοῦ ἄρθρου φησὶν ὁ Σωτῆρ’ Ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, +ὡς ἐκλελοχισμένον ἀπὸ μυριάδων ἑαυτὸν κατασημαίνει. e +τοῦτον ἐχόντων τῶν ὀνομάτων τὸν τύπον παρὰ τῇ θείᾳ +γραφῇ, πῶς ἄρα προσήκει νοῆσαι τό Ἐν ἀρχὴ ἦν ὁ Λόγος; +εἰ μὲν γὰρ πᾶς λόγος τοῦ Θεοῦ διὰ τούτου σημαίνεται, ὡς + ὑπάρχων ἐν ἀρχῇ, δεικνύτωσαν αὐτοὶ, καὶ ληροῦμεν ἡμεῖς· +εἰ δὲ προτάξας τὸ ἄρθρον ὁ εὐαγγελιστὴς, ὡς ἕνα καὶ κυρίως +ὄντα σημαίνει, βοῶν Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος· τί μάτην φιλονεικοῦσιν +ἕτερον ἔπεισ’ φέροντες, ἵνα μόνον ἐκπέμπωσι τῆς a 40 Α. +οὐσίας τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱόν; ἐννοοῦντας δὲ τὸ ἐπὶ τούτοις + ἄτοπον παραιτεῖσθαι προσήκει τὴν τῶν ἑτεροδοξούντων +ἀβουλίαν.

+

Ἄλλο, δεικνύον ὅτιπερ οὐ κατὰ τὸν ἐνδιάθετον λόγον, ὡς ἐκεῖνοί φασι, +μορφοῦται ὁ Υἱὸς, ἀλλ’ εἰκών ἐστιν αὐτοῦ τοῦ Πατρός.

+

Εἰ διὰ τοῦτο Λόγος ἐστί τε καὶ ὀνομάζεται κατ’ ἐκείνους +2. τι assumptum ex Ε. ἕτερον ἔστι ἕτερον (sic) Β. 7. ἕν τι] ἐν τῷ (sic) Ε. +ὂ μόνον ἐστὶ κυρίως Veccus. Ed. οὐ μόνος ἔσται κύριος Β. 8. προθεῖσα Β. +προσθεῖσα Ed. conjiciens tamen id quod Β. 16. ἐκλελοχισμένων D. +23. ἐκπέμπωσι] ἐκτεμοῦσιν Β. ἐκπέμπουσιν Β suprascr. + + +b ὁ Μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὅτι δὴ τὸν ἐνδιάθετον τοῦ +Πατρὸς δεχόμενος λόγον, οἱονεὶ μορφοῦται πρὸς ἐκεῖνον, τί +μὴ λέγων ὁρᾶται πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητάς Ἐγὼ καὶ ὁ +λόγος τοῦ πατρὸς ἕν ἐσμεν, ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν +λόγον τοῦ πατρός; ἐπειδὴ δὲ πάντα ὑπερβὰς ἑαυτὸν ἐξομοιοῖ +μόνῳ μόνος τῷ Πατρὶ, οὐδενὸς ἄρα μέσου χωροῦντος +πρὸς τὴν ὁμοίωσιν, αὐτῷ τῷ γεννήτορι καὶ οὐχ ἑτέρῳ τινὶ +παρ’ αὐτὸν προσεοικὼς ὁ Υἱὸς νοηθήσεται.

+c

Ἀντίθεσις, ὡς ἐκ τῶν δι’ ἐναντίας.

+

„Ἕτερον, φασὶν, ὄντα τὸν Υἱὸν παρὰ τὸν ἐνδιάθετον τοῦ +„ Θεοῦ λόγον εὑρίσκομεν, οὐ ταῖς ἑαυτῶν ἐννοίαις εἰς τοῦτο +„ προσέχοντες ἀλλὰ τοῖς ἀπὸ τῆς θείας γραφῆς θεωρήμασι· +„ τί γὰρ ἐροῦμεν ὅταν ἀκούσωμεν τοῦ Υἱοῦ λέγοντος πρὸς +Infra xii. 28. „ ’τον Πατέρα ‘Δόξασόν σου τὸν Υἱόν· τοῦ δὲ Πατρὸς αἰ) +„ πάλιν ἀποκρινομένου καὶ λέγοντός ‘καὶ ἐδόξασα καὶ 1 +„ ‘πάλιν δοξάσω.’ ἆρα οὐχὶ πάντως ἐν λόγῳ δώσομεν +d „ ἀπολογεῖσθαι τῷ Υἱῷ τὸν Πατέρα; πῶς οὖν οὐχ ἕτερος +„ παρὰ τὸν Υἱὸν ὁ δι’ οὗ πρὸς αὐτὸν ὁ Πατὴρ ἀντιφθέγ- +„ γεται;”

+

Πρὸς τοῦτο λύσεις ἐφεξῆς διάφοροι.

+

Αποθαυμάζειν ἄξιον, μᾶλλον δὲ ἤδη καὶ ὀλοφύρεσθαι +τοὺς ἀνοσίους αἱρετικοὺς, καὶ δὴ κἀκεῖνο λέγειν ἐπ’ αὐτοῖς τὸ +Hier. xxii. 10. ἐν προφήταις λαλούμενον “ Μῆ κλαίετε τὸν τεθνηκότα +e “ μηδὲ θρηνεῖτε αὐτόν· κλαύσατε κλαυθμῷ τὸν’’ τοιαῦτα περὶ +τοῦ Μονογενοῦς φρονοῦντα καὶ λέγοντα· τί γὰρ ἂν γένοιτο +τῶν τοιούτων ἀθλιώτερον, εἴ γε κυρίως τε καὶ ἀληθῶς ταύτην +εἶναι τοῦ Πατρὸς ὑπετόπασαν τὴν φωνὴν, ἧς οὐ μόνος +2. Πατρὸς] Θεοῦ Β. 7. πρὸς assumptum ex Β. 10. φασὶν ὄντα +Elith. φησὶν ὄντα Β. ὄντα φησὶ Ed. τοῦ Θεοῦ om. Eiith. 13. τί γὰρ +ἐροῦμεν ὅταν] ὅταν γὰρ Euth. τοῦ υἱοῦ λέγοντος hoc ordine Β. Euth. 14. δὲ +πατρὸς οὖ Eutli. Ed. δ’ ο.ὐ πατρὸς Β. 15. ἀποκριναμένου B. 16. ἆρ’ Euth. +18. ἀντιφθέγγεται] Pergit τί γένοιτ’ ὂν τῶν (20) Elltll. 22. δὴ] γρ. δεῖ D mg. +23. προφήταις Β. προφήτη Ed. 24. τὸν] + τὰ τὰ Ed. invitis Β. Ε. 27. ὑπετόπασαν +Eutli. Ed. ὑπετόπησαν Β. + + +ὑπήκουσεν ὁ Σωτὴρ, ἀλλὰ καὶ αὐτὴ τῶν Ἰουδαίων ἡ περιεστῶσα +πληθὺς, μᾶλλον δὲ τῶν ἁγίων μαθητῶν ὁ χορός; +ἔδει γὰρ μᾶλλον αὐτοὺς τὰ θεοπρεπῆ φαντάζεσθαι πλεονεκτήματα, +καὶ μὴ τοῖς καθ’ ἡμᾶς νόμοις ὑπάγειν πειρᾶσθαι + τὰ ὑπὲρ ἡμᾶς. τὴν μὲν γὰρ τοῦ σώματος ἀκοὴν σωματικὴ +προσαράσσει φωνὴ, καὶ κτύπος ὁ διὰ χειλέων εἰς ἀέρα a 41 A. +προκύψας, ἢ διά τινος μηχανῆς ἑτέρας ἐπινοηθείς· τὴν δὲ ἐν +ἀῤῥήτοις φωναῖς ἠρέμα καὶ οἱονεὶ κατὰ νοῦν στρεφομένην +βούλησιν τοῦ Πατρὸς, μόνος οἶδεν ἐν αὐτῷ φυσικῶς ὑπάρχων + ὁ Υἱὸς ὡς σοφία αὐτοῦ. φωνῇ δὲ τῇ διὰ κτύπου κεχρῆσθαι +τὸν Θεὸν ὑπολαμβάνειν παντελῶς ἀπίθανον, εἴπερ +οἰόμεθα δεῖν ἀποσώζειν τῇ ὑπὲρ πάντα φύσει τὰ ὑπὲρ τὴν +κτίσιv. ἄλλως τε καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ +Χριστὸς οὐκ ἔφη αὐτὴν φωνὴν εἶναι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, b + ἀλλ’ οὐδὲ τῆς παρ’ ἑτέρου δεόμενον ἑρμηνείας πρὸς τὸ δύνασθαι +μαθεῖν τὴν τοῦ Πατρὸς βούλησιν ἑαυτὸν ἐπιδεικνύει +λέγων “Οὐ δι’ ἐμὲ ἡ φωνὴ αὕτη γέγονεν, ἀλλὰ δι’ ὑμᾶς·” Infra xii. 30. +χρῆν δέ γε, ὦ βέλτιστοι, μᾶλλον εἰπεῖν, εἴ γε καλῶς τὰ +τοιαῦτα περὶ αὐτοῦ δοξάζετε Ἠκούσατε μετ’ ἐμοῦ τῆς φωνῆς + τοῦ Πατρός· νυνὶ δὲ εἰς πᾶν τοὐναντίον περιτρέψας τὸ +δηλούμενον, οὔτε φωνῆς ἑαυτὸν δεδεῆσθαι προσομολογεῖ, +γεγενῆσθαι δὲ μᾶλλον αὐτὴν δι’ ἐκείνους διισχυρίζεται, οὐκ c +ἐκπεφωνῆσθαι παρὰ τοῦ Πατρὸς, ἀλλὰ γενέσθαι καὶ δι’ +ἐκείνους. καὶ εἰ πάντα δι’ αὐτοῦ ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ ἐργάζεται, + δι’ αὐτοῦ δὴ πάντως καὶ τοῦτο, μᾶλλον δὲ αὐτὸς ἦν ἡ φωνὴ, +οὐχ ἑαυτῷ τὴν τοῦ γεννήσαντος ἑρμηνεύων διάθεσιν· ἤδει +γὰρ ὡς Υἱός· ἀλλὰ ταῖς τῶν περιεστώτων ἀκοαῖς, ἵνα +πιστεύσωσιν.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ λόγου τινὸς ἐμφύτου δεδεῆσθαί φασι τὸν Υἱὸν, +1. ὑπήκουσεν Euth. ἐπήκ. Ed. ἡ τῶν ’Ιουδ. et ὁ τῶν ἁγ. μ. inverso ordine Euth. +2. καὶ pro μᾶλλον δὲ Euth. 4. πειρᾶσθαι ὑπάγειν inv. ord. Euth. 5. μὲν +om. Euth. τοῦ assumptum ex B. Euth. 9. οἶδ’ Ε. ἐν αὐτῷ φυσικῶς Euth. +Ed. φυσικῶς αὐτῷ Β. 13. ὁ alt. om. Euth. 14. ἔφησεν Euth. φωνὴν et +τῆς ora. Euth. 18. ἐχρῆν Euth. 19. αὐτοῦ Β. Ε. Θεοῦ D. Ed. εἴ γε— +δοξάζετε desunt in Euth. 20. νῦν Euth. 22. αὐτὸν Ed. invitis omnibus. +sed αὐτὴν Ed. mg. μᾶλλον αὐτὴν hoc ordine Euth. [Ed.] inverso ordine B. + + +ἵνα διδάσκηται παρ’ αὐτοῦ τὴν βούλησιν τοῦ Θεοῦ καὶ +1 Cor. i. 24. d Πατρός· ποῖ ποτε ἄρα χωρήσει λέγων ὁ Παῦλος “Χριστὸς +“Θεοῦ δύναμις καὶ Θεοῦ σοφία;” πῶς γάρ ἐστι σοφία τοῦ +Πατρὸς ὁ Υἱὸς, εἰ σοφίας ὑπάρχων ἐπιδεὴς τὸ τέλειον παρ’ +ἑτέρου κομίζεται, διὰ τοῦ μανθάνειν ἅπερ οὐκ οἶδε δηλαδή; +ἢ πῶς οὐκ ἀνάγκη λέγειν, οὐκ εἶναι τελείαν ἐν τῷ Πατρὶ τὴν +σοφίαν αὐτοῦ; καὶ εἰ σοφία τοῦ Πατρός ἐστιν ὁ Υἱὸς, πῶς +ἂν ἑτέρα νοοῖτο παρ’ αὐτὸν ἡ βούλησις; ὥρα γὰρ λέγειν μὴ +ἐν σοφίᾳ τελεῖσθαι τὴν βούλησιν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός. +e ἀλλὰ πολλή τις ἐστὶν ἡ ἐν τούτοις ἀσέβεια, καὶ πανταχόθεν +ὁ λόγος τὸ δύσφημον ἔχει. οὐκ ἄρα τῆς παρ’ ἑτέρου μαθητείας +μέτοχος ὢν ὁ Υἱὸς οἶδε τὰ ἐν τῷ ἰδίῳ Πατρὶ, ἁλλ’ +Ib. ii. 10. αὐτὸς ὢν ὁ Λόγος καὶ ἡ σοφία καὶ ἡ βούλησις “πάντα +“ἐρευνᾷ καὶ τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ,’’ καθὰ γέγραπταί που καὶ +περὶ τοῦ Πνεύματος.

+Heb.i.3. ΑΛΛΟ.

῾Ως εἰκόνα καὶ χαρακτῆρα τοῦ Πατρὸς ἀπαράλλακτον +εἰσφέρουσιν ἡμῖν τὸν Υἱὸν αἱ θεῖαι γραφαί· καὶ +Infra xiv. 9. αὐτὸς δέ που φησὶν ὁ Σωτῆρ’ “Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν +“Πατέρα.” ἀλλ’ εἴπερ ἔχων οὕτως ὁμοιότητος πρὸς αὐτὸν +οὐκ οἶδεν ἐξ ἑαυτοῦ τὰ ἐν αὐτῷ, δεῖται δὲ ὥσπερ τῶν παρ’ +42 A. a ἑτέρου διηγημάτων εἰς τὸ μαθεῖν· ὥρα καὶ αὐτὸν ἐν τούτοις +εἶναι τὸν Πατέρα νομίζειν, εἴπερ ἐστὶν ἐν ὁμοιότητι τῆ πρὸς +τὸν Υἱὸν, δεήσεται δὲ καὶ αὐτὸς τοῦ διερμηνεύοντος τὰ ἐν τῷ +γεννήματι κατὰ τὸ ἀφανὲς κείμενα. καὶ γέγονεν ἡμῖν πρὸς +τοῖς ἐντεῦθεν ἀτόποις ἢ θεία φύσις καὶ ἀγνοίας δεκτική. +ἐπειδὴ δὲ τὸ οὕτω φρονεῖν ἀσεβὲς, χωρητέον ἐπὶ τὰ πρεπωδέστερα· +τοῦτο γὰρ τὸ σύμφερον ὁρᾶται καὶ χρήσιμον.

+1 Cor. ii. 10. Ib. 11.

ΑΛΛΟ. “ Πάντα,” φησὶν ὁ μακάριος Παῦλος, “ τὸ Πνεῦμα +“ἐρεύνα καὶ τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ·’’ πρὸς δέ γε τούτῳ “Τίς +“γὰρ οἶδεν ἀνθρώπων τὰ τοῦ ἀνθρώπου, εἰ μὴ τὸ πνεῦμα +“τοῦ ἀνθρώπου τὸ ἐν αὐτῷ; οὕτω καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ οὐδεὶς +7. σοφία] σοφίαν Ε. 8. πόρ’ αὐτὴν Ε. 10. ἐν τούτοις ἡ inverso +ordine Β. 13. βούλησις] βουλὴ Ε. 17. αἱ θεῖαι γραφαὶ τὸν Υἱὸν +inverso ordine Β. 32, νομίζειν] ὀνομάζειν Β. τῆ] τῷ Ε. + + +“ἔγνωκεν, εἰ μὴ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ τὸ ἐν αὐτῷ. ὅτε +τοίνυν τὸ πάντα ἐξακριβοῦν Ἅγιον Πνεῦμα, οὐ μόνον τοῦ +Πατρός ἐστιν, ἁλλὰ καὶ τοῦ Υἱοῦ· πῶς ἃν ἔτι λοιπὸν +ἀγνοήσαι τι τῶν ἐν τῷ γεγεννηκότι τὸ Πνεῦμα ἔχων ἐν + ἑαυτῷ φυσικῶς τὸ πάντα εἰδός; οὐκοῦν περιττὸν ἤδη φανεῖται +τὸ δι’ ἑτέρου μανθάνειν οἴεσθαι τὸν Υἱὸν τὴν τοῦ Πατρὸς +θέλησιν, ἀργήσει δὲ πάντως ἡ χρεία τοῦ μάτην μεσιτεύοντος c +λόγου, κατὰ τὴν ἐκείνων ἀπαιδευσίαv. πάντα γὰρ οἶδεν ὁ +Υἱὸς ἐξ ἑαυτοῦ.

+

ΑΛΛΟ Διὰ ΤΗΣ ΕΙΣ ΑΤΟΠΟΝ ΑΠΑΓΩΓΗΣ. Οἱ τῆς τοῦ Μονογενοῦς +κατηγοροῦντες οὐσίας, διὰ τοῦ μὴ εἰδέναι λέγειν +αὐτὸν τὸ τοῦ Πατρὸς θέλημα, διδασκάλῳ δὲ ὥσπερ ἀποκεχρῆσθαι +πρὸς τὸ μαθεῖν, ἑτέρῳ τῷ παρ’ αὐτῶν ἐπινοηθέντι +λόγῳ, ὃν δὴ καὶ ἐνδιάθετον ὀνομάζουσι, λεγέτωσαν ἡμῖν, + εἴπερ οἴονται δεῖν τὴν οἰκείαν ἐπὶ τούτῳ κρατύνειν δόξαν, +πότερόν ποτε κατὰ φύσιν ἴσον ἐροῦσιν ὑπάρχειν τῷ Υἱῷ τὸν d +ἐνδιάθετον λόγον· ὑποκείσθω γὰρ ὡς καὶ ὑφεστὼς ἤδη καθ’ +ἑαυτόν· ἢ οὐκ ἴσον μὲν, χείρονα δέ πὼς, ἢ καὶ ἀμείνω; εἰ +μὲν οὖν ἐλάττονα νομιοῦσιν αὐτὸν, καὶ εἰς αὐτὸν ἀσεβήσουσι + τὸν Πατέρα· ἔσται γάρ τι πάντως ἐν αὐτῷ τὸ χεῖρον +αὐτοῦ, καὶ ἕτερον παρ’ αὐτὸν, τουτέστιν, ὁ ἐνδιάθετος λόγος. +εἰ δὲ χείρονα μὲν οὐκ ἐροῦσιν, ἐπιτρέψουσι δὲ αὐτῷ τὸ ἐν +ἀμείνοσι κεῖσθαι παρὰ τὸν Υἱὸν, διπλοῦν ἔσται πάντως κατὰ +τοῦ Πατρὸς τὸ ἐφ’ Υἱῷ κατηγόρημα. πρῶτον μὲν γὰρ γεννήσας + ἁλώσεται τὸ χεῖρον ἢ ἐν οἷς ἐστιν αὐτός. εἶτα πρὸς e +τούτῳ καὶ αὐτὸς ἕξει κρείττονα τὸν ἐνδιάθετον λόγον, εἴπερ +ἐστὶν ὁ Πατὴρ ὁμοούσιος τῷ Υἱῷ τῷ κατ’ ἐκείνους τὸ +ἔλαττον ἀποφερομένῳ. ἀλλ’ εἰκός γε δήπου τῆς ἐπ’ ἄμφω +δυσφημίας ἀποπηδᾶν τοὺς δι’ ἐναντίας· ἴσον δὲ κατ’ οὐσίαν + ὑπάρχειν ἐροῦσι τῷ Υἱῷ τὸν ἐνδιάθετον τοῦ Πατρὸς λόγον. +3. ἂν assumptum ex B.D.E. 4. ἀγνοήσῃ Ε. 5. ἤδη om. Β. 8. ὁ +Υἱὸς οἶδεν inverso ordine Β. 10. Haec διὰ τῆς εἰς ἄτοπον ἀπαγωγῆς assumpta +ex Β. 15. ἐπὶ τούτῳ assumptum ex Β. 22. ἐπιστρέψουσι Β. 25. καὶ +αὐτὸς πρὸς τοῦτο inverso ordine Β. 28. γε om. Β. + + +οὐκοῦν λέλυται τὸ ζητούμενοv. πῶς γὰρ ὁ εἷς διδάξει τὸν +ἕτερον, ὡς εἰδὼς μὴ γινώσκοντα, εἴπερ ἴσοι κατὰ φύσιν +43 Α. a εἰσὶν ἀμφότεροι; πανταχόθεν τοιγαροῦν ἀσθενοῦντος τοῦ +παρ’ ἐκείνοις λόγου, παρέλκον ἂν εἴη λοιπὸν μεσιτεύεσθαι +παρά τινος ὑπονοεῖν τὸν Υἱὸν, καὶ οὐχὶ μᾶλλον αὐτὸν εἶναι +πιστεύειν τὸν ἐν Θεῷ Πατρὶ Θεὸν Λόγον, ὃς ἦν ἐν ἀρχῇ.

+

ΑΛΛΟ. Ἐν Υἱῷ φησιν ὁ μακάριος Παῦλος τοὺς ἁπάσης

+Col.ii. 3.

σοφίας καὶ πάσης γνώσεως ἀποκεκρύφθαι θησαυρούς· ἀλλ’ +εἴπερ ἐστὶ λέγων τὰ τοιαῦτα ἀληθὴς, πῶς ἂν ἔτι τῆς παρ’ +ἑτέρου δεδεῆσθαι διδασκαλίας ὑπονοήσαιμεν αὐτὸν, ἢ ἐν τίνι +b λοιπὸν τὸ ἐν γνώσει τέλειον ἐπιζητήσομεν, εἴπερ ὁ πᾶσαν +ἔχων αὐτὴν παρ’ ἑτέρου σοφοῦται; πῶς δὲ ὅλως σοφία τὸ +σοφούμενον; ἐπειδὴ δὲ οὐ τοῖς παρ’ ἐκείνων λόγοις, ἀλλὰ +τοῖς διὰ τοῦ Πνεύματος προσέχειν ἡμᾶς ἀναγκαῖον, ἔχει δὲ, +ὡς ὁ Παῦλός φησιν, ὁ Υἱὸς τοὺς τῆς σοφίας καὶ πάσης +γνώσεως ἐν ἑαυτῷ θησαυροὺς, οὐ παρά τινος ἑτέρου τὰ δι’ +ὧν ἐστι σοφία γνώσεται, ἀλλ’ ὑπάρχων ἐν Πατρὶ πάντα +γινώσκει τὰ τοῦ Πατρὸς, ὡς σοφία αὐτοῦ.

+c +3. τοῦ λόγου τοῦ παρ’ ἐκείνοις Β. 4. λοιπὸν om. Β. 9. τὰ τοιαῦτα +λέγων inverso ordme Β. 10. ὑπονοήσωμεν—ἐπιζητησωμεν D. +ἐπιζητήσωμεν Ε. 17. γνώσεται, ἀλλ’ Β. γνώσεως ἀλλὰ Ed. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Ε. +

Ὅτι κατὰ φύσιν δημιουργὸς ὁ Υἱὸς μετὰ Πατρὸς, ὡς ἐκ τῆς οὐσίας +ὑπάρχων αὐτοῦ, καὶ οὐχ ὥσπερ ὑπουργὸς παραλαμβανόμενος.

+

Πάντα δι῾ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρίς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕv. + ΤΑ πολύπλοκα τῶν ἀνοσίων αἱρετικῶν ἀνατρέψας προβλήματα, +καὶ λεπτὸν ἡμῖν καὶ ἀκριβέστατον περὶ τοῦ Μονογενοῦς d +ἐξυφήνας τὸν λόγον ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς, ἐφ’ +ἑτέραν ἔρχεται τοῦ διαβόλου παγίδα συμπεπηγμένην ἐξ +ἀρχαίας ἀπάτης, καὶ τῆς πολυθέου πλάνης τὸ κέντρον ἡμῖν + ἀνατείνουσαν, ἢ “πολλοὺς μὲν τρώσασα καταβέβληκε,’’ τὴν Prov.vii. 26. +δὲ τῆς ἀπωλείας ὁδὸν ἀνευροῦσα, καὶ τὴν πλατεῖάν τε καὶ +εὐρύχωρον ἐκπετάσασα τοῦ θανάτου πύλην, ἀγεληδὸν μὲν εἰς +ᾅδου τὰς τῶν ἀνθρώπων συνεσώρευσε ψυχὰς, πλουσίαν δὲ +ὥσπερ τῷ διαβόλῳ παρετίθει τροφὴν, καὶ “τὰ βρώματα’’ e Hab. i. 16. + αὐτῷ προσῆγεν “ἐκλεκτά.’’ ἐπειδὴ γὰρ Ἑλλήνων παῖδες +τῆ τοῦ κόσμου σοφίᾳ προσκείμενοι, καὶ τὸ πνεῦμα τοῦ +ἄρχοντος τοῦ αἰῶνος τούτου πλουσίως ἔχοντες εἰς νοῦν, εἰς +πολύθεον κατεφέροντο πλάνην, καὶ τὸ μὲν τῆς ἀληθείας +κάλλος ἀπεστρέφοντο, τοῖς δὲ ἐν ἀχλύϊ καὶ σκότῳ βαδίζουσι + παραπλήσιοι, πρὸς τὸν ἐκ τῆς οἰκείας ἀμαθίας κατῴχοντο +βόθρον, εἰδώλοις ἀψύχοις λατρεύοντες, καὶ τῷ μὲν ξύλῳ +3. αὐτοῦ ὑπάρχειν inverso ordine Β. ὥπερ Β. ὡς Ed. 8. παγίδαν (sic) Ε. +11. ἀνευροῦσα] οἶμαι ἀνευρύσασα D mg. 13. συνεσώρευσε Β. συνεσώρευε Ed. +17. κόσμου pro αἰῶνος Β. + + +Hier. iii. 27. λέγοντες “Θεός μου εἶ σὺ, τῷ δὲ λίθω Σὺ ἐγέννησάς +44. A. a “με,’’ ἕτεροι δὲ πάλιν πλημμελοῦντες τὰ συγγενῆ μὲν +ἐκείνοις, ἀστειοτέραν δ’ οὖν ὅμως ἐπιτηδεύοντες πλάνην, +Rom. 1. 25. τῇ κτίσει λατρεύειν ᾤοντο χρῆναι παρὰ τὸν κτίσαντα, καὶ +τὴν μόνῃ πρέπουσαν δόξαν τῇ θείᾳ φύσει, τοῖς παρ’ αὐτῆς +γεγενημένοις ἐχαρίζοντο στοιχείοις, ἀναγκαίως ἡμῖν ὁ θεολόγος +ποιητὴν ὄντα καὶ δημιουργὸν κατὰ φύσιν εἰσφέρει τὸν +Μονογενῆ, πάντα λέγων δι’ αὐτοῦ γεγενῆσθαι, καὶ χωρὶς +b αὐτοῦ μηδὲν εἰς τὸ εἶναι παρελθεῖν, ἵνα ταῖς παρ’ ἐκείνων +ἀπάταις ἀποκλείσῃ τὴν εἰς τὸ πρόσω πάροδον, καὶ δείξῃ μὲν +τοῖς οὐκ εἰδόσι τὸν ἁπάντων Γενεσιουργὸν, δι’ ὧν δὲ τὴν +κτίσιν πεποιῆσθαί φησι, διὰ τούτων αὐτῶν ἐκδιδάσκῃ σαφῶς, +ὅτιπερ ἕτερός ἐστι παρ’ ἐκείνην ὁ πρὸς τὸ εἶναι καλῶν, +καὶ ἀρρήτῳ δυνάμει παρενεγκὼν ἐκ μὴ ὄντων τὰ ὄντα πρὸς +Sap. xiii. 5. γένεσιv. ἦν γὰρ οὕτω λοιπὸν ἀπὸ καλλονῆς κτισμάτων +ἀναλόγως τὸν τεχνίτην ὁρᾶν, καὶ τὸν ὄντα κατ’ ἀλήθειαν +c ἐπιγινώσκειν Θεὸν, δι’ οὗ τὰ πάντα γέγονέ τε ἤδη καὶ +γεγονότα σώζεται. ταῖς μὲν οὖν Ἑλλήνων ψευδολατρείαις, +οὕτως ἂν οἶμαι καλῶς τὸν εὐαγγελικὸν ἀντιπαρατάξασθαι +λόγον, ταύτης τε ἕνεκα τῆς αἰτίας ποιητὴν εἰσῆχθαι καὶ +δημιουργὸν διὰ τῆς τοῦ ἁγίου φωνῆς τὸν Μονογενῆ +πιστεύομεν.

+

Ἐπειδὴ δὲ ἀκόλουθον ἐννοεῖν καὶ τὰς τῶν αἱρετικῶν +δυστρόπους εὑρεσιλογίας, προσήκειν ἡγοῦμαι καὶ πρὸς τὰ +ἐκείνων ἀποβλέποντας ἔθη μικρὰ πάλιν εἰπεῖν.

+d +

Πάντα, φησὶ, δι’ αὐτοῦ ἐγένετο καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν.

+

Θεοπρεπὲς καὶ τοῦτο περιτίθησι τὸ ἀξίωμα τῴ Υἱῷ, +πανταχόθεν ὁμοούσιον ὄντα δεικνύων αὐτὸν τῷ γεννήτορι +Θεῷ, καὶ πάντα τὰ ἐκείνῳ προσόντα φυσικῶς ἐνυπάρχειν τῷ +5. παρ’ αὐτῆς γεγενημένοις D. Ed. mg. παρ’ αὐτοῖς γεγεννημένοις Ed. 10. τὸ +om. Β. 12. ἐκδιδάξῃ Ε. 13. παρ’ ἐκείνης Ε. 19. ἀντιπαρατάξασθαι Β. +παρατάξασθαι Ed. 28. πανταχόθεν Β. καὶ πανταχόθεν Ed. 29. +ἐνυπάρχει Ε. + + +γεννήματι λέγων· ἵνα Θεὸς ἐκ Θεοῦ νοῆται κατὰ ἀλήθειαν, +οὐ καθάπερ ἡμεῖς ἐπίκτητον ἔχων τὴν προσηγορίαν, καὶ διὰ +μόνης ἡμῖν προσγενομένην χάριτος, κατὰ τό “Ἐγὼ εἶπα Θεοί e Ps lxxxi. 6. +“ ἐστε καὶ υἱοὶ ὑψίστου πάντες.” εἰ γὰρ πάντα δἰ αὐτοῦ + ἐγένετο, ἕτερος ἂν εἴη τῶν πάντων αὐτός· ἐν γὰρ τῷ πάντα, +οὐδέν ἐστιν ὃ μὴ ἐν τοῖς πᾶσιν ὁρᾶται. ὥσπερ οὖν ἀμέλει +καὶ ὁ μακάριος Παῦλος οὕτω τὸ Πάντα νοήσας εὑρίσκεται· +ἐπειδὴ γὰρ ἐν μιᾷ που τῶν ἐπιστολῶν, τὸν περὶ τοῦ Σωτῆρος +ἡμῶν ἐποιεῖτο λόγον, πάντα τε ἔφασκεν ὑποτετάχθαι ὑπὸ + τοὺς πόδας αὐτοῦ, καλῶς γε σφόδρα ποιῶν ἐπιφέρει “Ἐν Heb. ii. 8. +“γὰρ τῷ εἰπεῖν τὰ πάντα, οὐδὲν ἀφῆκεν αὐτῷ ἀνυπότακτον.” +οὐκοῦν ἐπειδήπερ τὰ πάντα γεγενῆσθαι δι᾿ Υἱοῦ πιστεύομεν, a 45 A. +οὐκ ἂν αὐτὸν ἕνα τῶν πάντων εἶναι νοήσαιμεν, ἀλλ᾿ ἔξω μὲν +κεῖσθαι πάντων λογιούμεθᾳ, τῆς δὲ τῶν γενητῶν ἀποδιορίζοντες + φύσεώς τε καὶ ὁμοειδίας, οὐδὲν ἕτερον εἶναι λοιπὸν, ἢ +Θεὸν ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν ὁμολογήσομεv. τί γὰρ ἄν τις +δοίη τὸ μεταξὺ Θεοῦ καὶ κτίσεως, καὶ οὐ κατὰ λόγον φημὶ +τὸν τῆς οὐσίας· πολὺ γὰρ τὸ μεταξύ· κατὰ μόνην δὲ τὴν +ἑτέρου τινὸς τῶν ὄντων, ὡς ἐν νοήσει, θέσιν ; ἢ ποῖον ἕξει + τόπον ἕτερον ὁ Υἱὸς, τὴν τῶν ποιημάτων φύσιν ὑπερκείμενος, +μᾶλλον δὲ αὐτὸς ὑπάρχων ὁ ποιητής; γέγονε μὲν b +γὰρ τὰ πάντα δι᾿ αὐτοῦ, ὡς διὰ δυνάμεως, ὡς διὰ σοφίας +τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, οὐκ ἐν τῆ φύσει τοῦ γεννήσαντος +κρυπτομένης, ὥσπερ οὖν καί ἐστι καὶ ἐν ἀνθρώπῳ τυχὸν + ἡ ἐνυπάρχουσα αὐτῷ σοφία καὶ δύναμις, ἀλλ᾿ ἰδίως μὲν +καὶ καθ᾿ ἑαυτὴν ὑφεστώσης, προκυπτούσης δ᾿ οὖν ὅμως +κατὰ τὸν ἄῤῥητον τῆς γεννήσεως τρόπον ἐκ Πατρὸς, ἵνα καὶ +νοῦται κατὰ ἀλήθειαν ὑπάρχων Υἱὸς ἡ σοφία καὶ ἡ δύναμις +τοῦ Πατρός.

+

Ἀλλ’ εἰ καὶ πάντα δἰ αὐτοῦ γεγενῆσθαί φησιν ὁ μακάριος c +Εὐαγγελιστὴς, οὐδὲν οἶμαι τὸ βλάβος τοῖς περὶ αὐτοῦ προ- +5 πάντα] τὰ πάντα Β. 8. που ἐν μιᾷ inverso ordine Β. 13. νοήσαιμεν +Β. νοήσωμεν Ed. 24. καὶ prius assumptum ex Β, 25. ἡ om. Β. +28. ἡ alt. assumptum ex Β. + + +ξενήσειν λόγοις τὸ ῥῆμα. οὐ γὰρ ἐπειδήπερ Αἶ’ αὐτοῦ γενέσθαι +τὰ ὄντα λέγεται, πάντως δήπου καὶ ὑπουργὸς ἡμῖν, ἢ +καὶ ἀλλοτρίων θελημάτων καὶ ὑπηρέτης ὁ Υιὸς εἰσβήσεται, +ἵνα μηκέτι νοῆται κατὰ φύσιν ὑπάρχων δημιουργὸς, ἢ καὶ ἐξ +ἑτέρου τινὸς τὴν ἐπὶ τῷ δύνασθαι κτίζειν χορηγούμενος δύναμιν, +ἀλλὰ μᾶλλον αὐτὸς καὶ μόνος ἡ ἰσχὺς ὑπάρχων τοῦ +d Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ὡς Υἱὸς, ὡς Μονογενὴς τὰ πάντα ἐργάζεται, +συνεργαζομένου δηλονότι καὶ συνόντος αὐτῷ τοῦ +Πατρὸς καὶ τοῦ Ἀγίου Πνεύματος· πάντα γὰρ ἐκ Πατρὸς +δι’ Υἱοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. συνεῖναι δὲ τῷ Υἱῷ τὸν +Πατέρα νοοῦμεν, οὐχ ὡς ἀτονοῦντι περὶ τὸ ἐργάζεσθαί τι τῶν +ὄντων, ἀλλ’ ὡς ὅλον ὄντα ἐν αὐτῷ διὰ τὸ ἀπαράλλακτον τῆς +οὐσίας, καὶ τὸ ἄκρως προσεχές τε καὶ ἄμεσον αὐτοῦ πρὸς +τὸ ἐξ αὐτοῦ φυσικῶς προελθόν· ὥσπερ ἂν εἴ τις λέγοι +e καὶ τῆ ἐξ ἄνθους εὐωδίᾳ συνεῖναι κατ’ ἐνέργειαν τὴν ἐκ τῆς 1 +εὐοσμίας αὐτὸ δὴ τὸ ἄνθος, ἐπείπερ ἐξ αὐτοῦ πρόεισι φυσικῶς. +ἀλλ’ ὀλίγη μὲν ἐν τούτοις ἡ τοῦ παραδείγματος +δύναμις, ἡ δὲ ὑπὲρ πάντα φύσις καὶ τοῦτο ὑπερκείσεται, +μικροὺς ἐξ αὐτοῦ δεχομένη τῶν θεωρημάτων τοὺς χαρακ- +Infra v. 17. τῆρας. ἐπεὶ πῶς νοήσομεν τό “ Ὁ Πατήρ μου ἕως ἄρτι +“ἐργάζεται κἀγὼ ἐργάζομαι;” οὐ γὰρ ἰδίᾳ μὲν καὶ +ἑαυτὸν ἐνεργεῖν τι περὶ τὰ ὄντα τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα φησὶν +46 Α. a ὁ Υἱὸς, ἑαυτὸν δὲ πάλιν ὁμοίως ἐργάζεσθαι λέγει δίχα τοῦ +Πατρὸς, καὶ ἀτρεμούσης τρόπον τινὰ τῆς ἀφ’ ἧς ἐστιν +οὐσίας· εἶεν γὰρ ἂν οὕτω δύο δὴ πάντως, καὶ οὐχ εἷς ὁ +Δημιουργὸς, εἴπερ ἀνὰ μέρος ἑκάτερος καὶ κεχωρισμένως +ἐργάζεται, ἐπιδέξεται δὲ καὶ ἑτέρως τὸ δύνασθαι μὴ ἔχειν +εἰσαεὶ τὸν Υἱὸν ὁ Πατὴρ ἐν ἑαυτῷ, καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως οὐκ +ἀεὶ τὸν Πατέρα ἔχων ἐν ἑαυτῷ ὀφθήσεται, εἴπερ ὅλως +περί τι τῶν ὄντων ἐνεργεῖν ἀνὰ μέρος καὶ κεχωρισμένως +b ἑκάτερον, καθάπερ ἤδη προείπομεν, καὶ οὐ πάντως +2. δήπου] που Β. 3. κοὶ alt. assumptum ex Β. 14. λέγοι B.D.E. +λέγει Ed. 23. περὶ] πέρα Β. 28. ὁμοίως ὁ υἱὸς inverso ordine Β. +2), ἐν ἑαυτῷ om. Β. + + +ἀληθεύσει λέγων ὁ Υἱός “ Ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ καὶ ὁ Πατὴρ Infra xiv. 10. +“ ἐν ἐμοί.” οὐ γὰρ δήπου κατὰ μόνην τὴν ὁμοιότητα τῆς +οὐσίας, ὡς χαρακτῆρα τὸν Υἱὸν ἐν Πατρὶ θεωρήσομεν, ἢ αὖ +πάλιν ὡς ἀρχέτυπον ἐν Υἱῷ τὸν Πατέρα· ἀλλ’ Υἱὸν μὲν ἐκ + τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας γεννητῶς ἐκλάμποντα, καὶ ἐν αὐτῇ +καὶ ἐξ αὐτῆς ἰδιοσυστάτως ὑπάρχοντα καὶ ὑφεστῶτα Θεὸν +Λόγον παραδεξόμεθα· Πατέρα δὲ πάλιν ἐν Υἱῷ, ὡς ἐν +ὁμοουσίῳ γεννήματι, συμφυῶς μὲν, κατὰ δὲ μόνην τὴν +ἑτερότητα τοῦ εἶναι καὶ νοεῖσθαι τοῦθ’ ὅπερ ἐστὶ μεμερισμένως. c + μένως. μένει γὰρ ὁ Πατὴρ τοῦθ’ ὅπερ ἐστὶ, κἂν ὑπάρχῃ +συμφυῶς ἐν Υἱῷ, καθάπερ εἶναί φαμεν ἐν τῷ ἀπαυγάσματι +τὸν ἥλιον· καὶ πάλιν ὁ Υἱὸς οὐχ ἕτερόν τι παρ’ ὅπερ ἐστὶ +νοηθήσεται, κἂν ὑπάρχῃ συμφυῶς ἐν Πατρὶ, καθάπερ ἐν +ἡλίῳ τὸ ἀπαύγασμα αὐτοῦ. οὕτω γὰρ, Πατρὸς μὲν κατ’ + ἀλήθειαν νοουμένου τε καὶ ὄντος τοῦ Πατρὸς, Υἱοῦ δὲ πάλιν +ὄντος τε καὶ νοουμένου τοῦ Υἱοῦ, συνεισβαίνοντος δηλαδὴ d +τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὁ τῆς ἁγίας τριάδος ἀριθμὸς εἰς +μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἀναβαίνει θεότητα.

+

Ἐπεὶ πῶς ἂν ὅλως καὶ εἷς ὑπάρχειν νοοῖτο Θεὸς, εἴπερ + ἕκαστον τῶν σημαινομένων ἀναχωρήσει μὲν εἰς ἰδιότητα +παντελῆ, ὁλοκλήρως δὲ τῆς πρὸς τὸ ἕτερον συμφυίας τε καὶ +σχέσεως οὐσιώδους ἀπενηνεγμένον, ὀνομάζοιτο Θεός; οὐκοῦν +κατὰ μὲν τὸν λόγον τοῦ εἶναι ἰδιοσυστάτως, καὶ τὸν Πατέρα +καὶ τὸν Υἱὸν καὶ τὸ Πνεῦμα νοήσαιμεν, οὐκ ἀναμίσγοντες + εἰς τὴν ὅπερ ἐστὶν ἕκαστον θέσιν, τὴν τῶν προσώπων, ἤτοι e +τῶν ὀνομάτων, διαφοράν· ἀλλὰ τηροῦντες μὲν ἰδιαζόντως +ἑκάστῳ τὸ εἶναι καὶ λέγεσθαι τοῦθ’ ὅπερ ἐστὶ, καὶ οὕτω +πιστεύοντες, εἰς μίαν δ’ οὖν ὅμως θεότητα φυσικῶς ἀναφέροντες +αὐτὰ, καὶ τὸ πάντη διενηνεγμένως εἶναι νοεῖν παραιτούμενοι, + διὰ τὸ λόγον καὶ σοφίαν καὶ ἀπαύγασμα καὶ +χαρακτῆρα καὶ δύναμιν τοῦ Πατρὸς ἀποκαλεῖσθαι τὸν Υἱόν. +1. ἀληθεύει Β. 7. παραδεξώμεθα D. 8. γεννήματι Β. Veccus. +Migne. γεννήμασι Ed. 9. τοῦ om. Migne. 13. ἐν alt.] + τῷ Β. +15. τε assumptum ex B.D.E. 25. τὴν prius] πᾶν Β. + + + +λόγος μὲν γὰρ καὶ σοφία, διὰ τὸ ἐκ νοῦ καὶ ἐν νῷ προσεχῶς +47 A. a καὶ ἀδιαστάτως, καὶ τὴν εἰς ἄλληλα τῶν σημαινομένων, ὡς +ἂν εἴποι τις, ἀντεμβολήv. νοῦς γὰρ ἐν λόγῳ καὶ σοφίᾳ, καὶ +λόγος εἰς νοῦν ἀμοιβαδὸν ὀφθήσονται, καὶ τὸ μεσολαβοῦν +οὐδὲν ἢ χωρίζον τοῦ ἑτέρου τὸ ἕτερον· δύναμις δὲ πάλιν, ὡς +ἀδιαστάτως τοῖς ἔχειν αὐτὴν πεφυκόσιν ἐνυπάρχουσα, καὶ +μηδαμόθεν αὐτῶν ὡς ἐν τάξει συμβεβηκότος δυναμένη χωρίζεσθαι +δίχα τῆς τοῦ ὑποκειμένου φθορᾶς· χαρακτὴρ δὲ +b πάλιν, ὡς ἀεὶ συμπεφυκὼς, καὶ χωρίζεσθαι μὴ δυνάμενος τῆς +οὐσίας, ἧς ἐστι χαρακτήρ. οὐκοῦν, ἐπειδήπερ ἑκάτερος ἐν +ἑκατέρῳ φυσικῶς τέ ἐστι καὶ ἀναγκαίως, ἐργαζομένου δηλονότι +τοῦ Πατρὸς ὁ Υἱὸς ἐργάσεται, ὡς δύναμις φυσική τε +καὶ οὐσιώδης καὶ ἐνυπόστατος αὐτοῦ· ἐργαζομένου δὲ ὁμοίως +τοῦ Υἱοῦ, καὶ ὁ Πατὴρ ἐργάζεται, ὡς πηγὴ τοῦ δημιουργοῦντος +Λόγου, ἐνυπάρχουσα φυσικῶς τῷ ἰδίῳ γεννήματι, +ὡσπερανεὶ καὶ τὸ πῦρ τῇ ἐξ αὐτοῦ προιούσῃ θερμότητι.

+

ΠρόδηΛον οὖν, ὅτι μάταιον ἀναπέφαται τὸ κατὰ τοῦ +c Μονογενοῦς τῶν δι’ ἐναντίας κατηγόρημα, δημιουργὸν ἐκ +μαθήσεως, μᾶλλον δὲ ἤδη καὶ ὑπουργὸν, εἰσφερόντων ἡμῖν +αὐτὸν, διὰ τὸ φάναι τὸν μακάριον Εὐαγγελιστήν Πάντα δἰ +αὐτοῦ ἐγένετο καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕv. θαυμάζειν δέ +μοι καὶ λίαν ἐπέρχεται τοὺς ἀνοσίους αἱρετικούς. τὰ μὲν +γὰρ, ὅσα παραλύειν δοκεῖ πὼς αὐτοῖς τοῦ Μονογενοῦς τὸ +ἀξίωμα, καὶ δεύτερον αὐτὸν ἀποφαίνειν τοῦ γεννήτορος, κατά +γε τὸν ἐν ἐκείνοις ὄντα σκοπὸν, ταῦτα μετὰ πολλῆς τινος +d θηρῶνται σπουδῆς, καὶ πανταχόθεν τὰ τῆς ἑαυτῶν δυστροπίας +ἐρανίζονται φάρμακα· τὰ δὲ ὅσα πάλιν ἐστὶν ὑγιῶς τε +καὶ ὀρθῶς εἰρημένα, καὶ εἰς τὴν τοῦ Πατρὸς ἀναφέροντα +δόξαν τὸν Υἱὸν, ταῦτα δὴ καὶ μάλα βαθείαις καταχωννύουσι +σιωπαῖς, ὥσπερ ἕνα καὶ μόνον ἔχοντες σκοπὸν τὸ διαλοιδορεῖσθαι +μάτην τῷ παρὰ πάσης δοξολογουμένῳ τῆς κτίσεως. +ἀκούοντες μὲν γὰρ ὅτι πάντα δἰ αὐτοῦ ἐγένετο, τὸ τῆς ὑπουρἐργάσεται +12. Β. ἐργάζεται Ed. 17. ἀπεφάνθη Β. 25 ἐν ἐκείνοις Β. +ἐκείνοις D.E. ἐκείνων Ed. 29. τὸν] τὸ Migne. 30 λοιδορεῖσθαι Β. + + +γίας ὄνομα θερμῶς ἐπιφέρουσι, δοῦλον ἀντ’ ἐλευθεροῦ, καὶ e +θεραπευτὴν ἢ δεσπότην ὀνειροπολοῦντες τὸν Υἱόν· μανθάνοντες +δὲ πάλιν ὅτι χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν, ἐπὶ τὸ +φρονεῖν ἐπ’ αὐτῷ μέγα τι καὶ ἀξιάγαστον οὐκ ἀναβαίνουσιν. + ὡς γὰρ ἑτέρως οὐ πεφυκότος δημιουργεῖν τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς, εἰ μὴ διὰ τοῦ ἰδίου γεννήματος, ὅς ἐστιν αὐτὸς +σοφία καὶ δύναμις, οὐδὲν ὅλως χωρὶς αὐτοῦ γεγενῆσθαί φησιν +ὁ Εὐαγγελιστής· διὰ γὰρ τοῦτο καὶ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρός ἐστιν ὁ Μονογενής· δοξάζεται γὰρ ὡς δημιουργὸς + δι’ Υἱοῦ· τὰ πάντα γὰρ ἐνεργῶν, καὶ εἰς τὸ εἶναι τὰ μὴ ὄντα +παραφέρων.

+

Νοήσαι δ’ ἄν τις καλῶς τό Χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν, τὸ a 48 Α. +εἰρημένον ἐπὶ τῆ τοῦ ἀνθρώπου κατασκευῇ, καθ’ ἑαυτὸν +ἐνθυμούμενος· “ Ποιήσωμεν γὰρ ἄνθρωπον, φησὶν, κατ’ Gen. i. 26. + “εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμοίωσιν.’’ ἔξεστι γὰρ ἐν τούτῳ +δὴ μάλιστα καταθεάσασθαι σαφῶς οὐδὲν ἐν Υἱῷ τὸ ταπεινὸν, +ὡς ἐν ὑπουργῷ τῷ κατὰ τὸν ἐκείνων λόγοv. οὐ γάρ Ποίησον +ἄνθρωπον, ἐπιτάττει τῷ Λόγῳ ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, ἀλλ’ ὡς +συνόντα κατὰ φύσιν, καὶ ἀδιαστάτως ἐνυπάρχοντα συνεργάτην + ὥσπερ, ἐποιεῖτο καὶ τῆς ἐπ’ ἀνθρώπῳ βουλήσεως h +κοινωνὸν, οὐ προλαμβάνων μὲν τὴν ἐν Υἱῷ γνῶσιν ἐν τῷ τι +νοεῖν, ὡς δὲ νοῦς ἀδιαστάτως τε καὶ ἀχρόνως τῷ ἐγκεχαραγμένῳ +καὶ ἐνυπάρχοντι Λόγῳ φᾶνε ῥοῦ μένος.

+

Ἔστω δὲ πάλιν ὑπὲρ τὴν τοῦ παραδείγματος δύναμιν τὰ + θεοπρεπῆ θεωρήματα· συνεργάζεσθαι ’δε φαμεν αὐτὸν τῷ +Υἱῷ, οὐχ ὡς δύο νοοῦντες διηρημένως, ἵνα μὴ δύο νοῶνται +θεοὶ, οὐδ’ ὡς ἓν τὸ συναμφότερον, ἵνα μήτε εἰς Πατέρα +Υἱὸς, μήτε μὴν ὁ Πατὴρ εἰς Υἱὸν συστέλληται, ἀλλὰ +μᾶλλον ἐκείνως, ὡς ἄν τις δοίη συνεῖναι τῷ ἐκ φωτὸς c +6.αὐτὸς Β. αὐτῶ Ed. [forte leg. αὐτοσοφία.] 10 υἱοῦ B.D.E. οὗ Ed. ἴσως +(i. e. forte) υἱοῦ Ed. mg. γὰρ assumptum ex B. 14. γὰρ assumptum ex B. +16. καταθεάσασθαι Β. καταθεᾶσθαι Ed. τὸ assutnptum ex B.D.E, τὸ ταπεινὸν +ante ἐν υἱῷ tr. B. 17. τῷ assumptum ex B. 19. ἐνυπάρχοντι Ε. 21. κοινωνὸν +Β. κοινωνεῖν Ed. ἐν prius] -f τῷ Ed. invitis B.D.E. 25. αὐτὸν Β. Ed. +rag. αὐτοῦ D. Ed. 27. υἱὸς εἰς πατέρα inverso ordine B. + + +ἀπαυγάσματι, τὸ ἐξ οὗπερ ἐξηστράφθη φῶς· ἐν γὰρ τοῖς +τοιούτοις χωρίζεσθαι μέν πὼς ἐπινοίᾳ δοκεῖ τὸ γεννῶν τοῦ +γεννωμένου καὶ προεκκύπτοντος ἀμερίστως· ἓν δέ ἐστι καὶ +ταὐτὸν τῇ φύσει τὸ συναμφότερον, καὶ δίχα τοῦ ἑτέρου τὸ +ἕτερον οὐδαμῶς· ἔσται δὲ πάλιν καὶ ὑπὲρ τοῦτο Θεὸς, ἅτε δὴ +καὶ ὑπερούσιος ὢν, καὶ τὸ ἄκρως προσεοικὸς οὐκ ἔχων ἐν +γενητοῖς, ἵνα δὴ καὶ εἰς εἰκόνα λαμβάνηταί τι τῆς ἁγίας +τριάδος, οὐδὲν ἔχουσαν τὸ διαλλάττον, ὡς εἰς δογμάτων +d ἀκρίβειαv. εἰ δὲ νομίζουσι δύνασθαι τό Δι’ οὗ, λεγόμενον +ἐφ’ Υἱοῦ, καταφέρειν αὐτοῦ τὴν οὐσίαν τῆς πρὸς τὸν Πατέρα +ἰσότητός τε καὶ φυσικῆς ὁμοιότητος, ὡς ὑπουργὸν εἶναι +μᾶλλον ἢ δημιουργὸν, διασκεπτέσθωσαν οἱ παράφρονες, καὶ +εἰς μέσον ἡμῖν ἡκόντων ἀπολογησόμενοι, τί ποτε ἄρα καὶ +περὶ αὐτοῦ τοῦ Πατρὸς ἐννοήσομεν, τίνα δὲ εἶναι καὶ αὐτὸν +ὑποληψόμεθα, ὅταν φαίνηται δεχόμενος τό Δι’ οὗ παρὰ τῇ +1 Cor. 1. 9. θείᾳ γραφῇ “ Πιστὸς γάρ ἐστιν, φησὶν, ὁ Θεὸς, δι’ οὗ +2 Cor. i e 1; Eph. i. 1. “ἐκλήθητε εἰς κοινωνίαν τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ,’’ καὶ “Παῦλος +“ἀπόστολος Ἰησοῦ Χριστοῦ δία θελήματος Θεοῦ·’’ καὶ +Gal. iv. 7. πάλιν πρός τινας ὁ Παῦλος ἐπιστέλλει “ Ὥστε οὐκέτι εἶ +“δοῦλος, ἀλλὰ υἱός· εἰ δὲ υἱὸς, καὶ κληρονόμος διὰ Θεοῦ.” +ταῦτα δὴ σύμπαντα τὴν ἀναφορὰν εἰς τὸ τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ἔχει πρόσωπον, καὶ οὐ δήπου πρὸς τοῦτο μανίας +ἐλάσειέ τις, εἰ μὴ τύχοι τοῖς προειρημένοις τὰ ἴσα φρονῶν, +49 Α. a ὡς τὸ τῆς ὑπουργίας ὄνομά τε καὶ πρᾶγμα καὶ αὐτῆς κατηγορεῖσθαι +τῆς τοῦ Πατρὸς δόξης εὐλόγως εἰπεῖν, ἐπείπερ +ἠνέχθη καὶ ἐπ’ αὐτοῦ τό Δι’ οὗ. ἀδιαφορεῖ γὰρ ἐσθ’ ὅτε +περὶ τὰς λέξεις ἡ θεία γραφὴ, μηδὲν ἀδικοῦσα τὸ ὑποκείμενον, +κ·αταχρηστικώτερον ’δε πὼς ἐπιφέρουσα τοῖς σημαινομένοις +τά τε ῥήματα καὶ τὰ δι’ ὧν ἂν οἴηται καταδηλοῦσθαι +Prov. xxv. 2. καλῶς. πλὴν ἐκεῖνο συμφέρον ἐπὶ τούτοις εἰπεῖν, ὅτι “Δόξα +“κυρίου κρύπτει λόγον·’’ ὀλίγη γὰρ πᾶσα λόγων ἰσχὺς, ὡς +6. ἄκρος Ε. προσεοικὼς D. 7. τι] τις Β. 13. ἀπολογισάμενοι Β. +14. ἐννοήσωμεν Const. Melit. 16. ἐστιν assumptum ex Β. deest in Vecco +ad Theod. Siigd. lib. i. Const. Melit. Or. ii. 29. δηλοῦσθαι Β. invito Vecco. + + +πρὸς ἐξήγησιν ἀκριβῆ τῆς ἀρρήτου δόξης καὶ θεοπρεποῦς. b +διόπερ οὐ σκανδαλιστέον ἐπὶ τῆ τῶν λαλουμένων σμικροπρεπείᾳ, +παραχωρητέον δὲ μᾶλλον τὸ νικᾶν, καὶ τὴν ἐν +γλώττῃ δύναμιν, καὶ παντὸς ὀξύτητα νοῦ τῇ θείᾳ καὶ + ἀφράστῳ φύσει· καὶ κατὰ τοῦτον γὰρ δὴ τὸν τρόπον οὐ +μικρῶς εὐσεβήσομεν.

+4. ὀξυτάτου Β. 5. τὸν om. Ε. +
+ +
+ +ΕΦΑΛΗ ς. +

ὅτι ζωὴ κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Υἱὸς, καὶ διὰ τοῦτο οὐ γενητὸς, ἀλλ’ +c ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός.

+

4 Γέγονεν, ἑ αὐτῶ̣ ζωὴ

+

Ἔτι τὰς περὶ τοῦ Θεοῦ Λόγου διαλέξεις ποιεῖται πρὸς +ἡμᾶς ὁ μακάριος Εὐαγγελιστής· καί μοι δοκεῖ διὰ πάντων +ἰέναι χρησίμως τῶν ὅσαπέρ ἐστι κατὰ φύσιν αὐτῷ, ἵνα καὶ +τὰς τῶν ἑτεροδοξούντων δυσωπήσῃ παροινίας, καὶ τοὺς ὀρθῇ +d διαπρέπειν ἐθέλοντας πίστει, τοῖς εἰς αὐτὴν ὀχυρώσῃ θεωρήμασιν, +οὐκ ἐκ λόγων σοφίας κοσμικῆς τὸ ἀπίθανον ἐρανιζο- +1 Cor. ii. 4. μένους, ἀλλ’ ἐν ἀποδείξει Πνεύματος τὸ τῆς ἀληθείας +ἀποθαυμάζοντας κάλλος. ὅπερ οὖν βούλεται καὶ διὰ τοῦ +προκειμένου διδάσκειν, ἐκεῖνό ἐστι. ποιητὴν ἡμῖν ἀρτίως +καὶ κατὰ φύσιν ὄντα δημιουργὸν ἀπέδειξε τὸν Υἱὸν, πάντα +δι’ αὐτοῦ γεγενῆσθαι λέγων, καὶ χωρὶς αὐτοῦ μηδὲ ἓν +κεκλῆσθαι πρὸς γένεσιv. ἐπειδὴ δὲ οὐ μόνον τῆ κτίσει τὸ +πρὸς τὸ εἶναι κεκλῆσθαι χαρίζεται, συνέχει δὲ καὶ γεγενη- +e μένην δι’ ἑαυτοῦ, τοῖς τὸ ἀιδίως εἶναι κατὰ φύσιν ἰδίαν οὐκ +ἔχουσιν ἑαυτὸν οἱονείπως ἐγκαταμιγνὺς, καὶ ζωὴ τοῖς οὖσι +γινόμενος, ἵνα μένῃ γεγονότα, καὶ σώζηται κατὰ τὸν οἰκεῖον +ἕκαστον τῆς φύσεως ὅρον, ἀναγκαίως φησίν Ὃ γέγονεν, ἐν +7. ὅσαπέρ ἐστι] ὅσα πρόσεστι Β. 8. παροινίας] παρανοίας Β. 9. οὐ. +τὴν B.D.E. αὐτὸν Ed. 10. λόγου Β. 12. ἀποθαυμάζοντας Β. θαυμάζοντας +Ed. κα assumptum ex Β. 14. καὶ assumptum ex Β. ὄντα] + +κοὶ Ed. invitis B.D.E. οἶμαι: καὶ D mg. + + +αὐτῷ ζωὴ ἦν· οὐ μόνον, φησὶ, δι’ αὐτοῦ τὰ πάντα ἐγένετο, +ἁλλὰ καὶ εἴτι γέγονεν, ἦν ἐν αὐτῷ ἡ ζωὴ, τουτέστιν, ὁ +μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἡ πάντων ἀρχὴ καὶ σύστασις, +ὁρατῶν τε καὶ ἀοράτων, ἐπουρανίων, καὶ ἐπιγείων, καὶ καταχθονίων. + αὐτὸς γὰρ ὑπάρχων ἡ κατὰ φύσιν ζωὴ, τὸ εἶναι +καὶ ζῆν καὶ κινεῖσθαι πολυτρόπως τοῖς οὖσι χαρίζεται, οὐ a 50 A. +κατὰ μερισμόν τινα καὶ ἀλλοίωσιν εἰς ἕκαστα τῶν τῇ φύσει +διεστηκότων χωρῶν· ἀλλ’ ἢ μὲν κτίσις, ὡς πρὸς ἑαυτὴν, +ἀφάτῳ δυνάμει καὶ σοφίᾳ τοῦ Δημιουργοῦ ποικίλλεται· μία + δὲ ἡ πάντων ζωὴ χωροῦσα πρὸς ἕκαστον, ὡς ἃν αὐτῷ πρέπῃ, +καὶ δύνηται μετασχεῖv. ἐπειδὴ δὲ τὸ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ +εἶναι παρενεχθὲν ἀνάγκη καὶ φθείρεσθαι, καὶ τὸ ἀρχὴν ὅλως +ἔχον εἰς τέλος ἐπείγεται· μόνη γὰρ τῇ θείᾳ καὶ τὰ πάντα b +ὑπερκειμένῃ φύσει, τὸ μήτε ἀπὸ ἀρχῆς ἦρχθαί τινος, καὶ + ἀτελευτήτως εἶναι πρέπει· σοφίζεται τρόπον τινὰ τὴν ἐν +τοῖς πεποιημένοις ἀσθένειαν ὁ Δημιουργὸς, καὶ μηχανᾶταί +πὼς ἐκ τέχνης αὐτοῖς τὸ ἀίδιοv. αἱ γὰρ εἰς ἕκαστον ἀεὶ τῶν +ὁμοίων διαδοχαὶ, καὶ τῶν ὁμογενῶν ἢ ὁμοειδῶν αἱ εἰς +ἄλληλα μεταβάσεις φυσικαὶ πρὸς τὸν ἐφεξῆς ἀεὶ βλέπουσαι + δρόμον, ἀειφανῆ μὲν τὴν κτίσιν ἐργάζονται, ἀεισύστατον δὲ +τῷ πεποιηκότι τηροῦσι Θεῷ. καὶ τοῦτο ἄρα ἐστὶ τὸ τῶν c +ὄντων ἕκαστον ἐν ἑαυτῷ σπείρειν σπέρμα κατὰ γένος καὶ +καθ’ ὁμοίωσιν, κατὰ τὴν ἄφατον τοῦ δημιουργοῦντος ἀπόφασιν. +ἦν οὖν ἐν ἅπασιν ἡ ζωὴ, τοῦτο γὰρ τὸ + προκείμενον.

+

Ἀλλ’ ὦ βέλτιστε· πάλιν ἐρεῖ τις εὐλόγως πρὸς τὸν τῇ +ἀληθείᾳ μαχόμενον αἱρετικόν· τί καὶ πρὸς τοῦτο ἐρεῖς, ὅταν +ἀκούσης τοῦ πνευματοφόρου λέγοντος, ὡς ἐν πᾶσι τοῖς +γεγενημένοις ἦν ἡ ζωὴ, τουτέστιν, ὁ Λόγος ὁ ὣν ἐν ἀρχῇ; + ἆρα καὶ νῦν ἀποτολμήσεις εἰπεῖν, ὡς οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς τοῦ +1. τὰ πάντα δι’ αὐτοῦ inv. ord. Β. 8. διεστώτων Ι. Cord. χορῶν D.E. +ἑαυτὴν B.D.E. Ed. mg. ἑαυτὸν Ed. 9. δυνάμει καὶ δυνάμει hoc ordine Β. +13. κοὶ τὰ Β. κατὰ Ed. 14. ἦχθαι Β. 15. ἀτελεύτητος Β. 19 +φύσει καὶ Β. γρ. (= γράφε) φύσει καὶ D mg. 22. σπείρειν Β. σπεῖρον Ed. +23. ὁμοιότητα Β. 20. εὐλόγως accessit ex Β. Ι. Cord. + + +d Θεοῦ καὶ Πατρὸς οὐσίας ὁ Υἱὸς, ἵνα γενητὸς νοῆται καὶ +πεποιημένος; καὶ πῶς οὐκ ἄν τις τῆς σῆς, ὦ οὗτος, ἀμαθίας +καταβοήσῃ, καὶ μάλα δικαίως; εἰ γὰρ ἐν τοῖς γεγονόσιν +ὁ Λόγος ἦν, ὡς ζωὴ κατὰ φύσιν, διὰ μετοχῆς τοῖς οὖσιν +ἑαυτὸν ἀναμιγνύς· ἕτερος ἄρα ἐστὶ τῶν ἐν οἷς εἶναι πιστεύεται. +ὁ δὲ τὴν φύσιν ἕτερος ὢν, ἢ ὅπερ ἐστὶν ἡ κτίσις, πῶς +οὐκ ἃν εἴη λοιπὸν ὁ ὑπὲρ ταύτην Θεός; εἰ δὲ ἐπιμένεις +e ἀναισχυντῶν, καὶ γενητὸν εἶναι νομίζων οὐ καταλήγεις τὸν +Υἱὸν, τὸν ὄντα ἐν τοῖς γεγονόσιν ὡς ζωήν· πρῶτον μὲν +αὐτό τι ὑπάρχων ἐν ἑαυτῷ νοηθήσεται· εἶτα καὶ πρὸς τούτῳ, +καὶ αὐτὸς ἑαυτοῦ μέτοχος, καὶ ζωὴ, εἴπερ ὣν ἐν τοῖς γενομένοις +εἷς καὶ αὐτὸς ἐξ αὐτῶν ὑπάρχειν ὑποληφθήσεται· +ἀλλ’ ὁρᾷ που πάντως καὶ αὐτὸς ὁ θεομάχος, ὅσην ἔχει τὴν +ἀπαιδευσίαν τὸ οὕτω νοεῖv. οὐκοῦν εἰ μεθεκτὸς ἐν τοῖς +γενητοῖς ἐστιν ὁ ζωογονῶν αὐτὰ Λόγος, οὐκ ἐν τοῖς μετέχουσιν +ἔσται καὶ αὐτὸς, ἀλλ’ ἕτερος δηλονότι παρ’ ἐκεῖνα. +51 Α. a εἰ δὲ τοῦτο, οὐκ ἄρα γενητὸς, ἀλλ’ ὡς ζωὴ κατὰ φύσιν ἐν +αὐτοῖς. διὰ δὲ τῶν ὑπεζευγμένων ἐννοιῶν τοῦτο πάλιν +εἰσόμεθα.

+

Ἔννοιαι, ἤτοι συλλογισμοί.

+

Εἰ μὴ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός ἐστιν ὁ Υἱὸς, +ἔξωθεν δὲ αὐτὸν κατ’ ἐκείνους ὑπέστησε, γενητὸς ἄρα ἐστὶ +καὶ πεποιημένος. πῶς οὖν ὁ ἐν τοῖς γεγονόσιν ἐστὶ τὰ +πάντα ζωογονῶν; τί δὲ τὸ ἐξαίρετον ἐν τῇ θείᾳ φύσει +λοιπὸν εὑρήσομεν; ἢ πῶς ὁ σοφώτατος Παῦλος, ὡς ἀξιά- +1 Tim. vi. b 13. γαστόν τι φησὶν ἐπὶ τοῦ κατὰ φύσιν ὄντος Θεοῦ “τοῦ +“ζωογονοῦντος τὰ πάντα;” εἰ γὰρ γενητὸς ὑπάρχων ὁ +τὰ πάντα ζωοποιεῖ, ἑαυτὴν ἡ κτίσις ζωοποιεῖ χρῄζουσα +1. καὶ prins assumptum ex B.D.E. deest in I. Cord. οὐσίας ante τοῦ Θεοῦ tr. +Ed. invitis B.I. Cord. 2. ὦ οὗτος τῆς σῆς inverso ordine Β. 3. καταβοήσειεν +Ι. Cord. 6. ὁ δὲ] εἰ δὲ Β. 8. γενητὸν γεννητὸν Cod.] εἶναι νομίζων +Β. νομίζων εἶναι γενητὸν D.E. νομίζων εἶναι νοητὸν Ed. 10. αὐτό edidi. +αὐτῷ Β. αὐτός D. Ed. sed γρ. αὐτό D mg. ὑπάρχον Β. καὶ assumptum ex Β. +14. μεθεκτὸς Β.Ε. μεθεκτῶς Ed. 17. ἁλλ’ ὡς] ἀλλὰ Β. 21. ἐστιν ante +τοῦ transponit Β. 22. ἐστιν ἄρα inverso ordine Β. 23. ὁ om, Β. + + +μηδαμῶς εἰς τοῦτο τοῦ ποιήσαντος Θεοῦ. οὐδὲν οὖν ἄρα +τὸ πλεῖον ἐν Θεῷ παρὰ τὴν κτίσιv. ἐνεργεῖ γὰρ οὐχ +ἧττον, ἢ ὡς ἃν δύνηται Θεός. ἀλλὰ τοῦτο ἄτοπον· οὐκ +ἄρα γενητὸς ὁ Υἱὸς, Θεὸς δὲ μᾶλλον, καὶ διὰ τοῦτο κατὰ + φύσιν καὶ ζωή.

+

ΑΛΛΟ. τὴν θείαν ὑπερθαυμάζει φύσιν, καὶ μάλα εἰκότως, ὁ +ψαλμῳδὸς, καὶ δὴ καὶ ἀξίωμα κάλλιστον ἀνατίθησιν αὐτῇ c +λέγων “ Ὅτι παρὰ σοὶ πηγὴ ζωῆς.’’ ἀλλ’ εἴπερ ὑπέστησε Ps. xxxv. 10. +τὸν Υἱὸν ὁ Πατὴρ, καὶ οὐκ ἐκ τῆς οὐσίας ἔχει τῆς ἑαυτοῦ, + ζωοποιεῖ δὲ καὶ οὕτως ἔχων τὰ γενητὰ καὶ ζωὴ κατὰ φύσιν +ἐστὶν ὡς ζωοποιὸς, τί μάτην ὁ ψαλμῳδὸς διατείνεται παρὰ +μόνῳ τῷ Θεῷ πηγὴν ζωῆς εἶναι λέγων; ἐπιδέχεται γὰρ +αὐτὸ καὶ ἡ τῶν γενητῶν φύσις, εἰ ζωοποιεῖ, καίτοι τῆς θείας +οὐκ ὑπάρχων οὐσίας ὁ Υἱὸς κατὰ τὴν τινῶν ἀβουλίαν. + ἀλλὰ τοῦτο ἄτοπον· οὐκοῦν ζωὴ κατὰ φύσιν ὁ Υἱὸς, ὡς +Θεὸς ἐκ Θεοῦ, καὶ ζωὴ ἐκ ζωῆς.

d +

ΑΛΛΟ. Εἰ ζωὴ κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς γενητός ἐστι +καὶ πεποιημένος, ἅτε δὴ τὸ ἐκ τῆς οὐσίας εἶναι τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς οὐκ ἔχων κατὰ τὴν ἐκείνων ὑπόνοιαν, ἐπιδέξεται τῶν + γενητῶν ἡ φύσις τὸ εἶναί τε καὶ καλεῖσθαι ζωή· ἔσται δὲ +πάντα ζωὴ κατά γε τὸν ἐν δυνάμει λόγον, καὶ εἰ μήπω τὴν +τοῦ πράγματος ἐνέργειαν ἔχει· τὸ γὰρ ὅλως εἶναί τι πεφυκὸς, +εἴη δήπου πάντως ἃν, καὶ εἰ μήπω γέγονεν· ἔχει γὰρ e +ἐν τῇ φύσει τὸ δύνασθαι. ὅτε τοίνυν κοινὸν μὲν τῇ κτίσει + τὸ εἶναι ζωὴ, ἴδιον δὲ καὶ μόνον οὐδενὸς, τί μάτην ἐφ’ ἑαυτῷ +κομπάζει λέγων ὁ Υἱός “ Ἐγώ εἰμι ἡ ζωή;” χρῆν γὰρ Infra xiv. 6. +δήπου μᾶλλον εἰπεῖν Ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν ἡ ζωή. τοῦτο δὲ +ἦν πὼς καὶ ἀληθέστερον, εἴπερ ὄντως γενητὸς ὑπάρχων ἐστὶ +καὶ ζωή· ἐπειδὴ δὲ, ὡς ἴδιον ἀγαθὸν ἑαυτῷ περιτίθησι μόνῳ + τὸ εἶναι ζωὴ, δῆλος ἂν εἴη λοιπὸν οὐ τοῖς γενητοῖς ἑαυτὸν, +5. καὶ om. Β. 10. οὗτος D.E. γενητὰ D.E. et sic conjicit Aub. γεννητὰ +Β. νοητὰ Ed. 12. λέγων εἶναι inverso ordine B. 14. οὐσίας +assumptum ex B. 20. Α ζωὴ ad ζωὴ transilit Β. 22. τι om. Β. +23. πάντως που inverso ordine Β. 25. μόνον Β. μόνως Ed. 27. ὑμῶν +B.D.E. Ed. mg. ἡμῶν Ed. 28. ἐστι om. Β. + + +52 Α. a ἀλλὰ τῇ θείᾳ τοῦ Πατρὸς συντάττων οὐσίᾳ, ᾗ καὶ τὸ εἶναι +ζωὴ πρόσεστι φυσικῶς.

+

ΑΛΛΟ. Τὸ ζωῆς μετέχον οὐκ αὐτοκυρίως ἐστὶ ζωὴ, ἕτερον +γάρ τι ὑπάρχον ἐν αὐτῷ φαίνεται· εἰ τοίνυν μεθεκτὸς ὁ Υἱὸς +τοῖς γενητοῖς ὡς ζωὴ, ἕτερος ἃν εἴη παρὰ τὰ μετέχοντα +αὐτοῦ καὶ ζωῆς δεόμενα· οὐκοῦν οὐ γενητὸς, οὔτε μὴν ζωοποιεῖσθαι +ζητῶν παρ’ ἑτέρου· Θεὸς οὖν ἄρα λοιπὸν ὡς +ζωοποιός· εἰ δὲ τοῦτο, καὶ τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας ὁμολογη- +b θήσεται, εἴπερ ἕνα προσκυνοῦμεν Θεὸν, καὶ οὐχ ἑτέρῳ τινὶ +παρὰ τὸν ὄντα λατρεύομεν.

+

ΑΛΛΟ. τὴν τῶν ὄντων ἀκριβῶς ἐξετάζοντες φύσιν, Θεὸν +ὁρῶμεν καὶ κτίσιν, καὶ ἕτερον ἐπὶ τούτοις οὐδέv. ὃ γὰρ ἃν +ἐκπίπτῃ τοῦ εἶναι Θεὸς κατὰ φύσιν, τοῦτο πάντως ἐστὶ +γενητὸν, καὶ ὅπερ ἃν τὸν τοῦ πεποιῆσθαι διαφεύγῃ λόγον, +εἴσω πάντως ἐστὶ τῶν τῆς θεότητος ὅρωv. ὅτε τοίνυν ἄριστά +c πὼς τὰ τοιαῦτα διεσκέμμεθα, λεγέτωσαν ἡμῖν οἱ τῆς τοῦ +Θεοῦ καὶ Πατρὸς οὐσίας ἐξωθοῦντες τὸν Υἱὸν, πῶς ἃν +δύναιτο ζωογονεῖν ὡς ζωὴ, ἴδιον ἐχούσης αὐτὸ τῆς θείας +φύσεως, ἑτέρῳ δὲ παραχωρούσης οὐδενί. εἰ δὲ γενητὸς +ὑπάρχων εἶναι δύναται καὶ ζωὴ, φθάσει δὴ πάντως ἐπὶ +πάντα τὰ γενητὰ τοῦ πλεονεκτήματος ἡ χάρις, ἔσται δὲ +πάντα κατὰ φύσιν ζωή· τίς οὖν αὐτοῖς ἔσται χρεία τῆς τοῦ +Υἱοῦ μετοχῆς, ἢ τί τὸ πλέον ἐντεῦθεν εὑρήσουσιν; ἔχει γὰρ +καὶ αὐτὰ τὸ εἶναι κατὰ φύσιν ζωή. ἀλλ’ οὐκ ἀληθὴς ὁ +d λόγος, μετέχει δὲ ἀναγκαίως ὡς ζωῆς χρῄζοντα τοῦ Υἱοῦ. +μόνος ἄρα ἐστὶν ὁ Μονογενὴς κατὰ φύσιν ζωὴ, καὶ οὐκ ἐν +τοῖς γενητοῖς διὰ τοῦτο τετάξεται, ἀλλ’ εἰς τὴν τοῦ τεκόντος +αὐτὸν ἀναβήσεται φύσιν· ζωὴ γὰρ κατὰ φύσιν καὶ ὁ +Πατήρ.

+

ΑΛΛΟ. Ζωὴ κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, ἢ ἕτερός ἐστι +3. Τό] + τῆς Ed. invitis B.D.E. μέτοχον Β mg. οὐτοκυρίως edidi. αὐτὸ +κυρίως Β. Ed. ἐστι] + ἡ Ed. invito Β. 4. ἐν αὐτῷ D.E. εἰς αὐτὸ Β. ἐν +ἑαυτῷ Ed. 5. γενητοῖς D. Ed. mg. γεννητοῖς Ed. 7. ὡς Β. ὁ Ed. +13. ἐκπίπτῃ Ε. ἐκπίπτει D. Ed. 14. διαφεύγῃ D.E. διαφεύγει Ed. 23. ἐντεῦθεν +om. Β. 30. ἢ assumptum ex Β. + + +παρὰ τὴν κτίσιν, δῆλον δὲ ὅτι κατὰ τὴν φύσιν, ἢ ὁμοφυὴς +ταύτῃ. εἰ μὲν οὖν ὁμοφυής τε ἐστὶ καὶ ὁμοούσιος, πῶς οὐ +διαψεύσεται λέγων “ Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς ὁ κατα- Infra vi. 48.33. +“βαίνων ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ζωὴν διδοὺς τῷ κόσμῳ;” ἔχει e + γὰρ ἡ κτίσις οἴκοθεν τὸ εἶναι ζωὴ, ζωὴ δὲ ζωῆς ἀμέτοχος, +ἵνα φαίνηται ζωή. εἰ δὲ οὐκ ἔστιν ὁμοφυὴς, καὶ τὸ εἶναι +γενητὸς διαφεύξεται, συνεξέλκων ἑαυτῷ τῆς κτίσεως καὶ τὸ +ἴδιον ἀγαθόv. οὐ γὰρ ἢ κτίσις ἔσται κατὰ φύσιν ζωὴ, ζωῆς +δὲ μᾶλλον δεομένη καὶ μέτοχος.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ ζωὴ κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, ὁμοφυής ἐστι a 53 A. +τοῖς πεποιημένοις, διὰ τὸ μὴ ὑπάρχειν ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ +Θεοῦ καὶ Πατρὸς, κατά γε τὸν παρ’ ἐκείνοις λόγον, ὅτου δὴ +χάριν ὁ μακάριος ψαλμῳδὸς, οὐρανοὺς μὲν ἀπολεῖσθαί φησι, Ps. ci. 27. +καὶ ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσεσθαι· ἴδιον δὲ ὥσπερ ἀνετίθει + γέρας αὐτῷ “Σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ, βοῶν, καὶ τὰ ἔτη σου οὐκ Ib. 28. +“ἐκλείψουσιν.’’ ἢ γὰρ ἀπολεῖται καὶ ἐκλείψει σὺν ἡμῖν ὡς +ὁμοφυὴς, καὶ οὐκέτι νοηθήσεται ζωὴ, ἣ καὶ ἡμᾶς εἰς τὸ +ὡσαύτως ἔχειν ἀεὶ καὶ εἰς ἀνέκλειπτον ἐτῶν ἀριθμὸν καὶ εἰς +τὸ εἶναι ζωὴν ἀνελκύσει ἡ πρὸς αὐτὸν συνάφεια φυσική. b + ἀλλὰ μὴν ἕξει μὲν αὐτὸς ὡσαύτως ἀεὶ, ἡμεῖς δὲ ἐκλείψομεν· +οὐκ ἄρα γενητὸς ὡς ἡμεῖς· ἀλλ’ ἐπείπερ ἐστὶν ἐκ τῆς κατὰ +φύσιν ζωῆς, ζωογονήσει καὶ αὐτὸς ὡς ζωὴ τὰ ζωῆς δεόμενα. +ΑΛΛΟ. Εἰ οὐδὲν ἑαυτοῦ μέτοχον, μετέχει δὲ ἡ κτίσις, ὡς +ζωῆς, τοῦ Υἱοῦ· οὐκ ἄρα ἡ κτίσις αὐτὸς, ἀλλ’ οὐδὲ ἡ κτίσις + ζωὴ, ὅπερ ἐστὶν ὁ Υἱός.

c +

AΛΛΟ. Εἰ τὸ ζωοποιεῖν ἕτερόν ἐστι, τὸ δὲ ζωοποιεῖσθαι +ἕτερον, ὡς ἐνεργεία καὶ πάθος, καὶ ζωοποιεῖ μὲν ὁ Υἱὸς, +ζωοποιεῖται δὲ ἡ κτίσις· οὐκ ἄρα ταὐτὸν Υἱὸς καὶ κτίσις, +ἐπεὶ μηδὲ τὸ ἐνεργοῦν τῷ ἐνεργουμένῳ.

+2. οὐτῇ Β. οὖν om. Β. 4. ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς Β. 13. ἀπολεῖσθαι +Β. ἀπολέσθαι Ed. 15. βοῶν om. Β. 17. ζωὴ νοηθήσεται inverso +ordine Β. 18. ἕτερον pro ἐτῶν Β. 19. ἀνελκύσῃ D. 24. Υἱοῦ +Β. Χριστοῦ Ed. +
+ +
+ +ΕΦΑΑΗ Ζ. +

ὅτι φῶς κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Υἱὸς, καὶ διὰ τοῦτο οὐ γενητὸς, ἀλλ’ ἐκ +d τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ὡς φῶς ἀληθινὸν ἐκ φωτὸς +ἀληθινοῦ.

+

κω ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν τῶ ἀνθρώπων.

+

ΚΑΙ διὰ τούτων ἡμῖν ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς Θεὸν +ὄντα κατὰ φύσιν ἐπιδεικνύει τὸν Υἱὸν, καὶ τῶν τοῦ γεννήσαντος +ἀγαθῶν οὐσιωδῶς κληρονόμοv. προδιδάξας γὰρ ὅτι +ζωὴ κατὰ φύσιν ὑπάρχων, αὐτὸς ἦν ἐν πᾶσι τοῖς δι’ αὐτοῦ +e γενομένοις, συνέχων αὐτὰ καὶ ζωογονῶν καὶ ἐκ μὴ ὄντων εἰς +τὸ εἶναι παρελθεῖν ἀφάτῳ δυνάμει δωρούμενος καὶ γεγενημένα +διασώζων, ἐφ’ ἑτέραν ἔρχεται νοημάτων διασκευὴν, +πανταχόθεν ἡμᾶς ἐπὶ τὴν τῆς ἀληθείας κατάληψιν χειραγωγεῖν, +ὅτι δὴ καὶ μάλα προσήκοι, διενθυμούμενος. μένος. οὐκοῦν +τοῖς γεγενημένοις ὁ Λόγος ἐνυπῆρχεν, ὡς ζωή· ἐπειδὴ δὲ +ζῷον λογικὸν ἐν αὐτοῖς ὂν ἐπὶ γῆς, νοῦ τε καὶ ἐπιστήμης +δεκτικὸν, ὁ ἄνθρωπος, καὶ τῆς παρὰ Θεοῦ σοφίας μέτοχον, +54 Α. a ἀναγκαίως ἡμῖν ὁ πνευματοφόρος, καὶ τῆς ἐν ἀνθρώποις +σοφίας χορηγὸν ὄντα τὸν Λόγον ἐπειδεικνύει σαφῶς, ἵνα +νοῆται δι’ Υἱοῦ τὰ πάντα ἐν πᾶσιν ὑπάρχων ὁ Θεὸς καὶ +3. φωτὸς Β. Migne. πατρὸς Ed. 5. ἡ assumptum ex Β. Κα Καὶ—ἀνθρώπων +om. Ε. 8. προδιδάξας Β. προδείξας Ed. g. ἐν om. Β. 16. λογικὸν ἐν +αὐτοῖς δν ἐπὶ γῆς B. ἐν αὐτοῖς ἐπὶ γῆς λογικὸν Ed. 20. τὰ assumptum +ex B. + + +Πατὴρ, ζωὴ μὲν ἐν τοῖς δεομένοις ζωῆς· φῶς δὲ πάλιν καὶ +ζωὴ, ἐν τοῖς ζωῆς καὶ φωτὸς δεομένοις. καὶ διὰ τοῦτό φησι +Καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων, τουτέατιν, ὁ τὰ πάντα +ζωογονῶν Θεὸς Λόγος, ἡ ἐν πᾶσι τοῖς οὖσι ζωὴ, καὶ τὸ + λογικὸν φωτίζει ζῷον, καὶ τοῖς συνέσεως δεκτικοῖς τὴν +σύνεσιν ἐπιδαψιλεύεται· ἵνα σώζηται καὶ ἰσχύῃ καλῶς τὸ +ἐπὶ τῇ κτίσει λεγόμενον “ Τί γὰρ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες;” b 1 Cor. iv. 7. +πλουτεῖ γὰρ οὐδὲν οἴκοθεν ἡ γενητὴ καὶ πεποιημένη φύσις, +ἀλλ’ ὅπερ ἃν ἔχουσα φαίνοιτο, τοῦτο πάντως ἐστὶ παρὰ + Θεοῦ, τοῦ καὶ τὸ εἶναι, καὶ ὅπως ἕκαστον εἶναι προσήκει +χαριζομένου. εὖ δὲ πάλιν τὸ ἦν ἐπὶ τῆς ζωῆς τέθειται, ἵνα +πανταχῆ τὸ ἀιδίως εἶναι σημαίνῃ τὸν Λόγον, καὶ τὰς τῶν +ἀνοήτων ἀνακόπτῃ φλυαρίας, ἐξ οὐκ ὄντων ἡμῖν εἰσφερούσας +τὸν Υἱὸν, ὅπερ ὅλη μαχόμενον φαίνεται τῆ θείᾳ + γραφῆ.

+

Περὶ μὲν οὖν τῆς τοῦ Λόγου μετὰ Πατρὸς ἀιδιότητος, c +ἀρκούντως ἤδη διειληφότες, ἔν τε τῷ προκειμένῳ βιβλίῳ, +καὶ τῷ κατ’ ἐπίκλην Θησαυρῷ, σιγᾶν ἔχειν οἰησόμεθα δεῖν. +ὃ δὲ δὴ τῶν προκειμένων εἰσφέρει μᾶλλον ἡμῖν ἡ διάνοια, + τοῦτο καὶ μάλα προθύμως ὡς ἔνι μάλιστα βασανίζοντες, +ἑαυτούς τε ὠφελῆσαι σπουδάσομεν καὶ τοὺς ὕστερον ἐντευξομένους, +Θεοῦ πάλιν ἡμῖν καὶ θύραν καὶ στόμα τοῖς λόγοις +ἀνοίγοντος.

+

Τί οὖν ἄρα πάλιν ἡμῖν ὁ χριστομάχος ἐρεῖ, τὸ φῶς τῶν + ἀνθρώπων μανθάνων ὑπάρχειν τὴν ζωὴν, τουτέστι, τὸν ἀεὶ d +ζῶντα Θεὸν Λόγον; ποίοις ἡμᾶς κατασφενδονήσει λογισμοῖς, +ὅταν εἰς μέσον ἥκωμεν λέγοντες Εἰ μὴ Θεὸς κατὰ +φύσιν ἐστὶν ὁ Υἱὸς, καὶ τῆς τοῦ γεννήσαντος οὐσίας καρπὸς, +εἰ μὴ φῶς ἡμῖν ἀληθινὸν ἐκ φωτὸς ἐξέλαμψεν ἀληθινοῦ, + ἔξωθεν δὲ καὶ αὐτὸς ὑπέστη κατὰ τὴν ὑμῶν ἀμαθίαν· +1. καὶ ζωὴ πόλιν inverso ordine Ε. 2. ζωῆς et φωτὸς inter se transponit +Β. δεομένοις B.D.E. Ed. mg. δεομένης Ed. 3. τὰ assumptum ex B. +13. ἀνακόπτῃ Β. Ε. διακόπτῃ Ed. 16. ἰδιότητος Β. 18. ἔχειν, σιγᾶν Β. +20. καἰ μάλα] καὶ μεγάλα καὶ (sic) Ε. 22. θύραν et στόμα inter se transponit +Β. 27. ἥκωμεν Β. Ε. ἥκομεν Ed. + + +ὁμοφυὴς ἄρα ἐστὶ τοῖς πεποιημένοις, καὶ τὸ εἶναι γενητὸς +οὐδαμόθεν διαφεύξεται; πῶς οὖν, ὦ πάσης μωρίας ἀνάπλεῳ, +e φωτίζει μὲν αὐτὸς, τὰ δὲ ὑπ’ αὐτοῦ φωτίζεται; ἢ γὰρ οὐχ +ἕτερον μὲν τὸ φωτίζον ἐστὶν, ἕτερον δὲ τὸ φωτιζόμενον; +ἀλλ’ ἐστι δῆλον καὶ παντί τῳ σαφές. εἰ γὰρ ταὐτὸν εἶναι +δοίημεν, ὅσον εἰς οὐσίας ποιότητα, καὶ τὸν τοῦ πῶς εἶναι +λόγον, τί τὸ πλέον ἐν τῷ φωτίζειν ἰσχύοντι, τί δὲ τὸ +ἔλαττον αὖθις ἐν τῷ φωτὸς δεομένῳ; ἥξει γὰρ ἐπ’ ἀμφοῖν, +ὅπερ ἂν ἴοι, καὶ ἀνὰ μέρος ἐφ’ ἑκατέρῳ, καὶ φῶς μὲν ἔσται +τὸ ἐν χρείᾳ φωτὸς, τὸ δὲ φῶς ἀδιαφορήσει φωτιζόμενοv. +55 Α. a ἀλλὰ πολλή τις ἐν τούτοις ἡ τῶν θεωρημάτων ὁρᾶται +σύγχυσις, καὶ ἀναγκαῖος ἡμῖν ἀποτέμνει λόγος τῶν ὀνομασθέντων +ἑκάτερον, ἐν ἰδίᾳ τε τίθησι φύσει τὸ χορηγοῦν ἐν +τούτοις παρὰ τὸ χορηγούμενοv. οὐκ ἄρα ὁμοφυὴς τοῖς +πεποιημένοις ὁ Υἱὸς, ἀλλ’ ἐν τῇ τοῦ Πατρὸς οὐσίᾳ κείσεται, +φῶς ἀληθινὸν ἐκ φωτὸς ὑπάρχων ἀληθινοῦ.

+

Χαλεπὸν δὲ οὐδὲν τὸν ἐπὶ τοῖς προλαβοῦσι μεταῤῥυθμίζοντας +λόγον, ὃν ἐπὶ τῷ κατὰ φύσιν ὑπάρχειν ζωὴν τὸν Υἱὸν +b πεποιήμεθα, ἕτερόν τε ὄντα παρὰ τὰ ἐν οἷς ἐστιν ἐδεικνύομεν, +καὶ τὴν ἐν τῷδε τῷ κεφαλαίῳ διευκρινήσασθαι γνῶσιν· +ἐπὶ δὲ τοῦ μὴ ἑτέροις τὸν ἐπὶ τούτοις καταλεῖψαι πόνον, +ἢ καὶ ὄκνῳ κεκρατῆσθαι δοκεῖν, αὐτὸς ἐγὼ πάλιν τὸν ἐν τοῖς +προλαβοῦσι συλλογισμοῖς μεταστοιχειῶσαι τὸν τύπον, ὡς +ἂν οἷός τε ὦ, πειράσομαι. ὡς γὰρ ἐν ἐκείνοις ζωὴ κατὰ +φύσιν ὑπάρχων, ἕτερος ὢν παρὰ τὰ ἐν οἷσπερ ἦν ἀναφαίνεται, +οὕτω κἀν τούτῳ τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων εἶναι λεγό- +c μένος τε καὶ κατ’ ἀλήθειαν ὢν, ἕτερος εὑρεθήσεται παρὰ τὰ +φωτὸς δεόμενα καὶ μετέχοντα αὐτοῦ· ἀπὸ δὲ τῶν ἐφεξῆς +ἀκριβέστερον εἰσόμεθα.

+2. ὦ D.E. Ed. mg. ὁ Ed. Β. ἀοῖ Β. 21. ἐπὶ prius] ὑπὲρ B. +25. οἷσπερ B.D.E. οἷς Ed. + + +

Ἀποδείξεις διὰ συλλογισμῶν, ὅτι κατὰ φύσιν ἕτερος ὁ φωτίζων Υἱὸς +παρὰ τὴν φωτιζομένην κτίσιν.

+

Εἰ ἐν τοῖς λεγομένοις ὁ Λόγος ἦν ὡς φῶς κατὰ φύσιν διὰ +μετοχῆς τοῖς οὖσιν ἑαυτὸν ἀναμιγνὺς, ἕτερος ἄρα ἐστὶ τῶν ἐν d + οἷς εἶναι πιστεύεται. ὁ δὲ τὴν φύσιν ἕτερος ὢν, ἢ ὅπερ ἐστὶν +ἡ μετέχουσα αὐτοῦ καὶ φωτιζομένη κτίσις, πῶς οὐκ ἂν εἴη +λοιπὸν ὁ ὑπὲρ πάντα Θεός;

+

ΑΛΛΟ. Εἰ φῶς κατὰ φύσιν ὄντα τὸν Υἱὸν ἐν τοῖς γενητοῖς +ὡς γενητὸν ὁ θεομάχος εἶναί φησι, τὰ φωτὸς δεδεημένα + φωτίζοντα· πρῶτον μὲν αὐτὸς ὑπάρχων ἐν ἑαυτῷ νοηθήσεται, +εἶτα πρὸς τούτῳ, καὶ αὐτὸς ἑαυτοῦ μέτοχος ἔσται, καὶ +φῶς, εἴπερ ὢν ἐν τοῖς γενητοῖς, εἷς καὶ ὁ αὐτὸς ἐξ αὐτῶν +ὑπάρχειν ὑποληφθήσεται. ἀλλ’ ὁρᾷ που πάντως ὁ πεπαιδευμένος e +“τὴν καρδίαν ἐν σοφίᾳ,’’ καθὰ γέγραπται, ὅσην ἔχει Ps. lxxxix. 12. + τὴν ἀτοπίαν τὸ οὕτω νοεῖv. οὐκοῦν εἰ μεθεκτῶς ἐν τοῖς +γενητοῖς ἐστιν ὁ φωτίζων αὐτὰ Λόγος, οὐκ ἐν τοῖς μετέχουσι +καὶ φωτιζομένοις ἔσται καὶ αὐτὸς, ἀλλ’ ἕτερος δηλονότι +παρ’ ἐκεῖνα. εἰ δὲ τοῦτο, οὐκ ἄρα γενητὸς, ἀλλ’ ὡς +φῶς κατὰ φύσιν, καὶ Θεὸς ἐν τοῖς φωτὸς δεομένοις.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ μὴ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός ἐστιν ὁ +Υἱὸς, ἔξωθεν δὲ αὐτὸν κατ’ ἐκείνους ὑπέστησε, γενητὸς ἄρα a 56 A. +ἐστὶ καὶ πεποιημένος· πῶς οὖν ἐν τοῖς γεγονόσιν ἐστὶ +φωτίζων αὐτά; τί δὲ τὸ ἐξαίρετον ἐν τῇ θείᾳ φύσει λοιπὸν +εὑρήσομεν; ἢ πῶς ὁ σοφώτατος ψαλμῳδὸς, ὡς ἀξιάγαστόν + τι φησὶν ἐπὶ τοῦ κατὰ φύσιν ὄντος Θεοῦ “ Ἐν τῷ φωτί σου Ps.xxxv. 10. +“ ὀψόμεθα φῶς” εἰ γὰρ γενητὸς ὑπάρχων ὁ Υἱὸς φωτίζει +τὰ πάντα, ἑαυτὴν ἡ κτίσις φωτιεῖ, χρῄζουσα μηδαμῶς πρὸς +τοῦτο τοῦ ποιήσαντος Θεοῦ. οὐδὲν οὖν ἄρα τὸ πλέον ἐν +Θεῷ παρὰ τὴν κτίσιν, ἐνεργεῖ δὲ οὐχ ἧττον ἢ ὡς ἂν δύνηται +8. ὄντα κατὰ φύσιν inverso ordine Β. 12. γενητοῖς Β. γενομένοις Ed. +ὁ assumptum ex Β. 14. καθὰ Β. καθὼς Ed. 15. μεθεκτὸς Ε. +23. φωτίζοντα Β. 24. ὁ assumptum ex B.D.E. + + +b Θεός· ἀλλὰ τοῦτο ἄτοπον· οὐκ ἄρα γενητὸς ὁ Υἱὸς, Θεὸς δὲ +μᾶλλον, καὶ διὰ τοῦτο φῶς κατὰ φύσιν, ὡς ὁ Πατήρ.

+

ΑΛΛΟ ΕΚ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ. Εἰ φῶς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς +Ps. XXXV. 10. ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, κατὰ τό “Ἐν τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς,” +Ps. xlii. 3. καὶ “ Ἐξαπόστειλον τὸ φῶς σου καὶ τὴν ἀλήθειάν σου,’’ +γενητός ἐστι καὶ εἰς ὑπόστασιν ἐνεχθεὶς, οὐδὲν ἔτι διακω- +c λύσει, κατὰ τὴν ἴσην ἀναλογίαν, φῶς καλεῖσθαι τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς πάντα τὰ γενητά. εἰ γὰρ ὅλως ἐπιδέχεται τοῦτο +τῶν πεποιημένων ἡ φύσις, ἔσται τοῖς πᾶσι δυνάμει κοινὸν, +καὶ οὐχ ἑνὸς ἴδιον τοῦ Υἱοῦ· ἀλλὰ τοῦτο ἄτοπον· μόνῳ γὰρ +ἁρμόσει τῷ Υἱῷ τὸ καλεῖσθαί τε καὶ εἶναι φῶς τοῦ Θεοῦ +καὶ Πατρός. οὐκ ἄρα ἐστὶ γενητὸς, ἀλλὰ φῶς, ὡς Θεὸς ἐκ +Θεοῦ φωτίζοντος δι’ αὐτοῦ τὰ φωτὸς δεόμενα.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ φῶς κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς οὐκ ἐκ τῆς +d οὐσίας ἐστὶ τοῦ Πατρὸς, ἀλλ’ ἔξωθεν ὑπέστη κατὰ τὸν +ἀπαίδευτον τῶν θεομάχων λόγον· ὁμοφυὴς ἄρα ἐστὶ τοῖς +πεποιημένοις καὶ ἀδελφὸς, ἅτε δὴ τῆς θείας ἐκπίπτων οὐσίας· +πῶς οὖν ἄρα φῶς μὲν αὐτὸς καλεῖται καὶ ἔστι· περὶ δὲ τοῦ +Infra ver. 8. ἁγίου λέγεται βαπτιστοῦ “ Οὐκ ἦν ἐκεῖνος τὸ φῶς;” καίτοι +δυνάμει φῶς ὁ μακάριος βαπτιστὴς, καὶ οὐ μόνος αὐτὸς, +εἴπερ ὅλως ἐνεχώρει γενητὸν ὄντα τὸν Υἱὸν φῶς εἶναι +δύνασθαι κατὰ φύσιv. τὸ γὰρ ἐν τῇ φύσει κείμενον ἅπαξ, +κοινὸν δήπου παντί τῳ γένοιτ’ ἂν τῷ ταύτης μετεσχηκότι, +e κατά γε τὸν τῆς ἀκολουθίας λόγοv. ἀλλὰ μὴν Ἰωάννης οὐ +φῶς, φῶς δὲ ὁ Υἱός· ὡς ἕτερος ἄρα κατὰ φύσιν, καὶ οὐχὶ +τοῖς γεγονόσιν ὁμοφυής.

+

ΑΛΛΟ ΕΚ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ. Εἰ φῶς κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς +γενητός ἐστι καὶ πεποιημένος, ἅτε δὴ τὸ ἐκ τῆς οὐσίας εἶναι +τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς οὐκ ἔχων, κατὰ τὴν τινῶν ὑπόνοιαν, +ἐπιδέξεται τῶν γενητῶν ἡ φύσις τὸ εἶναί τε καὶ καλεῖσθαι +1. τοῦτον (sic) Ε. 7. τὴν om. Β. 11. καλεῖσθαι et εἶναι inter se +transp. Β. 14. ἄλλο] + ἐκ τοῦ αὐτοῦ Ε. 15. ὑπάρχει pro ἐστὶ Β. +18. οὖν om. Β. 20. μόνος Β. μόνον Ed. 21. ἐχώρει Β. 24. τῆς] ++ ἐμῆς Β. 25. κατὰ] + τὴν Β. + + +φῶς· ἔσται δὲ κατὰ πάντα φῶς κατὰ τὸν ἐν δυνάμει λόγον. +τὸ γὰρ ὅλως εἶναί τι πεφυκὸς εἴη δήπου πάντως ἃν, καὶ εἰ a 57 Α. +μήπω γέγονεv. ὅτε τοίνυν κοινὸν μὲν τῇ τῶν γενητῶν φύσει +τὸ εἶναι φῶς, ἴδιον δὲ καὶ μόνως οὐδενὸς, τί μάτην ἐφ’ ἑαυτῷ + κομπάζει λέγων ὁ Υἱός Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς· χρῆν γὰρ δήπου +μᾶλλον εἰπεῖν Ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν τὸ φῶς· ἐπειδὴ δὲ ὡς +ἴδιον ἀγαθὸν ἑαυτῷ περιτίθησι μόνῳ τῶν ἄλλων οὐδένα +προσλαβὼν, δῆλος ἃν εἴη λοιπὸν, οὐ τοῖς γενητοῖς ἑαυτὸν, +ἀλλὰ τῇ θείᾳ τοῦ Πατρὸς συντάττων οὐσίᾳ, ᾗ καὶ τὸ εἶναι b + φῶς πρόσεστι φυσικῶς.

+

ΑΛΛΟ. Τὸ φωτὸς μετέχον οὐκ αὐτοκυρίως ἐστὶ τὸ φῶς, +ἕτερον γάρ τι ὑπάρχον ἐν ἑτέρῳ φαίνεται· εἰ τοίνυν μεθεκτὸς +ὁ Υἱὸς τοῖς γενητοῖς ὡς φῶς, ἕτερος ἂν εἴη παρὰ τὰ μετέχοντα +αὐτοῦ καὶ φωτὸς δεόμενα· οὐκοῦν οὐ γενητὸς, οὐδ’ + ὥσπερ τὰ γενητὰ φωτίζεσθαι παρ’ ἑτέρου ζητῶν· Θεὸς δὲ +ἄρα λοιπὸν καὶ φωτίζειν δυνάμενος· εἰ δὲ τοῦτο, καὶ τῆς τοῦ +Πατρὸς οὐσίας ἐκπεφυκὼς νοηθήσεται, εἴπερ ἕνα προσκυνοῦμεν c +Θεὸν, καὶ οὐχ ἑτέρῳ τινὶ παρὰ τὸν ὄντα λατρεύομεν.

+

ΑΛΛΟ. τὴν τῶν ὄντων ἀκριβῶς ἐξετάζοντες φύσιν, Θεὸν + ὁρῶ μὲν καὶ κτίσιν, καὶ ἕτερον ἐπὶ τούτοις οὐδέν· ὃ γὰρ ἂν +ἐκπέσῃ τοῦ εἶναι Θεὸς κατὰ φύσιν, τοῦτο πάντως ἐστὶ +γενητὸν, καὶ ὅπερ ἃν τὸν τοῦ πεποιῆσθαι διαφεύγῃ λόγον, +τοῦτο καὶ εἴσω πάντως ἐστὶ τῶν τῆς Θεότητος ὅρωv. ὅτε +τοίνυν ἄριστά πὼς τὰ τοιαῦτα διεσκέμμεθα, λεγόντων ἡμῖν + οἱ οἱ τῆς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς οὐσίας ἐξωθοῦντες τὸν Υἱὸν, +πῶς ἃν δύναιτο φωτίζειν ὡς φῶς, ἴδιον ἐχούσης αὐτὸ τῆς d +θείας φύσεως, ἑτέρῳ δὲ παραχωρούσης οὐδενί. εἰ δὲ γενητὸς +ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, καὶ φῶς εἶναι δύναται, φθάσει δὲ πάντως +ἐπὶ πάντα τὰ γενητὰ τοῦ πλεονεκτήματος ἡ χάρις, ἔσται δὲ + πάντα φῶς κατὰ φύσιv. τίς οὖν αὐτοῖς ἔτι χρεία τῆς τοῦ +Υἱοῦ μετοχῆς, ἢ τί τὸ πλέον ἐντεῦθεν εὑρήσουσι, κατὰ φύσιν +1. κατὰ prius assumptum ex Β. 2. δή assumptum ex B.D mg. Ε. Ed. mg. +II. φωτὸς μετέχον Β. Ε. Ed. mg. φῶς μετέχων D. Ed. αὐτοκυρίως edidi ut supra +52 a. αὐτὸ κυρίως Ed. τὸ alt. assumptum ex B.E. deest in D. 12. ἑτέρῳ +Β. αὐτῷ Ed. 24. λεγέτωσαν Β. + + +ἔχοντα καὶ αὐτὰ τὸ εἶναι τὸ φῶς, ὥσπερ οὖν ἀμέλει καὶ ὁ +e Υἱὸς εἶναι ἐν ἑαυτοῖς; ἀλλὰ χρῄζει τοῦ φωτίζοντος ἡ κτίσις, +οἴκοθεν οὐκ ἔχουσα τοῦτο. Θεὸς ἄρα κατὰ φύσιν ὁ Υἱὸς, +καὶ διὰ τοῦτο φῶς, ὡς τὰ φωτὸς δεόμενα φωτίζειν +δυνάμενος.

+

ΑΛΛΟ. Φῶς κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, ἣ ἕτερός ἐστι +παρὰ τὴν κτίσιν, δῆλον δὲ ὅτι κατὰ τὸν τοῦ πῶς εἶναι +λόγον, ἢ ὁμοφυὴς αὐτῇ. εἰ μὲν οὖν ὁμογενής ἐστι καὶ +Infra xii. 46. ὁμοούσιος, μάτην, ὡς ἔοικεν, ἡμῖν ἐπεφοίτησε λέγων “ Ἐγὼ +“φῶς εἰς τὸν κόσμον ἐλήλυθα·” ἔχει γὰρ ἡ κτίσις οἴκοθεν +τὸ φῶς εἶναι καὶ αὐτή· φῶς δὲ φωτὸς ἀμέτοχον, ἵνα νοῆται +58 A. a φῶς· εἰ δὲ οὐκ ἐστιν ὁμοφυὴς, δεῖται δὲ φωτὸς ἡ κτίσις +1 Cor. iv. 7. +ἀκούσασα “ Tί γὰρ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες, ἀναγκαίως ἤδη τὸ +εἶναι γενητὸς ὁ Υἱὸς διαφεύξεται, συνεξέλκων ἑαυτῷ τῆς +κτίσεως τὸ ἴδιον ἀγαθόν· οὐ γὰρ ἡ κτίσις ἔσται κατὰ φύσιν +τὸ φῶς, φωτὸς δὲ μᾶλλον δεομένη καὶ μέτοχός.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ οὐδὲν ἑαυτοῦ μέτοχον, μετέχει δὲ ἡ κτίσις ὡς +φωτὸς τοῦ Υἱοῦ· οὐκ ἄρα κτίσις αὐτὸς, ἀλλ’ οὐδὲ ἡ κτίσις +τὸ φῶς, ὅπερ ἐστὶν ὁ Υἱός.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ τὸ φωτίζειν ἕτερον, ἕτερον δέ ἐστι τὸ φωτί- +b ζεσθαι, ὡς ἐνέργεια καὶ πάθος, καὶ φωτίζει μὲν ὁ Υἱὸς, +φωτίζεται δὲ ἡ κτίσις· οὐκ ἄρα ταὐτὸν Υἱὸς καὶ κτίσις, ἐπεὶ +μηδὲ τὸ ἐνεργοῦν τῷ ἐνεργουμένῳ.

+

κω τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτία φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτό οὐ +κατέλαβεν.

+

Ἀναγκαίως ἡμῖν ὁ σοφώτατος Εὐαγγελιστὴς, τὴν ἐν τοῖς +προλαβοῦσι θεωρίαν ἐκπλατύνειν καὶ διὰ τῶν προκειμένων +c ἐπείγεται. οὐ γὰρ δήπου τοῖς ἀκροωμένοις ἀποχρήσειν +1. Assumpta τὸ alt. ex B., ὁ ex B.D.E. 2, εἶναι assumptum ex B. +αὐτοῖς D mg. ἑαυτῷ Ed. mg. 3. τοῦτο] τὸ αὐτό Β. 8. ἢ om. B. +12. δὲ alt. om. Β. ἀκούσασα ἡ φύσις Ε. 17. μετέχον Β. 23. μηδὲ] +δὲ μὴ Ε. 28.—p. 87, 2. Ad ἐπείγεται conjungit verba εἰς τὸ δύνασθαι—Θεοῦ + + +ἐνόμιζεν εἰς τὸ δύνασθαι νοεῖν ἀπλανῶς περὶ τοῦ Θεοῦ +Λόγου, ὅτιπερ ὄντως ἐστὶ τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων αὐτὸς, +διὰ τοῦ φάναι μόνον “καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀν- Supra ver. 4. +“θρώπων·’’ ἦν γὰρ δὴ καὶ εἰκὸς, ἀναδειχθήσεσθαί τινας + ἀβασανίστως τῶν λαλουμένων ἀκούοντας· καὶ δὴ καὶ πρεσβεύειν +ἢ καὶ ἑτέρους διδάσκειν ἐπιχειρεῖν, ὅτι φῶς μέν ἐστιν +ὄντως ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, πλὴν οὐ πᾶσι φωτὸς χορηγὸς, +ἀλλ’ οἷς ἂν αὐτὸς βούληται τὸ τῆς συνέσεως ἐνίησι φῶς, +δοκιμάζων τὸν ὀφείλοντα λαβεῖν καὶ τῆς οὕτω λαμπρᾶς d + ἄξιον ὄντα δωρεᾶς· ἡ δέ γε τῶν ἄλλων λογικῶν κτισμάτων +φύσις, ἢ ἐξ οἰκείων ὥσπερ σπερμάτων, τὴν ἐπὶ τῷ δύνασθαι +φρονεῖν ἐρανίζεται δύναμιν, ἢ ἐντίθησιν αὐτῇ νοῦν καὶ +σύνεσιν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, ὡς οὐκ ἐξισχύοντος τοῦτο δρᾶν +τοῦ Υἱοῦ. ἵνα τοίνυν φαίνηται σαφῶς αὐτὸς ὁ Θεὸς Λόγος, + ὃς ἦν ἐν Θεῷ καὶ Πατρὶ, καὶ ζωὴ καὶ φῶς, οὐ τινῶν μὲν ὢν +ἀνὰ μέρος, ἑτέρων δὲ οὐκέτι, ἀλλὰ κατά τινα μετουσίας +ἄρρητον τρόπον, ὡς σοφία καὶ σύνεσις· ὅπερ ἐστὶν ἐν τοῖς e +λογικοῖς τὸ καλοῦ μένον φῶς· ἑαυτὸν ὅλοις τοῖς οὖσι καταμιγνὺς, +ἵνα λογικεύηται τὰ λογικὰ, καὶ φρόνησιν ἔχη τὰ + φρονήσεως δεκτικὰ, οὐκ ἃν ἑτέρως εἶναι τοῦτο δυνηθέντα +ποτὲ, ἀναγκαίως φησὶν ὅτι Καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτία φαίνει +καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεv. μόνον γὰρ οὐχὶ τοιοῦτόν τι +τοῖς ἀκροωμένοις ἐκ πολλῆς ἀκριβείας ἀναβοᾷ Ἔφην, ὦ +οὗτοι, καίτοι σφόδρα διδάσκων τὰ ἀληθῆ, τὴν ζωὴν εἶναι τῶν + ἀνθρώπων τὸ φῶς, οὐχ ἵνα νοῇ τις ἐν γε τοῖς παροῦσι a 59 Α. +μάλιστα λόγοις, ἐξ ἑτέρου πολιτείας κομίζεσθαι γέρας τὸν +παρ’ αὐτοῦ φωτισμὸν, τοὺς ὅσοιπερ ἃν φαίνοντ’ ἂν δίκαιοί +τε καὶ ἀγαθοί· ἀλλ’ ἵνα μανθάνητε πάλιν, ὅτιπερ ὃν τρόπον +ἐστὶν ἐν πᾶσι τοῖς γεγονόσιν ὁ Λόγος ζωὴ, ζωογονῶν δηλονότι + τὰ ζωῆς δεκτικά· οὕτως ἐστὶν ἐν αὐτοῖς καὶ φῶς, τὰ +Λόγου, haec οὐ γὰρ—ἐνόμιζεν post Λόγου transponens, Β. 5. λαλουμένων +B.D mg. λεγομένων Ed. 6. ἢ assumptum ex Β. Ε. ἐστιν ὄντως hoc ordine Β. +8. αὐτὸς ἂν inverso ordine Β. 15. ὃς om. Β. ὣν dat Heyse ex Β, qui ὃν +exhibet. 27. ὂν φαίνοιντ’ ἂν Β. ἂν φαίνοιντο Ed. + + +συνέσεως τε καὶ φρονήσεως δεκτικὰ, τοῦτο δεικνύων ὅπερ +εἰσί· πάντα γὰρ ἐν πᾶσίν ἐστιν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ δι’ Υἱοῦ +ἐν Πνεύματι.

+b

Σκοτίαν δὲ ὀνομάζει τὴν τοῦ φωτίζεσθαι δεομένην φύσιν, +τουτέστι, καθόλου τὴν γενητήv. ἐπειδὴ γὰρ αὐτὸν ὠνόμασε +τὸ φῶς, ἑτέραν οὖσαν ἐπιδεικνύων τὴν ἐπιδεᾶ καὶ ἀμέτοχον +αὐτοῦ κτίσιν λογικὴν, εἰς τὸ ἐναντίον περιτρέπει τοῦ σημαινομένου +τὴν δύναμιν, οὐκ ἀπὸ σκοποῦ, κατά γε τὸν ἡμέτερον +νοῦν, καὶ τοῦτο ποιῶν, ἀλλ’ ἐκεῖνο δὴ πάντως καθ’ ἑαυτὸν +ἐννοήσας, ὅτι τῶν γενητῶν ἡ φύσις, οὐδὲν ὅλως ἐξ ἑαυτῆς +c πηγάζουσα, σύμπαν δὲ τὸ εἶναι καὶ τὸ εὖ εἶναι τοιώσδε +1 Cor. iv. 7. τυχὸν δεχομένη παρὰ τοῦ Δημιουργοῦ, δικαίως ἀκούει “ Tί +γὰρ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες; ἐπειδὴ δὲ πρὸς τοῖς ἄλλοις, καὶ +αὐτὸ θεόσδοτον ἔχει τὸ φῶς, οὐκ ἔχουσα δηλονότι λαμβάνει· +τὸ δὲ φῶς οὐκ ἔχον ἐξ ἑαυτοῦ, πῶς οὐκ ἂν εἴη τὸ ἐναντίον; +ἢ πῶς οὐκ ἂν λέγοιτο σκοτία; πιθανὴ γὰρ, μᾶλλον δὲ ἤδη +καὶ ἀναγκαιοτάτη λίαν, ἀπόδειξις, τοῦ τὴν μὲν κτίσιν εἶναι +σκοτίαν, φῶς δὲ πάλιν τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, τὸ φαίνειν ἐν +τῇ σκοτία τὸ φῶς. εἰ γὰρ δέχεται τῶν γενητῶν ἡ φύσις τὸν +d τοῦ Θεοῦ Λόγον κατὰ μετουσίαν, ὡς φῶς, ἢ ὡς ἐκ φωτός· +αὕτη μὲν ὡς σκοτία δηλονότι λαμβάνει, φαίνει δὲ ἐν αὐτῇ, +καθάπερ ἐν σκοτία τὸ φῶς, ὁ Υἱὸς, εἰ καὶ οὐκ οἶδε πάντως ἢ +σκοτία τὸ φῶς· τοῦτο γὰρ οἶμαι σημαίνει τό Ἡ σκοτία αὐτὸ +οὐ κατέλαβεv. ἅπασι μὲν γὰρ ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος ἐκλάμπει +τοῖς ἐλλάμψεως δεκτικοῖς, καὶ φωτίζει καθόλου τὰ φύσιν +ἔχοντα τοῦ φωτίζεσθαι δεκτικήν· ἀγνοεῖται δὲ ὑπὸ τῆς +c σκοτίας· ἡ γὰρ ἐπὶ γῆς τυγχάνουσα λογικὴ φύσις, τουτέστιν +ὁ ἄνθρωπος, ἐλάτρευσε ποτε τῇ κτίσει παρὰ τὸν κτίσαντα· +οὐ κατέλαβε τὸ φῶς· οὐ γὰρ ἔγνω τὸν Δημιουργὸν, τὴν +2. Θεὸς κοὶ assumpta ex Β. faventibus Ι, catenisque aliis quae Θεὸς pro Πατὴρ +exhibent. 5. καθόλου τουτέστι inverso ordine Migne. 6. τὴν +ἐπιδεᾶ ἐπιδεικνύων inverso ordine B. ἀμέτοχον] μέτοχον conjecit D sed male. +10. ἑαυτῆς B.D.E. αὐτῆς Ed. II. εὖ om. B. 15. ἔχει Ε. πῶς] + οὖν Β. +21. αὕτη] ἀυτὴν Β. αὐτὴ D. αὐτὴ Ε. Statim μὲν om. Β. habent D.E. 23. σημαίνειν +Β. 24. ἐκλάμπει Β. ἐλλάμπει Ed. 25. ἐκλάμψεως Β. 20. δὲ +om. Β. τοῦ σκότους Ε. + + +πηγὴν τῆς σοφίας, τῆς συνέσεως τὴν ἀρχὴν, τὴν τῆς +φρονήσεως ῥίζαv. ἔχει δ’ οὖν ὅμως ἐκ φιλανθρωπίας τὸ φῶς, +καὶ συγκαταβεβλημένην ὥσπερ ἐπάγεται τὴν τοῦ φρονεῖν +δύναμιν ταῖς εἰς τὸ εἶναι παρόδοις συντρέχουσαν τὰ γενητά. + Σημειωτέον δὲ πάλιν ἐν τούτοις, ὅτι λόγος οὐδεὶς ἐπιτρέψει +γενητὸν εἶναι νοεῖν ἢ πεποιημένον ὑπάρχειν οἴεσθαι +τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, ἀλλ’ ἀνεστηκότα πάντη τῶν καθ’ ἡμᾶς, a 60 A. +καὶ τὴν τῶν κτισμάτων ἀναβαίνοντα φύσιν, ἕτερόν τε παντελῶς, +ἢ ὅπερ εἰσὶν αὐτὰ, καὶ πολὺ διεστηκότα κατὰ τὴν + τῆς οὐσίας ποιότητα, ὥσπερ οὖν ἀμέλει τὸ φῶς πρὸς τὴν +σκοτίαν ἐστὶν οὐ ταὐτὸν, ἀλλ’ ἤδη καὶ ἐναντίον καὶ ἀσυγκρίτοις +ταῖς διαφοραῖς εἰς ἀλλοτριότητα φυσικὴν χωριζόμενον. +ἀποχρώντως δὲ ἤδη τὸν περὶ τούτου διαλαβόντες +λόγον ἐν τοῖς προεξητασμένοις, τὰ λοιπὰ τῶν ἐφεξῆς + προσθήσομεν.

+b +

Ἐγένετο ἄνθρωπος ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ +Ἰωάννης, οὗτος ἦλθεν εἰς μαρτυρίαν ἵνα μαρτυρήσῃ περί +τοῦ φωτός.

+

Πόλλα προεξηγησάμενος περὶ τοῦ Θεοῦ Λόγου, καὶ δι’ + ὧν ἂν φαίνοιτο κατὰ φύσιν ὑπάρχων Υἱὸς τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ἀκριβέστατα διειπὼν, τὴν ἐκ τῶν ἀκροωμένων πίστιν +τοῖς εἰρημένοις ἐκπραγματεύεται· ἐπειδὴ δὲ κατὰ τὸ εἰρημένον +διὰ Μωυσέως ὑπὸ τοῦ Θεοῦ “ Ἐπὶ στόματος δύο καὶ Deut. viv I +“τριῶν μαρτύρων σταθήσεται πᾶν ῥῆμα·’ συνάγει φρονίμως c + ἐφ’ ἑαυτῷ τὸν μακάριον βαπτιστὴν, καὶ ἀξιολογώτατον +ὄντως συνεισφέρει τὸν μάρτυρα. οὐ γὰρ ᾤετο δεῖν, εἰ καὶ +λίαν ὑπάρχοι σεμνὸς, τὴν ὑπὲρ νόμον ἀπαιτῆσαι πίστιν τοὺς +ἐντευξομένους τῇ περὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν συγγραφῇ, καὶ +μόνῳ πιστεύειν αὐτῷ τὰ ὑπὲρ νοῦν καὶ φρόνησιν ἐξηγουἀσυγκρίτοις +11. Β. ἀσυγκρίταις D.E. ἀσυγκρίτως Ed. 17. μαρτυρήσει D. +20. ἂν φαίνοιτο Β. ἀναφαίνοιτο Ed, 23. ὑπὸ τοῦ Β. παρὰ Ed, 27. ὑπάρ- +χοι D. ὑπάρχει Ed. + + +μένω τὴν καθ’ ἡμᾶς. οὐκοῦν μαρτυρεῖ μὲν αὐτὸς ὁ μακάριος +Supra ver. 1. 2.Εὐαγγελιστὴς, ὅτιπερ “ Ἦν ὁ Λόγος ἐν ἀρχῇ, καὶ Θεὸς +Ib. 3. “ὁ Λόγος, καὶ ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεὸν,’’ καὶ ὅτι “πάντα +d “ δι’ αὐτοῦ ἐγένετο,’’ καὶ ἦν ἐν τοῖς γενομένοις, ὡς ζωὴ, καὶ +Ib. 4. ὅτι “τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων ἦν ἡ ζωὴ,’’ ἵνα διὰ τούτων +ἁπάντων Θεὸν ὄντα κατὰ φύσιν ἀποδείξῃ τὸν Υἱόv. ἐπιμαρ- +Es. xl. 3. τυρεῖ δὲ αὐτῷ καὶ ὁ θεσπέσιος βαπτιστής “ Ἑτοιμάσατε τὴν +“ὁδὸν τοῦ κυρίου, βοῶν, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους τοῦ +“Θεοῦ ἡμῶν.’’ εἶναι γὰρ δὴ πάντως ἐρεῖ τις Θεὸν ἀληθινὸν, +τὸν ᾧ κατὰ φύσιν ἐνυπάρχει τὸ τῆς κυριότητος ἀξίωμα, καὶ +οὐκ ἐν ἑτέρῳ φαίνοιτο προσὸν κυρίως τε καὶ ἀληθῶς, ἐπείπερ +1 Cor. viii. 6. e “Εἷς μὲν ἡμῖν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, εἷς δὲ κύριος Ἰησοῦς +Ib. 5. “ Xριστὸς” κατὰ τὴν Παύλου φωνήν· καὶ εἰ θεοὶ κατὰ +χάριν καὶ κύριοι καλοῦνται πολλοὶ ἔν τε τῷ οὐρανῷ καὶ ἐπὶ +τῆς γῆς, ἀλλ’ εἷς μετὰ τοῦ Πατρὸς Θεὸς ἀληθινὸς ὁ Υἱός. +οὐκοῦν, ἀξιολογωτάτη μὲν τῶν ἁγίων μαρτύρων ἡ ξυνωρὶς, +πίστις δὲ λοιπὸν οὐδαμόθεν κατηγορουμένη τοῖς λεγομένοις +61 Α. a ὀφείλεται, καὶ τὸ ἐκ νόμου λαβοῦσα πλήρωμα, καὶ τῆ τῶν +προσώπων περιφανείᾳ βεβαιουμένη. τὸ μὲν οὖν περὶ ἑαυτοῦ +τι φάναι τὸν μακάριον Εὐαγγελιστὴν, καὶ τῶν ἰδίων ἐγκωμίων +ἐφάψασθαι, φορτικὸν ἦν ὄντως καὶ ἄλλως ἀπαίδευτον· +Infra viii 1.3 ἤ γὰρ ἂν ἤκουσε δικαίως “Σὺ περὶ σεαυτοῦ μαρτυρεῖς, ἡ +“μαρτυρία σου οὐκ ἐστιν ἀληθής.’’ διά τοι τοῦτο τοῖς εἰδόσιν +αὐτὸν τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἐννοεῖν ἐπιτρέπει, ἐπὶ δὲ τὸν ὁμώνυμον +ἔρχεται, καλῶς γε σφόδρα καὶ τοῦτο ποιῶν, καὶ ἀπεστάλθαι +φησὶν αὐτὸν παρὰ Θεοῦ. ἔδει γὰρ οὐκ αὐτόμολον, οὐδὲ αὐτο- +b κλητῷ σπουδῇ, πρὸς τὴν ὑπὲρ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἰόντα +μαρτυρίαν δεικνύειν τὸν ἅγιον βαπτιστὴν, ἁλλὰ τοῖς ἄνωθεν +διατεταγμένοις ὑπείκοντα, καὶ τοῖς θείοις τοῦ Πατρὸς ὑπηρεὁ +7. om. Migne. 8. τοῦ prius assumptum ex Β. 10 ἐνυπάρχει D.E. +ὑπάρχει Β. ἐνυπάρχοι Ed. 11, ἐν Β. ἂν Ed. 13. τὴν] + τοῦ Β. εἰ] +οἱ Ε. 14. χάριν] + καὶ υἱοὶ B. 17. πίστει Β. 24 ἐννοεῖν Β. νοεῖν Ed. +Statim ἐπιτρέπειν Β. γε] δέ γε Β. καὶ prius assumptum ex Β. +ποιεῖω Ε. 26. αὐτόμολον] αὐτομολοῦν αὐτὸν Β. αὐτοκλήτος (= αὐτοκλήτως) +Β. 27. μαρτυρίαν ἰόντα inverso ordine Β. Cord. + + +τοῦντα θελήμασι. διὰ τοῦτό φησιν Ἐγένετο ἄνθρωπος ἀπεσταλμένος +παρὰ Θεοῦ, ὄνομα ὄνομα αὐτῷ Ἰωάννης.

+

Ἐπιτηρητέον δὲ ὅπως ἀσφαλῆ τε καὶ πρέποντα τὸν περὶ +ἑκάστου λόγον ἐποιήσατο, καὶ τῆ τῶν σημαινομένων φύσει + κατάλληλοv. ἐπὶ μὲν γὰρ τοῦ Θεοῦ Λόγου, τὸ ἦν ἀκολούθως +εἰσφέρεται πανταχῆ τὴν ἀιδιότητα σημαῖνον αὐτοῦ, καὶ τὸ c +πάσης ἀρχῆς τῆς ἐν χρόνῳ πρεσβύτερον, καὶ τὸ πεποιῆσθαι +νομίζειν αὐτὸν ἀναιροῦv. τὸ γὰρ ὂν ἀεὶ πῶς ἂν νοοῖτο καὶ +γενητόν; ἐπὶ δὲ τοῦ μακαρίου βαπτιστοῦ, πρεπόντως φησὶ + τό Ἐγένετο ἄνθρωπος ἀπεσταλμενος παρὰ Θεοῦ, ὡς ἐπ’ ἀνθρώπου +γενητὴν ἔχοντος τὴν φύσιv. δοκεῖ δέ μοι καὶ λίαν +ἠσφαλισμένως ἐν τούτοις ὁ Εὐαγγελιστὴς οὐχ ἁπλῶς ὅτι +γέγονεν εἰπεῖν, ἀλλὰ διὰ τοῦ προσθεῖναι καὶ ἄνθρωπος, ἀβουλοτάτην +τινῶν ἀνατρέπειν ὑπόνοιαv. ἤδη γάρ τις παρὰ d + πολλοῖς περιηνέχθη λόγος, οὐκ ἄνθρωπον ὄντως ὑπάρχειν τῇ +φύσει τὸν ἅγιον βαπτιστὴν διαθρυλλῶν, ἀλλ’ ἕνα τῶν ὄντων +ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἁγίων ἀγγέλων, ἀνθρωπίνῳ χρησάμενον +σώματι, καὶ πρὸς τὸ κηρύττειν ἀπεσταλμένον παρὰ Θεοῦ. +ἐξηύρηται δὲ πάλιν αὐτοῖς τῆς ὑπονοίας τῆς ἐπὶ τούτῳ + πρόφασις, τὸ εἰρῆσθαι παρὰ Θεοῦ “Ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω S.Matth xi. 10. e +τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν Mai. iii. I. +“ὁδόν σου ἔμπροσθεν σου.’’ ἀποσφάλλονται δὲ τῆς ἀληθείας e +οἱ τῇδε δοξάζοντες, οὐ νοοῦντες, ὅτι τό Ἄγγελος ὄνομα +λειτουργίας μᾶλλόν ἐστιν, ἤπερ οὐσίας σημαντικὸν, ὥσπερ + οὖν ἀμέλει καὶ ἐν τοῖς κατὰ τὸν μακάριον Ἰὼβ ἄλλος ἐπ’ Heb. i. +ἄλλῳ τρέχουσιν ἄγγελοι τὰ πολύτροπα κηρύττοντες πάθη, +καὶ ταῖς ἀνηκέστοις ἐκείναις διακονοῦ μένοι συμφοραῖς. ὁρίζει +δέ τι τοιοῦτον καὶ ἐπὶ τῶν ἁγίων ἀγγέλων καὶ αὐτὸς ἡμῖν ὁ +σοφώτατος Παῦλος ἐπιστέλλων ὡδί “ Oὐχὶ πάντες εἰσὶ Heb.i. 14. +5. κατάλληλον Β. ἐπάλληλον Ed. 10 τό assumptum ex B.D.E. 11. τὴν +om. Ε. 15. τῇ φύσει] τῆ assumptum ex Cord. τοῦ κόσμου ἢ τι) φύσει Β. +16. διαθρυλλῶν, ἁλλ’ ἕνα] ἀλλὰ τοῖς ἄνωθεν διαθρυλλῶν, ἕνα Β. 18. ἀπεσταλμένῳ +Ε. 19. ἐξηύρηται Ε. ἐξεύρηται Εd. ἐπινοίας Β. 24. ἤπερ] +ἡ πέρι Β. 20. πολύτροπα Β.Ε. Cord. πολύπλοκα Ed. 28. καὶ prius +assumptum ex Β. ἁγίων] οἰκίων Β. + + +“λειτουργικὰ πνεύματα, εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διὰ +52 A. a “τοὺς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν;” οὐκοῦν ἄγγελος +μακάριος βαπτιστὴς Ἰωάννης διὰ τῆς τοῦ Δεσπότου κατωνόμασται +φωνῆς, οὐκ αὐτὸ κατὰ φύσιν ἄγγελος ὣν, ἀλλ’ ὡς εἰς +τὸ ἀγγέλλειν ἀπεσταλμένος, καὶ τὴν ὁδὸν τοῦ Τυρίου Κυρίου ἑτοιμάσατε +μάσατε βοῶv. χρησίμως δὲ λίαν καὶ παρὰ Θεοῦ τὸν ἄγγελον +ἀπεστάλθαι διισχυρίσατο, βεβαιοτάτην αὐτοῦ τὴν μαρτυρίαν +ἀποδεικνύωv. οὐδὲ γὰρ ἂν ὁ παρὰ Θεοῦ πρὸς τὸ κηρύττειν +b ἀπεσταλμένος, ἕτερόν τι παρεφθέγξατο διδάσκων, ὃ μὴ +πάντως ἦν κατὰ βούλησιν τοῦ τὴν ἀποστολὴν ἐπιθέντος +αὐτῷ. οὐκοῦν ἀληθὴς ὁ μάρτυς θεοδίδακτος ὤν· τοῦτο γὰρ +οἶμαι σημαίνειν τό Ἀπεσταλμένος παρα Θεοῦ· ἐπεὶ καὶ +Gal. i. 1. Παῦλος ἡμῖν ὁ σοφώτατος ἀπεστάλθαι λέγων διὰ Ἰησοῦ +χριστοῦ, τοῦ μυστηρίου τὴν δύναμιν οὐ παρ’ ἑτέρου τινὸς +Ib. 12. ἐκμαθεῖν, ἀλλὰ “δι’ ἀποκαλύψεως’’ τοῦ πεπομφότος, διεβεβαιώσατο, +συνημμένως ἡμῖν ὥσπερ καὶ ἀδιαστάτως, ἐν τῷ +c ἀπεστάλθαι λέγειν διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὴν ἀποκάλυψιν +ὑπεμφαίνωv. οὐκοῦν ἐν τῷ ἀπεστάλθαι παρὰ Θεοῦ, τὸ +θεοδίδακτον εἶναι πάντως ἀκολουθεῖ. τὸ δὲ ἀψευδεῖν ὅτι λίαν +ἐσπούδασται τοῖς τῆς ἀληθείας λειτουργοῖς, οὐκ ἀμφίλογον.

+

Ἦν δὲ καὶ ὄνομα, φησὶ, τῷ ἀνθρώπῳ Ἰωάννης. ἔδει +γνωρίζεσθαι τὸν ἀπεσταλμένον, καὶ τῆ τοῦ ὀνόματος δημασίᾳ, +πολλὴν, ὡς οἶμαι, τῷ λόγῳ τὴν ἀξιοπιστίαν εἰσφέ- +S.Luc. i. 19. ροντος· ἄγγελος γάρ· Γαβριὴλ δὲ οὗτος “ὁ παρεστηκὼς +“ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ,’’ καθά φησιν αὐτός· ὅτε τῷ Ζαχαρίᾳ τὴν +d γέννησιν αὐτοῦ τὴν ἐκ τῆς Ἐλισάβετ εὐηγγελίσατο, πρὸς οἷς +Ib. 13; cf. 63. εὑρίσκεται λέγων, καὶ τοῦτο προστέθεικεν, ὅτι καὶ Ἰωάννης +ἔσται τὸ ὄνομα αὐτοῦ. δῆλον δὲ δήπου, καὶ πᾶσιν ὁμολογούμενον, +ὡς ἄρα κατὰ τὴν θείαν βούλησίν τε καὶ πρόσταξιν +οὕτω παρὰ τοῦ ἀγγέλου κατωνομάζετο. εἶτα πῶς οὐκ +4. αὐτὸ B.D.E. αὐτὸς Cord. Ed. 5. τοῦ assumptum ex Β. 6. βοῶν Β. +Cord. βοᾶν Εd. 16. ἡμῖν correxi post Migne. ὑμῖν Ed. 17. Haec διὰ +Ἰησοῦ Χριστοῦ assumpta ex Β. 18. ὑπεμφαίνον Ε. 19. πάντες +21. φησι τῷ ἀνθρώπῳ hoc ordine Β. 26. εὐηγγελίσατο Β. εὐηγγελίζετο Ed. +27. καὶ alt. om. Β. + + +ἃν νοηθείη λοιπὸν παντὸς ἐπαίνου κρείττων ἅμα καὶ ἀξιολογώτερος +ὁ τοσαύτῃ παρὰ Θεοῦ κατεστεμμένος τιμῇ; διὸ δὴ +καὶ ἡ τοῦ ὀνόματος μνήμη χρησίμως τε καὶ ἀναγκαίως παραλαμβάνεται. e +ἐπειδὴ δὲ προστέθεικεν ὁ Εὐαγγελιστὴς εἰς + μαρτυρίαν ἀπεστάλθαι παρὰ Θεοῦ τὸν ἅγιον βαπτιστὴν, ἵνα +πάντες πιστεύσωσι δἰ αὐτοῦ, πάλιν ἐκεῖνο ἐροῦμεν, ὅταν ἡμῖν +οἱ δι’ ἐναντίας ἀντιπίπτωσι λέγοντες Διατί μὴ πάντες τῷ +θεόθεν ἀπεσταλμένῳ πεπιστεύκασι; πῶς δὲ ἠτόνησεν εἰς τὸ +πεῖσαί τινας ὁ πρὸς τοῦτο διὰ τῆς ἄνωθεν ψήφου προκεχειρισμένος; + Οὐ τῆς Ἰωάννου ῥᾳθυμίας, ὦ οὗτοι, δίκαιον ἡμᾶς +ἐν τούτοις κατηγορεῖν, ἁλλὰ τῆς τῶν ἀπειθούντων δυστροπίας +καταβοᾶv. ὅσον μὲν γὰρ εἰς τὸν τοῦ προκηρύττοντος +σκοπὸν, καὶ τὸν τῆς ἀποστολῆς τῆς ἄνωθεν τρόπον, οὐδεὶς +ἃν ηὑρέθη τῆς διδασκαλίας ἀμέτοχος, οὐδ’ ἃν ἔμεινεν ἀπειθής· a 63 Α. + ἐπειδὴ δὲ διάφορος ἐν τοῖς ἀκροωμένοις ἡ γνώμη, καὶ +τῆς οἰκείας προαιρέσεως ἕκαστος ἔχει τὴν ἐξουσίαν, ἀπεσφάλησάν +τινες τοῦ συμφέροντος οὐ παραδεξάμενοι τὴν πίστιν. +διὸ αὐτοῖς ῥητέον δηλονότι κατὰ τὸ ἐν τῷ προφήτη κείμενον +“Ὁ ἀκούων ἀκουέτω, καὶ ὁ ἀπειθῶν ἀπειθείτω.

Ezek. +iii. 27. +

Οὗτος ἦλθεν εἰς μαρτυρίαν, ἵνα μαρτυρήσῃ τερὶ του φωτός.

b +

Εμφασιν ἀρετῆς καὶ τῆς τοῦ προσώπου περιφανείας +ὠδίνει τό Οὗτος. ὁ γὰρ ἐκ Θεοῦ, φησὶν, ἀπεσταλμένος, ὁ +πᾶσαν εἰκότως καταπλήξας τὴν Ἰουδαίαν, τῆ τε τοῦ βίου +σεμνότητι καὶ ταῖς εἰς ἄσκησιν ὑπερβολαῖς, ὁ διὰ φωνῆς + ἁγίων προκηρυττόμενος προφητῶν· καὶ παρὰ μὲν τῷ Ἡσαΐᾳ +“Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ·’’ παρὰ δὲ τῷ μακαρίῳ Δαυεὶδ Es. xl. 3. Ps. cxxxi. 17. +λύχνος Χριστῷ προητοιμασμένος ὀνομασθείς· οὗτος ἦλθεν εἰς +1. ἄγα] οἶμοι Β. 5. παρὰ] + τοῦ B. 7. διατὶ] διὰ τὸ Β. 9. ὁ +om. Β. προκεχωρισμένους Β. 11. τοῖς pro τῆς Ε. 12. καταβοᾶν] +κατηγορεῖν Ε. 14. μέτοχος Β. ἔμεινεν edidi ex Β., qui ουδανεμινεν (= οὐδ’ +ἀν’ ἔμεινεν) exhibet. ἐνέμεινεν Ed, 18. διὸ αὐτοῖς ῥητέον] δι’ ἑαυτοὺς Β. τῷ +om. Β. 20. μαρτυρίση̣ Ε. 24. σεμνότητι—ὑπερβολαῖς] καὶ τες (= ταῖς) +εἰς ἀσκήσεσιν σεμνοτητη κοὶ ὑπερβολαῖς Β. Cord. habet id quod Ed. + + +μαρτυρίαν ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός· καὶ φῶς μὲν ἐν τούτῳ +τὸν Θεὸν Λόγον ἀποκαλεῖ, ἕνα δὲ ὄντα δεικνύει, καὶ αὐτὸ δὴ +τοῦτο κυρίως ὑπάρχοντα φῶς, μεθ’ οὗ κατὰ φύσιν ἕτερον +οὐδὲν, τὴν τοῦ δύνασθαι φωτίζειν ἐνέργειαν ἔχον, καὶ φωτὸς +οὐ δεηθέv. οὐκοῦν ἔκφυλός τε καὶ, ἵν’ οὕτως εἴπωμεν, ἑτεροφυὴς +ὡς πρὸς τὴν κτίσιν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, εἴπερ ὄντως τε +καὶ ἀληθῶς αὐτὸς μέν ἐστι κυρίως τὸ φῶς, φωτὸς δὲ ἡ κτίσις +d μέτοχος. ὁ δὲ τοῖς πεποιημένοις ἀσύντακτος ἤδη, καὶ ἑτεροφυὴς +διὰ τοῦτο νοούμενος, πῶς ἃν εἴη γενητὸς, μᾶλλον δὲ +πῶς οὐκ ἂν εἴη λοιπὸν εἴσω τῶν τῆς θεότητος ὅρων, καὶ τῆς +τοῦ τεκόντος εὐφυίας ἀνάπλεως;

+

Οὐκ ἦν ἐκεῖνος τὸ φῶς, ἀλλ’ ἵνα μαρτυτήσῃ περὶ τοῦ φωτός.

+

τὰς ἐν τῇ ἐρήμῳ διατριβὰς τῶν ἐν πόλεσιν ἐνδιαιτημάτων +e προτιμήσας ὁ βαπτιστὴς, καὶ ξένην ἐν ἀσκήσει τὴν καρτερίαν +ἐπιδειξάμενος, καὶ εἰς αὐτὸ τῆς ἐν ἀνθρώποις δικαιοσύνης +τὸ ἀκρότατον ἀναδραμὼν, καὶ μάλα δικαίως ἀπεθαυμάζετο, +καὶ δὴ καὶ ὑπείληπτο παρά τισιν εἶναι χριστὸς +αὐτός. καὶ γοῦν οἱ τῶν Ἰουδαϊκῶν ἡγούμενοι ταγμάτων διὰ +τῶν προσόντων αὐτῷ κατὰ ἀρετὴν πλεονεκτημάτων εἰς +Infra ver. 19. τοιαύτην ἐνεχθέντες ὑπόνοιαν, ἀποστέλλουσί τινας πρὸς +αὐτὸν ἀναπυθέσθαι προστάξαντες, εἰ αὐτός ἐστιν ὁ Χριστός. +οὐκ ἀγνοήσας τοίνυν ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς τὰ παρὰ +64 Α. a πολλοῖς διατεθρυλλημένα περὶ αὐτοῦ, τίθησιν ἀναγκαίως τό +Οὐκ ἦν ἐκεῖνος τὸ φῶς, ἵνα καὶ πλάνην ἀποῤῥιζώσῃ τὴν ἐπὶ +τούτῳ, καὶ πάλιν ἀξιοπιστίαν ἐπισωρεύσῃ τινὰ τῷ πρὸς +μαρτυρίαν ἀπεσταλμένῳ παρὰ Θεοῦ. πῶς γὰρ οὐ λίαν +ὑπερφερὴς, πῶς δὲ οὐχὶ κατὰ πάντα τρόπον ἀξιοθαύμαστος, +ὁ μεγάλην οὕτω κατημφιεσ μένος μένος ἀρετὴν, καὶ διαπρεπὴς εἰς +1. καὶ φῶς μὲν] φῶς μὲν γὰρ Β. 3. οὗ Β. ὃ Ed. 9. πῶς] + οὐκ +Ed. invito Β. πῶς—μᾶλλον μᾶλλον δὲ om, Migne. 17. εἶναι Χριστὸς αὐτός hoc +ordine Β. αὐτὸς εἶναι ὁ Χριστὸς Ed. ὁ non habet Ε. 20. πρὸς αὐτόν τινας +inverso ordine B. 21. ἀναπείθεσθαι Ε. 25. πάλιν] πολλὴν conjecit D. + + +δικαιοσύνην, ὡς αὐτὸν ἀπομιμήσασθαι τὸν χριστὸν, διά τε +τὸ ἐξαίρετον τῆς εὐλαβείας κάλλος, αὐτὸ δὴ λοιπὸν ὑπάρχειν b +ὑπονοεῖσθαι τὸ φῶς; οὐκ ἦν οὖν φησιν εκεῖνος τὸ φῶς ἀλλ +εἰς μαρτυρίαν τὴν περὶ τοῦ φωτὸς ἀπεσταλμένος. τὸ φῶς δὲ + λέγων, μετὰ τῆς τοῦ ἄρθρου προσθήκης, ἓν αὐτὸ δεικνύει +σαφῶς· ἔχει γὰρ οὕτω κατὰ ἀλήθειαv. ὅτι μὲν γὰρ φῶς ἂν +καλοῖτο δικαίως καὶ ὁ μακάριος βαπτιστὴς, ἢ καὶ ἕκαστος +τῶν ἄλλων ἁγίων, οὐκ ἀρνησόμεθα, διὰ τὸ ἐπ’ αὐτοῖς παρὰ +τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν εἰρημένον “Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ S.Matth. v. 14. c cxxxi. 17. Infra v. 35. + “κόσμου.’’ εἴρηται δὲ πάλιν περὶ τοῦ ἁγίου βαπτιστοῦ +“Ἡτοίμασα λύχνον τῷ ριστῷ μου.’’ καὶ “Ἐκεῖνος ἦν ὁ +“λύχνος ὁ καιόμενος καὶ φαίνων· ὑμεῖς δὲ ἠθελήσατε πρὸς +“ὥραν ἀγαλλιαθῆναι ἐν τῷ φωτὶ αὐτοῦ.’’ ἀλλ’ εἰ καὶ φῶς +οἱ ἅγιοι, καὶ λύχνος ὁ βαπτιστὴς, τὴν ἐπ’ αὐτοῖς οὐκ ἀγνοήσομεν + χάριν, καὶ τὴν ἀπὸ τοῦ φωτὸς χορηγίαv. οὔτε γὰρ +ἴδιον ἐν τῷ λύχνῳ τὸ φῶς, οὔτε μὴν ἐν τοῖς ἁγίοις ὁ +φωτισμὸς, ἀλλὰ τῇ τῆς ἁληθείας ἐλλάμψει φαιδροὶ καὶ +διαφανεῖς ἀνεδείκνυντο, καὶ “φωστῆρές εἰσιν ἐν κόσμῳ λόγον Phil. ii. 15. 16 +“ζωῆς ἐπέχοντες.” καὶ τίς ἡ ζωὴ, ἧς “τὸν λόγον ἐπέχοντες’’ d + ἐχρημάτιζον φῶς, ἢ πάντως αὐτὸς ὁ Μονογενὴς, ὁ λέγων +Ἐγώ εἰμι ἡ ζωή; οὐκοῦν, ἓν μὲν ὄντως ἐστὶ τὸ κατὰ ἀλήθειαν +φῶς, φωτίζον, οὐ φωτιζόμενον· τῇ δὲ τοῦ ἑνὸς μετοχῇ, πᾶν +εἴ τι λέγεται φῶς, κατὰ μίμησιν τὴν ὡς πρὸς ἐκεῖνον +νοηθήσεται.

+3. φησιν om. Β. 8. ἅλλων assumptum ex Β. Ε. deest in D, 10. πόλιν +om. Β. 12. καιόμενος et φαίνων inter se transp. Ε. 13. ἀγαλλιαθῆναι D.E. +ἀγαλλιασθῆναι Ed. 16. τὸ φῶς] τοῦ φωτὸς Β. 17. τῆ om. Β. 18. ἀνεδεικνύοντο +Β. 20. ὁ Μονογενὴς D.E. Migne. ὁμογενὴς Ed. 23. ἐκεῖνον +Β. ἐκεῖνο Ed. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Η. +e

Ὅτι μόνος ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ φῶς ἐστιν ἀληθινὸν, ἡ δὲ κτίσις οὐκέτι, +φωτὸς οὖσα μέτοχος, ὡς γενητή.

+

Ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν.

+

ΕΠΕΞΕΡΓΑΖΕΤΑΙ πάλιν χρησίμως τὸ εἰρημένον ὁ +θεσπέσιος Εὐαγγελιστὴς, καὶ ἀποδιορίζει σαφῶς τὸ κατὰ +ἀλήθειαν φῶς, τουτέστι τὸν Μονογενῆ, τῶν μὴ οὕτως +ἐχόντων, τουτέστι τῶν γενητῶν· ἀποδιίστησιν ἐναργῶς τὸ +φύσει τῶν κατὰ χάριν, τῶν ἐν μεθέξει τὸ μετεχόμενον, τῶν +65 Α. a ἐν χορηγίᾳ τὸ τοῖς δεομένοις ἑαυτὸ χορηγοῦv. καὶ εἰ φῶς +ἐστιν ἀληθινὸν ὁ Υἱὸς, οὐδὲν ἄρα παρ’ αὐτὸν κατ’ ἀλήθειαν +φῶς, οὐδὲ οἴκοθεν ἔχει δυνάμει τὸ εἶναι καὶ καλεῖσθαι φῶς· +ἀλλ’ οὐδὲ φύσεως τῆς ἰδίας ἐκδώσει καρπὸν τὰ γενητὰ τὸ +δηλούμενον, ὥσπερ δὲ ἐξ οὐκ ὄντων ἐστὶν, οὕτως ἐκ τοῦ μὴ +εἶναι φῶς, ἐπὶ τὸ εἶναι φῶς ἀναβήσεται, τοῦ φωτὸς τοῦ +ἀληθινοῦ δεξάμενα τὴν αὐγὴν, καὶ τῇ μεθέξει τῆς θείας +καταλαμπρυνόμενα φύσεως, πρὸς τὴν ἐκείνης μίμησιν, χρη- +b ματιεῖ τε ἅμα καὶ ἔσται φῶς. καὶ ὁ μὲν τοῦ Θεοῦ Λόγος +οὐσιωδῶς ἐστι φῶς, οὐ μεθέξει τῇ κατὰ χάριν τοῦτο ὑπάρχων, +οὐδὲ συμβεβηκὸς ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸ ἀξίωμα, ἀλλ’ οὐδὲ 2 +ἐπείσακτον, ὡς χάριν, ἀλλὰ φύσεως ἀπαραποιήτου καρπὸν +2, 3. Ὅτι—γενητή om. E. 5. χρησίμως πόλιν inverso ordine Β. 6. καὶ +assumptum ex Β. 10 ἑαυτῶν Β. 12. ἔχε ἔχει—εἶναι] τὸ εἶναι ἔχειν +δυνάμενον Β. 13. τὸ Β. τὸν Ed, 14. οὐκ ἐξ οὐκ D.E. + + +ἄτρεπτον καὶ ἀναλλοίωτον ἀγαθὸν, ἐκ Πατρὸς διῆκον εἰς τὸν +τῆς οὐσίας αὐτοῦ κληρονόμοv. ἡ δὲ κτίσις οὐχ οὕτω φορέσει +τὸ εἶναι φῶς· ὡς οὐκ ἔχουσα λαμβάνει, ὡς σκοτία φωτίζεται, +ἐπίκτητον ἔχει τὴν χάριν, ἐκ φιλανθρωπίας τῆς τοῦ διδόντος + τὸ ἀξίωμα. οὐκοῦν ὁ μὲν φῶς ἀληθινὸν, ἡ δὲ οὐκέτι. c +τοσαύτης τοιγαροῦν μεταξὺ κειμένης διαφορᾶς, καὶ οὕτω +μακροῦ διατειχίζοντος λόγου τῆς κτίσεως τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, +ὅσον εἰς ταὐτότητα φύσεως, πῶς οὐκ ἄν τις καὶ μάλα +εἰκότως ὑπολάβοι παραληρεῖν, μᾶλλον δὲ πάσης ἔξω γενέσθαι + φρενὸς ἀγαθῆς, τοὺς ὅσοιπερ ἂν γενητὸν εἶναι λέγωσιν +αὐτὸν, καὶ τοῖς πεποιημένοις συντάττωσιν τὸν ἁπάντων +γενεσιουργὸν, οὐχ ὁρῶντες, ὥς γε μοι φαίνεται, πρὸς ὅσην +αὐτοῖς ἀσέβειαν ἀποκινδυνεύσει τὸ τόλμημα, μὴ νοοῦσι “ μήτε d 1 Tim. i. 7. +“ἃ λέγουσι, μήτε περὶ τίνων διαβεβαιοῦνται.” ὅτι γὰρ + ἀκριβέστερον βασανίζειν εἰωθόσι τὴν ἐν τοῖς προκειμένοις +ἀλήθειαν, οὐδαμόθεν ἡμῖν ὁ Μονογενὴς, τουτέστι, τὸ φῶς +τὸ ἀληθινὸν, γενητὸς ἢ πεποιημένος, ἢ καὶ ὅλως τῇ κτίσει +συμφυὴς ὑπάρχων κατά τι γοῦν ἀποδειχθήσεται, πανταχόθεν +μὲν ἄν τις κατίδοι καὶ μάλα ῥᾳδίως, οὐχ ἥκιστα δὲ διὰ τῶν + ἐφεξῆς ὑποτεταγμένων μένων ἐννοιῶν, διὰ τὴν ἐν τοῖς προκειμένοις e +ἡμῖν θεωρίαν συνειλεγμένων.

+

Ἔννοιαι ἤτοι συλλογισμοὶ, δι’ ὧν ἔξεστι μαθεῖν, ὅτι μόνος ὁ Υἱὸς φῶς +ἐστιν ἀληθινὸν, ἢ δὲ κτίσις οὐκέτι, διόπερ οὐδὲ ὁμοφυὴς αὐτῇ.

+

Εἰ ἀπαύγασμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὑπάρχων + ὁ Υἱὸς, φῶς ἀληθινὸν διὰ τοῦτό ἐστιν, οὐκ ἔσται τῆ κτίσει +ὁμοφυὴς, ἵνα μὴ καὶ ἡ κτίσις ἀπαύγασμα νοῆται τῆς δόξης +τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ἔχουσα δυνάμει τὸ εἶναι τοῦτο κατὰ +φύσιν, ὅπερ ἐστὶν ὁ Υἱός.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ πᾶσα ἡ κτίσις ἀληθινὸν εἶναι δύναται φῶς, διὰ a 66 Α. +1. ἀγαθὸν ἐκ Πατρὸς] ἐκ πατρὸς ἀγαθῶν Β. 9. πόσης δὲ inverso ordine Β. +13. νοοῦντες Β. 14. βεβαιοῦνται Β. 20. ἐννοιῶν om. Β. 21, ἡμῖν +assumptum ex Β. 23. οὐκέτι] οὐκ ἐστι Ε. αὐτῇ Β. αὐτῷ Ed. + + +ποίαν αἰτίαν ἐπὶ μόνου τέθειται τοῦτο τοῦ Υἱοῦ; χρῆν γὰρ +δήπου κατά γε τὸν τῆς ἰσότητος λόγον, καὶ τοῖς πεποιημένοις +ἐπιφημίζεσθαι τὸ ἀληθινὸν εἶναι φῶς. ἀλλ’ οὐδενὶ μὲν +ἁρμόσει τῶν γενητῶν, κατηγορεῖται δὲ μόνης τῆς οὐσίας τοῦ +Υἱοῦ. κυρίως ἄρα καὶ ἀληθῶς κείσεται μὲν ἐπ’ αὐτοῦ, ἐπὶ δὲ +τῶν ποιημάτων οὐκέτι. πῶς οὖν ἔτι τῆ κτίσει συμφυὴς, καὶ +οὐχὶ μᾶλλον τῶν ὑπὲρ τὴν κτίσιν, ὡς ὑπὲρ αὐτὴν ὑπάρχων +μετὰ Πατρός;

+b

ΑΛΛΟ. Εἰ φωτὶ τῷ κατὰ ἀλήθειαν οὐ ταὐτόν ἐστι τὸ μὴ +κατὰ ἀλήθειαν φῶς· ἔχει γάρ τι τὸ ἑτεροῖον ἡ ἑκατεροῦ +δήλωσις· φῶς δὲ ἀληθινὸν ὁ Υἱὸς κατωνόμασται, καὶ τοῦτό +ἐστι κατὰ φύσιν· οὐκ ἄρα ἡ κτίσις ἀληθινὸν ἔσται φῶς. +οὐκοῦν οὐδὲ ἀλλήλοις ὁμοφυῆ τὰ οὕτως ἐξηλλαγμένα.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ μὴ μόνος ὁ Μονογενὴς τὸ φῶς ἐστι τὸ ἀληθινὸν, +ἔχει δὲ καὶ ἡ κτίσις τὸ εἶναι φῶς ἀληθινὸν, διὰ ποίαν +c αἰτίαν αὐτὸς “φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν +“κόσμον;” ἐχούσης γὰρ οἴκοθεν τοῦτο καὶ τῆς +οὐσίας, περιττὸν ἦν ἔτι τὸ φωτίζεσθαι δι’ Υἱοῦ· ἀλλὰ μὴν +φωτίζει μὲν αὐτὸς, μέτοχοι δὲ αὐτοῦ πάντες ἡμεῖς· οὐκ ἄρα +ταὐτὸν εἰς οὐσίας ποιότητα Υἱὸς καὶ κτίσις· ὥσπερ οὖν οὐδὲ +τῷ μετέχοντι τὸ μετεχόμενον.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ μὴ μόνῳ πρόσεστι κατὰ φύσιν τῷ Υἱῷ τὸ +ὑπάρχειν φῶς ἀληθινὸν, ἔχει δὲ αὐτὸ καὶ ἡ κτίσις, περιττὸς, +Ps xxxiii. 6. ὡς οἶμαι, φανεῖται πρός τινας λέγων ὁ ψαλμῳδός “Προσέλθετε +d “έλθετε πρὸς αὐτὸν καὶ φωτίσθητ·” τὸ γὰρ ὅλως κατ’ +ἀλήθειαν φῶς, οὐκ ἂν γένοιτο μεθέξει τῆ πρὸς ἕτερόν τινα +φῶς, ἀλλ’ οὐδὲ ἐλλάμψει τῆ παρ’ ἑτέρου φαιδρυνθήσεται, +τελείαν δὲ μᾶλλον ἀπὸ τῆς ἰδίας φύσεως τὴν καθαρότητα +χορηγηθήσεται· ἀλλ’ ὁρῶμεν ὅτι φωτὸς ἐπιδεὴς ὁ ἄνθρωπος, +κτιστῆς ὑπάρχων φύσεως· καὶ ἀληθεύει βοῶν ὁ ψαλμῳδὸς, +3. οὐδὲν Β. 4. ἁρμόσει Β. ἁρμόζει Ed. 7. τὴν om. E. 18. τὸ +assumptum ex B.D.E. 25. φωτίσθητε] + ἀλλ’ ὁρῶμεν [i. e. per saltum +ad 29] Β. 27. φῶς] σαφῶς conjecit D. ἐλλάμψει] ἐλλάμψει] (sic) Β. +29. ὅτι] + τὸ Β. + + +ὡς πρὸς τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον “Ὅτι σὺ φωτιεῖς λύχνον μου Ps. xvii. 29. +“Κύριε, ὁ Θεός μου φωτιεῖς τὸ σκότος μου· οὐκ ἄρα φῶς +κατὰ ἀλήθειαν ἡμεῖς, μέτοχοι δὲ μᾶλλον τοῦ φωτίζοντος e +Λόγου, καὶ ἀλλότριοι κατὰ φύσιν τοῦ φωτὸς τοῦ ἀληθινοῦ, + ὅπερ ἐστὶν ὁ Υἱός.

+

ΑΛΛΟ ΕΚ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ. Εἰ λύχνος ὁ ἀνθρώπινος κατωνόμασται +νοῦς, κατὰ τὸ ἐν ψαλμοῖς ᾀδόμενον “ ὅτι σὺ Ib. +“φωτιεῖς λύχνον μου Κύριε,” πῶς ἐσόμεθα κατὰ ἀλήθειαν +φῶς 5 ἐπείσακτον γὰρ καὶ δοτὸν τῷ λύχνῳ τὸ φῶς. καὶ εἰ + τὸ σκότος τὸ ἐν ἡμῖν φωτίζει μόνος ὁ Μονογενὴς, πῶς οὐχὶ a 67 Α. +μᾶλλον αὐτὸς κατὰ ἀλήθειαν φῶς, ἡμεῖς δὲ οὐκέτι; εἰ δὲ +τοῦτο ἀληθὲς, πῶς ἂν εἴη λοιπὸν ὁμοφυὴς τῆ κτίσει, +τοσοῦτον αὐτῆς ὑπερκείμενος;

+

ΑΛΛΟ. Εἰ προσεῖναι δύναται τῇ κτίσει τὸ εἶναι φῶς ἀληθινὸν, + ὥσπερ οὖν ἀμέλει καὶ τῷ Υἱῷ, ἔσται δηλονότι φῶς +ἀληθινὸν ὁ ἄνθρωπος, μέρος ὑπάρχων αὐτῆς. τίσιν οὖν ἄρα +διὰ τῶν ἁγίων προφητῶν ὁ Θεός καὶ Πατὴρ ἐπηγγέλλετο, +λέγων “Καὶ ἀνατελεῖ ὑμῖν τοῖς φοβουμένοις τὸ ὄνομά μου b Mal. iv. 2. +“ἥλιος δικαιοσύνης;” τί γὰρ ἂν ὅλως ἡλίου τοῦ καταυγάζοντος + ζοντος τὸ κατ’ ἀλήθειαν ἐδεήθη φῶς; ἀλλὰ μὴν ὡς ἐν χρείᾳ +καθεστηκόσιν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ ἐπηγγέλλετο δώσειν αὐτὸν, +καὶ λαβόντες πεφωτίσμεθα. ἕτερος ἄρα πρός τε ἡμᾶς καὶ +τὴν κτίσιν, ὅσον εἰς ταὐτότητα φυσικὴν, ὁ Μονογενὴς, φῶς +ὑπάρχων ἀληθινὸν, καὶ φωτίζειν πεφυκὸς τὰ φωτὸς δεόμενα. + ΑΛΛΟ. Εἰ μὴ μόνος ὁ Υἱὸς φῶς ἐστιν ἀληθινὸν, ἔχει δὲ αὐτὸ c +καὶ ἡ κτίσις, ἔσται δηλονότι καὶ ἐν ἡμῖv. ποῖος οὖν ἄρα τοὺς +ἁγίους ἀνέπεισε λόγος πρὸς Θεὸν ἀναβοᾶν “ Ἐξαπόστειλον Ps. xlii. 3. +“τὸ φῶς σου καὶ τὴν ἀλήθειάν δου;” τί δὲ ἡμᾶς +ὠφελήσειν οἰόμενοι τὰς τοιαύτας πολλάκις ἠφίεσαν, εἰπέ μοι, + φωνάς; εἰ μὲν γὰρ ᾔδεσαν ἐν χρείᾳ φωτὸς ὕπαρχε ἱν τὸν +ἄνθρωπον, καὶ τῆς παρ’ ἑτέρου προσθήκης ἐπιδεᾶ, πῶς ἐρεῖ +τις ἀληθεύων, ὅτι φῶς ὑπάρχει καὶ αὐτὸς ἀληθινόν; εἰ δὲ οὐκ +6. νοῦς κατωνόμασται inverso ordine Β. 19. ἄν om. Β. 27. ἔπεισεν Β. +ἀναβοᾶν πρὸς Θεὸν inverso ordine Β. + + +ἐδεῖτο τοῦ φωτίζοντος Λόγου, τί μάτην ἐκάλουν τὸν οὐδὲν +d ὠφελῆσαι δυνάμενον; ἀλλ’ οὐκ ἐστιν εἰπεῖν, ὅτι τῆς ἀληθείας +ἀπεσφάλλετο τῶν ἁγίων ὁ νοῦς, καὶ αὐτὸς δὲ πάλιν ὁ +Θεὸς καὶ Πατὴρ, ὡς φωτὸς δεομένοις πέμπει τὸν Υἱόν. +ἕτερος ἄρα κατὰ φύσιν, ὡς πρὸς τὴν κτίσιν ὁ Μονογενὴς, ὡς +φωτίζων τὰ φωτὸς δεόμενα.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ φωτὸς ὁρῶμεν τὴν κτίσιν ἐπιδεᾶ, φωτίζει δὲ +αὐτὴν ὁ Μονογενὴς, οὐχ ἑαυτὴν ἡ κτίσις ἄγει πρὸς τὸ φῶς· +e οὐκοῦν οὐδὲ φῶς ἀληθινὸν ὥσπερ ὁ Υἱός.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ τὸ φύσει καὶ κατὰ ἀλήθειαν φῶς οὐ σκοτίζεται, +φῶς δὲ ἀληθινὸν ὁ Μονογενὴς, καὶ φῶς ὁμοίως ἀληθινὸν ἡ +κτίσις, ὅτου δὴ χάριν ἐπὶ μὲν τοῦ Υἱοῦ τίθησιν ἡ γραφὴ τό +Supra ver. 5. 2 Cor. iv. 4. “ Ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν·’’ ἐφ’ ἡμῶν δὲ ὁ Παῦλος +“ Ἐν οἷς ὁ θεὸς τοῦ αἰῶνος τούτου ἐτύφλωσε τὰ νοήματα +Infra xii. 35. “τῶν ἀπίστων;” καὶ πάλιν αὐτὸς ὁ Σωτῆρ’ “ Ἕως τὸ φῶς +“ἔχετε, περιπατεῖτε ἐν τῷ φωτὶ, ἵνα μὴ ἡ σκοτία ὑμᾶς +68 Α. a “ καταλάβῃ.” πρόδηλον γὰρ δήπου πᾶσίν ἐστιν, ὡς εἰ μή +τινας ὑπὸ τῆς σκοτίας ἐνεχώρει καταλαμβάνεσθαι τῶν καθ’ +ἡμᾶς, οὐδ’ ἂν ἔφη τι τοιοῦτον ὁ Σωτῆρ’. πῶς οὖν ἔτι ταὐτὸν +εἰς φύσιν ὁ Μονογενὴς καὶ ἡ κτίσις, ὁ ἀναλλοίωτος τῇ +ἀλλοιουμένη, ὁ παθεῖν οὐδὲν τῶν ἀδικούντων ἀνεχόμενος τῇ +σκοτιζομένῃ καὶ ἀποκτήσασθαι δυναμένη τὸν φωτισμὸν, ὡς +ἐν προσθήκης μέρει προσόντα δηλονότι, καὶ οὐχὶ κατὰ φύσιν +ἐρριζωμένην ἐν ἑαυτῇ;

+b

ΑΛΛΟ. Εἰ μὴ μόνος ὁ Μονογενὴς τὸ φῶς ἐστι τὸ ἀληθινὸν, +ἔχει δὲ αὐτὸ καὶ ἡ κτίσις, ὡς ὁμοφυὴς αὐτῷ, κατὰ +τίνα τρόπον ἀναβοῶμεν ἡμεῖς, ὡς πρὸς Θεὸν καὶ Πατέρα +Ps.xxxv. 10. “ Ἐν τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς;” εἰ γὰρ φῶς +ἀληθινὸν, πῶς ἐν ἑτέρῳ φωτισθησόμεθα; εἰ δὲ ὡς χρῄζοντες +ἐπεισάκτου φωτὸς, τὰ τοιαῦτά φαμεν, οὐκ ὄντες +1. ἔδει Β. 4. ἔπεμπε Β. 8. αὐτὴν B.D.E. Ed. mg. αὐτὸν Ed. +10. καὶ om. Β. 13. ἡμῶν B.D.E. ἡμῖν Ed. 15. ἕως] ὡς Β. +19. οὐδ’ ἂν Β. οὐδὲν Ed. ἔτι] ἐπὶ Β. 21. ὁ assumptum ex Β. 24. ἑαυτῇ +Β. οὐτῇ Ed. 26. αὐτὸ καὶ hoc ordine B.D.E, + + +δηλονότι κατὰ ἀλήθειαν φῶς ἁλωσόμεθα. οὐκοῦν οὐδὲ +ὁμοφυεῖς τῷ τοσοῦτον κατὰ φύσιν ὑπὲρ ἡμᾶς ὑπάρχοντι +Λόγῳ.

+

ΛΛΟ ΔΙΗΓΗΜΑΤΙΚΩΣ. Ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς c + ἐν τοῖς εὐαγγελίοις εὑρίσκεται λέγων “ Αὕτη δέ ἐστιν ἡ Infra iii. 19, 20. +“κρίσις, ὅτι τὸ φῶς ἐλήλυθεν εἰς τὸν κόσμον, καὶ ἠγάπησαν +“ οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον τὸ σκότος ἢ τὸ φῶς· ἦν γὰρ αὐτῶν +“πονηρὰ τὰ ἔργα. πᾶς γὰρ ὁ τὰ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ +“φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς.” ἀλλ’ εἴπερ ἐστὶ τὸ + φῶς τὸ ἀληθινὸν ὁ Μονογενὴς, φῶς δὲ ὁμοίως ἀληθινὸν εἶναι +δύναται καὶ ἡ κτίσις· πῶς ὁ μὲν ἔρχεται φωτιῶν αὐτὴν, ἡ δὲ +ἠγάπα τὸ σκότος; πῶς δὲ ὅλως οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, d +εἴπερ ἐστὶν αὕτη τὸ φῶς τὸ ἀληθινον; τὰ μὲν γὰρ φύσει +προσόντα τισὶν ἐρριζωμένην ἔχει τὴν κτῆσιν· τὰ δὲ αἱρετὰ + κατὰ θέλησιν, οὐ τοιαύτην ἔχει τὴν στάσιν, οἷον φέρε εἰπεῖν· +οὐκ ἐκ βουλῆς τῆς ἰδίας τὸ ἄνθρωπος εἶναι λογικὸς κεκτήσεταί +τις· ἔχει γὰρ αὐτὸ παρὰ τῆς φύσεως· ἕξει δ’ οὖν ὅμως +κατὰ θέλησιν τὴν ἑαυτοῦ, τὸ εἶναι πονηρὸς ἢ ἀγαθὸς, +ἀγαπήσει τε ὁμοίως ἐπ’ ἐξουσίας τὸ δίκαιον ἢ τὸ ἐναντίον. + εἴπερ οὖν ἐστιν ἡ κτίσις κατὰ φύσιν τὸ φῶς· τοῦτο γὰρ e +σημαίνει τὸ ἀληθινόν· πῶς οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς; ἢ πῶς +ἀγαπᾷ τὸ σκότος, ὡς οὐκ ἔχουσα δηλονότι κατὰ φύσιν τὸ +εἶναι φῶς ἀληθινὸν, προαιρετικὴν δὲ μᾶλλον ποιουμένη τὴν +ἐπὶ τὸ ἄμεινον ἢ τὰ χείρω ῥοπήν; ἢ τοίνυν ἀποτολμάτωσαν + οἱ δι’ ἐναντίας μὴ φυσικῶς ἐνυπάρχειν τῷ Υἱῷ τὰ ὑπὲρ τὴν +κτίσιν πλεονεκτήματα λέγειν, ἵνα γυμνότερον δυσφημοῦντες +ἐλέγχωνται καὶ παρὰ πάντων ἀκούσωσιν “Ἐξολοθρεύσαι Ps. xi. 4. +“Κύριος πάντα τὰ χείλη τὰ δόλια, γλῶσσαν +ἣ εἴπερ ὁμολογοῦσι σαφῶς οὐσιωδῶς ἐνυπάρχειν a 69 Α. + αὐτῷ τὰ ἀγαθὰ, μὴ συναπτέτωσαν αὐτῷ πρὸς ἑνότητα τὴν +4. ὁ alt. assumptum ex D. 14. κτῆσιν Β. φύσιν Ed. 16. βουλῆς Β. +βουλήσεως Kd. 17. τῆς φύσεως] τῆς θείας φύσεως Β. 20. κατὰ φύσιν +ἡ κτίσις inverso ordine Β. 22. κατὰ φύσιν δηλονότι inverso ordine Β. +24. τὸ] τὸ Β. 27. ἀκούουσιν Β. 28. καὶ γλῶσσαν Β. + + +κατὰ φύσιν, τὴν οὐχ οὕτως ἔχουσαν κτίσιν, ὡς ἀρτίως ἡμῖν +ἀποδέδεικται.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ μὴ μόνος ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος τὸ φῶς ἐστι τὸ +ἀληθινὸν, ἔχει δὲ καὶ ἡ κτίσις τὸ εἶναι φῶς ἀληθινὸν, καθάπερ +Infra viii. 12. αὐτὸς, διὰ ποίαν αἰτίαν “Ἐγώ εἰμι, φησὶ, τὸ φῶς τοῦ +“κόσμου;” ἢ πῶς ἀνεξόμεθα τοῦ καλλίστου +b μάτος ἀπογυμνοῦντος τὴν φύσιν, εἴπερ ὅλως ἐνδέχεται καὶ +ἡμᾶς ἀληθινὸν εἶναι φῶς, ὡς ἐχούσης αὐτὸ καὶ τῆς γενητῆς +οὐσίας; εἰ δὲ ἀληθεύει λέγων ὁ Μονογενής “Ἐγώ εἰμι τὸ +“φῶς τοῦ κόσμου,” σχέσει δηλονότι τῇ πρὸς αὐτὸν ἡ +κτίσις, καὶ οὐχ ἑτέρως, ἔσται φῶς· εἰ δὲ τοῦτο, οὐχ ὁμοφυὴς +ἀυτῶ.

+

ΑΛΛΟ. Εἰ μὴ μόνος κατὰ ἀλήθειαν φῶς ἐστιν ὁ Υἱὸς, +κεῖται δὲ τοῦτο καὶ ἐν τοῖς γενητοῖς· τί ποτε ἄρα ἐροῦμεν, +18. Pet. ii. 9. ὅταν ἡμῖν ὁ σοφώτατος ἐπιστέλλῃ Πέτρος “Ὑμεῖς δὲ γένος +“ἐκλεκτὸν, βασίλειον ἱεράτευμα, ἔθνος ἅγιον, λαὸς εἰς περι- +c “ποίησιν, ὅπως τὰς ἀρετὰς ἐξαγγείλητε τοῦ ἐκ σκότους +“ὑμᾶς καλέσαντος εἰς τὸ θαυμαστὸν αὐτοῦ φῶς;” ποῖον +γὰρ ὅλως ἐν ἡμῖν ἐστι σκότος, ἢ ἐν ποίῳ γεγόναμεν σκότῳ, +καὶ αὐτοὶ κατὰ ἀλήθειαν ὄντες τὸ φῶς; κατὰ τίνα δὲ τρόπον +ἀνακεκλήμεθα πρὸς τὸ φῶς, οἱ μὴ ὄντες ἐν σκότῳ; ἀλλ’ +οὐδὲ ψεύδεται τῆς ἀληθείας ὁ κύρυξ ὁ θαρσήσας εἰπεῖν +2 Cor. xiii. 3. “ Εἰ δοκιμὴν ζητεῖτε τοῦ ἐν ἐμοὶ λαλοῦντος Χριστοῦ;” καὶ +κεκλήμεθα πρὸς “τὸ θαυμαστὸν αὐτοῦ φῶς,” ὡς ἀπὸ +ἄρα, καὶ οὐχ ἑτέρως· εἰ δὲ τοῦτο ἀληθὲς, οὐκ ἄρα ἡ κτίσις +κατὰ ἀλήθειαν φῶς, ἀλλὰ μόνος μὲν κυρίως τε καὶ ἀληθῶς +d φῶς ὁ Υἱὸς, κατὰ μέθεξιν δὲ τὴν πρὸς ἐκεῖνον τὰ γενητὰ, +καὶ διὰ τοῦτο οὐχ ὁμοφυῆ.

+4. ἔχει δὲ καὶ ἡ κτίσις τὸ εἶναι φῶς ἀληθινὸν Β. ἀλλὰ κοὶ ἡ κτίσις Ed. 5. φησὶ +post κόσμου transp. Β. 6. ἀνεχόμεθα Β. 7. ἀπογυμνοῦντες Migne. +9. τὸ φῶς εἰμι inverso ordine D.E. 15. Πέτρος] Παῦλος καὶ Πέτρος Β. +17. τὰς ἀρετὰς assumptum ex Β., quod et addit silens Migne. 18. καλοῦντος +D.E. γρ. καλέσαντος D mg. 20. τὸ assumptum ex B. 22. οὐδὲ +B. οὐ Ed. 23. καὶ om. B. 26. μὲν] + κατὰ ἀλήθειαν Β. 27. φῶς +assumptum ex Β. 28. ὁμοφυᾶ Migne. + + +

Ἄλλα μετὰ παραθέσεως ῥητῶν, ἐξ ἁπλουστέρων ἐννοιῶν εἰς ὁμολογίαν +συνάγοντα τοὺς ἐντευξομένους, ὅτι μόνος ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τὸ φῶς +ἐστι τὸ ἀληθινὸν, ἡ δὲ τῶν γενητῶν φύσις ἐκ χορηγίας τῆς παρ’ +αὐτοῦ φωτίζεται, τὸ εἶναι φῶς οὐσιωδῶς οὐκ ἔχουσα, καθάπερ + ἐκεῖνος.

+

Ὁ ψαλμῳδός “ Ἐσημειώθη, φησὶν, ἐφ’ ἡμᾶς τὸ φῶς τοῦ e Ps. iv. 7. +“προσώπου σου Κύριε.” καὶ ποῖον ἄρα ἐστὶ τὸ πρόσωπον +τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, οὗ τὸ φῶς ἐφ’ ἡμᾶς σεσημείωται; ἢ +πάντως ὁ Μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Υἱὸς, ἡ ἀπαράλλακτος εἰκὼν, + καὶ διὰ τοῦτο λέγων “Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν Πατέρα;” Infra xiv. 9. +ἐνεσημάνθη δὲ ἡμῖν, συμμόρφους ἡμᾶς ἀποδείξας ἑαυτῷ, καὶ +τὸν διὰ τοῦ Πνεύματος τοῦ ἰδίου φωτισμὸν ἐγχαράξας ὡς +θείαν εἰκόνα τοῖς πιστεύουσιν εἰς αὐτὸν, ἵνα καὶ αὐτοὶ a 70 A. +χρηματίζοιεν ἤδη κατ’ αὐτὸν θεοί τε καὶ Θεοῦ υἱοί. ἀλλ’ + εἴπερ ἦν τι τῶν γενητῶν τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, πῶς ἡμῖν +ἐνεσημάνθη; “τὸ γὰρ φῶς ἐν τῆ σκοτίᾳ φαίνει,” κατὰ τὴν Supra ver. 5. +ἀψευδῆ τοῦ πνευματοφόρου φωνήv. φῶς γὰρ ἐν τῷ φωτὶ +πὼς ἃν γένοιτο καταφανές;

+

ΛΛΟ. Ὁ ψαλμῳδός “Φῶς ἀνέτειλε τῷ δικαίῳ,” φησίv. Ps. xcvi. 11. + εἰ μὲν ἔχοντι καὶ μὴ δεομένῳ, περιττόν· εἰ δὲ ὡς οὐχ ἔχοντι b +τὸ φῶς ἀνατέλλει, φῶς ἄρα μόνος ὁ Μονογενὴς, φωτὸς δὲ ἡ +κτίσις μέτοχος, καὶ διὰ τοῦτο ἀλλοφυής.

+

ΛΛΟ. Ὁ ψαλμῳδός φησιν “Οὐ γὰρ ἐν τῇ ῥομφαίᾳ Ps. xliii. 4. +“αὐτῶν ἐκληρονόμησαν γῆν, καὶ ὁ βραχίων αὐτῶν οὐκ + “ἔσωσεν αὐτοὺς, ἀλλ’ ἡ δεξιά σου καὶ ὁ βραχίων σου καὶ ὁ +“φωτισμὸς τοῦ προσώπου σου.’’ φωτισμὸν τοῦ προσώπου +τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὀνομάζει πάλιν ἐν τούτοις, τὴν ἐξ Υἱοῦ +διὰ τοῦ Πνεύματος ἀποκάλυψιν, καὶ τὴν εἰς ἕκαστα τῶν c +ὄντων χειραγωγίαν, ὃ δὴ καὶ μόνον διέσωσε τὸν Ἰσραὴλ, καὶ +6. φησὶν assumptum ex Β. 13. πιστεύουσιν Β. Cat. in Ps. iv. [Maii +Bibl. Nova Patr. iii. 155.] πιστεύσασιν Ed. 17. ἀψευδῆ et τῷ assumpta +ex B. 23. φησιν om. B. 26. τοῦ προσώπου alt. assumptutn +ex B.E. deest in D. 29. ὄντων] δεόντων Β. + + +τῆς Αἰγυπτίων πλεονεξίας ἀπήλλαξεν· εἴπερ οὖν οὐ μόνος +ἐστὶν ὁ Μονογενὴς τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, ἐνυπάρχει δὲ καὶ τοῖς +γενητοῖς τὸ ἴσον ἀξίωμα, τί μὴ τῷ οἰκείῳ διεσώζοντο φωτὶ +οἱ περὶ ὧν ὁ λόγος, προσθήκαις δὲ ὥσπερ ἀλλοτρίου καὶ οὐκ +ἀναγκαίου φωτὸς ἐφοδιαζόμενοι φαίνονται; ἀλλ’ ἐστι δῆλον, +ὡς δεομένοις φωτὸς ἐπέλαμψεν ὁ Μονογενής· οὐκοῦν αὐτὸς +d μὲν καὶ μόνος τὸ φῶς ἐστι τὸ ἀληθινὸν, δανείζεται δὲ παρ’ +αὐτοῦ τὴν χάριν ἡ κτίσις. εἰ δὲ τοῦτο, πῶς ἂν εἴη λοιπὸν +καὶ ὁμοφυὴς αὐτῷ;

+Ps. lxxxviii 16.

ΑΛΛΟ. Ὁ ψαλμῳδός “Μακάριος, φησὶν, ὁ λαὸς ὁ γινώ- + “σκων ἀλαλαγμόν· κύριε, ἐν τῷ φωτὶ τοῦ προσώπου σου +“πορεύσονται·” διατί μὴ μᾶλλον ἐν τῷ ἰδίῳ καὶ αὐτοὶ +βαδιοῦνται φωτί; τί δὲ, εἰπέ μοι, τὸν παρ’ ἑτέρου συλλέγοντες +φωτισμὸν, μόλις ἑαυτοῖς κατορθοῦσι τὴν σωτηρίαν, +εἴπερ ὄντως εἰσὶ καὶ αὐτοὶ κατὰ ἀλήθειαν φῶς, ὥσπερ οὖν +e ἀμέλει καὶ τὸ πρόσωπον τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, τουτέστιν ὁ +Υἱός; ἀλλ’ ἔστιν οἶμαι παντί τῳ καὶ διὰ τούτου καταφανὲς, +ὅτι χορηγεῖ μὲν ὁ Λόγος, ὡς δεομένη, τῇ κτίσει τὸν φωτισμὸν, +ἢ δὲ ὅπερ οὐκ ἔχει λαβοῦσα σώζεται. πῶς οὖν ἔτι ταὐτὸν εἰς +οὐσίαν ὁ Μονογενὴς, καὶ τὰ δι’ αὐτοῦ γεγονότα;

+Ps. cxi. 4.

ΑΛΛΟ. Ὁ ψαλμῳδός “Ἐξαπέστειλεν ἐν σκότει φῶς τοῖς +“εὐθέσι’’ φησίv. πῶς γὰρ ὅλως ἢν ὁ εὐθὴς ἐν σκότει, φῶς +ὑπάρχων καὶ αὐτὸς τὸ ἀληθινὸν, εἴπερ ἔχει τοῦτο καὶ τῶν +γενητῶν ἡ φύσις, ὥσπερ ὁ Μονογενής; εἰ δὲ ὡς οὐκ ἔχουσι +71 Α. a τοῖς εὐθέσι τὸ φῶς ἀποστέλλεται, πολλῶν ἡμῖν οὐ δεήσει +λόγων· αὐτὴ γὰρ ἡ τῶν πραγμάτων ἀναβοήσει φύσις, ὡς +οὐκ ἂν εἴη ταὐτὸν εἰς οὐσίαν τῷ τελείῳ τὸ ἐπιδεὲς, τῷ +δεομένῳ τὸ χορηγοῦν ἐκ πλεονασμοῦ.

+Es. lx. 1.

ΛΛΟ. “Φωτίζου, φωτίζου Ἱερουσαλὴμ, ἥκει γάρ σου τὸ +3. διεσώζετο Β. 12. πορεύσεται Ε. ἐν τῷ ἰδίῳ κ,αὶ αὐτοὶ] κα οὗτοι ἐν +τῷ ἰδίῳ Β. 14. κατορθώσουσιν Β. 15. καὶ αὐτοί εἰσι inverso ordine Β. +17. καὶ διὰ τούτου assuniptiim ex Β. 21 ἐξαπέστειλεν, B.E. ἐξανέτειλεν +D. Ed. “misit” Georgius Trapez. 22. φησιν om. Β. εὐθὴς D. εὐθὺς Ed. +23. κοὶ αὐτὸς ὑπάρχων et καὶ τοῦτο inverso ordine B. 24. ὡς assumptum +ex B.D.E. 27. οὐκ ἢν] οὖν κάν (sic) Β. + + +“φῶς, καὶ ἡ δόξα κυρίου ἐπὶ σὲ ἀνατέταλκεν.’ εἰ μὲν +οἴκοθεν ἔχει τὸ φῶς ἡ τῶν γενητῶν φύσις, καὶ τοῦτό ἐστι +κυρίως ὅπερ εἶναί φαμεν τὸν Μονογενῆ κατά γε τὸ εἶναι +φῶς ἀληθινὸν, πῶς ἃν ἐδεήθη τοῦ φωτίζοντος αὐτὴν ἡ Ἱερουσαλήμ; + ἐπειδὴ δὲ ὡς ἐν χάριτος μέρει τὸ φωτίζεσθαι λαμβάνει, b +μόνος ἄρα τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν ὁ Υἱὸς ὁ φωτίζων αὐτὴν +καὶ ὅπερ οὐκ ἔχει διδούς. εἰ δὲ τοῦτο, πῶς οὐ πάντως καὶ +ἕτερος κατὰ φύσιν, ὡς πρὸς αὐτήν;

+

ΑΛΛΟ. “Ἰδοὺ δέδωκά σε εἰς διαθήκην γένους, εἰς φῶς Es. xlii. 6. + “ ἐθνῶν.” πῶς γὰρ ὅλως ἐδεήθη φωτὸς ἡ ἐπὶ γῆς οὖσα +λογικὴ κτίσις, εἴπερ ἔνεστιν αὐτῇ κατὰ φύσιν τὸ εἶναι φῶς τὸ +ἀληθινόν 5 ὡς γὰρ οὐκ ἐχούσῃ ἤδη δίδωσιν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ +τὸν ἴδιον Υἱόν· ἡ δὲ οὕτω λαβοῦσα δι’ αὐτοῦ βοήσει τοῦ c +πράγματος, καὶ τῆς οἰκείας φύσεως τὴν πενίαν καὶ τοῦ + φωτίζοντος Λόγου τὸ πλούσιον ἀξίωμα.

+

ΑΛΛΟ. “Καὶ νῦν ὁ οἶκος τοῦ Ἰακὼβ, δεῦτε πορευθῶμεν Ib. ii. 5. +“τῷ φωτὶ Κυρίου.” διατί οὗτοι μᾶλλον μὴ τῷ οἰκείῳ +πορεύονται φωτὶ, δᾳδουχεῖ δὲ αὐτοῖς ὁ Μονογενὴς τὸ ἴδιον +αὐτοῦ τῆς οὐσίας ἐντιθεὶς ἀγαθόν; ἀλλ’ οὐ τῷ οἰκείῳ θαῤῥσαντες + δανείζονται τὸ ἀλλότριον· ὡς οὐκ ἔχοντες ἄρα, +τοῦτο ποιεῖν ἐγνώκασιν.

+

ΑΛΛΟ. Ὁ Σωτῆρ’ “Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου, φησὶν, d Infra viii. 12. +“ὁ ἀκολουθῶν ἐμοὶ οὐ μὴ περιπατήσῃ ἐν τῇ σκοτίᾳ, ἀλλ’ +“ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς.’’ ἀποτολμάτω καὶ ἡ κτίσις τὴν + τοιαύτην ἀναφθέγξασθαι φωνὴν, εἴπερ ἐστὶ καὶ αὐτὴ κατὰ +ἀλήθειαν φῶς· εἰ δὲ ἀποφρίττει τὸ ῥῆμα, καὶ τὸ πρᾶγμα +φεύξεται, τὸ ἀληθινὸν ὁμολογήσασα φῶς, τουτέστι τὸν Υἱόν.

+

ΑΛΛΟ. Ὁ κύριος “Ἕως τὸ φῶς ἔχετε, πιστεύετε εἰς τὸ e Ib. xii. 36. +“φῶς, ἵνα υἱοὶ φωτὸς γένησθε’’ φησίv. ἆρα γὰρ ἔμελλον +4. ἐδεήθη B. δεηθῇ Bd αὐτὴν B.D.E. Ed. mg. αὐτὸν Ed. 8. αὐτήν +B.D.E. αὐτόν Ed. II. ἔνεστιν Β. ἐστὶ Ed. Statim αὐτῇ κατὰ φύσιν hoc +ordine Β. 1 2. ἐχούσῃ ἤδη Β. ἔχουσιν Ed. 17. οὗτοι μᾶλλον Β. κοὶ +οὗτοι Ed. 18. πορεύσονται Β. 19. τῆς οὐσίας αὐτοῦ inverso ordine Β. +22. φησὶν om. B. 27. φεύξεται Β. φθέγξεται Ed. 28. Ὁ κύριος +om. Β. 29. φησίν om. Β. + + +οὐ πιστεύοντες ἀπολέσαι τὸ φῶς, οἱ φῶς κατὰ φύσιν +ὑπάρχοντες; εἴπερ ὅλως ἐνδέχεται τὴν γενητὴν οὐσίαν τὸ +φῶς εἶναι τὸ ἀληθινόv. καὶ πῶς ἃν γένοιτο τοῦτό ποτε; οὐ +γὰρ ἐπὶ τῶν οὐσιωδῶς προσόντων τισὶν αἱ στερήσεις κατὰ +τὸ παντελὲς ἐκ ῥᾳθυμίας συμβαίνουσιν, ἀλλ’ ἐφ’ ὧν ἃν ἡ +θέλησις τὴν κτῆσιν ἐργάζηται, καὶ ἐπὶ τῶν ὅσα δὴ πέφυκε +προσγίνεσθαί τε καὶ ἀπογίνεσθαι χωρὶς τῆς τοῦ ὑποκειμένου +72 A. a φθορᾶς. οἷον λογικὸς μὲν κατὰ φύσιν ὁ ἄνθρωπος, ναυπηγὸς +δὲ κατὰ θέλησιν, ἢ καὶ ἀσθενὴς τὸ σῶμα κατὰ +συμβεβηκός· ἄλογος μὲν οὖν οὐκ ἂν εἴη παντελῶς, τὴν δέ +γε ναυπηγικὴν ἐμπειρίαν ἀπολέσει, ὁ ῥᾳθυμήσας τυχὸν, καὶ +τὸ ἐκ πάθους συμβεβηκὸς ἀποκρούσεται, θεραπείαις τισὶν +Supra 68 d. ἐπὶ τὸ ἄμεινον ἀνατρέχωv. οὐκοῦν τὰ οὐσιωδῶς προσόντα +τισὶν, ἐρριζωμένην ἔχει τὴν στάσιv. εἴπερ οὖν ὅλως ἡ τῶν +γενητῶν φύσις τὸ φῶς εἶναι δύναται τὸ ἀληθινὸν, πῶς ἀπολ- +b λύουσι τὸ φῶς οἱ πιστεύειν οὐκ ἐθέλοντες, ἢ πῶς ἂν υἱοὶ +φωτὸς γένωνται οἱ πιστεύοντες; εἰ γάρ εἰσι καὶ αὐτοὶ κατὰ +φύσιν τὸ φῶς, ἑαυτῶν ἄρα χρηματιοῦσιν υἱοί. καὶ ποῖός ἐστι +τοῖς πιστεύουσιν ὁ μισθός; εἰσὶ γὰρ μᾶλλον ἑαυτῶν υἱοὶ +καὶ τὴν πίστιν οὐ παραδεξάμενοι. ἀπὸ δὴ τῶν τοιούτων +ἐννοιῶν τὸ ἀληθὲς λογιζόμενοι, μόνον ἐροῦμεν εἶναι τὸ φῶς +τὸ ἀληθινὸν τὸν Μονογενῆ, φωτὸς δὲ τὴν κτίσιν ἐπιδεᾶ καὶ +διὰ τοῦτο ἀλλοφυᾶ.

+Infra xii. 35.

ΑΛΛΟ. “Εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς Ἔτι μικρὸν +c “τὸ φῶς ἐν ὑμῖν ἐστι, περιπατεῖτε ὡς τὸ φῶς ἔχετε, ἵνα μὴ +“ἡ σκοτία ὑμᾶς καταλάβῃ.” καὶ τοῖς προκειμένοις ἐφαρμόσεις +ἐντέχνως τὸν ἐν τοῖς προαποδεδομένοις λόγοv. τὸ γὰρ +φῶς κατὰ φύσιν ὑπάρχον, οὐκ ἂν ὑπὸ σκότους καταληφθείη +ποτε.

+18. Joan. ii. 9.

ΑΛΛΟ. Ὁ Ἰωάννης “Ὁ λέγων μὲν ἐν τῷ φωτὶ, φησὶν, +“εἶναι καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ μισῶν ἐν τῆ σκοτίᾳ ἐστὶν ἕως +1. ἀπολέσειν Β. 11. ὁ assumptum ex Β. 14. στάσιν Β. φύσιν Ed. +16. οὐ θέλοντες Β. 26. ἕως Β. 26. ἐφαρμόσει Β. 30 μὲν assumptum +ex Β. φησὶν om. Β. + + +“ἄρτι.’’ προαιρετικὸν ἄρα τὸ φῶς ἐν ἡμῖν, καὶ κατὰ θέλησιν +μᾶλλον ἣ κατ’ οὐσίαν προσπέφυκε τοῖς γενητοῖς, εἴπερ ὁ d +μισῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ἐν τῇ σκοτίᾳ ἐστί· φῶς δὲ κατ’ +οὐσίαν ὁ Μονογενής· οὐ γὰρ προαιρέσεως ἔχει καρπὸν τὸ + ἀξίωμα. οὐκοῦν, οὐδὲ ὁμοφυὴς τοῖς γενητοῖς ὁ τοσοῦτον +ὑπερκείμενος.

+

ΛΛΟ ΤΟΥΤΩ ΣΥΓΤΕΝΣ. “Ὁ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ 18. Joan. ii. 10. +“ἐν τῷ φωτὶ μένει.” ἡ ἀγάπη τοῖς γενητοῖς ἅπερ οὐκ +ἔχουσι προξενεῖ, τὸ φῶς δηλονότι· φῶς δὲ ὁ Μονογενής· + ἕτερος οὖν ἄρα ἐστὶ παρὰ τὰ ἐν οἷς ἐξ ἀγάπης γίνεται.

e +3. αὐτοῦ assumptum ex Β. 7. τούτῳ συγγενές Ε. babet D. +
+ +
+ +ΕΦΑΛΗ Θ. +

Ὅτι οὐ προυπάρχει τοῦ σώματος ἡ τοῦ ἀνθρώπου ψυχὴ, οὐδὲ ἐκ +πρεσβυτέρων ἁμαρτημάτων ἢ σωμάτωσις κατά τινας.

+

Ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸ κόσμον.

+

ἈΣΦΑΛΗΣ ὁ θεόλογος· οὐ γὰρ μόνον οἴεται δεῖν, ὅτι δὴ +73 Α. a φῶς ὑπάρχοι τὸ ἀληθινὸν ὁ Μονογενὴς, ἐξειπεῖν, ἀλλ’ ἐπάγει +τοῖς εἰρημένοις παραχρῆμα τὴν ἀπόδειξιν, μονονουχὶ καὶ +συντόνῳ λίαν ἀνακεκραγὼς τῆ φωνῇ Φῶς εἶναί φημι τὸ +ἀληθινὸν ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. +ἆρ’ οὖν, εἴποι τις ἂν ὅτῳ δὴ φίλον οὐκ ἀβασανίστως τῶν +θείων ἐπακροᾶσθαι δογμάτων, οὐ φωτίζουσιν ἄγγελοι τῶν +Acta SS. Ap. x. 3. ἀνθρώπων τὸν νοῦν; Κορνήλιος δὲ, εἰπέ μοι, διὰ τίνος ἐμάνθανεν, +θάνεν, ὅτι χρὴ βαπτισθέντα διασώζεσθαι παρὰ Θεοῦ Φεοῦ; Μανωὲ +Jud. xiii. 11 sqq. b δὲ τοῦ Σαμψὼν ὁ πατὴρ, οὐ διὰ φωνῆς ἀγγέλου τὰ ἐσόμενα +προεπαιδεύετο; Ζαχαρίας δὲ ὁμοίως ἡμῖν ὁ προφήτης οὐχὶ +Zach, i. 9. σαφῶς ἀναφθέγγεται “Καὶ εἶπεν ὁ ἄγγελος ὁ λαλῶν ἐν +“ἐμοί Ἐγὼ δείξω σοι τί ἐστι ταῦτα·” καὶ πάλιν διὰ τῶν +αὐτῶν ἡμῖν ἐρχόμενος λόγων, οὐκ ἐπιδεικνύει σαφῶς, ὅτι +τῶν κεκρυμμένων τὴν γνῶσιν ἐξεκάλυπτον ἄγγελοι κατὰ +2. τοῦ ἀνθρώπου assumptum ex E. deest in D. 4. In capitum +sequuntur verba ἐν τῷ κόσμῳ ἦν, cf. infra 75 e. 5. Ἀσφαλὴς ὁ Θεολόγος· +οὐ γὰρ Β. Ἀσφαλῶς ὁ Θεόλογος οὐ Ed. δὴ om. Β. 6. ὑπάρχων Β. +14. Σαμψὼν Β. Γεδεὼν Ed. 15. ἡμὶν ὁμοίως inverso ordine Β. 16. ὁ +λαλῶν om. Β. 18. ἡμὶν ἐρχόμενος ἡμῖν (aic) Ed. invitis libris. Statim +λόγων D.E. Ed. mg. λόγον Ed. + + +νοῦν αὐτῷ; “ Kαὶ Καὶ ἰδοὺ γὰρ, φησὶν, ὁ ἄγγελος ὁ λαλῶν ἐν Ζach. ii. 3. 4. +“ἐμοὶ εἱστήκει, καὶ ἄγγελος ἕτερος ἐξεπορεύετο εἰς ἀπάν- +“τησιν αὐτῷ καὶ εἶπε πρὸς αὐτὸν λέγων Δράμε καὶ λάλησον c +“πρὸς τὸν νεανίαν ἐκεῖνον λέγων Κατάκαρπος κατοικηθή- + “σεται Ἱερουσαλὴμ ἀπὸ πλήθους ἀνθρώπων καὶ +“τῶν ἐν μέσῳ αὐτῆς.’ τί δὲ, εἰπέ μοι, καὶ ὁ σοφώτατος +Δανιὴλ ταῖς ἀξιαγάστοις ὀπτασίαις προσβαλὼν, οὐχὶ τῶν +ὁρωμένων τὴν ἀποκάλυψιν διὰ τῆς τῶν ἀγγέλων ἐρανίζεται +φωνῆς; ἄκουε γὰρ λέγοντος “Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἰδεῖν με, Dan. viii. 15, 16. + “ἐγὼ Δανιὴλ, τὴν ὅρασιν καὶ ἐζήτουν σύνεσιν, καὶ ἰδοὺ +“ἔστη ἐνώπιόν μου ὡς ὅρασις ἀνδρός· καὶ ἤκουσα φωνὴν +“ἀνδρὸς ἀνὰ μέσον τοῦ Οὐβὰλ, καὶ ἐκάλεσε καὶ εἶπε d +“Γαβριὴλ, συνέτισον ἐκεῖνον τὴν ὅρασιν.’’ οὐκοῦν ἔνεστι τὸ +δύνασθαι φωτίζειν ἀγγέλοις, καὶ οὐ μόνον αὐτοῖς, ἀλλ’ ἤδη + καὶ ἄνθρωπος τὸν ἐξ ἀνθρώπου δανείζεται φωτισμόv. καὶ +γοῦν ὁ φιλομαθὴς ἐκεῖνος εὐνοῦχος τὰς περὶ τοῦ Σωτῆρος +ἡμῶν προφητείας οὐ συνεὶς τῷ Φιλίππῳ φησί “Δέομαί σου Acta SS. Ap. viii. 34. +πέρι τινος ο προφήτης λέγει; περὶ ἑαυτοῦ ἠ’ περὶ ετερου +“τινός;” καὶ οἱ τοῖς κατὰ τὸν βίον διδασκάλοις + χοντες, οὐχ ἑτέρου τινὸς οἶμαι χάριν, τούτου δὲ καὶ μόνου e +προσίασιv. ἀλλὰ τί δὴ τούτοις ἐνδιατρίβομεν, ἐξὸν ἀπαλλάττεσθαι +ῥᾳδίως, ἐκεῖνο παραθέντας εἰς ἀπόδειξιν τὸ παρὰ +τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν πρὸς τοὺς ἁγίους εἰρημένον ἀποστόλους +“Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου;”

S.Matth. v. 14. +

τοιαῦτα μὲν δή τις κατὰ τὸ εἰκὸς ἐπαπορήσας ἐρεῖ, παρὰ +δὲ ἡμῶν ἀντακούσεται Ἐν συνθέσει τὰ κατὰ τὴν κτίσιν +ὁρῶμεν, ὦ οὗτος, καὶ οὐδὲν ἐν αὐτῇ τὸ ἁπλοῦν· οὐκοῦν ὁ +σοφοῦν ἑτέρους δυνάμενος, εἴπερ εἴη γενητὸς, οὐκ αὐτόχρημά +ἐστιν ἡ σοφία, ἀλλὰ τῆς ἐνούσης αὐτῷ σοφίας διάκονος· ἐν + σοφίᾳ γὰρ ὁ σοφός ἐστι σοφός. καὶ ὁ συνετοὺς ἐκδιδάσκων, a 74 A. +4. ἐκεῖνον λέγων] λέγωv. ἐκείνων (sic) Β. κατάκάρπῶς D. κατάκαρπος habet Β. +7. προσβαλὼν (sic) D.E. 8. τῶν om. Migne. 11. Ab ἀνδρὸς ad ἀνδρὸς +transilit Β. 14. μόνοις Β. 19. διδασκάλοις D. διδάσκαλοι Ed. 21. δὴ +τι inverso ordine Β. 23. ἀποστόλους εἰρημένον inverso ordine Β. 28. δυνάμενος] ++ ὃς Β. 29. ἐνούσης] + ἐν Ed. invito Β. + + +οὐκ αὐτόχρημά ἐστιν ἡ σύνεσις, ἀλλὰ τῆς ἐνυπαρχούσης +αὐτῷ συνέσεως ὑπουργός· ἐν συνέσει γάρ εἰσι καὶ οὗτοι +συνετοί. καὶ ὁ φωτίζειν αὖ πάλιν ἑτέρους εἰδὼς, οὐκ αὐτοκυρίως +ἂν νοοῖτο τὸ φῶς, ἀλλὰ φωτὸς τοῦ ἐν αὐτῷ δανειστὴς, +καὶ εἰς ἑτέρους αὐτὸ παραπέμπων διδακτῶς, καὶ κοινοποιούμενος +τοῖς ἄλλοις ὅπερ εἴληφεν ἀγαθόv. διά τοι τοῦτο +S.Matth. x, 8. καὶ πρὸς τοὺς ἁγίους ἀποστόλους ἐλέγετο “Δωρεὰν ἐλάβετε, +b “δωρεὰν δότε·’’ ὅσα γὰρ ἦν ἐν αὐτοῖς ἀγαθὰ, ταῦτα δὴ +πάντως ἐστὶ καὶ θεόσδοτα, καὶ οὐκ ἂν ὅλως ἰδίοις ἀγαθοῖς +ἡ τῶν ἀνθρώπων ἐναγλαίζοιτο φύσις, ἀλλ’ οὐδὲ ἡ τῶν ἁγίων +ἀγγέλωv. μετὰ γὰρ τοῦ κεκλῆσθαι πρὸς γένεσιν, καὶ τὸν +τοῦ πῶς εἶναι λόγον ἕκαστον τῶν ὄντων παρὰ Θεοῦ ἔχει, καὶ +οὐδὲν ἐν αὐτοῖς οὐσιωδῶς ἐνυπάρχειν διακεισόμεθα, ὃ μὴ +δῶρόν ἐστι τῆς τοῦ κτίσαντος φιλοτιμίας, καὶ ῥίζαν ἔχει τὴν +c δημιουργήσαντος χάριv. οὐκοῦν ἐπειδήπερ ἐν συνθέσει +τὰ γενητὰ, φῶς μὲν ἐν αὐτοῖς οὐδὲν ἔσται κυρίως τε καὶ +ἁπλῶς, ἤτοι ἀσυνθέτως, μεθεκτῶς δὲ καὶ τοῦτο φορέσει μετὰ +τῶν ἄλλων καὶ λαβόντα παρὰ Θεοῦ· φῶς δὲ αὖ τὸ ἀληθινὸν, +τὸ φωτίζον ἐστὶν, οὐ τὸ παρ’ ἑτέρου φωτιζόμενον, +ὅπερ ἐστὶν ὁ Μονογενὴς ἐν ἁπλῆ καὶ ἀσυνθέτῳ νοούμενος +φύσει, διπλόης γὰρ ἁπάσης τὸ θεῖον ἀποφοιτᾷ.

+

καὶ ταῦτα μὲν τῇδε· πάλιν δὲ ἡμῖν ἐρεῖ τυχὸν ὁ δι’ +ἐναντίας Εἰ μὴ φῶς ὑπῆρχον κατὰ φύσιν οἱ ἅγιοι, διὰ ποίαν +d αἰτίαν αὐτοὺς οὐχὶ φωτὸς ἀπεκάλει μετόχους, ἀλλὰ φῶς +ὠνόμαζεν ὁ Σωτήρ; πῶς δὲ ἑτεροφυὴς ἡ κτίσις ὡς πρὸς +αὐτὸν, εἰ καθάπερ αὐτὸς ὠνόμασται φῶς, οὕτω καὶ τὰ +Ib. v. 14. λογικά; “Ὑμεῖς γάρ ἐστε τοῦ κόσμου τὸ φῶς,” ἤκουον οἱ +μαθηταί. Τί οὖν, ὦ βέλτιστε; πάλιν ἐροῦμεν αὐτῷ· Θεοῦ +υἱοὶ καὶ θεοὶ παρὰ ταῖς θείαις κεκλήμεθα γραφαῖς, κατὰ τό +Ps.ixxxi. 6. “ Eγῶ εἶπα Θεοί ἐστε καὶ υἱοὶ ὑψίστου πάντες; ἀρ’ οὑν +ἀφέντες τὸ εἶναι κατὰ φύσιν, ὅπερ ἐσμὲν, ἐπὶ τὴν θείαν τε +3. αὐτοκυρίως edidi. αὐτὸ κυρίως Ed. 5. καὶ prius assumptum ex Β. +8. ἐν om. Migne. 9. ἐστὶ] εἶναι B. 12. παρὰ Θεοῦ ὦι hoc ordine B. +18. καὶ assumptum ex B. αὖ τὸ] αὐτὸ D mg. Ε. αὖ deest in B. 25. ὀνομάζων +Β. 28. Θεοῦ υἱοὶ et θεοὶ inter se transponunt Ed. invito B. + + +καὶ ἄρρητον οὐσίαν ἀναβησόμεθα, καὶ τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον e +τῆς κατ’ ἀλήθειαν ἐκβάλλοντες υἱότητος, ἀντ’ ἐκείνου τῷ +Πατρὶ συνεδρεύσομεν, καὶ ὑπόθεσιν ἀσεβείας τὴν τοῦ τιμῶντος +ποιησόμεθα χάριν ; μὴ γένοιτο· ἀλλ’ ἔσται μὲν ἐν + οἷσπέρ ἐστιν ἀπαραποιήτως ὁ Υἱός· θετοὶ δὲ ἡμεῖς εἰς +υἱότητα, καὶ θεοὶ κατὰ χάριν, οὐκ ἀγνοοῦντες ὅπερ ἐσμέν· +οὕτω δὲ εἶναι καὶ φῶς τοὺς ἁγίους πιστεύομεv. χρῆναι δὲ +οἶμαι κἀκεῖνο διασκεπτομένους ὁρᾶv. τὰ μὲν γὰρ λογικὰ +τῶν κτισμάτων φωτιζόμενα φωτίζει, κατὰ μετάδοσιν θεωρημάτων a 75 A. + τῶν ἐκ νοῦ πρὸς ἑτέραν εἰσχεομένων διάνοιαν, καὶ +διδασκαλία μᾶλλον, ἤτοι ἀποκάλυψις, ὁ τοιοῦτος ἂν δικαίως +καλοῖτο φωτισμός· ὁ δὲ τοῦ Θεοῦ Λόγος φωτίζει πάνταἄνθρωπον +ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον οὐ διδασκαλικῶς, καθάπερ +ἄγγελοι τυχὸν, ἢ καὶ ἄνθρωποι, ἀλλὰ μᾶλλον ὡς Θεὸς + δημιουργικῶς ἑκάστῳ τῶν εἰς τὸ εἶναι καλουμένων σπέρμα +σοφίας, ἤτοι θεογνωσίας, ἐντίθησι, καὶ ῥίζαν ἐμφυτεύει συνεσεως, +λογικόν τε οὕτως ἀποτελεῖ τὸ ζῷον τῆς οἰκείας φύσεως +μέτοχον ἀποδεικνύων, καὶ τῆς ἀφράστου λαμπρότητος ὥσπερ b +τινὰς ἀτμοὺς φωτοειδεῖς ἐνιεὶς τῷ νῷ, καθ’ ὃν αὐτὸς οἶδε + τρόπον τε καὶ λόγον· δεῖ γὰρ, οἶμαι, λέγειν ἐν τούτοις οὐ +περιττά. διά τοι τοῦτο καὶ ὁ προπάτωρ Ἀδὰμ, οὐκ ἐν χρόνῳ, +καθάπερ ἡμεῖς, τὸ εἶναι σοφὸς ἀποκερδάνας ὁρᾶται, ἀλλ’ ἐκ +πρώτων εὐθὺς τῶν τῆς γενέσεως χρόνων τέλειος ἐν συνέσει +φαίνεται, τὸν δοθέντα τῇ φύσει παρὰ Θεοῦ φωτισμὸν ἀθόλωτον + ἔτι καὶ καθ’ ἆρόν διασώζων ἐν ἑαυτῷ, καὶ ἀκαπήλευτον + ἔχων τῆς φύσεως τὸ ἀξίωμα. φωτίζει τοιγαροῦν δημιουργικῶς c +μὲν ὁ Υἱὸς, ἅτε δὴ τὸ φῶς ὑπάρχων αὐτὸς τὸ +ἀληθινὸν, κατὰ μετοχὴν δὲ ἡ κτίσις τὴν πρὸς τὸ φῶς +ἐκλαμπρύνεται, καὶ καλεῖται διὰ τοῦτο καὶ γίνεται φῶς, εἰς + τὰ ὑπὲρ φύσιν ἀναβαίνουσα διὰ τὴν τοῦ δοξάσαντος χάριν, +καὶ διαφόροις αὐτὴν στεφανοῦντος τιμαῖς, ὡς ἥκειν εὐλόγως +2. ἐκβάλοντες (sic) D. ἐκβαλλόντες (sic) Ε. 5. οἷσπέρ] οἷς Β. 7. καὶ] +κατὰ Β. 17. τὸ om. Β. habent a. Cord. Cr. 23. τέλειος om. B. +27. αὐτὸς Β. Cord. Cr. αὐτὸ Ed. 31. στεφανοῦντος Β. στέφοντος Ed. +εὐλόγως εἰς μέσον hoc ordine Β. + + +εἰς μέσον τῶν τετιμημένων ἕκαστον, καὶ δὴ καὶ χαριστηρίους +ἀνατείνοντα προσευχὰς, μεγάλη λοιπὸν ἀναμελῳδεῖν τῆ +Ps. cii. 2-5. φωνῇ “Εὐλόγει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον, καὶ μὴ ἐπιλαν- +d “θάνου πάσας τὰς ἀνταποδόσεις αὐτοῦ, τὸν εὐιλατεύοντα +“πάσαις ταῖς ἀνομίαις σου, τὸν ἰώμενον πάσας τὰς νόσους +“σου· τὸν λυτρούμενον ἐκ φθορᾶς τὴν ζωήν σου, τὸν +“στεφανοῦντά σε ἐν ἐλέει καὶ οἰκτιρμοῖς, τὸν ἐμπιπλῶντα +Ib. 6. “ἐν ἀγαθοῖς τὴν ἐπιθυμίαν σου·’’ ποιεῖ γὰρ ὄντως “ἐλεημο- +“σύνας ὁ κύριος, ” τὰ μικρὰ καὶ ἐξουθενημένα, κατά γε τὸν +τῆς οἰκείας φύσεως λόγον, μεγάλα καὶ ἀξιοθαύμαστα διὰ +τῆς εἰς αὐτὰ χρηστότητος ἀποδεικνύων, ὥσπερ οὖν ἀμέλει +e καὶ ἡμᾶς τοῖς ἰδίοις αὐτοῦ κατασεμνύνειν ἀγαθοῖς χρῆναι +δεῖν ἀφθόνως ἐδοκίμασεν ὡς ὁ Θεὸς, καὶ διὰ τοῦτο θεούς τε +καὶ φῶς καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν ἀγαθῶν ἀποκαλεῖ.

+

Εἶτα τί πρὸς τούτῳ φησίν ; ὅτι καὶ ἐν τῷ κόσμῳ ἦv. +ἐπάγει καὶ τοῦτο χρησίμως ὁ θεόλογος, ἀναγκαιοτάτην ἡμῖν +δι’ αὐτοῦ τὴν θεωρίαν εἰσφέρων· ἐπειδὴ γὰρ ἔφη Ἦν τὸ φῶς +τὸ ἀληθινὸν ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, +76 A. a ἦν δὲ οὐ σφόδρα τοῖς ἀκροωμένοις συμφανὲς, πότερόν ποτε +τὸν ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον φωτίζει τὸ φῶς, ἢ αὐτὸ +τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, ὡς ἀπό τινος ἑτέρου τόπου μεταχωροῦν +εἰς τὸν κόσμον, τὸν εἰς πάντας ἀνθρώπους ποιεῖται φωτισ +ἀναγκαίως ἡμῖν ὁ πνευματοφόρος ἐκκαλύπτει τὸ +ἀληθὲς, καὶ τῶν οἰκείων ῥημάτων διερμηνεύει τὴν δύναμιν, +λέγων εὐθὺς περὶ τοῦ φωτὸς, ὅτι ἐν τῷ κόσμῳ ἦν· ἵνα λοιπὸν +b τὸ ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον κατὰ τοῦ ἀνθρώπου νοῇς, καὶ +μᾶλλον τῆς φωτιζομένης κατηγορῆται φύσεως, ὡς ἐκ τοῦ μὴ +ὄντος εἰς τὸ εἶναι καλουμένης· τόπος γὰρ ὥσπερ τις ἐστὶ +τοῖς γενητοῖς ἐπινοίᾳ θεωρούμενος τὸ μὴ εἶναί ποτε, ἀφ’ οὗ +δὴ τρόπον τινὰ πρὸς τὸ εἶναι βαδίζοντα, τόπον ἕτερον ἤδη +1. κοὶ alt. assumptum ex Β. 2. ἀνατείνοντας Ε. 5. πάσας τὰς +ἀνομίας Β. (21. al.) sed cf. in xii Proph. 783 b. 7. ἐλέῳ B. (cf. 143. 190.) +15. τί assumptum ex B. τοῦτο Β. 17. εἰσφέρων B. et sic conjecit Migne, +εἰσφέρει Ed. 22. ποιοῦντας Β. + + +τὸν ἐν ὑπάρξει λαμβάνει. οὐκοῦν οἰκειότερόν τε καὶ πρεπωδέστερον +ἡ τῶν ἀνθρώπων ἐπιδέξεται φύσις τὸ ἐκ πρώτων +εὐθὺς φωτίζεσθαι χρόνων, σύνδρομόν τε καὶ συγκατεσκευασμένην +τῷ εἶναι λαμβάνειν τὴν σύνεσιν παρὰ τοῦ ὄντος ἐν c + τῷ κόσμῳ φωτὸς, τουτέστι τοῦ Μονογενοῦς, ὃς δὴ καὶ +ἀρρήτῳ τῇ τῆς θεότητος δυνάμει τὰ πάντα πληροῖ, καὶ +συμπάρεστι μὲν ἀγγέλοις ἐν οὐρανῷ, σύνεστι δὲ τοῖς ἐπὶ +τῆς γῆς, κενὸν δὲ τῆς ἑαυτοῦ θεότητος οὐδὲ αὐτὸν ἀφίησι +τὸν ᾅδην, καὶ πανταχῆ τοῖς πᾶσιν ἐπιδημῶν οὐδενὸς ἀπανίσταται, + ὡς ἐπὶ τούτῳ καὶ λίαν εἰκότως ἀποθαυμάζοντα τὸν +σοφώτατον λέγειν μελῳδόν “Ποῦ πορευθῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύματος Ps. cxxxviii. 7-10. +σου, καὶ ἄπο του προσώπου σου που φύγω ; ἔαν d +“ἀναβῶ εἰς τὸν· οὐρανὸν, σὺ εἶ ἐκεῖ· ἐὰν καταβῶ εἰς τὸν +“ᾅδην, πάρει· ἐὰν ἀναλάβω τὰς πτέρυγάς μου κατ’ ὄρθρον + “καὶ κατασκηνώσω εἰς τὰ ἔσχατα τῆς θαλάσσης, καὶ γὰρ +“ἐκεῖ ἡ χείρ σου ὁδηγήσει με, καὶ καθέξει με ἢ δεξιά σου.’’ +παντὸς γὰρ τόπου καὶ πάσης κτίσεως ἡ θεία περιδράττεται +χεὶρ, συνέχουσα πρὸς τὸ εἶναι τὰ πεποιημένα, καὶ περισφίγγουσα +πρὸς ζωὴν τὰ ζωῆς δεόμενα, καὶ τοῖς συνέσεως + δεκτικοῖς τὸ νοητὸν ἐνσπείρουσα φῶς, ἔστι δὲ οὐκ ἐν τόπῳ, e +καθάπερ ἤδη προείπομεν, οὐδὲ τὴν μεταβατικὴν ὑπομένει +κίνησιν· σωμάτων γὰρ ἴδιον τοῦτό γε· πληροῖ δὲ μᾶλλον τὰ +πάντα ὡς Θεός.

+

Αλλ᾿ ἐρεῖ τις πρὸς ταῦτα τυχόν Τί οὖν ἄρα φαμὲν, ὦ + γενναῖε, ὅταν τις ἡμῖν εἰς μέσον ἄγῃ λέγοντα τὸν Χριστόν +“Ἐγὼ φῶς εἰς τὸν κόσμον ἐλήλυθα;” τί δὲ ὅταν ὁ ψαλμῳδὸς Infra xii. 46. +ἀναφθέγγηται “Ἐξαπόστειλον τὸ φῶς σου καὶ τὴν Ps. xlii. 3. +“ἀλήθειάν σου ” ἰδοὺ γὰρ ἐνθάδε σαφῶς αὐτὸς μὲν ἐληλυθέναι +φησὶν εἰς τὸν κόσμον, ὡς οὐκ ὢν ἐν αὐτῷ δηλονότι· + πέμπεσθαι δὲ πάλιν ὁ μελῳδὸς ἐλιπάρει τὸν οὔπω παρόντα, +1. πρεπωδέστερον Β. Ε. πρεπωδέστατον D. Ed. 3. κατεσκευασμένην Β. +6. τῇ om. Β. 10 τὸν σοφώτατον λέγειν hoc ordine Β. 20. ἐνσπείρουσα] +εἰσφέρουσα Β. sed ἐνσπείρουσα Β mg. 22. μᾶλλον post Θεὸς transponit +Β. 24. ὄρα assumptum ex Β. Ε. 25. ἡμῖν om. Β. + + +77 Α. a κατά γε τὸ ἐν τῷ λόγῳ σχῆμα καὶ τῆς ὡς ἡμᾶς ἀποστολῆς +τὴν ἔμφασιv. πρὸς δὴ τὰ τοιαῦτά φαμεν, ὅτι τῷ Μονογενεῖ +θεοπρεπὲς ἀξίωμα περιτιθεὶς ὁ θεόλογος, ἐν τῷ κόσμῳ φησὶν +ἀεὶ καὶ διὰ παντὸς ὑπάρχειν αὐτὸν, ὡς ζωὴν κατὰ φύσιν, ὡς +φῶς κατ’ οὐσίαν, πληροῦντα τὴν κτίσιν, ὡς Θεὸν, οὐ τόπῳ +περιγραπτὸν, οὐ διαστήμασι μετρητὸν, οὐ ποσότητι καταληπτὸν, +οὐδὲ ὑπό τινος ὅλως ἐμπεριεχόμενον, οὐδὲ μεταβάσεως +b τῆς εἰς τόπον ἐκ τόπου δεόμενον, ἀλλ’ ἐνδημεῖν μὲν +ἅπασιν, ἀπολιμπάνεσθαι δὲ μηδενός· ἐληλυθέναι δὲ αὐτὸν +ἐν κόσμῳ διισχυρίσατο, καίτοι παρὼν ἐν αὐτῷ, κατὰ τὸν τῆς +Bar. iii. 38. ἐνανθρωπήσεως τρόποv. “Ὤφθη γὰρ ἐπὶ τῆς γῆς καὶ τοῖς +“ἀνθρώποις συνανεστράφη” μετὰ σαρκὸς, ἐμφανεστέραν +ἑαυτοῦ τὴν ἐν κόσμῳ παρουσίαν διὰ τούτου τιθεὶς, καὶ ὁ +πάλαι νοήσει καταληπτὸς, καὶ αὐτοῖς ἤδη τοῖς τοῦ σώματος +ὁρώμενος ὀφθαλμοῖς, παχυτέραν, ἵνα οὕτως εἴπω, τῆς θεογνωσίας +ἡμῖν ἐνετίθει τὴν αἴσθησιν, διὰ θαυμάτων καὶ μεγα- +c λουργίας ἐπιγινωσκόμενος. ἀποστέλλεσθαι δὲ ὡς ἡμᾶς +φωτιοῦντα τὸν κόσμον τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, ὁ μελῳδὸς οὐ +καθ’ ἕτερον δέ τινα τρόπον, ὥς γε μοι φαίνεται, κατὰ δὲ +τοῦτον αὐτὸν παρακαλεῖ. χρῆναι δὲ οἶμαι πρὸς τούτῳ +κἀκεῖνο διενθυμεῖσθαι τὸν φιλομαθῆ, ὅτι παντὸς μὲν λόγου +τομώτερος νοῦς, ὀξυτέρα δὲ γλώττης τῆς διανοίας ἢ κίνησις. +οὐκοῦν ὅσον ἧκεν εἰς λεπτότητα νοῦ καὶ τὴν ὀξεῖαν ἐν αὐτῷ +κίνησιν, τὸ ποικίλον τῆς θείας φύσεως καταθεώμεθα κάλλος· +d λαλοῦμεν δὲ τὰ περὶ αὐτῆς ἀνθρωπινότερον καὶ λόγῳ τῷ +καθ’ ἡμᾶς, οὐκ ἐχούσης τῆς γλώττης πρὸς τὸ τῆς ἀληθείας +ἐκτείνεσθαι μέτροv. διὸ δὴ καὶ ὁ Παῦλος ὁ τῶν τοῦ Σωτῆρος +Eph. vi. 19. μυστηρίων ταμίας, λόγον ἀπῄτει παρὰ Θεοῦ τὸν “ἐν +“ἀνοίξει τοῦ στόματος’’ αὐτοῦ. οὐδὲν οὖν ἄρα λυμανεῖται +1. σχήματι Β. ἀποστολῆς om. Β. 9. αὐτὸν Β. Ε. ἑαυτὸν Ed. 10. πορὼν] ++ ὁ σωτὴρ Ε. 11. ἐνανθρωπήσεως] + οὕτων (sic) Β. 12. ἀνθρώποις] ++ καὶ Β. 15. ὀφθαλμοῖς ὁρώμενος inverso ordine Β. 16. ἡμῶν Β. +19. δέ prius assumptum ex Β. Statim τρόπον τινὰ inverso ordine Β. 20. παρακαλεῖ +Β. παρεκάλει Ed. 24. καταθεώμεθα B.D.E. κατεθεώμεθα Ed. 25. τὰ +assumptum ex Β. 27. ὁ prius om. Β. + + +τοῖς φυσικοῖς τοῦ Μονογενοῦς ἀξιώμασιν ἡ τῶν παρ᾿ ἡμῖν +λόγων πενία, ἀλλὰ νοηθήσεται μὲν θεοπρεπῶς τὰ περὶ +αὐτοῦ, λαληθήσεται δὲ διὰ τὴν χρείαν ἀνθρωπινώτερον, +παρά τε αὐτοῦ δι᾿ ἡμᾶς, καὶ παρὰ τῶν ἁγίων περὶ αὐτοῦ e + κατὰ τὸ τῆς φύσεως μέτρον.

+

Ἦν μὲν οὖν, ὡς ἔοικε, τοῖς εἰρημένοις ἀρκεῖσθαι καλὸν +εἰς τὴν τῶν προκειμένων ἐξήγησιν· ἐπειδὴ δὲ οἶμαι προσήκειν +ὄκνου φέρεσθαι κρείττονα τὸν τοῖς θείοις δόγμασιν +ὑπηρετοῦντα κάλαμον, φέρε πάλιν αὐτὸ παραθέντες τὸ + ἀνάγνωσμα βασανίσωμεν ἀκριβέστερον, πῶς ἂν νοοῖτο κατὰ +τὸν πρέποντα λόγον τοῦ ἀνθρώπου κατηγορούμενον, τό +ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον· ἦν γὰρ ἐν αὐτῷ τὸ φῶς, καθάπερ a 78 Α. +οὖν καὶ αὐτὸς ἡμῖν ὁ Εὐαγγελιστὴς διεμαρτύρατο, καὶ οὐ τὸ +φῶς εἰς τὸν κόσμον ἔρχεσθαι μᾶλλον, ἀλλὰ τὸν φωτιζόμενον + ἄνθρωπον διαβεβαιούμεθα. φασὶ τοιγαροῦν τινες, τὰ ἐκ καρδίας Hier. xxiii. 16. +αὐτῶν ἐρευγόμενοι καὶ οὐκ ἀπὸ στόματος Κυρίου, καθὰ +γέγραπται, ὅτι πρὸ τῆς τῶν σωμάτων κατασκευῆς προὐπῆρχον +μὲν κατὰ τὸν οὐρανὸν αἱ τῶν ἀνθρώπων ψυχαὶ , +μακρὸν ἐν ἀσωμάτῳ μακαριότητι τρίβουσαι χρόνον, καὶ + καθαρώτερον ἀπολαύουσαι τοῦ ὄντως ἀγαθοῦ· ἐπειδὴ δὲ +αὐτὰς ὁ τῶν ἀμεινόνων εἰσῄει κόρος, καὶ πρὸς τὰ χείρω b +λοιπὸν ἀποκλίνουσαι, πρὸς ἐκτόπους κατέβαινον ἐννοίας τε +καὶ ἐπιθυμίας, ἀγανακτήσας εἰκότως ὁ Δημιουργὸς ἀποστέλλει +μὲν αὐτὰς εἰς τὸν κόσμον, τοῖς δὲ ἀπὸ γῆς ἐνέπλεξε + σώμασιν ἀχθοφορεῖν ἀναγκάσας, καὶ μονονουχὶ σπηλαίῳ +τινὶ τῶν ἐκτόπων ἐγκατακλείσας ἡδονῶν, παιδεύειν αὐτὰς ἐξ +αὐτῆς ἐδοκίμασε τῆς πείρας αὐτῶν, πικρὸν ὅπως ἐστὶ τὸ ἐπὶ +τὰ χείρω φέρεσθαι, καὶ ποιεῖσθαι λόγον τῶν ἀγαθῶν οὐδένα. c +ἁρπάζουσι δὲ εἰς ἀπόδειξιν τῆς οὕτω γελοιοτάτης ἑαυτῶν + μυθολογίας, καὶ αὐτὸ δὴ πρῶτον τὸ νῦν ἡμῖν ἐν χερσίν Ἢν τὸ +3. διὰ Β. τὰ περὶ Ed. II. πρέποντα] ἀκριβέστερον Β. 15. διαβεβαιούμεθα +Β, διεβεβαιούμεθα Ed. 16. καθὰ Β. καθὼς Ed. 22. ἀποκλίνασαι +Β. ἐκτόπου κατοβαίνονταις [= καταβαίνοντες] Β. 23. εἰκότως om. Β. +24 δὲ om. E. ἐνεπέλεξε D. 27. αὐτῶν assumptum ex Β. 28. τὸ] τὸ Β. +29 τὴν pro τῆς Migne. 3 ἡμν assumptum ex Β. + + +φῶς τὸ ἀληθινὸν ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν +κόσμον· πρὸς ’δε γε τούτῳ, καὶ ἕτερά τινα τῶν ἀπὸ τῆς θείας +Ps. cxviii. 67. γραφῆς, οἷον τό “Πρὸ τοῦ με ταπεινωθῆναι ἐγὼ ἐπλημ- +“μέλησα·’’ καὶ δὴ καί φασι παραληρεῖν οὐκ αἰδούμενοι Ἴδου +πρὸ τῆς ταπεινώσεως, τουτέστι τῆς ἐνσωματώσεως, πεπλημμεληκέναι +φησὶν ἡ ψυχὴ, διά τε τοῦτο τεταπεινῶσθαι +d δικαίως ἐνδεθεῖσαν θανάτῳ καὶ φθορᾷ, καθάπερ οὖν καὶ ὁ +Rom. vii, 24. Παῦλος οὕτως ὀνομάζει τὸ σῶμα λέγων “Ταλαίπωρος ἐγώ +“εἰμι ἄνθρωπος, τίς με ῥύσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου +“τούτου ” εἰ δὲ πλημμελεῖ, φησὶv. πρὸ τῆς ταπεινώσεως ἡ +ψυχὴ, καὶ ἔρχεται εἰς τὸν κόσμον, ὡς προυπάρχουσα δηλονότι· +πῶς γὰρ ἂν ὅλως ἁμάρτοι τὸ μήπω ὑφεστηκός ; +ἔρχεται δὲ εἰς τὸν κόσμον ἀπό τινων δηλονότι τόπων +κινουμένη. τοιαῦτά τινα τῶν τῆς Ἐκκλησίας καταῤῥαψῳδοῦντες +δογμάτων, καὶ ὕθλους εἰκαίων διηγημάτων ταῖς τῶν +e ἁπλουστέρων ἐπισωρεύοντες ἀκοαῖς, δικαίως ἀκούσονται +Ezek. xiii. 3. “Οὐαὶ τοῖς προφητεύουσιν ἀπὸ καρδίας αὐτῶν, καὶ τὸ +“καθόλου μὴ βλέπουσιν.’ ὁράσεις γὰρ ὄντως καὶ οἰωνίσματα +καὶ προφητείας καρδίας αὐτῶν τοῖς διὰ τοῦ Πνεύματος +ἀντιπαραθέντες λόγοις, οὐκ αἰσθάνονται πρὸς ὅσην +αὐτοῖς ἀτοπίαν δραμεῖται τὸ ἐπιχείρημα, λέγοντος τοῦ ψαλμῳδοῦ +Ps. lxxv. 8. μῳδοῦ πρὸς Θεόν “Σὺ φοβερὸς εἶ, καὶ τίς ἀντιστήσεταί σοι +“ἀπὸ τῆς ὀργῆς σου;” ὅτι δὲ λίαν ἐστὶν ἀτοπώτατον +προυπάρχειν μὲν οἴεσθαι τὴν ψυχὴν, ἐκ προγενεστέρων δὲ +79 Α. a ἁμαρτημάτων εἰς τὰ ἐκ γῆς καταπέμπεσθαι σώματα νομίζειν +αὐτὴν, διὰ τῶν ὑπεζευγμένων ἐννοιῶν κατὰ τὸ ἐγχωροῦν +Prov. ix. 9. ἡμῖν ἀποδεῖξαι πειρασόμεθα, τὸ γεγραμμένον εἰδότες “Δίδου +“σοφῷ ἀφορμὴν, καὶ σοφώτερος ἔσταν γνώριζε δὲ δικαίῳ, +“καὶ προσθήσει τοῦ δέχεσθαι.’’

+6. τε] τοι Β. 7. φθορὰν Β. 8. ταλαίπωρος ἐγώ εἰμι ἄνθρωπος +assumpta ex Β. 9. τούτου τοῦ θανάτου inverso ordine Β. 12. ἂν +assumptum ex Β. [suprascriptum Β.] 21. δραμεῖται τὸ ἐπιχείρημα] ὁ λόγος +δραμεῖται τὸ ἐπιχείρημα Β. 24. προυπάρχειν Β. ὑπάρχειν Ed. 26. αὐτὴν +B.D.E. Ed. mg. αὐτὸν Ed. 28. δὲ assumptum ex Β. (Alex.) +Ezek. + + +

Ἔννοιαι ἤτοι θεωρήματα συμπεπλεγμένου καὶ σχήματος συλλογιστικοῦ.

+

α. Εἰ τῆς τῶν σωμάτων κατασκευῆς ἡ τοῦ ἀνθρώπου b +προυφεστήκει ψυχὴ, ἀποκλίνασα δὲ πρὸς τὸ φαῦλον, κατὰ +τὰς τινῶν ὑπονοίας, κόλασιν ἔχει τοῦ πλημμελήματος τὴν + εἰς σάρκα κάθοδον, πῶς εἰπέ μοι φωτίζεσθαί φησιν ἐρχομένην +αὐτὴν εἰς τὸν κόσμον ὁ Εὐαγγελιστής; τιμὴ γὰρ +οἶμαι τὸ πρᾶγμά ἐστι καὶ χαρισμάτων προσθήκη λαμπρῶν· +κολάζεται δέ τις οὐ τιμώμενος, οὐδὲ τιμωρεῖται μέτοχος +θείων ἀναδεικνύμενος μένος ἀγαθῶν, ἁλλὰ τοῖς ἐξ ὀργῆς τῆς τοῦ + κολάζοντος ὁμιλῶv. ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἐν τούτοις ἐρχόμενος εἰς c +τὸν κόσμον ὁ ἄνθρωπος, ἀλλ’ ἐκ τῶν ἐναντίων καὶ φωτίζεται, +πρόδηλον δήπου λοιπὸν, ὅτιπερ οὐ κόλασιν ἔχει τὴν σάρκωσιν +ὁ μετὰ σαρκὸς τιμώμενος.

+

β. ΑΛΛΟ. Εἰ πρὸ τοῦ σώματος ἡ ψυχὴ νοῦς ἦν ἔτι καθαρὸς + ἐν μακαριότητι διατελῶν, ἀποκλίνας δὲ πρὸς τὸ +φαῦλον ὑπέβη, καὶ διὰ τοῦτο ἐν σαρκὶ γέγονε, πῶς εἰσερχόμενος +εἰς τὸν κόσμον φωτίζεται; ἀνάγκη γὰρ λέγειν ἔρημον +εἶναι φωτὸς πρὶν ἐλθεῖν αὐτόν· εἰ δὲ τοῦτο, πῶς ἦν ἔτι νοῦς +καθαρὸς ὁ τότε μόλις ἔχων τοῦ φωτίζεσθαι τὴν ἀρχὴν, ὅτε d + καὶ εἰς τὸν κόσμον ἔρχεται, καὶ οὐ δίχα σαρκός;

+

γ. ΑΛΛΟ. Εἰ προυφεστήκει τοῦ σώματος ἡ τοῦ ἀνθρώπου +ψυχὴ, καὶ νοῦς ὑπῆρχεν ἔτι διὰ τοῦτο καθαρὸς, οἰκειότερον +τῆ τῶν ἀγαθῶν ἐφέσει προσκείμενος, ἐκ παρατροπῆς δὲ τῆς +ἐπὶ τὸ χεῖρον εἰς τὸ γεῶδες πέμπεται σῶμα, καὶ γεγονὼς ἐν + αὐτῷ τὸ μηκέτι βούλεσθαι πλημμελεῖν ἀπαιτεῖται, πῶς οὐκ +ἀδικεῖται μὴ τότε μάλιστα τοῦτο ποιεῖν ἐπιτετραμμένος, ὅτε e +δὴ καὶ μᾶλλον ὑπῆρχεν ἑτοιμότερος εἰς ἀρετὴν, οὔπω τοῖς +ἀπὸ τοῦ σώματος ἐνδεδεμένος κακοῖς, ἀλλ’ ὅτε γέγονεν ἐν +θολώσει τῆς ἁμαρτίας, τότε τοῦτο ποιεῖν οὐκ εὐκαίρως ἀναγσχήμαος +1. ante συμπεπλεγμένου transp. Migne. 9. τῆς τοῦ κολάζοντος] +κολάζοντος ταῖς τούτου Β. 10. ὁ ἄνθρωπος εἰς τὸν κόσμον inverso ordine Β. +11. καὶ assumptum ex Β. 16. ἐν σαρκὶ διὰ τοῦτο inverso ordine Β. εἰσερχόμενος +Β. ἐρχόμενος Ed. 21. τοῦ ἀνθρώπου ἡ inverso ordine Β. +22. καθαρότερος Β. 26. μὴ τότε] μήποτε Β. 28. ἐνδεδεμένος Β. Ε. +“alligata” Georgius Trapezuntius. ἐνδεδυμένος D. Ed. + + +κάζεται; καιροῦ δὲ τοῦ πρέποντος οὐκ ἃν ἁμάρτοι τὸ θεῖον, +ἀλλ’ οὐδ’ ἃν ἀδικήσαι ποτὲ τὸ ἀδικεῖν οὐ πεφυκός. εὐκαίρως +ἄρα καὶ δικαίως μετὰ σαρκὸς τὸ μὴ ἁμαρτάνειν ἀπαιτούμεθα, +μόνον ἔχοντες τοῦτον τοῦ εἶναι τὸν καιρὸν, καθ’ ὃν μετὰ +σώματος εἰς τὸν κόσμον ἐρχόμεθα, τὸ μὴ εἶναι πρότερον, +80 A. a ὥσπερ τινὰ τόπον καταλιμπάνοντες, καὶ ἐξ αὐτοῦ πρὸς +ὑπάρξεως ἀρχὴν μεθιστάμενοι.

+

δ. ΑΛΛΟ. Ποῖον ἔχει λόγον, ἐροίμην ἂν ἡδέως αὐτοὺς, τὸ +ἁμαρτήσασαν πρὸ σωμάτων εἰς σῶμα πέμπεσθαι τὴν ψυχὴν, +ἵνα δὴ μάθοι τῆ πείρᾳ τῶν οἰκείων ἐπιθυμιῶν τὴν αἰσχρότητα; +καὶ ταῦτα γὰρ οὐκ ἐρυθριῶσιν ἐξηγούμενοι, καίτοι +μᾶλλον ἐχρῆν καὶ αὐτῆς τῆς τῶν κακῶν ἐξέλκεσθαι φαντασίας +αὐτὴν, καὶ οὐκ εἰς αὐτὸν κατωθεῖσθαι τῶν ἐκτόπων +ἡδονῶν τὸν πυθμένα· τρόπος γὰρ ἦν θεραπείας ἐκεῖνο +b μᾶλλον ἢ τοῦτο. εἰ μὲν οὖν ἵνα ταῖς τοῦ σώματος ἡδοναῖς +ἐντρυφήσῃ προσθήκην ἔχει νοσημάτων τὴν σάρκωσιν, οὐκ ἄν +τις ἐπαινέσαι τὸν σωφρονιστὴν, δι’ ὧν ὠφελεῖν ὑπετόπησεν +ἀδικοῦντα τὸ νενοσηκός· εἰ δὲ ἵνα παύσηται τῶν παθῶν, +πῶς εἰς αὐτὸ πεσοῦσα τῆς ἐπιθυμίας τὸ βάθος ἀνακύπτειν +ἐδύνατο, καὶ οὐχὶ μᾶλλον καὶ αὐτὴν ἀποπτύσασα τοῦ νοσήματος +τὴν ἀρχὴν, ὅτε καὶ γυμνὴ τοῦ καθέλκοντος εἰς ἁμαρτίαν +ἐφαίνετο;

+c

ε. ΑΛΛΟ. Εἰ προοῦσα πεπλημμέληκεν ἡ ψυχὴ, διά τε +τοῦτο συνεπλάκη σαρκὶ καὶ αἵματι, εἰς τιμωρίας τρόπον +λαβοῦσα τὸ πρᾶγμα, πῶς οὐκ ἔδει τοὺς πιστεύοντας εἰς +Χριστὸν, καὶ κομισαμένους διὰ τούτου τῆς ἁμαρτίας τὴν +ἄφεσιν, παραχρῆμα σωμάτων ἐξέρχεσθαι, καὶ τὸ λόγῳ +τιμωρίας περιτεθὲν ἀποβάλλειν; ἐπεὶ πῶς, εἶπε μοι, τελείαν +ἔχει τὴν ἄφεσιν ἡ τοῦ ἀνθρώπου ψυχὴ, ἔτι περικειμένη τὸν +4. ἔχοντες B.D.E. ἔχοντος Ed. τὸν assumptum ex Β. 6. πρὸς ὑπάρξεως +B.D.E. προϋπάρξεως Ed. 9. πρὸ σωμάτων] πρόσωπα τον Β. 12. ἐξέλκεσθαι +τῆς τῶν κακῶν inverso ordine Β. 13. Haec τῶν ἐκτόπων assumpta ex +B.D. 16. οὐκ] καὶ οὐκ Β. 24. αἵματος Ε. 27 — p. 119, 2. ἐξέρχεσθαι +— θέλειν prius omissa in mg. adscriptum habet Ε. 27. τῷ pro τὸ Ε. +28. ἀποβάλλει Ε. εἰπέ μοι assumptum ex B.D.E. + + +τῆς κολάσεως τρόπον; ἁλλ’ ὁρῶμεν ὅτι τοσοῦτον ἀφεστήκασι +τοῦ σωμάτων ἀπαλλάττεσθαι θέλειν οἱ πιστεύοντες, d +ὡς ταῖς εἰς Χριστὸν ὁμολογίαις συνεπιφθέγγεσθαι τῆς +σαρκὸς τὴν ἀνάστασιv. οὐκ ἄρα κολάσεως ἔσται τρόπος, + τὸ καὶ πίστεως ὁμολογίᾳ τετιμημένον, ὡς τῆ θείᾳ τοῦ +Σωτῆρος δυνάμει τὸ πάντα δύνασθαι ῥᾳδίως ἐπιμαρτυροῦν, +διὰ τοῦ παλινδρομῆσαι πρὸς ζωήν.

+

ς. ΑΛΛΟ. Εἰ προοῦσα κατ’ ἐκείνους ἐξήμαρτεν ἡ ψυχὴ, +διά τε τοῦτο συνεπλάκη σαρκὶ, διὰ ποίαν αἰτίαν ὁ νόμος + τὰ μὲν τῶν ἐγκλημάτων βαρύτερα τιμᾶσθαι θανάτῳ, τὸν e +δὲ οὐδὲν ἡμαρτηκότα διαζῆν ἐπιτρέπει; χρῆν γὰρ δήπου +μᾶλλον, τοὺς μὲν ἐπὶ τοῖς αἰσχίστοις ἁλόντας κακοῖς ἐπιτρέπειν +ἐγχρονίζειν σώμασιν, ἵνα δὴ καὶ μειζόνως κολάζοιντο, +τοὺς δὲ οὐδὲν ἡμαρτηκότας σωμάτων ἀνεῖσθαι, εἴπερ ἐν τάξει + τιμωρίας ἡ ἐνσωμάτωσις. ἀλλ’ ἐκ τῶν ἐναντίων, θανάτῳ +μὲν ὁ φονευτὴς καταδικάζεται, πάσχει δὲ οὐδὲν ὁ δίκαιος εἰς +τὸ σῶμα· οὐκ ἄρα τιμωρίας τρόπος ἡ σάρκωσις.

+

ζ. ΑΛΛΟ. Εἰ ἐκ πρεσβυτέρων ἁμαρτημάτων ἐσαρκώθησαν a 81 A. +αἱ ψυχαὶ, καὶ τρόπος αὐταῖς τιμωρίας ἡ τοῦ σώματος + ἐπενοήθη φύσις, πῶς ἡμᾶς ὠφέλησε καταργήσας τὸν θάνατον +ὁ Σωτήρ; πῶς δὲ οὐχὶ μᾶλλον ἠλέησεν ἡ φθορὰ, τὸ κολάζον +ἡμᾶς ἀφανίζουσα, καὶ πέρας ἐπιτιθεῖσα τῆ καθ’ ἡμῶν ὀργῇ; +διὸ δὴ καὶ μᾶλλον εἴποι τις ἃν εὐχαριστεῖν ἀκολουθότερον +τῇ φθορᾷ ἤπερ ἐκ τῶν ἐναντίων τῷ διηνεκὲς ἡμῖν ἐπιτιθέντι + τὸ κολαστήριον, διὰ τῆς ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως· ἀλλὰ μὴν b +εὐχαρίστου μὲν, ὡς ἀπηλλαγμένοι θανάτου καὶ φθορᾶς διὰ +χριστοῦ· οὐκ ἄρα τιμωρίας τρόπος ἡ σάρκωσις τῇ τοῦ +ἀνθρώπου ψυχῇ.

+

η. ΑΛΛΟ ΩΣ ΕΚ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΘΕΩΡΗΜΑΤΟΣ. Εἰ προγενεστέρων + ἁμαρτημάτων ἀπαιτούμεναι δίκας αἱ τῶν ἀνθρώπων ψυχαὶ +τοῖς ἀπὸ τῆς γῆς ἐνεπλάκησαν σώμασι, ποίαν, εἰπέ μοι, +2. τοῦ] του Ε. 3. συνεπιφθέγγεσθαι Β. συνεπισφίγγεσθαι Ed. 9. τοι B. +σαρκὶ] τῇ σαρκὶ Ε. 10. τιμᾶται Β. 27. τοῦ ἀνθρώπου assumplum +ex B. + + +χάριν ὁμολογήσομεν τῷ τὴν ἀξστασιν ἡμῖν ἐπαγγελλομένῳ +c Θεῷ; ἀνανέωσις γὰρ τιμωρία(??) πρᾶγμα φαίνεται καὶ τοῦ +λυποῦντος ἀνασκευὴ, καὶ εῖ ρὸν παντί τῳ φανεΐται τὸ +κοΛάζεσθαι μακρά· χαλιπὀν θα ἐστὶ τὸ ἀνίστασθαι σώματα +τιμωρίας τάξιν ἐπέχοντοταΐς ἀθλίαις ψυχαῖς. ἀλλὰ +μὴν ὡς δῶρον ἡ φύσις ἀνανεο εἶς εὐθυμίαν τὴν ἀνάστασιν +ἔχει παρὰ Χριστοῦ. οὐκ ἄρα τυωρίας τρόπος ἡ σωμάτωσις.

+

θ. ΑΛΛΟ. Ὡς μεγάλην ἠμ(??)καὶ τριπόθητον ἑορτὴν προφητικός +Es. xxvi. 19. d που λόγος εὐαγγελιζοενος φαίνεται· “Ἀναστή- +“σονται γὰρ οἱ νεκροὶ, καὶ ρθήσονται οἱ ἐν τοῖς μνη- +“μείοις” φησίv. ἀλλ᾿ εἶπερ ἶν ὅντως κοΛάσεως τρόπος +τὸ σωματωθῆναι τὰς ἀθλίας ῶν ἀνθρώπων ψυχὰς, πῶς +οὐχὶ μᾶλλον ἐλύπει τὰ τοιαῦκ βοών ὁ προφήτης ὡς ἐκ +Θεοῦ; πῶς δὲ ὅλως ἀγαθὸν σται τὸ κήρυγμα, τῶν λυπούντων +ἡμᾶς εὶσφέρον τὴν ταμονήν; ἔδει γὰρ μᾶλλον +εἰπεῖν, εἴπερ ἐβούλετο τοὺς ἐξ κμαρτίας σωματωθέντας εὐ- +e φραίνειν Οὐκ ἀναστήσονται (??) νεκροὶ, ἀπολεῖται δὲ καὶ ἡ +τῆς σαρκὸς φύσις, ἀλλ᾿ ἐκ τώ ἐναντίων εὐφραίνει τὴν τῶν +σωμάτων ἀνάστασιν εσεσβαι έγων κατὰ βούλησιν Θεοῦ· +καὶ πῶς ἂν εἴη λοιπὸν ἐν κολὦοως τάξει τὸ σῶμα κατὰ τὴν +τινῶν ἀβουλίαν, ἐφ᾿ ᾧ καὶ μεῖς ἡδόμεθα καὶ ὁ Θεὸς +εὐδοκεῖ;

+

ι. ΑΛΛΟ. Ἐπηγγείλατὸ πουΘεὸς τὸν μακάριον εὐλογῶν +Ἀβραὰμ, ὅτι κατὰ τῖ’ ἀναρίθμητον τῶν ἀστέρων πληθὺν +Gen. xv. 5. ἔσται τὸ σπέρμα αὐτοῦ. εἰ δοἀληθὴς ὁ λόγος, ὅτι πλημμελήσασα +82 Α. a πρὸ σώματος ἧ ψυx. καὶ εἰς γῆν καὶ εἰς σάρακ +κολασθησομένη πέμπεται, κατοίκων ὄχλον οὐκ εὐγενῆ, δραπετευόντων +τοῦ ἀγαθοΰ, τῷ αίῳ Θεὸς ἐπηγγείλατο, καὶ +οὺχὶ μᾶλλον εὐλογίας μ(??)τοχο σπέρμα. ἀΛλὰ μὴν εὐλογήσων +τὸν Ἁβραὰμ τοῦτο λέγ(??) ὁ Θεός· ἁπάσης ἄρα κατηγορίας +γορίας ἡ τῶν σωμάτων ἀπήλλ(??)ται γένεσις.

+1. ἡμῶν B. 6. ὡς] εἰς D mg. +tr. Β. ὄντως ἦν inverso ordine Ε. +Ed. invito Β. 29. μετέχ(??) Β. + + +

ια. ΑΛΛΟ. Εἰς πλῆθος μέγα καὶ ἀναρίθμητον τὸ τῶν +Ισραηλιτῶν ἐξετείνετο γένος· καὶ δὴ καὶ τοῦτο δικαίως +ὑπερθαυμάσας ὁ ἱεροφάντης Μωυσῆς ἐπεύχεται λέγων αὐτοῖς b +“Καὶ ἰδού ἐστε σήμερον ὡσεὶ τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ τῷ Deut. i. 10. 11. + “πλήθει· κύριος ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ὑμῶν προσθείη ὑμῖν +“ὡς ἐστὲ χιλιοπλασίως.’’ ἀλλ’ εἴπερ ἦν κόλασις ταῖς ἀνθρώπων +ψυχαῖς τὸ εἶναι μετὰ σωμάτων ἐν κόσμω, ἔσει δὲ +εἶναι καὶ οὐ γυμνὰς, ἀρὰ μᾶλλον εἴη περ ἀληθῶς, οὐκ ἐπ’ +εὐχῇ καὶ ὁ τοῦ Μωυσέως εὑρίσκεται λόγος. ἔχει δὲ οὐχ + οὕτως, ἀλλ’ ἐν εὐλογίας τάξει πεποίηται· οὐκ ἄρα τιμωρίας +ἐπέχει λόγον ἡ σάρκωσις.

c +

ιβ. ΑΛΛΟ. τοῖς αἰτεῖν ἐπιχειροῦσι κακῶς ἐπινεύειν Θεὸς +οὐκ ἀνέχεται. καὶ τούτου μάρτυς ἡμῖν ἀψευδὴς ὁ τοῦ +Σωτῆρος γενήσεται μαθητής “Αἰτεῖτε, λέγων, καὶ οὐ λαμ- S. Jac. iv. 3. + “βάνετε, ὅτι κακῶς αἰτεῖσθε.’’ εἴπερ οὖν ἐστι κόλασις τὸ +σωματωθῆναι ψυχὴν, Ἄννα τοῦ Ἑλικανὰ ἡ γυνὴ, πῶς οὐκ +εὐλόγως ἐρεῖ τις, ὅτι τοῦ πρέποντος ἀπεσφάλλετο μακρὰν, +οὕτω πρὸς Θεὸν ἀνατείνουσα τὴν εὐχὴν, καὶ αἰτοῦσα +“σπέρμα ἀνδρός ” ψυχῆς γὰρ ᾔτει κατάπτωσιν καὶ τὴν 1 Reg. i. 11. + εἰς σῶμα κάθοδον· πὼς δὲ ὅλως καὶ υἱὸν αὐτῇ ἐδίδου Θεὸς d +τὸν ἅγιον Σαμουὴλ, εἴπερ ἔδει πάντως ἁμαρτῆσαι ψυχὴν, +ἵνα δὴ καὶ ἐμπλακεῖσα σώματι τῆ γυναικὶ πληρώσῃ τὴν +αἴτησιν; ἀλλὰ μὴν καὶ Θεὸς ἐδίδου, μόνα πεφυκὼς διδόναι +τὰ ἀγαθὰ, καὶ προχείρως ἐπινεύσας αὐτῇ λοιδορίας ἁπάσης + ἐλευθεροῖ τὴν αἴτησιv. οὐκ ἄρα ἐξ ἁμαρτίας ἢ σάρκωσις, +ἀλλ’ οὐδὲ κολάσεως τρόπος κατά τινας.

+

ιγ. ΑΛΛΟ. Εἰ ἐν τάξει τιμωρίας δέδοται τὸ σῶμα τῇ τοῦ e +ἀνθρώπου ψυχῇ, τί τὸ πεπεικὸς Ἑζεκίαν τὸν τῆς Ἱερουσαλὴμ +βασιλέα, καίτοι σοφὸν ὄντα καὶ ἀγαθὸν, δακρύων οὐ Es. xxxviii. 3. +2. δικαίως] ὁ δίκαιος B. 4. ὡσεὶ Β, ὡς Ed. 6. ἐστὲ Β. ἦτε Ed. +8. εἴηπερ] εἴπερ B. ἐπευχὴ conjecit Heyse. 9. εὑρίσκεται Β. εὐρίσκοιται +(Sic) Ε. εὑρίσκοιτο Ed. 11. ἐπέχει Β. ἔχει Ed. 12. ἐπίνευσιν Β. +14. λέγων] γ‘οῦν Β. λαμβάνεται D. 16. Ἑλικονὰ Ἐλἠκανὰ cod.] ἡ γυνὴ +Β. φανουὴλ ἡ θυγάτηρ Ed. “Phanuelis ” Georgius Trapez. 17. ἀπεσφάλετο +B. 20. ὁλως] ὁδῶς Β. 27. τοῦ assumptum ex Β. +VOL. Ι. B. + + +δίχα πικρῶν παραιτεῖσθαι μὲν τὸν τῆς σαρκὸς θάνατον, καὶ +ἀποδύσασθαι τὸ κολάζον ὀκνεῖν, ἐτῶν δὲ προσθήκῃ τιμᾶσθαι +παρακαλεῖν, καίτοι λίαν ἐχρῆν, εἴπερ ἦν ὄντως ἀγαθὸς, οὐ +τὸ τεθνάναι παραιτεῖσθαι μᾶλλον, ἡγεῖσθαι δὲ φορτικὸν τὸ +συμπεπλέχθαι σώματι, καὶ ἐπὶ τούτῳ χάριν ἤπερ ἐπὶ τοῖς +83 A. a ἐναντίοις ὁμολογεῖv. πῶς δὲ ὡς ἐν χάριτος μέρει Θεὸς +Es. xxxviii. 5. ἐπηγγέλλετο λέγων αὐτῷ “Ἰδοὺ προστίθημι εἰς τὸν χρόνον +“σου ἔτη δεκαπέντε,’’ καίτοι προσθήκη κολάσεως, οὐκ εὐποιΐας +τρόπος, ἡ ὑπόσχεσις ἦν, εἴπερ ἐκεῖνοι πρεσβεύουσιν +ἀληθῆ; ἀλλὰ μὴν δῶρον ἄνωθεν ἡ ὑπόσχεσις ἦν, καὶ ἡ +προσθήκη χάρις· οὐκ ἄρα κόλασις ταῖς ψυχαῖς ἡ +σωματωσις.

+

ιδ. ΑΛΛΟ. Εἰ ἐν τάξει κολάσεως δέδοται τὸ σῶμα τῇ τοῦ +ἀνθρώπου ψυχῇ, ποίαν ἀντεδίδου χάριν τῷ εὐνούχῳ Θεὸς τῷ +Hier. xlvi. 18. b ἀνενεγκόντι τὸν Ἱερεμίαν ἐκ τοῦ λάκκου, λέγων καὶ δώσω +τὴν ψυχήν σου εἰς εὕρεμα, καὶ διασώσω σε ἐκ τῶν Χαλδαίων. +ἔδει γὰρ μᾶλλον ἀποθνήσκειν ἐᾶν, ἵνα καὶ τιμήσῃ, +δεσμοῦ καὶ κολάσεως ἀπολύων αὐτόv. τί δὲ, εἰπέ μοι, τοῖς +Dan. iii. ἐξ Ἰσραὴλ νεανίαις ἐχαρίζετο, διασώζων αὐτοὺς ἐκ φλογὸς, +καὶ τῆς τῶν Βαβυλωνίων ἀπανθρωπίας; ὅτου δὲ χάριν τῆς +Ib. vi. τῶν λεόντων ὠμότητος τὸν σοφὸν ἐξήρπαζε Δανιήλ; ἀλλὰ +μὴν ταῦτα πράττων εὐεργετεῖ, καὶ δι’ αὐτὰ δοξάζεται. οὐκ +c ἄρα τρόπος τιμωρίας ἐστὶ τὸ ἐνοικεῖν τῇ σαρκὶ, ἵνα μὴ +ταὐτὸν εἴη παρὰ Θεῷ τιμὴ καὶ κόλασις.

+

ιε. ΑΛΛΟ. Ὅτι τῶν ἑκάστῳ βεβιωμένων ἐξέτασις ἔσται +κατὰ καιρὸν ἐπὶ τοῦ θείου βήματος ἐκδιδάσκων ὁ Παῦλός +2 Cor. v. 10. φησι “Τοὺς γὰρ πάντας ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν +“τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα κομίσηται ἕκαστος τὰ διὰ +“τοῦ σώματος, πρὸς ἃ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθὸν εἴτε φαῦλον·’’ +εἰ δὲ ἐπὶ μόνοις τοῖς διὰ τοῦ σώματος ἢ κολάζεταί τις παρὰ +τοῦ κρίνοντος, ἤγουν τῆς δεούσης ἀξιοῦται τιμῆς, μνήμη δὲ +1. τὸ pro θάνατον καὶ Β. 3. παρακαλεῖ Β. ἀγαθὸς assumptum ex B.D.E. +4. τὸ prius assumptum ex Β. 10. ἡ alt.] εἴη B. 19. Ἰσραὴλ] Ἱερουσαλὴμ Β. +22, δι’ αὐτὸ Β. διὰ ταῦτα Ed. 30 παρὰ τοῦ κρίνοντος assumpta ex Β. + + +οὐδεμία προγενεστέρων ἁμαρτημάτων, ἀλλ’ οὐδὲ πρεσβύτερον d +τῆς γενέσεως ἔγκλημα ζητηθήσεται· πῶς ἄρα προῆν ἢ +ψυχὴ, ἢ πῶς ἐξ ἁμαρτίας ἐταπεινώθη κατά τινας, ᾗ καἲ +μόνος ὁρίζεται χρόνος ὁ μετὰ σαρκὸς, διὰ τοῦ μόνα ζητεῖσθαι + τὰ δι’ αὐτῆς;

+

ις. ΑΛΛΟ. Εἰ ἐκ πρεσβυτέρων ἁμαρτημάτων ἐσωματώθησαν +αἱ ψυχαὶ, πῶς ὁ Παῦλος ἡμῖν ἐπιστέλλει “Ηαρα- Rom. xii. 1. +“στήσατε λέγων τὰ σώματα ὑμῶν θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, +“εὐάρεστον τῷ Θεῷ·’’ εἰ γὰρ ἐν τάξει τιμωρίας δέδοται e + ταῖς ἀθλίαις ψυχαῖς, πῶς εἰς ὀσμὴν εὐωδίας παραστήσω μὲν +αὐτὰ τῷ Θεῷ; κατὰ τίνα δὲ τρόπον εὐάρεστον ἔσται τὸ δι’ +οὗ κατακεκρίμεθα; ἢ ποῖον ὅλως ἀρετῆς ἐπιδέξεται τρόπον +τὸ κολάζειν πεφυκὸς, καὶ ῥίζαν ἔχον τὴν ἁμαρτίαν;

+

ιζ. ΑΛΛΟ. κατὰ πάσης ἐκτεινομένην τῆς ἀνθρώπου φύσεως + τὴν φθορὰν, διὰ τὴν ἐν Ἀδὰμ παράβασιν ἐπιδεικνύων a 84 A. +ὁ Παῦλός φησιν· “Ἀλλ᾿ ἐβασίλευσεν ὁ θάνατος ἀπὸ Ἀδὰμ Ib. v. 14. +“μέχρι Μωυσέως καὶ ἐπὶ τοὺς μὴ ἁμαρτήσαντας ἐπὶ τῷ +“ὁμοιώματι τῆς παραβάσεως Ἀδάμ.” πῶς οὖν ἄρα φησὶ +καὶ ἐπὶ τοὺς μὴ ἁμαρτήσαντας βασιλεύειν τὸν θάνατον, + εἴπερ ἐκ πρεσβυτέρων ἁμαρτημάτων τὸ ἀποθνῆσκον ἡμῖν +δέδοται σῶμα; ποῦ γὰρ ὅλως οἱ μὴ ἁμαρτήσαντες, εἰ δίκη +πταισμάτων ἡ σάρκωσις καὶ τὸ ἐν τῷδε τῷ βίῳ γενέσθαι +μετὰ σώματος, προανατέλλον ἔχει τὸ ἔγκλημά; ἀμαθὲς οὖν b +ἄρα τῶν δι’ ἐναντίας τὸ πρόβλημα.

+

ιη. ΑΛΛΟ. Προσήγαγόν ποτε τῷ Σωτήρι’ πεῦσιν οἱ μαθηται +περί τινος τῶν ἐκ γενετῆς τυφλῶν, καὶ δὴ καὶ ἔφασκον +“Ῥαββὶ, τίς ἥμαρτεν, οὗτος ἣ οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἵνα τυφλὸς Infra ix 2. +“γεννηθῇ;” ἐπειδὴ γὰρ ἐν προφητικοῖς ἀναγέγραπται λόγοις +περὶ Θεοῦ, ὡς ἔστιν “ἀποδιδοὺς ἁμαρτίας πατέρων ἐπὶ Exod. xx. 5. + “τέκνα,” τοῦτο πεπονθέναι τὸν ἄνθρωπον ὑπενόουν οἱ μαεὐάρεστον, +8. ἁγίαν inverso ordine Β. 10. παραστήσωμεν B.D. παραστήσομεν +Ed. αὐτὰ παραστήσωμεν inverso ordine Β. 12. τί pro ἢ (sic) B. +ἐπιδείξεται Ε. 18. παραβάσεως] + τοῦ Ed. invito Β. 24. τῶν δι’ ἐναντίας +ὄρα inverso ordine Β. 26. τυφλοῦ Β. 28. περὶ pro ἐν Β. λόγοις +ἀναγέγραπται inverso ordine Β. + + +infra ix. 3. c θῆταί. τί οὖν πρὸς ταῦτα Χριστός; “Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, +“οὔτε οὗτος ἥμαρτεν οὔτε οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἁλλ’ ἵνα φανε- +“ρωθῇ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ ἐν αὐτῷ.’’ πῶς οὖν ἔξω τίθησιν +ἁμαρτίας αὐτοὺς, καίτοι μὴ ὄντας ἀνεγκλήτους κατὰ τὸν +βίον; ἄνθρωποι γὰρ ὄντες, ἔνοχοι που πάντως ἦσαν καὶ +πταίσμασιv. ἀλλ’ ἐστι πρόδηλόν τε καὶ συμφανὲς, ὅτιπερ +ὁ λόγος εἰς τὸν πρὸ τῆς γενέσεως ἀναβαίνει καιρὸν, καθ’ ὃν +d οὔπω γεγονότες, οὐδὲ ἡμάρτανον, ἵνα καὶ ἀληθεύῃ Χριστος.

+

ιθ. ΑΛΛΟ. Ὁ μακάριος προφήτης Ἡσαΐας, τὴν αἰτίαν τοῦ +Es. xlv. 18. πεποιῆσθαι τὴν γῆν ἐξηγούμενος “Οὐκ εἰς κενὸν, φησὶν, +“ἐποίησεν αὐτὴν, ἀλλὰ κατοικεῖσθαι·’’ ἔδει δὲ πάντως +κατοικεῖσθαι τὴν γῆν, οὐ πνεύμασι πληρουμένην γυμνοῖς, +ἀλλ’ οὐδὲ ἀσάρκοις καὶ ἀναμφιέστοις ψυχαῖς, ἀλλὰ τοῖς +καταλλήλοις αὐτῇ κεχρημέναις σώμασιv. ἦν οὖν ἆρα βούλημα +μὰ θεῖον τὸ ἐνεργοῦν εἰς τὸ ἁμαρτάνειν ψυχὰς, ἵνα καὶ ἡ +e τῶν σωμάτων γένηται φύσις, οὕτω τε λοιπὸν ἡ γῆ μὴ εἰς +κενὸν φαίνηται γεγενημένη; ἀλλὰ τοῦτο ἄτοπον, κρεῖττον +οὖν ἄρα τὸ ἕτερον.

+

κ. ΑΛΛΟ. Ἡ πάντων τεχνῖτις σοφία περὶ ἑαυτῆς που +Prov. viii. 30, 31. φησὶν ἐν βίβλῳ παροιμιῶν “Ἐγὼ ἤμην ἧ προσέχαιρεν·’’ ὁ + πάντων δηλονότι Δημιουργός· “καθ’ ἡμέραν δὲ εὐφραινόμην +“ἐν προσώπῳ αὐτοῦ ἐν παντὶ καιρῷ, ὅτε εὐφραίνετο τὴν +“οἰκουμένην συντελέσας, καὶ ἐνευφραίνετο ἐν υἱοῖς ἀνθρώ- +“πων.” ὅτε τοίνυν συντελέσας τὴν οἰκουμένην τῇ τοῦ +ἀνθρώπου κατασκευῇ λίαν ἐφήδεται Θεὸς, πῶς οὐχὶ πάσης +85 A. a ἔξω κείσεται φρενὸς, ὁ προγενεστέροις ἁμαρτήμασιν ὑποτιθεὶς +τὴν ψυχὴν, διά τε τοῦτο σεσωματῶσθαι λέγων αὐτὴν, +καὶ κατὰ τοῦτον τετιμωρῆσθαι τὸν τρόπον; ἢ γὰρ οὐχὶ +δεσμωτηρίου μᾶλλον, ἤπερ οἰκουμένης, ἐργάτης ἔσται Θεός· +εὐφρανθήσεται δὲ παραλόγως ἐπὶ τοῖς ὑπέχουσι δίκας; καὶ +πῶς ἂν εἴη λοιπὸν ἀγαθὸς ἐπ’ ἀτόποις οὕτω γανύμενος; +8. οὐδὲ om. Β. 14. οὖν om. Ε. 15. ἁμαρτάνειν Β. ἁμαρτόν Ed. +21. πάντων] πάντων ὅλων Β. 23. εὐφραίνετο Β. (106. al.) 25. οὐχὶ +πάσης] οὐχ ὁπόσης Β. 30. δὲ om. Ε. ὑπερέχουσι Β. +Prov. + + +ἀλλὰ μήν ἐστιν ἀγαθὸς, διά τοι τοῦτο ποιητὴς ἀγαθῶν· οὐκ +ἄρα τιμωρίας ἐᾶται τρόπος η σάρκωσις.

+

κα. ΑΛΛΟ. Εἰ πλημμελημάτων τῆς ἐν κόσμῳ γενέσεως +ἀρχαιοτέρων εἰσπράττεται δίκας ἡ τοῦ ἀνθρώπου ψυχὴ διὰ b + τῆς εἰς σάρκα συμπλοκῆς, καὶ τιμωρίας ἐπέχει λόγον αὐτῇ +τὸ σῶμα, διὰ ποίαν αἰτίαν, κόσμῳ μὲν ἀσεβῶν κατακλυσμὸς +ἐπενήνεκται, διεσώθη δὲ δίκαιος ὣν ὁ Νῶε, καὶ ταύτην ἔχει Gen. vii. 1. +παρὰ Θεοῦ τῆς πίστεως τὴν ἀντίδοσιν; ἢ γὰρ οὐχὶ μᾶλλον +ἐχρῆν τοὺς μὲν ἀφόρητα δυσσεβήσαντας, μακροτέρους ἐν + σώμασι κατατρίβειν χρόνους, ἵνα καὶ μειζόνως κολάζωνται, +δεσμῶν δὲ τῶν ἀπὸ σαρκὸς ἀνίεσθαι τοὺς ἀγαθοὺς, καὶ τῆς +πρὸς Θεὸν εὐσεβείας ἀντικομίζεσθαι γέρας τὴν ἐκ σώματος c +ἀποφοίτησιν; ἀλλ’ οἶμαι δίκαιον ὄντα τὸν ἁπάντων Δημιουργὸν, +τὴν ἑκάστῳ χρεωστουμένην τάγματι ψῆφον ἐπενεγκεῖν. + ἐπειδὴ δὲ δίκαιος ὣν θανάτῳ μὲν τῷ τῆς σαρκὸς +κολάζει τὸν παράνομον, ζωῇ δὲ πάλιν τῇ μετὰ σώματος +εὐφραίνει τὸν δίκαιον· οὐ κόλασις ἄρα τὰ σώματα ταῖς +ἀνθρώπων ψυχαῖς, ἵνα μὴ ἄδικος φαίνηται Θεὸς, χάριτι μὲν +κολάζων τὸν ἀσεβῆ, τιμῶν δὲ πάλιν κολάσει τὸν δίκαιον.

+

κβ. ΑΛΛΟ. Εἰ προγενεστέρων πταισμάτων ἐκτίσουσα δίκας d +εἰς σάρκα καὶ σῶμα καταβέβηκεν ἡ ψυχὴ, πῶς “ἐφίλει’’ τὸν Infra xi 36. +Λάζαρον ἀναστήσας αὐτὸν ὁ Σωτῆρ’ καὶ τὸν ἅπαξ δεσμῶν +ἀνεθέντα παλινδρομεῖν εἰς αὐτοὺς ἀναγκάσας; ἀλλ’ ἔπραττεν +ὠφελῶν, καὶ ὡς φίλον ἐτίμα τὸν τεθνεῶτα χριστὸς διανιστὰς + ἐκ νεκρῶv. εἰκαῖον οὖν ἄρα τῶν δι’ ἐναντίων τὸ +πρόβλημα.

+

κγ. ΑΛΛΟ. Εἰ, καθάπερ ἐκεῖνοι ληροῦντές φασιν, ὡς ἐν e +τάξει τιμωρίας δέδοται τὸ σῶμα τῇ ψυχῇ, διὰ πρεσβυτέραν +αὐτῆς ἁμαρτίαν ἐπινοηθὲν, ἁμαρτία τὴν τῶν ἀνθρωπίνων + σωμάτων παρεισήνεγκε φύσιν· ἀλλὰ καὶ πάλιν “εἰσῆλθε +Rom. v. 12. +1. τοι] τε D.E. 2. ἔσται om. Β. 3. γενέσεως] σγυνέξεως Β. Statim +ἀρχαιότερον Ε. 5. λόγον αὐτὴ τὸ σῶμα hoc ordine Β. τὸ σῶμα ante λόγον +tr. Ed. 10. σώμασι Β. σώματι Ed. καὶ assumptum ex Β. 17. ταῖς] ++ τῶν Ed. invito Β. 23. ἀνεθέντα Β. ἀνέντα Ed. 25. εἰκαῖον] εἰ καὶ Ε. +Statim οὖν om. Β. + + +“διὰ τῆς ἁμαρτίας ὁ θάνατος·’’ αὐτὴ τοιγαροῦν καθ’ ἑαυτῆς ἡ +ἁμαρτία λοιπὸν ἐξοπλίζουσα φαίνεται, λύουσα τοῖς ὑστέροις +τὰ ἐν ἀρχῇ, καὶ ὁ σατανᾶς ἐφ’ ἑαυτῷ μεμέρισται διὰ τοῦτο· +8. Luc. xi. 18. “Πῶς οὖν σταθήσεται ἡ βασιλεία αὐτοῦ,’’ κατὰ τὴν τοῦ +86 A. a Σωτῆρος φωνήν; ἀλλὰ μὴν τὸ οὕτω νοεῖν ἀπίθανον· ἀληθὲς +οὖν ἄρα τὸ ἐναντίον.

+

κδ. ΑΛΛΟ. Ἔκτισε Θεὸς ἐν ἀφθαρσίᾳ τὰ πάντα· καὶ +Sap. 1. 13. Ib. ii. 24. “θάνατον μὲν οὐκ ἐποίησεν’’ αὐτὸς, “φθόνῳ δὲ διαβόλου +“θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τὸν κόσμον.’’ ἀλλ’ εἴπερ ἐστὶν +ἀληθὲς, ὡς ἐν τάξει τιμωρίας δέδοται τὸ σῶμα τῆ τοῦ +ἀνθρώπου ψυχῇ, διὰ ποίαν αἰτίαν, ὦ οὗτοι, τὸν τοῦ διαβόλου +φθόνον αἰτιασόμεθα, τὸ πέρας ἡμῖν τῶν ἀνιαρῶν εἰσφέροντα, +b καὶ τὸ κολάζον ἡμᾶς ἀφανίζοντα σῶμα; ἐπὶ τισι δὲ ὅλως +ἀναθήσομεν τῷ Σωτήρι’ τὰ χαριστήρια, προσδεσμοῦντι πάλιν +ἡμᾶς τῆ σαρκὶ διὰ τῆς ἀναστάσεως; ἀλλὰ μὴν εὐχαριστοῦμεν, +καὶ λελύπηκε τὴν φύσιν ὁ τοῦ διαβόλου φθόνος, +προξενήσας τοῖς σώμασι τὴν φθοράv. οὐ τρόπος ἄρα +τιμωρίας τὸ σῶμά ἐστιν, ἀλλ’ οὐδὲ ἀρχαίας ἡμῶν ἁμαρτίας +ὀψώνιον.

+

κω ὁ κόσμος δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο.

+c

Διὰ τοῦ φωτὸς τοῦ ἀληθινοῦ, τουτέστι τοῦ Μονογενοῦς +πεποιῆσθαι τὸν κόσμον, ἀναγκαίως ἐν τούτοις ὁ Εὐαγγελιστὴς +ἐπισημαίνεται. εἰ γὰρ καὶ ὅτι μάλιστα Λόγον αὐτὸν +Supra ver. 1-3. ἀποκαλέσας κάτα τὴν ἄρχην, πάντα δί αὐτοῦ γενέσθαι, καὶ +χωρὶς αὐτοῦ παρῆχθαι μηδὲν πρὸς γένεσιν διεβεβαιώσατο, +ποιητήν τε διὰ τούτων ἀπέδειξε καὶ δημιουργόν· ἀλλ’ ἦν +ἀναγκαῖον νυνὶ δὴ μάλιστα τοῦτο καὶ εἰσαῦθις ἀναλαβόντα +εἰπεῖν, ἵνα μὴ τοῖς παρατρέπειν εἰωθόσι τὴν τῶν θείων +d δογμάτων ὀρθότητα, πλάνης τε καὶ ἀπωλείας περιλιμπάνηται +1. ὁ θάνατος διὰ τῆς ἁμαρτίας inverso ordine Β. 2. ἐξοπλίζουσα φαίνεται] +ἐξοπλίζεται B. 5. τὸ οὕτω] τὸ εἶναι τὸ οὕτω Β. 12. ἀνιαρῶν B.D.E. ἀνθρωπίνων +Ed. 18. ἡμῶν om. Β. 25. πρὸς Β. εἰς Ed. 27. νυνὶ +δὴ edidi. νυνὴ δὲ Β. νῦν ἤδη Ed. + + +τόπος. ἐπειδὴ γὰρ ἔφη περὶ τοῦ φωτὸς, ὅτι ἐν τῷ κόσμῳ ἦν, +ἵνα μήτις εἰς ἐκτόπους ἐννοίας περιέλκων τὸ εἰρημένον, τοῖς +κατ’ εἶδος τοῦ κόσμου μέρεσιν ἐναρίθμιον ποιοῖτο τὸ φῶς, +ὥσπερ οὖν ἀμέλει καὶ ἥλιος καὶ σελήνη καὶ ἀστέρες τυχὸν, + ἐν τῷ κόσμῳ μέν εἰσι, πλὴν ὡς μέρη τοῦ κόσμου, καὶ +καθάπερ ἑνὸς μέλη σώματος, χρησίμως τε καὶ ἀναγκαίως ὁ +Εὐαγγελιστὴς γενεσιουργὸν εὐθὺς, καὶ παντὸς τοῦ κόσμου +τεχνίτην εἰσφέρει τὸν Μονογενῆ, καὶ διὰ τούτου πάλιν ἡμᾶς +ἐξασφαλιζόμενος, καὶ χειραγωγῶν εἰς ἀπλανῆ καὶ εὐθεῖαν e + τῆς ἀληθείας κατάληψιv. τίς γὰρ οὕτως ἀμαθὴς, ἢ τοσαύτην +ἕξει τὴν ἠλιθιότητα κατὰ τὸν νοῦν, ὡς μὴ πάντως ἕτερον +εἶναι παρὰ τὸν κόσμον ὑποτοπῆσαι τὸν δι’ οὗ γεγενῆσθαι λέγεται, +καὶ τιθέναι μὲν ἐν ἰδίῳ μέρει τὴν κτίσιν, ἀποδιελεῖν δὲ +τῷ λόγῳ τὸν Δημιουργὸν, καὶ τὴν θείαν αὐτοῦ φαντάζεσθαι + φύσιν; δεῖ γὰρ ἕτερον εἶναι τῆ φύσει τὸ ποιηθὲν παρὰ τὸν +ποιητὴν, ἵνα μὴ φαίνηται ταὐτὸν τὸ ποιοῦν καὶ τὸ ποιούμενοv. a 87 A. +εἰ γὰρ νοοῖτο ταὐτὸν, οὐδὲ μιᾶς ἐνούσης κατὰ τὸν +τοῦ πῶς εἶναι λόγον ἐξαλλαγῆς, ἀναβήσεται μὲν τὸ ποιηθὲν +εἰς τὴν τοῦ ποιοῦντος φύσιν, καταβήσεται δὲ καὶ εἰς τὴν τῶν + κτισμάτων ὁ Δημιουργὸς, οὐκέτι δὲ μόνος ἕξει τὸ δύνασθαι +γενεσιουργεῖν, ἀλλ’ ἐνυπάρχον τοῦτο δυνάμει καὶ τοῖς ποιήμασιν +εὑρεθήσεται, εἴπερ ὅλως οὐδεὶς αὐτὰ τῆς πρὸς Θεὸν +ὁμοουσιότητος ἀποδιελεῖ τρόπος· οὕτω τε λοιπὸν ἑαυτῆς ἡ +κτίσις ἔσται δημιουργὸς, καὶ ψιλὸν περιθήσει τῷ Μονογενεῖ + τὸ ἀξίωμα λέγων ὁ Εὐαγγελιστὴς, ὅτι καὶ “ἐν τῷ κόσμῳ b +“ἦν’’ καὶ ὁ κόσμος δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο. ἀλλ’ οἶδεν ἕνα κατὰ +φύσιν ὄντα τῶν ἁπάντων Δημιουργόv. οὐκ ἄρα ταὐτὸν ἂν +νοοῖτό ποτε παρά γε τοῖς εἰδόσι πιστεύειν ὀρθῶς, ποίημα καὶ +ποιητὴς, Θεὸς καὶ κτίσις, ἀλλ’ ἡ μὲν ὑποκείσεται δουλοπρεπῶς, + τὸν τῆς οἰκείας φύσεως ὅρον ἐπιγινώσκουσα· +4. ἔτυχον Β. 7. γενεσιουργὸν — κόσμου] εὐθὺς καὶ παντὸς τοῦ κόσμου +γενεσιουργὸν, τοῦ κόσμου Ε. 16. ταὐτὸν Β. ταὐτὸ Ed. 22, οὐδεὶς ὅλως +inverso ordine Β. 24. ψιλὸν περιτίθησιν τὸν μονογενῆ τὸ ἀξίωμα B. +25. λέγων et καὶ om. Β. 27. ὄντα] εἶναι Β. ταὐτὸν] τοῦτον Β. 29. κτίσις +Β. κτίστης Ed. + + +βασιλεύσει δὲ ἐπ’ αὐτὴν ὁ Υἱὸς, μόνος ἔχων μετὰ τοῦ Πατρὸς +c τὸ δύνασθαι καὶ ὡς ὄντα τὰ μὴ ὄντα καλεῖν, καὶ τὸ μήπω +ὑπάρχον ἀρρήτῳ δυνάμει παράγειν εἰς γένεσιv. ὅτι δὲ +ὑπάρχων κατὰ φύσιν Θεὸς ὁ Υἱὸς, ἕτερος δήπου πάντως +ἐστὶ παρὰ τὴν κτίσιν, ἀρκούντως ἤδη διειληφότες ἐν τῷ περὶ +τῆς ἁγίας τριάδος λόγῳ, περιττὸν ἐν τούτοις ἐροῦμεν οὐδέν· +πλὴν ἐκεῖνο χρησίμως προσθήσομεν, ὅτι δι’ αὐτοῦ τὸν +κόσμον πεποιῆσθαι λέγων, εἰς ἔννοιαν ἡμᾶς ἀναφέρει τὴν +περὶ Πατρὸς, καὶ συνεισφέρει τῷ δι’ οὗ τὸν ἐξ οὗ. πάντα +γὰρ παρὰ Πατρὸς δι’ Υἱοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι.

+d +

Καὶ ὁ κόσμος αu̓τὸι οὐκ ἔγνω.

+

Νήφει πάλιν ὁ πνευματοφόρος, καὶ φθάνειν ἐπείγεται τὰς +παρά τινων εὑρεσιλογίας· θαυμάσεις δὲ πάλιν τὸν ἐν τοῖς +θεωρήμασι λογισμόv. φῶς ἀληθινὸν ἀπεκάλεσε τὸν Υἱὸν, +Supra ver 9. διισχυρίσατό τε φωτίζειν αὐτὸν πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον +εἰς τὸν κόσμον· πρὸς δέ γε τούτῳ, ὅτι καὶ “ἦν ἐν τῷ κόσμω +“φησὶν καὶ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ ἐγένετο.’’ ἁλλ’ εἶπεν ἄν τις +e εὐθὺς ἡμῖν τῶν δι’ ἐναντίας Εἰ φῶς ἦν ὁ Λόγος, ὦ οὗτοι, +καὶ εἰ φωτίζει παντὸς ἀνθρώπου καρδίαν, εἰς θεογνωσίαν +δηλονότι καὶ εἰς σύνεσιν ἀνθρωποπρεπῆ, καὶ εἴπερ ἦν ἀεὶ ἐν +τῷ κόσμῳ, καὶ αὐτὸς ἦν ἐργάτης αὐτοῦ, πῶς ἠγνοήθη καὶ +εἰς χρόνους οὕτω μακρούς· οὐκοῦν οὐκ ἐφώτιζεν, ἀλλ’ οὐδὲ +ὅλως ὑπῆρχε τὸ φῶς αὐτός. πρὸς δὴ τὰ τοιαῦτα θερμότερον +ὁ θεόλογος ὑπαντιάζει λέγων Ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω· οὐκ +αὐτὸς δι’ ἑαυτὸν ἠγνοήθη, φησίν· αἰτιάσθω δὲ ὁ κόσμος τὴν +88 A. a οἰκείαν ἀσθένειαv. φωτίζει μὲν γὰρ ὁ Υἱὸς, ἀπαμβλύνει δὲ +τὴν χάριν ἡ κτίσις. ἐδανείζετο τὸ βλέπειν ἵνα τὸν κατὰ +φύσιν νοήσῃ Θεὸν, καὶ δεδαπάνηκεν ἀσώτως τὸ δοθὲν, μέχρι +τῶν ποιημάτων ἔστησε τῆς θεωρίας τὸ μέτρον· ἐνάρκησε τὸν +1. βασιλεύει Β. 12. κοὶ assumptum ex Β. 13. πόλιν Β. λίαν Ed. +16. τούτοις Β. 20. εἴπερ ἦν ἀεὶ ἐν τῳ] ηπαρεὶν ἢν ἀεὶ τὸ Β. id quod Ed. +habent a. Cord. 27. ἐδανείσατο B. Statim τὸ om. B. + + +ἐπέκεινα δρόμον, κατέχωσε ῥᾳθυμίαις τὸν φωτισμὸν, ἠμέλησε 1 Tim. iv. 14. +τοῦ χαρίσματος, ὅπερ ἵνα μὴ πάθοι, νήφειν ὁ Παῦλος 2 Tim. iv. 5. +κελεύει τῷ οἰκείῳ μαθητῇ· οὐδὲν οὖν ἄρα πρὸς τὸ φῶς ἡ +τῶν φωτισθέντων φαυλότης· ὅνπερ γὰρ τρόπον ἀνίσχει μὲν b + ἅπασι τοῦ ἡλίου τὸ φῶς, ὠφελεῖται δὲ οὐδὲν ὁ τυφλὸς, ἀλλ’ +οὐ διὰ τοῦτο τῆς ἡλιακῆς ἂν εὐλόγως κατηγορήσαιμεν αὐγῆς, +αἰτιασώμεθα δὲ μᾶλλον τὸ τῆς ὄψεως πάθος· ἡ μὲν γὰρ +ἐφώτιζεν, ἡ δὲ τὸν φωτισμὸν οὐκ ἐδέχετο· οὕτως οἶμαι δεῖν +καὶ ἐπὶ τοῦ Μονογενοῦς ἐννοεῖν, ὅτι φῶς μέν ἐστι τὸ + ἀληθινόν “Ὁ δὲ θεὸς τοῦ αἰῶνος τούτου,’’ καθὰ καὶ ὁ 2 Cor. iv 4. +Παῦλός φησιν, “ἐτύφλωσε τὰ νοήματα τῶν ἀπίστων εἰς +“τὸ μὴ αὐγάσαι τὸν φωτισμὸν’’ ἐν αὐτοῖς τῆς γνώσεως c +τοῦ Θεοῦ. τύφλωσιν δέ φαμεν τὴν ἐν τούτοις ὑποστῆναι +τὸν ἄνθρωπον, οὐκ εἰς ὁλόκληρον τοῦ φωτὸς ἐρημίαν ἐρχότὸν· + σώζεται γὰρ ἐν τῆ φύσει πάντως ἡ θεόσδοτος +σύνεσις· ἀλλ’ εἰς ἕξιν ἀμαθεστέραν κατασβεννύμενον, καὶ +ταῖς ἐπὶ τὰ χείρω παρατροπαῖς καταμαραίνοντά πὼς καὶ +κατατήκοντα τὸ τῆς χάριτος μέτρον· διά τοι τοῦτο καὶ ὁ +σοφώτατος μελῳδὸς, ὅτε τὸν τοιοῦτον ἡμῖν ἄνθρωπον ὑποκρίνεται, + τότε δὴ καὶ δικαίως καταφωτίζεσθαι παρακαλεῖ, +λέγων ὡς πρὸς Θεόν “Ἀποκάλυψον τοὺς ὀφθαλμούς μου, d Ps. cxviii. 18. +“καὶ κατανοήσω τὰ θαυμάσιά σου ἐκ τοῦ νόμου σου·’’ +“Νόμον γὰρ εἰς βοήθειαν ἔδωκε,’’ τὸ θεῖον ἐν ἡμῖν ἀναζωπυρήσαντα Es. viii. 20. +φῶς, καὶ ὥσπερ τινὰ λήμην τῶν τῆς καρδίας + ὀφθαλμῶν ἐκκαθαίροντα τὸν ἐξ ἀρχαίας ἀμαθίας ἐπισκήψαντα +σκοτισμόv. ἀχαριστίας οὖν ἅμα καὶ ἀναισθησίας ὁ +κόσμος ἐν τούτοις ὑπομένει γραφὴν, καὶ τὸν οἰκεῖον ἀγνοήσας +γενεσιουργὸν, καὶ τὸν ἐκ τοῦ πεφωτίσθαι καρπὸν οὐκ ἀγαθὸν +ἐπιδείξας, ἵνα φανῆται λοιπὸν ἐπ’ αὐτῷ κἀκεῖνο πάλιν e + ἀληθὲς, τὸ ἐφ’ υἱοῖς Ἰσραὴλ διὰ προφητικῆς ᾀδόμενον φωνῆς +1. ῥᾳθυμίᾳ Β. 3. τὸ φῶς ἡ τῶν] τὸ φωτίσιτον (sic) Β. 11. τῶν +ἀνθρώπων τῶν ἀπίστων Ε. 12. αὐγάσαι Β. διαυγάσαι Ed. 17. τὰ] τὸ Β. +18. τοι assumptum ex Β. 19. ἄνθρωπον ἡμῖν inverso ordine Β. 32. κατανόησον +(sic) Ε. 27. τὸν om. Β. + + +Es. v. 4. “Ἔμεινα τοῦ ποιῆσαι σταφυλὴν, ἐποίησε δὲ ἀκάνθας. ἦν +γὰρ ὄντως ὁ τοῦ πεφωτίσθαι καρπὸς, ἡ ἀληθὴς περὶ τοῦ +Μονογενοῦς διάληψις, σταφυλή τις ὥσπερ κληματίδος ἐξηρτημένη, +τῆς ἀνθρώπου διανοίας φημὶ, καὶ οὐχὶ τὸ ἐναντίον, ἡ +εἰς πολύθεον ἕλκουσα πλάνην ἀβουλία, ὀξείας ἀκάνθης +δίκην, ἐν ἡμῖν ἀνατέλλουσα καὶ πλήττουσα πρὸς θάνατον +ταῖς ἀπάταις τὸν νοῦν.

+89 Α. a. +11

Εἰς τὰ ἴδια ἦλθε, καὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸ οὐ παρέλαβον.

+

Ἐπιτείνει τὴν ἀπολογίαν ὁ Εὐαγγελιστὴς τοῦ μὴ ἐγνωκέναι +τὸν κόσμον τὸν φωτίζοντα αὐτὸν, τουτέστι τὸν Μονογενῆ, +καὶ ἀπὸ τῆς χείρονος τῶν ἐξ Ἰσραὴλ ἁμαρτίας, καὶ τὰ +τῶν ἐθνῶν ἐγκλήματα κρατύνειν ἐπείγεται, καὶ τὴν ἐπισκήψασαν +τῷ κόσμῳ παντὶ δυσμαθείας τε ὁμοῦ καὶ ἀπειθείας +ἐπιδεικνύει νόσοv. εὐαφόρμως δὲ λίαν εἰς τὸν περὶ τῆς +b ἐνανθρωπήσεως εἰσελαύνει λόγον, καὶ καθέρπει λοιπὸν ἐξ +ἀκράτου θεολογίας, εἰς ἐξήγησιν οἰκονομίας τῆς μετὰ σαρκὸς, +ἢν ἐποιήσατο δι’ ἡμᾶς ὁ Υἱός. θαυμαστὸν γὰρ οὐδὲν, εἰ μὴ +ἔγνω, φησὶν, ὁ κόσμος τὸν Μονογενῆ, τῆς μὲν ἀνθρώπῳ +Ps. xlviii. 13. πρεπούσης συνέσεως ἐκδεδραμηκὼς, καὶ ὅτι μὲν ἐν τιμῇ τέ +ἐστι καὶ γέγονεν οὐκ εἰδὼς, παραβληθείς τε τοῖς κτήνεσι +τοῖς ἀνοήτοις, καθάπερ οὖν καὶ ὁ θεῖος ἔφασκε μελῳδὸς, +ὅπου καὶ αὐτὸς ὁ προσήκειν ἰδίως αὐτῷ παρὰ πᾶσιν ὑπονοηθεὶς +c λαὸς ἀπεσείσατο παρόντα μετὰ σαρκὸς, καὶ ἐπὶ +σωτηρίᾳ τῇ ἐπὶ πάντων ἐπιδημήσαντα λαβεῖν οὐκ ἠθέλησε, +τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλείαν τῆς πίστεως ἀντιδιδόντα. ἐπιτήρει +δὲ ὅπως γέγονεν ἀσφαλὴς ὁ περὶ τούτων λόγος. τοῦ +μὲν γὰρ κόσμου τὸ μηδόλως ἐγνωκέναι τὸν φωτίζοντα +2. ὄντως om. Β. 3. Μονογενοῦς] μόνου Β. 13. παντὶ assumptum +ex B. 14. ἐπιδεικνύειν ὅσον εὐαφόρμως Β. 16. σαρκὸς B.D.E. σαρκώσεως +Ed. 18. ἀνθρώπων Β. 22. ὑπονοηθεὶς Β. νοηθεὶς Ed. Lacuna +inter παρὰ et λαὸς D. 24. τῇ ἐπὶ assumtum ex Β. 25. τὴν πίστιν +ἀντιδιδοὺς Β. ἀντιδιδοῦντα Ε. + + +κατηγορεῖ, συγγνώμην ὥσπερ αὐτῷ δικαίαν διὰ τούτου +πραγματευόμενος, καὶ τῆς δοθείσης αὐτῷ χάριτος ἀφορμὰς +εὐλόγους προδιοικούμενος· ἐπὶ δέ γε τῶν ἐξ Ἰσραὴλ, οἳ καὶ +ἐν μέρει τῶν ἰδίως αὐτῷ προσηκόντων ἐτετάχαντο, τό Οὐ + παρέλαβον τίθησιν· οὐ γὰρ ἦν ἀληθεύοντα λέγειν Οὐκ ἔγνωνσαν, +νόμου μὲν ἀρχαιοτέρου κηρύττοντος, προφητῶν δὲ d +τῶν μετ’ ἐκεῖνον παιδαγωγούντων αὐτοὺς ἐπὶ τὴν τῆς ἀληθείας +κατάληψιv. δίκαιον οὖν ἄρα καὶ ἐπ’ αὐτοῖς τῆς +ἀποτομίας τὸ κρῖμα, καθάπερ ἀμέλει καὶ ἐπὶ τῶν ἐθνῶν η Cf. Rom. xi. 22. + χρηστότης. ὁ μὲν γὰρ κόσμος, ἤτοι τὰ ἔθνη, τὴν πρὸς Θεὸν +οἰκείωσιν ἀπολέσαντα διὰ τῆς εἰς φαυλότητα καταδρομῆς, +καὶ τὸ εἰδέναι προσεζημιώθη τὸν φωτίζοντα αὐτά· οἱ δὲ διὰ +νόμου τὴν γνῶσιν καταπλουτήσαντες, καὶ εἰς τὴν θυμήρη τῷ +Θεῷ πολιτείαν ἀνακεκλημένοι, λοιπὸν ἑκόντες ἐσφάλλοντο, e + τὸν ἤδη γνωσθέντα καὶ ὡς ἐν ἰδίοις ἐπιδημήσαντα τοῦ Θεοῦ +Λόγον οὐ παραδεξάμενοι. ἴδιος μὲν γὰρ σύμπας ὁ κόσμος +ἐστὶ τῷ Θεῷ, κατά γε τὸν τοῦ πεποιῆσθαι λόγον, καὶ τὸ ἐξ +αὐτοῦ καὶ δι’ αὐτοῦ παρῆχθαι πρὸς γένεσιν· πρεπωδέστερον +δέ πὼς ὁ Ἰσραὴλ τῷ τῆς ἰδιότητος ἀποκεκλήσεται λόγῳ, καὶ + τὴν ἐπὶ τούτῳ δόξαν ἀποκληρώσεται, διά τε τὴν τῶν ἁγίων a 90 Α. +πατέρων ἐκλογὴν, καὶ διὰ τὸ ἀρχὴ καὶ πρωτότοκος ὠνομάσθαι +τῶν τοῦ Θεοῦ τέκνων· “Υἱὸς γὰρ πρωτότοκός μου Exod. iv. 1. +“Ἰσραὴλ,’’ φησί που πρὸς Μωυσέα Θεὸς, ὃν δὴ καὶ ὡς ἕνα +καὶ ἐξαίρετον ἑαυτῷ πάλιν ἀνατιθεὶς, ἴδιον ὠνόμαζε λαόν + “Ἐξαπόστειλον τὸν λαόν μου,’’ πρὸς Φαραὼ τὸν Αἰγύπτου Ib. viii. (??) +τύραννον εἰπώv. δεικνύει γεμὴν ἰδίως ἀνήκοντα τῷ Θεῷ +τὸν Ἰσραὴλ, καὶ ἐκ Μωυσαϊκῶν βιβλίων λόγος ἀληθής. +“Ὅτε γὰρ, φησὶ, διεμέριζεν ὁ Ὕψιστος ἔθνη, ὡς διέσπειρεν b Deut. xxxii. 8, 9. +“υἱοὺς Ἀδὰμ, ἔστησεν ὅρια ἐθνῶν κατὰ ἀριθμὸν ἀγγέλων +1. δικαίαν B.D.E. δικαίως Ed. 3. οἳ] ὁ B. 11. φαυλότητα] φηλουτώτητα +(= φιλαυτότητα Β. “nequitie ” Georgius Trapez. 17. γε Β. +τε Ed. 23. δὴ καὶ ὡς] δικαίως Β. 20. γεμὴν] μὲν Β. 27. τὸν +B.D.E. Ed. mg. τῶν Ed. 28. φησὶ om. Β. ἔθνη] + καὶ Ε. Statim οὓς +Β. (VII. XI. XIII.) cf. in Es. 236 d. + + +“Θεοῦ, καὶ ἐγενήθη μερὶς κυρίου λαὸς αὐτοῦ Ἰακὼβ, +“σχοίνισμα κληρονομίας αὐτοῦ Ἰσραήλ·’’ ᾧ καὶ ἐπεφοίτησεν, +ὡς ἐν ἰδίῳ κλήρῳ καὶ οἰκείῳ σχοινίσματι, λέγων +S. Matth. xv. 24. “Οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα +“οἴκου Ἰσραήλ.’’ ἐπειδὴ δὲ οὐ παρεδέχθη, τὴν χάριν εἰς τὰ +ἔθνη μεθίστησι, καὶ φωτίζεται μὲν ὁ κόσμος διὰ μετανοίας +καὶ πίστεως ἀγνοήσας αὐτὸν ἐν ἀρχῇ, παλινδρομεῖ δὲ ὁ +c Ἰσραὴλ εἰς τὸν ὅθεν ἐκβέβληκε σκότον· διὸ δὴ καὶ ἔφασκεν +Infra ix. 39. ὁ Σωτῆρ’ “Εἰς κρῖμα ἐγὼ εἰς τὸν κόσμον τοῦτον ἦλθον, +“ἵνα οἱ μὴ βλέποντες βλέπωσι καὶ οἱ βλέποντες τυφλοὶ +γένωνται,

+

Ὅσοι δὲ ἔλαβον αὐτὸν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκω Θεοῦ +γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ.

+

Κρῖμα δίκαιον ὄντως καὶ θεοπρεπές. ὁ πρωτότοκος Ἰσραὴλ +d ἐκρίπτεται· οὐ γὰρ ἠθέλησεν ἐν οἰκειότητι διαμεῖναι +τῆ πρὸς Θεὸν, οὐδὲ προσήκατο τὸν Υἱὸν, ὡς ἐν ἰδίοις +ἐπιδημήσαντα, τὸν τῆς εὐγενείας ἀπεδοκίμασε χορηγὸν, τὸν +δοτῆρα τῆς χάριτος ἀπεώσατο, προσεδέξατο δὲ τὰ ἔθνη διὰ +τῆς πίστεως. οὐκοῦν ἕξει μὲν εἰκότως ὁ Ἰσραὴλ τὰ τῆς +ἀπονοίας ὀψώνια· θρηνήσει τῶν ἀγαθῶν τὴν ζημίαν, πικρὸν +ἀπολήψεται τὸν τῆς ἑαυτοῦ δυσβουλίας καρπὸν, τῆς υἱοθεσίας +ἀπογυμνοῦ μένος· ἐντρυφήσει δὲ τὰ ἔθνη τοῖς ἐκ +e πίστεως ἀγαθοῖς, λαμπρὰ τῆς ὑπακοῆς εὑρήσει τὰ γέρα, καὶ +πρὸς τὸν ἐκείνου μεταμοσχευθήσεται τόπον· ἐκκοπήσεται μὲν +Rom. xi. 24. γὰρ ἐκ τῆς κατὰ φύσιν ἀγριελαίου, καλλιελαίῳ δὲ τῆ παρὰ +Es. i. 4. φύσιν ἐγκεντρισθήσεται, καὶ ἀκούσεται μὲν ὁ Ἰσραήλ “Οὐαὶ +1. λαὸς et μερὶς inter se transp. Β. cf. in Es. 579 c. Hom. Pasch, xxi. 276 c. +ab Holmesio cit. 3. οἰκείῳ Β. ἐν ἰδίῳ Ed. 4. εἰς τὰ ἀπολωλότα +πρόβατα Β. 5. Ἰσραὴλ] + ᾧτ’ καὶ ἐπεφοίτησεν (e supra) Β. 8. Ἰσραὴλ Β. +τῆς . . . . . . . . . Ed. ἐκβέβληκε Β. ἐκβέβηκε Ed. 9. ἐλήλυθα B. 10. βλέπωσι +Β. βλέψωσι Ed. cf. in xii Proph. 528 d. 679 b. 14. κρῖμα] + δὲ Β. +16. πρὸς] + τὸν Ed. invito Β. 18. ἀπεώσατο Β. ἀπώσατο Ed. 20. καὶ +θρηνήσει Β. κοὶ πικρὸν Β. 23. καὶ λαμπρὰ Β. + + +“ἔθνος ἁμαρτωλὸν, λαὸς πλήρης ἁμαρτιῶν, σπέρμα πονηρὸν, +“υἱοὶ ἄνομοι· ἐγκατελίπετε τὸν κύριον καὶ παρωργίσατε τὸν +“ἅγιον τοῦ Ἰσραήλ·’’ ἐρεῖ δέ τις πρὸς τὰ ἔθνη τῶν Χριστοῦ +μαθητῶν “Ὑμεῖς δὲ γένος ἐκλεκτὸν, βασίλειον ἱεράτευμα, 18. Pet. ii 9. + “ἔθνος ἅγιον, λαὸς εἰς περιποίησιν, ἵνα τὰς ἀρετὰς ἐξαγγεί- a 91 A. +“λητε τοῦ ἐκ σκότους ὑμᾶς καλοῦντος εἰς τὸ θαυμαστὸν +“αὐτοῦ φῶς·” ἐπειδὴ γὰρ παρεδέξαντο διὰ τῆς πίστεως τὸν +Υἱὸν, δέχονται τὴν ἐξουσίαν τοῦ ἐν τέκνοις τετάχθαι Θεοῦ· +δίδωσι γεμὴν ὁ Υἱὸς τὸ μόνῳ καὶ ἰδίως αὐτῷ καὶ κατὰ + φύσιν ὑπάρχον ἐξουσιαστικῶς, εἰς κοινότητα προθεὶς, ὥσπερ +εἰκόνα φιλανθρωπίας τῆς ἐνούσης αὐτῷ καὶ τῆς εἰς τὸν +κόσμον ἀγάπης τὸ πρᾶγμα ποιούμενος. οὐ γὰρ ἢν ἑτέρως +διαφυγεῖν τὴν φθορὰν, τὴν εἰκόνα τοῦ χοικοῦ τοὺς φορέσαντας, 1 Cor. xv. 49. +εἰ μὴ τῆς εἰκόνος τοῦ ἐπουρανίου, διὰ τοῦ κεκλῆσθαι b + πρὸς υἱοθεσίαν, τὸ κάλλος ἡμῖν ἐνεσημάνθη. μέτοχοι γὰρ +αὐτοῦ γεγονότες διὰ τοῦ Πνεύματος, κατεσφραγίσθημεν εἰς +ὁμοιότητα τὴν πρὸς αὐτὸν, καὶ εἰς τὸ ἀρχέτυπον τῆς εἰκόνος +ἀναβαίνομεν σχῆμα, καθ’ ἥνπερ ἡμᾶς καὶ πεποιῆσθαί φησιν +ἡ θεία γραφή. μόγις γὰρ οὕτω τὸ ἀρχαῖον τῆς φύσεως + ἀνακομισάμενοι κάλλος, καὶ πρὸς τὴν θείαν ἐκείνην ἀναμορφωθέντες +φύσιν, κρείττους ἐσόμεθα τῶν ἐκ παραβάσεως +ἡμῖν συμβεβηκότων κακῶv. οὐκοῦν ἀναβαίνομεν εἰς τὸ ὑπὲρ c +φύσιν ἀξίωμα διὰ Χριστὸν, ἀλλ’ οὐ κατ’ ἐκεῖνον ἀπαραλλάκτως +ἐσόμεθα καὶ ἡμεῖς υἱοὶ Θεοῦ, ἀλλ’ ὡς πρὸς ἐκεῖνον + διὰ τῆς κατὰ μίμησιν χάριτος· ὁ μὲν γάρ ἐστιν Υἱὸς ἐκ +Πατρὸς ὑπάρχων ἀληθινὸς, θετοὶ δὲ ἡμεῖς ὡς ἐκ φιλανθρωπίας, +ὡς ἐν χάριτος μοίρᾳ λαμβάνοντες τό “Ἐγὼ εἶπα Ps. lxxxi. 6. +Θεοί ἐστε καὶ υἱοὶ ὑψίστου πάντες. ἡ μὲν γὰρ πεποιημένη +καὶ δούλη κτίσις καλεῖται πρὸς τὰ ὑπὲρ φύσιν νεύματι + γυμνῷ καὶ θελήσει τοῦ Πατρός· ὁ δὲ Υἱὸς καὶ Θεὸς καὶ d +2. ἐγκατελίπετε — Ἰσραήλ om. Β. 3. πρὸς] εἰς Β. 14. τοῦ prius +D.E. τῆς Ed. 16. αὐτοῦ γεγονότες hoc ordine Β. 18. ἀναβαίνομεν Β. +. . . . . νομεν D.E . . . . . νόμον Ed. “conscendimus” translator uterque. γὰρ +pro περ B. 19. μόγις Β. μόλις Ed. 26. ὡς assumptum ex B. + + +Κύριος, οὐκ ἐν τοῖς θελήμασι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, οὐδὲ +ὅσον εἰς τὸ βεβουλῆσθαι μόνον, αὐτὸ τὸ εἶναι Θεὸς καὶ +Υἱὸς κεκτήσεται, ἀλλ’ ἐξ αὐτῆς τῆς οὐσίας ἀναλάμψας τοῦ +Πατρὸς, τὸ ἴδιον αὐτῆς ἀγαθὸν κατὰ φύσιν ἐπάγεται· ὁρᾶται +δὲ πάλιν Υἱὸς ὑπάρχων Υἱὸς ἀληθινὸς, καὶ τῆ πρὸς ἡμᾶς +ἀντιπαραθέσει δοκιμαζόμενος. ἐπειδὴ γὰρ τὸ φύσει λόγον +ἕτερον ἔχει τῷ κατ’ ἁ θέσιν, καὶ τῷ κατὰ μίμησιν τὸ κατ’ +e ἀλήθειαν, υἱοὶ δὲ ἡμεῖς κεκλήμεθα κατὰ θέσιν καὶ κατὰ +μίμησιν· κατὰ φύσιν ἄρα καὶ κατὰ ἀλήθειαν αὐτὸς, ᾧ καὶ +ταῦτα γεγονότες ἀντιπαρακείμεθα, τὸ ἐκ χάριτος ἀγαθὸν ἀντὶ +φυσικῶν ἀξιωμάτων ἀποκερδαίνοντες.

+

Οἳ οὐκ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ ἐκ θελήματος σαρκός, οὐδὲ ἐκ +θελήματος ἀνδρὸς, ἀλλ’ ἐκ Θεοῦ ἐγεννήθησαν.

+

Οἱ διὰ πίστεως, φησὶ, τῆς εἰς Χριστὸν εἰς υἱοθεσίαν +92. A. a κεκλημένοι Θεοῦ, τῆς μὲν οἰκείας φύσεως τὴν εὐτέλειαν +ἀπεδύσαντο, κατηγλαισμένοι δὲ ὥσπερ ἀμφίῳ Λαμπρῷ τῇ +τοῦ τιμῶντος χάριτι, πρὸς τὸ ὑπὲρ φύσιν ἀναβαίνουσιν +ἀξίωμα· οὐ γὰρ ἔτι χρηματίζουσι τέκνα σαρκὸς, Θεοῦ δὲ +μᾶλλον κατὰ θέσιν γεννήματα. ἐπιτήρει δὲ ὅσην ὁ μακάριος +Εὐαγγελιστὴς ἐν τοῖς ἑαυτοῦ λόγοις ἐποιήσατο τὴν ἀσφάλειαv. +ἐπειδὴ γὰρ ἔμελλεν ἐρεῖν ἐκ Θεοῦ γεγεννῆσθαι τοὺς +b πεπιστευκότας, ἵνα μήτις οἴηται τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ἐκπεφυκέναι κατὰ ἀλήθειαν αὐτοὺς, καὶ εἰς ἀπαράλλακτον +ὁμοιότητα τρέχειν τῷ Μονογενεῖ, ἢ καὶ κατ’ ἐκείνου +Ps. cix. 3. καταχρηστικώτερον λέγεσθαι τὸ “ἐκ γαστρὸς πρὸ ἑωσφόρου +“ἐξεγέννησά σε,’’ οὕτω τε λοιπὸν εἰς τὴν τῶν ποιημάτων +καὶ αὐτὸς καταφέροιτο φύσιν, καὶ εἰ λέγοιτο γεγεννῆσθαι +παρὰ Θεοῦ, ἀναγκαίως ἡμῖν προσεπινοεῖ τὴν ἀσφάλειαν. +2. αὐτὸ Β. αὐτὸν Ed. 5. Υἱὸς alt. assumptum ex Β. 6. δοκιμαζόμενος +Β. δοξαζόμενος Ed. 7. τῷ] τὸν B. τῷ alt.] τὸ B. Statim υἱοῦ +addit Ε. 8. κεκλήμεθα] + Θεοῦ Ed. invito Β. καὶ κατὰ μίμησιν om. Ε. +19. γεννήματος Ε. 21. ἐρεῖν om. Β. γεγενῆσθαι Aub. correxi ex Ε. +24. κατ’ ἐκείνους Β. 28. προσεπινοεῖ Β. προεπινοεῖ Ed. + + +δεδόσθαι γὰρ αὐτοῖς ἐξουσίαν εἰπὼν παρὰ τοῦ κατὰ φύσιν +Υἱοῦ πρὸς τὸ γενέσθαι τέκνα Θεοῦ, καὶ τὸ θέσει καὶ χάριτι Supra ver. 12. +διὰ τούτου προεισενεγκὼν, ἀκινδύνως ἐπάγει λοιπὸν τό Ἐκ c +Θεοῦ ἐγεννήθησαν· ἵνα καὶ τῆς ἐπ’ αὐτοῖς χάριτος ἐπιδείξῃ τὸ + μέγεθος, ὥσπερ εἰς οἰκειότητα φυσικὴν συλλέγοντος τὸ +ἀλλότριον τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, καὶ τὸ δοῦλον εἰς δεσποτικὴν +εὐγένειαν ἀναβιβάζοντος, διὰ τὴν εἰς αὐτὸ θερμὴν +ἀγάπησιν.

+

Τί οὖν ἄρα τὸ πλέον, ἐρεῖ τις τυχὸν, ἢ τί τὸ ἐξαίρετον ἐν + τοῖς πιστεύουσιν εἰς Χριστὸν παρὰ τὸν Ἰσραὴλ, ἐπεὶ καὶ +αὐτὸς γεγεννῆσθαι λέγεται παρὰ Θεοῦ κατὰ τό “Υἱοὺς Es. i. 2. +“ἐγέννησα καὶ ὕψωσα, αὐτοὶ ’δε με ἠθέτησαν;” πρὸς δὴ τὰ d +τοιαῦτα λέγειν οἶμαι δεῖν, πρῶτον μὲν ὅτι “Σκιὰν ἔχων ὁ Heb. x. 1. +“νόμος τῶν μελλόντων ἀγαθῶν, οὐκ αὐτὴν τὴν εἰκόνα τῶν + “πραγμάτων,’’ οὐδὲ τοῦτο κατ’ ἀλήθειαν ἔχειν ἐδίδου τοῖς +ἐξ Ἰσραὴλ, ἀλλ’ ὡς ἐν τύπῳ καὶ σχήματι γραφόμενον ἐν +αὐτοῖς “ἄχρι καιροῦ διορθώσεως,’’ καθὰ γέγραπται, καθ’ ὃν Ib. ix. 10. +ἔμελλον ἀναδειχθήσεσθαι λοιπὸν, οἱ πρεπωδέστερόν τε καὶ +ἀληθέστερον ἀποκαλοῦντες Πατέρα τὸν Θεὸν, διὰ τὸ ἐνοικῆσαι + αὐτοῖς τὸ Πνεῦμα τοῦ Μονογενοῦς· οἱ μὲν γὰρ εἶχον e +“πνεῦμα δουλείας εἰς φόβον,’’ οἱ δὲ “πνεῦμα υἱοθεσίας,’’ εἰς Rom. xiii. 15. +ἐλευθερίαν, “ἐν ᾧ κράζομεν Ἀββᾶ ὁ Πατήρ.” οὐκοῦν ὁ διὰ +πίστεως τῆς εἰς Χριστὸν ἀναβήσεσθαι μέλλων εἰς υἱοθεσίαν +λαὸς, καθάπερ ἐν σκιαῖς ἐν ἐκείνῳ προκατεγράφετο, ὥσπερ + οὖν ἀμέλει καὶ τὴν ἐν πνεύματι νοοῦμεν περιτομὴν ἐν τῇ +ἐκείνων πάλαι προανατυποῦσθαι σαρκί· καὶ συλλήβδην +εἰπεῖν, πάντα ἦν ἐν ἐκείνοις τὰ ἡμέτερα τυπικῶς. πρὸς δέ γε +τοῖς εἰρημένοις, κἀκεῖνο φαμὲν, ὅτι κέκληται τυπικῶς εἰς +υἱοθεσίαν ὁ Ἰσραὴλ διὰ μεσίτου Μωυσέως· διὸ καὶ εἰς a 93 A. +7. αὐτὸ Β. αὐτὸν Ed. 9. ἐν om. B. habent Cord. Cr. 13. λέγειν +οἶμαι hoc ordine B. 16. σχῆμα Β. 19. ἐνοικῆσαι Cord. Cr. ἐνοικῆσαν +Ed, Desunt haec in a. 20. τὸ assumptum ex B. γὰρ εἶχον] παρεῖχον +22. κράζομεν] καὶ κράζουσιν Β. κράζουσιν a. Cr. οὐ pro ὁ alt. Β. 24. λαὸς +om. Catenae. 25. οὖν om. Β. habet a. 26. πάλαι a. Cr. πάλιν Ed. Cord. +27, 28. Α τυπικῶς ad τυπικῶς transilit Β. + + +1 Cor. x. 2. αὐτὸν ἐβαπτίζοντο, καθάπερ ὁ Παῦλός φησιν, “ἐν τῇ νεφέλῃ +“καὶ ἐν τῇ θαλάσσῃ,’’ καὶ εἰς νόμον δουλείας ἐξ εἰδωλολατρείας +ἀνεσκευάζοντο διακονουμένης αὐτοῖς τῆς ἐν γράμμασιν +Gal. iii. 19. ἐντολῆς δι’ ἀγγέλων· οἱ δὲ πίστει τῇ εἰς Χριστὸν εἰς +υἱοθεσίαν ἀναβαίνοντες Θεοῦ, οὐκ εἰς ἕν τι τῶν γενητῶν, +ἀλλ’ εἰς αὐτὴν τὴν ἁγίαν βαπτίζονται τριάδα, διὰ μεσίτου +τοῦ Λόγου, συνάπτοντος μὲν ἑαυτῷ τὰ ἀνθρώπινα διὰ τῆς +b ἑνωθείσης σαρκὸς, συναπτομένου δὲ φυσικῶς τῷ γεννήσαντι, +καθὸ φύσει Θεός· οὕτω γὰρ ἀνατρέχει τὸ δοῦλον εἰς υἱότητα, +διὰ μετοχῆς τοῦ κατ’ ἀλήθειαν Υἱοῦ, πρὸς τὸ ὑπάρχον αὐτῷ +κατὰ φύσιν ἀξίωμα καλούμενόν τε καὶ οἷον ἀναβιβαζόμενον. +διά τοι τοῦτο γεννητοὶ λεγόμεθα καί ἐσμεν τοῦ Θεοῦ, οἱ +τὴν διὰ τοῦ Πνεύματος ἀναγέννησιν διὰ πίστεως +παραδεξάμενοι.

+

Ἐπειδὴ δὲ ῥιψοκινδύνως ἀποτολμῶσί τινες, ὥσπερ τοῦ +Μονογενοῦς, οὕτω καὶ τοῦ Ἀγίου καταψεύδεσθαι Πνεύματος, +γενητὸν αὐτὸ καὶ κτιστὸν εἶναι φάσκοντες, καὶ ὅλως τῆς τοῦ +c Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἐξέλκειν ὁμοουσιότητος, ’φερε δὴ πάλιν +ταῖς ἐκείνων ἀθυρογλωσσίαις τὸν τῆς ὀρθῆς πίστεως ἀντεξάγοντες +λόγον, ἑαυτοῖς τε καὶ τοῖς ἐντευξομένοις ὠφελείας +γεννήσωμεν ἀφορμάς. εἰ γὰρ μήτε Θεὸς κατὰ φύσιν, ὦ +οὗτοι, μήτε μὴν ἐκ Θεοῦ τὸ Πνεῦμά ἐστιν ἴδιον αὐτοῦ, καὶ +διὰ τοῦτο οὐσιωδῶς ἐνυπάρχον αὐτῷ· ἕτερον δέ τι παρ’ +αὐτὸν, καὶ τῆς τῶν πεποιημένων ὁμοφυίας οὐκ ἀπῳκισμένον, +πῶς οἱ δι’ αὐτοῦ γεννηθέντες ἡμεῖς ἐκ Θεοῦ γεγεννῆσθαι +d λεγόμεθα; ἢ γὰρ ὅτι ψεύδεται πάντως ἐροῦμεν ὁ Εὐαγγελιστὴς, +ἢ εἴπερ ἐστὶν ἀληθὴς, ἔχει δὲ οὕτω, καὶ οὐχ ἑτέρως, +Θεὸς ἔσται καὶ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν τὸ Πνεῦμα, οὗ δὴ καὶ +μετίσχειν διὰ πίστεως τῆς εἰς Χριστὸν ἀξιούμενοι, θείας τε +φύσεως ἀποτελούμεθα κοινωνοὶ, καὶ ἐκ Θεοῦ γεγεννῆσθαι +λεγόμεθα, καὶ θεοὶ διὰ τοῦτο χρηματίζομεν, οὐ χάριτι μόνον +οἱ +3. αὐτῆς τῆς D. αὐτῆς τοῖς Ε. Ed. αὐτοῖς τῆς Ed. mg. 16. καταψεύδεσθαι +Β. κατὰ ψεύδους Ε. καταψεύδονται Ed. Statim Πνεύματος om. Ε. lacuna facta. +18. Πατρὸς et Θεοῦ inter se transponunt Β. 23. τι om. Β. 24. αὐτὸ Β. + + +εἰς τὴν ὑπὲρ ἡμᾶς ἀνιπτάμενοι δόξαν, ἀλλ’ ὡς ἤδη καὶ Θεὸν +ἔχοντες ἐν ἑαυτοῖς ἐνοικοῦντα καὶ ἐναυλιζόμενον, κατὰ τὸ ἐν +τῷ προφήτη κείμενον “Ὅτι ὅτι ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐμπερι- e 2corvi.16 Lev. xxvi. 12. +“πατήσω·” ἐπεὶ κατὰ τίνα τρόπον λεγόντων ἡμῖν οἱ τῆς + τοσαύτης ἀμαθίας ἀνάπλεῳ, ναοὶ Θεοῦ κατὰ Παῦλόν ἐσμεν 1 Cor. iii. 16. +τὸ Πνεῦμα ἔχοντες κατοικοῦν ἐν ἡμῖν, εἰ μὴ Θεὸς κατὰ +φύσιν ἐστίν; εἰ γὰρ κτίσμα ἐστὶ καὶ γενητὸν, διὰ ποίαν +αἰτίαν ἡμᾶς καταφθείρει Θεὸς, ὡς Θεοῦ καταφθείροντας Ib. 17. +ναὸν, ὅταν τὸ σῶμα καταμολύνωμεν, ἐν ᾧ τὸ Πνεῦμα ἐνοικεῖ, + ὃλην ἔχον τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς τὴν φυσικὴν ἰδιότητα, καὶ +ὁμοίως τοῦ Μονογενοῦς; ἐπεὶ πῶς ἀληθεύσει λέγων ὁ a 94 A. +Σωτῆρ’ “Ἐάν τις ἀγαπᾷ με, τὸν λόγον μου τηρήσει, καὶ ὁ Infra xiv. 23. +Πατηρ μου ἀγαπήσει αὐτὸν, καὶ πρὸς αὐτὸν ἐλευσόμεθα +καὶ μονὴν παρ’ αὐτῷ ποιησόμεθα,’’ καὶ ἐν αὐτῶ καταλύσομεν. + καίτοι τὸ Πνεῦμά ἐστι τὸ κατοικοῦν ἐν ἡμῖν, καὶ δι’ +αὐτοῦ πιστεύομεν ἔχειν ἅμα τὸν Πατέρα καὶ τὸν τῖόν, +καθάπερ οὖν ἔφη καὶ αὐτός που πάλιν ὁ Ἰωάννης ἐν +ἐπιστολαῖς “Ἐν τούτῳ γινώσκομεν ὅτι ἐν αὐτῷ μένομεν καὶ 18. Joan. iv. 13. +αὐτὸς ἐν ἥμιν, ὅτι ἐκ τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ ἔδωκεν ἡμῖν. + πῶς δὲ ὅλως καὶ Θεοῦ κεκλήσεται Πνεῦμα, εἰ μὴ ἐξ αὐτοῦ b +καὶ ἐν αὐτῷ κατὰ φύσιν ἐστὶ, καὶ διὰ τοῦτο Θεός; εἰ γὰρ +ὑπάρχον, ὡς ἐκεῖνοί φασι, γενητὸν, Πνεῦμά ἐστι τοῦ Θεοῦ, +τὸ κωλῦον οὐδὲν πνεύματα Θεοῦ καὶ τὰ ἄλλα καλεῖσθαι +ποιήματα· φθάσει γὰρ καὶ ἐπ’ αὐτὰ δυνάμει τὸ πρᾶγμα, εἴγε + ὅλως ἐνδέχεται γενητὴν οὐσίαν Πνεῦμα ὑπάρχειν τοῦ Θεοῦ. +καὶ ἢν μὲν ὄντως ἀκόλουθον μακρὸν ἐπὶ τούτοις ἀναπτύξαι +λόγον, καὶ διὰ πλειόνων ἀδολεσχῆσαι, τὰς τῶν ἀνοσίων c +αἱρετικῶν ἀνατρέποντας ἀβουλίας· ἀρκούντως δὲ ἤδη διειληφότες +περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐν τῷ περὶ τῆς ἁγίας De Trinitate ad Herm, dial, 7. pp. 631 sqq. +ad +2. ἐναυλιζόμενον Β. αὐλιζόμενον Ed. 4. λεγέτωσαν Β. 5. ναοὶ κατὰ Herm. +Παῦλόν ἐσμεν τοῦ Θεοῦ Β. ναοὶ Θεοῦ ἐσμεν (omittens κατὰ Π.) Veccus Epigr. viii. dial. 7. +9. ἐνοικεῖ B. οἰκεῖ Ed. 11 ἀληθεύει Β. 13. αὐτὸν alt.] ἑαυτὸν Β. pp. 631 +14. Haec καὶ μόνην παρ’ αὐτῷ ποιησόμεθα assumpta ex Β. 17. οὖν om. Β. sqq. +20. κέκλησται (sic) Β. 22. ὑπαρχουν η Β. 23. καλεῖσθαι] κωλύεσθαι Β. +24. εἴγε B. εἴπερ Ed. 26. μακρὸν B.D. μακρὰν Ed. 29. περὶ prius +Β. δία Ed. + + +τριάδος βιβλίῳ, τὸ πολλὰ λέγειν ἔτι διά τοι τοῦτο παρήσομεν.

+

κω ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο.

+

Εἰσβέβηκεν ἤδη καθαρῶς διὰ τούτου εἰς τὸν περὶ τῆς +ἐνανθρωπήσεως λόγοv. ὅτι γὰρ υἱὸς ἀνθρώπου γέγονέ τε +καὶ κεχρημάτικεν ὁ Μονογενὴς, ἐξηγεῖται σαφῶς· σημαίνει +d γὰρ τοῦτο, καὶ ἕτερον οὐδὲν, τὸ σάρκα γενέσθαι τὸν Λόγον +εἰπεῖν· ὅμοιον γὰρ ὡς εἰ καὶ γυμνότερον ἔφασκεν Ὁ Λόγος +ἄνθρωπος ἐγένετο. ξένον δὲ πάΛιν ἡμῖν ἢ ἀσύνηθες οὐδὲν +οὕτω λέγων εἰσφέρει, πολλάκις τῆς θείας γραφῆς καὶ ἀπὸ +μόνης τῆς σαρκὸς ὅλον ἀποκαλούσης τὸ ζῷον, κατὰ τὸ ἐν +Joel ii. 28. τῷ προφήτῃ κείμενον Ἰωήλ “Ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύματός +“μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα·’ καὶ οὐ δήπου νομιοῦμεν ἀψύχῳ +καὶ μόνῃ τῆ ἀνθρωπείᾳ σαρκὶ τὸ θεῖον χορηγηθήσεσθαι +Πνεῦμα τὸν προφήτην εἰπεῖν· ἀμοιρήσει γὰρ οὕτω γελοιότητος +e οὐδαμῶς τὸ δηλούμενον, ἀλλ’ ἐκ μέρους τὸ ὅλον +συλλαβὼν, ἀπὸ τῆς σαρκὸς ὀνομάζει τὸν ἄνθρωπον, ἔδει δὲ +μᾶλλον οὕτω καὶ οὐχ ἑτέρως· καὶ διὰ ποίαν αἰτίαν, ἀναγκαῖον, +ὡς ἔοικεν, εἰπεῖv. ἔστι τοίνυν λογικὸν μὲν, σύνθετον δὲ +ὅμως ζῷον ὁ ἄνθρωπος, ἐκ ψυχῆς δηλονότι καὶ τῆς ἐπικήρου +ταυτησὶ καὶ γηίνης σαρκός. ἐπειδὴ δὲ ἐπεποίητο παρὰ Θεοῦ, +καὶ παρήχθη πρὸς γένεσιν, οὐκ ἔχων ἐξ οἰκείας φύσεως τό +τε ἄφθαρτον καὶ ἀνώλεθρον· μόνῳ γὰρ ταῦτα πρόσεστιν +95 A. a οὐσιωδῶς τῷ Θεῷ· κατεσφραγίζετο τῷ πνεύματι τῆς ζωῆς, +σχέσει τῆ πρὸς τὸ θεῖον τὸ ὑπὲρ τὴν φύσιν ἀποκερδαίνων +Gen. ii. 7. ἀγαθόν “Ἐνεφύσησε γὰρ, φησὶν, εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ +“πνοὴν ζωῆς, καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν·’’ +1. τοι om. Β. 4. διὰ τοῦτο καθαρὸς Β. 5. τε] + ἤδη Ed. invito Β. +7. γεγενῆσθαι Β. 14. χορηγηθήσεσθαι D.E. χορηγήσεσθαι Ed. 19. τὸ +λογικὸν Β. 20. ὅμως assumptum ex Β. Cord. 21. ταυτησὶ edidi e Cod. +Mosquensi scholia super Evangelia continenti, in S. Synodi Bibliotheca conservato +[41 (olim 42) signato sec. circ. x quem tanquam ex endem fonte ac Cord. +haustum sed multo minus plenum, rarius citans b signavi.] ταύτης ἢ Β. ταύτης +Ed. ἐπεποίητο Β. Cord. πεποίητο Ed. 22. ἕλον Β. 2,5. πρὸς τὸ +θεῖον Β. Cord. πρὸς Θεὸν Ed. Statim τὸ ὑπὲρ τὴν φύσιν post ἀποκερδαίνων tr. +Ed. invitis Β. Cord. 26. φησὶν om. Β. Cord. + + +ἐπειδὴ δὲ διὰ τὴν παράβασιν ἐκολάζετο, τό “Γῆ εἶ καὶ εἰς Gen. iii. 19. +“γῆν ἀπελεύσῃ,’’ τότε δικαίως ἀκούων ἀπεγυμνώθη τῆς +χάριτος· ἀπανίστατο δὲ τῆς γηίνης σαρκὸς ἢ πνοὴ τῆς ζωῆς, +τουτέστι, τὸ Πνεῦμα τοῦ λέγοντος ’γώ εἰμι ἡ ζωὴ, καὶ + πίπτει τὸ ζῷον εἰς θάνατον διὰ μόνης τῆς σαρκὸς, σωζομένης b +ἐν ἀθανασίᾳ τῆς ψυχῆς, ἐπεὶ καὶ πρὸς μόνην εἴρητο τὴν +σάρκα “Γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ.” ἔδει τοίνυν τὸ Ib. +μάλιστα κινδυνεῦσαν ἐν ἡμῖν, γοργότερον ἀνασώζεσθαι, καὶ +συμπλοκῇ πάλιν τῆ πρὸς ζωὴν τὴν κατὰ φύσιν ἀνακαλεῖσθαι + πρὸς ἀφθαρσίαv. ἔδει τὸ πεπονθὸς λύσιν εὕρασθαι τοῦ +κακοῦ. ἔδει λοιπὸν ἀτονῆσαι τό “Γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν +“ἀπελεύσῃ,’’ ἑνωθέντος ἀφράστως τοῦ πεσόντος σώματος +τῷ τὰ πάντα ζωογονοῦντι Λόγῳ.

c +

Σάρκα γὰρ ἔδει γενομένην αὐτοῦ, τῆς ἀπ’ αὐτοῦ μετασχεῖν + ἀθανασίας· καὶ γὰρ ἃν εἴη τῶν ἀτοπωτάτων τὸ μὲν +πῦρ ἐντιθέναι δύνασθαι ταῖς ὕλαις τῆς κατὰ φύσιν αὐτῷ +προσούσης ἐνεργείας τὴν ἐν αἰσθήσει ποιότητα, καὶ μονονουχὶ +μετασκευάζειν εἰς ἑαυτὸ τὰ ἐν οἷς ἂν γένοιτο μεθεκτῶς· τὸν +δὲ ὑπὲρ πάντα τοῦ Θεοῦ Λόγον, μὴ πάντως οἴεσθαι τὸ ἴδιον + ἀγαθὸν ἐνεργάσασθαι τῇ σαρκὶ, τουτέστι τὴν ζωήv. ταύτης +οὖν οἶμαι μάλιστα τῆς αἰτίας ἕνεκα τὸν ἅγιον Εὐαγγελιστὴν, +ἀπὸ τοῦ παθόντος μάλιστα τὸ ζῷον σημαίνοντα, σάρκα d +γενέσθαι τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον εἰπεῖν· ἵνα θεωρῇ τις ὁμοῦ τὸ +τραῦμα καὶ τὸ φάρμακον, τὸ νοσοῦν καὶ τὸν ἰατρὸν, τὸ + κεκλιμένον εἰς θάνατον καὶ τὸν ἐγείραντα πρὸς ζωὴν, τὸ +φθορᾷ νενικημένον καὶ τὸν ἐλαύνοντα τὴν φθορὰν, τὸ θανάτῳ +κρατηθὲν καὶ τοῦ θανάτου τὸν κρείττονα, τὸ ζωῆς ἐστερη- +1. τό om. Β. 4—7. καὶ πίπτει — ἀπελεύσῃ] Haec verba citantur in Cat. +Genesin ad loc. in Bibl. S. Synodi Mosquensi conserv. (cod. 380, olim partis +secundae folio 5.) 7. σάρκα] + τὸ Cord. ἔδει om. Ε lacuna facta. +9. τὴν] τῇ B. invito Cord. 10. εὕρασθαι Β. εὑρέσθαι Ed. 12. πεσόντος +B. Cord. προσπεσόντος Ed. 13. τὰ assumptum ex Β. Cord. 14. μετασχεῖν +D. Cord. Ed. μετίσχειν D mg. μετήσχεν Β. 16. καὶ pro τῆς +18. ἑαυτὸν Β. 20. ἐνεργάσασθαι edidi. Verba quaedam pro more bis describens +B., ἐργάσασθαι prima vice, ἐνεργάσασθαι secunda vice exhibet. ἐνεργάζεσθαι +D. Ed. ἐνεργάσθαι (sic) D mg. 23. γενέσθαι Cord. Ed. γεγενῆσθαι Β. +25. κεκλημένον Β. 27. τὸ Β. τὸν Ed. + + +μένον καὶ τὸν χορηγὸν τῆς ζωῆς. οὐκ εἰς σάρκα δὲ τὸν +Λόγον ἐλθεῖν, ἀλλὰ σάρκα γενεσθαι φησὶν, ἵνα μὴ καθάπερ +ἐν προφήταις τυχὸν, ἢ καὶ ἑτέροις τῶν ἁγίων τισὶν ἐπιφοιτῆσαι +e σχετικῶς ὑπολάβοις αὐτν, ἀλλ᾿ αὐτὸ κατὰ ἀλήθειαν +γενέσθαι σάκρα, τουτέστιν ἄνθρωπον· τοῦτο γὰρ ἀρτίως +ἐλέγομεν. διὰ τοῦτο καὶ Θεός ἐστι κατὰ φύσιν ἐν σακρὶ. καὶ +μετὰ σακρὸς, ὡς ἰδίαν ἔχων αὐτὴν, καὶ ὡς ἕτερόν τι παρ᾿ +αὐτὴν νοούμενος, καὶ ἐν αὐτῇ καὶ σὺν αὐτῇ προσκυνούμενος, +Es. xlv. 14. κατὰ τὸ ἐν τῷ προφήτῃ γεγραμμένον Ἡσαΐᾳ “Ἄνδρες +“ὑψηλοὶ ἐπὶ σὲ διαβήσονται, καὶ σοὶ ἔσονται δοῦλοι καὶ +96 A. a “ὀπίσω σου ἀκολουθήσουσι δεδεμένοι χειροπέδαις, καὶ προσ- +“κυνήσουσί σοι, καὶ ἐν σοὶ προσεύξονται, ὅτι ἐν σοὶ ὁ Θεός +“ἐστι, καὶ οὐκ ἔστι Θεὸς πλὴν σοῦ.” ἰδοὺ καὶ ἐν αὐτῷ +Θεὸν εἶναί φασι, μὴ ἀποδιελόντες τοῦ Λόγου τὴν σάκρα· +καὶ πάλιν οὐκ εἶναι ἕτερον Θεὸν πλὴν αὐτοῦ διισχυρίσαντο, +ἑνοῦντες τῷ Λόγῳ τὸ φορούμενον, ὡς ἴδιον αὐτοῦ, τουτέστι +τὸν ἐκ παρθένου ναόν· εἷς γὰρ ἐξ ἀμφοῖν ὁ Χριστός.

+ +b Καὶ ἐσκύνωσεν ἐν ἡμῖν. + +

Ἐπεξεργάζεται χρηςίμως τὸ εἰρημένον ὁ Εὐαγγελιστὴς, +καὶ εἰς ἐμφανεστέραν ἄγει διάνοαν τὴν τοῦ θεωρήματος +δύναμιν· ἐπειδὴ γὰρ ἔφη σάρκα γεγενῆσθαι τὸν τοῦ Θεοῦ +Λόγον, ἵνα μήτις ἐκ πολλῆς ἀμαθίας τῆς μὲν ἰδίας αὐτὸν +ὑπλάβοι φύσεως ἐκδραμεῖν, μεταπεποιῆσθαι δὲ ὄντως εἰς +σάκρα, καὶ παθεῖν, ὅπερ ἦν ἀδύνατον· ἀλλοιώσεως γὰρ +ἁπάσης καὶ μεταβολῆς τῆς ἐφ᾿ ἕτερόν τι, κατὰ τὸν τοῦ πῶς +εἶναι λόγον, τὸ θεῖον ἀπῴκισται· καλῶς γε σφόδρα ποιῶν ὁ +c θεολόγος ἐπήνεγκεν εὐθὺς, ὅτι Καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, ἵνα δύο +νοήσας τὰ σημαινόμενα, τόν τε σκηνοῦντα καὶ τὸ ἐν ᾧ ἡ +σκήνωσις, μὴ εἰς σάρκα παρατετράφθαι νομίσῃς αὐτὸν, +4. ὑπολάβοις B.D.E. ὑπολάβῃς Cord. Ed. 7. Παρ᾿ αὐτὴν Cord. Ed. παρ᾿ +αὐτοῦ B. 9. γεγραμμένον B. κείμενον Ed. 15. Θεὸν ἕτερον inverso +ordine B. 25. πάσης B. 27. καὶ om. B. 28. νοἥσις B. + + +σκηνῶσαι δὲ μᾶλλον ἐν σαρκὶ, ὡς ἰδίῳ προσχρησάμενον +σώματι, τῷ ἐκ τῆς ἁγίας παρθένου ναῷ. “Ἐν αὐτῷ γὰρ Col. ii. 9. +“κατῴκησε πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς,’ ὡς +ὁ Παῦλός φησιν· ἐσκηνωκέναι γεμὴν τὸν Λόγον ἐν ἡμῖν + χρησίμως διισχυρίζεται, βαθὺ καὶ τοῦτο λίαν ἡμῖν ἐκκαλύπτων +τὸ μυστήριον· πάντες γὰρ ἦμεν ἐν Χριστῷ, καὶ τὸ d +κοινὸν τῆς ἀνθρωπότητος εἰς τὸ αὐτοῦ ἀναβαίνει πρόσωπον, +ἐπεὶ καὶ ἔσχατος Ἀδὰμ διὰ τοῦτο κατωνόμασται, τῆ κοινότητι 1 Cor. xv. 45. +τῆς φύσεως πάντα πλουτῶν τὰ εἰς εὐθυμίαν καὶ + δόξαν, ὥσπερ οὖν καὶ ὁ πρῶτος Ἀδὰμ τὰ εἰς φθορὰν καὶ +κατήφειαv. ἐν πᾶσι τοιγαροῦν ὁ Λόγος ἐσκήνωσε δι’ ἑνὸς, ἵνα +τοῦ ἑνὸς “ὁρισθέντος υἱοῦ Θεοῦ ἐν δυνάμει κατὰ πνεῦμα Rom. i. 4. +“ἁγιωσύνης,’’ εἰς ὅλην ἔρχηται τὴν ἀνθρωπότητα τὸ ἀξίωμα, +οὕτω τε φθάσῃ καὶ ἐφ’ ἡμᾶς δι’ ἕνα τῶν ἐξ ἡμῶν τό “Ἐγὼ e Ps. lxxxi. 6. + “εἶπα Θεοί ἐστε καὶ υἱοὶ ὑψίστου πάντες.’’ οὐκοῦν ἐν +Χριστῷ μὲν ἀληθινῶς ἐλευθεροῦται τὸ δοῦλον, ἀναβαῖνον εἰς +ἑνότητα τὴν μυστικὴν τῷ φορέσαντι τὴν τοῦ δούλου μορφὴν, +ἐν ἡμῖν δὲ κατὰ μίμησιν τὴν πρὸς τὸν ἕνα διὰ τὴν κατὰ +σάρκα συγγένειαv. ἐπεὶ διὰ ποίαν αἰτίαν “οὐκ ἀγγέλων Heb. ii. 16. 17. + “ἐπιλαμβάνεται, ἀλλὰ σπέρματος Ἀβραὰμ, ὅθεν ὤφειλε +“κατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῆναι, καὶ γενέσθαι κατὰ +ἀλήθειαν ἄνθρωπος; ἆρ’ οὐχὶ πᾶσίν ἐστι καταφανὲς, ὅτι +καταβέβηκεν εἰς τὸ δοῦλον, αὐτὸς οὐχ ἑαυτῷ τοῦτό τι διά a 97 A. +τούτου προξενῶν, ἀλλ’ ἡμῖν ἑαυτὸν χαριζόμενος “ἵνα ἡμεῖς 2 Cor. viii. 9. + “τῇ αὐτοῦ πτωχείᾳ πλουτήσωμεν, ἀνατρέχοντες διὰ τῆς +πρὸς αὐτὸν ὁμοιότητος εἰς τὸ ἴδιον αὐτοῦ καὶ ἐξαίρετον +ἀγαθὸν, θεοί τε καὶ Θεοῦ τέκνα διὰ τῆς πίστεως ἀναφαινώμεθα; +ἐσκήνωσε γὰρ ἐν ἡμῖν ὁ κατὰ φύσιν Υἱὸς καὶ Θεός· +1. προσχρησάμενος B. 5. καὶ τοῦτο] κἀν τούτῳ conjicit D. 6. τὸ +prius assumptum ex Β. κυρίῳ pro χριστῷ Β. invito Cord. 7. τὸ αὐτοῦ +Cord. αὐτὸν Ed. Statim ἀναβαίνει B. Cord. ἀναβιοῖ Ed. Has duo Corderii +lectiones notat Aubertus quoque inter varias lectiones in capite voluminis. +9. πλουτῶν Β. Cord. πλουτίζων Ed. 10. τὰ assumptum ex Β. Cord. +13. εἰς om. B. habet Cord. 14. τῶν] τὸν D.E. 16. ἀληθινῶς Β. ἀληθῶς +Ed. 18. τὴν κότα μίμησιν τὴν Β. 20. ἀλλὰ om. Β. 23. τοῦτό +assumptum ex Β. 27. ἀνοφαινώμεθα Β. Ε. Migne. ἀναφαινόμεθα D. Ed. + + +Rom. iii. 15. διὸ καὶ ἐν τῶ Πνεύματι αὐτοῦ “κράζομεν Ἀββᾶ ὁ πατήρ· +σκηνοῖ δὲ ὁ λόγος ὡς ἐν πᾶσιν, ἐν ἔνι τῳ δι’ ἧμας καὶ ἐξ +Eph. ii. 16. 18. b ἡμῶν ληφθέντι ναῷ, ἵνα πάντας ἔχων ἐν ἑαυτῷ, “ἀποκαταλ- +“λάξῃ πάντας ἐν ἑνὶ σώματι πρὸς τὸν Πατέρα,” καθάπερ ὁ +Παῦλός φησι.

+

Καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ +Πατρὸς, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας.

+

Σάρκα γεγενῆσθαι τὸν Λόγον εἰπὼν, τουτέστιν ἄνθρωπον, +c καὶ, εἰς ἀδελφότητα καταγαγὼν τὴν πρὸς τὰ δοῦλα καὶ +ποιήματα, φυλάττει καὶ οὕτως ἀκέραιον αὐτῷ τὸ θεοπρεπὲς +ἀξίωμα, καὶ τῆς ἐνούσης αὐτῷ πατρικῆς ἰδιότητος ἀναπλέω +πάλιν ὄντα δεικνύει. πέπηγε γὰρ ὄντως ἡ θεία φύσις ἐφ’ +ἑαυτῇ, τὴν ἐφ’ ἕτερόν τι παρατροπὴν οὐκ ἀνεχομένη παθεῖν, +ἔχουσα δὲ μᾶλλον ὡσαύτως ἀεὶ, καὶ ἐν τοῖς ἰδίοις ἑστῶσα +πλεονεκτήμασιv. οὐκοῦν εἰ καὶ σάρκα φησὶ γεγενῆσθαι τὸν +Λόγον ὁ Εὐαγγελιστὴς, ἀλλ’ οὐ ταῖς τῆς σαρκὸς ἀσθενείαις +αὐτὸν νενικῆσθαι διισχυρίζεται, οὐδὲ τῆς ἀρχαιοτάτης ἰσχύος +d τε καὶ δόξης ἀποπεσεῖν, ἐπειδήπερ τὸ ἀσθενὲς ἡμῶν καὶ ἀδο- +ξότατον περιεβάλετο σῶμα. εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὴν δόξαν, φησὶ, +παρὰ τὴν τῶν ἄλλων ἐξαίρετον, καὶ ὁποίαν ἄν τις ὁμολογήσοι +πρέπειν τῷ ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Υἱῷ Μονογενεῖ. πλήρης γὰρ ἦν +χάριτός τε καὶ ἀληθείας. ἀφορῶν μὲν γάρ τις εἰς τὸν τῶν +ἁγίων χορὸν, καὶ τὰ δι’ ἑκάστου γεγενημένα παραδόξως +ἀναμετρούμενος, θαυμάσει μὲν κατὰ τὸ εἰκὸς, καὶ τοῖς ἑκάστω +e προσοῦσιν ἀγαθοῖς ἐφησθήσεται, δόξης τε αὐτοὺς ἀναπεπλῆσθαι +πάντως ἐρεῖ τῆς παρὰ Θεοῦ· τὴν δέ γε τοῦ Μονογενοῦς +2. ὡς edidi ex Β. ος Β. τῷ δι’ ἡμᾶς] τὸ διήγημα Β. ἐξ ἡμῶν] ἐξ ἡμᾶς (sic) +D.E. 9. εἰς ἀδελφότητα καταγαγὼν] ἰσαδελφότητα κατάγων Β. 11. ἀναπλέω +Β. ἀνάπλεον Ed. Statim πόλιν ὄντα hoc ordine Β. 15. γεγενῆσθαι +φησὶ inverso ordine Β. invitis a. Cord. 16. αὐτὸν ἀσθενείαις inverso +ordine Β. invitis Catt. 19. περιεβάλλετο Ε. ἴδωμεν Cord. 20. ὄν +τις] αὐτῆς Β. ὁμολογήσοι a. ὁμολογήση Cord. ὡμολόγησε Ed. + + +δοξαν τε καὶ χάριν, οὐ ταῖς τῶν ἄλλων ἁμιλλωμένην τεθεᾶσθαί +φασιν οἱ θεόλογοι καὶ μάρτυρες, ἀλλὰ πολὺ λίαν +ὑπερτενῆ, καὶ ἀσυγκρίτοις ὑπεροχαῖς ἀναβαίνουσαν, οὐ μεμετρημένην +ἔχουσαν, ὡς ἑτέρου διδόντος, τὴν χάριν, ἀλλ᾿ ὡς ἐν + τελείω τελείαν καὶ ἀληθῆ, τουτέστιν, οὐκ ἐπείσακτον, οὐδὲ +ἔξωθεν ὡς ἐν προσθήκης μέρει προσπεπορισμένην, ἀλλ᾿ +οὐσιωδῶς ἐνυπάρχουσαν, καὶ πατρῴου καρπὸν ἰδιώματος a 96 b Α. +φυσικῶς ἐπὶ τὸν ἐξ αὐτοῦ διήκοντος Υἱόν.

+

Εἰ δέ τῳ δοκεῖ πλατυτέροις θεωρήμασι βασανίζειν τὸ + εἰρημένον, ἀποσκοπείτω καθ᾿ ἑαυτὸν καὶ τὰ δι᾿ ἑκάστου τῶν +ἀγίων παραδόξως γεγενημένα καὶ τὰ διὰ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν +Χριστοῦ, καὶ τοσαύτην οὖσαν εὑρήσει τὴν διαφορὰν, ὅσην +ἤδη προλαβόντες εἰρήκαμεν· πρὸς δέ γε τούτῳ κἀκεῖνο· οἱ +μὲν γὰρ ὡς οἰκέται γνήσιοι πέρι τον οἶκον εἰσιν, ὁ δὲ “ὡς Heb, iii. 6. + “ υἱὸς ἐπὶ τὸν οἶκον αὐτοῦ·” καὶ περὶ μὲν τοῦ Μονογενοῦς ἡ b +θεία λέγει γραφή “ Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Ps. cxvii. Hier. vii. 25. +“ Κυρίου·” περὶ δὲ τῶν ἁγίων ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ “ Καὶ +“ ἀπέστειλα πρὸς ὑμᾶς πάντας τοὺς δούλους μου τοὺς προ- +“ φήτας.” καὶ οἱ μὲν τὴν ἄνωθεν ἐδανείζοντο δύναμιν, ὁ δὲ + ὡς τῶν δυνάμεων κύριος “ Εἰ οὐ ποιῶ τὰ ἔργα τοῦ Πατρός Infra x. 37, 38. +“ μου, φησὶ, μὴ πιστεύετέ μοι· εἰ δὲ ποιῶ, κἂν ἐμοὶ μὴ +“ πιστεύητε, τοῖς ἔργοις μου πιστεύετε.” οὐκοῦν εἰ τοσοῦτος +εἰς δύναμιν ὁ Μονογενὴς, ὅσοσπερ ἂν εἴη καὶ ὁ Πατὴρ, δι᾿ c +αὐτῶν ὁρᾶται τῶν ἔργων, ἰσοστάθμοις ἀναλόγως μεγαλυν- + θήσεται δόξαις, ἅτε δὴ καὶ τῶν ἴσων ἐργάτης· ὑπερέξει δὲ +πάντως τοσοῦτον, καὶ ἐν σαρκὶ γεγονὼς, τοὺς εἰς ἀδελφότητα +κεκλημένους, ὅσον ἀνθρώπους ὁ κατὰ φύσιν Θεὸς, καὶ υἱοὺς +τοὺς κατὰ θέσιν ὁ κατὰ ἀλήθειαν ἐξάλλεται. ἐπειδὴ δὲ +γέγραπται παρὰ τῷ μακαρίῳ Λουκᾳ “ Ἰησοῦς δὲ προέκοπτεν S. Luc. ii. 52. + “ ἐν σοφίᾳ καὶ χάριτι·” σημειωτέον ἐν τούτοις, ὅτι πλήρη +Ι. ἄλλων B.a. Cord. πόντων Ed. 4. ἑτέρου Cord. Ed. ἄλλου a. 5. γρ. οὐκ +ἐπακτὸν D mg 7. πατρῴου καρπὸν hoc ordine Β. Cord. κάρπου D. (sed +καρπὸν suprascriptum D.) καρποῦ Ε. 8. διήκοντος Β. Cord. διήκουσαν Ed. +21. εἰ] οἱ (sic) Ε. 22. τοσοῦτον Β. 2). κατὰ φύσιν] κατὰ ἀλήθειον +φύσιν Ε. 30. πλήρη Β. πλήρεις Ε. πλήρης Ed. + + +χάριτος ἔχειν τὴν δόξαν ἔφη τὸν Υἱὸν ὁ πνευματοφόρος· εἶτα +d ποῖ ποτε προκόψει τὸ πλῆρες, ἢ ποίαν ὅλως ἐπιδέξεται +προσθήκην, οὗ ἐπέκεινα μηδέν ; οὐκοῦν, οὐχ ᾗ Λόγος ἐστὶ +καὶ Θεὸς προκόπτειν εἴρηται, ἀλλ’ ὅτι μειζόνως ἀεὶ θαυμαζόμενος, +χαριέστερος παρὰ τοῖς ὁρῶσι διὰ τῶν ἀποτελεσμάτων +ἀνεδείκνυτο, προκοπτούσης, ὡς ἔστι μᾶλλον εἰπεῖν ἀληθέστερον, +τῆς τῶν θαυμαζόντων ἕξεως, ἤπερ αὐτοῦ τοῦ τελείου, +πρὸς χάριν, ὡς Θεοῦ. εἰρήσθω δὲ ταῦτα χρησίμως, εἰ καὶ +ἐστι παρεκβατικὸς ὁ λόγος.

+e +

ἸωάννηΗς μαρτυρεῖ περί αὐτοῦ, κω κέκραΓε.

+

Ἀκολουθεῖ πάλιν ταῖς ἰδίαις ἐννοίαις ὁ σοφώτατος Εὐαγγελιστὴς, +καὶ ὡς τοῖς ὀπίσω χρεωστούμενον τὸν ἐφεξῆς +εὐρύθμως ποιεῖται λόγοv. ἐπειδὴ γὰρ ἔφη περὶ τοῦ Υἱοῦ τοῦ +Supra ver. 14. Θεοῦ “ Ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς +“ παρὰ Πατρὸς,” ἵνα μὴ μόνος τοῦτο φαίνηται λέγων, οὐχ +ἑνὶ προσώπῳ τοῦ Ἐθεασάμεθα πρέποντος, τὸν ὁμώνυμον +συνάπτει μάρτυρα, μίαν ἔχοντα πρὸς αὐτὸν καὶ τὴν αὐτὴν +εὐσέβειαv. μαρτυρῶ, φησὶ, τοιγαροῦν ἐγώ· τεθέαμαι γὰρ +97 b A. a ὅπερ εἶπον· μαρτυρεῖ δὲ ὁμοίως καὶ ὁ βαπτιστής· ἀξιολογωτάτη +τῶν πνευματοφόρων δυὰς καὶ ἀξιόχρεως ξυνωρὶς +ἀνδρῶν ἀληθείᾳ συντεθραμμένων, καὶ οὐκ εἰδότων τὸ ψεύδεσθαι. +θέα δὲ ὅπως ἐμφαντικωτάτην ἡμῖν ἐποιήσατο τὴν +ἐξήγησιν· οὐ γὰρ μόνον ὅτι μαρτυρεῖ φησιν ὁ Ἰωάννης περὶ +αὐτοῦ, προστίθησι δὲ χρησίμως ὅτι καὶ κέκραγεν, ἀπὸ τοῦ +Es. xl. 3. “ Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ” λαμβάνων τοῦ λόγου τὴν +ἀπόδειξιν· καλῶς δὲ καὶ τοῦτο λίαv. ἐνεχώρει γάρ τινας +b τῶν δι’ ἐναντίας εἰπεῖν Πότε τῷ Μονογενεῖ μεμαρτύρηκεν ὁ +βαπτιστὴς, ἢ καὶ τίσιν ἐκεῖνος περὶ τούτων ἀνεκοινώσατο ; +2. πο]ι ὀποὶ Β. πλήρης Β. 4. μεῖζον, ὡς Β. 6. ἀπεδείκνυτο Cat. +in S. Luc. ii. 52. invito Cord. 8. δὲ Β. Ε. καὶ Ed. 12. χρεωστουμένοις +τῶν Β. 15. παρὰ Πατρὸς assumpta ex Β. τοῦτο φαίνηται hoc ordine B.D.E. +19. καὶ om. Β. 2 1. ἀνδρῶν accessit ex Β. Lacuna in D.E. 22. ἐμφατικωτατην +D. 27. τῳ] τὸ τῷ Β. 28. ἐκεῖνος περὶ τούτων] ἑνὸς περὶ τούτου Β. + + +κέκραγεν οὖν, φησὶν, τουτέστιν, οὐκ ἐν παραβύστῳ λαλεῖ, +οὐκ ἠρέμα καὶ ψιθυρίζων μαρτυρεῖ, σάλπιγγος ἀκούσῃ +βοῶντος εὐηχέστεροv. οὐ μόνος ἀκούσας τὰ τοιαῦτά φημι, +πλατὺς καὶ εἰς πάντας ὁ λόγος, λαμπρὸς ὁ κήρυξ, ἐπίσημος + ἡ φωνὴ, μέγας καὶ οὐκ ἄγνωστος ὁ πρόδρομος.

+

Οὗτος ἦν ὃν εἷπον Ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ἔμπροσθέν μου +γέγονεν, ὅτι πρῶτός μου ἦν.

c +

Ὀνομάσας τὸν μάρτυρα τὸν ὁμογνώμονα καὶ ὁμώνυμον +αὐτῷ, καὶ μεγάλῃ δείξας ἀποχρησάμενον τῇ φωνῇ πρὸς τὴν + τοῦ κηρύγματος διακονίαν, ἐπάγει χρησίμως καὶ τῆς μαρτυρίας +τὸν τρόπον· ἐν τούτῳ γὰρ μάλιστα σύμπαν ἦν τὸ +ζητούμενοv. τί οὖν ἄρα τὸν τοιοῦτον Ἰωάννην ἀνακεκραγότα +περὶ τοῦ Μονογενοῦς εὑρήσομεν; Ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος +ἐμπροσθέν μου γέγονεν ὅτι πρῶτός μου ἦν ; βαθὺς ὁ λόγος, καὶ + πολλὴν ἐφ᾿ ἑαυτῷ τὴν βάσανον ἀπαιτῶν· ἡ μὲν γὰρ πρόχειρος d +τοῖς πολλοῖς καὶ τετριμμένη διάνοια, τοιαύτη τις οὖσα +τυγχάνει· ὅσον γὰρ ἧκεν εἰς τὸν τῆς γεννήσεως χρόνον τῆς +μετὰ σαρκὸς, προεβάδιζε τοῦ Σωτῆρος ὁ βαπτιστὴς, ἠκολούθει +δε πὼς καὶ ὀπίσω τρέχων ἐφαίνετο μησὶν ἓξ ὑστερίζων + ὅλοις ὁ Ἐμμανουὴλ, ὡς ὁ μακάριος ἱστόρησε Λουκᾶς. +τοῦτο λέγειν οἴονται τὸν Ἰωάννην τινὲς, ἵνα νοῆται τοιώσδε +῾Ο ὀπίσω μου ἐρχόμενος κατὰ τὸν τῆς ἡλικίας χρόνον, ἔμπροσθέν +μου γέγονεv. ἀλλ᾿ ἔστιν ἰδεῖν τὸν ὀξυωπέστερον τοῖς θείοις e +ἐνατενίζοντα θεωρήμασι, πρῶτον μὲν, ὅπως εἰς ἐξιτήλους + ἐννοίας ὁ λόγος ἡμῖν εἰσφέρεται, καὶ μακράν που τῶν +ἀναγκαίως ζητουμένων ἀποδημεῖ. παρελήφθη γὰρ μάρτυς +ὁ ἅγιος βαπτιστὴς, οὐχ ἵνα τῷ τῆς γεννήσεως χρόνῳ, +ποτὲ μὲν ὑστερίζοντα, ποτὲ δὲ αὖ πάλιν προτερεύοντα +14. Haec ὅτι πρῶτός μου ἦν assumpta ex Β. e suo addidit Migne. 16. τετριμμένη] +τετρομένη (sic) Β. 20. Λοῦκας ἱστορήσας Β. 22. κατὰ τὸν +τῆς ἡλικίας χρόνον ante ὁ transponit Ed. edidi ex Β. 24. ὅπως om. Β. +25. ἐννοίας—εἰσφέρεται] ἡμῖν ἐννοίας ὁ λόγος ἐκφέρεται Β. + + +Supra ver. 14. δείξη χριστὸν, ἀλλ’ ὡς συντεθεαμένος “ τὴν δόξαν αὐτοῦ, +“ δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρὸς πλήρης χάριτος καὶ +“ ἀληθείας.”

+98 Α. a

Ποῖον οὖν ἄν τις ἐφαρμόσαι λόγον τοῖς οὕτως ἀκαίρως +εἰσβεβηκόσι διηγήμασιν; ἢ πῶς ἄν τις ἡμῖν ἑρμηνεύσοι +σαφῶς, εἰς ποσότητα χρόνου λαβὼν τὸ ζητούμενον, τουτέστιν +Ὀ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἔμπροσθέν μου γέγονε ; κείσθω +γὰρ δὴ καὶ ὁμολογουμένως τὸ κατόπιν ἔρχεσθαι τοῦ βαπτιστοῦ +τὸν κύριον, ἅτε δὴ γεγονότα τῷ χρόνῳ τῷ κατὰ τὴν +σάρκα δεύτερον· κατὰ τίνα τρόπον καὶ ἔμπροσθεν αὐτοῦ γενή- +σεται, κατὰ χρόνον δὲ δηλονότι; καλεῖ γὰρ εἰς τοῦτον ἡμᾶς +b τὸν νοῦν ἡ τοῖς προλαβοῦσιν ἀναλόγως ὀφειλομένη τάξις τε +καὶ ἀκολουθία. ἀλλ’ οἶμαι τοῦτο παντί τῳ γενέσθαι σαφὲς, +ὡς οὐκ ἃν εἴη τῶν ἐνδεχομένωv. τὸ γὰρ ὑστερίζον τινὸς +κατὰ χρόνον, οὐκ ἄν ποτε φθάσαι τὸ ἡγούμενοv. οὐκοῦν +ἀμαθὲς κομιδῇ, καὶ παντελῶς ἀπίθανον, περὶ χρόνου τοῦ +κατὰ τὴν σάρκα τὸν ἅγιον εἰπεῖν οἴεσθαι βαπτιστήν Ὀ +ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἔμπροσθέν μου γέγονεν· ἀκολούθως δὲ +μᾶλλον τῷ ἡμῖν προτεθέντι σκοπῷ νοοῦντες αὐτὸ, τοιώσδε +c πὼς εἰρῆσθαι πιστεύσομεv. χαριέντως ὁ μακάριος βαπτιστὴς 20 +ἀπὸ τοῦ κατὰ συνήθειαν σχήματος ἀναφέρει τὸν +λόγον, ἐπὶ ποιότητα πραγμάτων πνευματικὴν, καὶ ὥσπερ +ἀπό τινος εἰκόνος τῶν καθ’ ἡμᾶς εἰς ἐξήγησιν ἔρχεται +νοημάτων λεπτομερεστέρων.

+

Φιλεῖ μὲν γάρ πὼς ἀεὶ τὸ ἡγεῖσθαι πεφυκὸς, τῶν ἕπεσθαι +λεγομένων ὑπάρχειν ἐπιδοξότερον, παραχωρεῖ δὲ τοῖς ἡγου- +μένοις τὰ ἑπόμενα· οἷον ὁ χαλκευτικὴν ἀκριβώσας τέχνην, +d ἢ τεκτονικὴν τυχὸν, ἢ ὑφαντικὴν, ἡγεῖται πὼς, καὶ τὸ ἄμεινον +ἔχει τοῦ κατὰ μαθητείαν ἕπεσθαι νοουμένου, καὶ εἰς τὸ +τελείως εἰδέναι βαδίζοντος· ἀλλ’ ὅταν ὁ τοιοῦτος τὴν τοῦ +Ι. συντεθεμένος Β. 5. ἡμῖν om. Β. 6. σαφῶς Β. σοφῶς Ed. +8. δὴ om. Β; an hic aut lin. sq. nescio. 10-12 ἔμπροσθεν — ἡ ora. Ε. +10 γενήσεται] γενέσθαι Β. 15. καττὰ ]+ τὸν Ed. invito Β. 20. πιστεύομεν +Β. 28. πὼς καὶ τὸ ἄμεινον ἔχει οm. Β. + + +διδάσκοντος ὑπεραναβαίνῃ τέχνην, καὶ κατόπιν ἐάσας αὐτὴν +ἐργάζηται τὸ ἄμεινον, οὐκ ἀκόμψως ἐρεῖν τὸν νενικημένον +ὑπολαμβάνω περὶ τοῦ νικήσαντος μαθητοῦ Ὀ ὀπίσω μου +ἐρχόμενος, ἔμπροσθέν μου γέγονε. κατὰ τοῦτο τοίνυν + μετακομίζων τὸ σχῆμα τὴν τοῦ θεωρήματος δύναμιν, ἐπί τε +τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ καὶ τοῦ ἁγίου βαπτιστοῦ, +νοήσεις ὀρθῶς· δέχου δὲ τὰ καθ’ ἕκαστον ἐξ ἀρχῆς. ἐθαυμάζετο e +μάζετο παρὰ πάντων ὁ βαπτιστὴς, πολλοὺς ἐποίει τοὺς +μαθητὰς, ὄχλος αὐτὸν περιέθει τῶν βαπτιζομένων πολὺς, + ἠγνοεῖτο δὲ καίτοι κρείττων ὢν ὁ Χριστὸς ἐλάνθανεν ὅτι +Θεὸς ὑπῆρχεν ἀληθινός· ἐπειδὴ δὲ ἠγνοεῖτο, θαυμαζομένου +τοῦ βαπτιστοῦ, ἐδόκει πὼς καὶ ὑστερίζειν αὐτοῦ· ἐβάδιζεν +ὀπίσω βραχὺ τὸ μεῖζον ἔχοντος ἔτι κατὰ τιμὴν καὶ δόξαν +τὴν ἐν ἀνθρώποις ἐκείνου· ἁλλ’ ὁ ἐρχόμενος ὀπίσω γέγονεν + ἔμπροσθεν, μείζων Ἰωάννου καὶ κρείττων ἀναδεικνύνενος. μένος. ὁ a 99 A. +μὲν γὰρ ἤδη Θεὸς ὑπάρχων διὰ τῶν ἔργων ἀπεκαλύπτετο, ὁ +δὲ τῆς ἀνθρωπότητος οὐκ ἀναβαίνων τὸ μέτρον, ὀπίσω λοιπὸν +γεγονὼς εὑρίσκεται. οὐκοῦν αἰνιγματωδῶς ὁ μακάριος ἔφασκε +βαπτιστής Ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἔμπροσθέν μου γέγονεν, ἀντὶ + τοῦ Ὁ ποτὲ κατόπιν τῆς ἐμῆς ὑπάρχων τιμῆς, ἐπιδοξότερος +ὤφθη, καὶ ἀσυγκρίτοις ὑπεροχαῖς τὸ ἐμοὶ πρέπον τε καὶ +προσὸν ὑπερεκτρέχει μέτροv. οὕτω νοοῦντες τὸ εἰρημένον, +μάρτυρα τῆς δόξης τοῦ Μονογενοῦς εὑρήσομεν αὐτὸν, καὶ b +οὐκ εἰκαίων πραγμάτων ἄκαιρον ἐξηγητήv. τὸ γὰρ μείζονα + λέγειν ἑαυτοῦ τὸν Χριστὸν, μεγάλην ἔχοντος ἐπὶ ἁγιότητι +τὴν ὑπόληψιν, τί ἃν ἕτερον εἴη λοιπὸν, ἢ δόξαν αὐτῷ τὴν +ἐξαίρετον ἐπιμαρτυρεῖν; ὅτι πρῶτός μου ἦv. ἔμπροσθεν μου +γέγονεν εἰπὼν, ἀναγκαίως ἐπιφέρει τό Ὄτι πρῶτός μου ἢν, +πρεσβυτάτην αὐτῷ τὴν δόξαν ἀνατιθεὶς, καὶ τὸ προὔχειν +11. θαυμαζομένου Β. τὸ θαυμαζόμενον Ed. Ad ἠγνοεῖτο, D mg. noat σχ ( = +σχόλιον) ἤτοι ὁ θεότης; et ad αὐτοῦ, ἤγουν τοῦ βαπτιστοῦ αὐτοῦ. 15 Ἰωάννου +μείζων inverso ordine Β, 17. λοιπὸν] + καὶ Ed. invito Β. 18 εὑρίσκεται +om. lacuna facta. 22. ὑπερεκτρέχει correxi ex Cord. post Migne. ὐπερεκτρέχοι +Ed. 24. εἰκαίων] οἰκείων Cord. ` ὅτι πρῶτός μου ἦν] ὅτι ὁ +ὀπίσω μου ἐρχόμενος e suo Migne. 28. ὃ pro ὅτι Β. 29. ἀντιτιθεὶς Β. +repugnantibus a. Cord. qui ἀνατίθησι exhibent. προέχειν a. + + +ἁπάντων οὐκ ἐν χρόνῳ προσγεγονὸς, ἀλλ’ ἐνυπάρχον ἄνωθεν +c ὡς Θεῷ κατὰ φύσιν, διαβεβαιούμενος. ἦν γάρ μου πρῶτος, +φησὶν, ἀντὶ τοῦ ἀεὶ καὶ διὰ παντὸς ἀμείνων καὶ ἐπιδοξότερος· +διὰ δὲ τῆς πρὸς ἕνα τῶν γενητῶν συγκρίσεως, ἡ κατὰ +πάντων ψῆφος τῷ ὑπὲρ πάντας συνάγεται. οὐ γὰρ ἐν τούτῳ +καὶ μόνον τὸ μέγα καὶ ἀξιάγαστον τοῦ Υἱοῦ θεωρήσομεν +ἀξίωμα, ἐν τῷ τὴν Ἰωάννου δόξαν ὑπερδραμεῖν, ἀλλ’ ἐν τῷ +πάσης ὑπερκεῖσθαι γενητῆς οὐσίας.

+

“Οτι ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν.

+d +

Ἀποδέχεται διὰ τούτων τὴν ἀληθῆ τοῦ βάπτ’ ἱστοῦ μαρτυρίαν +ὁ Εὐαγγελιστὴς, καὶ σαφῆ ποιεῖται τὴν ἀπόδειξιν τῆς +τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ὑπεροχῆς, καὶ τοῦ κεκτῆσθαι τὸ πλέον +οὐσιωδῶς κατὰ παντὸς γενητοῦ, κατά τε τὴν δόξαν αὐτὴν, +περὶ ἧς ὁ λόγος μάλιστα νῦν, καὶ τὸν ἐπὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν +ἀγαθοῖς εὐκλεᾶ κατάλογοv. ἄριστα γάρ μοι, φησὶ, καὶ ἀληθέστατα +λέγων ὁ βαπτιστὴς ἀναφαίνεται περὶ τοῦ Μονο- +e γένους “ Ὅτι πρῶτός μου ἦν,” τουτέστι, πολὺ δὴ κρείττων +καὶ ἀμείνωv. ἐπεὶ καὶ παντες ἡμεῖς οἱ εἰς ’τον τῶν ἀγίων κατατεταγμένοι +χορὸν, τὸ ἴδιον αὐτοῦ καταπεπλουτήκαμεν ἀγαθὸν, +καὶ τοῖς ἐκείνου μᾶλλον ἤπερ τοῖς ἑαυτῆς ἐπισεμνύνεται +πλεονεκτήμασιν ἡ ἀνθρώπου φύσις, ὅταν ὅταν τι τῶν +ἀξιαγάστων εὑρίσκηται· ἀπὸ γὰρ τοῦ πληρώματος τοῦ Υἱοῦ, +καθάπερ ἐξ ἀεννάου πηγῆς, ἡ τῶν θείων χαρισμάτων ἀναβλύζουσα +δόσις εἰς ἑκάστην ἔρχεται ψυχὴν, ἥπερ ἃν φαίνοιτο +100 Α. a τοῦ λαβεῖν ἀξία. εἰ δὲ χορηγεῖ μὲν ὡς ἐκ φυσικοῦ πληρώματος +ὁ Υἱὸς, χορηγεῖται δὲ ἡ κτίσις· πῶς οὐκ ἂν νοοῖτο +λοιπὸν οὐχ ὁμοίαν ἔχων τοῖς ἄλλοις τὴν δόξαν, ἀλλ’ ἥπερ +2. μου om. a. 6. κοὶ prius om. a. Statim μόνον B.a. μόνῳ Cord. Ed. +Υἱοῦ] Θεοῦ Cord. 14. μάλιστα νῦν Β. μάλα νυνὶ Ed. 17. δὴ et καὶ +ἀμείνωv. ἐπεὶ καὶ πάντες om. Β., invitis Cord. et (iit vid.) a. 18. ἁγίων] +πιστῶν a. 19. τὸ ἴδιον — ἀγαθὸν] ἐκ τῶν ἰδίων αὐτοῦ πεπλουτήκαμεν ἀγαθῶν a. +καταπεπλουτήκαμεν Β. πεπλουτήκαμεν a. Cord. Ed. 20. ἑαυτῆς ἔπι om. Β. +Haec clausula deest in Catenis. 24. εἴπερ Cord. 27. τοῖς ἄλλοις ἔχων +inverso ordine B., invitis Catenis. + + +ἃν πρέποι τῷ ἐκ Θεοῦ Μονογενεῖ, φύσεως οἰκείας ἔχοντι +καρπὸν τὰ κατὰ πάντων πλεονεκτήματα, καὶ τῆς πατρικῆς +ἰδιότητος ἀξίωμα τὴν ὑπεροχήν; οἶμαι δὲ ἔγωγε καὶ τὸν +σοφώτατον Παῦλον περὶ τῆς τῶν ὅλων διαλαβόντα φύσεως, + κεκινῆσθαι διὰ τούτων εἰς ἐννοίας ἀληθεῖς, οὕτω τε λοιπὸν +ὡς πρὸς τὴν κτίσιν εἰπεῖν 1 ἴ’ γὰρ ἔχεις ὁ οὐκ ἔλαβες; b 1 Cor. iv. 7. +μετὰ γὰρ τοῦ εἶναι, καὶ τὸ εὖ εἶναι τοιώσδε τυχὸν τῆ κτίσει +θεόσδοτον, ἔχει δὲ οἴκοθεν οὐδὲν, πλουτεῖ δὲ μόνον τὴν τοῦ +διδόντος φιλοτιμίαv. σημειωτέον δὲ πάλιν, ὅτι πλήρη, + τουτέστιν, ἐν πᾶσι παντέλειον εἶναί φησι τὸν Υἱὸν, καὶ +τοσοῦτον ἀφεστῶτα τοῦ κατά τι γοῦν ἐπιδεᾶ καθεστάναι, ὡς +καὶ πᾶσι δύνασθαι χορηγεῖν, τὸ ἐλαττοῦσθαι παραιτούμενον +καὶ τῆς οἰκείας ὑπεροχῆς ἀεὶ τὸ μέγεθος ἐν ταὐτότητι +διασώζοντα.

+c +

Καὶ χάριν ἀντὶ χάριτος, ὅτι ὁ νόμος Μᾶ Μωυσέως ἐδόθη, ἡ +χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ χριστοῦ ἐγἐετο.

+

Λαμπροτέραν τῆς ἐν ἅπασιν ἀνθρώποις εὐκλείας τὴν τοῦ +Μονογενοῦς ἀναπεφάνθαι δόξαν εἰπὼν, καὶ τὸ ἐν ἁγιότητι +μέγεθος ἀσύγκριτον αὐτῷ πρὸς τοὺς ἁγίους εἰσφέρων, ἀπὸ + τῶν εἰς ἄκρον ἀναβεβηκότων ἀρετῆς ποιεῖσθαι σπουδάζει +τοῦ προτεθέντος σκοποῦ τὴν ἀπόδειξιv. περὶ μὲν οὖν Ἰωάννου +φησὶν ὁ Σωτῆρ’ “ Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐκ ἐγήγερται ἐν d S. Matth. xi, 11. +“ γεννητοῖς γυναικῶν μείζων Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ. +ἀλλὰ τὸν οὕτω μέγαν καὶ ἀξιοζήλωτον παρέστησεν ἤδη, + καθάπερ αὐτός φησιν, ἀνακεκραγότα καὶ μεγάλῃ λέγοντα τῆ +φωνῇ “ Ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ἐμπροσθέν μου γέγονεν, Supra ver. 15. +“ ὅτι ὅτι πρῶτός μου ἦν.’’ ἡττωμένης δὲ τῆς Ἰωάννου δόξης, +καὶ παραχωρούσης τῷ Μονογενεῖ, πῶς οὐκ ἀνάγκη λοιπὸν +ἐννοεῖν μηδένα τῶν ἄλλων ἁγίων εἰς τὸ ἴσον ἀναφέρεσθαι +2. κατὰ om. Β. invitis Catenis. τῆς assumptum ex a. Cord. 8. μόνον +Β. μόνην Ed. Statim τὴν posl διδόντος transponit Β. 10. φησι om. Β. +19. εἰσφέρων B.D.E. Migne. εἰσφέρον Ed. 21. οὖν assumptum ex Ε. + + +e μέτρον τῷ Σωτήρι’ χριστῷ, κατά γε τὸν τῆς εὐκλείας λόγον, +ὃς ἐν τῇ τῶν ἔργων θεωρεῖται λαμπρότητι; οἱ μὲν οὖν κατὰ +τοὺς τῆς ἐπιδημίας καιροὺς γεγονότες ἅγιοι, τὴν Ἰωάννου +πλεονεκτεῖν οὐκ ἃν ἔχοντες ἀρετὴν, οὐδὲ τὸ ἐκείνῳ προσὸν +ἀναβαίνοντες μέτρον, παραχωρήσουσι σὺν αὐτῷ τὸ νικᾶν τῷ +Χριστῷ, εἴπερ ἔχων ἐν ἀγαθοῖς τὸ ἀκρότατον ὁ μακάριος +βαπτιστὴς, καὶ τρόπον ὑπερβολῆς καταλελοιπὼς οὐδένα, τὴν +ἐπ’ ἐλάττοσι ψῆφον οὐ διὰ τῆς ἑτέρου λαμβάνει φωνῆς, ἀλλ’ +101 Α. a αὐτὸς ἑαυτοῦ κατεσφράγισε τὸ πρᾶγμα, λέγων, ὡς ἅγιος +ἀληθῶς. ἐπειδὴ δὲ καὶ τῶν ἀρχαιοτέρων ἁγίων ἐχρῆν ἄνα. +φαίνεσθαι κρείττονά τε καὶ μείζονα τὸν Ἐμμανουὴλ, ἀναγκαίως +ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς ἐπὶ πρῶτον ἔρχεται τὸν +Exod. xxxiii. 12. ἱεροφάντην Μωυσέα, πρὸς ὃν εἴρητο παρὰ Θεοῦ “ Οἶδά σε +“ παρὰ πάντας, καὶ χάριν εὗρες παρ’ ἐμοί.’ ὅτι γὰρ ἐγινώσκετο +παρὰ πάντας τῷ Θεῷ, καὶ διὰ τούτου πάλιν ἡμεῖς +Num.xii. 6-8. τισόμεθα “ Ἐὰν γένηται, φησὶ, προφήτης ὑμῶν Κυρίῳ, ἐν +b “ ὁράματι ὁράματι αὐτῷ γνωσθήσομαι καὶ ἐν ὕπνῳ λαλήσω αὐτῷ. +“ οὐχ οὐχ οὕτως ὡς ὁ θεράπων μου Μωυσῆς, ἐν ὅλῳ τῷ οἴκῳ +“ μου μου πιστός ἐστι· στόμα κατὰ στόμα λαλήσω αὐτῷ, ἐν +“ εἴδει εἴδει καὶ οὐ δι’ αἰνιγμάτων.” ἔχοντος τοίνυν καὶ τοῦ πανσόφου +σοφοῦ Μωυσέως κατὰ τῶν ἀρχαιοτέρων ἁγίων τὴν οὕτω +μεγάλην ὑπεροχὴν, κρείττονά τε καὶ εὐκλεέστερον κατὰ +Col. i. 18. πάντα τρόπον ἐπιδεικνύει τὸν Μονογενῆ, ἵνα φαίνηται “ ἐν +“ πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων,” ὡς ὁ Παῦλός φησι· καὶ διὰ τοῦτο +λέγει Καὶ χάριν ἀντὶ χάριτος, ὅτι ὁ νόμος διὰ Μωυσεως ὲδόθη, +c ἡ χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο· οἶμαι γὰρ +ἔγωγε τοιοῦτόν τι βούλεσθαι δηλοῦν τὸν μακάριον Εὐαγγελιστήν. +ἀληθῆ, φησὶ, τὴν ὁμολογίαν ὁ μέγας ἐποιήσατο +βαπτιστὴς περὶ τοῦ Μονογενοῦς διαρρήδην ἀπαγγέλλων +Ι. γε] τε Β. Ε. 2. κατὰ τὸν τῆς ἐπιδημίας καιροῦ Β. 4. ὂν assumptum +ex Β. 9. ἑαυτοῦ] αὐτοῦ Β. τὸ om. Β. 12. Εὐαγγελιστὴς] βαπτιστὴς Β. +13. ἱεροφάντα Ε. 14. ὅτι γὰρ Β. ὃ cum lacuna Ε. lacuna D. Ed. 15. ἡμεῖς +om. Β. 1 6. προφήτης. φησὶν inverso ordine Β. Κυρίῳ accessit ex Β. +IQ. στόμα κατὰ στόμα λαλήσω αὐτῷ om. Β. 23. ἐπιδεικνύει Β. ἄπο· +δεικνύει Ed. + + +“ Ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ἔμπροσθεν μου γέγονεν, ὅτι Supra ver. 15. Ib. 16. +“ πρῶτός πρῶτός μου ἦν·’’ καὶ γὰρ “ ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ +“ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν.” καὶ νομιζέτω μηδεὶς, Ἰωάννου +μὲν ἢ καὶ τῶν ἄλλων ἁγίων οἳ κατὰ τοὺς τῆς ἐπιδημίας + γεγόνασι καιροὺς, ὑπερανίσχειν τὸν Μονογενῆ· ἡττᾶσθαι +γεμὴν κατὰ τὴν δόξαν τῶν ἀρχαιοτέρων, οἵπερ ἦσαν ἐν d +ἁγιασμῷ διαλάμποντες; κατὰ τοὺς ἄνωθεν τῆς ἐπιδημίας +χρόνους· θεωρήσει γὰρ αὐτὸν πολὺ τὸ Μωυσέως, φησὶν, +ἀναβαίνοντα μέτρον, καίτοι τὸ μεῖζον, ὡς πρὸς ἐκείνους, ἐν + ἁγιασμῷ κεκτημένου· παρὰ πάντας γὰρ αὐτὸν ἐγνωκέναι +σαφῶς ὁ νομοθέτης διεβεβαιώσατο. Ἰωάννης μὲν οὖν ἐξ +ἰδίας ἠλέγχετο φωνῆς, ὡς ὀπίσω δόξης ἐβάδιζε τοῦ Χριστοῦ· +ἔρχεται δὲ κατόπιν τῆς λαμπρότητος αὐτοῦ, καὶ οὐδὲν ὅλως +ἐπ’ ἐκείνῳ τὸ ζητούμενον, ἢ καὶ ἀποτραχῦνον τῆς ἀληθείας e + τὴν εὕρεσιν.

+

πόθεν οὖν ἄρα καὶ αὐτὸν εὑρήσομεν τὸν ἱεροφάντην +Μωυσέα τῆς τοῦ κυρίου δόξης ἡττώμενον; ἐξεταζέτω, +φησὶν, ὁ φιλομαθὴς τὴν δοθεῖσαν ἡμῖν διὰ τοῦ Σωτῆρος +χάριν εὐαγγελικὴν, ἀντὶ χάριτος τῆς νομικῆς τῆς διὰ Μωυσέως· + τότε γὰρ δὴ θεωρήσει τοσούτῳ κρείττονα τὸν Υἱὸν, +ὅσῳπερ ἃν φαίνοιτο τῆς κατὰ νόμον πολιτείας τὰ ἀμείνω +νομοθετῶν, καὶ πάντων ὁμοῦ τῶν διὰ Μωυσέως εἰσφέρων τὰ +βελτίονα. ὁ μὲν γὰρ νόμος φησὶ διὰ Μωυσέως ἐδόθη, ἡ χάρις a 102 Α. +καὶ ἡ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο. τίς οὖν ἄρα τοῦ + νόμου πρὸς τὴν διὰ τοῦ Σωτῆρος χάριν ἡ διαφορὰ, θεωρήσει +πάλιν ὁ φιλοζητητὴς καὶ ἑταῖρος ἱδρώτων ἀγαθῶν· ὀλίγα δὲ +ἡμεῖς ἐροῦμεν ἀντὶ πολλῶν, ἀμήρυτόν τινα καὶ μακρὸν τῶν +ἐπὶ τούτοις θεωρημάτων τὸν ἀριθμὸν ὄντα πιστεύοντες. +οὐκοῦν ὁ μὲν νόμος κατέκρινε τὸν κόσμον Συνέκλεισε γὰρ “ Συνεκλεισε γαρ Gal. iii. 22. + ὁ Θεὸς δι’ αὐτοῦ “ τὰ πάντα ὑπὸ ἁμαρτίαν,” ὡς ὁ Παῦλός +3. ἐλάβομεν] + καὶ χάριν ἀντὶ χάριτος Β. 5. καιροὺς γεγόνασιν inverso +ordine Β. Statim ὑπερανίσχειν Β. ὑπερανέχειν Ed. 12. ἰδίας] οἰκείας Β. +χριστοῦ Β. Υἱοῦ Ed. 17. Κυρίου Β. χριστοῦ Ed. 20. τοσοῦτον a. +27. Ad ἀμήρυτον adnotat Ε mg.: ἐκ τοῦ λεξικοῦ τοῦ ἁγίου Κυρίλλου: ἀτελεύτητος, +ἄφθαρτος. μακρὸν D.E. Migne. μακρὰν Ed. κοὶ μακρὸν μακρὸν Β. + + +b φησι· καὶ κολάσεσιν ἡμᾶς ἐνόχους ὄντας ἐδείκνυεν, ἐλευθεροῖ +Infra xii. 47. δὲ μᾶλλον αὐτὸν ὁ Σωτῆρ’· οὐ γὰρ ἦλθεν ἴκα κρίνῃ τὸν +“κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σώσῃ τὸν κόσμον.” καὶ χάριν μὲν +καὶ ὁ νόμος ἐδίδου, καλῶν ὅλως εἰς θεογνωσίαν, καὶ +τῆς τῶν εἰδώλων λατρείας ἐξέλκων τοὺς πεπλανημένους, καὶ +προσέτι τούτῳ καὶ τὸ φαῦλον ὑποδεικνὺς, καὶ διδάσκων τὸ +ἀγαθὸν, εἰ καὶ μὴ τελείως, ἀλλὰ παιδαγωγικῶς καὶ χρησίμως· +ἡ δὲ διὰ τοῦ Μονογενοῦς ἀλήθεια τε καὶ χάρις, οὐκ +c ἐν τύποις ἡμῖν εἰσφέρει τὸ ἀγαθὸν, οὐδὲ ὡς ἐν σκιᾷ χαράττει +τὰ συμφέροντα· ἀλλ’ ἐν λαμπροῖς καὶ καθαρωτάτοις διατάγμασι +καὶ πρὸς τελείαν τῆς πίστεως γνῶσιν χειραγωγεῖ· +Rom. viii. 15. καὶ ὁ μὲν νόμος πνεῦμα δουλείας ἐδίδου πρὸς φόβον, τὸ δὲ +πνεῦμα τῆς υἱοθεσίας ὁ χριστὸς εἰς ἐλευθερίαv. ὁ νόμος +1 Cor. vii. 19. ὁμοίως τὴν ἐν σαρκὶ περιτομὴν οὐδὲν οὖσαν εἰσφέρει· “H +“ περιτομὴ γὰρ οὐδέν ἐστιν,” ὥσπερ οὖν ὁ Παῦλος ἐπι- +στέλλει τισίν· ὁ δὲ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς χριστὸς τὴν ἐν +Rom.ii. 29. πνεύματι καὶ καρδίᾳ περιτομὴν διὰ τῆς πίστεως προξενεῖ. +d ὁ νόμος ὕδατι βαπτίζει γυμνῷ τοὺς μεμολυσμένους, μένους, ὁ Σωτῆρ’ +S.Matth. iii. 11. ”ἐν Πνευματι Ἁγίῳ καὶ πυρὶ. ὁ νόμος εἰς τὴν ἀντίτυπον +Heb. ix. τῶν ἀληθινῶν εἰσφέρει σκηνὴν, ὁ Σωτῆρ’ εἰς αὐτὸν ἀναΦέρει +lb. viii. 2. τὸν οὐρανὸν, καὶ εἰς τὴν ἀληθεστέραν εἰσάγει σκηνὴν, “ἣν +“ἔπηξεν ὁ Κύριος καὶ οὐκ ἄνθρωπος.’’ καὶ χαλεπὸν μὲν +οὐδὲν ἀποδείξεις τοῖς εἰρημένοις ἐπισωρεύειν ἑτέρας, τιμητέον +δ’ οὖν ὅμως τὸ μέτροv. πλὴν ἐκεῖνο χρησίμως τε καὶ ἀναγκαίως +e ἐροῦμεν· ὅτιπερ ὁ μακάριος Παῦλος ἐν ὀλίγοις ἔλυσε +τὸ ζητούμενον, περί τε τοῦ νόμου καὶ τῆς τοῦ Σωτῆρος +2 Cor. iii. 9. χάριτος εἰπών “ Εἰ γὰρ τῇ διακονίᾳ τῆς κατακρίσεως δόξα, +“ πολλῷ μᾶλλον περισσεύει ἡ διακονία τῆς δικαιοσύνης ἐν +“ δόζη.’’ διακονίαν μὲν γὰρ κατακρίσεως τὴν διὰ Μωυσέως +φησὶν ἐντολὴν, διακονίαν δὲ δικαιοσύνης, τὴν παρὰ τοῦ +2. αὐτὸν Β. E. αὐτὸς D. Ed. 3 σώσῃ τὸν κόσμον Β. σωθῇ ὁ κόσμος Ed. +8. Assumpta δὲ ex Β. Ε., τε ex Β. 9 σκιά Β. σκιαῖς Ed. 12. πνεῦμα +δουλείας] πνεύμονα νόμου δούλου Ε. 17. καρδίαν Ε. τῆς assumptum ex Β. +22. καὶ prius assumptum ex Β. Ε. 24. τε om. Β. 28. ἐν assumptum +ex Β. + + +Σωτῆρος ὀνομάζει χάριν, ᾗ καὶ τὸ πλέον ἐν δόξη κεκτῆσθαι +χαρίζεται, τὴν τῶν πραγμάτων ἄριστα δοκιμάζων φύσιν, ὡς +πνευματοφόρος.

+

Οὐκοῦν ἐπειδήπερ ὁ μὲν κατακρίνων νόμος ἐδόθη διὰ + γέγονε δὲ διὰ τοῦ Μονογενοῦς ἡ δικαιοῦσα δικαιοῦσα πῶς πῶς a 103 A. +οὖν οὐκ ἀμείνων ἐν δόξῃ, φησὶν, ὁ δι’ οὗ τὰ κρείττω νενομο- +θέτηται; ἀληθεύσει δὴ οὖν καὶ ὁ μελῳδὸς ἐν Πνεύματι τὸν +κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν χριστὸν πάσης ὁμοῦ τῆς λαμπρᾶς +τῶν ἁγίων πληθύος ὑπερκεῖσθαι βοῶν “τίς γὰρ, φησὶν, ἐν Ps. lxxxviii. 7. + “ νεφέλαις ἰσωθήσεται τῷ κυρίῳ, ἢ τίς ὁμοιωθήσεται τῷ +κυρίῳ ἐν υἱοῖς Θεοῦ;" νεφέλαι μὲν γὰρ αἱ νοηταὶ, τουτεστιν, +οἱ ἅγιοι προφήται παραχωρήσουσι τὸ νικᾶν τῷ +χριστῷ, οἰήσονται δὲ δεῖν οὐδαμῶς ἰσομέτρῳ πρὸς αὐτὸν +ἁμιλλᾶσθαι τιμῇ, τὴν δευτέραν ἀποφερομένου τάξιν τοῦ b + παρὰ πάντας ἐγνωσμένου παρὰ Θεοῦ, τουτέστι Μωυσέως· +υἱοὶ δὲ οἱ χρηματίσαντες τοῦ Θεοῦ κατὰ τὸν τῆς ἐπιδημίας +καιρὸν, οὐκ ἀπαραλλάκτως ὁμοιωθήσονται τῷ κατὰ φύσιν +γἱῷ, ἀλλὰ τὸ οἰκεῖον ἐπιγνώσονται μέτρον, ὀπίσω μάλιστα +τεθεῖσθαι λέγοντος ἑαυτὸν τοῦ ἁγίου βαπτιστοῦ, περὶ οὗ + φησιν ὁ καρδίας εἰδώς “Οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυ- S. Matth. xi. 11. +ναικῶν μείζων Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ. ἀληθεύει δὴ οὖν +ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς, τεθεᾶσθαι λέγων “τὴν δόξαν Supra ver 14. +‘ αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρὸς,” τουτέστιν c +ἥπερ ἂν πρέποι τῷ ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Υἱῷ Μονογενεῖ, καὶ + οὐχὶ μᾶλλον τοῖς εἰς ἀδελφότητα κεκλημένοις αὐτοῦ, ὧν ἐστι +πρωτότοκος.

+1. χαρίζεται κεκτῆσθαι inverso ordine B. 4. ἐπειδήπερ] ὅπερ ἐπειδὴ Β. +ὁ. οὐν et ἀμείνων assumpta ex Β. 7. ἀληθεύει δὲ Β. 10 Α Κυρίῳ ad +κυρίῳ transilit Β. 12. οἱ om. Β. 13. δὲ om. Β. 15. Θεῶ Β. +16. χρηματίσαντες Β. χρηματήσαντες Cod.] χρι . . . τίσαντες D. χρι Ἐd. +Lacuna in Ε. 1 8. ὀπίσω—ἑαυτὸν] ὀπίσω μᾶλλον προστεθήσεσθαι λέγοντος +αὐτὸν Β. 22. λέγων om. Β. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Ι. +

Ότι μόνος κατὰ φύσιν Υἱὸς ἐκ Πατρὸς ὁ Μονογενὴς, ὡς ἐξ +αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῷ.

+

Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε· ὁ Μονογενὴς Θεὸνς ὁ ὢν εἰς +κόλπον τοῦ Πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήστο.

+d +

θΕΑ δὴ πάλιν ἐν τούτοις τοῦ πνευματοφόρου τὴν νῆψιν. +οὐκ ἠγνόησεν ὅτι πάντως ἐροῦσί τινες τὰ περὶ τοῦ γενοῦς +εἰρημένα πικρότερον βασανίζοντες Ἔφης, ὦ οὗτος, +Supra ver. 14. τεθεᾶσθαι “τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ +“ Πατρός· εἶτα δέον ἀπολεπτύνειν ἡμῖν τὴν ἐπὶ τούτοις +ἐξήγησιν, καὶ θεοπρεπές τι πρᾶγμα καὶ ἐξαίσιον εἰπεῖν, ἀπὸ +τῆς κατὰ Μωυσέως ὑπεροχῆς καὶ τῶν Ἰωάννου μέτρων +e ἐποιήσω τὴν ἀπόδειξιν, ὡς οὐκ ἐνὸν ἑτέρως ὁρᾶσθαι τὴν +δόξαν αὐτοῦ, καίτοι τοῦ μὲν μακαρίου προφήτου λέγοντος +Es. vi. 1—3. Ἡσαΐου “ Εἶδον τὸν κύριον σαβαὼθ καθήμενον ἐπὶ θρόνου +“ὑψηλοῦ καὶ ἐπηρμένου, καὶ πλήρης ὁ οἶκος τῆς δόξης +“αὐτοῦ, καὶ Σεραφὶμ εἱστήκεισαν κύκλῳ αὐτοῦ, ἓξ πτέρυγες +“ τῷ ἑνὶ, καὶ ἓξ πτέρυγες τῷ ἐνὶ, καὶ ταῖς μὲν δυσὶ κατεκά 104 A. +104 A. a “λυπτον τὸ πρόσωπον, καὶ ταῖς δυσὶ κατεκάλυπτον τοὺς +“πόδας, καὶ ταῖς δυσὶν ἐπέτοντο· καὶ ἐκέκραγον ἕτερος πρὸς +2. ὁ om. Β. 4. Θεὸς Β. υἱὸς D. Ed. Adnotat D rng. ὡς ἀπὸ τῆς ἑρμηνείας +στοχάζομαι, θεὸς γράφει ἀντὶ τοῦ υἱὸς ὁ ὃγιος. “ ” Georgius Trapezuntius, +qui affinitatem cum Ε arctam semper exhibet. 13. ἐνῆν B. 20. ἐπέτοντο +B. (309.) cf. Hom. Pasch. xi. 167 b. ἐπέταντο Ed. + + +“τὸν ἕτερον καὶ ἔλεγον Ἅγιος ἅγιος ἅγιος κύριος σαβαὼθ, +“πλήρης πᾶσα ἡ γῆ τῆς δόξης αὐτοῦ.” Ἰεζεκιὴλ δὲ πάλιν +διαρρήδην ἡμῖν ἀνακεκραγότος, ὅτι καὶ θεάσοιτο τὰ Χερουβὶμ, +στερέωμα μὲν ὡς ἐν εἴδει σαπφείρου ταῖς οἰκείαις + ἐπηρτημένον ἔχοντα κεφαλαῖς, ἐπὶ θρόνου δὲ ὁμοίως τὸν +κύριον σαβαώθ· λέγει γὰρ ἐπ’ αὐτῆς οὕτω τῆς λέξεως “Καὶ Εzek. i. 25-28. +“ἰδοὺ, φησὶ, φωνὴ ὑπεράνωθεν τοῦ στερεώματος τοῦ ὄντος +“ὑπὲρ κεφαλῆς αὐτῶν, καὶ ὑπεράνωθεν τοῦ στερεώματος τοῦ b +“ὑπὲρ κεφαλῆς αὐτῶν ὡς ὅρασις λίθου σαπφείρου, ὁμοίωμα + “θρόνου ἐπ’ αὐτοῦ, καὶ ἐπὶ τοῦ ὁμοιώματος τοῦ θρόνου +“ὁμοίωμα ὡς εἶδος ἀνθρώπου ἄνωθεν· καὶ εἶδον ὡς ὄψιν +“ἠλέκτρου ἀπὸ ὁράσεως ὀσφύος καὶ ἐπάνω, καὶ ἀπὸ ὁρά- +“σεως ὀσφύος καὶ ἕως κάτω, καὶ εἶδον ὡς ὅρασιν πυρὸς, +“καὶ τὸ φέγγος αὐτοῦ κύκλῳ ὡς ὅρασις τόξου, ὅταν ἦ ἐν + “τῇ νεφέλη ἐν ἡμέραις ὑετοῦ, οὕτως ἡ ὅρασις τοῦ φέγγους +“κυκλόθεν, αὕτη ἡ ὅρασις ὁμοιώματος δόξης Κυρίου.” +οὐκοῦν ἐπειδήπερ ἐλπίδος ἦν οὐ μακρὰν, τοιαῦτά τινα πρὸς c +ἡμᾶς ἐρεῖν οὐκ ὀλίγους τῶν ἀμαθεστέρων, ἀναγκαίως ὁ +μακάριος Εὐαγγελιστὴς ἀνακόπτειν αὐτῶν τὰς ἐπιχειρήσεις + ἐπείγεται λέγων Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε· αὐτὸς γὰρ Θεὸς +ὢν ὁ Μονογενὴς, ὁ ἐν κόλποις ὢν τού Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ταύτην +πρὸς ἡμᾶς ἐποιήσατο τὴν ἐξήγησιν, πρὸς μὲν τὸν ἱεροφάντην +Μωυσέα σαφέστατα δὴ λίαν εἰπὼν, ὅτι οὐδεὶς ὄψεται “τὸ Exod. xxxiii. 20. +“πρόσωπόν μου, καὶ ζήσεται·” πρὸς δέ γε τοὺς οἰκείους + κατὰ καιρὸν μαθητάς “Οὐχ ὅτι τὸν Πατέρα ἑώρακέ τις, εἰ Infra vi. 46. +“μὴ ὁ ὣν παρὰ τοῦ Θεοῦ, οὗτος ἑώρακε τὸν Πατέρα.” μόνῳ +γὰρ Υἱῷ τῷ κατὰ φύσιν ὁρατὸς ὁ Πατὴρ καὶ οὕτως, ὡς ἄν d +τις εἰκάσαι θεοπρεπῶς τὴν θείαν ὁρᾶν τε καὶ ὁρᾶσθαι φύσιν, +ἑτέρῳ δὲ τῶν ὄντων οὐδενί· διαψεύσεται γεμὴν οὐδαμῶς τῶν + ἁγίων προφητῶν ὁ λόγος, ἑωρακέναι βοώντων τὸν κύριον Es. vi. 1. +7. φησὶ om. Β. 8. Haec καὶ ὑπεράνωθεν τοῦ στερεώματος τοῦ ὑπὲρ κεφαλῆς +αὐτῶν assumpta ex Ε. Georgio Trapezuntio. (ὑπεράνω pro ὑπεράνωθεν +Alex. XII sub aster.) 17. τινα om. B. 18. οὐκ ὀλίγους assumpta +ex B.D.E. 20. Θεὸς ὢν hoc ordine D.E. ὢν om. B, 21. ὁ alt. assumptum +ex B. 23. δὴ et μου assumpta ex B. + + +σαβαώθ· οὐ γὰρ αὐτὸ κατ’ οὐσίαν τοῦθ’ ὅπερ ἐστὶν ἡ τοῦ +Θεοῦ φύσις τεθεᾶσθαι διισχυρίζονται, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ διαῤ- +Ezek. i. 28. ῥήδην ἀναβοῶσι λέγοντες “Αὕτη ἡ ὅρασις ὁμοιώματος δόξης +e “Κυρίου.” οὐκοῦν ἀπὸ τῶν καθ’ ἡμᾶς πραγμάτων αἰνιγματωδῶς +τὸ τῆς θείας δόξης ἀνεπλάττετο σχῆμα, καὶ μᾶλλον +ὁμοίωσις ἦν, ὡς ἐν πίνακι φέρουσα τὰ θεοπρεπῆ, τῆς ἐπὶ +τούτοις ἀληθείας εἰς τὴν ὑπὲρ νοῦν καὶ λόγον ἀναβαινούσης +Supra ver. 14. ὑπεροχήv. ἄριστα δὴ οὖν ὁ σοφώτατος Εὐαγγελιστής “Καὶ +“ἐθεασάμεθα λέγων τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοῦς +“παρὰ Πατρὸς, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας, ἀπὸ τῆς +κατὰ πάντων ὑπεροχῆς εἰσφέρει τοῦ λόγου τὴν ἀπόδειξιν. +Sap. xiii. 5. ὅνπερ γὰρ τρόπον “ἀπὸ καλλονῆς κτισμάτων ἀναλόγως” ἡ +105 Α. a τοῦ πάντων γενεσιουργοῦ θεωρεῖται δύναμις· καὶ “διη- +Ps. xviii. 7. “γοῦνται μὲν ἀφώνως οἱ οὐρανοὶ δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δὲ +“χειρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τὸ στερέωμα·” οὕτω πάλιν +ἀμείνων ἐν δόξῃ καὶ λαμπρότερος ὁ Μονογενὴς ἀναδειχθήσεται, +τὴν μὲν, ὅσον ἧκεν εἰς ὀφθαλμοῦ δύναμιν, κατάληψιν +ἀναβαίνων, ὡς Θεὸς, ἀφ’ ὧν δὲ τὴν κτίσιν νικᾷ, διὰ τούτων +ὡς ὑπάρχων ὑπὲρ αὐτὴν, νοούμενός τε καὶ δοξαζόμενος. +ταύτην μὲν οὖν οἶμαι, καὶ οὐχ ἑτέραν τὴν θεωρίαν ὠδίνειν +τοῦ προκειμένου τὴν δύναμιν· ἐπιτηρητέον δὲ πάλιν, ὅτι καὶ +b Μονογενὴ Θεὸν ἀποκαλεῖ τὸν Υϊὸv. καὶ ἐν κόλποις εἶναί φησι +τού Πατρὸς, ἵνα φαίνηται πάλιν τῆς πρὸς τὴν κτίσιν ὁμοφυΐας +ἔξω κείμενος, καὶ ἰδιάζουσαν ἔχων ἐκ Πατρὸς καὶ ἐν +Πατρὶ τὴν ὕπαρξιv. εἰ γὰρ ὄντως Θεός ἐστι Μονογενὴς, πῶς +οὐκ ἔστι κατὰ φύσιν ἕτερος, ὡς πρὸς ἐκείνους, οἵπερ εἰσὶ +κατὰ θέσιν θεοὶ καὶ υἱοί; νοηθήσεται γὰρ οὐκ ἐν πολλοῖς +ἀδελφοῖς ὁ Μονογενὴς, ἀλλ’ ὡς μόνος ὣν ἐκ Πατρός. ἐπειδὴ +δὲ κατὰ τὴν τοῦ Παύλου φωνὴν πολλῶν ὄντων, ἢ καὶ +2. αὐτοὶ Β. αὐτὸ Ed, 6. τὰ θεοπρεπῆ Β. θεοπρεπεῖ Ed. 9. λέγων om. Β, +10. Haec πλήρης x. κ. ἀλ. ass. ex Β. 12. τρόπον om. Β. 20. μὲν om. Β. +21. δύναμιν Β. ἔννοιαν Ed. 22. μονογενῆ Θεὸν ἀποκαλεῖ τὸν υἱὸν b. Ed. μονογενῆ +Θεὸν ἀποκαλεῖ τὸν μονογενῆ υἱὸν Β. Ε catenis, μονογενῆ ἀποκαλεῖ τὸν υἱὸν a. μόνω +γενὴ Θεοῦ ἀποκαλεῖ τὸν υἱὸν Cord. τοῦ Πατρός φησι inv. ord. Β. 24. ἔξω κείμενος +B.a. ἐξοκείμενος Β.] ἐξῳκισμένος Cord. Ed. 26. ὡς om. a. 28. ὡς +pro ὁ Ε. invito Cord. 29. τοῦ assumptum ex B.a. Cord. ἢ om. B. habet a. + + +ὀνομαζομένων, ἔν τε οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς τῶν θεῶν, c +Θεός ἐστι Μονογενὴς ὁ Υϊὸς, ἔξω δηλονότι τῶν ἄλλων +κείσεται, καὶ οὐκ ἐν τοῖς κατὰ χάριν τετάξεται θεοῖς· ἔσται +δὲ μᾶλλον μετὰ Πατρὸς ἀληθινός· οὕτω γὰρ ἡμῖν ὁ Παῦλος + συναρμόττει λέγων “Ἡμῖν δὲ εἷς Θεὸς ὁ Πατὴρ, ἐξ οὗ τὰ 1 Cor. viii. 6. +“πάντα, καὶ εἷς κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, δι’ οὗ τὰ πάντα· +ἑνὸς γὰρ ὄντος κατὰ φύσιν Θεοῦ τοῦ Πατρὸς, οὐκ ἔξω τοῦ +εἷναι Θεὸς ὁ ἐξ αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῷ μενεῖ Λόγος, τῇ τοῦ +γεννήσαντος ἰδιότητι διαπρέπων, καὶ οὐσιωδῶς πρὸς τὸ ἴσον + ἀναβαίνων ἀξίωμα, κατά γε τὸ εἶναι κατὰ φύσιν Θεός.

d +

Διά τοι τοῦτο καὶ ἐν κόλποις αὐτὸν εἶναί φησι τοῦ Πατρὸς, +ἵνα πάλιν ἐννοῇς τὸ ἐν αὐτῷ καὶ ἐξ αὐτοῦ κατὰ τὸ ἐν +ψαλμοῖς εἰρημένον “Ἐκ γαστρὸς πρὸ ἑωσφόρου ἐξεγέννησά Ps. cix. 3. +“σε.” ὥσπερ γὰρ ἐν τούτῳ, τό Ἐκ γαστρὸς, διὰ τὸ ἐξ αὐτοῦ + καὶ γνησίως τίθησιν, ὡς ἐξ ὁμοιότητος πάλιν τῆς καθ’ ἡμᾶς· +πρόεισι γὰρ ἐκ γαστρὸς τὰ ἐξ ἀνθρώπων γεννώμενα· οὕτω +καὶ ὅτε τό Ἐν κόλπῳ φησὶ, μονονουχὶ βούλεται δηλοῦν ἐν τῇ +τοῦ Πατρὸς νηδύι· γεννώσῃ μὲν τὸν Υϊὸν ἐκφαντικῶς, ὡς ἐν e +ἐκλάμψει θεοπρεπεῖ καὶ ἀρρήτῳ τινὶ προόδῳ τῆ πρὸς ἰδίαν + ὑπόστασιν, ἐχούσῃ δὲ πάλιν αὐτὸν, ἐπεὶ μὴ κατὰ ἀποκοπὴν, +ἤτοι μερισμὸν τὸν κατὰ σῶμα, τὸ θεῖον ἐκ Πατρὸς προέκυψε +γέννημα. καὶ γοῦν ὁ Υϊός που φησὶν, ὡς εἴη μὲν αὐτὸς ἐν +Πατρὶ, ἔχοι δὲ αὖ πάλιν ἐν ἑαυτῷ τὸν Πατέρα. τὸ γὰρ ἴδιον +αὐτὸ τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας φυσικῶς διῆκον εἰς τὸν Υϊὸν, + ἐν αὐτῷ δείκνυσι τὸν Πατέρα· ἔχει δὲ αὖ πάλιν ὁ Πατὴρ ἐν +ἑαυτῷ τὸν Υϊὸν τῇ ἀπαραλλάκτῳ τῆς οὐσίας ταὐτότητι a 106 Α. +ῥιζούμενον, καὶ ἐκπεφυκότα μὲν ὡς ἐξ αὐτοῦ, πλὴν οὐ κατὰ +μερισμὸν ἣ διάστασιν τοπικὴν, ἀλλ’ ἐνυπάρχοντά τε καὶ ἀεὶ +συνυπάρχοντα· οὕτω δὴ μᾶλλον εὐσεβῶς τὸ ἐν κόλποις εἶναι + τοῦ Πατρὸς παραδεξόμεθα τὸν Υϊὸν, οὐ καθάπερ ἐξειλήφασί +2. ὁ Υἱὸς assumptum ex B.a. Cord. 5. καὶ pro ὁ Β. 11. αὐτὸν +post φησι transponit Β, invitis Catenis. 12. ἵν᾿ Ε. Statim πάλιν ἐννοῇς +hoc ordine B.a. Cord. ἐν om. B. ἐν αὐτῷ et ἐξ αὐτοῦ inter se transponit a. +23. δὲ Β.Ε. δ’ Ed. 25. δὲ Β. Ε. δ’ Ed. 26. τὸν Υϊὸν ἐν ἑαυτῷ inverso +ordine Β. Statim τῆ assumptum ex B.D.E. + + +Rom. iii. 8. τινες τῶν θεομαχεῖν εἰθισμένων, “ὧν τὸ κρῖμα ἔνδικόν ἐστι· +Mic. iii. 9. πάντα γὰρ τὰ ὀρθὰ διαστρέφουσι, κατὰ τὴν τοῦ προφήτου +φωνὴν, τὰς τῶν ἁπλουστέρων παραλύοντες ἀκοὰς, καὶ +1 Cor. xiii 12. 17. 11. “ἁμαρτάνοντες ἀφυλάκτως εἰς τοὺς ἀδελφοὺς, ὑπὲρ ὧν +“Χριστὸς ἀπέθανε.”

+

Τί γὰρ δὴ καὶ νοοῦσι καὶ λέγουσι καὶ διδάσκειν ἑτέρους +ἐπιχειροῦσιν, ἀναγκαῖον εἰπεῖν· εἰς τὸν κόλπον τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς τὸν Υϊὸν εἶναι τοῦ ἁγίου λέγοντος Εὐαγγελιστοῦ, +εἶτα τῶν τῆς Ἐκκλησίας τέκνων νοούντων ὀρθῶς, καὶ ἐκ +Πατρὸς καὶ ἐν Πατρὶ διὰ τοῦτο διαβεβαιουμένων ὑπάρχειν +αὐτὸν, καὶ τὸ ἐν γεννήσει γνήσιον ἀποσώζεσθαι δεῖν, καὶ +μάλα εἰκότως, φιλονεικούντων αὐτῶν, διαγελῶσιν εὐθὺς οἱ +πάσῃ μεθύοντες ἀμαθίᾳ, καὶ δὴ καὶ ἀποτολμῶσι λέγειν +c Λῆρος, ὦ οὗτοι, τὰ παρ’ ὑμῖν· οὐ γὰρ εὐπαιδεύτως τὰ περὶ +Θεοῦ δοξάζετε, διὰ τὸ ἐν κόλπῳ λέγεσθαι τοῦ Πατρὸς τὸν +Υἱὸν ἐκπεφυκέναι, πάντως αὐτὸν οἰόμενοι τῆς οὐσίας αὐτοῦ, +καὶ τῆς ἀγενήτου φύσεως εἶναι καρπὸν ἀνοήτως ὑπολαμβάνοντες. +ἢ γὰρ οὐκ ἠκούσατε, φασὶν, ἐν ταῖς εὐαγγελικαῖς +παραβολαῖς, ὅτε τοὺς περὶ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ Λαζάρου +λόγους αὐτὸς ἐποιεῖτο χριστὸς, ὅτι ἐγένετο δὲ ἀποθανεῖν τὸν +S. Luc. xvi. 22. Λάζαρον, “καὶ ἀπενεχθῆναι ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τὸν κόλ- +d “πον τοῦ Ἁβραάμ;” δώσετε δὴ οὖν διὰ τὸ ἐν κόλπῳ τοῦ +Ἁβραὰμ γενέσθαι τὸν Λάζαρον, ἐξ αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῷ κατὰ +φύσιν ὑπάρχειν αὐτὸν, ἢ τοῦτο μὲν παραιτήσεσθε λέγειν +ποιοῦντες ὀρθῶς, διὰ δὲ τοῦ κόλπου τὴν ἀγάπησιν νοεῖσθαι +καὶ αὐτοὶ σὺν ἡμῖν συγχωρήσετε; εἶναι τοιγαροῦν τὸν Υἱὸν +ἐν κόλπῳ φαμὲν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ἀντὶ τοῦ ἐν ἀγα- +Infra iii. 35. πήσει, καθὰ καὶ αὐτός που φησίν “Ὁ Πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν +“Υϊόν.”

+

Ἀλλ᾿ ὅταν τούτοις ἡμᾶς παίωσι τοῖς λόγοις οἱ φιλεπιτιμηταὶ, +e κἂν πρὸς μόνον τὸ διαλοιδορεῖσθαι γοργοὶ, τότε καὶ +6. κα primum et ἑτέρους assumpta ex Β. 14. ὑμῖν D.E. Migne. ἡμῖν Ed. +15. δοξάζεται Β. 30 ἡμᾶς τούτοις inverso ordine Β. 31. νᾶν Β. καὶ Ed. + + +ἡμεῖς ἀντεροῦμεν, τὸν ὀρθὸν τῆς ἀληθείας ἀντεξάγοντες +λόγον Ὁ κόλπος ἡμῖν, ὦ βέλτιστοι, σημαίνει καθ’ ὑμᾶς τὴν +ἀγάπησιν· τοῦτο γὰρ ἀρτίως λεγόντων ἠκούσαμεv. ἆρ’ οὖν, +ἐπειδήπερ “ἠγάπησεν ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον” κατὰ τὴν τοῦ Infra iii. 16. + Σωτῆρος φωνήν· “Ἀγαπᾷ δὲ Κύριος καὶ τὰς πύλας Σιῶν, Ps. lxxxvi. 2. +κατὰ τὸν ἅγιον ψαλμῳδὸν, ἀκινδύνως ἐροῦμεν ἐν κόλπῳ τοῦ +Θεοῦ καὶ Πατρὸς τόν τε κόσμον αὐτὸν καὶ τὰς τῆς Σιῶν +εἶναι πύλας; ὅταν δὲ λέγῃ καὶ πρὸς τὸν ἱεροφάντην Μωυσέα a 107 A. Exod. iv. 6. +“Εἰσένεγκε τὴν χεῖρά σου εἰς τὸν κόλπον σου, ἀγαπᾶν, Εχοδ. + εἰπέ μοι, προστάττει τὴν χεῖρα αὐτῷ, καὶ οὐχὶ μᾶλλον κατακρύφαντα +ἔχειν; εἶτα πῶς οὐ μέγαν ἐπὶ τούτοις ὀφλήσομεν +γέλωτα, μᾶλλον δὲ πῶς εἰς αὐτὸν οὐκ ἀσεβήσομεν τὸν +Πατέρα, πάντα ἐν κόλποις εἶναι λέγοντες αὐτοῦ, καὶ τὸ +μόνου τοῦ Μονογενοῦς ἐξαίρετον ἀγαθὸν κοινοποιοῦντες τοῖς + ἄλλοις, ἵνα πλέον ἔχοι μηδὲν παρὰ τὴν κτίσιν ὁ Υϊός;

+

Οὐκοῦν ταῖς ἐκείνων ἀβουλίαις ἐρρῶσθαι φράσαντες, ἐπὶ +τῷ εὐθεῖ τῆς ἀληθείας βαδιοῦμεν λογισμῶν, ὅταν ἐν κόλπῳ b +λέγηται τοῦ Πατρὸς ὁ Υϊὸς, ἐξ αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῷ νοοῦντες +αὐτόν· ἀναμαξάμενοι δὲ ἀκριβῶς τὴν τοῦ νοήματος δύναμιν, + οὕτως ἔχον αὐτὸ, καὶ οὐχ ἑτέρως, εὑρήσομεv. Μονογενὴς, +φησὶν, ὁ Θεὸς ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ Πατρὸς εκεῖνος εξηγήσατο. +ἐπειδὴ γὰρ ἔφη Μονογενῆ καὶ Θεὸν, τίθησιν εὐθύς Ὁ ὢν ἐν +τοῖς κόλποις τοῦ Πατρὸς, ἵνα νοῆται καὶ Υἱὸς ἐξ αὐτοῦ καὶ ἐν +αὐτῷ φυσικῶς, ἀντὶ τῆς οὐσίας τὸν κόλπον τοῦ Πατρὸς + εἰπὼν, ὡς ἐκ παραδείγματος σωματικοῦ. τύποι γάρ εἰσί πὼς +τῶν νοητῶν τὰ ἐμφανέστερα, καὶ χειραγωγεῖ πρὸς κατάληψιν c +τῶν ὑπὲρ ἡμᾶς τὰ ἐν ἡμῖν· λαμβάνεται δὲ πολλάκις ὡς ἐν +εἰκόνος τάξει τὰ σωματικὰ, καὶ λεπτοτέρων ἡμῖν θεωρημάτων +εἰσφέρει τὴν κατάληψιν, εἰ καὶ οὕτω νοεῖται κατὰ +8. ἱεροφάντα Ε. 1 6. ἐπὶ τῷ εὐθεῖ—λογισμῶν Β. ἐπὶ τὸν εὐθῆ — λογισμὸν Ed. +19. δύναμιν om. Ε., vacao facto. 20. αὐτὸ assumptum ex Β. μονογενὴς, +φησὶν, ὁ hoc ordine Β. ὁ μονογενὴς φησι Ed. Cord. 22. ἐν τῷ κόλπῳ Ε. ἐν +κόλπῳ Cord. 23. καὶ ἐν αὐτῷ om. Ε. vacuo facto. τοῦ Πατρὸς +assumptum ex Β. 25. πὼς εἰσὶ inverso ordine Β. 26. ἀφανέστερα Β. +29. εἰσφέρει—καιρὸν om. Β. + + +καιρὸν οἰκεῖον, ὡς ἂν εἰρῆσθαι δοκῇ, ὁποῖον εἶναί φημι τὸ +ἐπὶ Μωυσέως “Εἰσένεγκε τὴν χεῖρά σου εἰς τὸν κόλπον +“σου.” ἀδικήσει δὲ ὅλως τὸν λόγον οὐδὲν τὸ ἐν κόλπῳ +τεθεῖσθαι τοῦ Ἁβραὰμ τὸν Λάζαρον εἰπεῖν, συναγορεύσει δὲ +d μᾶλλον αὐτῷ, καὶ τοῖς ἡμετέροις συνδραμεῖται θεωρήμασι. +μόνον γὰρ οὐχὶ τοῦτό φησιν ἡ θεία γραφή· τεθνεὼς ὁ +Λάζαρος καὶ τὴν μετὰ σώματος καταλύσας ζωὴν, εἰς κόλπον +Ἀβραὰμ ἀπηνέχθη, ἀντὶ τοῦ ἐν υἱοῖς Ἁβραὰμ κατατέτακται· +πατέρα γὰρ πολλῶν ἐθνῶν τέθεικά σε πρὸς αὐτὸν ὁ Θεὸς, +Gen. xxii 5. οὕτω δέ που γέγραπται περὶ αὐτοῦ “Oti πατέρα πολλῶν +ἐθνῶν τέθεικά σε.”

+

Καὶ αὕτη έστιν ἡ μαρτθρί τοῦ Ἰωάννου, ὅτε ἀπέστειλαν ὣ +e Ἰουδαῖοι ἐξ Ἱεροσολύμων ἱερεῖς καὶ Λευίτας ἵνα ἐρωτήσωσιν + αὐτόν Σὺ τίς εἶ; καὶ ὡμολόγησε καὶ οὐκ ἠρνήσατο· καὶ +ὡμολόγησεν ὅτι ἐΓὼ οὐκ εἰμὶ ὁ Χριστός.

+

Μέμνηται τῶν ἑαυτοῦ λόγων ὁ Εὐαγγελιστὴς, καὶ πλατύτερον +ἡμῖν ἐξηγεῖσθαι σπουδάζει, καλῶς γε σφόδρα ποιῶν, +ἅπερ ἤδη φθάσας ὡς ἐν κεφαλαίῳ συνειλημμένως καταμεμή- +Supra ver. 6. 7. νυκεν· εἰπὼν γάρ “Ἐγένετο ἄνθρωπος ἀπεσταλμένος παρὰ +108 Α a “Θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ Ἰωάννης. οὗτος ἦλθεν εἰς μαρτυρίαν, ἵνα 2 +“μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτὸς,” ἀναγκαίως εἰσφέρει καὶ τῆς +παρ’ αὐτοῦ γενομένης μαρτυρίας τὸν τρόπον· ὅτε γὰρ, φησὶν, +οἱ τῶν Ἰουδαικῶν ταγμάτων κατὰ νόμον καθηγηταὶ πρὸς αὐτὸν +ἀπεστάλκασιν ἱερεῖς καὶ Λευίτας, ἀναπυθέσθαι προστάξαντες, +τί ἂν λέγοι περὶ ἑαυτοῦ, τότε δὴ καὶ μάλα σαφῶς ὡμολόγησε, +πᾶσαν ἀποπτύσας αἰδὼ διὰ τὴν ἀλήθειαν· ἔφη γὰρ ὅτι ἐγὼ +4. τοῦ Ἁβραὰμ τίθεσθαι Β. συναγορεύει Β. 9. γὰρ Β. δὲ Ed. τέθεικά σε +πρὸς Β. τέθεικεν Ed. 11. τέθεικά σε] τέθεικεν αὐτὸν ὁ Θεός Β. 12-14. Verba +SS. Scripturae non plene exhibent Codd. qui pro ὅτε ἀπέστειλον—ἠρνήσατο καὶ +scribunt ἕως τοῦ (= usque ad), initium finemque verborum propositorum solum +exhibentes. 15. ὡμολόγηκεν D. ὡμολόγηται Ε. ἐγὼ οὐκ εἰμὶ hoc ordine Β. +οὐκ εἰμὶ ἐγὼ D.E. Ed. 18. συνειλημμένως D.E. συνειλημμένος Ed. 20. αὐτῷ +om. Β. 22. γενομένης παρ’ αὐτοῦ inverso ordine Β. 23. κατὰ νόμων Ε. +25. ὡμολόγησε Β. Migne. ὡμολόγηκε Ed. 26. ὑποπτύσας Migne. + + +οὐκ εἰμὶ ὁ Xριστός. οὐκοῦν οὐδὲ ἐγὼ, φησὶν, ὁ τοῦ βιβλίου +συγγραφεὺς διέψευσμαι λέγων περὶ αὐτοῦ “ Οὐκ ἦν ἐκεῖνος Supra ver. 8. +“ τὸ φῶς, ἀλλ᾿ ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός.”

b +

Καὶ Ηρώτησαν αὐτέ Τί οὖι; Ἡλίας εἰ; καὶ λέΓα Οὐκ εἰμί. + Ο προφήτης εῖ οὐ; καὶ ἀπεκρίθη Οὔ.

+

Ὡς ἐν ἐξηγήσει πάλιν εἰπών “ ὡμολόγησεν ὅτι ἐγὼ οὐκ Ib. 20. +“εἰμὶ ὁ Xριατός·” δεικνύειν πειρᾶται πῶς ἢ κατὰ τίνα +τρόπον ὁ τῆς ὁμολογίας γέγονε λόγος· καί μοι δοκεῖ διὰ +τούτων τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπαιδευσίαν βούλεσθαι γυμνοῦv. c + “ φάσκοντες γὰρ εἶναι σοφοὶ ἐμωράνθησαν·” καὶ ἐπὶ τῆ τοῦ Rom. i. 22. +νόμου γνώσει κατωφρυωμένοι, ἄνω τε καὶ κάτω τὰς διὰ +Μωυσέως προτείνοντες ἐντολὰς, καὶ πρὸς τοὺς τῶν ἁγίων +προφητῶν ἀπηκριβῶσθαι λόγους διισχυριζόμενοι, δι᾿ ὧν +ἐρωτῶσιν ἀπαιδεύτως, διὰ τούτων πολὺ λίαν ὄντες ἀμαθεῖς + ἐξελέγχονται· ὁ μὲν γὰρ ἱεροφάντης Μωυσῆς ὡς ἐν προφήτου +τάξει τὸν Κύριον ἀναδειχθήσεσθαι λέγων, προεκήρυττε τοῖς +υἱοῖς Ἰσραὴλ, ὅτι “Προφήτην ἐκ τῶν ἀδελφῶν σου ὡς ἐμὲ d Deut. xviii. 15, 16. +“ ἀναστήσει σοι Κύριος ὁ Θεός σου, αὐτοῦ ἀκούσεσθε· +“ κατὰ πάντα ὅσα ᾐτήσω παρὰ Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου ἐν + “ Xωρήβ.’ ὁ δὲ μακάριος Ἡσαίας, τὸν πρόδρομον ἡμῖν καὶ +προάγγελον εἰσφέρων “ Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, φησίν Es. xi. 3. S. Matth. iii. 3. +“ Ἑτοιμάσατε τὴν ὀδὸν τοῦ Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς +“ τρίβους αὐτοῦ·” καὶ τρίτος ἐπὶ τούτοις ὁ προφήτης Ἰωήλ +περὶ τοῦ Θεσβίτου φησίν· Ἡλίας δὲ οὗτος· “ Καὶ ἰδοὺ ἐγὼ Mal. iv. 4. 5. + “ ἀποστέλλω ὑμῖν Ἡλίαν τὸν Θεσβίτην, ὃς ἀποκαταστήσει +“ καρδίαν πατρὸς πρὸς υἱὸν, καὶ ἀπειθεῖς ἐν φρονήσει δι- S. Lac. i. 17. +“ καίων, ἵνα μὴ ἔλθω καὶ πατάξω τὴν γῆν ἄρδην.”

e +

Τριῶν ὄντων τοίνυν, οἵπερ ἥξειν ἠγγέλλοντο, Xριστοῦ +2. ἐκriνος D.E. ἐκεῖνο Ed. 13. ἀποκριβδσθαι (sic) . 18. σοι +assumptum ex B.D.E. 21. προαγγέλλων Β. 22. τὴν ὁδὸν τοῦ Β. τὰς +ὁδούς Ed. 25. Θεσβητην . 28. Xριστοῦ δηλονότι assumptum ex Β. + + +δηλονότι καὶ Ἰωάννου καὶ Ἡλίου, πλείους ἀφίξεσθαι προσ- +S Matth. xxii. 20. δόκωσιν Ιουδαιοι, ἵνα καὶ δικαίως ἀκούσωσι Πλανᾶσθε μὴ +“εἰδότες τὰς γραφάς.” διερωτήσαντες γὰρ τὸν μακάριον +βαπτιστὴν, καὶ μαθόντες ὅτι περ αὐτὸς οὐκ εἴη ὁ Χριστὸς, +ἀποκρίνονται Τί οὖν; Ἡλίας εἶ; καὶ λέγοντος Οὐκ εἰμὶ, δέον +αὐτοὺς περὶ τοῦ προδρόμου λοιπὸν ἀναπυνθάνεσθαι· τοῦτο +109 Α. a γὰρ ἦν ἔτι τὸ λεῖπον· ἀπαιδεύτως ἐπ’ αὐτὸν ἀνατρέχουσι τὸν +Χριστὸν, τὸν ὡς προφήτην διὰ τοῦ νόμου καταδηλούμενον. +ὅρα γὰρ τί φασιν οὐκ εἰδότες τὰ διὰ Μωυσέως Ὁ προφήτης +εἶ σύ; καὶ ἀπεκρίθη Οὔ· οὐ γὰρ ἦν αὐτὸς ὁ χριστὸς, καθὰ +καὶ φθάσας ἤδη διισχυρίσατο.

+

Τί σὺ λέγεις περί σεαυτοῦ; ἐΓὼ φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ +ἐρήμῳ.

+

Ως οὐδὲν εἰδότας ἐλέγχει γοργῶς, καὶ προφητικῇ πιστοῦται +b μαρτυρίᾳ τὴν ἐγχειρισθεῖσαν ὑπόθεσιν, ἤτοι διάνοιαν +αὐτῷ· ἥκω γὰρ, φησὶν, οὐδὲν ἕτερον ἐρῶν, ἢ ὅτι λοιπὸν ἐπὶ +θύραις ὁ προσδοκώμενος, μᾶλλον δὲ εἴσω θυρῶν ὁ Δεσπότης. +ἑτοιμάσθητε πρὸς ἥνπερ ἂν ἐπιτάττοι βαδίζειν ὁδὸν, ἐβαδίσατε +τὴν διὰ Μωυσέως, ἀναλάβετε τὴν διὰ ταύτην ταύτην +ὑμῖν ὁ τῶν ἁγίων προφητῶν προεκήρυττε χορός.

+c

Παράθεσις ῥήτων περὶ ὁδοῦ τῆς κατὰ χριστόν.

+Es. ii. 3.

ΗΣΑΙΑΣ. “Δεῦτε καὶ ἀναβῶμεν εἰς τὸ ὄρος τοῦ Κυρίου +“καὶ εἰς τὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ Ἰακὼβ, καὶ ἀναγγελεῖ ἡμῖν τὴν +“ὁδὸν αὐτοῦ, καὶ πορευσόμεθα ἐν αὐτῇ.”

+Ib.xxxv 8. 9.

ο αὐτός. “Ἔσται ἐκεῖ ὅλως καθαρὰ ὁδὸς, καὶ ὁδὸς ἁγία +1. πλείους] τελείους Β. 4. περ om. Β. 7. ἦν assumptiim ex D.E. +ἐστιν Β., omittens ἔτι sequens. λοῖπον (sic) Ε. λοιπὸν Migne. 12, 13. vv. 22 +23 adclit D mg. 15, διάνοιαν B. διακονίαν Ed. 18. ἐπιτάττοι Β. ἐπιτάττη +D. ἐπιτάττει Ed. ἐβαδίσατο D. 19. ἀναλάβετε Β. Ε. “suscipite” +Georg. Trap. ἀνελάβετο D. ἀνελάβετε Ed. 20. ὑμῖν Ε. “vobis” Georg. Trap. +ἥμιν Ed. 21. om. E. 23. ἡμῖν Β. Migne. ὑμῖν Ed. 25. ὅλως +καθαρὰ ὁδὸς Β. ὁδὸς καθαρὰ Ed. + + +“κληθήσεται, καὶ οὐκ ἔσται ἐκεῖ λέων, οὐδὲ τῶν θηρίων τῶν +“πονηρῶν οὐδὲν οὐ μὴ ἀναβῇ ἐκεῖ, οἱ δὲ διεσπαρμένοι +“πορεύσονται ἐν αὐτῇ.”

+

ο αὐτός. “Ἀρχὴν Σιῶν δώσω, καὶ Ἱερουσαλὴμ καρακα- d Es. xli. 27. + “λέσω εἰς ὁδόν.”

+

ο αὐτός. καὶ ἄξω τυφλοὺς ἐν ὁδῷ ἧ οὐκ ἔγνωσαν, καὶ Ιb. xlii. 16. +τρίβους οὓς οὐκ ᾔδεσαν πατῆσαι ποιήσω αὐτούς.

+

ΕΡΕΜΙΑΣ. “Στῆτε ἐπὶ ταῖς ὁδοῖς καὶ ἐρωτήσατε τρίβους Hier. vi. +“Κυρίου αἰωνίους, καὶ ἴδετε ποία ἐστὶν ἡ ὁδὸς ἡ ἀγαθὴ, καὶ + “βαδίζετε βαδίζετε ἐν αὐτῇ, καὶ εὑρήσετε ἁγνισμὸν ταῖς ψυχαῖς +ὑμῶν.

+

τίς οὖν ἐστιν ἡ ὁδὸς ἡ ἀγαθὴ καὶ ἁγνίζουσα τοὺς βαδί- +ζοντας ἐν αὐτῇ, αὐτὸς λεγέτω Χριστός “Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός. e Ιntra xiv. 6. +ver.”

+

Καὶ ἀπεσταλμένοι ἦσαν ἐκ τῶν φαρισαίων.

+

Οἱ παρὰ τῶν Ἰουδαίων ἀποστελλόμενοι· Λευῖται δὲ ἦσαν, +καὶ τῶν ἐν ἱερωσύνη τινες· ἀπαιδεύτως ἐρωτῶντες ἠλέγχοντο· +ἕτερον γὰρ εἶναι τὸν χριστὸν, ἕτερον δὲ τὸν διὰ τοῦ νόμου a 110 Α. +προφήτην ὑποτοπάσαντες ἔφασκον μετὰ τὸ φάναι τὸν ἅγιον +βαπτιστήν “Ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ὁ Χριστὸς,” “Ὁ προφήτης εἶ σύ;” Supra ver. 20. 21. + ἀλλ’ ἰδοὺ καὶ ἡ τῶν Φαρισαίων πληθὺς δοκησισοφοῦσα μᾶλλον +ἤπερ ὄντως ἀκριβῆ τῶν θείων λογίων τὴν γνῶσιν ἔχουσα +φωρᾶται· τί γὰρ ὅλως βαπτίζεις, φησὶν, εἰ σὺ οὐκ εἶ ὁ +χριστὸς οὐδὲ Ἡλίας οὐδὲ ὁ προφήτης; φαίνονται δὲ πάλιν, οὐ +μικρὰν ὠδίνοντες κατὰ τοῦ βαπτιστοῦ τὴν ἀπόνοιαv. οὐ γὰρ b + ἀξιοῦσι, κατὰ τὸ εἰκὸς, ἐν τῷ καταλόγῳ τῶν προσδοκωμένων +κατατάττειν αὐτὸν, τὴν δὲ ἑαυτοῖς συντεθραμμένην νοσοῦντες +ἀλαζονείαν, οὐδὲν εἶναι νομίζουσι, κἂν διὰ τῆς τοῦ προφήτου +7. οὓς Β. (Alex. XII.) ἃς Ed. (Vat.) 10. ἁγιασμὸν Migne. 12. ἐστιν +assumptum ex Β. 13. εἰμι] + ἡ ζωὴ Β. 14 Κοὶ] + οἱ Ed. invito Β. +Versum sequentem 25 subjungit Ed. invitis B.E. καὶ ἐρώτησαν αὐτὸν D. reliquum +D mg. 15. ἀποστελλόμενοι Β. ἀπεσταλμένοι Ed. 18. ὑποτοπήσαντες Β. +φάναι Β. φῆσαι Ed. 19. Ὁ om. Β. + + +Supra ver. 23. προαγγέλληται φωνῆς. ἀκούσαντες γὰρ ὅτι “Ἐγώ εἰμι +S.Matth. iii. 3. “φωνὴ φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ Ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν κυρίου, +τὸν λόγον οὐ παραδεξάμενοι, μονονουχὶ καὶ ἀνέδην ἐπιτιμῶσι +c λέγοντες Οὐδὲν, ὧ οὗτος, ἐν σοὶ τὸ ἀξιόπιστον, ἀλλ’ οὐδὲ +θαυμαστὸν ἢ μέγα· τί καὶ ὅλως βαπτίζεις; τί καὶ πράγματι +τηλικούτῳ τὸ μηδὲν ὅλως ἐπιχειρεῖς; ἔθος δὲ τοῦτο ποιεῖν +τοῖς ἀνοσίοις Φαρισαίοις, τὸν μὲν ἤδη παρόντα κατασμικρύνειν, +προσποιεῖσθαι δὲ μᾶλλον τιμᾶν τὸν ἀφιξόμενον· +ἵνα γὰρ ἀεὶ τὰς παρὰ τῶν Ἰουδαίων πραγματεύωνται τιμὰς, +καὶ χρημάτων ἑαυτοῖς προξενῶσι πορισμοὺς, οὐδένα τῶν +ἄλλων ὁρᾶσθαι βούλονται διαπρεπῆ. οὕτω γὰρ καὶ αὐτὸν +S.Matth. xxi. 38. ἀπέκτειναν τὸν κληρονόμον λέγοντες “Δεῦτε ἀποκτείνωμεν +d “αὐτὸν καὶ σχῶμεν τὴν κληρονομίαν αὐτοῦ.

+

Ἐγὼ βαπτίζω ἐν ὕδατι.

+e

Ἀνεξικάκως ὁ μακάριος βαπτιστὴς ἐπιτιμώντων ἀνέχεται· +εὐαφόρμως δὲ λίαν, τὴν ἐν τοῖς καθ’ ἑαυτὸν ἐξήγησιν ὑπόθεσιν +ἐποιεῖτο τοῦ σωτηρίου κηρύγματος· διδάσκει δὲ ἤδη +καὶ οὐχ ἑκόντας τοὺς παρὰ τῶν Φαρισαίων ἀποστελλομένους, +ὅτι περ εἴσω θυρῶν ὁ Χριστός. ἐγὼ μὲν γὰρ, φησὶ, +παιδαγωγικὸν εἰσφέρω τὸ βάπτισμα, τοὺς ἐξ ἁμαρτίας μεμολυσμένους +ἀπολούων ὕδατι πρὸς μετανοίας ἀρχὴν, καὶ ἐκ +τῶν ὑποβεβηκότων ἀνακομίζεσθαι διδάσκων ἐπὶ τὰ τελειότερα· +τοῦτο γὰρ ἦν ἔργω πληροῦν, ὃ κηρύττειν ἀπεστάλην +111 a Ἑτοιμάσατε δηλονότι τὴν ὁδὸν Κυρίου. ὁ δὲ τῶν μειζόνων +τε καὶ ἀξιολογωτάτων δοτὴρ, καὶ ἁπάσης τελειότητος τῆς +ἐπ’ ἀγαθοῖς χορηγὸς, μέσος ὑμῶν στήκει, ἀγνοούμενος ἔτι διὰ +τὴν ἐκ τῆς σαρκὸς περιβολὴν, τοσοῦτον ἐμὲ τὸν βαπτιστὴν +ὑπερτρέχων, ὡς οἴεσθαι δεῖν ἐμαυτὸν οὐδὲ ἐν οἰκέτου τάξει +4. οὐδὲ] + τὸ Ed. invito Β. 5. δὲ pro καὶ alt. Mignc. 6. τηλικούτῳ] +τοσούτω Β. ὅλως Β. ὢν D.E. Migne. ὂν Aub. 11. γὰρ om. Β. 14. Ἐγὼ +βαπτίζω ἐν ὕδατι Β.Ε. Ἀπεκρίθη αὐτοῖς ὁ Ἰωάννης praemittit D., qui versiim sequentem +27 in mg. exhibet, vv. 26, 27 Ed. 18. ἀποστελλομένους Β. ἀπεσταλμένους +Ed. 25. πάσης Β. + + +μετρεῖσθαι παρ’ ἐκείνῳ· τοῦτο γὰρ οἶμαι δηλοῦν τό Οὑκ +ἰκανος λύσαι αυτου τὸν ιμαντα του υποδηματος. πρᾶγμα +λέγων ἀληθὲς, ἕτερόν τι χρήσιμον ἐργάζεται· ταπεινοφρονεῖν +δὲ ἀναπείθει τὸν ἀλαζόνα Φαρισαῖον, ἑαυτὸν δὲ τύπον b + εἰσφέρει τοῦ πράγματος.

+

Ταῦτα δέ φησιν ἐν Βηθαβαρὰ γεγενῆσθαι πέραν τοῦ Ἰορδανου. +σημεῖον ὥσπερ καὶ τοῦτο τιθεὶς μνήμης ἀκριβοῦς καὶ +λεπτῆς. πεφύκαμεν γάρ πὼς καὶ εἰθίσμεθα πάντες, ὡς ἔπος +εἰπεῖν, ἐν τοῖς περὶ τῶν ἀναγκαίων διηγήμασι μεμνῆσθαι καὶ + τόπων, ἐν οἷς αὐτὰ γενέσθαι συμβέβηκεν.

+

ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑTΑ ΙΩΑΝΝΗΝ +ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ, ΒΙΒΛΙΟΝ Α΄.

+c +2. λύσοι Β. ἴνα λύσω Ed. τὸν assumptum ex Β. 3. τι χρήσιμον Β. ἐπίσημον +Ed. 4. δὲ prius Β. γὰρ Ed. 6. ταῦτα δέ φησιν ἐν Βηθαβαρὰ γεγενῆσθαι +πέραν τοῦ Ἰορδάνου Β. ταῦτα δέ φησιν ἐν Βηθανίᾳ γενέσθαι πέραν τοῦ ἰορδάνου +D rubrice. Ε. Ταῦτα ἐν Βηθαωίᾳ ἐγένετο πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ὅπου ἦν Ἰωάννης βαπτίζων, +tanquam SS. Scripturae versum D mg. e quo, vel apographo quodam ut +videtur, Ed. 11, 12. Sic B.D. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΑΙΑ +ΕΝ ΤΩ ΔΕΥΤΕΡΩ ΒΙΒΛΙΩ. +

a. Ὅτι οὐ κατὰ μετοχὴν οὐδὲ ὡς ἐπακτὸν ἐν τῷ Υἱῷ τὸ Ἅγιον +Πνεῦμά ἐστιν, ἀλλ’ οὐσιωδῶς καὶ κατὰ φύσιν ἐνυπάρχει αὐτῷ, + προκειμένου ῥητοῦ καὶ ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης ὅτι τεθέαμαι τὸ d +πνεῦμα καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἔμεινεν ἐπ’ +αὐτόv. ... ... ... ... ... ... [116]

+

β. Ὅτι οὐκ ἐν τοῖς γενητοῖς ἐστιν ὁ Υϊὸς, ἀλλ’ ἐπάνω πάντων, ὡς Θεὸς +καὶ ἐκ Θεοῦ, προκειμένου ῥητοῦ Ὁ ἄνωθεν ἐρχόμενος ἐπάνω + πάντων ἐστίv. ... ... ... ... ... [161]

+

γ. Ὅτι Θεὸς καὶ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Υϊὸς, προκειμένου ῥητοῦ +Ο λαμβάνων αὐτοῦ τὴν μαρτυρίαν ἐσφράγισεν ὅτι ὁ Θεὸς e +ἀληθὴς ἐστίv. ... ... ... ... ... [166]

+

δ. Ὅτι οὐ μεταληπτῶς ἐν Υϊῷ τὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἴδια, ἀλλ’ + οὐσιωδῶς καἰ κατὰ φύσιν, προκειμένου ῥητοῦ Ὁ Πατὴρ ἀγαπᾷ +τὸν Υἱὸν καὶ πάντα δέδωκεν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ. ... [170]

+

ε. Ὅτι οὐκ ἐν τοῖς προσκυνοῦσίν ἐστιν ὁ Υἱὸς, ᾖ Λόγος ἐστὶ καὶ Θεὸς, a 112 Α. +προσκυνεῖται δὲ μᾶλλον μετὰ Πατρὸς, προκειμένου ῥητοῦ Ὑμεῖς +προσκυνεῖτε ὃ οὐκ οἴδατε, ἡμεῖς προσκυνοῦμεν ὃ οἴδαμεv. [185]

+

ς. ὅτι οὐκ ἐλάττων ἢ κατὰ δύναμιν ἢ κατ’ ἐνέργειαν τὴν ἐπί τισιν ὁ +Υἱὸς τοῦ Πατρὸς, ἀλλ’ ἰσοσθενής τε καὶ ὁμοούσιος, ὡς ἐξ αὐτοῦ +καὶ κατὰ φύσιν· προκειμένου ῥητοῦ Οὐ δύναται ὁ Υἱὸς ποιεῖν ἀφ’ +ἑαυτοῦ οὐδὲν, ἐὰν μή τι βλέπῃ τὸν Πατέρα ποιοῦντα· ἃ γὰρ +ἐκεῖνος ποιεῖ, ταῦτα καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ. ... [214]

+Lib. ΙΙ. Codices B.D. tit. habet Κυρίλλου ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας εἰς τὸ +κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον βιβλίον δεύτερον D. 1, 2. D. κεφάλαια τὰ ἐν τῶ +δευτέρῳ βιβλίῳ Ed. Nihil habet Β. 6. ὡσεὶ περιστερὰν assumptum ex Β. +addidit e suo Migne. 9. καὶ assumptiim ex B. 11. ἐστὶν om. B. +16. ἔδωκεν εἰς τὰς χεῖρας Β. 18. μετὰ] + τοῦ Β. 20. ἢ prius om. Β. +21. ὁμοούσιος Β. ὅμοιος Ed. αἰτοῦ] + τε Β. Statim καὶ assumptum ex Β. +23. γὰρ] + ἂν Ed. invito Β. + + +b

ζ. Ὅτι τῶν θεοπρεπῶν ἀξιωμάτων ἤτοι πλεονεκτημάτων, οὐδὲν ὡς ἐκ +μετοχῆς ἢ ἐπακτὸν ἐν τῷ Υἱῷ, προκειμένου ῥητοῦ Οὐδὲ γὰρ +ὁ Πατὴρ κρίνει οὐδένα ἀλλὰ πᾶσαν τὴν κρίσιν δέδωκε τῷ +Υἱῷ. ... ... ... ... ... ... [224]

+

η. ὅτι Θεὸς καὶ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, καὶ εἰκὼν τοῦ +γεννήσαντος ἀκριβὴς, ἴσην ἔχει τὴν πρὸς αὐτὸν καὶ τιμὴν καὶ +δόξαν, προκειμένου ῥητοῦ Ἵνα πάντες τιμῶσι τὸν Υἱὸν καθὼς +τιμῶσι τὸν Πατέρα. ... ... ... ... [226]

+

θ. Ὅτι κατ’ οὐδὲν ἐλάττων τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, ἀλλ’ ἰσοσθενὴς +κατ’ ἐνέργειαν τὴν ἐπὶ πᾶσίν ἐστιν ὡς Θεὸς ἐκ Θεοῦ, προκειμένου +ῥητοῦ Οὐ δύναμαι ἐγὼ ἀπ’ ἐμαυτοῦ ποιεῖν οὐδέν· καθὼς ἀκούω +κρίνω ... ... ... ... ... ... [237]

+1. οἷον pro οὐδὲν Β. 2. ἢ] + ὸν Β corrector. 6. καὶ prius assumptum +ex Β. 7—11. Ἵνα"—ῥητοῦ assumpta ex Β. 9. θ.] Numerum hunc +supplevi. οὐδὲν sic edidi. οὐδένα B. +
+ +
+ +ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ +ΚΥΡΙΛΛΟΥ +ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ +ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ. +

ΒΙΒΛΙΟΝ Β΄.

+

Τῇ ἐπαύριον βλέπει τὸν Ἰησοῦν ἐρχόμενον πρός αὐτόν.

+a 113 Α. +

ἘΝ ὀλίγῳ κομιδῇ τῷ καιρῷ προφήτης ὁμοῦ καὶ ἀπόστολος +ὁ βαπτιστὴς ἀναδείκνυται· ὃν γὰρ ὡς ἥξοντα προεκήρυττε, +τοῦτον ἤδη παρόντα δείκνυσι. διὰ τοῦτο καὶ τὸ + προφητῶν ἀνεπήδησε μέτρον, ὡς αὐτός που φησὶν ὁ Σωτῆρ’ +πρὸς Ἰουδαίους διαλεγόμενος περὶ αὐτοῦ “Τί ἐξήλθατε εἰς S.Matth. xi. 9. +“τὴν ἔρημον ἰδεῖν; προφήτην; ναὶ λέγω ὑμῖν, καὶ περισ- b +“σότερον προφήτου.” οἱ μὲν γὰρ κατὰ καιροὺς ὅτι ἀναδειχθήσεται +Χριστὸς προεφήτευον, ὁ δὲ ὡς ἥξει βοῶν καὶ + παρόντα δέδειχε. ἠ’ γὰρ ἐπαύριόν φησι βλέπει τὸν Ἰησοῦν +ἐρχόμενον πρὸς αὐτόν.

+

Καὶ λέγει Ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν +τοῦ κόσμου.

+

Οὐκέτι τό Ἑτοιμάσταε τὴν ὁδὸν καιρὸν ἔχει τὸν πρέ- +1—4. tit. retinui ex Ed. deest in B. 5. Sic B. Λογος δεύτερος +9. δείκνυσι B.a. Cord. δεικνύει Ed. 11. ἐξήλθατε Β. ἐξήλθετε Ed. +13. κατὰ καιροὺς ὅτι hoc ordine Β. 18. τὴν ὁδὸν assuraptum ex Β. + + +ποντα, λοιπὸν ὁρωμένου καὶ ὄντος ἐν ὀφθαλμοῖς τοῦ δι’ ὃν ἡ +ἑτοιμασία γίνεται· ἑτέρων ἐδεῖτο λόγων ἡ τοῦ πράγματος +114 Α. a φύσις. ἐχρῆν ἐξηγεῖσθαι τίς ὁ παρὼν, καὶ ἐπὶ τίσιν ἔχει +τὴν κάθοδον ὁ πρὸς ἡμᾶς ἐξ οὐρανῶν ἀφιγμένος. ἴδε τοίνυν +φησὶν ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, ὃν ὁ +Es.iiii. 7. προφήτης ἡμῖν Ἡσαΐας κατεσήμαινε λέγων “Ὡς πρόβατον +“ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη, καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος +“αὐτὸν ἄφωνος,” ὃν καὶ πάλαι, φησὶν, ὁ διὰ Μωυσέως +ἀνετύπου νόμος· ἀλλὰ τότε μὲν ἔσωζε μερικῶς, οὐκ εἰς +ἅπαντας ἐκτείνων τὸν ἔλεον· τύπος γὰρ ἦν καὶ σκιά· νυνὶ +b δὲ ὁ πάλαι δι’ αἰνιγμάτων ζωγράφου μένος, ὁ ἀληθινὸς ἀμνὸς, +τὸ ἄμωμον ἱερεῖον, ὑπὲρ πάντων ἄγεται πρὸς σφαγὴν, ἵνα +τοῦ κόσμου τὴν ἁμαρτίαν ἐλάσῃ, ἵνα τὸν τῆς οἰκουμένης +ὀλοθρευτὴν ἀνατρέψῃ, ἵνα καταργήσῃ τὸν θάνατον ὑπὲρ +πάντων ἀποθανὼν, ἵνα λύση τὴν ἐφ’ ἡμῖν κατάραν, ἵνα +Gen. iii. 19. παύσηται λοιπὸν τό “Γῆ Γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπεελεύσῃ,” ἵνα +1Cor.xv. 47. γένηται δεύτερος Ἀδὰμ, οὐκ ἀπὸ γῆς, ἀλλ’ ἐξ οὐρανοῦ, καὶ +ἀρχὴ γένηται τῆ ἀνθρώπου φύσει παντὸς ἀγαθοῦ, λύσις +ἐπεισάκτου φθορᾶς, πρόξενος αἰωνίου ζωῆς, ἀναμορφώσεως +c τῆς εἰς Θεὸν ὑπόθεσις, εὐσεβείας καὶ δικαιοσύνης ἀρχὴ, ὁδὸς +2 Cor. v. 15. εἰς βασιλείαν οὐρανῶν· “εἷς εἷς γὰρ ὑπὲρ πάντων ἀπέθανεν” +ἀμνὸς, ὅλην ἀνασώζων τὴν ἐπὶ γῆς ἀγέλην τῷ Θεῷ καὶ +Πατρὶ, εἷς ὑπὲρ πάντων, ἵνα πάντας ὑποτάξῃ Θεῷ, εἷς ὑπὲρ +πάντων, ἵνα πάντας κερδάνῃ· ἵνα λοιπὸν οἱ πάντες “μηκέτι +“ἑαυτοῖς ζῶσιν, ἀλλὰ τῷ ὑπὲρ αὐτῶν ἀποθανόντι καῖ’ +ἀναστάντι. ἐπειδὴ γὰρ ἦμεν ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις, διά τε +d τοῦτο χρεωστούμενοι θανάτῳ καὶ φθορᾷ, δέδωκεν ἀντίλυτρον +ὑπὲρ ἡμῶν τὸν Υἱὸν ὁ Πατὴρ ἕνα ὑπὲρ πάντων, ἐπεὶ καὶ +πάντα ἐν αὐτῷ, καὶ πάντων κρείττων ἐστίν· εἷς ἀπέθανεν +ὑπὲρ πάντων, ἵνα οἱ πάντες ζήσωμεν ἐν αὐτῷ· καταπιὼν +4. ἀφιγμένον ἐξ οὐρανῶν Β. 5. ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου assumpta +ex Β. desunt in cateiiis. 6, Ἡσαΐας ἡμῖν inverso ordine Cord. 13. ἐλάσῃ] +ἀνέλη a. Cord. 26. ἀναστάντι Β. ἐγερθέντι Ed. τοι pro τε B. 28. ἐπεὶ— +αὐτῷ] καὶ πάντας ἐν αὐτῷ ἐπεὶ B. πάντες conjecit D. + + +γὰρ ὁ θάνατος τὸν ὑπὲρ πάντων Ἀμνὸν, πάντας ἐξήμεσεν ἐν +αὐτῷ τε καὶ σὺν αὐτῷ. οἱ γὰρ πάντες ἦμεν ἐν τῷ δι’ ἡμᾶς +καὶ ὑπὲρ ἡμῶν ἀποθανόντι καἲ ἐγερθέντι Χριστῷ· καταργουμένης +δὲ τῆς ἁμαρτίας, πῶς ἐνεδέχετο μὴ οὐχὶ πάντως + καὶ τὸν ἐξ αὐτῆς καὶ δι’ αὐτὴν καταργηθῆναι θάνατον; e +ἀποθανούσης δὲ τῆς ῥίζης, πῶς ἂν ἔτι λοιπὸν ὁ ἐξ αὐτῆς +ἐσώθη βλαστός; διὰ ποίαν αἰτίαν ἐμέλλομεν ἀποθνήσκειν +ἔτι τῆς ἁμαρτίας ἀναιρουμένης; οὐκοῦν ἑορτάζοντες λέγομεν +ἐπὶ τῇ σφαγῇ τοῦ Ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ “Ποῦ ἡ δίκη σου θάνατε; Ηοs xiii. 14. Ps. cvi. 42. + “ποῦ τὸ κέντρον σου ᾅδη;” “Πᾶσα γὰρ ἀνομία,” καθάπερ +ἔφη που ψάλλων ὁ μελῳδὸς, “ἐμφράξει ἐμφράξει τὸ στόμα αὐτῆς,’ +οὐκέτι κατηγορεῖν τῶν ἐξ ἀσθενείας ἡμαρτηκότων ἰσχύουσα. +“Θεὸς Θεὸς γὰρ ὁ δικαιῶν, τίς ὁ κατακρίνων;” “Χριστὸς ἡμᾶς Rom. viii. 33. 34. +“ἐξηγόρασεν ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου γενόμενος ὑπὲρ Gal. iii. 13. + “ἡμῶν κατάρα,” ἵνα ἡμεῖς τὴν ἐξ ἀνομίας ἀρὰν δια- a 115 Α. +φύγωμεν.

+

Οὗτός ἐστι περί οὗ εἶπον.

+

Εἰς ὑπόμνησιν ἄγει τῶν ἐξ αὐτοῦ λόγων τοὺς ἀκροωμένους, +καὶ τὸ μεῖζον ἐν δόξη παραχωρεῖ τῷ Χριστῶ, οὐκ + ἀγάπης, ἀληθείας δὲ μᾶλλον ἢ καὶ ἀνάγκης ἔργον ἀποπληρῶν· +ὑποκείσεται γὰρ, κἂν μὴ βούληται, τῷ ποιητῆ τὸ +ποίημα, τῷ Δεσπότη τὸ δοῦλον, τῷ χορηγῷ τὸ χορηγούμενοv. b +κατὰ τίνα δὲ τρόπον ὀπίσω μὲν ἦν Ἰωάννου Χριστὸς, +εμπροσθεν δὲ γέγονεν, ὅτι πρῶτος ἢν, ὡς αὐτὸς ὁμολογεῖ, διὰ Supra 98 sq. + τῶν προλαβόντων ἀρκούντως εἰρήκαμεν.

+5, 6. καὶ alt. et δὲ assumpta ex Β. 8. λέγομεν D. “clamamus” Georgius +Trapez. ἐλέγομεν Β. λέγωμεν Ed. 9. δίκη Β. νίκη Ed. 13. τίς ὁ κατακρίνων +assumptum ex Β. 17. εἶπον] Versum totum exhibet Ed. invito B. +18. ἐξ αὐτοῦ] ἑαυτοῦ Β. 23. Ἰωάννου] + ὁ D. 24. ὅτι πρῶτος ἦν ὡς +αὐτὸς ὁμολογεῖ ante ὀπίσω μὲν transiionit Β. + + +

Κἀγὼ οὐκ ᾒδειν αὐτόν, ἀλλ’ ἵνα φανερωθῇ τῷ Ἰσραὴλ, δοὰ +τοῦτο ἦλθον ἐγὼ ἑ ὕδατι βαπτίζων.

+c

Ὁ ἐν τῆ κοιλία τῆς νηδύος ἀνασκιρτήσας τῆς ἰδίας +μητρὸς ἐπὶ τῆ φωνῇ τῆς ἁγίας παρθένου κυοφορούσης ἔτι +τὸν κύριον, ὁ πρὸ τῆς ὠδῖνος προφήτης, ὁ ἐν ἐμβρύῳ +μαθητής Οὐκ ᾔδειν αὐτὸν περὶ τοῦ Σωτῆρός φησιν, ἀληθεύει +δὲ λέγων· οὐ γὰρ ψεύδεται· πάντα μὲν γὰρ οἶδεν ἐξ ἑαυτοῦ +καὶ ἀδιδάκτως Θεὸς, διδακτῶς δὲ ἡ κτίσις· ἐνοικοῦν δὲ τοῖς +ἁγίοις τὸ Πνεῦμα, τὸ ἐνδέον ἀναπληροῖ, καὶ τὸ ἴδιον ἀγαθὸν +τῆ ἀνθρώπου φύσει χαρίζεται, τὸ εἰδέναι φημὶ τὰ ἐσόμενα, +καὶ τῶν κεκρυμμένων μυστηρίων τὴν γνῶσιv. οὐκοῦν μὴ +d εἰδέναι λέγων τὸν κύριον ὁ μακάριος βαπτιστὴς, διαψεύσεται +μὲν οὐδαμῶς, κατά γε τὸ τῆς ἀνθρωπότητος ἴδιον καὶ +τὸ πρέπον τῇ κτίσει μέτρον, ἀναθήσει δὲ μόνῳ τὸ πάντα +εἰδέναι τῷ Θεῷ, τῷ διὰ Πνεύματος Ἁγίου πρὸς τὴν τῶν +κεκρυμμένων κατάληψιν φωταγωγοῦντι τὸν ἄνθρωπον· χρησίμως +δὲ λίαν οὐκ εἰδέναι μὲν ἐξ ἑαυτοῦ φησι τὸν Χριστὸν, +ἐληλυθέναι γεμὴν διὰ τοῦτο κυρίως, ἵνα φανερὸν αὐτὸν καταστήσῃ +τῷ Ἰσραὴλ, ἵνα μὴ αὐτόμολος ἐπὶ τὴν μαρτυρίαν +e φαίνηται δραμὼν, μηδὲ ἰδίων θελημάτων ὑπηρέτης νοῆται +παρά τισιν, ἀλλὰ θείας μὲν οἰκονομίας ἐργάτης, βουλῆς δὲ +τῆς ἄνωθεν ὑπουργὸς, ἀποκαλυπτούσης αὐτῷ τὸν ἀμνὸν τὸν +αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. ἵνα τοίνυν εὐπετέστερον +ἐπὶ τῷ πιστεύειν ἐπὶ τῷ Σωτήρι’ Χριστῷ βαδίζοιεν Ἰουδαῖοι, +καὶ ἀξιολογωτάτην ἔχωσι περὶ αὐτοῦ τὴν διάληψιν, ἔγνω· +κεναὶ φησὶν αὐτὸν οὐκ εἰδὼς, ἵνα λοιπὸν ἐννοῶσι τὸν ἀποκαλύψαντα +Θεὸν, καὶ τὸ ἄνωθεν ἀποναρκήσαντες κρῖμα, +2. ἐν ὕδατι βαπτίζων hoc ordine Β. βαπτίζων ἐν ὕδατι D. Ed. sed ἐν τῶ ὕδατι +βαπτίζων voluit D mg. 3. τῆς νηδύος ἀνασκιρτήσας—ἔτι Β. τῆς ἰδίας ἄνα. +σκιρτήσας μητρὸς ἔτι τῆς ἁγίας παρθένου κυοφορούσης Ed. 7. ἐξ ἑαυτοῦ D. +ἐξ αὐτοῦ Ed. 17. ἐξ ἑαυτοῦ φησι hoc ordine Β. 24. ἐπὶ alt. assumptum +ex B. deest in Cord. + + +παραδέξωνται τὸν λόγον τὸν περὶ αὐτοῦ, καὶ τὸν οἰκέτην +ὁρῶντες ὄντα τοσοῦτον, ἀναλόγως τὸ τοῦ κρατοῦντος ἀναμετρῶσιν a 116 A. +ἀξίωμα. τὸ γὰρ ἐληλυθέναι λέγειν, ἴνα φανερὸν +αὐτὸν τῷ Ἰσραὴλ καταστήσῃ, πῶς οὐ πάντως τὴν οἰκέτῃ + πρέπουσαν θεραπείαν σημαίνει;

+1. παραδέξωνται] + τοίνυν Ed. deest in Β. Cord. τὸν περὶ assumptum ex Β. +Cord. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Α. +

ὅτι οὐ κατὰ μετοχὴν οὐδὲ ὡς ἐπακτὸν ἐν τῷ Υϊῷ τὸ Ἅγιον Πνεῦμά +ἐστιν, ἀλλ’ οὐσιωδῶς καὶ κατὰ φύσιν ἐνυπάρχει αὐτῷ.

+b +

Καὶ ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης λέγω ὅτι τεθέαμαι τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον +ὡσεὶ περιστεράν ἐξ οὐρανοῦ, κὼ ἔμεινεν ἐπ᾿ αὐτὸ, + κἀΓὼ οὐκ ᾖδειν αὐτὸ, ἀλλ’ ὁ πέμψας με βαπτίζειν ἐν ὕδατι, +ἐκεινός μοι εἶπεν Ἐφ᾿ ὅν ἂν ἴδῃς τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον καὶ +μένον ἐπ᾿ αὐτὸν, οὗτός ἐστιν ὁ βαπτίζων ἑ Πνεύματι Ἀγίῳ.

+

ΟΥΚ εἰδέναι φήσας αὐτὸν ἐν τοῖς ἀνωτέρω, χρησίμως +c ἐπεξεργάζεται, καὶ τὸ θεῖον ἀπογυμνοῖ μυστήριον, καὶ τὸν +αὐτῷ μηνύσαντα δεικνύων Πατέρα Θεὸν, καὶ τίς ὁ τῆς +δείξεως γέγονε τρόπος, ἀναφανδὸν ἐξηγούμενος. ὠφελεῖ δὲ +διὰ πάντων τῶν ἀκροωμένων τὸν νοῦν, καὶ δι’ ὧν ἐκ Θεοῦ +πεπαιδεῦσθαί φησι τὸ περὶ Χριστοῦ μυστήριον τοῖς ἀν- +θρώποις, ταῖς ἄνωθεν ψήφοις πολεμοῦντας ἀποφαίνει τοὺς +ἀνθεστηκότας αὐτῷ, καὶ ῥιψοκινδύνως τῆ μεγάλῃ τοῦ Πατρὸς +ἀντιπράττοντας γνώμη. τοῦτο δὲ ἦν ἀναπείθοντος εὐφυῶς +d τῆς μὲν εἰκαίας αὐτῶν ἀποσχέσθαι βουλῆς, παραδέξασθαι δὲ +τὸν εὐδοκίᾳ Πατρὸς ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν πάντων ἐπιδημήσαντα. +μαρτυρεῖ τοιγαροῦν, ὅτι καὶ τὸ πνεῦμα θεάσοιτο καταβαῖνον +4. SS. Scripturae textura plenum non dat Β sed quantum sit indicat solum, +hoc modo Καὶ ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης λέγων ἕως τοῦ (= usque ad) οὗτός ἐστιν ὁ +βαπτίζων ἐν Ἁγίῳ. Ἁγίῳ. 11. δεικνύων μηνύσαντα inverso ordine Β. +14. τοῖς ἀνθρώποις assumptum ex Β. 17. ἀντιπράττοντας B.D. ἀντιπράττοντες +(?) D.] ἀντιπροστάττοντας Ed. 20. τοίνυν τοιγαροῦν (sic) Β. καταβαῖνον] ++ ἐπ’ αὐτὸν Ed. invito Β. + + +ἐξ οὐρανοῦ, περιστερᾶς ἐν σχήματι, καὶ ὅτι μεμένηκεν ἐπ’ αὐτόν. +εἶτα πρὸς τούτῳ, καὶ αὐτήκοος γενέσθαι φησὶ τοῦ πεπομφότος +αὐτὸν ἐπὶ τὸ βαπτίζειν ἐν ὕδατι, ὡς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἐν +Αγίῳ βαπτίζων Πνεύματι, ᾧπερ ἃν ἐπιφοιτῆσαν ἐναπομείνῃ + τὸ Πνεῦμα. ἀξιοπιστότατος τοίνυν ὁ μάρτυς, ὑπερφυὲς τὸ +σημεῖον; ἐπάνω πάντων ὁ δείξας Πατήρ.

e +

καὶ ταῦτα μὲν τῇδε. ἀνασκιρτήσει δὲ ἴσως ὁ φιλεγκλήμων +αἱρετικὸς, καὶ πλατὺ γελάσας ἐρεῖ Τί πάλιν ἡμῖν, +ὦ οὗτοι, καὶ πρὸς τοῦτό φατε, ἢ ποῖον ἐξυφανεῖτε λόγον + κατασοφιζόμενοι τὸ γεγραμμένον; ἰδοὺ τὸ Πνεῦμα καταβαίνειν +φησὶν ἐπὶ τὸν Υἱόν· ἰδοὺ καταχρίεται παρὰ τοῦ +Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ὅπερ δὲ οὐκ ἔχει λαμβάνει δηλαδὴ, +συνεπιμαρτυροῦντος τοῦ μελῳδοῦ καὶ λέγοντος, ὡς πρὸς +αὐτόν “Διὰ τοῦτο ἔχρισε σε ὁ Θεὸς ὁ Θεός σου ἔλαιον Ps. xliv. 8. + “ἀγαλλιάστεως παρὰ τοὺς μετόχους σου.” πῶς ἂν οὖν εἴη a 117 Α. +λοιπὸν ἐν ὁμοουσιότητι τοῦ τελείου Πατρὸς ὁ μὴ τοιοῦτος +υἱὸς, καὶ διὰ τοῦτο χριόμενος; πρὸς δὴ τοῦτο φάναι δεῖν +ὑπολαμβάνω τοῖς τὰ σεμνὰ τῆς Ἐκκλησίας ἀνατρέπουσι +δόγματα, καὶ τὴν τῶν γεγραμμένων ὀρθότητα διαστρέφουσιν + “Ἐκνήψατε οἱ μεθύοντες ἐξ οἴνου αὐτῶν,’ ἵνα δύνησθε τὸ Joel.i. 5. +λαμπρὸν τῆς ἀληθείας περιαθρήσαντες κάλλος, σὺν ἡμῖν +ἀναβοῆσαι πρὸς τὸν Υἱόν “Αληθῶς Θεοῦ Υἱὸς εἶ.’’ εἰ γὰρ S.Matth. xiv. 33. +ὅλως πιστεύεις Θεὸν εἶναι κατὰ φύσιν αὐτὸν, πῶς οὐκ ἂν b +ἔχοι τὸ τέλειον; ὥρα γὰρ ὑμᾶς καὶ εἰς αὐτὸν ἤδη δυσσεβεῖν + τὸν Πατέρα· πόθεν γὰρ αὐτὸς, ὡς φὴς, ἐξ ἀνάγκης ἕξει τὴν +τελειότητα; πῶς δὲ οὐχὶ πρὸς τὴν τοῦ γεννήματος ὕφεσιν +τὴν ὡς καθ’ ὑμᾶς ἀτελῆ κατοισθήσεται, παραδεξαμένης ἅπαξ +ἐν Υἱῷ τῆς θείας οὐσίας τὸ δύνασθαι μὴ ἔχειν τὸ τέλειον, +κατά γε τὸν παρ’ ὑμῖν ἀμαθῆ καὶ ἀπαίδευτον λόγον; οὐ γὰρ + δήπου τὴν μεγάλην ἐκείνην καὶ ἀκήρατον φύσιν εἰς δια- c +3. ὁ assumptum ex B.D. 14. ἔλαιον Veccus Epigr. v. ἔλεον Ed. +15. οὖν assumptum ex Β. deest in Vecco. 17. δεῖ Veccus. 21. ἀληθείαε] +ἐκκλησίας Β. invito Vecco. 24. ὑμᾶς et ἤδη inter se transponit B. invito +Vecco. 25. ἔφης et ἔχει Β. invito Vecco. + + +φόρους καταμεριοῦμεν λόγους, ὡς εἶναι μὲν ἐν τῷδε τυχὸν +ἀτελῆ, τελείαν δὲ αὖ πάλιν ἐν ἐκείνω· ἐπεὶ καὶ ὁ τῆς ἀνθρωπότητος +ὅρος εἷς κατὰ πάντων ἐστὶ καὶ ἴσος ἐν πᾶσιν ἡμῖν· +ἔλαττον δὲ τίς ἄνθρωπος, καθὸ πέφυκεν ἄνθρωπος; ἀλλ’ οὐδὲ +πλέον ἑτέρου καταληφθήσεται, ἀγγέλου δὲ οἶμαι διοίσει κατ’ +οὐδὲν ἕτερος ἄγγελος, κατά γε τὸ εἶναι τοῦθ’ ὅπερ εἰσὶν +ἄγγελοι, δηλαδὴ διὰ τῆς πρὸς ἀλλήλους ὁμοειδίας, εἰς μίαν +d ἅπαντες ἀναδεσμούμενοι φύσιv. πῶς ἂν οὖν ἡ θεία καὶ +ἁπάντων ὑπερανίσχουσα φύσις ἐν ἐλάττοσι τῶν γενητῶν ἐν +τοῖς καθ’ ἑαυτὴν ἀγαθοῖς ὀφθήσεται, ὑπομενεῖ δὲ πάθος, ὃ +παθεῖν οὐκ οἶδεν ἡ κτίσις; πῶς δὲ ὅλως ἔσται καὶ ἁπλῆ καὶ +ἀσύνθετος, εἴπερ ὂν ἐν αὐτῇ φανεῖται τὸ τέλειον καὶ τὸ +ἀτελές; συγκείσεται γὰρ δι’ ἀμφοῖν, εἴπερ οὐχ ὅμοιον τῷ +τελείῳ τὸ ἀτελές. εἰ μὲν γὰρ ὅμοιόν ἐστι καὶ τὸ διαλλάττον +οὐδὲν ἐν αὐτοῖς, πᾶν ὅπερ ἂν εἴη τέλειον ἀδιαφόρως ἔσται +e καὶ ἀτελές· καὶ εἴ τι πάλιν ἀτελὲς, τοῦτο καὶ τέλειον, καὶ +οὐδὲν ἐν Υἱῷ τὸ κατηγόρημα, κἂν ταῖς ὑμετέραις διανοίαις τὸ +τέλειον ἔχων οὐ φαίνηται· ἀλλ’ οὐδὲ αὐτὸς ὁ Πατὴρ ὑπεραλεῖται +τὸν Υἱὸν ἐπὶ τελειότητι μαρτυρούμενος, καὶ λέλυται +πάλιν ἡμῖν τὸ ζητούμενον· εἰ δὲ πολὺς ἀποτειχίζει λόγος +τοῦ τελείου τὸ ἀτελὲς, δέχεται δὲ καὶ ἡ θεία φύσις κατὰ +ταὐτὸν ἀμφότερα, σύνθετος ἄρα καὶ οὐχ ἁπλῆ.

+

Αλλ᾿ ἐρεῖ τις τυχὸν, ὡς ἀσυμφυῆ τε ἐστι καὶ ἀσυνύπαρκτα +κατὰ ταὐτὸν ἐν ἑνὶ τῷ ὑποκειμένῳ τὰ ἑναντία, ὡς ἐν +118 Α. a σώματι τυχὸν ὁμοῦ χρῶμα λευκὸν καὶ μέλαv. καλῶς γε, ὦ +φίλος, καὶ μάλα γοργῶς τοῖς ἡμετέροις ἐπηγωνίσω λόγοις. +εἰ γὰρ μία τις ἐστὶν ἡ θεία φύσις, καὶ παρ’ αὐτὴν οὐχ ἑτέρα, +πῶς ἂν εἰπέ μοι τῶν ἐναντίων γένοιτο δεκτική; πῶς δὲ καθ’ +ἕν τι τὸ ὑποκείμενον τὰ ἀλλήλοις ἀνόμοια συμβήσεται; +2. δ’ Veccus. 4 οὐδὲν Β. invito Vecco. 8. ἅπαντες Veccus. Ed. οἱ +πάντες Β. ἂν om. Β. habet Veccus. 12 τὸ alt. om. B. habent Veccus. +Const. Meliten. 16. εἴ τι Veccus. Ed. ἔτι B. 17. ὑμετέραις Β. ἡμὲ. +λ +τέραις Veccus Ed. 18. τέλειον Β. Veccus. τε D. τέλος Ed. 20. ἡμῖν +Veccus Ed. ὑμῖν Β. 23. ἀσυμφυής Β. invito Vecco. 26. ἐπηγωνίσω +B.D. Veccus. ἀπηγωνίσω Ed. + + +Θεοῦ δὲ ὄντος κατὰ φύσιν τοῦ Πατρὸς, Θεός ἐστι κατὰ +φύσιν καὶ ὁ Υἱός. οὐδὲν ἄρα διοίσει, κατά γε τὸ εἶναι +τέλειος, ὡς πρὸς τὸν Πατέρα, τῆς θείας αὐτοῦ καὶ τελειοτάτης +οὐσίας ἐκπεφυκώς· ἢ γὰρ οὐκ ἀνάγκη τέλειον εἶναι b + πάντως τὸν ἐκ τελείου γεννήτορος, εἴπερ ἐστὶν αὐτοῦ καὶ +ἀπαράλλακτος εἰκὼν “καὶ χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως, καθὰ Heb.i 3. +γέγραπται; ἁλλ’ οἶμαι πᾶς τις ἡμῖν συνερεῖ καὶ συνθήσεται. +ἢ λεγέτω πάλιν εἰς μέσον ἐλθὼν, κατὰ τίνα τρόπον τοῦ +τελείου Πατρὸς ἀπαράλλακτος ἔσται χαρακτὴρ ὁ Υἱὸς, οὐκ + ἔχων ἐν ἰδίᾳ φύσει τὸ εἶναι τέλειος, κατὰ τὴν τινῶν δυσβουλίαν. +ἐπειδὴ δέ ἐστι καὶ χαρακτὴρ καὶ εἰκὼν, τέλειος ἄρα +καὶ αὐτὸς, ὡς ἐκεῖνος οὗ καὶ ἔστιν εἰκώv. ἀλλ’ εἶδε, φησὶν, +ὁ Ἰωάννης ἐξ οὐρανοῦ τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον ἐπὶ τὸν Υἱὸν, καὶ c +ἐπακτὸν ἔχει τὸν ἁγιασμὸν, δέχεται γὰρ ὡς οὐκ ἔχων δηλαδή· + ὥρα δὴ οὖν ἀναφανδὸν ποίημα μὲν λέγειν αὐτὸν, ὀλίγῃ μόλις +ὑπεροχῇ τιμώμενον, ἐν ἴση δὲ τάξει τοῖς ἄλλοις τελειούμενόν +τε καὶ ἁγιαζόμενον, καὶ ἐπίκτητον ἔχοντα τὴν τῶν ἀγαθῶν +χορηγίαv. εἶτα πῶς οὐ διαψεύσεται λέγων ὁ Εὐαγγελιστής +“Ὅτι ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν;” Infra ver. 16. + πῶς γὰρ ἔσται πλήρης ἐν ἰδίᾳ φύσει λαμβάνων αὐτὸς παρ’ +ἑτέρου; ἢ πῶς ἂν ὅλως νοοῖτο πατὴρ ὁ Θεὸς, εἴπερ ἐστὶ d +ποίημα καὶ οὐχὶ μᾶλλον Υἱὸς ὁ Μονογενής; ψευδώνυμος +γὰρ, ἃν οὕτως ἔχη, καὶ αὐτὸς ἔσται Πατὴρ, ἀλήθεια δὲ +οὐδαμῶς ὁ Υἱὸς, νόθον ἔχων ἐφ’ ἑαυτῷ τὸ ἀξίωμα καὶ μέχρι + γυμνῶν ῥημάτων τὴν προσηγορίαv. οἰχήσεται δὴ οὖν εἰς +οὐδὲν τὸ σύμπαν ἡμῖν, οὔτε τοῦ Πατρὸς κατ’ ἀλήθειαν ὄντος +πατρὸς, οὔτε μὴν τοῦ Υἱοῦ τοῦτο κατὰ φύσιν ὑπάρχοντος, +ὅπερ εἶναι λέγεται· εἰ δὲ ἀληθῶς πατήρ ἐστιν ὁ Θεὸς, ἔχει +δὴ πάντως, οὗ καὶ ἔστι πατὴρ, Υἱὸν δηλονότι τὸν ἐξ ἑαυτοῦ.

e +

Εἶτα πῶς ἡ κατὰ φύσιν ἁγία θεότης ἁγιότητος ἔρημον τὸ +2. κοὶ οὐδὲν Veccus. 6. ὑποστάσεως] + αὐτοῦ Β. invito Vecco. καθάπερ +Veccus. 9. οὐκ ἔχων ἐν ἰδίᾳ φύσει τὸ om. Β. 1 1, καὶ prius assumptum +ex Β. Vecco. 13. ὁ assumptum ex Β. Vecco. 15, 1 6. μὲν et δὲ om. Β. +utrumque habet Veccus. 29. ἑαυτοῦ B.D. αὐτοῦ Ed. + + +ἐξ αὐτῆς ἀποτέξεται, καὶ γυμνὸν ἡμῖν τῶν αὐτῇ προσόντων +ἰδιωμάτων τὸν οἰκεῖον ἀποδώσει καρπόν; εἰ γὰρ ἔχει τὸν +ἁγιασμὸν ἐπακτὸν, ὡς ἐκεῖνοι ληροῦντές φασιν, ἀνάγκη δὴ +πάλιν πᾶσα συνομολογεῖν καὶ οὐχ ἑκόντας αὐτοὺς, ὡς ἦν +μὲν ἅγιος οὐκ ἀεί· γέγονε δὲ ὕστερον, ὅτε καὶ Τὸ Πνεῦμα +καταβέβηκεν ἐπ’ αὐτὸν, ὡς ὁ Ἰωάννης φησί· πῶς οὖν ἅγιος +119 Α. a ἦν καὶ πρὸ τῆς σαρκώσεως ὁ Υἱός; οὕτως γὰρ αὐτὸν +ἐδοξολόγει τὰ Σεραφὶμ ἐπὶ τὸν τρίτον ἐφεξῆς ἀριθμὸν ἀπὸ +τοῦ πρώτου, τό Ἄγιος στοιχηδὸν ἀναφέροντα. οὐκοῦν εἴπερ +ἅγιος ἦν καὶ πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως, μᾶλλον δὲ ὑπάρχων +ἀεὶ μετὰ τοῦ Πατρὸς, πῶς ἐδεῖτο τοῦ ἁγιάζοντος, καὶ τοῦτο +ἐν ὑστέροις καιροῖς, ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος; θαυμάζω δὲ +ὅπως αὐτοὺς κἀκεῖνο λανθάνει, καίτοι λίαν ὄντας φιλοζητητάς· +ἢ γὰρ οὐκ ἀνάγκη νοεῖν, δύνασθαί ποτε τὸν Υἱὸν καὶ +ἀποπτύσαι τὸν ἁγιασμὸν, εἴπερ οὐκ ἔστιν οὐσιώδης ἐν αὐτῷ, +b συνέβη δὲ ὥσπερ ἡμῖν καὶ ἑτέρῳ τινὶ τῶν λογικῶν κτίσ’. +μάτων; τὸ δὲ ἁγιότητος ἐκπεσὸν, οὐχὶ δὴ πάντως ἔσται καὶ +ὑπὸ τὰ τῆς ἁμαρτίας δεσμὰ, καὶ ὀκλάσει πρὸς τὸ χεῖρον, +οὐκέτι διασῶζον τὸ φαυλότητος ἔξω γίνεσθαι ποιοῦν; οὐκοῦν +οὐδὲ ἀναλλοίωτος ἡμῖν ὁ Υἱὸς εὑρεθήσεται, διαψεύσεται δὲ +Ps. ci. 28. καὶ ὁ μελῳδὸς ἐν Πνεύματι “Σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ” βοῶν, ὡς +πρὸς αὐτόν.

+

Πρὸς ’δε γε τοῖς εἰρημένοις περιαθρείσθω καὶ τοῦτο, +συγγενῆ τὴν θεωρίαν εἰσφέρον· τοῦ μετίσχοντος τὸ μετεχόμενον +c ἕτερόν τι κατὰ τὴν φύσιν ὑπάρχειν, ἁπαστισοῦν +ἀναγκάσει λόγος. εἰ γὰρ μὴ τοῦτό ἐστιν ἀληθὲς, διοίσει δὲ +κατ’ οὐδένα τρόπον ἐκεῖνο πρὸς τοῦτο, καὶ ἔστι ταὐτὸν, +Cf. supra 50e, 55d. ἑαυτοῦ μέτοχον ἔσται τὸ τινὸς μετέχον, ὅπερ ἐστὶ καὶ μόνον +ἐννοεῖν ἀπίθανοv. πῶς γὰρ ἄν τις ἑαυτοῦ νοοῖτο μετε- +1. ὑποτέζεται Β. ἡμῶν Β. 2. οἰκεῖον] ἴδιον Β. 4. πόλιν assumptum +ex Β. 8. τρίτον om. Β. 11. τοῦ prius om. Β. 14. ποτὲ δύνασθαι +inverso ordine Β. 19. διασῶζον] + πρὸς Ed. invito Β. πρὸς habet D. sed in +mg. notat τὸ πρὸς περισσὸν οἶμαι (= πρὸς superfluum esse puto). γίνεσθαι Β. +γενέσθαι Ed. 23. περιαρθρείσθω Β. 25. ὑπάρχειν, ὑπάρχειν, ὑπάρχον +ἅπασιν· τίς οὖν Β. 28. μέτοχον et μετέχον inter se transponit Β. 29. νοοῖτό +τις ἑαυτοῦ τὸ μετεσχηκός Β. + + +σχηκώς; εἰ δὲ κεῖται πάντως ἐν ἑτερότητι φυσικῇ τῇ πρὸς +ἄλληλα τὰ εἰρημένα, καὶ διατέμνει λόγος ἀναγκαῖος αὐτὰ, +ὁράτωσαν οἱ ἐκ μετοχῆς τὸ Πνεῦμα διδόντες τῷ Μονογενεῖ, +πρὸς ὅσην κατ’ ὀλισθαίνοντες ἀσέβειαν οὐκ αἰσθάνονται. εἰ + γὰρ μέτοχός ἐστι τοῦ Πνεύματος ὁ Υἱὸς, ἅγιον δὲ τῇ φύσει d +τὸ Πνεῦμά ἐστιν, οὐκ ἔσται κατὰ φύσιν ἅγιος αὐτὸς, ἐδείχθη +δὲ τοῦτο μόλις τῇ πρὸς ἕτερον συμπλοκῇ, πρὸς τὸ ἄμεινον +ἢ ἐν οἷσπερ ἦν ἀρχῇ κατὰ χάριν μεταστοιχειούμενος. ἀλλ’ +ὁράτω πάλιν ὁ θεομάχος, εἰς ὅσην αὐτῷ δυσσέβειαν καταστρέφει + τὰ προβλήματα. πρῶτον μὲν γὰρ ἀλλοίωσίς τις +καὶ τροπὴ, καθάπερ ἤδη προεῖπον, περὶ τὸν Υἱὸν εὑρεθήσεται, +ἀλλοιωθεὶς δὲ καθ’ ὑμᾶς καὶ προκόψας ἐπὶ τὸ ἄμεινον, οὐχ +ὅπως ἐλάττων ἐστὶ τοῦ Πατρὸς, ἀλλ’ ἤδη πὼς καὶ ἐν μείζοσι e +γεγονὼς δειχθήσεται· καὶ ὅπως, ἐροῦμεν, ἀπὸ τῆς θείας + λαβόντες γραφῆς. ὁ θεσπέσιος Παῦλος περὶ αὐτοῦ που +φησί “Τοῦτο φρονεῖτε ἕκαστος ἐν ὑμῖν αὐτοῖς, ὃ καὶ ἐν Phil. ii. 5-8. +“Χριστῷ Ἰησοῦ, ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν +“ἡγήσατο τὸ εἶναι ἄτα Θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν +“δούλου λαβὼν, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ + “σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτόν· ὅτε a 120 Α. +τοίνυν καὶ πρὸ μὲν τῆς ἐνανθρωπήσεως ἢν ἐν μορφῇ καὶ ἰσότητι +τοῦ Πατρὸς, κατὰ δὲ τὸν τῆς ἐνανθρωπήσεως χρόνον τὸ +Πνεῦμα λαβὼν ἐξ οὐρανοῦ ἡγιάσθη κατ’ ἐκείνους, κρείττων +τε ἅμα καὶ μείζων ἑαυτοῦ διὰ ταύτην ἀναπέφανται τὴν + αἰτίαν, ὑπεραίρει δηλονότι λοιπὸν καὶ τὸ τοῦ γεννήσαντος +μέτροv. καὶ εἰ τὸ Πνεῦμα λαβὼν εἰς τὸ ὑπεπεπέκεινα τοῦ +Πατρὸς ἀναβέβηκεν ἀξίωμα, κρεῖττον ἄρα ἐστὶ τὸ Πνεῦμα +καὶ αὐτοῦ τοῦ Πατρὸς, τὴν κατ’ αὐτοῦ τῷ Υἱῷ χαριζόμενον b +ὑπεροχήv. τίς οὖν ἄρα καὶ πρὸς μόνην οὐκ ἀποφρίξει τὴν + ἀκοήν; χαλεπὸν μὲν γὰρ ὄντως καὶ τὸ διὰ τῶν τοιούτων +2. ἀναγκαίως Β. 13. ἁλλ’ ἤδη] ἀλλεῖ Β. 16. φρονεῖτε Β. φροωείτω +Ed. αὐτοῖς assumptum ex Β. cf. infra 121 a, 185 e; ad Herm. 404 e, +718 b; de recta fide 141 b. 21. καὶ prius assumptum ex B. 24. ἀναπέφαται +D. 28. τοῦ om. Migne. + + +ἰέναι λόγων· ἔστι γεμὴν οὐχ ἑτέρως τὰ ἐκ τῆς ἐκείνων +δυστροπίας ἀποκρούσασθαι βλάβη. διὸ δὴ πάλιν ἐροῦμεν +αὐτοῖς Εἰ ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, τότε καὶ +ἁγιάζεται τὸ Πνεῦμα λαβών· πρὸ δὲ τῆς ἐνανθρωπήσεως ἦν +c ἐν μορφῇ καὶ ἐν ἰσότητι τοῦ Πατρὸς, οὔπω κατ’ ἐκείνους +ἡγιασμένος, ὥρα λέγειν ἀποτολμήσαντας, ἅγιον οὐκ εἶναι +τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα, εἴπερ ὅλως ὁ σύμμορφός τε καὶ ἴσος +αὐτῷ κατὰ πάντα Λόγος, ἅγιος οὐκ ἦν ἐν ἀρχῇ, ἐν ὑστέροις +δὲ μόλις τοῦτο γέγονε καιροῖς. καὶ πάλιν, εἰ αὐτός ἐστι +κυρίως ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος τὸ Πνεῦμα λαμβάνων, καὶ ἁγιαζόμενος +ἐν ἰδίᾳ φύσει, λεγέτωσαν ἡμῖν οἱ δι’ ἐναντίας, +πότερόν ποτε μείζων ἑαυτοῦ γέγονεν ἢ ἐλάττων, ἢ καὶ ἔμεινεν +d ἐν ταὐτότητι τοῦτο παθώv. εἰ μὲν γὰρ οὐδὲν ἐκ τοῦ Πνεύματος +ἔχει τὸ πλέον, μένει δὲ οὕτω καθάπερ ἦν ὁ αὐτὸς, μὴ +σκανδαλίζου μανθάνων, ὅτι καταβέβηκεν ἐπ’ αὐτόv. εἰ δὲ +ἠδικήθη λαβὼν, καὶ γέγονεν ἐν ἐλάττοσι, παθητὸν ἡμῖν +εἰσοίσεις τὸν Λόγον, καὶ κατηγορήσεις τῆς οὐσίας τοῦ +Πατρὸς ἀδικοῦντος μᾶλλον ἣ ἁγιάζοντος. εἰ δὲ ἀμείνων +ἐδείχθη τὸ Πνεῦμα λαβὼν, ἦν δὲ καὶ ἐν μορφῇ καὶ ἰσότητι +τοῦ Πατρὸς καὶ πρὶν αὐτὸν βελτιωθῆναι καθ’ ὑμᾶς, οὐκ εἰς +e ἀκρότητα δόξης ἀναβέβηκεν ὁ Πατὴρ, ἀλλ’ ἐν ἐκείνοις ἔσται +τοῖς μέτροις, ἐν οἷσπερ ἦν σὺν αὐτῷ σύμμορφός τε καὶ ἴσος +ὑπάρχων ὁ πρὸς τὸ μεῖζον ἀναπηδήσας Υἱός. εὔκαιρον οὖν +Hier v, 21. οἶμαι λέγειν ἐπὶ τοῖς ἀπαιδεύτοις αἱρετικοῖς “Ἰδοὺ λαὸς +“μωρὸς καὶ ἀκάρδιος, ὀφθαλμοὶ αὐτοῖς καὶ οὐ βλέπουσιν, +“ὠτα αὐτοῖς καὶ οὐκ ἀκούουσιν·” ἀπετύφλωσε γὰρ ὄντως +2 Cor. iv. 4. “ὁ θεὸς τοῦ αἰῶνος τούτου τὰ νοήματα τῶν ἀπίστων, εἰς τὸ +“μὴ αὐγάσαι τὸν φωτισμὸν τοῦ εὐαγγελίου τῆς δόξης τοῦ +1. ἰέναι] εἶναι Β. 3. ὅτι pro ὅτε Β. τότε om. Migne. Statim καὶ +assumptum ex Β. 5. ἐν alt. assumptum ex Β. 7. ὅλως] ὄντως Β. +13. οὐδὲν post Πνεύματος transponit Β. 17. ἐνεργείας pro οὐσίας Β. +19. καὶ prius om. Β. 23. οὖν om. Β. 26. Haec ὦτα αὐτοῖς καὶ +οὐκ ἀκούουσιν assumpta ex Β. 28. διαυγάσαι Β. sed cf. supra 88 c. διαυγάσαι +in Es. 552 c, 690 c a Tischendorfio cit., in xii Proph. 602 c: αὐγάσαι de +recta fide 66 b a Tiscliend. cit.] + + +“Χριστοῦ·” οἷς δὴ καὶ μᾶλλον ἐπαλγύνεσθαι δεῖν, οὐ χαλεπαίνειν +ἄξιοv. οὐ γὰρ ἴσασιν, ἃ ἀναγινώσκουσιν.

+

Οτι δὲ ἀληθὴς ὁ λόγος, ἐντεῦθεν ἡμῖν ἔσται καταφανὲς, +εἰ καὶ ὅτι μάλιστα διὰ τῶν ἤδη προγεγυμνασμένων οὐκ a 121 Α. + ἄκομψον ἐποιησάμεθα τὴν ἀπόδειξιν· αὐτὸ δὲ πάλιν ἡμῖν +τὸ διὰ τῆς τοῦ Παύλου λεγόμενον φωνῆς παροισθήσεται +“Τοῦτο τοῦτο φρονεῖτε, φησὶν, ἕκαστος ἐν ὑμῖν αὐτοῖς ὃ καὶ ἐν Phil. ii. 5-8. +“Χριστῷ Ἰησοῦ, ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν +“ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν + “δούλου λαβὼν, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ +“σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτόν.” ἰδοὺ +δὴ λίαν ἀποθαυμάζει τὸν Υἱὸν, ὡς ἴσον μὲν ὄντα καὶ σύμμορφον b +τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, μὴ μὴν ἁρπάσαντα τοῦτο διὰ +τὴν ἀγάπησιν τὴν εἰς ἡμᾶς, καταβεβηκότα δὲ εἰς ταπείνωσιν + διὰ τῆς τοῦ δούλου μορφῆς, κεκενωμένον διὰ τὴν ἀνθρωπότητα. +ἀλλ’ εἴπερ, ὦ οὗτοι, τὸ Πνεῦμα λαβὼν ἡγιάσθη +μᾶλλον, ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος, ἑαυτοῦ τε κρείττων ἐδείχθη +διὰ τὸν ἁγιασμὸν, εἰς ποίαν αὐτὸν ὀψόμεθα καταβεβηκότα +ταπείνωσιν; πῶς ἐταπεινώθη τὸ ὑψωθὲν, ποῦ κατέβη τὸ + ἁγιασθὲν, ἢ πῶς οὐκ ἀνέβη μᾶλλον καὶ ἐπὶ τὸ κρεῖττον c +ὑψώθη; ποίαν ἔχει τὴν κένωσιν ἡ διὰ τοῦ Πνεύματος +πλήρωσις; πῶς δ᾿ ἂν ὅλως δι’ ἡμᾶς ἐνανθρωπήσας νοοῖτο, +τοσαύτην ἐν τοῖς καθ’ ἑαυτὸν ὑπομείνας τὴν ὄνησιν· πῶς +“ἐπτώχευσε δι’ ἡμᾶς ὁ πλούσιος, ὁ πλουτήσας δι’ ἡμᾶς 2 Cor. viii. 9. + πῶς δὲ ἦν πλούσιος καὶ πρὸ τῆς ἐπιδημίας, ὁ λαβὼν ἐν αὐτῇ +κατ’ ἐκείνους ὅπερ οὐκ εἶχε, τὸ Πνεῦμα δηλαδή; ἢ πῶς οὐχὶ +μᾶλλον αὐτὸς ἀναθήσοι δικαίως ἡμῖν τὰ ἐφ’ οἷς δι’ ἡμᾶς +ὠφέληται χαριστήρια; “Ἐξέστη, κατὰ τὸ γεγραμμένον, ὁ d Hier. ii. 12, 13. +“οὐρανὸς ἐπὶ τούτῳ καὶ ἔφριξεν ἐπὶ πλεῖον σφόδρα, λέγει + “Κύριος· δύο γὰρ καὶ πονηρὰ” ὄντως πεποίηκεν ὁ τῶν +6. λεγόμενον Β. λελεγμένον Ed. παροισθήσεται Β. προστήσεται Ed. 7. φρονεῖτε +Β. φρόνηται = φρονεῖτε Β.] φρονείτω Ed. Statim φησιν post ὑμῖν transponit +Β. ἕκαστον Β. ὑμῖν B.D. Migne. ἡμῖν Ed. 21. ἡ om. Β. 24. ὁ +πλούσιος assumptum ex Β. 29. τούτῳ] + ἐξέστη Ed. invito Β. 30. καὶ +πονηρὰ ὄντως hoc ordine Β. ὄντως καὶ πονηρὰ Ed. + + +1 Tim. i. 7. ἑτεροδοξούντων λαὸς, μὴ νοήσας “μήτε ἃ λέγει μήτε περὶ +“τίνων διαβεβαιοῦται,” καὶ κινδυνεύειν δὲ οὕτως ἐν τοῖς +ἀναγκαιοτάτοις, οὐδὲν ἡγοῦνται βαρύ· ἢ γὰρ ἃν καὶ αὐτοὶ, +πικρὸν ἐκ βλεφάρων καταχέοντες δάκρυον καὶ μεγάλην εἰς +Ps. cxi. 3. 4. ὕψος ἀνατείνοντες τὴν φωνὴν, προσῄεσαν λέγοντες “Θοῦ +“Κύριε φυλακὴν τῷ στόματί μου, καὶ θύραν περιοχῆς περὶ +e “τὰ χείλη μου. μὴ ἐκκλίνῃς τὴν καρδίαν μου εἰς λόγους +“πονηρίας.” λόγοι γὰρ ὄντως πονηρίας οἱ παρ’ ἑαυτῶν τὴν +ἐπὶ τοῖς ἐσχάτοις ζημίαν τοῖς ἀκροωμένοις ὠδίνοντες. ἡμεῖς +δὲ τῆς ἑαυτῶν καρδίας τὸν ἐκείνων ἐξοικίσαντες λῆρον ἐπὶ +τὸν ὀρθὸν τῆς πίστεως βαδιούμεθα λόγον, τὸ γεγραμμένον +2 Cor. x. 5. ἔχοντες εἰς νοῦν “Λογισμοὺς καθαιροῦντες καὶ πᾶν ὕψωμα +“ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, καὶ αἰχμαλωτί- +122 Α. a “ζοντες πᾶν νόημα εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ.” φέρε δὴ +οὖν, καὶ τὸν ἐν τοῖς προκειμένοις ἡμῖν θεωρήμασιν αἰχμαλωτίζοντες +νοῦν, ὑποτάξω μὲν τῇ δόξη τοῦ Μονογενοῦς, πάντα +φέροντες συνετῶς εἰς τὴν ὑπακοὴν αὐτοῦ, τουτέστιν, εἰς τὸν +Ib. viii. 9. περὶ τῆς ἐνανθρωπήσεως τρόποv. “Πλούσιος γὰρ ὣν, ἐπτώ- +“χευσε δι’ ἡμᾶς, ἵνα ἡμεῖς τῆ αὐτοῦ πτωχείᾳ πλουτήσωμεν.”

+

Δέχου δὲ, εἴ σοι δοκεῖ, καὶ διὰ τῶν προκειμένων ἡμῖν τὴν +ἀπόδειξιν, ἀνεξίκακον τοῖς λόγοις ἁπλώσας τὴν ἀκοήv. κατ’ +b εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν τοῦ ἐπὶ πάντας ὄντος Θεοῦ πεποιῆσθαι +τὸν ἄνθρωπον ἡ θεία μαρτύρεται γραφή. καὶ γοῦν ὁ +Exod xxxiii. 17. Gen. i. 27. τὸ πρῶτον ἡμῖν συντάξας βιβλίον· Μωυσῆς δὲ οὗτος ὁ +ἐγνωσμένος “παρὰ πάντας” τῷ Θεῷ· “Καὶ ἐποίησε, φησὶν, +“ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν.” +ὅτι δὲ διὰ τοῦ Πνεύματος εἰς εἰκόνα τὴν θείαν κατεσφραγί- +Ib. i. 7. ζετο, πάλιν αὐτὸς ἡμᾶς ἐδίδαξεν εἰπών “Καὶ καὶ ἐνεφύσησεν εἰς +“τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς·” ὁμοῦ γὰρ καὶ ζωὴν +c ἐνετίθει τὸ Πνεῦμα τῷ πλάσματι, καὶ τοὺς ἑαυτοῦ χαρακ- +τῆρας θεοπρεπῶς ἐνεσήμαινεν· οὕτω τὸ ἐπὶ γῆς λογικὸν +2. καὶ assumptum ex Β. Statim κινδύνειν Aub. 15. αἰχμαλωτίσαντες Β. +26, Θεοῦ] αὐτοῦ Β. Θεοῦ habet Veccus in epigr. ix. 30. ἐνετίθη et αὐτοῦ +Cord. + + +ἐξαρτίσας ζῷον ὁ ἀριστοτέχνης Θεὸς, ἐντολὴν ἐδίδου τὴν +σώζουσαν· καὶ ἦν ἐν τῷ παραδείσῳ, καθὰ γέγραπται, διαφυλάττων Gen. ii. 8. +ἔτι τὸ δοθὲν, καὶ τῆ θείᾳ τοῦ πεποιηκότος διαπρεπὴς +εἰκόνι διὰ τοῦ ἐνοικισθέντος Ἁγίου Πνεύματος· + ἐπειδὴ δὲ ταῖς τοῦ διαβόλου παρατετραμμένος ἀπάταις κατεφρόνει +τοῦ Δημιουργοῦ, καὶ νόμον τὸν ὁρισθέντα πατήσας +ἐλύπει τὸν εὐεργέτην, τὴν αὐτῷ δοθεῖσαν ἀνεπράττετο χάριν, +“Γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ” τότε πρῶτον ἀκούσας ὁ d Ib. iii. 19. +γεγονὼς εἰς ζωὴν, παρεχαράττετο δὲ ἤδη καὶ ἡ πρὸς Θεὸν + ὁμοίωσις διὰ τῆς ἐπεισδραμούσης ἁμαρτίας, καὶ ἦσαν μὲν +οὐκέτι λοιπὸν οἱ χαρακτῆρες Λαμπρὼ, ἀμυδρότεροι δέ πὼς ἐν +αὐτῷ καὶ ἐσκοτισμένοι διὰ τὴν παράβασιv. ἐπειδὴ δὲ εἰς +πληθὺν ἀριθμοῦ κρείττονα τὸ ἀνθρώπινον ἐξετείνετο γένος, +κατεκράτει δὲ πάντων ἡ ἁμαρτία, πολυτρόπως τὴν ἑκάστου + ληιζομένη ψυχὴν, ἀπεγυμνοῦτο μὲν χάριτος τῆς ἀρχαίας ἡ e +φύσις· ἀπανίσταται δὲ τὸ Πνεῦμα παντελῶς, καὶ πίπτει +πρὸς τὴν ἐσχάτην ἀλογίαν ὁ λογικὸς, καὶ αὐτὸν ἀγνοήσας +τὸν κτίσαντα. ἀλλ’ ὁ πάντων Δημιουργὸς μακροὺς ἀνεξικακήσας +χρόνους, ἐλεεῖ λοιπὸν κατεφθαρμένην τὴν οἴκου μένην, + καὶ τὴν μὲν δραπετεύσασαν ἐπὶ γῆς ἀγέλην ταῖς ἄνω συνάπτειν +ἀγαθὸς ὢν ἠπείγετο· μεταστοιχειοῦν δὲ πάλιν εἰς τὴν +ἀρχαίαν εἰκόνα τὴν ἀνθρωπότητα διὰ τοῦ Πνεύματος ἐδοκί- +μαζεv. ἦν γὰρ οὐχ ἑτέρως τοὺς θείους ἀναλάμψαι χαρακτῆρας a 123 A. +ἐν αὐτῇ, καθάπερ οὖν ἦσαν καὶ πρότερον.

+

Ti οὖν ἄρα πρὸς τοῦτο μηχανᾶται, πῶς δὲ ἄσυλον ἐν +ἡμῖν ἐφύτευσε τὴν χάριν, ἢ πῶς ἐρριζώθη πάλιν ἐν ἀνθρώποις +τὸ Πνεῦμα, τίνα δὲ τρόπον ἡ φύσις ἀνεμορφώθη πρὸς +τὸ ἀρχαῖον, ἀκόλουθον εἰπεῖv. ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, χοικός +τε ὑπάρχων καὶ ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ ἐν ἰδίᾳ κειμένην ἔχων + ἐξουσίᾳ τοῦ τε ἀγαθοῦ καὶ τοῦ φαύλου τὴν αἵρεσιν, ῥοπῆς +1. ἀριστοτέχνας Β. 5. καταφρονεῖ Β. 9. δὲ assumptum ex Β. favente +Cord. 10. ἐπεισδραμούσης Β. ἐπιδραμούσης Cord. Ed. 13. τῶν ἀνθρώπινον +Β. 19. ἠλήει (sic) Cord. 20. ἐπὶ] + τῆς Ed. invitis B.D. +30. ἐξουσίᾳ] τὴν ἐξουσίαν Β. + + +γε τῆς ἐπ’ ἄμφω κύριος ὢν, πικρῷ συνηρπάσθη δόλῳ, καὶ +b ἀποκλίνας εἰς παρακοὴν, πίπτει μὲν εἰς τὴν ὅθεν ἐξέφυ +μητέρα τὴν γῆν, φθορᾷ δὲ ἤδη καὶ θανάτῳ κρατούμενος, +ὅλῳ παραπέμπει τῷ γένει τὴν ζημίαν· αὐξανομένου δὲ ἐν +ἡμῖν καὶ πληθύνοντος τοῦ κακοῦ, καὶ πρὸς τὸ χεῖρον ἀεὶ +καταβαινούσης τῆς ἐν ἡμῖν διανοίας, βεβασίλευκεν ἡ ἆμαρ. +τία, γυμνή τε οὕτω λοιπὸν τοῦ ἐνοικισθέντος Ἁγίου Πνεύματος +Sap. i. 5. 4. ἡ ἀνθρώπου φύσις ἀνεδείκνυτο. “Ἅγιον γὰρ πνεῦμα +c “σοφίας φεύξεται δόλον, καθὰ γέγραπται, καὶ οὐ κατοικήσει +“ἐν ἐν σώματι κατάχρεῳ ἁμαρτίας.8 ἐπεὶ τοίνυν ὁ πρῶτος +Ἀδὰμ τὴν παρὰ Θεοῦ δοθεῖσαν οὐ διέσωσε χάριν, ἐπενόησεν +ἡμῖν ἐξ οὐρανοῦ τὸν δεύτερον Ἀδὰμ ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ. +πέμπει γὰρ εἰς ὁμοίωσιν τὴν πρὸς ἡμᾶς ἄτρεπτόν τε καὶ +ἀναλλοίωτον ὄντα τῇ φύσει τὸν ἴδιον Υἱὸν, καὶ τὸ ἁμαρτάνειν +Rom. v. 19. οὐκ εἰδότα παντελῶς, ἵνα καθάπερ διὰ τῆς τοῦ +πρώτου παρακοῆς ὑπὸ θείαν γεγόναμεν ὀργὴν, οὕτω διὰ τῆς +ὑπακοῆς τοῦ δευτέρου, καὶ τὴν ἀρὰν διαφύγωμεν καὶ τὰ ἐξ +d αὐτῆς ἀργήσῃ κακά. ἐπειδὴ δὲ ἄνθρωπος γέγονεν ὁ τοῦ +Θεοῦ Λόγος, δέχεται τὸ Πνεῦμα παρὰ τοῦ Πατρὸς, ὡς εἷς +ἐξ ἡμῶν, οὐχ ἑαυτῷ τι λαμβάνων ἰδικῶς· αὐτὸς γὰρ ἦν ὁ +τοῦ Πνεύματος χορηγός· ἀλλ’ ἵνα τῆ φύσει διασώσῃ λαβὼν, +ὡς ἄνθρωπος, καὶ ῥιζώσῃ πάλιν ἐν ἡμῖν τὴν ἀποφοιτήσασαν +χάριν ὁ μὴ εἰδὼς ἁμαρτίαv. διὰ ταύτην γὰρ οἶμαι τὴν +αἰτίαν προστεθεικέναι χρησίμως τὸν ἅγιον βαπτιστὴν, ὅτι +e τεθέαμαι τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον ἐξ οὐρανοῦ καὶ μένον ἐπ’ αὐτόv. +ἀπέπτη μὲν γὰρ ἐξ ἡμῶν διὰ τὴν ἁμαρτίαν, γέγονε δὲ ὡς εἷς +ἐξ ἡμῶν, ὁ μὴ εἰδὼς ἁμαρτίαν, ἵνα προσεθισθῇ τὸ Πνεῦμα +μενεῖν ἐν ἡμῖν, ἀφορμὴν οὐκ ἔχον ἀναχωρήσεως ἣ ὑποστολῆς +ἐν αὐτῶ.

+

Οὑκοῦν ἡμῖν δἰ ἑαυτοῦ λαμβάνει τὸ Πνεῦμα, καὶ ἀνανεοῖ +1, δὲ pro γε Β. 4. αὐξανομένου Β. αὐξομένου Ed. 5. τοῦ κακοῦ] τῆς +γῆς κοὶ τοῦ κακοῦ Β. 13. τε om. Β. habet Cord. 14. ἁμαρτάνειν Β. +Cord. ἁμαρτεῖν Ed. 21. ἀλλ’ assumptum ex B.a. Cord. 24. προτεθεικέναι +B. invitis catenis. 25. μένον B.a. Cord. ℵ]. ἔμεινεν Ed, 27. προσεθισθῇ +Cord. προεθισθῇ (si recte contuli) a.b. προσεθίσῃ Ed. + + +τῇ φύσει τὸ ἀρχαῖον ἀγαθόν· οὕτω γὰρ καὶ πτωχεῦσαι +λέγεται δι’ ἡμᾶς. πλούσιος γὰρ ὣν, ὡς Θεὸς, καὶ οὐδενὸς 2 Cor. VIII. 9. +τῶν ἀγαθῶν ἐπιδεὴς, ἄνθρωπος γέγονε πάντων ἐπιδεὴς, πρὸς +ὃν εἴρηταί που, καὶ σφόδρα καλῶς “Τί γὰρ ἔχεις ὃ οὐκ 1 Cor. iv. 7. + “ἔλαβες;” ὥσπερ οὖν ζωὴ κατὰ φύσιν ὑπάρχων ἀπέθανε a 124 Α. +κατὰ σάρκα δι’ ἡμᾶς, ἵνα νικήσῃ τὸν θάνατον ὑπὲρ ἡμῶν, +καὶ ὅλην ἑαυτῷ συναναστήσῃ τὴν φύσιν· πάντες γὰρ ἦμεν +ἐν αὐτῷ, καθὸ γέγονεν ἄνθρωπος· οὕτω καὶ τὸ Πνεῦμα +δέχεται δι’ ἡμᾶς, ἵνα πᾶσαν ἁγιάσῃ τὴν φύσιv. οὐ γὰρ + ἑαυτὸν ὠφελήσων ἐλήλυθεν, ἀλλ’ ἵνα πᾶσιν ἡμῖν καὶ θύρα +καὶ ἀρχὴ καὶ ὁδὸς γένηται τῶν οὐρανίων ἀγαθῶv. εἰ γὰρ μὴ +ἔδοξε λαμβάνειν ὡς ἄνθρωπος, ἢ καὶ πάσχειν ὡς εἷς ἐξ +ἡμῶν, πῶς ἂν ἔδειξέ τις ὅτι τεταπείνωκεν ἑαυτόν; ἢ πῶς b +ἃν ἐσώθη καλῶς ἡ τοῦ δούλου μορφὴ, εἰ μή τι καὶ δουλοπρεπὲς + ἐγράφη περὶ αὐτοῦ; μὴ διασυρέσθω τοίνυν ὁ πάνσοφος +τῆς οἰκονομίας λόγος, ὃν καὶ αὐτὸς ὁ θεσπέσιος +Παῦλος εἰκότως ἀποθαυμάζει βοῶν “Ἵνα γνωρισθῇ νῦν ταῖς Eph. iii. 10, 11. +“ἀρχαῖς καὶ ταῖς ἐξουσίαις ἐν τοῖς ἐπουρανίοις διὰ τῆς +“Ἐκκλησίας ἡ πολυποίκιλος σοφία τοῦ Θεοῦ, κατὰ πρό- +“θεσιν τῶν αἰώνων ἢν ἐποίησεν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ +“Κυρίῳ ἡμῶν.” σοφία γὰρ ὄντως καὶ θεοπρεπὴς, τὸ μέγα c +τῆς ἐνανθρωπήσεως ὁρᾶται μυστήριον.

+

τοιαύτην ἔχειν ἡμᾶς τὴν περὶ τοῦ Σωτῆρος διάληψιν +χρῆναι δεῖν ὑπολαμβάνω τοὺς εὐσεβεῖν ἑλομένους, καὶ ἐπὶ τῆ + τῶν δογμάτων ὀρθότητι χαίροντας· οὐ γὰρ δήπου πρὸς +τοσαύτην ἀλογίαν καταβησόμεθα καὶ ἡμεῖς, ὡς οἴεσθαι +μεθεκτὸν ἐν τῷ κατὰ φύσιν Υἱῷ τὸ Πνεῦμα ὑπάρχειν, καὶ +οὐχὶ μᾶλλον οὐσιωδῶς ἐμπεφυκὸς, ὥσπερ οὖν ἀμέλει καὶ +αὐτῷ τῷ Πατρί. ὥσπερ γὰρ τοῦ Πατρὸς, οὕτω δὴ καὶ τοῦ +1. γὰρ assumptutn ex Β. πτωχεύσας Β. 3. πρὸς ὃν] ἄνθρωπος προσὼν Β. +5. ζωὴ κατὰ φύσιν] κατὰ φύσιν ζωὴ καὶ φῶς Β. 10. καὶ assumptum ex +Β. θύρα καὶ ἀρχὴ καὶ ὁδὸς hoc ordine Β. ἀρχὴ καὶ ὁδὸς κοὶ θύρα Ed. 14. ὂν +om. Β. 15. περὶ ἑαυτοῦ Β. 16. αὐτὸν D. 23. ὑμᾶς Β. 28. ἐμπεφυκὸς +Β. Veccus in epigr. v. ἐκπεφυκὸς Ed. καὶ ἀμέλει inverso ordine Β. invito +Vecco. 29. δὴ assumptum ex Vecco. + + +d Υἱοῦ ἐστι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον· οὕτω καὶ ἀνέγνωμεν παρὰ +Acta SS. Ap. xvi. 7. ταῖς θείαις γραφαῖς “Ἐλθόντες γὰρ κατὰ τὴν Μθσίαν,” +φησὶν, “ἐπείραζον εἰς τὴν Βιθυνίαν ἀπελθεῖν, καὶ οὐκ εἴασεν +“αὐτοὺς τὸ πνεῦμα Ἰησοῦ.

+

Εἰ δέ τὼ δοκεῖ φιλονεικότερον τοῖς περὶ τούτων ἐνίστασθαι +λόγοις, καὶ διισχυρίζεσθαι πάλιν, ὅτι κατὰ μέθεξιν εἰν +τῶ Υἱῷ τὸ Πνεῦμά ἐστιν, ἢ καὶ τότε γέγονεν ἐν αὐτῷ, πρότερον +οὐκ ἐνυπάρχον, ὅτε καὶ ἐβαπτίσθη, κατὰ τὸν τῆς +ἐνανθρωπήσεως χρόνον, ὁράτω πάλιν ἡλίκοις τε καὶ ὅσοις +e περιπεσεῖται τοῖς ἀτοπήμασι. πρῶτον μὲν γὰρ, οὐκ ἐγη- +S.Matth. xi, 11. γέρθαι φησὶν ὁ Σωτῆρ’ “ἐν γεννητοῖς γυναικῶν Ἰωάννου τοῦ, +“βαπτιστοῦ” τὸν μείζονα· καὶ ἀληθὴς ὁ λόγος· ἀλλ’ +ὁρῶμεν τὸν εἰς ἀκρότητα δόξης τε καὶ ἀρετῆς ἀναβεβηκότα +τῆς ἐν ἡμῖν, ἀσυγκρίτοις ὑπεροχαῖς τιμῶντα Χριστον· οὐκ +S.Marc. i. 7. εἰμὶ γὰρ, φησὶν, ἱκανὸς, ἵνα κύψας λύσω τὸν ἱμάντα τῶν +ὑποδημάτων αὐτοῦ. εἶτα πῶς οὐκ ἄτοπον, μᾶλλον ’δε ἤδη, +S.Luc. i. 15. καὶ ἀσεβὲς, Ἰωάννην μὲν “ἐκ κοιλίας ἔτι μητρὸς αὐτοῦ,’ +125 Α. a Πνεύματος ἀναπεπλῆσθαι τοῦ Ἁγίου πιστεύειν, διὰ ‘τὸ οὕτω +γεγράφθαι περὶ αὐτοῦ· τὸν δὲ τούτου, μᾶλλον ’δε ἁπάντων, +Δεσπότην καὶ κύριον τότε πρῶτον οἴεσθαι τὸ Πνεῦμα +λαβεῖν, ὅτε καὶ ἐβαπτίζετο, καίτοι τοῦ ἁ λέγοντος +Ib. 35. Γαβριὴλ πρὸς τὴν ἁγίαν παρθένον “Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύ- +“σεται ἐπὶ σὲ, καὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι, διὸ +“καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται Υἱὸς Θεοῦ. καὶ +ὁράτω μοι πάλιν ὁ φιλομαθὴς, ὅσην ὁ λόγος ὠδίνει τὴν +Ib. 15. ἔννοιαv. περὶ μὲν γὰρ Ἰωάννου, φησὶν, ὅτι “Πνεύματος +b “Ἁγίου πλησθήσεται·” δοτὸν γὰρ ἦν ἐν αὐτῷ καὶ οὐκ +οὐσιῶδες τὸ Ἅγιον Πνεῦμα· περὶ δὲ τοῦ Σωτηρος, οὐκετι +τό Πλησθήσεται λέγει· καλῶς γε σφόδρα νοῶν· ἀλλ᾿ ὅτι τ,ὰ +γεννώμενον ἅγιον, οὐδὲ τό Ἔσται προστεθεικὼς, ἢν γὰρ ἀεὶ +τοῦτο κατὰ φύσιν ὡς Θεός.

+1. τὸ prius om. Β. habet Veccus. 4. τὸ om. Migne. 6. διισχυρίζεσθαι Β +7 ἐν] ἴεν B. 14. ὑπερτιμῶντας B. 24. γεννώμενον] ὲκ σου e traduct. Lat. +addit Migne. 26. ἔννοιαν] ἀσφάλειαν Β. 30. τοῦτο ἀεὶ inveivso ordine Β. + + +

Ἐπειδὴ δὲ οἶμαι προσήκειν πανταχόθεν ἡμᾶς θηρᾶσθαι +τὸ ὠφελοῦν, παρενεχθείσης ἅπαξ τῆς τοῦ ἀρχαγγέλου +φωνῆς, φέρε καὶ εἰς αὐτὴν ὀλίγα γυμνάσωμεv. “Πνεῦμα,” S. Luc. i. 35. +φησὶν, “Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις Ὑψίστου + “ἐπισκιάσει σοι, διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται c +“Υἱὸς Θεοῦ.’ λεγέτω τοίνυν ἡμῖν ὁ ἐκ πολλῆς ἀμαθίας τοῖς +ὀρθοῖς τῆς Ἐκκλησίας ἀντιτείνων δόγμασι, πότερόν ποτε καὶ +πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως Υἱὸς ἦν ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς, ἢ ἐν μόνοις ὀνόμασιν εἶχε τὴν δόξαν, νόθος δὲ ἦν + καὶ ψευδώνυμος. εἰ μὲν γὰρ ὅλως οὐκ εἶναί φησιν Υἱὸν, +ἀρνήσεται τὸν Πατέρα· τίνος γὰρ ἔσται πατὴρ οὐκ ὄντος +υἱοῦ; φρονήσει δὲ ἁπάσαις τὰ ἐναντία ταῖς θείαις γραφαῖς. +εἰ δὲ Υἱὸν ὁμολογεῖ καὶ πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως τὸν Υἱὸν d +εἶναί τε καὶ λέγεσθαι, πῶς ἡμῖν ὁ ἀρχάγγελος τὸ τεχθήσεσθαι + μέλλον διὰ τῆς ἁγίας παρθένου, κληθήσεσθαί φησιν +Υἱὸν Θεοῦ, καίτοι τοῦτο καὶ πάλαι κατὰ φύσιν ὑπάρχοντα; +ὥσπερ οὖν ἀιδίως ὑπάρχων μετὰ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, ὡς ἀρχὴν +ἔχων τοῦ εἶναι, κατὰ τὸν τῆς σαρκώσεως χρόνον Υἱὸς ὁρίζεται +Θεοῦ, διὰ τὸ πεφηνέναι μετὰ σώματος εἰς τὸν κόσμον· + οὕτως ἔχων οὐσιωδῶς ἐν ἑαυτῷ τὸ ἴδιον Πνεῦμα, λαμβάνειν +ὡς ἄνθρωπος λέγεται, διασώζων τῆ ἀνθρωπότητι τὴν αὐτῇ e +πρέπουσαν τάξιν, καὶ σὺν αὐτῇ τὰ αὐτῇ πρέποντα δι’ ἡμᾶς +οἰκειοῦ μένος· πῶς δ’ ἂν καὶ ὅλως δίχα ποτὲ τοῦ ἰδίου +Πνεύματος ὁ Λόγος νοοῖτο; ἢ γὰρ οὐκ ἄτοπον ἀνθρώπου + κεχωρίσθαι λέγειν τὸ πνεῦμα τὸ ἐν αὐτῷ, κατά τε τὸν τῆς +φύσεως ὅρον καὶ εἰς ὁλόκληρον τοῦ ζῴου τὸν ἀπαρτισμόν; +ἀλλ’ οἶμαι πᾶσιν ὑπάρχειν τοῦτο καταφανέστατοv. τίνα δὴ +οὖν τρόπον ἀπομεριοῦμεν τὸ Πνεῦμα τοῦ Υἱοῦ, τὸ οὕτως +ἐμπεφυκὸς καὶ οὐσιωδῶς ἡνωμένον, δι’ αὐτοῦ τε προκύπτον, a 126 Α. +3. αὐτὴν B.D. αὐτὸν Ed. 5. γεννώμενον] ἐκ σοῦ iterum addit Migne. +8. η(??)ν Β. 9. μόνοις] + τοῖς Ed. invitis B.D. ἔχει Β. 16. πάλιν Β. +19. πεφηνέναι] + μὲν Β. 21. διασώσων Β. 22. τὰ αὐτὴ] ταύτα(??) Β. +23. ἰδίου Veccus in Epigr. v. Ed. ἁγίου Β. 25. τε Veccus. Ed. γε B. +ἦ. τίνα Veccus. Ed. κατὰ praemittit B. 28. Υἱοῦ] Θεοῦ Β. invitis Vecco +Georgio Trap. 29. προκύπτον] De S. Cyrilli modo hoc verbo utendi ita notat + + +καὶ ὑπάρχον ἐν αὐτῷ φυσικῶς, ὡς μηδὲν ἕτερον εἶναι νομίζεσθαι +παρ’ αὐτὸν, διά τε τὴν τῆς ἐνεργείας ταυτότητα καὶ +αὐτὸ τὸ τῆς φύσεως ἀπαράλλακτον; ἄκουε δὴ τί φησιν ὁ +Infra xiv. 15-17. Σωτῆρ’ πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητάς “Ἐὰν ἀγαπᾶτέ με, τὰς +“ἐντολὰς τὰς ἐμὰς τηρήσητε, κἀγὼ ἐρωτήσω τὸν Πατέρα, +“καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, τὸ πνεῦμα τῆς ἀλη- +“θείας, ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται χωρεῖν.” ἰδοὺ διαῤῥήδην +b Πνεῦμα τῆς ἀληθείας τὸ Ἅγιον Πνεῦμά φησιν· ὅτι δὲ αὐτὸς, +καὶ οὐχ ἕτερός τις ἐστι παρ’ αὐτὸν ἡ ἀλήθεια, πάλιν ἄκουε +Ib. 6. αὐτοῦ λέγοντος “Ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια.” ἀληθείας οὖν ὄντος +τε καὶ κεκλημένου τοῦ κατὰ φύσιν Υἱοῦ, βλέπε πόσην ἔχει +τὸ Πνεῦμα πρὸς αὐτὸν τὴν ἑνότητα. λέγει γάρ που περὶ τοῦ +I S.Joan. v 6. Σωτῆρος ἡμῶν Ἰωάννης ὁ μαθητής “Οὗτός ἐστιν ὁ ἐλθὼν +“δι’ ὕδατος καὶ αἵματος καὶ πνεύματος, Ἰησοῦς Χριστός· +“οὐκ ἐν τῶ ὕδατι μόνον, ἀλλ’ ἐν τῶ ὕδατι καὶ τῷ αἵματι· +“καὶ τὸ πνεῦμά ἐστι τὸ μαρτυροῦν, ὅτι τὸ πνεῦμά ἐστιν ἡ +c “ἀλήθεια.” διάτοι τοῦτο, καὶ ἐνοικοῦντος ἡμῖν τοῦ Ἀγίου +Eph. iii. 16. Ib. 17. “Πνεύματος εἰς τὸν ἔσω ἄνθρωπον,” κατοικεῖν αὐτὸς λέγεται +Χριστὸς, καὶ οὕτως ἔχει τὸ πρᾶγμα τῆ φύσει. καὶ +γοῦν ὁ μακάριος Παῦλος σαφέστατα τοῦτο διδάσκων φησίν +Rom. viii. 9, 10. “Ὑμεῖς δὲ οὐκ ἐστὲ ἐν σαρκὶ ἀλλ’ ἐν πνεύματι, εἴπερ +“πνεῦμα Θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖv. εἰ δέ τις πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ +“ἔχει, οὗτος οὐκ ἐστιν αὐτοῦ. εἰ δὲ χριστὸς ἐν ὑμῖν, τὸ μὲν +“σῶμα νεκρὸν δι’ ἁμαρτίαν, τὸ δὲ πνεῦμα ζωὴ διὰ δικαιο- +d “σύνην.” ὀξεῖαν ὦ οὗτος τοῖς εἰρημένοις ὑπόσχες τὴν +ἀκοήv. Πνεῦμα Χριστοῦ τὸ κατοικοῦν ἐν ἡμῖν ὀνομάσας, +ἐπήγαγεν εὐθύς Εἰ δὲ ὁ Χριστὸς ἐν ὑμῖν, ἀπαράλλακτον +εἰσφέρων τὴν ὁμοιότητα τοῦ Υἱοῦ πρὸς τὸ ἴδιον αὐτοῦ καὶ +παρ’ αὐτοῦ κατὰ φύσιν προχεόμενον Πνεῦμα. διάτοι τοῦτο +D: τὸ προκύπτον ἀεὶ ὁ ἅγιος οὗτος λαμβάνει ἐπὶ τοῦ ὡς αἰτιατοῦ ἐκ τοῦ αἰτίου προϊόντος· +ἀεὶ γὰρ εὑρήσεις αὐτὸν τὸν υἱὸν λέγοντα προκύπτειν τῆς τοῦ πατρὸς οὐσίας. +5. τὰς ἐμὰς Β. μου Ed. 9. τις assumptum ex B.D. παρ’ αὐτὸν ante τις transponit +Β. 10. αὐτοῦ assumptum ex Β. 13. ὁ ἐλθὼν post πνεύματος tr. Β. +15. οὐκ] καὶ οὐκ Β. 17. τοι om. Β. 27. ὁ assumptum ex Β. +κατὰ +29. κατὰ] πάρα Β. + + +καὶ “πνεῦμα υἱοθεσίας” λέγεται, καὶ ἐν αὐτῷ “κράζομεν Rom.viii. 15. +“Ἀββᾶ ὁ πατήρ,” καὶ ὡς ὁ μακάριός που φησὶν Ἰωάννης +“Ἐκ τούτου γινώσκομεν, ὅτι ἐν ἡμῖν ἐστιν, ὅτι ἐκ τοῦ 1 S.Joan. iv. 13. +“Πνεύματος αὐτοῦ ἔδωκεν ἡμῖν.

+

Οἶμαι μὲν οὖν ἐξαρκέσειν καὶ ταῦτα πρὸς τὸ δύνασθαι e +τὰ τῆς Ἐκκλησίας τέκνα τὰ τῶν ἑτεροδοξούντων ἀποκρούσασθαι +βλάβη· εἰ δέ τις ἀκράτῳ τῆς ἀμαθίας βεβάπτισται +μέθη, τότε δὲ πρῶτον τὸ Πνεῦμα λαβεῖν οἴεται τὸν Υἱὸν, ὅτε +γέγονεν ἄνθρωπος· ἀποδεικνύτω πρὸ τῆς ἐναθρωπήσεως + ἅγιον οὐκ ὄντα τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, καὶ ἡμεῖς σιωπήσομεν.

+

Ἀποθαυμάσαι δ’ ἄν τις καὶ λίαν εἰκότως τὸν ἅγιον Εὐαγγελιστὴν +τὰ τῇ θείᾳ πρέποντα φύσει μετὰ πολλῆς τινος τῆς +ἐπιτηρήσεως πανταχῆ διασώζοντα. ἐπειδὴ γὰρ ἔφη πρὸ +τούτων ὅτι “Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε,” τεθεᾶσθαι δὲ νυνὶ Supra ver. 18. + τὸ Πνεῦμά φησι τὸν μακάριον βαπτιστὴν, καταβαῖνον ἐπὶ a 127 A. +τὸν Υἱὸν ἐξ οὐρανοῦ, προστίθησιν ἀναγκαίως Ὅτι τεθεαμαι τὸ +Πνεῦμα, πλὴν ἐν εἴδει περιστερᾶς, οὐκ αὐτὸ δὲ κατὰ φύσιν +ὅπερ ὑπάρχει γυμνὸν, ἀλλ’ ἐν τῷ πρᾳοτάτῳ σχηματιζόμενον +ζῴῳ· ἵνα φαίνηται πάλιν καὶ διὰ τούτου οἰκειότητα καὶ + ὁμοίωσιν διασῶζον φυσικὴν πρὸς τὸν Υἱὸν τὸν λέγοντα +“Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῆ καρδίᾳ.” S.Matth. xi. 29. +οὐκοῦν οὐκ ἀποπεσεῖται τοῦ εἶναι Θεὸς κατὰ φύσιν τὸ +Πνεῦμα· τετήρηται γὰρ αὐτῷ τὸ μὴ τεθεᾶσθαι πώποτε, b +πλὴν ὅσον ἐν τῷ τῆς περιστερᾶς σχηματισμῷ, διὰ τὴν τοῦ + μανθάνοντος χρείαv. ὡς γὰρ ἐν σημείου καὶ γνωρίσματος +τάξει δεδόσθαι φησὶν ἑαυτῷ τὴν τοῦ Πνεύματος κάθοδον +ὁ μακάριος βαπτιστὴς, ταῖς περὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν μαρ- +τυρίαις ἐπενεγκὼν ὅτι ὁ πέμψας με βαπτίζειν ἐν ὕδατι, ἐκεῖνός +μοι εἶπεν Ἐφ᾿ ὃν ἂν ἴδης τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον καὶ μένον ἐπ + αὐτὸν, οὗτός ἐστιν ὁ βαπτίζων ἐν Πενύματι Ἁγίῳ. ἐφ’ ᾧ δὴ καὶ +6. τὰ prius post ἐκκλησίας transponit Β. 14. τούτου Β. δὲ om. Β. νυνὶ Β. +νῦν Ed. 16. τεθέαμαι τὸ Πνεῦμα Β. θεάσοιτο μὲν Ed. 17. δὲ assumptuin +ex Β. 19. τούτων a. Cord. 24. ὅσον] + τὸ Β. invitis catenis. 25. καὶ +pro ὡς catenae. 26. δεδεῖχθαι pro δεδόσθαι catenae. 30. ἐν] + τῷ D. +Ἁγίῳ] τῷ Ἁγίῳ Ed. invito B. καὶ om. Β. + + +c μάλιστα διαγελᾶν οἶμαι πρέπειν τοὺς ἀνοήτους αἱρετικοὺς, τὸ +ἐν τάξει σημείου τεθὲν, εἰς ἀλήθειαν πράγματος ἐκλαμβάνοντας, +εἰ καὶ γέγονεν οἰκονομικῶς, καθάπερ ἤδη προείρηται, +διὰ τὴν τῆς ἀνθρωπότητος χρείαν.

+

κἀΓὼ ἑώρακα, καὶ μεμαρτύρηκα ὅτι οὗτός ἕου ὁ Υἱὸς +τοῦ Θεοῦ.

+

Ἀσφαλὴς ὁ μάρτυς, ὅπερ ὄντως τεθέαται, τοῦτο καὶ +Prov. xxv. 7. λαλῶv. οὐκ ἀγνοεῖ γὰρ ἴσως τὸ γεγραμμένον “Ἃ εἶδον οἱ +d “ὀφθαλμοί σου λέγε.” εἶδον οὖν, φησὶ, τὸ σημεῖον, καὶ +συνῆκα τὸ δι’ αὐτοῦ σημαινόμενον· μαρτυρῶ ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ +Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ διὰ νόμου μὲν τοῦ διὰ Μωυσέως ἀναβοώμενος, +διὰ δὲ φωνῆς τῶν ἀγίων προφητῶν κηρυττόμενος· +δοκεῖ δέ μοι πάλιν ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς μετὰ πολλῆς +τινος τῆς ἀσφαλείας εἰπεῖν οὗτός ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, τουτέστιν, +ὁ εἷς καὶ μόνος κατὰ φύσιν, ὁ τῆς τοῦ γεννήσαντος +ἰδιότητος κληρονόμος, πρὸς ὃν καὶ ἡμεῖς οἱ κατὰ θέσιν +e μορφούμεθα καὶ δι’ οὗ πρὸς τὸ τῆς υἱοθεσίας ἀξίωμα κατὰ +Eph. iii. 15. χάριν κεκλήμεθα. ὡς γὰρ ἐκ Θεοῦ καὶ Πατρὸς “πᾶσα +“πατριὰ ἐν τε οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς ὀνομάζεται,” διὰ τὸ αὐτὸν +εἶναι κυρίως καὶ πρῶτον καὶ ἀληθῶς Πατέρα, οὕτω καὶ πᾶσα +υἱότης ἐκ τοῦ Υἱοῦ, διὰ τὸ αὐτὸν εἶναι κυρίως καὶ μόνον +ἀληθῶς Υἱὸν, οὐ νόθον οὐδὲ ψευδώνυμον, ἀλλ’ ἐκ τῆς οὐσίας +τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς οὐ κατὰ ἀποκοπὴν, ἢ ῥεῦσιν, ἢ μερισμὸν, +ἢ τομήν· ἀπαθὴς γὰρ ἡ θεία φύσις παντελῶς· ἀλλ’ +128 Α. a ὡς ἕνα ἐξ ἑνὸς, ἀεὶ συνυπάρχοντα καὶ συναίδων καὶ ἐμπεφυκότα +τῷ γεννήσαντι, ἐν αὐτῷ τε ὄντα, καὶ ἐξ αὐτοῦ +προελθόντα ἀμερίστως καὶ ἀδιαστάτως, ἐπεὶ μηδὲ κατὰ +σῶμα τὸ θεῖον, μήτε τόπῳ περιληπτὸν, ἢ διαστηματικὰς +5. Κἀγὼ Β. Καὶ Ed. 10. τὸ Β. τὸν Εd. μαρτυρῶ] + δὲ invito Β. +II. διὰ alt. om. Β. 12. δὲ assumptum ex Β. 13. μοι] + καὶ Β. +15. κατὰ] καὶ κατὰ Β. 19. τὸ (= τὼ] pro τε Β. 20. πρῶτον] et πρῶτον +et πρώτως exhibet D. πρώτως Ed. mg. προστὸν (sic) pro πρῶτον καὶ Β. 21. κυρίως] +κύριον Β. + + +τὰς μεταβάσεις ποιεῖσθαι πεφυκὸς, ἀλλ’ ὡς πρόεισιν ἐκ +πυρὸς ἡ ἐνοῦσα θερμότης αὐτῷ, δοκοῦσα μέν πὼς αὐτοῦ ταῖς +ἐπινοίαις μερίζεσθαι, καὶ ἕτερόν τι παρ’ αὐτὸ ὑπάρχειν, ἐξ +αὐτοῦ δὲ οὖσα καὶ ἐν αὐτῷ κατὰ φύσιν, καὶ ἐξ αὐτοῦ προϊοῦσα + μετὰ τοῦ μηδὲν ἀδικεῖν κατά γε τὸν ἀποκοπῆς ἤτοι b +μερισμοῦ καὶ ῥεύσεως λόγον· ὅλη γὰρ ἐν ὅλῳ τῷ πυρὶ +σώζεται· οὕτω νοήσομεν καὶ ἐπὶ τοῦ θείου γεννήματος +θεοπρεπεστάτην ἐπ’ αὐτῷ τὴν θεωρίαν λαμβάνοντες· καὶ +Υἱὸν μὲν ἰδίως ὑφεστάναι πιστεύοντες, οὐ μὴν ἔξω τιθέντες + αὐτὸν τῆς μιᾶς καὶ ἀφράστου θεότητος, οὐδὲ τοῦ Πατρὸς +ἑτεροούσιον εἶναι λέγοντες. ἢ γὰρ ἃν Υἱὸς οὐκέτ’ ἂν νοοῖτο +δικαίως, ἀλλ’ ἕτερόν τι παρὰ τοῦτο, καὶ πρόσφατος ἡμῖν +ἀνατελεῖ θεὸς, ἕτερος ὑπάρχων παρὰ τὸν ὄντα καὶ μόνον. +τὸ γὰρ οὐκ ὂν ὁμοούσιον τῷ κατὰ φύσιν Θεῷ, πῶς οὐ + πάντως ἀποπεσεῖται τοῦ εἶναι Θεὸς ἀληθινός; ἐπειδὴ δὲ c +ἀξιόχρεως τε καὶ ἀξιολογώτατος ὁ μακάριος βαπτιστὴς, +μαρτυρεῖ δὲ ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ· Θεὸν εἶναι πάντως +ἀληθινὸν ὁμολογήσομεν τὸν Υἱὸν καὶ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ +Πατρός· τοῦτο γὰρ ἡμῖν σημαίνει τὸ τῆς οἱότητος ὄνομα, + καὶ ἕτερον οὐδέν.

+

Τῇ ἐπαύριον πάλιν εἱστήκει ὁ Ἰωάννης καὶ ἐκ τῶν μαθητῆν +αὐτοῦ δύο, καὶ ἐμβλέψας τῷ Ἰησοῦ περιπατοῦντι λέγει Ἴδε +ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμάρτια του κώμου.

d +

Φθάσας ἤδη προέδειξεν αὐτὸν ὁ μακάριος βαπτιστής· + ἁλλ’ ἰδοὺ καὶ αὖθις τὸν αὐτὸν ἀνακυκλήσας λόγον, ἐπιδεικνύνι +τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς τὸν Ἰησοῦν, καὶ ἀμνὸν ὀνομάζει +Θεοῦ καὶ τὴν τοῦ κόσμου φησὶν αἴρειν ἁμαρτίαν, μονονουχὶ +πρὸς ὑπόμνησιν ἄγων τοὺς ἀκροωμένους τοῦ ἐν προφήταις +λέγοντος “Ἐγώ εἰμι ἐγώ εἰμι ὁ ἐξαλείφων τὰς ἀνομίας σου, +Es. xliii. 25. +9. μὲν om. Β. 15. τοῦ εἶναι ἴσα θεῷ. εἰ Θεὸς ἀληθινὸς Β. 16. ἀξιολογώτερος +Β. 17. ἀληθινὸν πάντως εἶναι inverso ordine Β. 21. πάλιν] ’δε +πόλιν Β. 22. ἕως τοῦ pro καὶ ἐμβλέψας—λέγει Β. + + +e “καὶ οὐ μὴ μνησθήσομαι.” ἐπαναλαβὼν δὲ οὐ μάτην ὁ +βαπτιστὴς τὴν αὐτὴν ποιεῖται περὶ τοῦ Σωτῆρος ἐξήγησιν. +ἀρετῆς γάρ ἐστιν ἔργον διδασκαλικῆς τὸν οὔπω παραδεχθέντα +λόγον, ταῖς τῶν μαθητευομένων ἐγκαθειργνύναι +ψυχαῖς, οὐκ ὀκνούσης πρὸς ἐπανάληψιν, ἀνεξικακούσης δὲ +μᾶλλον ἐπ’ ὠφελείᾳ τῶν παιδευομένωv. διὰ γάρ τοι τοῦτο +Phil. iii. 1. καὶ ὁ μακάριος Παῦλός φησι “Τὰ αὐτὰ λέγειν ὑμῖν, ἐμοὶ +“μὲν οὐκ ὀκνηρὸν, ὑμῖν δὲ ἀσφαλές.”

+129 Α. a +

Ἤκουσαν αὐτοῦ οἱ δύο μαθηταὶ λαλοῦντος, καὶ ἠκολούθησαν +τῶ Ἰησοῦ.

+

Ὁρᾷς τῇ διδασκαλίᾳ γείτονα τὸν ἐξ αὐτῆς ἀναδοθέντα +καρπόν; ὁρᾷς ὅσον τῆς ἐπαναλήψεως εὑρέθη τὸ κέρδος; +μανθανέτω τοιγαροῦν διὰ τούτων ὁ διδάσκειν πεπιστευμένος, +ὄκνου μὲν ἀμείνων ὁρᾶσθαι παντὸς, ἑαυτῷ δὲ πλέον ἤπερ +τοῖς ἀκροωμένοις ἐπιζήμιον ἡγεῖσθαι τὴν σιωπὴν, καὶ μὴ εἰς +S Matth. XXV 18. ἀργίαν μὲν ἀδράνη, καθάπερ εἰς γῆν, τὸ δεσποτικὸν ἀντορύττειν +Ib. 27. b τάλαντον, διανέμειν δὲ μᾶλλον “τοῖς τραπεζίταις τὸ +“ἀργύριον·” ἀργύριον·’ κομιεῖται γὰρ ὁ Σωτῆρ’ τὸ ἑαυτοῦ σὺν τόκῳ, +καὶ καθάπερ τινὰ σπόρον ζωογονήσει τὸν ἐγκαταβληθέντα +λόγοv. ἔχεις ἐν τούτοις εὐφυεστάτην τῶν εἰρημένων ἀπό +δεῖξιv. οὐ γὰρ ὀκνήσας ὁ βαπτιστὴς τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς +Supra ver. 36. ἐπιδεῖξαι τὸν κύριον, καὶ εἰς δεύτερον εἰπεῖν “Ἴδε ὁ ἀμνὸς +“τοῦ Θεοῦ,” τοσοῦτον αὐτοὺς ὠφελήσας ὁρᾶται, ὡς καὶ +c ὑποπεῖσαι λοιπὸν ἀκολουθεῖν, καὶ ἤδη τῆς ὑπ’ αὐτῷ μαθητείας +ἐρᾶν.

+3. ἔργον ἐστιν inverso ordine Β. οὔπω] οὕτω conjecit D mg. 7. φησι om. Β. +8. τὸ ἀσφαλές Β. 9. καὶ praemittit Ed. invito Β. αὐτοῦ μαθηταὶ Β. +10. τῶ] αὐτῷ τῷ Β. 13. διὰ τούτων τοιγαροῦν inverso ordine Β. 14. πλέω +Β. Statim ἤπερ Β. ἢ Ed. 23. Θεοῦ] + ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου +Ed. invito Β. + + +

Στραφεὶς δέ ὁ Ἰησοῦς καὶ θεασάμενος αὐτοὺς ἀκολουθοῦντας +λέγε ὰὐτοῖς Τί ζητεῖτε;

+

Επιστρέφεται χρησίμως πρὸς τοὺς ἀκολουθοῦντας ὁ +κύριος ἵνα ἔργω μάθοις τὸ μελῳδούμενον “Ἐξεζήτησα τὸν Ps. xxxiii. 5. + “κύριον καὶ προσέσχε μοι.” ἕως μὲν γὰρ οὔπω διὰ τρόπων +ἀγαθῶν καὶ τῆς ἐν τῷ πιστεύειν ὀρθότητος ἐπιζητοῦμεν τὸν +Θεὸν, ἐκ προσώπου τρόπον τινὰ κατόπιν κείμεθα· ἐπὰν δὲ +τὸν θεῖον αὐτοῦ διψήσαντες νόμον, τὴν ἁγίαν καὶ ἐξαίρετον d +τῆς δικαιοσύνης ἰχνηλατῶμεν ὁδὸν, τότε δὴ πάντως ἡμᾶς + ἐπισκέψεται τὸ γεγραμμένον ἐκεῖνο βοῶν “Ἐπιστρέψατε Zach. i. 3. +“πρὸς μὲ καὶ ἐπιστραφήσομαι πρὸς ὑμᾶς, λέγει Κύριος +παντοκράτωρ. τί δὲ ζητεῖτέ φησι πρὸς αὐτούς· οὐκ +ἀγνοήσας, πόθεν; πάντα γὰρ οἶδεν ὡς Θεός· ἀρχὴν δὲ καὶ +ῥίζαν ταῖς διαλέξεσι τιθεὶς τὴν ἐρώτησιν.

+

Οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ Ῥαββὶ, ποῦ μένεις;

e +

Εὐπαιδεύτως ὑπαντῶσιν οἱ διερωτώμενοι· διδάσκαλον γὰρ +ἤδη καλοῦσι, τὸ βούλεσθαί τι μαθεῖν διὰ τούτου σαφῶς +διερμηνεύοντες· εἶτα τὴν ἑστίαν ἀξιοῦσι μαθεῖν, ὡς ἐν +αὐτῇ τὴν χρείαν ἐροῦντες εὐκαίρως· οὐ γὰρ δήπου, κατὰ τὸ + εἰκὸς, τὸν ἐπὶ τοῖς ἀναγκαίοις λόγον, ὁδοῦ πάρεργον ποιεῖσθαι +δεῖν ἐδοκίμαζον· ἔσται δὲ πάλιν ἡμῖν εἰς τύπον +ἐπωφελῆ τὸ λεγόμενον.

+a 130 Α.

ΛέΓει αὐτοῖς Ἔρχεσθε καὶ ὄψεσθε.

+

Οὐ σημαίνει τὴν οἰκίαν, καίτοι τοῦτο ποιεῖν ἐξαιτούμενος, +3. Ἐπιστρέφεται B.a. Cord. Ἐπεστράφη Ed. 4. μάθοις a. Cord. μάθῃς Ed. +5. γὰρ om. Β. 10. ἐπιστράφητε Β. 12. ζητεῖτε δὲ inverso ordine a. +15. Ῥαββὶ] + ὃ λέγεται ἑρμηνευόμενον Διδάσκαλε Ed. invito Β. 18. διερμηνεύοντες +Β. ἑρμηνεύοντες a. Cord. Ed. ἑστίαν] οἰκίαν a. Cord. μαθεῖν a. Cord. +εἰπεῖν Ed. 21. ἐδοκίμαζον B.a. Cord. Ed. mg. ἐδοκίμαζεν D. Ed +23. ὄψεσθε Β. ἴδετε Ed. + + +ἰέναι δὲ μᾶλλον εἰς αὐτὴν παραχρῆμα κελεύει· πρῶτον μὲν +ἐκεῖνο διδάσκων, ὡς ἐν ὑπογραμμῷ τῷ πράγματι, ὅτι τῶν +ἀγαθῶν τὴν ζήτησιν, οὐκ εἰς ὑπερθέσεις ἀναρριπτεῖσθαι +καλόν· τὸ γὰρ μέλλειν ὅλως ἐν τοῖς ὠφελεῖν πεφυκόσιν +ἐπιζήμιον· εἶτα πρὸς τούτῳ καὶ τόδε, ὅτι τοῖς ἀγνοοῦσιν ἔτι +b τὸν ἅγιον οἶκον τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν χριστοῦ, τουτέστι τὴν +Εκκλησίαν, οὐ τὸ ὅποι ποτὲ κεῖται μαθεῖν ἀρκέσει πρὸς +σωτηρίαν, ἁλλὰ τὸ ἐλθεῖν εἰς αὐτὸν διὰ τῆς πίστεως, ἰδεῖν +τε τὰ ἐν αὐτῷ μυστικῶς δηλονότι τελούμενα.

+

Ἦλθον ὁδὶ καὶ εἶδον ποῦ μέο καὶ παρ’ αὐτῷ ἔμειναν τὴν +ἡμέραν ἐκείνην· ὥρα ἦν ὡς δεκάτη.

+

Εὐπαρέδρως οἱ μαθηταὶ τὴν τῶν θείων μυστηρίων ἐπαιδεύοντο +c γνῶσιν· οὐ γὰρ οἶμαι πρέπειν ἁψίκορον τοῖς φιλομαθέσιν +ἐνυπάρχειν διάνοιαν, φιλοπονωτάτην δὲ μᾶλλον, καὶ +τῆς ἐν ἱδρῶσιν ἀγαθοῖς μικροψυχίας κρείττονα, ὡς εἰς +ἅπαντα τῆς ζωῆς τὸν καιρὸν ἐν ὁλοκλήρῳ τῇ προθυμίᾳ +φαίνεσθαι διαπρέποντα· τοῦτο γὰρ ὡς δι’ αἰνίγματος οἶμαι +δηλοῦν τό Παρ᾿ αὐτῷ ἔμειναν τὴν ἡμέραν ἐκείνην ἐπειδὴ ’δε +φησιν Ὥρα ἦν ὡς δεκάτη, καὶ πρὸς αὐτὸ τοῦτο λέγομεν τὸν +ἑκάστῳ χρήσιμόν τε καὶ οἰκεῖον ἐφαρμόζοντες λόγον, ὅτι +d πάλιν ἡμᾶς διὰ τῆς οὕτω λεπτῆς ἐπιχειρήσεως ἐκδιδάσκει +τῆς θεολογίας ὁ συγγραφεὺς, ὡς οὐκ ἐν ἀρχῇ τοῦ παρόντος +αἰῶνος τὸ μέγα τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐγνωρίσθη μυστήριον, +Es. liv. 13. ἁλλ’ εἰς τέλος ἤδη καταλύοντος τοῦ καιροῦ· ἐπ’ ἐσχάτων +γὰρ, ὡς γέγραπται, τῶν ἡμερῶν διδακτοὶ πάντες ἀναδεδείγμεθα +Θεοῦ. δέχου δέ μοι πάλιν τῶν εἰρημένων εἰκόνα περὶ +τὴν δεκάτην ὥραν, προσεδρεύοντας τῷ Σωτήρι’ τοὺς μαθητὰς, +1. ἐν αὐτῇ Β. invitis Catt. 4. μέλειν D. 5. τόδε Catt. 6. Ἰησοῦ +Χριστοῦ b. 8. ἰδεῖν τε] καὶ ἰδεῖν a. ἰδεῖν δὲ Cord. 13. φιλομαθέσιν] +φιλοθεάμοσιν h. Statim ἐνυπάρχειν Β. Catt. ὑπάρχειν Ed. 17. διαπρέποντα +a. Cord. διαπρέπουσαν b. διαπρέποντας Ed. αἰνιγμάτων Catt. 23. ἐγνωρίσθη +Β. ἐγνώσθη Cord. Ed. 27. τοῦ σωτῆρος Β. + + +οὓς καὶ καταλύσαντας ἅπαξ προσμεμενηκέναι φησὶν ὁ ἅγιος e +Εὐαγγελιστής· ἵνα πάλιν μανθάνωσιν οἱ διὰ τῆς πίστεως +εἰς τὸν θεῖον εἰσελαύνοντες οἶκον καὶ αὐτῷ προστρέχοντες +τῷ Χριστῷ, ὅτι χρὴ προσμένειν αὐτῷ, καὶ μὴ πάλιν ἀλλοτριοῦσθαι + φιλεῖν, ἢ πρὸς ἁμαρτίαν ἐκβαίνοντας ἢ παλινδρομοῦντας +εἰς ἀπιστίαν.

+

Ἦν Ἀνδρέας ὁ ἀδελφός Σίμωνος Πέτρου εἷς ἐκ τῶν δύο τῶι +ἀκουσάντων παρὰ Ἰωάννου καὶ ἀκολουθησάντων αὐτῷ· εὑρίσκει +οὗτος πρῶτος τὸν ἀδελφὸν τὸν ἴδιον Σίμωνα, καὶ λέγει αὐτῷ a 131 A. + Εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν, καὶ ἤγαγεν αὐτὸ πρὸς τὸν Ἰησοῦν.

+

Οἱ λαβόντες ἄρτι τὸ τάλαντον, εὐθὺς τοῦ ταλάντου τὴν +ἐργασίαν ἐπάγονται, καὶ τῷ δεσπότῃ προσάγουσι. τοιαῦται +γὰρ ὄντως αἱ φιλήκοοι τε καὶ εὐμαθεῖς ὁρῶνται ψυχαὶ, οὐ +μακρῶν δεόμεναι πρὸς ὠφέλειαν ῥημάτων, οὐδὲ ἐν κύκλοις + μηνῶν ἢ ἐτῶν τὸν ἐκ τῆς παιδεύσεως ἀνατίκτουσαι καρπὸν, +ἀλλ’ ὁμοῦ ταῖς τῶν μαθημάτων ἀρχαῖς τὸ τῆς συνέσεως κατακλείουσαι +τέλος. “Δίδου γὰρ σοφῷ ἀφορμὴν, καὶ σοφώ- b Prov. ix. 9. +“τερος ἔσται φησί· γνώριζε δικαίῳ, καὶ προσθήσει τοῦ +“δέχεσθαι.” ἀνασώζει δὴ οὖν τὸν οἰκεῖον Ἀνδρέας ἀδελφόν· + Πέτρος δὲ οὗτος ἦν· ὅλον ἐν ὀλίγῳ κεφαλαίῳ τὸ μέγα +δηλώσας μυστήριοv. εὑρήκαμεν γὰρ, φησὶν, ὡς θησαυρὸν S.Matth. xiii.44. +κεκρυμμένον ἐν ἀγρῷ, ἢ ὡς “ἕνα πολύτιμον μαργαρίτην” Ib. 46. +τὸν Ἰησοῦν, κατὰ τὰς ἐν τοῖς εὐαγγελίοις παραβολάς.

+

Ἐμβλέψας αὐτῷ ὁ Ἰησούς εἶπε Σὺ εἶ Σίμων ὁ υἱὸς Ἰωνᾶ, δὺ + κληθήσῃ Κηφᾶς.

+

Ἀτενίζει θεοπρεπῶς ὁ καρδίας ὁρῶν καὶ νεφρούς· ὁρᾷ +2. τῆς assumptum ex Β. 7—9. εἷς—λέγει αὐτῷ] ἕως τοῦ Β. 10. +Β. Statim ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον ὁ χριστὸς addit Ed. invito Β. 15. μηνῶν +ἢ ἐτῶν hoc ordine Β. 16. τοῖς τῶν μαθημάτων [μαθητων μα Cod.] ἀρχαῖς Β. τῆς +τῶν μαθητῶν ἀρχαιότητος Ed. οἶμαι ἀλλ’ ὁμοῦ τῆ τῶν μαθημάτων ἀρχαιότητι D mg. +Statim τὸ τῆς assumptum ex Β. 18. φησι] ἡ θεία γραφή addit ad versionem +Lat. spectans Migne. 19. δὴ om. B. habent Catt. ὁ Ἀνδρέας Β. +24. Ἐμβλέψας] + δὲ Ed. invito Β. 25. Πέτρος Β. Πέτρα Ed. + + +πρὸς ὅσην εὐλάβειαν ὁ μαθητὴς ἀναβήσεται, καὶ ποίας ἔσται +κάτοχος ἀρετῆς, καὶ εἰς ποῖον καταλήξει τέλος. ἀγνοεῖ γὰρ +Hist. Sus. 42. οὐδὲν “ὁ εἰδὼς τὰ πάντα πρὶν γενέσεως αὐτῶν.” ᾧ δὴ καὶ +μάλιστα παιδεύει τὸν κεκλημένον, ὅτι Θεὸς ὑπάρχων αληθινὸς +ἀδίδακτον ἔχει τὴν γνῶσιv. λόγου γὰρ ὅλως δεηθεὶς +d οὐδενὸς, ἀλλ’ οὐδὲ ἐπιζητήσας μαθεῖν τίς ἢ πόθεν ἥκοι πρὸς +αὐτὸν ὁ ἀνὴρ, ποίου μὲν ἐξέφυ πατρὸς, τίς δὲ καὶ αὐτὸς +ὀνομάζοιτο λέγει. καὶ Σίμωνα μὲν οὐκέτι καλεῖσθαι συγχωρεῖ, +κατεξουσιάζων ἤδη καὶ κατακρατῶν, ὡς γεγονοτος +οἰκείου· φερωνύμως δὲ ἀπὸ τῆς πέτρας μετονομάζει Πέτρον· +S.Matth. xvi. 18. ἐπ’ αὐτῷ γὰρ ἔμελλε τὴν αὐτοῦ θεμελιοῦν Ἐκκλησίαν.

+

Τῇ ἐπαύριον ἠθέλησεν ἐξελθεῖν εἰς τὴν Γαλιλαίαν, καὶ εὑρίσκει +e Φίλιππον καὶ λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς Ἀκολούθει μοι.

+

Ἰσογνωμῶν τοῖς προλαβοῦσιν ὁ Φίλιππος, καὶ λίαν ἔχων +ἐπιτηδείως εἰς ἀκολούθησιν τοῦ χριστοῦ. ἤδει γὰρ καὶ +αὐτὸν ἐσόμενον ἀγαθόν· διὰ τοι τοῦτο καί φησιν Ἀκολούθει +μοι, γνώρισμα τῆς ἐπ’ αὐτῷ χάριτος τὸ ῥῆμα τιθεὶς, καὶ δι’ +ὧν ἕπεσθαι προστάττει πολιτείαν αὐτῷ τὴν ἀρίστην ἐκι- +132 Α. a μαρτυρῶν· οὐ γὰρ ἂν ἐπελέξατο μὴ οὐχὶ πάντως ὄντα +χρηστὸν.

+

Εὑρίσκει Φίλιππος τὸν Ναθαναὴλ, καὶ λέγει αὐτῷ Ὅν ἔγραψε +Μωυσῆς ἐν τῷ νόμω κὼ οἱ προφήται εὑρήκαμεν, Ἰησοῦν υἱόν +Ἰωσὴφ τὸν ἀπὸ Ναζαρέτ.

+

Ὀξὺς δὴ λίαν ὁ μαθητὴς εἰς καρποφορίαν, ἵνα φαίνηται +διὰ τούτου τοῖς προλαβοῦσι κατὰ τὴν ἕξιν συγγενής· εὑρίσκει +7. ποίου] ἢ ποίου Catt. πατὴρ Β. 8. συγχωρεῖ καλεῖσθαι inverso ordine +Β. invitis Catt. 9. καὶ om. B. καὶ κατακρατῶν desunt in Catt. 10. ἰδίου a. +οἰκείου habet Cord. μετονομάζει Β. μετωνομάζει (sic) Cord. ὀνομάζει a. μετωνόμαζε +Ed. 13. Versum sq. addit Ed. invito B. 14. Ἰσογνώμον ω D. +23. τὸν] τοῦ B. [S in Tisch.] sed cf. d infra. 24. εἰς καρποφορίαν ὁ μαθητὴς +inverso ordine B. + + +γὰρ τὸν Ναθαναὴλ, οὐχ ἁπλῶς ἐρχόμενον περιτυχὼν, ἀλλὰ +πολλὴν ἐπ’ αὐτῷ τὴν ζήτησιν ποιησάμενος· ᾔδει γὰρ ὄντα b +φιλοπονώτατον τε καὶ φιλολογώτατοv. εἶτα λέγει τὸν διὰ +πάσης κηρυττόμενον τῆς θείας γραφῆς ἀνηυρηκέναι Χριστὸν, + οὐχ ὡς ἀγνοοῦντι προσομιλῶν, ἀλλ’ ὡς λίαν ἐκπεπαιδευμένῳ +τά τε τοῦ πανσόφου Μωυσέως καὶ τῶν προφητῶν +μηνύματα. ὑπόνοια δὲ οὐκ ἀληθὴς περὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν +Ἰησοῦ Χριστοῦ παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις ἐκράτει, ὡς ἐκ πόλεως +ἤτοι κώμης ἔσται τῆς Ναζαρὲτ, καίτοι Βηθλεεμίτην αὐτὸν, + ὅσον εἰς τοῦτον ἥκει τὸν λόγον τῆς θείας λεγούσης γραφῆς c +“Καὶ σὺ γὰρ, φησὶν, Βηθλεὲμ γῆ Ἰούδα οἶκος τοῦ Mic. v. 2. +“Ἐφραθᾶ, ὀλιγοστὸς εἶ τοῦ εἶναι ἐν χιλιάσιν Ἰούδα, ἐκ σοῦ +“γάρ μοι ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα ἐν τῷ Ἰσραὴλ, +“καὶ αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ’ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος.” ἀνετράφη + μὲν γὰρ εἰς Ναζαρὲτ, ὥς που καὶ αὐτὸς ὁ Εἀγγελιστὴς +διεμαρτύρατο λέγων “Καὶ ἦλθεν εἰς Ναζαρὲτ οὗ ἦν S. Luc. iv 16. +“ἀνατεθραμμένος·” ἦν δὲ οὐκ ἐκεῖθεν, ἀλλ’ ὅθεν ἤδη προείπομεν, +μᾶλλον δὲ ὡς ἡ τοῦ προφήτου διισχυρίσατο φωνή. d +ἀκολουθήσας τοίνυν ὁ Φίλιππος τῆ τῶν Ἰουδαίων ὑπονοίᾳ + φησίν Ἰησοῦν τὸν ἀπὸ Ναζαρέτ.

+

Ἐκ Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι;

+

Συνομολογεῖ προχείρως ὁ Ναθαναὴλ, ὅτι μέγα δή τι καὶ +κάλλιστον εἴη τὸ ἐκ τῆς Ναζαρὲτ ἀναδειχθήσεσθαι προσδοκώμενον. +δῆλον δὲ δήπου πάντως ἐστὶν, ὡς οὐ μόνον + ἐδέχετο πρὸς πίστιν τοῦ ζητουμένου τὴν Ναζαρὲτ, ἁλλ’ ἐκ +νόμου καὶ προφητῶν τὴν γνῶσιν ἐρανιζόμενος, ταχεῖαν ὡς +πολυμαθὴς ἐποιεῖτο τὴν σύνεσιν.

e +1. ἐρχόμενον Β. ἐρχομένῳ Ed. 2. ὄντα et ante et post φιλοπονώτατον exhibet +et om. τε B. 6. τῶν om. B. 8. Ἰησοῦ assumptum ex B. +10. ἥκειν Β. 11. φησὶν om. Β. Βηθλεὲμ γῆ Ἰούδα Β. γῆ Βηθλεὲμ Ed. +12. ὀλιγοστὸς Β. (cf. in xii Proph. 553 e ubi μὴ ὀλιγοστὸς codex alter.) μὴ ὀλιγοστὸς +Ed. 13. γάρ assumptum ex B. 14. αἱ assumptum ex D. (Alex.) +16. ἦλθεν Β. ἦλθον Ed. 20. Haec Ἰησοῦν τὸν ἀπὸ Ναζαρέτ assumpta ex Β. +21. λέγει αὐτῷ Ναθαναήλ· ἐκ Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι; D mg. 22. προχείρως +Cord. Ed. προθύμως Β. 24. δὲ om. Β. habet Cord. + + +

Ἔρχου καὶ ἴδε.

+

Ἀρκέσει πρὸς πίστιν ἡ θέα, φησὶν, καὶ μόνον εἰς λόγους +ἐλθὼν συνομολογήσεις γοργότερον, καὶ ἀνενδοιάστως ἐρεῖς +αὐτὸν ὄντως ὑπάρχειν τὸν προσδοκώμενοv. χρὴ δὲ πιστεύειν +ἡμᾶς, ὅτι περ ἦν θεία τις καὶ ἄρρητος χάρις, τοῖς τοῦ +133 Α. a Σωτῆρος λόγοις συνεκτρέχουσα, καὶ τὰς τῶν ἀκροωμένων +S.Luc. ψυχὰς καταθέλγουσα. οὕτω γὰρ γέγραπται, ὅτι “πάντες +“ἐθαύμαζον ἐπὶ τοῖς λόγοις τῆς χάριτος τοῖς ἐκπορευομένοις +“ἀπὸ τοῦ στόματος αὐτοῦ·” ὡς γὰρ ἐνεργὴς ὁ λόγος εἰς +δύναμιν, οὕτω καὶ εἰς τὸ πείθειν ἦν ἱκανός.

+

Ἴδε ἀληθὴς Ἰσραηλίτης, ἐν ᾧ δόλος οὐκ ἔστιν.

+

Οὔπω τὴν διὰ σημείων ἐπιτηδεύσας ἐπίδειξιν, ἑτέρῳ +b τρόπῳ χριστὸς τούς τε οἰκείους ἀναπείθειν ἐπειρᾶτο μαθητὰς, +καὶ τοὺς ὅσοι περ ἦσαν τῶν αὐτῷ προσιόντων νουνεχέστεροι, +ὡς εἴη μὲν αὐτὸς ὁ κατὰ φύσιν Υἱὸς καὶ Θεὸς, +ἥκοι δὲ τῆς ἁπάντων ἕνεκα σωτηρίας ἐν ἀνθρωπείᾳ μορφῇ. +τίς οὖν ὁ τρόπος ὁ πρὸς πίστιν ἐπαγωγός; ἡ θεοπρεπὴς +δηλονότι γνῶσις. τὸ γὰρ εἰδέναι τὰ πάντα, μόνῳ πρέπει +Θεῷ· ἀποδέχεται τοιγαροῦν τὸν Ναθαναὴλ, οὐ κολακείαις +ἁρπάζων εἰς διάθεσιν, ἀλλ’ ἐξ ὧν αὐτῷ συνῄδει πιστού- +c μενος, ὅτι γινώσκει καρδίας, ὡς Θεός.

+

Πόθεν με γινώσκεις;

+

Ἄρχεται θαυμάζειν ὁ Ναθαναὴλ, καὶ καλεῖται πρὸς πίστιν +ἤδη βεβαίαν· ἔτι δὲ μανθάνειν ἀξιοῖ, πόθεν ἃν ἔχοι τῶν κατ +αὐτὸν τὴν γνῶσιν· ἀκριβεῖς γὰρ λίαν αἱ φιλομαθεῖς καὶ +1. Ἔρχου] Praemittit Λέγει αὐτῷ Φίλιππος Ed. invito Β. 7. κοὶ pro γὰρ +Cord. 11. ἴδε] Praemittit Εἶδεν ὁ Ἰησοῦς τὸν Ναθαναὴλ ἐρχόμενον πρὸς αὐτὸν +καὶ λέγει πρὸς αὐτὸν Ed. invito Β. 15. ὁ om. Β. 22. Praemittit Λέγει +αὐτῷ Ναθαναὴλ Ed. invito Β. + + +φιλόθεοι ψυχαί. ὑπονοεῖ δὲ ἴσως παρὰ Φιλίππου τι κατ +αὐτὸν δεδεῖχθαι τὸν Κύριον.

+

Πρὸ τοῦ σε Φίλιππον φωνῆσαι ὄντα ὑπὸ τὴν συκὴν εἶδόν σε.

d +

Ἔλυσεν αὐτῷ τὴν ὑπόνοιαν ὁ Σωτῆρ’, καὶ πρὸ τῆς τοῦ + Φιλίππου συντεύξεώς τε καὶ ὁμιλίας ἑωρακέναι φάσκων +αὐτὸν ὑπὸ τὴν συκὴν, καίτοι μὴ παρὼν τῷ σώματι. χρησίμως +τε σφόδρα καὶ ἡ συκῆ καὶ ὁ τόπος ὀνομάζεται, τὴν τοῦ +τεθεωρῆσθαι πίστιν αὐτὸν ἐγγυώμενα· ὁ γὰρ ἀκριβῶς ἤδη +μαθὼν καὶ τὸ σὺν αὐτῷ, ἑτοίμως ἂν παρεδέξατο.

e +

Ῥαββὶ, σὺ εἰ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ βασιλεὺς εἶ τοῦ Ἰοραήλ.

+

Οἶδε μόνον ὄντα καρδιῶν ἐρευνητὴν τὸν Θεὸν, οὐδενὶ δὲ +ἑτέρῳ τῶν ἀνθρώπων δίδωσιν ἐξεπίστασθαι νοῦν, τὸ ἐν ψαλμοῖς +ἐκεῖνο κατὰ τὸ εἰκὸς ἐνθυμούμενος “Ἐτάζων καρδίας Ps. vix. 10. +“καὶ νεφροὺς ὁ Θεός.” ὡς γὰρ οὐδενὶ τῶν ἄλλων προσὸν, + μόνῃ τῇ θείᾳ φύσει καὶ τοῦτο ἐξαίρετον ὁ μελῳδὸς ἀνατέ- a 134 A. +θεικεv. οὐκοῦν ἐν ἀφθόγγοις ἔτι ψιθυρισμοῖς τὴν ὑπόνοιαν +αὐτῷ στρεφομένην κατὰ τὸν νοῦν ἐπείπερ ἔγνω θεωροῦντα +τὸν κύριον, διδάσκαλον μὲν εὐθὺς ἀποκαλεῖ, προθύμως ἤδη +τὴν ὑπ’ αὐτῷ μαθητείαν εἰσβαίνων, Θεοῦ δὲ Υἱὸν ὁμολογεῖ + καὶ βασιλέα τοῦ Ἰσραὴλ, ᾧπερ ἂν ἐνυπάρχοι τὰ τῆς θεότητος +ἴδια, τοῦτον εἶναι πάντως καὶ κατὰ φύσιν Θεὸν εὐπαιδεύτως +διαβεβαιούμενος.

+b +

Ὅτι εἶπόν σοι ὅτι Εἶδόν σε ὑποκάτω τῆς συκῆς, πιστεύεις; +μείζω τούτων ὄψει.

+

Ἀσφαλέστερος ἔση πρὸς πίστιν, φησὶν, ὅταν ἴδῃς τὰ +1. παρὰ Β. ὑπὸ Ed. τι Β. τὰ Ed. 2. τὸν Κύριον B.D mg. τῷ κυρίῳ D. Ed. +3. Praemittit Ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ Ed. invito Β. 5. φάσκων Β. +λέγων Ed. 6. τὴν assumptum ex Β. 9. σὺν αὐτοῖς Β. 10. Praemittit +Ἀπεκρίθη Ναθαναὴλ καὶ λέγει αὐτῷ Ed. invito Β. βασιλεὺς εἶ Β. εἶ ὁ βασιλεὺς +Ed. 12. τῶν ἀνθρώπων Β. τὸν ἀνθρώπου Ed. 23. Praemittit Ἀπεκρίθη +Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ Ed. invito Β. 24. μείζων Β. + + +τούτων μείζονα· ὁ γὰρ ἑνὶ σημείῳ πεπιστευκὼς, πῶς οὐκ +ἔσται πάντως διὰ πολλῶν ἐν ἀμείνοσιν, ὅταν δὴ μάλιστα +φαίνοιντο τῶν ἤδη τεθαυμασμένων ἀξιολογώτερα;

+c +

δ Ἀμὴν ἀμὴν λέΓω ὑμῖν, ὄψεσθε τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγότα, καὶ +ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ἀναβαίνοντας καὶ καταβαίνοντας ἐπὶ τὸν +υἱὸν τοῦ ἀνθώπου.

+

Κοινὸς ἤδη πρὸς πάντας ὁ λόγος ἐπισφραγίζων τοῦ +Ναθαναὴλ τὴν πίστιv. ἀγγέλους δὲ ὀφθήσεσθαι λέγων ἄνω +τε καὶ κατω τρέχοντας ἐπὶ τὸν Υἰὸν του ανθρωπου, τουτεστιν, +ὑπηρετοῦντας καὶ διακόνου μένους τοῖς αὐτοῦ διατάγμασιν, +d εἰς τὴν τῶν μελλόντων πιστεύειν σωτηρίαν, τότε δὴ μάλιστα +Θεοῦ κατὰ φύσιν ὑπάρχων Υἱὸς ἀναδειχθήσεσθαί φησιv. οὐ +γὰρ ἀλλήλαις αἱ λογικαὶ δυνάμεις, Θεῷ δὲ πάντως δουλεύουσιν. +οὐκ ἀναιρεῖ δὲ ὁ λόγος τὴν ἐν ἀγγέλοις ὑποταγήν· +οὐδὲ γὰρ ἃν εὐλόγως τοῦτο καλοῖτο δουλεία· ἀκηκόαμεν δὲ +S.Matth. iv. 11. διὰ τῶν ἁγίων Εὐαγγελιστῶν ὅτιπερ “ἄγγελοι ε +τῷ Σωτήρι’ Χριστῷ “καὶ διηκόνουν αὐτῷ.”

+e +Κεφ. β΄.

καὶ τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ γἀμος ἐγένετο ἐν κανᾷ τῆς. Γαλιλαίας, + καὶ ἦν ἡ μήτηρ τοῦ Ἰησοῦ ἐκεῖ. ἐκλήθη δὲ καὶ ὁ Ἰησοῦς + καὶ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ εἰς τὸν γάμον, καὶ ὑστερήσαντος οἴνου + λέγει ἡ μήτηρ τοῦ Ἰησοῦ πρὸς αὐτόν Οἶνον οὐκ ἔχουσι· καὶ +λέγει αὐτῆ ὁ Ἰησοῦς.

+

Εὐαφόρμως ἔρχεται λοιπὸν ἐπὶ τὴν τῶν σημείων ἀρχὴν, +εἰ καὶ ἀβουλήτως ἐδόκει καλεῖσθαι πρὸς αὐτήν· πανηγύρεως +γὰρ τῆς ἐπὶ γάμῳ τελουμένης, δῆλον δὲ δήπου πάντως ὅτι +σεμνῶς, πάρεστι μὲν τοῦ Σωτῆρος ἡ μήτηρ, κεκλημένος δὲ +135 A. a καὶ αὐτὸς τοῖς οἰκείοις συναφικνεῖται μαθηταῖς θαυματουρκἀντεῦθεν +11. pro τότε δὴ a. invito Cord. 18. Γαλιλαίας] Cetera om. B., +κοὶ τὰ ἑξῆς scribens. 26. σεμνῶς μὲν πάρεστι Β. + + +γήσων μᾶλλον ἤπερ συνεστιασόμενος, ἔτι τε πρὸς τούτω +καὶ αὐτὴν ἁγιάσων τῆς ἀνθρώπου γενέσεως τὴν ἀρχήv. ὅσοιν +δὲ ἧκεν εἰς τὴν σάρκα φαμεv. ἔδει γὰρ αὐτὴν τὴν ἀνθρώπου +φύσιν ἀνακεφαλαιούμενον, καὶ ὅλην ἀνασκευάζοντα πρὸς τὸ + ἄμεινον, μὴ μόνον τοῖς ἤδη πρὸς τὸ ὑπάρξαι κεκλημένοις +διανέμειν τὴν εὐλογίαν, ἀλλὰ καὶ τοῖς ὅσον οὐδέπω τεχθησομένοις +προευτρεπίζειν τὴν χάριν, καὶ ἁγίαν αὐτῶν καταστησαι +τὴν εἰς τὸ εἶναι πάροδον.

+

Καὶ τρίτην ἐπὶ τούτῳ δέχου τὴν ἀπολογίαv. εἴρητό που b + πρὸς τὴν γυναῖκα παρὰ Θεοῦ “Ἐν λύπαις τέξῃ τέκνα.” Gen. iii. 16. +πως οὐν ἔδει καί ταύτην ἡμᾶς ἀποκρούσασθαι τὴν +πῶς ἂν ἢν ἑτέρως διαφυγεῖν καταδεδικασμένον τὸν γάμον; +ἔλυσε καὶ τοῦτο φιλάνθρωπος ὢν ὁ Σωτῆρ’. τετίμηκε τῇ +παρουσίᾳ τὸν γάμον, ἡ πάντων εὐθυμία καὶ χαρὰ, ἵνα τῆς + τεκνογονίας τὴν ἀρχαίαν ἐξελάσῃ κατήφειαν· “Εἴ τις γὰρ ἐν 2 Cor. v. 17. +“χριστῷ, τ καινὴ κτίσις καὶ τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν,’’ ὡς ὁ +Παῦλός φησι, “γέγονε δὲ καινά.’’ ἔρχεται τοιγαροῦν ὁμοῦ c +τοῖς οἰκείοις μαθηταῖς εἰς τὸν γάμον· ἐδεῖ γὰρ παρεῖναι τῶ +θαυματουργῷ τοὺς τῶν παραδόξων φιλοθεάμονας, τροφὴιν + ὡσπερ τινὰ τῇ ἐν αὐτοῖς πίστει συλλέξοντας τὸ τελούμενον. +ἐπειδὴ δὲ οἶνος ἐπιλελοίπει τοὺς ἑστιωμένους, ἐπὶ τὴν συνήθη +φιλανθρωπίαν ἀγαθὸν ὄντα τὸν κύριον ἡ μήτηρ ἐκάλει λέγουσα +Οἰνον οὐκ ἔχουσιν· ὡς γὰρ ἐνὸν ἐπ’ ἐξουσίαις αὐτῶ πᾶν +ὅπερ ἃν βούλοιτο ποιεῖν, εἰς τὸ θαῦμα προτρέπει.

+

Τί ἐμοὶ καὶ σοὶ, γὐναι; οὔπω ἥκει ἡ ὥρα μου.

d +

Ἄριστα καὶ τοῦτον ἡμῖν τὸν λόγον ὁ Σωτῆρ’ ἐσχηματίζετο. +οὐ γὰρ ἔδει δρομαῖον ἐπὶ τὸ πράττειν ἐλθεῖν, οὐδὲ +αὐτόμολον ὥσπερ ὁρᾶσθαι θαυματουργὸν, κεκλημένον δὲ +1. συνεστιασόμενος Β. ἑστιασόμενος D. Catt. Ed. ἑστιασόμενος corrigi voluit +D mg. 2. τὴν ante τῆς transp. et του statim addit a. invito Cord. 3. οὐ. +τὴν] αὐτῶν ( = αὐτὸν) Β. Neutrum habet Cord. 9. τούτου Cord. 12. ἂν +om. Cord. ἦν assumptum ex B. Cord. 13. τοῦτον B. 15. ἥτις coniecit +mg. 20. ὥσπερ τινὰ hoc ordine B. 21. ἐπιλελοίπει Β. ἐπιλέλοιπε Ed. +22. ἐκάλει Β. ἐκάλεσε Ed. + + +μόλις ἐπὶ τοῦτο βαδίζειν, καὶ τῆ χρείᾳ μᾶλλον ἤπερ τοῖς +ὁρῶσιν ἐπιδοῦναι τὴν χάριv. δοκεῖ ’δε πὼς εἶναι καὶ Χαριεστέρα +τῶν ποθουμένων ἡ ἔκβασις, οὐκ ἐκ τοῦ προχείρου τοῖς +αἰτοῦσι χορηγουμένη, διὰ δὲ μικρᾶς ὑπερθέσεως εἰς ἐλπίδα +e καλλίστην ἀνωθουμένη. ἄλλως τε καὶ διὰ τούτου τὴν τοῖς +τεκοῦσι χρεωστουμένην τιμὴν ἀξιολογωτάτην ὑπάρχουσαν +ἐπιδεικνύει Χρισὸς, ὅπερ οὔπω πράττειν ἤθελεν αἰδοῖ τῆ +περὶ μητέρα καταδεχόμενος.

+

Λέγει ἡ μήτηρ αὐτοῦ τοῖς διακόνοις Ὅ τι ἐὰν λέγῃ ὑμιν, +ποιησατε.

+136 A. a +

ΠοΛλὴν ἔχουσα τὴν ῥοπὴν εἰς τὸ γενέσθαι τὸ θαῦμα, +νενίκηκεν ἡ γυνὴ πείθουσα διὰ τὸ πρέπον ὡς υἱὸν τὸν +κύριοv. ἄρχεται δὲ τοῦ πράγματος αὐτὴ πρὸς ὑπουργίαν +ἤδη τῶν γενέσθαι προσταττομένων τοὺς τῆς πανηγύρεως +ὑπηρέτας εὐτρεπίζουσα.

+

Λέγη αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς Γεμίσατε τὰς ὑδπίας ὕδατος. καὶ ἐγέμισαν + ἕως ἄνω. καὶ λέγει αὐτοῖς Ἀντλήσατε νῦν καὶ φέρετε τῷ +b + ἀρχιτρικλίνῳ, καὶ ἤνεγκαv. ὡς δὲ ἐγεύσατο ό ἀρχιτρίκλινος +τὸ ὕδωρ οἶνον γεγεημένον, καὶ οὐκ ᾔδει πόθεν ἐστίν· οἱ δὲ +διάκονοι ἤδεισαν οἱ ἠντληκότες τὸ ὕδωρ· φωνεῖ τὸν νυμφίον + ὁ ἀρχιτρίκλινος καὶ λέγει αὐτῷ Πᾶς ἄνθρωπος πρῶτον τον +καλόν οἶνον τίθησι, καὶ ὄτε μεθυσθῶσι, τότε τὸν ἐλάσσω · σὺ +τετήρηκας τὸν καλὸν οἶνον ἔως ἄρτι.

+c

Πληροῦσι μὲν οἱ διακονοῦντες τὸ προσταχθὲν, ἀφάτῳ δὲ +δυνάμει τὸ ὕδωρ εἰς οἶνον μετεσκευάζετο. τί γὰρ ἂν γένοιτο +χαλεπὸν τῷ πάντα ἰσχύοντι; ὁ δὲ τὰ οὐκ ὄντα καλῶν εἰς +γένεσιν, πῶς ἂν κάμοι τὰ ἤδη πεποιημένα μεταρρυθμίζων ἐφ’ +7. οὔπω Β. οὐ Ed. 10. ποιήσατε] Versum sq. addit Ed. invito Β. +13. αὐτὴ Β. αὕτη Ed. 16. Post ὕδατος, κ̣αὶ τὰ ἑξῆς, reliqua omittens Β, +22. ὅτε retinui ex Aub. ὅταν ad Biblia correxit Migne. 25. μετεσκευάζετο +Β. μετασκευάζετε D. μετασκευάζεται Ed. + + +ὅπερ ἃν βούλοιτο; ἀποθαυμάζουσι δὲ τὴν χρῆσιν ὡς ἐξαίρετον· +ρετον· οὐ γὰρ ἦν ἑτέρως ὁρᾶσθαι τὰ διὰ Χριστοῦ. αἰτιᾶται +δὲ τὸν νυμφίον ὁ ἀρχιτρικλινος, ὡς ἐν ὑστέρῳ τοῦ δείπνου +καιρῷ δαπανῶντα τὸ ἄμεινον, οὐκ ἀκόμψως ὥς γε μοι Φαίνται + κατά γε τὸν τῆς ἱστορίας λόγον.

d +

Ταύτην ἐποίησεν ἀρχὴν τῶν σημείων ὁ Ἰησοῦς ἐν Κανᾷ τῆς +Γαλιλαίας, καὶ ἐφανέρωσε τὴν δόξαν αὐτοῦ· καὶ ἐπίστεσαν +εἰς αὐτὸν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ.

+

Πόλλα κατὰ ταὐτὸν ἐτελεῖτο τὰ κάλλιστα δι’ ἑνὸς καὶ e + πρώτου σημείου. γάμος μὲν γὰρ ὁ τίμιος ἡγιάζετο, ἀρὰ δὲ +ἡ κατὰ γυναικὸς ἐκποδών· οὐ γὰρ ἐν λύπαις ἔτι τέξονται +τέκνα, καὶ αὐτὴν ἡμῶν τῆς γεννήσεως τὴν ἀρχὴν εὐλγήσαντος +τοῦ Χριστοῦ. ἡλιακῆς δὲ δίκην ἀκτῖνος ἡ τοῦ Σωτῆρος +ἡμῶν ἀνέλαμψε δόξα, καὶ τὸ μεῖζον ἐπὶ τούτοις βεβαιοῦνται + πρὸς πίστιν ἀπὸ τοῦ θαυμάζειν οἱ μαθηταί.

+

Ὁ μὲν οὖν τῆς ἱστορίας λόγος ἐν τούτοις στήσεται· +οἶμαι δὲ δεῖν καὶ ἑτέραν τοῖς εἰρημένοις ἐπινοεῖσθαι τὴν +θεωρίαν, καὶ τί τὸ ἐντεῦθεν ὑποδηλούμενον εἰπεῖv. καταβέβηκε a 137 A. +τοίνυν ἐξ οὐρανῶν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, ὡς αὐτός + που φησὶν, ἵνα τὴν ἀνθρώπου φύσιν νυμφίου δίκην οἰκειωσάμενος +κυοφορεῖν ἀναπείσῃ τὰ πνευματικὰ τῆς σοφίας +σπέρματα. καὶ νύμφη μὲν εἰκότως ἡ ἀνθρωπότης διὰ τούτου +καλεῖται, νυμφίος δὲ ὁ Σωτῆρ’, ἐκ τῶν καθ’ ἡμᾶς εἰς νόησιν +τὴν ὑπὲρ ἡμᾶς ἀνατεινούσης τὸν λόγον τῆς θείας γραφῆς· + συγκροτεῖται δὲ ὁ γάμος ἐν ἡμέρᾳ τῆ τρίτῃ, τουτέστιν, ἐν +ἐσχάτοις τοῦ παρόντος αἰῶνος καιροῖς· Ο γὰρ τρίτος ἥμιν b +ἀριθμὸς ἀρχὴν εἰσφέρει καὶ μεσότητα καὶ τέλος· οὕτω γὰρ +6. ἐποίησε] + τὴν Ed. invito Β. 8. Vv. 12 et 13 subjungit Kil. repugnante +B. 11. ἡ κατὰ] ἡνίκα τὰ B. Statim γυναικὸς B. γυναικῶν Ed. 12. ἡμῶν +om. Β. sed hicne an 14? 17. τὴν assiimptum ex B. 19. οὐρανοῦ a. +οὐρανῶν habet Cord. 21. κυοφορήσειν Catt. 22. νύμφη μὲν] νυμφίος (.sic) B. +διὰ τούτου om. B. 25. τῇ assuniptuin ex B. Deest in Catt. 27. γὰρ] δὲ Β. + + +ὁ σύμπας ἐκμετρεῖται χρόνος. τούτῳ φανεῖται προσεοικὸς +Hos. vi. 1-3. τὸ δι’ ἑνός που τῶν ἁγίων προφητῶν εἰρημένον “Πατάξει, +“καὶ μοτώσει ἡμάς, ὑγιάσει ἡμᾶς μετὰ δύο ἡμέρας ἐν τῇ +“ἡμέρᾳ τῆ τρίτη· καὶ ἀναστησόμεθα καὶ ζησόμεθα ἐνώπιον +“αὐτοῦ, καὶ γνωσόμεθα· διώξομεν τοῦ γνῶναι τὸν Κύριον, +“ὡς ὄρθρον ἕτοιμον εὑρήσομεν αὐτόν.’’ ἔπληξε μὲν γὰρ διὰ +Gen. iii. 19. τὴν ἐν Ἀδὰμ παράβασιν εἰπών “Γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπε- +c “λεύσῃ·’’ τὸ δὲ φθορᾷ καὶ θανάτῳ πεπληγὸς πάλιν ἐμάτωσεν +αὐτὸς κατὰ τὴν τρίτην ἡμέραν, τουτέστιν, οὐκ ἐν +πρώτοις, οὐδὲ ἐν μέσοις, ἀλλ’ ἐν ἐσχάτοις καιροῖς, ὅτε δι’ +ἡμᾶς γενόμενος ἄνθρωπος ὑγιᾶ τὴν φύσιν ἀπέδειξεν ὅλην, +ἐκ νεκρῶν ἀναστήσας ἐν ἑαυτῷ. διάτοι τοῦτο καλεῖται καὶ +1 Cor. xv. 20. ἀπάρχη τῶν κεκοιμημένων οὔκουν δία του τὴν τρίτην +ἡμέραν εἰπεῖν, καθ’ ἢν ὁ γάμος ἐτελεῖτο, τὸν τελευταῖον +σημαίνει καιρόν· καταμηνύει δὲ καὶ τὸν τόπον· ἐν κανᾶ γὰρ +d τῆς Γαλιλαίας φησίv. ἐπιτηρείτω δὲ πάλιν ὁ φιλομαθής· οὐ +γὰρ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἡ πανήγυρις, ἔξω δὲ τῆς Ἰουδαίας +Es. ix. 1. τὸ δεῖπνον, ὡς ἐν τῇ τῶν ἐθνῶν ἐπιτελεῖται χώρᾳ. “Γαλι- +“λαία γὰρ τῶν ἐθνῶν,’’ ὡς ὁ προφήτης φησίv. δῆλον δὲ +δήπου πάντως ἐστὶν, ὡς ἡ μὲν τῶν Ἰουδαίων Συναγωγὴ τὸν +ἐξ οὐρανῶν ἀπεώσατο νυμφίον, προσεδέξατο δὲ, καὶ λίαν +ἀσμένως, ἡ ἐξ ἐθνῶν Ἐκκλησία. ἔρχεται δὲ εἰς τοὺς +γάμους οὐκ αὐτόμολος ὁ Σωτῆρ’· πολλαῖς γὰρ ἁγίων ἐκαλεῖτο +φωναῖς. ἀλλ’ οἶνος ἐπιλελοίπει τοὺς ἑστιωμένους· +e οὐδὲν γὰρ ἐτελείωσεν ὁ νόμος, οὐκ ἐξήρκει πρὸς τὸ εὐφρᾶναι +τελείως τὸ γράμμα τὸ Μωυσαϊκόν· ἀλλ’ οὐδὲ αὐτὸ τὸ τῆς +ἐμφύτου νήψεως μέτρον εἰς τὸ δύνασθαι διασώζειν ἡμᾶς +ἐξετείνετο. οὐκοῦν ἀληθὲς ἂν εἴη καὶ ἐφ’ ἡμῶν τό Οἶνον οὐκ +ἔχουσιν, εἰπεῖν· ὁ δὲ πλουσιόδωρος ἡμῶν Θεὸς οὐ περιορᾷ +τῇ τῶν ἀγαθῶν ἐνδείᾳ τριβομένην τὴν φύσιv. οἶνον ἡμῖν +3. ὑγιάσει ἡμᾶς assumptum ex Β. Cord. 12. ἐκ Β. Cord. ἐν Ed. +14. ἐπιτελεῖτο Β. 17. δὲ assumptum ex Β. 19. δὲ om. Β. 21. ἀπεώσατο +D mg. ἀπεώσαντο (?) Β. ἀπώσατο D. Ed. 24. ἐκλελοίπει a. ἐλελοίπει Cord. +25. ἐξήρκεσε Catt. 27. νήψεως] στύψεως Catt. 28. οὐκοῦν om. D. +habent Catt. 30. ἁλλ’ οἶνον Catt. + + +ἀνέδειξε τοῦ πρώτου βελτίονα· “Τὸ γὰρ γράμμα ἀποκτενεῖ, 2 Cor. iii. 6. +“τὸ δὲ πνεῦμα ζωοποιεῖ·” καὶ ὁ μὲν νόμος οὐκ ἔχει τὸ a 138 Α. +τέλειον ἐν ἀγαθοῖς· τὰ δὲ θεῖα τῆς εὐαγγελικῆς διδασκαλίας +παιδεύματα, πληρεστάτην εἰσφέρει τὴν εὐλογίαv. θαυμάζει + δὲ τὸν οἶνον τὸν νέον ὁ ἀρχιτρίκλινος· ἕκαστος γὰρ, οἶμαι, +τῶν εἰς τὴν θείαν ἱερωσύνην κατατεταγ μένων καὶ πεπιστευμένων +τὸν οἶκον τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ, τὸν ὑπὲρ +νόμον αὐτοῦ καταπλήττεται λόγοv. πρώτῳ δὲ αὐτῶ κελεύει +δοθῆναι χριστὸς, ὅτι κατὰ τὴν τοῦ Παύλου φωνήν “Τὸν 2 Tim. ii. 6. + “κοπιῶντα γεωργὸν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμ- b +“βάνειν,” καὶ νοείτω πάλιν ὁ ἀκροατὴς, ὃ λέγω.

+

καὶ εὗρε ἐν τῶ ἱερῷ τους πωλοῦντας βόας καὶ πρόβατα καὶ +περιστερὰς καὶ τοὺς κερματιστὰς καθημένους.

+

Ἐξελέγχονται πάλιν καὶ διὰ τούτων Ἰουδαῖοι τῶν δοθέντων + αὐτοῖς ὑπερφρονοῦντες νόμων, καὶ γραμμάτων μὲν +Μωυσαϊκῶν οὐδένα ποιούμενοι λόγον, εἰς μόνην δὲ βλέποντες +τὴν φιλοκερδίαv. προκαθαίρεσθαι γὰρ κατὰ ποικί- c +λους τρόπους τοῦ νόμου κελεύοντος τοὺς οἵπερ ἔμελλον εἰς +τὸν θεῖον ἀναβήσεσθαι ναὸν, ἀργυραμοιβοὺς ἤτοι κερματιστὰς, + καὶ ἑτέρους ἐπὶ τούτοις, οἷς πλεονεξία τὸ ἐπιτήδευμα +καὶ τόκος καὶ πλεονασμὸς ἐν ἐπιθυμίαις· ὅλος γὰρ ἐν τούτοις +ὁ τῶν ἐμπόρων σκοπὸς συντείνεται· τὴν ἁγίαν καταμολύναντας +οὐκ ἀπεῖργον αὐλὴν, ἀνίπτοις δὲ ὥσπερ εἰς αὐτὴν +εἰσιέναι ποσὶ καὶ αὐτοὶ δὴ πάντως ἐπέταττον οἱ διακωλύειν + ἰσχύοντες· ἵνα δὴ φαίνηται λέγων ἀληθῆ περὶ αὐτῶν ὁ Θεός +ὅτι “Ποιμένες πολλοὶ διέφθειραν τὸν ἀμπελῶνά μου, ἐμό- d Hier. xii. 10, 11. +“λυναν τὴν μερίδα μου, ἔδωκαν μερίδα ἐπιθυμητήν μου εἰς +“ἔρημον ἄβατον, ἐγενήθη εἰς ἀφανισμὸν ἀπωλείας.’’ διεφἀνέδειξε +1. Β. Catt. ἀπέδειξε Ed. ἀποκτένει B.D.a. ἀποκτείνει Cord, Ed +5. τὸν νέον assumptum e Catenis. 6. ἱερωσύνην Β. Catt. ἀρχιερωσύνην Ed. +8. νόμου Migne. 10. γεωργὸν B.D. Catt. γεωργεῖν Ed. 11. ὁ λέγων Β. +12. λᾶ βόας Β. 13. καὶ τοὺς κερματιστὰς καθημένους om. Β. 25. δὴ +om. Β. 26. ποιμένος (sic) D. 27. μερίδα prius Β. κληρονομίαν Ed. + + +θάρη γὰρ ὄντως ὁ δεσποτικὸς ἀμπελὼν, σέβας μὲν αὐτὸ τὸ +περὶ τὸ θεῖον πατεῖν διδασκόμενος, ταῖς δὲ τῶν προεστηκότων +αἰσχροκερδίαις εἰς πᾶσαν ἀπαιδευσίαν ἀποχερσούμενος.

+

καὶ ποιήσας ὡς φραγέλλιον ἐκ σχοινίων πάντας ἐξέβαλεν ἐκ +e τοῦ ἱεροῦ.

+

Ἀγανακτεῖ μὲν εἰκότως ἐπὶ ταῖς τῶν Ἰουδαίων ἀπονοίαις +ὁ Σωτῆρ’· οὐ γὰρ οἶκον ἐμπορίου τὸν θεῖον ἐχρῆν ἀποτε- +S.Matth. xxi. 13. λεῖσθαι ναὸν, ἀλλ’ οἶκον εὐχῆς· οὕτω γὰρ γέγραπται. +δεικνύει δὲ οὐκ ἐν ψιλοῖς τὸ κίνημα λόγοις, ἀλλὰ πληγαῖς +139 Α. a καὶ μάστιγι τῶν ἱερῶν ἐξωθεῖ περιβόλων, δουλοπρεπῆ δικαίως +αὐτοῖς ἐπινοήσας τὴν τιμωρίαν· οὐ γὰρ ἔμελλον +ὑποδέξασθαι τὸν ἐλευθεροῦντα διὰ πίστεως Υἱόv. ὅρα δέ +μοι καλῶς ὡς ἐν εἰκόνι πραγμάτων καταγραφόμενον τὸ διὰ +1 Cor. iii. 17. τοῦ Παύλου λεγόμενον “Εἴ τις τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ φθείρῃ, +“φθερεῖ τοῦτον ὁ Θεός.’’

+

Ἄρατε ταῦτα ἐντεῦθεν· μὴ ποιεῖτε τὸν οἶκον τοῦ Πατρός +μου οἶκον ἐμπορίου.

+

Ἐπιτάττει μὲν ὡς δεσπότης, χειραγωγεῖ δὲ πρὸς τὸ +b πρέπον ὡς διδάσκαλος, παρατίθησί τε τῆ κολάσει τὴν τῶν +πταισμάτων ἐξήγησιν, αἰδοῖ τῆ περὶ αὐτὰ χαλεπαίνειν οὐκ +ἐῶν τὸν ἐπιτιμώμενοv. σημειωτέον δὲ ὅτι πάλιν οἰκεῖον +ἀποκαλεῖ Πατέρα μοναδικῶς τὸν Θεὸν, ὡς αὐτὸς δὴ καὶ +μόνος κατὰ φύσιν ὑπάρχων ἐξ αὐτοῦ καὶ γεγεννημένος +ἀληθῶς. εἰ γὰρ μὴ τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον, ἔστι δὲ ὄντως +μεθ’ ἡμῶν ὁ Λόγος υἱὸς, ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν, κατὰ θέσιν δηὡς +4. om. a. 5. ἱεροῦ] Addit τό τε πρόβατα καὶ τοὺς βόας κα τῶν κολλυβιστῶν +ἐξέχεε τὸ κέρμα καὶ τὰς τραπέζας ἀνέστρεψε καὶ τοῖς τὰς περιστερὸς πωλοῦσιν +εἶπεν Ed. invito Β. 9. δεικνύει Β. Cord. δεικνύσι Ed. 13. ὡς et +πραγμάτων om. Β. 14. λεγόμενον Β. λελεγμένον Ed. τις] + οὑν Ed. invito +Β. 16. ταὐτὸς D mg. 21. πόλιν ὅτι prius scripsit Β. invitis +Catenis. 22. ἀποκαλεῖ Πατέρα hoc ordine B. Catt. 23. μόνος] + ὁ Ed. +invitis B. Catt. 24. ὄντως Β. οὕτως Ed. + + +λονότι καὶ κατὰ μόνον τὸ ἐν θελήσει τοῦ Πατρὸς, ὅτου δὴ +χάριν τὸ κοινὸν δήπου καὶ πᾶσι προκείμενον καύχημα, μόνος c +εἰς ἑαυτὸν ἁρπάζει λέγων Μὴ ποιεῖτε τὸν οἶκον τοῦ Πατρός μου Vide Thesaurum 317. +καὶ οὔχι μᾶλλον ’τον οἶκον του Πατρὸς ἤμων; τοῦτο γὰρ ἠν + ἴσως ἀκολουθότερον εἰπεῖν, εἴπερ ἕνα τῶν οὐκ ὄντων κατὰ +φύσιν υἱῶν καὶ ἑαυτὸν ἐξηπίστατο. ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἐν τοῖς +κατὰ χάριν υἱοῖς, ἀλλ’ ἐκ τῆς οὐσίας ὄντα τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ἑαυτὸν ὁ Λόγος ὄντα γινώσκει, ἔξω τῶν ἄλλων +τίθησιν, ἴδιον Πατέρα καλῶν τὸν Θεόv. ἁρμόσει μὲν γὰρ + τοῖς εἰς υἱότητα κεκλημένοις καὶ ἐπακτὸν ἔχουσι τὸ ἀξίωμα +προσευχομένοις ἀναβοᾶν “Πατερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς·” d S.Matth. vi. 9. +εἷς δὲ καὶ μόνος ἐξ ἑνὸς ὑπάρχων ὁ Μονογενὴς, ἴδιον εἰκότως +ἀποκαλέσει πατέρα τὸν Θεόν.

+

Εἰ δὲ δεῖ τοῖς προκειμένοις προσβάλλοντας, λογικώτερον + ἐφαρμόσαι τοῖς ἀνωτέρω καὶ ταῦτα, θεωρητέον ἑτέρως τὸ +ἀνάγνωσμα.

+

καὶ εὗρεν ἐν τῷ ἱερῷ τοὺς πωλοῦντας τὰ πρόβατα καὶ τοὺς 14 sqq. +βόας, καὶ τὰ ἑξῆς.

+e +

Θέα δὴ πάλιν ὅλον τῆς καθ’ ἡμᾶς οἰκονομίας τὸ σχῆμα + διὰ δύο πραγμάτων ἐξυφασμένοv. Καναναίοις μὲν γὰρ τοῖς +κατὰ τὴν Γαλιλαίαν, φημὶ, καὶ συνεστιᾶται καὶ συναυλίζεται +Χριστὸς, καὶ ὁμοτραπέζους ἐποιεῖτο τοὺς κεκληκότας αὐτὸν, +καὶ διὰ τοῦτο τιμήσαντας· καὶ διὰ σημείων ὠφελεῖ, καὶ τὸ +λεῖπον αὐτοῖς εἰς εὐφρασίαν ἀναπληροῖ· καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν + 5 ἀγαθῶν ἐπιδαψιλεύεται; ὡς διὰ τύπου διδάσκων, ὅτι καὶ +προσδέξεται τοὺς τῆς Γαλιλαίας οἰκήτορας, τουτέστι τὰ a 140 A. +ἔθνη, κεκλημένος ὥσπερ πρὸς αὐτὰ διὰ τῆς ἐν αὐτοῖς +πίστεως, καὶ εἰς τὸν οὐράνιον εἰσάξει παστὸν, εἰς τὴν τῶν +πρωτοτόκων Ἐκκλησίαν δηλαδὴ, καὶ συνανακλινεῖ τοῖς ἁγίοις Heb. xii. 23. +1. κοὶ om. Β. 2. δήπου] δὴ τοῦτο Β. 4. ὑμῶν Β. 6. υἱῶν καὶ +ἑαυτὸν] αὐτῶν καὶ υἱῶν Β. 12. μόνον Migne. 19. δὲ δὴ D. 20. ὲξυφασμένον +Β. ἐξυφαινόμενον Ed. Καναναίοις Β. Καναναίων Ed. 22. κεκλημένους +D mg. 27. ὥσπερ Β. ὡς Ed. + + +αὐτά· συνανέκειντο γὰρ τοῖς ἑστιωμένοις οἱ ἅγιοι μαθηταί· +καὶ τῆς θείας καὶ πνευματικῆς συμμεθέξουσιν ἑορτῆς, καθὰ +S. Matth. viii. 11. καὶ αὐτός που φησίν “Ὅτι πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ +“δυσμῶν ἥξουσι καὶ ἀνακλιθήσονται μετὰ Ἁβρὰμ καὶ +“Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ,” οὐδενὸς αὐτοῖς εἰς θυμηδίαν ἐλλεί- +Es. XXXV. 10. b ποντος· ε “Εὐφροσύνη γὰρ αἰών ἰὸς ὑπὲρ +τοὺς δὲ ἀπειθήσαντας Ἰουδαίους τόπων μὲν τῶν ἁγίων +ἐκβαλεῖ, ἔξω δὲ θήσει τῆς ἱερᾶς τῶν ἁγίων περιβολῆς· ἁλλὰ +καὶ προσάγοντας τὰ εἰς θυσίαν οὐ προσδέξεται· κολάσει δὲ +Prov. v. 22. μᾶλλον καὶ μάστιγι ὑποθήσει, σειραῖς τῶν οἰκείων πλημμελημάτων +κατεσφιγμένους. ἄκουε γὰρ λέγοντος “Ἄρατε +“ταῦτα ἐντεῦθεν,’ ἵνα πάλιν ἐκεῖνα νοῇς, ἃ δὴ καὶ πάλαι +Es. i. 11-14. διὰ φωνῆς τοῦ προφήτου φησὶν Ἡσαΐου “Ὁλοκαυτωμάτων +c “κριῶν, καὶ στέαρ ἀρνῶν καὶ αἷμα ταύρων καὶ τράγων +“βούλομαι, οὐδ’ ἂν ἔρχησθε ὀφθῆναί μοι. τίς γὰρ ἐξεζήτησε +“ταῦτα ἐκ τῶν χειρῶν ὑμῶν; πατεῖν τὴν αὐλήν μου οὐ +“προσθήσεσθε· ἐὰν φέρητε σεμίδαλιν, μάταιον· θυμίαμα, +“βδέλυγμά μοι ἐστί· τὰς νεομηνίας ὑμῶν καὶ τὰ σάββατα +“καὶ ἡμέραν μεγάλην οὐκ ἀνέχομαι· νηστείαν καὶ ἀργίαν +“καὶ τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου· ἐγενήθητε μοι εἰς +“πλησμονὴν, οὐκέτι ἀνήσω τὰς ἁμαρτίας ὑμῶv. ὅπερ +d ἄριστα διὰ τύπου σημαίνει τὸ ἐκ σχοινίων αὐτοῖς ἐπινοήσας +φραγέλλιον· κολάσεως γὰρ σημεῖον αἱ μάστιγες.

+1. δὲ pro γὰρ Β. 4. ἀνακληθήσονται B.D. 9. οὐ] + γὰρ +10. ὑποθήσει καὶ μάστιγι inverso ordine Β. 13. ὁλοκαυτωμάτων edidi. ὁλοκαύτωμα +τῶν Ed. [Alibi D. Cyrilli codices inter ὁλοκαυτωμάτων et ὁλοκαυτώματα +oscitare videntur: vide in xii Proph. 307 a, 829 c, ubi cod. B. ὁλοκαυτώματα utroque +in loco exhibet: in Glaph. 193, unus e codd. collatis ὁλοκαυτώματα exhibet: +contra, De Ad. 57 b, e codicibus a Theodoro Heyse collatis, unus cod. Vat. 599. +sec. xiv. ὁλοκαύτωμα τῶν legit.] 18. νεομηνίας Β. (cf. in xii Propb. 307 a, +inter varr. lectiones.) νουμηνίας Ed. σάββατα] + ὑμῶν Β. (304, 305, 307 quorum +304 et 307 S. Basilii commeiitationes habent, 305 catenam). + + +

Ἐμνήσθησαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ὅτι γεγραμμένον εστίν Ὁ ζήλος +τοῦ οἴκου σου καταφάγεταί με.

+

Ἐρανίζονται κατὰ βραχὺ τὸ ἐν γνώσει τέλειον οἱ μαθηταὶ +καὶ, ταῖς τῶν πραγμάτων ἐκβάσεσι τὰ γεγραμμένα συμβάλλοντες, + πολλὴν ἤδη δεικνύουσι τὴν ἐπὶ τὸ μεῖζον ἐπίδοσιν.

+e +

Τί σημεῖον δεικνύεις ἡμῖν ὅτι ταῦτα ποιεῖς;

+

Καταπλήττεται τῆς ἐξουσίας τὸ ξένον ἡ τῶν Ἰουδαίων +πληθὺς, δυσφοροῦσι δὲ λίαν οἱ τῷ ναῷ προσεδρεύοντες, +κερδῶν οὐκ εὐαριθμήτων ἀποστερούμενοι. καὶ διελέγχειν + μὲν οὐκ ἔχουσιν, ὡς οὐκ ἄριστα λέγοι, μὴ δεῖν ἐμπορίας +οἶκον τὸν θεῖον ἀναδείκνυσθαι ναὸν ἐπιτάττων· ὑπερθέσεις +δὲ πάλιν τῇ τῶν ἐμπόρων φυγῇ πραγματεύονται, τὸ μὴ a 141 A. +προχείρως χρῆναι ὑπείκειν αὐτῷ προφασιζόμενοι, μήτε μὴν +ἀπερισκέπτως εἰς Υἱὸν παραδέξασθαι τοῦ Θεοῦ τὸν ὑπ’ + οὐδενὸς σημείου μαρτυρούμενον.

+

Λύσατε τὸν ναὸν τοῦτον.

+

τοῖς ἐξ ἀγαθῆς προαιρέσεως αἰτοῦσι τὰ ἀγαθὰ καὶ λίαν +ἑτοίμως ὀρέγει Θεός· τοῖς δὲ προσιοῦσι πειραστικῶς, οὐχ b +ὅπως ἀρνεῖται μόνον τὴν ἐφ’ οἷς ἃν αἰτῶσι φιλοτιμίαν, + ἀλλὰ καὶ τὸ τῆς πονηρίας ἔγκλημα περιτίθησιv. οὕτως +αἰτοῦντας σημεῖον τοὺς Φαρισαίους ἐν ἑτέροις τῶν εὐαγγελίων +τόποις ἤλεγξεν εἰπὼν ὁ Σωτῆρ’ “Γενεὰ πονηρὰ καὶ S.Matth. xii. 39. 40. +“μοιχαλὶς σημεῖον ἐπιζητεῖ, καὶ σημεῖον οὐ δοθήσεται αὐτῇ +“εἰ μὴ τὸ σημεῖον Ἰωνᾶ τοῦ προφήτου· ὥσπερ γὰρ ἦν +1. Ἐμνήσθησαν] + δὲ Ed. invito Β. 2. με] + ἀπεκρίθησαν οὖν οἱ Ἰουδαῖοι +καὶ εἶπον αὐτῷ Ed. invito Β. 3—5. σ Hoc scholion exhibent Ι., +ceterae. 6, ποιεῖς;] + ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτοῖς Ed. invito Β. +9. εὐαρίθμων Β. invitis I.a. Cord. lO. λέγοι B.I.a. Cord. λέγει Ed. μὴ +δεῖν I. Ed. μηδὲν Β. μηδ’ Cord. 12. τῆ] ἡ Β. invitis Catenis. 13. προχείρως +χρῆναι hoc ordine a.b. Cord. προχείρως χρῆν Ι. 16. Ἀπεκρίθη Ἰησοῦς +καὶ εἶπεν αὐτοῖς praemittit Migne. τοῦτον] + κοὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν· +εἶπον οὖν οἱ Ἰουδαῖοι Ed. invito Β. + + +“Ἰωνᾶς ἐν τῆ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς +“νύκτας, οὕτως ἔσται καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ καρδίᾳ +c “τῆς γῆς τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας.’’ ὅπερ οὖν ἐκείνοις +ἔφη, τοῦτο καὶ τούτοις μετ’ ὀλίγης ἐξαλλαγῆς· αἰτοῦσι γὰρ, +ὡς ἐκεῖνοι, πειράζοντες. οὐκ ἃν δὲ ὅλως τοῖς οὕτως ἔχουσι +γνώμης οὐδὲ τοῦτο δέδοτο τὸ σημεῖον, εἰ μὴ πάντως ἔδει +γενέσθαι διὰ τὴν ἁπάντων ἡμῶν σωτηρίαν.

+

Ιστέον δὲ ὅτι ταύτην αὐτῷ τῆς κατηγορίας τὴν πρόφασιν +ἐποιήσαντο, λέγοντες ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου διεψευσμένως, +S. Matth. xxvi. 61. ὅπερ οὐκ ἤκουσαν· οὕτος γὰρ ἔφη, φασί Δύναμαι κατα- +d “λῦσαι τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ.’’ διὸ δὴ καὶ ἐπ’ αὐτοῖς ἐν προφήταις +Ps. xxxiv. 11. ἔφασκεν ὁ χριστός “Ἀναστάντες μοι μάρτυρες +Ib. xxvi. 12. ἄδικοι ἃ οὐκ ἐγίνωσκον ἐρώτων με·” καὶ πάλιν Ὅτι +“ἐπανέστησάν μοι μάρτυρες ἄδικοι, καὶ ἐψεύσατο ἡ ἀδικία +“ἑαυτῇ.” ἑαυτῇ. οὐ προτρέπει δὲ αὐτοὺς εἰς μιαιφονίαν Λύσατε τὸν +ναὸν τοῦτον εἰπών· ἀλλ’ ἐπείπερ ἤδει δράσοντας ἀνυπερθέτως, +αὐτὸ τὸ συμβήσεσθαι μέλλον ἠθικῶς ὑπαινίττεται.

+e +

Τεσσαράκοντα καὶ ἔξ ἔτεσιν ᾠκοδομήθη ὁ ναὸς οὖτος, καὶ σὺ +ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερεῖς αὐτόν;

+

Διαγελῶσι τὸ σημεῖον, οὐ συνιέντες τοῦ μυστηρίου τὸ +βάθος, ἁρπάζουσι δὲ τῆς ἑαυτῶν ἀμαθίας τὴν νόσον εἰς +εὔλογον ἀφορμὴν τοῦ μὴ ὑπακούειν αὐτῷ, καὶ τὴν ἀπὸ τοῦ +πράγματος ἐννοοῦντες δυσχέρειαν, ὡς εἰκαιολόγῳ μᾶλλον +ἤπερ τι τῶν ἐφικτῶν ὑπισχνουμένῳ προσεσχήκασιν, ἵνα +Ps. lxviii. 24. φαίνηται τὸ γεγραμμένον ἐπ’ αὐτοῖς ἀληθές “Σκοτισθή- +“τωσαν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτῶν τοῦ μὴ βλέπειν, καὶ τὸν νῶτον +142 A. a “αὐτῶν διὰ παντὸς σύγκαψον,” ἵνα τρόπον τινὰ κάτω +10. οὗτος Β. αὐτὸς Ed. φασί Β. φησὶ Ed. 12. μοι assumptum ex B. +(13. al.) 13. ἐρώτων Β. (115. 188. 189. et cf. 13. al.) ἐπηρώτων Ed. +15. ἑαυτῷ D. (208.) μιαιφονίαν Β. Ι. Catt. μιαιφονίας Ed. 20. συνιέντες +Β. Ι. Catt. συνέντες Ed. 22. ἀφορμῆς Β. 23. εἰκαιολόγῳ D.I. εἰκαίῳ +λόγῳ Cord. Ed. Haec desunt in a. abbreviante. 24. ἤπερ τι B.D.I. εἰπέρ +τι Ι.] ἢ περὶ Cord. Ed. 27. διὰ παντὸς σύγκοψον B.D. σύγκαμψον διὰ +παντὸς Ed. + + +κεκυφότες ἀεὶ, καὶ εἰς μόνα τὰ ἐπὶ τῆς γῆς κατανεύοντες +πράγματα, τῶν ὑψηλῶν τῆς εἰς χριστὸν εὐσεβείας δογμάτων +μηδεμίαν δέχοιντο θεωρίαν, οὐ βασκαίνοντος αὐτοῖς ἐπὶ +τούτοις τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ, ἰσοστάθμῳ δὲ μᾶλλον + κολάζοντος δίκη τοὺς ἀφόρητα πλημμελήσαντας.

+

Ὅρα γὰρ ὅπως ἀνοήτως ὑβρίζουσι τῆς ἑαυτῶν ἀφειδοῦντες +ψυχῆς. ὁ μὲν γὰρ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ χριστὸς +ἴδιον ἐκάλει Πατέρα τὸν Θεόν “Μὴ ποιεῖτε λέγων τὸν οἶκον Supra ver. Supra ver. 16. +“τοῦ Πατρός μου οἶκον ἐμπορίου.’’ εἶτα δέον αὐτοὺς αὐτοὺς b + ἤδη καὶ Θεὸν, ὡς ἐκ Θεοῦ καὶ Πατρὸς πεφηνότα νοεῖν, +ἄνθρωπον ἔτι γυμνὸν καὶ τῶν καθ’ ἡμᾶς ὑπάρχειν ἕνα +πιστεύουσι. διά τοι τοῦτο, καὶ τὸν ἐπὶ τῆ τοῦ ναοῦ κατασκευῇ +δαπανηθέντα χρόνον προτείνουσι λέγοντες Τεσσαράκοντα +καὶ ἐξ ἔτεσιν ῳκοδομηθη ο ναος ουτος, καὶ σὺ ἐν τρισιν + ἡμεραις ἐγερεῖς αὐτόν; ἀλλ’ ὦ πάσῃ μεθύοντες ἀπονοίᾳ, +δικαίως ἂν οἶμαι λέγειν αὐτοῖς, εἰ σοφὸς ὑμῖν ἐνῴκισται +νοῦς, εἰ τὸν παρ’ ὑμῖν ὄντα ναὸν οἶκον εἶναι Θεοῦ πιστεύετε, c +πῶς οὐκ ἔδει Θεὸν ὄντα κατὰ φύσιν ἐννοεῖν τὸν ἀκινδύνως +εἰπεῖν θαρσήσαντα “Μὴ ποιεῖτε τὸν οἶκον τοῦ Πατρός μου + “οἶκον ἐμπορίου;” εἶπα πῶς ἂν, εἰπέ μοι, λοιπὸν μακρῶν +ἐδεήθη χρόνων εἰς τὴν ἑνὸς οἴκου κατασκευήν; ἢ πῶς ἃν +ἠτόνησε πρὸς ὅπερ ἂν τύχοι γενικῶς, ὁ ἐν μόναις ἡμέραις +ἑπτὰ τὸν ἀριθμὸν τόδε τὸ σύμπαν ἀφάτῳ δυνάμει διατεχνησάμενος, +καὶ ἐν μόνῳ τῷ θέλειν ἔχων τὸ δύνασθαι; ταῦτα + γὰρ ἔδει λογίζεσθαι τὸν τῶν ἱερῶν γραμμάτων ἐπιστήμονα +λαόν.

+d +Ι. τῆς assumptum ex Β. 6. ἀφειδοῦντες Β. ἀφειδήσαντες Ed. 7. +alt. assnmptum ex Β. 10. καὶ alt. assumptum ex Β. Deest in Ι. Catenis. +12. τῆ om. B. habent I. Catenae. 14. ᾠκοδομήθη—ἐγερεῖς αὐτόν;] καὶ τὰ +ἑξῆς Catt. 16. σοφὸς] + ἐν Ed. invitis B.I. Cord. 18. ἐννοεῖν om. +habet I. 19, θαρρήσαντα Cord. θαρσήσαντα habet I. 20. εἰπέ μοι] +εἴποιμεν I. Cord. 21. ἑνὸς] + τοῦ ’ord. invito I. 22. γεννικῶς Migne. +ἡμέραις—σύμπαν Ι. Cord, Ed. ἓξ ἡμέραις τόδε τὸ πᾶν a. 24. ἔχων τῷ θέλειν +inverso ordine Β. ἔχων Ι. Cord. Ed. κατέχων a. + + +

Ἐκεῖνος δὲ ἕλετε περί τοῦ ναοῦ τοῦ σώματος αὐτοῦ. ὅτε οὖν +ἠγέρθη ἐκ τῶ νεκρών, ἐμνήσθησαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ὅτι +τοῦτο ἕλετε, καὶ ἐπίστευσαν τῇ γραφῇ, καὶ τῷ λόγῳ ὃν +εἶπεν ὁ Ἰησοῦς.

+

Εὐπαράδεκτος τῷ σοφῷ τῆς σοφίας ὁ λόγος· ἐνιζάνει δὲ +τῶν μαθημάτων ἡ γνῶσις τοῖς συνετοῖς εὐπετέστερον, καὶ +ὥσπερ ἐν κηρῷ μὴ λίαν ἀπεσκληκότι, καλῶς ἐγγράφεται +e τῶν σημάντρων ὁ τύπος, οὕτως ἐν τρυφερωτέραις καρδίαις +ἀνθρώπων ὁ θεῖος ἑτοίμως ἐμπήγνυται λόγος· διὰ τοῦτο, +καὶ πονηρὸς ὁ σκληροκάρδιος ὀνομάζεται. σοφοῦνται τοίνυν +ἀγαθοὶ τὴν ἕξιν ὄντες οἱ μαθηταὶ, καὶ τοὺς ἀπὸ τῆς θείας +γραφῆς ἀναμασῶνται λόγους, εἰς ἀκριβεστέραν ἑαυτοὺς ἐκτρέφοντες +γνῶσιν, καὶ πεπηγότως ἐντεῦθεν ἐπὶ τὸ πιστεύειν +ἐρχόμενοι. ἐπειδὴ καὶ ναὸς ἐπεκλήθη τὸ σῶμα χριστοῦ, +πῶς οὐκ ἂν εἴη κατὰ φύσιν Θεὸς ὁ ἐνοικῶν αὐτῷ Μονογενὴς +143 A. a Λόγος, εἴπερ οὐκ ἐνδέχεται κατοικεῖν ἐν ναῷ λέγεσθαι τὸν +οὐκ ὄντα Θεόν; ἢ λεγέτω παρελθών τις εἰς μέσον, τίνος +ποτὲ τῶν ἁγίων ναὸς ἀπεκλήθη τὸ σῶμα· ἀλλ’ οὐκ ἃν οἶμαί +τις ἐπιδεῖξαι τὸ εἰρημένον· φημὶ δὴ λοιπὸν, ὃ δὴ καὶ +ὑπάρχον εὑρήσομεν ἀληθὲς, ἀκριβῶς τὴν θείαν ἀνερευνῶντες +γραφὴν, ὡς οὐδενὶ τῶν ἁγίων ἡ τοιαύτη προσῆπται τιμή. +καὶ γοῦν ὁ μακάριος βαπτιστὴς, καίτοι πάσης μὲν ἀρετῆς +εἰς ἀκρότητα βεβηκὼς, μηδενὶ δὲ πρὸς εὐσέβειαν ἐπιτρέψας +b ἔχειν τὸ μεῖζον, διὰ τῆς Ἡρώδου μανίας τὴν κεφαλὴν +ἀπετέμνετο, ἀλλ’ οὐδὲν ἐπ’ αὐτῷ φέρεται τοιοῦτοv. ἐκ δὲ +τῶν ἐναντίων, καὶ παχυτέραν ἐπὶ τοῦ λειψάνου τὴν λέξιν +ἐπενόησεν ὁ εὐαγγελιστὴς, οἰκονομικῶς, ὥς γε μοι φαίνεται +καὶ τοῦτο εἰπὼν, ἵνα μόνῳ σώζηται τῷ Χριστῷ τὸ ἀξίωμα. +1-3. 01513. ὅτε—ἔλεγε] ἕως τοῦ Β. 3. ὃν Β. ᾧ Ed. 6. μαθημάτων] μαθητῶν B. +εὐπρεπέστερον Β. 8. τρυφοτέραις (sic) Β. Statim ἀνθρώπων καρδίαις inverso +ordine Β. 12. ἀναμασῶνται D. ἀναμασσῶνται Ed. 14. ἐπειδὴ] + δὲ +suprascripturn D. ἐπεκλήθη Β. ἀπεκλήθη Ed. 20. ἀνερευνῶντες D. ἐρευνῶντες +Ed. 26. ταχυτέραν D. 27. εὐαγγελιστὴς Β. quod conjecit Aubertus. +βαπτιστὴς Ed. + + +γράφει δὲ οὕτως· καὶ πέμψας, φησὶν, ὁ μιαιφόνος· Ἡρώδης +δηλαδή· τὸν Ἰωάννην “ἀπεκεφάλισεν ἐν τῆ φυλακῆ· καὶ S.Matth. xiv. 10, 12. +“προσελθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἦραν τὸ πτῶμα αὐτοῦ·’’ +εἰ δὲ πτῶμα τὸ Ἰωάννου καλεῖται σῶμα, τὸ τίνος ἔσται ναός; c + καθ’ ἕτερον ὄντος λόγον τοῦ ναοὺς ἡμᾶς εἰρῆσθαι Θεοῦ, διὰ +τὸ ἐνοικοῦν ἐν ἡμῖν Ἅγιον Πνεῦμα· Θεοῦ γὰρ πάλιν, καὶ +οὐχ ἑαυτῶν, χρηματίζομεν ναοί.

+

Αλλ᾿ ἴσως ἐρεῖ τις Πῶς οὖν εἰπέ μοι καὶ αὐτὸς ὁ Σωτῆρ’ +τὸ ἴδιον σῶμα, πτῶμα καλεῖ; “Ὅπου γὰρ, φησὶν, ἐὰν ᾖ Ib.xxiv. 28. + “τὸ πτῶμα, ἐκεῖ συναχθήσονται οἱ ἀετοί.” πρὸς δὴ καὶ +τοῦτό φαμεν, ὡς οὐ περὶ τοῦ ἰδίου σώματος ἔφη ταῦτα +Χριστὸς, ἀλλ’ ὡς ἐν τρόπῳ παραβολῆς καὶ σχήματι τὴν +ἐσομένην τῶν ἁγίων ἐπ’ αὐτὸν συνδρομὴν κατ’ ἐκεῖνο ση- d +μαίνει καιροῦ, ὅταν αὖθις ἡμῖν ἐξ οὐρανῶν ἐπιφαίνηται μετὰ + τῶν ἁγίων ἀγγέλων “ἐν τῆ δόξη τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ·’’ ὅνπερ Ib. xvi. 27 +γὰρ, φησὶ, τρόπον αἱ τῶν κρεοφάγων ὀρνέων ἀγέλαι ἐπὶ +τὰ πίπτοντα τῶν σωμάτων ὀξεῖ καταφέρονται ῥοίζῳ, οὕτω +καὶ ὑμεῖς ἐπ’ ἐμὲ συναχθήσεσθε. ὃ δὴ καὶ Παῦλος ἡμῖν +ἀπεγύμνου λέγων “Σαλπίσει γὰρ, καὶ οἱ νεκροὶ ἐγέρθη I Cor. xv. 52. 1 Thess. iv. 17. + σονται ἄφθαρτοι.’’ καὶ μὴν καὶ ἑτέρωθι, καὶ “ἡμεῖς ἐν +“νεφέλαις ἁρπαγησόμεθα εἰς ἀπάντησιν τοῦ κυρίου εἰς +“ἀέρα, καὶ οὕτως πάντοτε σὺν κυρίῳ ἐσόμεθα.’’ ἀδικήσει e +τοιγαροῦν οὐδὲν τὸ ἐξ ὁμοιώσεως εἰς εἰκόνα ληφθὲν τῆς +ἀληθείας τὴν δύναμιν.

+

Ὡς δὲ ἦν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐν τῶ̣ πάσχα ἐν τῇ ἑοριῇ, +πολλὼ ἐπίστευσαν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ θεωροῦντες αὐτοῦ +τὰ σημεῖα ἂ ἐποίει.

+

Οὐ καταλήγει διασώζων καὶ ὠφελῶν ὁ χριστός. τοὺς +μὲν γὰρ σοφοῖς ἐπάγεται λόγοις, τοὺς δὲ καὶ δυνάμει

+4. τὸ Ἰωάννου καλεῖται hoc ordine Β. 6. οἰκοῦν Β. 1 2. ἐν assumptum +ex Β. 16. φησὶ τρόπον hoc ordine Β. 20. ἡμεῖς assumptum ex Β. +29. σοφοῖς Β. et ita conjicit D mg. et sic, ut vid. legit Georg. Trap. qui traducit +"verbis atque doctrina." σοφοὺς D.I. Cord. Ed. + + +144 Α. a

καταπλήττων θεοπρεπεῖ, σαγηνεύει πρὸς πίστιν, ἐξ ὧν +ἐνεργοῦντα τεθέανται, κατανεύειν ἀναπεπεισμένους ὅτι περ +ὄντως ὑπάρχοι Θεὸς ὁ τῶν οὕτως ἀξιαγάστων δημιουργός.

+

Αὐτὸς δὲ Ἰησοῦς οὐκ ἐπίστευεν ἑαυτὸν αὐτοῖς.

+

Οὐκ ἀσφαλὴς ἡ γνώμη τῶν ἄρτι πεπιστευκότων, ἀλλ’ +οὐδὲ ἱδρυμένος ὁ νοῦς ἐπὶ νεαροῖς τοῖς θαύμασι· καὶ οἱ +b τρόπον τινὰ χλωρὸν ἔτι τὸν τῆς κατηχήσεως ἔχοντες λόγον, +πῶς ἂν εἶεν ἤδη πεπηγότες εἰς εὐλάβειαν; οὔπω τοιγαροῦν +τοῖς νεήλυσιν ἑαυτὸν ἐπιτρέπει Χριστὸς, χρῆμά τι μέγα καὶ +ἀξιεραστότατον ἐπιδεικνὺς τὴν εἰς Θεὸν γνησιότητα, καὶ οὐχ +ἑτοίμως προκεῖσθαι τοῖς ἐθέλουσιν ἑλεῖν, ἀλλ’ ἐφέσει τῆ εἰς +ἀγαθὸν καὶ μελέτῃ καὶ χρόνῳ κατορθουμένην.

+

Μανθανέτωσαν διὰ τούτων οἱ τῶν τοῦ Σωτῆρος μυστηρίων +ταμίαι, μὴ πρόωρον τῶν ἱερῶν καταπετασμάτων μάτων εἴσω +c ποιεῖσθαι τὸν ἄνθρωπον, μηδὲ νεοφύτους ταῖς θείαις ἐπιτρέπειν +προσιέναι τραπέζαις ἀωρὶ βαπτιζομένους τινὰς, καὶ οὐκ +ἐν καιρῷ τὸν ἁπάντων Δεσπότην πιστευομένους Χριστόν. +ἵνα γὰρ τύπος ἡμῖν κἀν τούτῳ γένηται, καὶ διδάξῃ τίνι +μᾶλλόν ἐστι τὸ μυεῖσθαι πρεπωδέστερον, δέχεται μὲν τοὺς +πιστεύοντας, οὔπω δὲ αὐτοῖς ἐπιθαρσήσας ὁρᾶται, διὰ τοῦ +μὴ πιστεύειν αὐτόν· ὡς εἶναι δῆλον ἐντεῦθεν, ὅτι χρὴ τοὺς +νεήλυδας οὐ μικρὸν ἐν κατηχήσει τρίβεσθαι χρόνον· οὕτω +γὰρ ἂν μόλις γένοιντο πιστοί.

+d +2. κατανεύειν Ι. Cord. Ed. κατανεανεύειν B.D. ἀναπεπισμένους (sic) I. Cord., +e quo conjicere licet non esse preli sphalma in Cord. 3. οὕτως B.D.I. Cord. +ὄντως Ed. 4. δὲ] + ὁ Ed. invito B. 5. γνώμη B.I.a. Cord. γνώσις +ἡ Ed. 7. τὸν om. B. 9. ἐπιτρέπει αὐτὸν Β. 11. προσκεῖσθαι Β. +15. νεοφύτοις I.a. Cord. 20. ἐπιθαρσήσας B.I.a. Cord. ἀποθαρσήσας Ed. +21. αὐτὸν B.I. ἑαυτὸν Cord. Ed. Desunt verba nonnulla in a, 23. ἂν +om. B. habent I. Catenae. πιστοί B.I. Catenae. ἐν πίστει Ed. + + +

Διὰ τὸ αὐτὸν Γινώσκειν πάντας, καὶ ὅτι οὐ χρείαν εἶχεν ἵνα +τις μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ ἀνθρώπου· αὐτὸς Γὰρ ἐγίνωσκε τί +ἦν ἑ τῷ ἀνθρώπῳ.

+

Θεοπρεπὲς καὶ τοῦτο μετὰ τῶν ἄλλων ἐν Χριστῷ τὸ + ἀξίωμα, καὶ οὐδενὶ τῶν γενητῶν ἐνυπάρχοv. μόνῳ γὰρ αὐτὸ +τῷ κατ’ ἀλήθειαν ὄντι Θεῷ προσάπτει λέγων ὁ ψαλμῳδός +Ο πλάσας κατὰ μόνας τὰς καρδίας αὐτῶν, ὁ συνιεὶς Ps. xxxii. 15. +“πάντα τὰ ἔργα αὐτῶν·” εἰ δὲ μόνου συνιέντος τὰ ἐν ἡμῖν e +τοῦ Θεοῦ συνίησιν ὁ χριστός· πῶς οὐκ ἔσται κατὰ φύσιν ὁ Sus. 42. + Θεὸς “ὁ τῶν κρυπτῶν γνώστης,” καὶ γινώσκων “βαθέα καὶ Dan. ii. 22. 1Cor. ii. 11. +“ἀπόκρυφα,” καθὰ γέγραπται; “Τίς γὰρ οἶδεν ἀνθρώπων +“τὰ τοῦ ἀνθρώπου, εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου τὸ ἐν +“αὐτῷ;” εἰδότος δὲ οὐδενὸς, οὐκ ἀγνοήσει Θεός· ἐπεὶ μηδὲ ἐν +τοῖς πᾶσι καταριθμεῖταί ποτε, καθ’ ὧν ἂν εἰκότως φέροιτο + τὸ Οὐδείς· ὡς δὲ ἔξω πάντων καὶ πάντα ὑπὸ πόδας, εἴσεται. +μαρτυρήσει δὲ καὶ ὁ Παῦλος λέγων “Ζῶν γὰρ ὁ λόγος τοῦ Heb. iv. 12, 13. +“Θεοῦ καὶ ἐνεργὴς, καὶ τομώτερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν +“δίστομον, καὶ διικνούμενος ἄχρι μερισμοῦ ψυχῆς καὶ a 145 Α. +“πνεύματος, ἁρμῶν τε καὶ μυελῶν, καὶ κριτικὸς ἐνθυμήσεων + “καὶ ἐννοιῶν καρδίας· καὶ οὐκ ἐστι κτίσις ἀφανὴς ἐνώπιον +“αὐτοῦ, πάντα δὲ γυμνὰ καὶ τετραχηλισμένα τοῖς ὀφθαλ- +“μοῖς αὐτοῦ.” ὡς γὰρ “φυτεύσας τὸ οὖς,” πάντα ἐκακρο- Ps.xciii. 9. +ἆται, καὶ ὡς “πλάσας τὸν ὀφθαλμὸν, κατανοεῖ.” καὶ δὴ +εἰσφέρεται λέγων ἐν Ἰώβ “Τίς οὗτος ὁ κρύπτων με βουλὴν, Hiob. xxxviii. 2. + “συνέχων δὲ ῥήματα ἐν καρδίᾳ, ἐμὲ δὲ οἴεται κρύπτειν;” +5. γὰρ ὄντι Β. Statim αὐτὸ Β. Ed. αὐτῷ Ι. Cord. αὐτοὶ (sic) b. Post hoc +verbum τὸ Cord., repugnante I. 6. ψαλμῳδός] μελῳδός I.a.b. Cord. 7. οὐ +συνίεις Cord (166. 190. 194. 196. 212. 281.) Statirn ἐπὶ I. Cord. εἰς Ed. (13. +al.) Neutrum habet B. (A.V.) 9. τοῦ Θεοῦ ante συνιέντος transnonil B. +ὁ alt. assuraptum ex B. n. ἀνθρώπων om. B. retinui ex Ed. Geors. Tran +cf. supra 42 b et ad Herm. dial. vi. p. 628 d. 13. οὐδενὸς] + povos Ed Georg. +irap. invito B. μηδὲ ἐν] μὴ πὰν Β. 15. καὶ πάντα ὑπὸ πόδας εἴσεται Ed +nec quicquam eorum ignorat quae sub pedibus ejus posita sunt." Georgius +Trap. καὶ ἔπι πάντα τὰ ὕπο πόδας ἔσται Β. Pro εἴσεται, conjicit κείσεται Ed. mg +εἴσεται habet D. 23. τὸν om. Β. (55) et sic Cod. Vat. 598. in De Ad. 182 d, +ubi ὀφθαλμοὺς Εd. τοὺς ὀφθαλμοὺς Cod. Cromw. 9. cf. Hom. Pasch xi 160 a +25. δὲ alt.] δὴ Β. + + +b ἵνα τοίνυν Θεὸν ὄντα κατὰ φύσιν ἐπιγινώσκωμεν τὸν Υἱὸν, +ἀναγκαίως φησὶν ὁ Εὐαγγελιστής Ὅτι χρείαν οὐκ εἶχεν ἵνα +τις μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ ἀνθρώπου· αὐτὸς γὰρ ἐγίνωσκε τί ἠν ἐν +τῳ ανθρωπῳ.

+Κεφ. γ'.

Ἦν δὲ ἄνθρωπος ἐκ τῶι φαρισαίων, Νικόδημος ὄνομα αὐτῷ, + ἄρχων τῶν Ἰουδαίωv. οὗτος ἦλοε πρὸς αὐτὸν νυκτὸς καὶ +εἶπεν αὐτῶ.

+

Ἑτοιμότερος μὲν ὁ Νικόδημος περὶ τὸ πιστεύειν ἐστὶν, +c αἰδοῖ δὲ οὐκ ἀγαθῇ νικώμενος, δόξης τε ἅμα τῆς ἐν ἀνθρώ- +ποις οὐ περιορῶν, παραιτεῖται τὴν παρρησίαν, μερίζεται δὲ +τὴν γνώμην ἐπ’ ἄμφω, καὶ χωλεύει τὴν προαίρεσιν, ἐπὶ +3 Reg. xviii. 21. δισσαῖς ’δε, ὡς γέγραπται, ταῖς ἰγνύαις ἀσθενέι, τοῖς μὲν ἄπο +τοῦ συνειδότος ἐλέγχοις εἰς τὸ χρῆναι πιστεύειν συνωθούμενος +διὰ τὴν τῶν θαυμάτων ὑπερβολὴν, τῆς δὲ τοῦ ἔθνους +ἡγεμονίας οὐ φορητὴν ἡγούμενος τὴν ζημίαν· ἦν γὰρ ἄρχων +τῶν Ἰουλίωv. οἰηθεὶς δὲ δύνασθαι καὶ τὴν παρ’ ἐκείνοις +d ἀνασώζεσθαι δόξαν καὶ λεληθότως εἶναι πιστὸς, ἱστὸς, ἔρχεται +πρὸς τὸν Ἰησοῦν, συνεργάτην τῷ σκέμματι τὸν ἀπὸ τῆς +νυκτὸς ποιησάμενος σκότον, καὶ τῷ κεκρυμμένως ἐλθεῖν ἐπὶ +διπλῇ τῇ γνώμῃ κατηγορούμενος.

+

Ῥαββὶ, οἴδαμεν ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐλήλυθας διδάσκαλος· οὐδεὶς Γὰρ +ταῦτα τὰ σημεῖα δύναται ποιεῖν ἃ οὐ ποιεῖς, ἐὰν μὴ ᾖ ὁ + Θεὸς μετ᾿ αὐτοῦ. ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῶ.

+e

Ἐν τούτοις ᾠήθη τοῖς λόγοις ὁλόκληρον ἔχειν δύνασθαι +τὴν εὐσέβειαν, καὶ ἀρκέσειν αὐτῷ πρὸς σωτηρίαν ὑπολαμ- +1. ἐπιγινώσκωμεν D. ἐπιγινώσκομεν Ed. 5. ὄνομα αὐτῷ· καὶ τὰ ἑξῆς Β. +Adnotat Theod. Heyse se ad posterum ejusmodi omissiones non exhibere: quamobrem +S. Evangelii textus fere incastigatus restat nec Ν. T. Editoribus proderit +nisi rarius iste, verba autem Evangelii in commentariis solis citata. 12. ὡς +γέγραπται ταῖς ἰγνύαις hoc ordine B.D. 16. δύνασθαι post ἐκείνοις tr. B. +17. ἀνασώζεσθαι Β. ἀνασώσασθαι Ed. + + +βάνει τὸ θαυμάσαι μόνον τὰ οἷς θαυμάζεσθαι πρέπει· ἕτερον +δὲ οὐδὲν ἐπὶ τούτοις ἐπιζητεῖ. διδάσκαλον δὲ παρὰ Θεοῦ, καὶ +παρ’ αὐτοῦ συνεργούμενον ὀνομάζων αὐτὸν, οὔπω κατὰ +φύσιν οἶδεν ὄντα Θεὸν, οὐδὲ συνίησι δηλονότι τῆς μετὰ + σαρκὸς οἰκονομίας τὸν λόγον, ἔτι δὲ ὡς ἀνθρώπῳ πρόσεισι +γυμνῷ, καὶ μικρὰν ἐπ’ αὐτῷ τὴν διάληψιν ἔχει.

+a 146 Α. +

Ἀμὴν ἀμὴν λέΓω σοι, ἐᾶι μή τις Γεννηοῇ ἄνωθεν, οὐ δύναται +ἰδεῖν τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ Νικόδημος.

+

Οὐκ ἐφ’ οἷς ᾠήθης, φησὶν, ὦ Νικόδημε, τὸ πιστεύειν ἐστίν. + οὐκ ἀρκεῖ σοι λόγος εἰς δικαιοσύνην, οὐδὲ ἐν ψιλοῖς κατορθώσεις +ῥήμασι τὴν εὐσέβειαv. “Οὐ γὰρ πᾶς ὁ λέγων μοι S.Matth. vii. 21. +“Κύριε κύριε εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, +“ἀλλ’ ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν τοῖς b +“οὐρανοῖς.” θέλημα δὲ τοῦ Πατρὸς, μέτοχον μὲν τοῦ Ἁγίου + Πνεύματος ἀναδειχθῆναι τὸν ἄνθρωπον, εἰς δὲ ἀσυνήθη καὶ +ξένην ἀναγεννηθέντα ζωὴν καὶ οὐρανοῦ χρηματίσαι πολίτην +τὸν ἀπὸ τῆς γῆς. ἄνωθεν δὲ λέγων τὴν διὰ τοῦ Πνεύματος +ἀναγέννησιν, ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὑπάρχον +τὸ Πνεῦμα δεικνύει σαφῶς, ὥσπερ ἀμέλει καὶ αὐτὸς περὶ + ἑαυτοῦ που φησίν “Ἐγὼ ἐκ τῶν ἄνω εἰμί·” καὶ ὁ σοφώ Infra viii. 23. +τατὸς δὲ περὶ αὐτοῦ πάλιν φησὶν ὐαγγελιστής “Ὁ ἄνωθεν Ib. iii. 31. +“ἐρχόμενος ἐπάνω πάντων ἐστίν.”

+

Ὅτι δὲ πάντως ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς τὸ c +Πνεῦμά ἐστιν ἐν οἰκείῳ πλατύτερον ἐροῦμεν καιρῷ.

+2. ἐπιζητεῖ Β. ζητεῖ Ed. δὲ alt.] ’δει (= δὴ) Β. αὐτοῦ et Θεοῦ inter se transpoint +B. 5. πρόεισιν Β. 6. ἐν pro ἐπ’ B. 10. ἀπκεῖ σοι] ἀρκέσει +I. Cord. οὐδ’ I. Cord. κατορθῶσι (= κατορθώσῃ) Β. 17. τοῦ assutnptum +ex B.I.a. Cord. 19. περὶ ἑαυτοῦ om. B. habent Ι. Catt. 21. πάλιν Β. +faventibus 1. Catt. που Ed. Statim φησιν om. B. invitis Catenis. 23-28 ὅτι +δὲ πάντως [πάντος = πάντως Cod.] ἐκ—καιρῷ Β. περὶ οὗ ἐν οἰκείῳ καιρῷ πλατύτερον +ἐροῦμεν Ed. περὶ οὗ habet quoque D. οὐ γρ΄. τὸ περὶ οὗ D mg. + + +

Πῶς δύναται ἄνθρωπος Γεννηθῆναι γέρων ὤν; μύ δύναται εἰς +τὴν κοιλίαν τῆς μητρὸς αὐτοῦ δεύτεροι εἰσελθεῖν καὶ γεννηθῆναι; + ἀπεκρίθη Ἰησοῦς.

+

Ελέγχεται διὰ τούτων ψυχικὸς ὣν ἔτι ὁ Νικόδημος, διά +1 Cor. ii. 14. τε τοῦτο δεχόμενος οὐδαμῶς “τὰ τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ· +d μωρίαν γὰρ εἶναι νομίζει τὸ σεπτὸν οὕτω καὶ περιφανὲς +μυστήριοv. γέννησιν δὲ ἀκούων τὴν ἄνωθεν καὶ πνευματικὴν, +σωματικὴν ἔτι γαστέρα φαντάζεται παλινδρομοῦσαν εἰς +ὠδῖνα τῶν ἤδη γεγεννημένων, καὶ τὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς φύσεως +οὐκ ἀναβαίνων νόμον, κανονίζει τὰ θειότερα· ἀνεξίτητον δὲ +ταῖς οἰκείαις ἐννοίαις τὸ τῶν μαθημάτων ὕψος εὑρὼν, κάτω +πίπτει καὶ φέρεται. ὅνπερ γὰρ τρόπον τὰ τοῖς ἀπεσκληκόσι +τῶν λίθων εὐτονωτέραις προσαραχθέντα βολαῖς, ὀπίσω πάλιν +e ἐξάλλεται· οὕτως οἶμαι καὶ νοῦς ἀμαθὴς γοργοτέροις ἣ καθ’ +ἑαυτὸν προσβαλὼν θεωρήμασιν, ἀτονήσας ὑπονοστεῖ, καὶ +μέτροις ἀεὶ τοῖς αὐτῷ πρέπουσιν ἐμφιλοχωρῶν, τὴν ἀμείνω +καὶ ὑψηλοτέραν ἀτιμάζει σύνεσιv. ὃ δὴ καὶ πεπονθὼς ὁ +τῶν Ἰουδαίων ἡγούμενος τὴν πνευματικὴν οὐ καταδέχεται +γέννησιν.

+

Ἐὰν μή τις Γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος, οὐ δύναται +εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ.

+

Οὐ συνιέντα τὸν ἄνθρωπον καθ’ ὃν ἔδει τρόπον, τί ἃν +147 Α. a βούλοιτο σημαίνειν τὸ ἄνωθεν γεννηθῆναι δεῖν, σαφεστέροις +ἐκπαιδεύει μαθήμασι, γυμνοτέραν δὲ αὐτῷ παρατίθησι τοῦ +μυστηρίου τὴν γνῶσιv. ὁ μὲν γὰρ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ +Χριστὸς τὴν διὰ Πνεύματος ἀναγέννησιν Ἄνωθεν ἀπεκάλει, +11. μαθημάτων a. Ed. μαθητῶν (sic) Ι. Corcl. κάτω πίπτει καὶ φέρεται] καταπίπτει +καὶ χαμαὶ φέρεται a. 12. ἀπεσκληκόσι Β. ἀποκεκλικόσι Ed. +13. προσαναχθέντα Β. προσαρραχθέντα D. 14. τὸ γοργοτέροις Β. 15. εἰσβάλλων +Β. 17. καὶ alt. assumptum ex Β. Statim πεποιθὼς B. 18. οὐ +om. Β. 25. ὁ alt. assumptum ex Β. 26. ἀνεκάλει voluit D mg. + + +τῆς ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας τὸ Πνεῦμα δεικνὺς, δι’ οὗ τῆς +θείας φύσεως γινόμεθα κοινωνοὶ, ὡς τὸ ἐξ αὐτῆς οὐσιωδῶς 2 S Pet. i. 4. +προιὸν καρπούμενοι, καὶ δι’ αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῷ πρὸς τὸ +ἀρχέτυπον ἀναμορφούμενοι κάλλος, οὕτω τε εἰς καινότητα + ζωῆς ἀνατικτόμενοι, καὶ εἰς τὴν θείαν υἱοθεσίαν ἀναπλαττό- b +μενοι. τὸ δέ Ἄνωθεν ὁ Νικόδημος οὐχ οὕτως ἐκλαβὼν, +εἰσαῦθις ἐσομένην ὑπετόπησε γέννησιν, ὡς ἐπὶ σωμάτων, +σημαίνεσθαι· διὰ τοῦτο καὶ τοῖς εἰς ἀδύνατον ἀποκλείουσι +περιπεσὼν λογισμοῖς, ἄνους τε ὁμοῦ κατεφωρᾶτο καὶ δύσμαθής. + ἀναγκαίως τοιγαροῦν ὁ Σωτῆρ’, ὡς ἀσθενεστέρῳ +τὴν ἕξιν τρυφερώτερον ἔτι προσφέρεται, καὶ τὸ δοκοῦν +ἐπεῤῥίφθαι τῷ λόγῳ κάλυμμα περιελὼν, ἀναφανδὸν ἤδη c +φησίν Ἐὰν μή τις ἐξαναγεννηθῇ δι’ ὕδατος καὶ πνεύματος +οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. ἐπειδὴ γὰρ + σύνθετόν τι καὶ οὐχ ἁπλοῦν κατὰ φύσιν ὁ ἄνθρωπος, ἐκ δύο +κεκερασμένος, αἰσθητοῦ δηλονότι σώματος καὶ ψυχῆς νοερᾶς, +διπλῆς αὐτῷ πρὸς ἀναγέννησιν ἐδέησε θεραπείας, συγγενῶς +πὼς ἐχούσης πρὸς ἄμφω τῶν δεδηλωμένωv. Πνεύματι μὲν +γὰρ ἁγιάζεται τοῦ ἀνθρώπου τὸ πνεῦμα, ὕδατι δὲ αὖ πάλιν + ἡγιασμένῳ, τὸ σῶμα. ὅνπερ γὰρ τρόπον τὸ ἐν τοῖς λέβησιν d +ἐκχεόμενον ὕδωρ ταῖς τοῦ πυρὸς ὁμιλῆσαν ἀκμαῖς τὴν ἐξ +αὐτοῦ δύναμιν ἀναμάττεται, οὕτω διὰ τῆς τοῦ Πνεύματος +ἐνεργείας τὸ αἰσθητὸν ὕδωρ πρὸς θείαν τινὰ καὶ ἀπόρρητον +μεταστοιχειοῦται δύναμιν, ἁγιάζει τε λοιπὸν τοὺς ἐν οἷς ἂν + γένοιτο.

+3. ἐν αὐτῷ et δι’ αὐτοῦ inter se transponit Β. 9. κατεφωρᾶτο Β. κατεφωράθη +Ed. 13. ἐξαναγεννηθῇ δι’ Β. γεννηθῇ ἐξ Ed. 15. ζωὸν ὁ ἄνθρωπος +κατὰ φύσιν Β. invitis Catenis. 17. ἐδέησε Β. Ι. Catt. ἐνδεήσει Ed. 18. προσεχούσης +Ι. sed πὼς ἐχούσης habet Cord. 19. δ’ Ι. Cord. 20. ἡγιασμένῳ +a. Cord. Ed. ὑγιασμένῳ (sic) Β. ἡγιασμένον Ι. et sic ut vid. Georg. Trap. At plane +dicit in sequentibus B. Cyrillus aquam sanctificatam esse. 21. ἐγχεόμενον a. +23. ἀπόρρητον I.a.b. Cord. ἄρρητον Ed. Statim μεταστοιχειοῦται I.a.b. Cord. et +V. l. in Ed. mg. ἀναστοιχειοῦται Ed. 24. τοὺς] τὰ a. 25. γένηται b. + + +

Τὸ γεγεννημένον ἐκ τῆς σαρκὸς σάρξ ἐστι, καὶ τὸ γεγεννημένον +ἐκ τοῦ Πνεύματος πνεῦμά ἐστιν.

+e

Ἑτέρῳ δὲ πάλιν αὐτὸν ἀναπείθει λογισμῷ πρὸς ὑψηλοτέραν +ἀναβαίνειν σύνεσιν, καὶ πνευματικὴν ἀκούοντα γέννησιν, +μὴ τὰ σωμάτων ἴδια λαμβάνειν εἰς νοῦv. ὥσπερ γὰρ +ἀνάγκη, φησὶν, πάντως εἶναι σάρκας τὰ σηκῶν γεννήματα, +οὕτω δηλονότι καὶ πνεύματα τὰ ἐκ Πνεύματος. οἷς δὲ ὁ τοῦ +πῶς εἶναι λόγος ἐξηλλαγμένος, τούτοις ἔσται πάντως καὶ ὁ +τῆς γεννήσεως τρόπος οὐχ ὁ αὐτός. ἰστέον δὲ ὅτι γέννημα +τοῦ Πνεύματος τὸ τοῦ ἀνθρώπου πνεῦμά φαμεν, οὐχ ὡς ἐξ +148 Α. a αὐτοῦ κατὰ φύσιν· ἀμήχανον γάρ· ἀλλ᾿ ὡς ἐν πρώτῳ μὲν +καὶ ἀρχαιοτέρῳ λόγῳ κατὰ τὸ δι’ αὐτοῦ κεκλῆσθαι τὸ μὴ ὂν +εἰς γένεσιν, ἐν δὲ δευτέρῳ καὶ οἰκονομικῶς κατὰ τὴν δι’ +αὐτοῦ πρὸς Θεὸν ἀναμόρφωσιν, τοὺς οἰκείους ἡμῖν χαρακτῆρας +ἐνθλίβοντος, καὶ εἰς τὴν ἰδίαν ὥσπερ ποιότητα τὴν +διάνοιαν μεταπλάττοντος. οὕτω γὰρ οἶμαι νοήσεις ὀρθῶς +Gal. iv. 19. καὶ τὸ διὰ τοῦ Παύλου πρός τινας εἰρημένον “Τεκνία, οὓς +“πάλιν ὠδίνω, ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστὸς ἐν ὑμῖν,’ καὶ +1Cor. iv. 15. b πάλιν “Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ διὰ τοῦ εὐαγγελίου ἐγὼ ὑμᾶς +“ἐγέννησα.”

+

Μὴ θαυμάσης ὅτι εἶπόν σοι Δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι ἄνωθεv. τὸ +πνεῦμα ὅπου Θέλει πνεῖ, καὶ τὴν γωνὴν αὐτοῦ ἀκούεις, ἀλλ’ +οὐκ οἶδας πόθεν ἔρχεται καὶ ποῦ ὑπάγει· οὕτως ἐστὶ πᾶς ὁ +γεγεννημένος ἐκ τοῦ πνεύματος.

+

Ἀρετὴ διδασκάλου, τὸ ποικίλοις δύνασθαι μεθοδεύειν +τρόποις τῶν ἀκροωμένων τὸν νοῦν, καὶ διὰ πολλῶν ἰέναι +c θεωρημάτων, τὰς ἐφ᾿ οἷς ἂν φαίνηται δυσχερὴς ὁ λόγος +ἀποδείξεις ἐπισωρεύοντα. δέχεται τοίνυν ἐκ παραδειγμάτων +3. δὲ assumptum ex Β. 6. σάρκας εἶναι πάντως inverso ordine Β. +10. τὸ τοῦ πνεύματος inverso ordine Β. 12. δι’ om. Β. 26. ἰέναι] +εἶναι Β. + + +τοῦ μυστηρίου τὸν τύπον, καὶ φησί Τὸ πνεῦμα τουτὶ τὸ +ἐγκόσμιόν τε καὶ ἐναέριον περιπνεῖ μὲν ὅλην τὴν οἰκουμένην, +καὶ ὅποιπερ ἃν βούληται διαδραμὸν, κτύπῳ μόνῳ παρὸν +σημαίνεται, καὶ διαλανθάνει μὲν τὸν ἁπάντων ὀφθαλμὸν, + αὔραις δὲ τοῖς σώμασι λεπτοτάταις προσομιλοῦν, αἴσθησίν +τινα τῆς ἐνούσης αὐτῷ φυσικῆς ἐνεργείας ἐνίησιν· οὕτω μοι +νόει, φησὶ, καὶ τὴν διὰ Πνεύματος ἀναγέννησιν, ἐκ μικρῶν d +παραδειγμάτων ἐπὶ τὰ μείζω χειραγωγούμενος, καὶ καθάπερ +ἐν εἰκόνι τῷ παροισθέντι λόγῳ τὰ ὑπὲρ αἴσθησιν ἐννοῶν.

+

Ἀπεκρίοη Νικόδημος καὶ εἶπεν αὐτῷ Πῶς δύναται ταῦτα +Γενέσθαι; ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ.

+

Οὐδὲν ὁ μακρὸς ὠφέλησε λόγος τὸν οὐ νοοῦντα μηδέν. +σοφὸν οὖν ἄρα τὸ ἐν βίβλῳ παροιμιῶν εἰρημένον “Εἰς ὦτα Sir. xxv. 9. +“ἀκουόντων” λάλει· καὶ τοῦτο διὰ πείρας ἀληθὲς ὂν ἔδειξεν e + ὁ Σωτῆρ’, τύπον ἡμῖν ἑαυτὸν κἀν τούτῳ διδούς. ἔξω δὲ +πάντως τῆς ἐπὶ τῷ μὴ δύνασθαι πείθειν αἰτίας ὁ διδάσκων +κείσεται, λέγων μὲν αὐτὸς ἅπερ ἂν ἔχειν οἴηται καλῶς, +ὠφελῶν δὲ μηδὲν διὰ τὸ τῶν ἀκροωμένων δυσμαθές. ἄλλως +τε καὶ διὰ τούτου μανθάνομεν, “ὅτι πώρωσις ἀπὸ μέρους Rom. xi. 25. + “γέγονεν τῷ Ἰσραήλ.” ἀκοῇ γὰρ ἀκούοντες, οὐ συνιᾶσιν.

Es. vi. 9. +a 149 Α. +

Σὺ ἑ ὁ διδάσκαλος τοῦ Ἰσραὴλ, καὶ ταῦτα οὐ γινώσκεις; +Ἐξ ἑνὸς ἅπαντας ἐλέγχει ὁ Χριστὸς, ὀνόματι μὲν τῶ +διδασκαλικῷ περιηνθισμένους, καὶ νομομαθείας ὑπόληψιν +ἠμφιεσμένους γυμνὴν, ἀπαιδευσίας δὲ ἀνάπλεων φοροῦντας + τὸν νοῦν, καὶ συνιέναι δυναμένους οὐδὲν τῶν ὅσαπερ αὐτοὺς +οὐχ ὅπως ἐχρῆν ἐξεπίστασθαι μόνον, ἀλλ’ ἤδη δύνασθαι καὶ +2. τὴν assumptum ex B.D. 5. αἴσθησίν τινα τῆς ἐνούσης οὕτω] τοῖς +ἐνοῦσιν αὐτῷ αἴσθησίν τινα Β. 7. τὴν διὸ] διὰ τὴν Β. 12. οὐ om. Β, +15. ἑαυτὸν om. Β. 16. τῆς ἐπὶ τῳ] τις ἐπὶ τούτῳ Β. 19. ἀπὸ μέρους +γέγιβεν hoc ordme Β. 22. ὁ assumptum ex Β. as. συνίναι Β. +26. ἐξεπίστασθαι Β. ἐπίστασθαι Ed. + + +b διδάσκειν ἑτέρους. εἰ δὲ ὁ παιδεύων ἐν τούτοις, ἐν τίσιν ὁ +παιδευόμενος, οὐχ ὑπεραίροντος μαθητοῦ τοῦ διδασκάλου τὸ +S Matth. x. 24. μέτρον, κατὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος φωνήν; “Οὐκ ἔστι’’ γὰρ, +φησὶ, “μαθητὴς ὑπὲρ τὸν διδάσκαλον.’’ ἐπειδὴ δὲ οὕτως +Ib. xxiii. 27. ἦσαν ἀμαθεῖς, ἀψευδήσει μὲν ὁ Χριστὸς τάφοις αὐτοὺς +κεκονιαμένοις ἐξομοιῶν· ἀστειότατα δὲ καὶ ὁ Παῦλος ἐρεῖ +ActaSS. Ap. xxiii. 3. πρὸς τὸν τῶν Ἰουδαίων ἡγούμενον “τύπτειν σε μέλλει ὁ +“Θεὸς, τοῖχε κεκονιαμένε.’’

+

Ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι ὅτι ὅ οἴδαμεν λαλοῦμεν καὶ ὅ +e ἑωράκαμεν μαρτυροῦμεν.

+

Ἀφιλομαθῆ καὶ λίαν ἀπαίδευτον εὑρίσκει τὸν ἄνθρωπον, +καὶ διὰ πολλὴν παχύτητα νοῦ, πρὸς τὴν τῶν θείων δογμάτων +κατάληψιν οὐδαμόθεν ἔτι χειραγωγεῖσθαι δυνάμενον, +καίτοι μακροῦ καὶ διὰ ποικίλων παραδειγμάτων δαπανηθέντος +λόγου. ὅθεν εἰκότως τὸ δι’ ἀκριβείας ἐξηγεῖσθαι +παρεὶς, ἀπεριεργάστῳ λοιπὸν τῆ πίστει συμβουλεύει χρῆναι +d λαβεῖν, ὃ νοεῖν οὐ δύναται· μαρτυρεῖ δὲ αὐτὸς εἰδέναι σαφῶς, +ὃ λέγει, τῇ τοῦ προσώπου περιφανείᾳ τὸ ἀντιλέγειν ἔτι +δεικνύων ἐπισφαλέστατοv. οὐ γὰρ ἦν εἰκὸς ἐπιλελῆσθαι +Νικόδημον, ὃς εἶδε ’ναι διισχυρίσατο περὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν +Supra ver. 2. Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι παρὰ Θεοῦ ἐλήλυθε διδάσκαλος· τὸ δὲ +ἀντιτείνειν τῷ παρὰ Θεοῦ καὶ Θεῷ, πῶς οὐκ ἃν γένοιτο +κινδύνου μεστόν; θεομαχία γὰρ ἤδη τὸ πρᾶγμα φαίνεται. +πλὴν ἰστέον ἐντεῦθεν ἡμῖν, οἵπερ ἃν ἔχοιμεν τοῦ διδάσκειν +e τὴν ἐξουσίαν, ὅτι τοῖς ἀρτίον ἐπὶ τὸ πιστεύειν ἰοῦσιν ἀμείνων +ἡ πίστις ἐν ἁπλοῖς λογισμοῖς, ἢ βαθύς τις λόγος καὶ περιεργοτέρα +Ι Cor. iii. 2. μᾶλλον ἐξήγησις. γάλακτι δὲ καὶ ὁ Παῦλος ἐπότιζέ +τινας, οὔπω δυναμένους τῶν στερεωτέρων μετίσχειν βρωδιδάσκαλον] +4. διδάσκαλον] + αὐτοῦ Ed. invito Β. 13. ἔτι χειραγωγεῖσθαι] ἐπικειραγωγεῖσθαι +Β. 16. λοιπόν τῆ πίστει hoc ordine Β. 21, Ἰησοῦ assumptum +ex Β. ἐλήλυθε om. Β. 25. ἀρτίον Β. ἀρτίως Ed. 28. στερεῶν +μετασχεῖν Β. + + +μάτων· καὶ “Γνωστῶς δὲ πάλιν ἐπιγνώσῃ ψυχὰς ποιμνίου Prov. xxvii. 23. +σου, πρὸς ἧμας που φησὶν ὁ σοφώτατος Σολομών· οὐκ +ἀδιάκριτόν φησιν τοῖς προσιοῦσι τὸν διδασκαλικὸν ἐθέλων +προκεῖσθαι λόγον, ἀλλὰ τοῖς ἑκάστου μέτροις ἀναλόγως + ἐφηρμοσμένον.

+

Καὶ τὴν μαρτυρίαν ἡμῶν οὐ λαμβάντετ.

a 150 A. +

Ὡς ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν Πατέρα καὶ τὸ Πνεῦμα +εἰς πληθυντικὸν ἀριθμὸν τὸ τῶν μαρτυρούντων πρόσωπον +ἐξέτεινεν ὁ Σωτῆρ’· ἵνα τρόπον τινὰ κατὰ τὸν Μωυσέως + νόμον “Ἐπὶ στόματος δύο καὶ τριῶν μαρτύρων’’ κρατύνηται Deut. xiv. 15. +τὸ εἰρημένοv. οὐδαμόθεν δὲ ὅλως ἀνασώζεσθαι θέλοντας χιχ. +ἐπιδεικνύει τοὺς Ἰουδαίους, ἀχαλίνοις δὲ ἁπλῶς καὶ ἀπερισκέπτοις +ὁρμαῖς ἐπὶ τὸ βαθὺ τῆς ἀπωλείας φερομένους +βάραθρον· εἰ γὰρ μήτε νοεῖν ἰσχύουσιν ἐκ πολλῆς ἀμαθίας b + τὸ κηρυττόμενον, μήτε πίστει ποιοῦνται δεκτὸν, τίς ἂν αὐτοῖς +σωτηρίας ἕτερος ἐπινοηθείη τρόπος; καλῶς δὴ οὖν καὶ μάλα +δικαίως ἀναπολόγητον ἔσεσθαι τὴν Ἱερουσαλὴμ ἔφασκεν +Σωτῆρ’, ὡς αὐτόκλητον ἐφ’ ἑαυτὴν ἁρπάζουσαν ὄλεθρον +Ιερουσαλὴμ γὰρ Ἰερουσαλὴμ, φησὶν, ἡ ἀποκτενοῦσα τοὺς S. Math. xxiii. 37. 38. +προφήτας καὶ λιθοβολοῦσα τοὺς ἀπεσταλμένους πρὸς +αὐτὴν, ποσάκις ἠθέλησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέκνα σου ὃν +τρόπον ὄρνις ἐπισυνάγει τὰ νοσσία ἑαυτῆς ὑπὸ τὰς c +πτέρυγας, καὶ οὐκ ἠθελήσατε· ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ +οἶκος ὑμῶν.’’

+2. του φησὶν Β. 3. φησιν assumptum ex Β. 19. Ἱερουσαλὴμ +alt. om. Β. ἀποκτένουσα D. cf. in xii Proph. 504 d, 786 e. ἀποκτείνουσα Ed. +22. ἐπισυνάγει om. B. + + +

Εἰ τὰ ἐπίγεια εἶπον ὑμῖν καὶ οὐ πιστεύετε, πῶς ἐὰν εἴπω ὑμῖν + τὰ ἐπουράνια πιστεύσητε; καὶ οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν +οὐρανὸν, εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβὰς, ὁ Υἱὸς τοῦ +ἀνθρώπου ὁ δι’ ἐν τῶ οὐρανῷ.

+d

Μάθημα, φησὶν, τὴν ἀνθρώποις πρέπουσαν οὐκ ἀναβαῖνον +σύνεσιν, ἐξ ἀμέτρου λοιπὸν ἀλογίας οὐ παρεδέξασθε, καὶ +πῶς ἂν ὑμῖν ἐξηγησαίμην τὰ θειότερα; οἱ δὲ ἐν τοῖς καθ’ +ἑαυτοὺς ἀμαθέστατοι, πῶς ἂν εἶεν ἐν τοῖς ὑπεραίρουσι σοφοί; +καὶ οἱ πρὸς τὸ ἔλαττον ἀτονήσαντες, πῶς οὐκ ἂν ἔχοιεν τὸ +μεῖζον ἀφόρητον; καὶ εἰ μὴ μόνῳ, φησὶν, ἐμοὶ πιστεύετε +λέγοντι, πολλοὺς δὲ ἐφ’ ἑκάστῳ ζητεῖτε τοὺς μάρτυρας, τίνα +παροίσω τῶν οὐρανίων ὑμῖν μυστηρίων τὸν θεωρόν; οὐδεὶς +e γὰρ ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβὰς +ὁ Υίὸς τοῦ ἀνθρώπου. τοῦ δὲ Θεοῦ Λόγου καταβεβηκότος ἐξ +οὐρανοῦ, τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου καταβῆναί φησι, διχάζεσθαι +μετὰ τὴν ἐνανθρώπησιν εἰς δύο πρόσωπα παραιτούμενος, καὶ +οὐκ ἐπιτρέπων τισὶν, ἕτερον μὲν εἶναι λέγειν υἱὸν τὸν ἐκ +παρθένου διὰ τὴν χρείαν ληφθέντα ναὸν, ἕτερον δὲ πάλιν τὸν +ἐκ Θεοῦ Πατρὸς πεφηνότα Λόγον, πλὴν ὅσον εἰς τὸν ἑκάστῳ +πρέποντα κατὰ φύσιν διορισμόv. ὥσπερ γάρ ἐστιν ἐκ Θεοῦ +Λόγος, οὕτω καὶ ἄνθρωπος ἐκ γυναικὸς, εἷς δὲ λοιπὸν ἐξ +151 Α. a ἀμφοῖν ὁ χριστὸς, ἀδιαίρετος εἰς υἱότητα καὶ εἰς δόξαν +θεοπρεπῆ· ἐπεὶ κατὰ τίνα τρόπον ὡς ἴδια περιτίθησι τῷ ἐκ +τῆς παρθένου ναῷ, τὰ γυμνῷ καὶ μόνῳ πρέποντα τῷ Λόγῳ, +ἰδιοποιεῖται δὲ πάλιν αὐτὸς τὰ μόνῃ πρέποντα τῇ σαρκί; +νῦν μὲν γὰρ ἐξ οὐρανοῦ καταβεβηκέναι φησὶ τὸν Υἱὸν τοῦ +S.Matth. xxxvi. 37. ἀνθρώπου· φοβεῖται δὲ καὶ πτοεῖται καὶ ἀδημονεῖ κατὰ τὸν +τοῦ πάθους καιρὸν, καὶ ὡς αὐτὸς παθὼν ἀναγέγραπται τὰ +μόνη τῇ ἀνθρωπότητι πρέποντα πάθη.

+b +7. καθ’ om. Β. 8. εἶεν] εἰσὶν Β. 12. παροίσω B.D. [παρύσυ +παροίσω Β.] ποροίσοι Ed., qui conjecit παροίσοιμι. 17. εἶναι assumptum +ex B. υἱὸν] τὸν υἱὸν B. 18. πόλιν assutnptum ex B. 23. eVet om. B. + + +

καὶ καθὼς Μωυσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν τ ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὔτως 14 +ὑψωθῆναι δεῖ τό υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων +εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον.

+

Ἀπολογησάμενος ἀρκούντως, καὶ τὴν αἰτίαν αὐτῷ παραθεὶς + δι’ ἢν οὐκ εἰς ἄμετρόν τι καὶ ὑπερφυὲς ὁ τῆς πρὸς +αὐτὸν διδασκαλίας ἀνατρέχει λόγος, καταβαίνει δὲ πάλιν +ἔπι τὰ διὰ Μωυσέως τυπικῶς ἄνωθεν γεγενημένα, χειραγωγίαις +μᾶλλον αὐτὸν ταῖς διὰ σχημάτων μόλις δύνασθαι c +πρὸς ἐπίγ,νωσιν τῆς ἀληθείας ἐλθεῖν, ἢ πνευματικαῖς ἀκριβολογίαις, + ἐξεπιστάμενος. δεῖν δὲ δὴ πάντως αὐτὸν ὑψωθῆναί +φησιν, ὡς τὸν ὄφιν τὸν διὰ Μωυσέως, ἀναγκαιοτάτην ἐπιδεικνὺς +τῆς ἱστορίας τὴν βάσανον, καὶ μονονουχὶ πάλιν +ἐκεῖνο λέγων πρὸς τὸν νοοῦντα μηδέν “Ἐρευνᾶτε τὰς infra v. 39. +“γραφὰς, ὅτι αὗταί εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περὶ ἐμοῦ.” ὄφεις + μὲν γὰρ τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ ἐπεπήδων κατὰ τὴν ἔρημον, οἱ δὲ +ἀσταχύων πίπτοντες δίκην, καὶ πρὸς τὸν ἀδοκήτως ἐπισκήψαντα +κίνδυνον οὐ μετρίως ἀσχάλλοντες, οἰκτροτάτας ἀφιέντες d +φωνὰς τὴν ἄνωθεν καὶ παρὰ Θεοῦ σωτηρίαν ἐκάλουν. +ὁ ’δε ἐπείπερ ἦν ἀγαθός τε καὶ φιλοικτίρμων, ὡς Θεὸς, ὄφιν Num. xxi. 9. + αὐτοῖς ἀναστήσαι χαλκοῦν κελεύει Μωυσέα· καὶ δὴ καὶ ἐν +αὐτῷ προμελετᾶν ἐπιτάττει τὴν διὰ πίστεως σωτηρίαv. ἦν +γὰρ τῳ δηχθέντι τὸ φάρμακον, τὸ εἰς πρόσωπον ἰδεῖν τοῦ +κειμένου, καὶ τὴν ἐπὶ τοῖς ἐσχάτοις ἀπαλλαγὴν ἡ πίστις +μετὰ τῆς θέας τοῖς ὁρῶσιν ἐπραγματεύετο. τὰ μὲν οὖν τῆς + ἱστορίας ἐν τούτοις· ὅλον δὲ πάλιν, ὡς ἐν τύπῳ τῷ πράγματι, e +τὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως καταγράφει μυστήριοv. ὄφις +μὲν γὰρ τὴν πικρὰν καὶ ἀνθρωποκτόνον ἁμαρτίαν σημαίνει, +ἣ καὶ σύμπαν τὸ ἐπὶ τῆς γῆς κατεβόσκετο γένος, πολυδὲ +6. assumptum ex Β. 8. αὐτὸν μᾶλλον inverso ordine Β. 10. ἐπιστάμενος +Β. Statim ’δειν Β. ’δει Ed. αὐτὸν Β. ἑαυτὸν Ed. 20. μωσέα] +οἰμαι Μωσεῖ D mg 21. ἐπίσταται Β. 23. τὴν Β. τῶν Ed. ἀπαλλανὴν] +† κινδύνων Ed. invito Β. κινδύνων habet D., sed οὐ γρ΄. τὸ κινδύνων (i. e. dele κινδύνων) +D mg. 28. καταβοσκεισαιτο (sic) B. + + +τρόπως τὴν ἀνθρώπου δάκνουσα ψυχὴν, καὶ πολυειδῆ τῆς +φαυλότητος τὸν ἰὸν ἐκχέουσα· ἦν δὲ οὐχ ἑτέρως ἡμᾶς τὴν +οὕτω νικῶσαν διαφυγεῖν, εἰ μὴ διὰ μόνης τῆς ἐξ οὐρανῶν +152 Rom. A. a Rom. viii. 3. ἐπικουρίας. γέγονε τοίνυν ὁ Θεὰς Λόγος “ἐν ὁμοιώματι +“σαρκὸς ἁμαρτίας, ἵνα κατακρίνῃ τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ +“σαρκὶ,’’ καθὰ γέγραπται, καὶ τοῖς ἀτενίζουσιν εἰς αὐτὸν δι’ +ἐκτενεστέρας τῆς πίστεως, ἢ καὶ τῆς τῶν θείων δογμάτων +ἐρεύνης, σωτηρίας ἀκαταλύτου πρόξενος ἀναδειχθῇ. τὸ δὲ +ἐφ’ ὑψηλῆς τινος ὑποβάθρας ἀνεστηλῶσθαι τὸν ὄφιν, δηλοῖ +δὴ πάντως τὸ ἐν περιφανείᾳ καὶ ἐπισημότητι γενέσθαι +Infra xii. 32. χριστὸν, ὡς ἀγνοηθῆναι μηδενὶ, ἢ τὸ ἐκ γῆς ὑψωθῆναι, +b καθὰ καὶ αὐτός που φησὶ, διὰ τὸ ἐπὶ τῷ σταυρῷ πάθος.

+

Οὕτως γὰρ ἠγάπησεν ὁ θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν γἱὸv αὐτοῦ +τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸ μὴ +ἀπόληται ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιόν.

+

Ἀναφανδὸν ἐν τούτοις ὅτι Θεὸς κατὰ φύσιν ἐστὶν ἐπείγεται +δηλοῦν, εἴπερ ἀνάγκη νοεῖν τὸν ἐκ Θεοῦ πεφηνότα +Πατρὸς εἶναι δὴ πάντως καὶ Θεὸν, οὐκ ἐπακτὸν ἔχοντα τὸ +c ἀξίωμα, καθάπερ ἡμεῖς, ἀλλ’ ὑπάρχοντα τοῦτο κατ’ αλήθείαν, +ὅπερ εἶναι πιστεύεται. οἰκονομικῶς δὲ τοῦτο καὶ λίαν +φησι, τὴν εἰς ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς παραζεύξας ἀγάπησιν +εὐφυῶς, εὐαφόρμως τε λίαν εἰς τὸν ἐπὶ τούτῳ λόγον +ἐρχόμενος. δυσωπεῖ μὲν γὰρ ἀπειθοῦντα τὸν Νικόδημον, +μᾶλλον δὲ ἤδη καὶ ἀσεβοῦντα δεικνύει. τὸ γὰρ μὴ λίαν +ἑτοίμως ἐπὶ τὸ πιστεύειν ἰέναι, Θεοῦ τι διδάσκοντος, τί ἃν +ἕτερον εἴη λοιπὸν, ἢ τῷ τοῦ ψεύδους ἐγκλήματι περιβαλεῖν +τὴν ἀλήθειαν; εἶτα πρὸς τούτῳ δεδόσθαι λέγων ἑαυτὸν ὑπὲρ +1. τὴν ἀνθρώπου δάκνουσα edidi. δάκνουσα τὴν ἀνθρώπου Β. τὴν ἑκάστου δάκνουσα +Ed. 2. φαυλότητος] φιλαυτότητος Β. cf. supra 89 d. 11. ἢ +assiimptum ex Β. 1 2. που om. Β. 15. ἔχει D. cf. in xii Proph. 557 d, +ubi ἔχει habet D. 17. δηλοῦν, εἴπερ] δηλοῦσι περ Β. 20. τοῦτο καὶ λίαν +hoc ordine Β. λίαν καὶ τοῦτο Ed. 23. γὰρ om. Β. 24. ἀσεβοῦντα Β. +ἀπειθοῦντα Ed. 27. δεδόσθαι Β. δίδοσθαι Ed. + + +τῇς τοῦ κόσμου ζωῆς, ἐννοεῖν ἀναπείθει γοργῶς, πόσης ἂν d +γένοιντο τιμωρίας ἔνοχοι, παρ’ οὐδὲν ἐξ ἀπονοίας οἱ τὴν +οὕτως ἀξιάγαστον τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ποιησάμενοι χάριν. +οὕτω γάρ φησιν ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον ὥστε τὸν + αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν.

+

Ἀκουέτω πάλιν ὁ χριστομάχος αἱρετικὸς, καὶ λεγέτω +παρελθὼν, τί τὸ μέγα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ἢ +τῶς ἂν αὐτὴν εἰκότως ἀποθαυμάσαιμεν· ἀλλ’ ἐρεῖ δὴ πάντως +τῆς ἀγάπης ὁρᾶσθαι τὸ ἀξιάγαστον, ἐν τῶ δεδόσθαι τὸν Υἱὸν e + ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ τοῦτο Μονογενῆ. οὐκοῦν ἴναι μένῃ καὶ σώζηται +μεγάλη τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἡ ἀγάπησις, υἱὸς νοείσθω, μὴ +ποίημα· Υἱὸν δέ φημι τὸν ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Πατρὸς, ὁμοούσιον +δηλονότι τῷ γεγεννηκότι, καὶ Θεὸν ὄντως καὶ κατ’ +ἀλήθειαv. εἰ δὲ κατὰ τὸν σὸν, ὦ οὗτος, λόγον, τὸ ἐκ τῆς + οὐσίας εἶναι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς οὐκ ἔχει, καὶ τὸ εἶναι κατὰ +φύσιν Υἱὸς καὶ Θεὸς συναποβαλεῖ, καὶ ἀργήσει λοιπὸν τὸ +περίπυστον θαῦμα τῆς ἀγάπης τοῦ Πατρός. ποίημα γὰρ a 153 A. +ποιημάτων ἠλλάξατο, καὶ οὐχ Υἱὸν ἀληθῶς· εἰκῆ δὲ ἡμᾶς +καὶ ὁ μακάριος Παῦλος θορυβήσει λέγων “Ἀθετήσας τις Heb. x. 28. 29. + “νόμον Μωυσέως χωρὶς οἰκτιρμῶν ἐπὶ δυσὶν ἢ τρισὶν +“μάρτυσιν ἀποθνήσκει, πόσῳ δοκεῖτε χείρονος ἀξιωθήσεται +“τιμωρίας ὁ τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ καταπατήσας;" καταπατεῖ +μ,ὲν γὰρ ὁμολογουμένως ὁ καταφρονήσας, ἀλλ’ οὐχ ὡς Υἱὸν +ἀληθινὸν, ἀλλὰ Μωυσέως ὁμόδουλον, εἴπερ ἐστὶ τῷ πεποιημένῳ + τὸ ποίημα πάντως ἀδελφὸν, κατά γε τὸν τοῦ πεποιῆσθαι b +λόγον, κἂν ταῖς εἰς τὸ μεῖζον ἢ ἄμεινον ὑπεροχαῖς τὴν +ἑτέρου δόξαν πλεονεκτῇ· ἀλλ’ ἐστιν ἀληθὴς ὁ τοῦ Παύλου +λόγος· χαΛεπωτέραν δὲ ἀποτίσει τὴν δίκην ὁ καταπατήσας +’τον Υἱὸν, οὐχ ὡς εἰς ποίημα πλημμελῶν, οὐδὲ εἰς ἕνα τῶν + Μωυσέως ὁμοδούλωv. μεγάλη δὴ οὖν καὶ ὑπερφυὴς ἡ +5. ἔδωκεν Β. δέδωκεν Ed. cf. in xii Proph. 466 d, 671 b, inter varias lectiones: +contra, in xii Proph. 557 c δέδωκεν favent codices. 11. νοεῖσθαι Β +14. ὦ ε οὑτος, λόγον hoc ordine Β. 16. συναποβάλλει Β. 25. τό +τῷ πεποιημένῳ inverso ordine Β. + + +ἀγάπη τοῦ Πατρὸς ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς τὸν ἐξ ἑαυτοῦ +καὶ ἴδιον αὐτοῦ δεδωκότος Υἱόν.

+c +

Οὐ Γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸ υἱόν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον ἵνα +κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δε' αὐτοῦ.

+

Υἱὸν ἑαυτὸν διαρρήδην ὀνομάσας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, +οὐκ ἀμαρτύρητον ἐᾶν οἴεται δεῖν τὸν λόγον, ἀλλ’ ἐκ τῆς τῶν +πραγμάτων, ἵνα οὕτως εἴπω, ποιότητος ἐπιφέρει τὴν αποδειξιν, +ἀσφαλεστέρους εἰς πίστιν τοὺς ἀκροωμένους ἀποτελῶν. +οὐ γὰρ ἀπεστάλην, φησὶ, κατὰ τὸν ἱεροφάντην +d Μωυσῆν, νόμῳ κατακρίνων τὴν οἴκου μένην, οὐδὲ πρὸς ἔλεγχον +χον τῆς ἁμαρτίας εἰσφέρων τὴν ἐντολὴν, οὐδὲ οἰκετικὴν +ποιοῦμαι τὴν διακονίαν, ἀλλὰ Δεσπότῃ πρέπουσαν τὴν +φιλανθρωπίαν εἰσφέρω· ἐλευθερῶ τὸ δοῦλον, ὡς Υἱὸς +κληρονόμος τοῦ Πατρὸς, μετασκευάζω τὸν καταδικάζοντα +νόμον εἰς δικαιοῦσαν χάριν, ἀνίημι τῆς ἁμαρτίας τὸν ταῖς +Cf.Prov. v. 22. τῶν οἰκείων πλημμελημάτων κατεσφιγμένον σειραῖς, ἀνασώσων +τὴν οἰκουμένην, οὐ κατακρίνων ἐλήλυθα. ἐδεῖ γὰρ +e ἔδει Μωσέα μὲν, φησὶν, ὡς οἰκέτην νόμου τοῦ κατακρίνοντος +γενέσθαι διάκονον, ἐμὲ δὲ ὡς Υἱὸν καὶ Θεὸν τῆς τοῦ νόμου +κατάρας ὅλην ἀπολύειν τὴν οἰκουμένην, καὶ ταῖς εἰς φιλανθρωπίαν +ὑπερβολαῖς θεραπεῦσαι τοῦ κόσμου τὴν ἀσθένειαν. +εἰ δὲ ἀμείνων ἡ δικαιοῦσα χάρις τῆς κατακρινούσης ἐντολῆς, +πῶς οὐκ ἀκόλουθον ἤδη νοεῖν τὸ οἰκετικὸν ἀναβαίνειν μέτρον +τὸν οὕτω θεοπρεπῆ τὴν ἐξουσίαν εἰσφέροντα, καὶ τῶν τῆς +ἁμαρτίας δεσμῶν ἀφιέντα τὸν ἄνθρωπον;

+

Εἷς μὲν οὖν τῶν προκειμένων οὑτοσὶ, καὶ οὐκ ἄκομψος, +154 Α. a ὡς οἶμαι, λόγος· δεύτερος δὲ ἐπὶ τούτῳ διὰ τῶν αὐτῶν +3. εἰς τὸν κόσμον τὸν Υἱὸν αὐτοῦ inverso ordine Β. τὸν Υἱὸν αὐτοῦ] τὸ αὐτοῦ +ἐν τῷ ὄλλῳ ἔγρ. [i. e. ut vid. αὐτοῦ scripsit in altero codice] D mg. 10. Μωυσῆν +Β. μωσέα Cord. Cr. Ed. 11. εἰσφέρων 13. φέρων a. εἰσφέρω Cord. Cr. +Ed, 14. δικάζοντα D, invitis Catt. 15. τοῖς assumptum ex B. +18. φησὶν ante Μωσέα transponit B. νόμου] ὁμοῦ (sic) Β. 20. ὅλην assumptum +ex B. 26. οὖν Β. δὴ Ed. + + +ἀνακυκλημάτων στρεφόμενος, καὶ συγγενῆ πὼς τοῖς ἄνω τὴν +θεωρίαν εἰσφέρων, ἐκ φιλομαθίας εἰρήσεται. ἐθεώρει τὸν +Νικόδημον ὁ Σωτῆρ’ τοῖς Μωυσαϊκοῖς ἐμπεπηγότα νόμοις, +καὶ τῆς μὲν ἀρχαιοτέρας ἀπρὶξ ἐχόμενον ἐντολῆς, ἀποφρίττοντα + δέ πὼς πρὸς τὴν διὰ Πνεύματος ἀναγέννησιν, καὶ +πρὸς τὴν νέαν καὶ εὐαγγελικὴν κατοκνοῦντα πολιτείαν, +οἰηθέντα, κατὰ τὸ εἰκὸς, φορτικωτέραν ἔσεσθαι ταύτην τῶν +ἤδη διατεταγμένωv. οὐκ ἀγνοήσας τοιγαροῦν, ὡς Θεὸς, τὸν b +ἐξ ἀμαθίας ἐπεισπηδήσαντα φόβον, ἑνὶ καὶ ἀποτόμῳ χρησάμενος + λογισμῷ, τῶν ἐπὶ τούτῳ θορύβων ἐλευθεροῖ, καὶ τὴν +μὲν διὰ Μωυσέως ἐντολὴν, διὰ τοῦ κατακρίνειν τὸν κόσμον, +δυσαχθεστέραν οὖσαν ἐπιδεικνύει, ἡμερότητος δὲ βραβευτὴν +ἑαυτὸν εἰσφέρει λέγων Οὐ γὰρ ἀπεστειλεν ὁ Θεὸς τὸν Υἱὸν εἰς +τὸν κ,όσμον ἴνα κρίνῃ τὸν κόσμον ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι' + αὐτοῦ.

+c +

Ὁ πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν οὐ κρίνεται' ὁ δέ μὴ πιστεύων ἤδη +κέκραται, ὅτι μὴ πεπίστευκεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ μονογενοῦς +Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

+

Πληροφορήσας διὰ πραγμάτων, ὅτι καὶ Υἱὸς ὑπάρχει τοῦ + Θεοῦ καὶ Πατρὸς, καὶ τῆς Μωυσέως διακονίας ἀξιολογωτέραν +εἰσφέρει τῷ κόσμῳ τὴν χάριν· πῶς γὰρ οὐκ ἄμεινον +τοῦ κατακρίνεσθαι νόμῳ τὸ δικαιοῦσθαι χάριτι; τρόπον ἡμῖν +ἕτερον ἐπενόησεν, ὡς Θεὸς, εἰς πίστιν ἐπαγωγὸν, πανταχόθεν +τοὺς ἀπολωλότας συνελαύνων εἰς σωτηρίαv. προτίθησι τοί. d + νυν τῷ μὲν πιστεύοντι γέρας τὸ μὴ καλεῖσθαι πρὸς κρίσιν, +τῷ δ’ ἀπειθοῦντι κόλασιν, εἰς τὴν αὐτὴν καὶ μίαν δι’ ἀμφοῖν +ἀναφέρων ὁδὸν, καὶ τοὺς μὲν ἐφέσει τῆ περὶ τὴν χάριν, τοὺς +δὲ φόβῳ τοῦ παθεῖν, ἐπὶ τῷ πιστεύειν ἰέναι προθύμως +συγκαλῶν· χαλεπὸν δὲ καὶ μέγα τῆς ἀπιστίας δεικνύει τὸ +19. δογμάτων Β. ὑπάρχει Β. ὑπάρχοι Ed. 26. δὲ Cord. Cramer. Statim +ἀπιθοῦντι Cord. 27. ἀναφέρων Β. Cord. Cr. ὁδεύων Ed. 28. τὸ Cord. Cr. +προθύμως D. Cord. Cr. μακροθύμως Ed. + + +ἔγκλημα, ἐπείπερ ἐστὶν Υἱὸς καὶ Μονογενής. ὅσῳ γὰρ ἃν +ἀξιόπιστον ὑπάρχοι τὸ παροινούμενον, τοσοῦτον μειζόνως εἰς +e τὸ πλημμελῆσαι δεινὰ τὸ ἀτιμάζον καταδικασθήσεται. ἤδη +δὲ κεκρίσθαι τὸν ἀπιστοῦντά φησιν, ὡς αὐτὸν ἤδη καθ’ +ἑαυτοῦ τὴν τοῦ κολάζεσθαι δεῖν ὁρίσαντα ψῆφον, δι’ ὧν +ἔγνω παραιτεῖσθαι τὸν τοῦ μὴ κρίνεσθαι χορηγόν.

+

Αὕτη δέ ἐστιν ἡ κρίσις, ὅτι τὸ φῶς ἐλήλυθεν εἰς τὸν +καὶ ἠγάπησαν οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον τὸ σκότος ἢ τὸ φῶς.

+

Οὐκ ἀζήτητον ἀπομένειν ἐᾷ τῶν ἀπειθούντων τὸ κρῖμα· +155 A. a ἐπιλέγει δὲ τὰς αἰτίας, καὶ δεικνύει σαφῶς, ὅτι κατὰ τὸν +Prov. i. 17. παροιμιώδη λόγον “Οὐκ ἀδίκως ἐκτείνεται δίκτυα πτερω- +“τοῖς.” οἱ γὰρ, ἐξὸν καταφωτίζεσθαι, φησὶ, τὸ ἐν σκότῳ +κεῖσθαι τιμήσαντες, πῶς οὐκ ἂν εἶεν εἰκότως αὐτοὶ καθ’ +ἑαυτῶν τῶν δεινῶν ὁρισταὶ, καὶ αὐτόμολοι πρὸς τὸ παθεῖν ἃ +καὶ διαφεύγειν ἐξῆν, εἴπερ ἦσαν ὀρθοὶ τῶν πραγμάτων ἐξετασταὶ, +τὸ φωτίζεσθαι μᾶλλον ἐθέλειν τοῦ μὴ τοιούτου +προκρίνοντες, καὶ τῶν ἀμεινόνων δεύτερα ποιεῖσθαι μελετῶντες +b τὰ αἰσχίονα; ἐλευθέραν δὲ πάλιν τῶν ἐξ ἀνάγκης +δεσμῶν τὴν τοῦ ἀνθρώπου διετήρησε γνώμην, καὶ ῥοπαῖς +οἰκείαις ἐπ’ ἄμφω βαδίζουσαν, ἵνα δέχηται δικαίως ἔπαινόν +τε τὸν ἐπ’ ἀγαθοῖς, καὶ τὴν ἐπὶ τοῖς ἐναντίοις κόλασιν· +Es. i. 19, 20. ὥσπερ οὖν ἀμέλει καὶ ἐν ἑτέροις τοῦτο δέδειχεν εἰπών “Ἐὰν +“θέλητε καὶ εἰσακούσητέ μου, τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς φάγεσθε· +“ἐὰν δὲ μὴ θέλητε μηδὲ εἰσακούσητέ μου, μάχαιρα ὑμᾶς +“κατέδεται.’’

+2. τοσοῦτο (= τοσούτῳ) Β. 7. τὸ assumptum ex B.D. 8. μᾶλλον +τὸ σκότος hoc oriline Β. μᾶλλον post σκότος tr. Ed. (ℵ) 12. οἱ] +1,3. κεῖσθαι] εἶναι Β. invitis Catenis. 25. κατέδεται] κατάδε (sic) D. + + +

Πᾶς Γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων ε μισεῖ τὸ φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται +πρὸς τὸ τῶς, ἵνα μὴ ἐλεγχθῇ τὰ ἔργα αὐτοῦ.

c +

Ἐπεξεργάζεται χρησίμως τὸ εἰρημένον, καὶ τὸν ἐπὶ τοῖς +συμφέρουσιν ὄκνον ἐξ ἀγάπης ὄντα τῆς εἰς τὸ φαῦλον + ἐλέγχει, καὶ ῥίζαν ἔχοντα τὸ μὴ βούλεσθαι μαθεῖν τὰ δι’ ὧν +ἂν γένοιτό τις σοφός τε καὶ ἀγαθός· φεύγει μὲν γὰρ καὶ +παραιτεῖται, φησὶν, ὁ τῶν πονηρῶν ἐργάτης τὸ ἐν φωτὶ +γενέσθαι τῷ θείῳ, οὐκ αἰδοῖ τῇ διὰ τὸ φαῦλον ἐγκαλυπτόμενος· +ἢ γὰρ ἂν ἐσώθη τοῦτο παθών· ἀλλ’ ἐν ἀγνοίᾳ μένειν d + τοῦ πρέποντος ἀγαπῶν, ἵνα μὴ πλήττηται πλημμελῶν, +πικροτέροις ἤδη τοῖς ἀπὸ τοῦ συνειδότος ἐλεγχοις προσβαλὼν, +καὶ διὰ τοῦ λοιπὸν ἐξεπίστασθαι τὸ ἀγαθὸν, δυσαχθεστέραν +ὑφέξων τῷ κρίνοντι δίκην, εἰ μὴ βούλοιτο +δρᾶν ἅπερ ἂν ἀρέσκῃ Θεῷ. Ὁ σε ποιῶν τὴν ἀλήθειαν, τουτέστιν, + ὁ τῶν τῆς ἀληθείας ἔργων ἐραστής τε καὶ ποιητὴς, +ἔρχεται πρὸς τὸ φὼς, ἴνα, φανερωθῇ τα ἔφγα αὐτοῦ ὅτι ἐν Θεῷ e +ἐστιν εἰργασμένα· οὐ γὰρ παραιτεῖται τὸν ἐν Πνεύματι +φωτισμὸν, ἐξ αὐτοῦ δὴ μάλιστα πρὸς τὸ δύνασθαι νοεῖν +ἀσυναρπάστως χειραγωγούμενος, εἰ μὴ τὴν θείαν ἐκβέβηκεν + ἐντολὴν, καὶ εἰ πάντα κατὰ νόμον εἴργασται Θεοῦ.

+

Ἔστι τοίνυν ἀπόδειξις ἐναργὴς τῆς μὲν εἰς τὸ φαῦλον +ἀχαλίνου ῥοπῆς, καὶ ἀκράτου πρὸς τὸ χεῖρον ἡδονῆς, τὸ μὴ +ἐθελῆσαι μαθεῖν τὰ δι’ ὧν ἄν τις ἰσχύσαι πρὸς τὸ ἄμεινον xv +ἀναδραμεῖν· τῆς δὲ ἐπὶ τοῖς ἀρίστοις ἐπιθυμίας, τὸ Φωτίζεσθαι + διψῆν, καὶ ὥσπερ τινὰ κανόνα καὶ ἀπευθυντῆρα πρὸς +τὴν ἀρέσκουσαν πολιτείαν τῷ Θεῷ, τὸν αὐτοῦ ποιεῖσθαι +νόμον· ὅπερ εἰδὼς οὕτως ἔχειν, καὶ ὁ θεσπέσιος ψάλλει +μελῳδός “Ὁ νόμος κυρίου ἄμωμος ἐπιστρέφων ψυχὰς, ἡ Ps. xviii. 8, 9. +5. τὰ assumptum ex Β. 8. τῇ—ἐγκαλυπτόμενος] τι διὰ φαῦλον +ἐκκαπων +λυπτόμενος Β. invitis Catenis. 9. μένειν — ἀγαπῶν] μένει — ἀγαπῶν] Β. +12. διὰ τοῦτο Β. 14. τὴν ora. Migne. 20. κατὰ] + τὸν Β mg. invitis +Catenis. 23. ἰσχύσαι Β. ἴσχυσε Ed. 27. ψάλλει Β. ἔψαλλε Ed. + + +“μαρτυρία Κυρίου πιστὴ σφίζουσα νήπια· τὰ δικαιώματα +“Κυρίου εὐθεία εὐφραίνοντα καρδίαν, ἡ ἐντολὴ Κυρίου τη- +b “λαυγὴς φωτίζουσα ὀφθαλμούς.”

+

Καὶ μετὰ ταῦτα ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς εἰς τὴν Ἰουδαίαν τῆν μετὰ + τῶν μαθητῶν αὐτοῦ. ἦν δὲ καὶ Ἰωάννης βαπτίζων ἐν Αἰνὼν +ἐγγὺς τοῦ Σαλὴμ, ὅτι ὕδατα πολλὰ ἦν ἐκεῖ, καὶ παρεγένοντο + καὶ ἐβαπτίζοντο. οὔπω γὰρ ἦν βεβλημένος εἰς τὴν φυλακὴν +ὁ Ἰωάννης.

+

Πέρας ἤδη λαβούσης τῆς πρὸς Νικόδημον ὁμιλίας, ἕτερόν +c τι πάλιν ἐξαρτύει χρησιμώτατον ὁ θεσπέσιος Εὐαγγελιστής. +Πνεύματι γὰρ θείῳ φωταγωγούμενος πρὸς τὴν τῶν ἀναγκαιοτάτων +ἐξήγησιν, συνεῖδεν ὅτι λυσιτελήσει σφόδρα τοῖς +ἐντευξομένοις τὸ διαγνῶναι σαφῶς, πόσηςν ἔχει τὴν ὑπεροχὴν, +ἢ καὶ ὅσοις ὑπέρκειται μέτροις, ὡς πρὸς τὸ Ἰωάννου βάπτισμα, +τὸ διὰ Χριστοῦ· ἦν γὰρ ἐλπίδος ὄντως οὐ μακρὰν +ἀναδειχθήσεσθαί ποτε τοὺς ἀποτολμῶντας ἐξ ἀνοίας εἰπεῖν, +ἢ μηδεμίαν ὅλως ἐν αὐτοῖς ὑπάρχειν τὴν διαφορὰν, ἰσομέτροις +d δὲ αὐτὰ χρῆναι στεφανοῦσθαι τιμαῖς, ἢ καὶ ταύτης +εἰς ἀγριωτέραν ἀπαιδευςίαν ἐξολισθαίνοντας, τὴν μὲν ἐπὶ +τοῖς ἀμείνοσι ψῆφον ἀφελέσθαι τοῦ διὰ Χριστοῦ, τὸ δὲ +νικᾶν τῷ δι᾿ ὕδατος ἀναισχύντως ἐπασωτεύεσθαι. ποῖον γὰρ +θράσος τοῖς ἀπαιδεύτοις οὐ βατὸν, ἢ διὰ πορίας οὐκ ἐλαύνουσι +δυσφημίας οἱ κατὰ τῶν ἱερῶν τῆς Ἐκκληςίας δογμάτων +Mic. iii. 9. ἐξανιστάμενοι, “καὶ πάντα τὰ ὀρθὰ διαστρέφοντες,” +Καθὰ γέγραπται; ἵνα τοίνυν τῆς ἐκείνων ἀθυρογλωττίας +e προανέλῃ τὰς αἰτίας ὁ σοφώτατος Εὐαγγελιστὴς, αὐτὸν ἡμῖν εἰσφέρει τὸν ἅγιον βαπτιστὴν τοῖς οἰκείοις παρατιθέντα +μαθηταῖς τοῦ ζητουμένου τὴν λύσιν. Βαπτίζει τοιγαροῦν ὁ +2. εὐθεία B. (Alex.) εὐθέα Ed. (Vat.) καρδία Β. (173.) 11. γὰρ ] + τῷ +Ed. invitο B. 12. τοῖς ἐντευξομένοις B. τοὺς ἐντευξομένους Ed. 15. ἐλπίδος +ὄντως hoc ordine B. μακρὰ B. 20. τοῦ] τὸ B. 24. διαστρέφοντες +B. διαστρέφονται Ed. 25. Τὸν νοῦν pro τοίνυν (sic) B. 26. προσανέλῃ B. + + +χριστὸς διὰ τῶν ἑαυτοῦ μαθητῶν· ὁμοίως δὲ καὶ ὁ Ἰωάννης, +καὶ οὐ πάντως διὰ χειρὸς ἑτέρων, ἀλλ’ οὐδὲ ἐν αὐταῖς ἐκείναις +ἐβάπτιζε ταῖς πηγαῖς, ἐν αἷς τοῦτο πράττων ἐφαίνετο +χριστὸς, ἀλλὰ πλησίον τοῦ Σαλημ, καθὰ γέγραπται, καὶ εἰς + μίαν τῶν κύκλῳ καὶ γείτονα πηγήv. καὶ δι’ αὐτοῦ τρόπον +τινὰ τοῦ διωρίσθαι φημὶ τὰς τῶν ὑδάτων πηγὰς, τὴν ἐπὶ τῷ +βαπτίσματι δεικνύων διαφορὰν, καὶ κατασημαίνων, ὡς δι’ a 157 Α. +αἰνίγματος, ὡς ταὐτὸν μὲν οὐκ ἔστι τῷ παρὰ τοῦ Σωτῆρος +ἡμῶν χριστοῦ τὸ δι’ αὐτοῦ· πλησίον δ' οὖν ὅμως, καὶ περὶ + αὐτὸ, προμελέτησίν τινα καὶ εἰσαγωγὴν εἰσφέρον τοῦ τελειοτέρου. +ὥσπερ οὖν καὶ ὁ νόμος ὁ διὰ Μωυσέως, σκιὰν ἔχειν +λέγεται “τῶν μελλόντων ἀγαθῶν, οὐκ αὐτὴν τὴν εἰκόνα τῶν Heb. x. 1. +“πραγμάτων·” προγύμνασμα γάρ τι καὶ προκατήχησις τῆς +ἐν πνεύματι λατρείας τὸ γράμμα ἐστὶ τὸ Μωυσαϊκὸν, + κεκρυμμένην ἔσωθεν ὠδῖνον τὴν ἀλήθειαν· οὕτω νοήσεις καὶ +τὸ εἰς μετάνοιαν βάπτισμα.

b +

Ἐγένετο οὖν ζήτησις ἐκ τῶι μαθητῶν Ἰωάννου μετὰ Ἰοuδἁου +περὶ καθαρισμοῦ· καὶ ἦλθον πρὸς τὸν Ἰωάννην καὶ εἶπον +αὐτῶ.

+

Ἀτονοῦντες Ἰουδαῖοι τοῖς κατὰ τὸν νόμον περιῤῥαντηρίοις +συνίστασθαι, καὶ συναγορεύειν οὐκ ἔχοντες τῷ διὰ +σποδοῦ δαμάλεως καθαρισμῷ, ἐξυφαίνουσί τι τοῖς Ἰωάννου Ib ix. 13. +μαθηταῖς, δι’ οὗπερ ἐνόμιζον οὐ μετρίως ἀνιάσειν αὐτοὺς, +καίτοι καὶ λίαν ἑτοίμως ἐν τοῖς καθ’ ἑαυτοὺς ἡττώμενοι. c + ἐπειδὴ γὰρ οἱ τῷ μακαρίῳ προσεδρεύοντες βαπτιστῇ, κρείττους +ἤδη καὶ συνετώτεροι τῶν Φαρισαίων ἐφαίνοντο, τὸ παρὰ +τῷ οἰκείῳ διδασκάλῳ θαυμάζοντες βάπτισμα, καὶ τοὺς κατὰ +νόμον καταγωνιζόμενοι καθαρισμούς· δυσφοροῦσιν ἐπὶ τούὁ +1. assumptum ex Β. 6. τὰς τῶν ὑδάτων πηγὰς Β. τοῖς τῶν Ἰουδαίων +πηγαῖς Ed. 9. δι’ αὐτοῦ] διαυ γὶ Β. περὶ αὐτῶν (= αὐτὸν) Β. ΙΟ. εἰσφέρον +D. εἰσφέρων Ed. 17. Ἰουδαίου D. cf. infra 175 d. Ἰουδαίων Ed. +24. καὶ assumptum ex Β. + + +τοῖς οἱ πρὸς μόνον τὸ διαλοιδορεῖσθαι γοργοὶ, καὶ εἰς πᾶσαν +ἑτοιμότατοι κακουργίαν· καὶ δὴ τὸν οἰκεῖον παρατρέψαντες +λόγον ἐπαινοῦσι τὸ βάπτισμα τὸ διὰ χριστοῦ, διακείμενοι +μὲν οὐκ ὀρθῶς, οὐδὲ ἀληθεῖς ἐπαίνους τοῦ πράγματος καταεἐις +d χέοντες, δὲ μόνον τὸ λυπῆσαι παρωξυμμένοι, καὶ τὴν +παρὰ γνώμην δανειζόμενοι πρόθεσιν, ἕως ἂν αὐτοῖς εἰς ἔργον +ἐκτρέχῃ τὸ σπούδασμα. λογικὴν μὲν οὖν οὐδεμίαν ἔχουσι +ποιεῖσθαι τὴν ἀπόδειξιν, ἀλλ’ οὐδὲ ἐκ τῶν ἱερῶν λαβόντες +γραμμάτων συνηγοροῦσι χριστῷ· πόθεν γὰρ ἡ τοιαύτη τοῖς +ἀπαιδεύτοις σύνεσις; ἐκεῖνο δὲ μόνον εἰς βεβαίωσιν τῶν +οἰκείων προίσχονται λόγων, τὸ κομιδῆ μὲν εἶναι βραχεῖς +e ἀριθμῷ τοὺς Ἰωάννη προστρέχοντας, ἀγεληδὸν δὲ βαδίζειν +ἐπὶ χριστόv. ᾤοντο γὰρ ἴσως πολὺ δὴ λίαν ἀφραίνοντες +τὴν ἐπὶ τῷ δύνασθαι νικᾶν ἀποκομιεῖσθαι ψῆφον, καὶ τοῖς +νομικοῖς περιρραντηρίοις, ὡς ἤδη κεκρατηκόσιν, ἀπαθθαδίζεσθαι +τῆς Ἰωάννου χειρὸς, ἐν ἀμείνοσι θέντες τὸ διὰ +χριστοῦ τοῖς προσιοῦσιν αὐτῷ χορηγοῦ μένον βάπτισμα. +καὶ λυποῦσι μὲν ὄντως τοὺς, πρὸς οὓς ἦν ὁ λόγος· ἀπαλλάττονται +δὲ μόλις ἐπὶ τούτοις, καὶ ἀναχωροῦσι τῶν Ἰωάννου +μαθητῶν, ἐξ ἀπερισκέπτου λογομαχίας πολὺ μειζόνως ἡττώμενοι. +158 Α. a καταστέφουσι γὰρ τοῖς ἐξ ἀνάγκης ἐπαίνοις καὶ οὐχ +ἑκόντες τὸν κύριον.

+

Ῥαββὶ, ὁς ἦν μετὰ σοῦ πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ᾦ σὺ μεμαρτύτηκας, + ἴδε οὗτος βαπτίζει, καὶ πάντες ἔρχονται πρὸς αὐτόv. ἀπεκρίθη +Ἰωάννης καὶ εἶπεν.

+

τοῖς τῶν Φαρισαίων λόγοις καταδηχθέντες οἱ μαθηταὶ, +καὶ εἰς αὐτὴν δὲ τοῦ πράγματος ἀφορῶντες τὴν φύσιν, +b ψευδομένους μὲν ἐλέγχειν ἦσαν οὐχ οἷοί τε, διαποροῦσι δὲ +εἰκότως, καὶ τὸ μέγα τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν οὐκ εἰδότες ἀξίωμα, +2. παραγράψαντες Β. 13. δὴ assumptum ex Β. 18. λυποῦσι Β. +λυπήσειν Ed. ἀπαλλάττοντας Β. 21. καταστέφουσι Β. καταστεφανοῦσι Ed. +οὐκ ἔχοντες Β. 27. ἀφορῶντες correxi post Migne. ἀφορῶντος Aub. + + +καταπτοοῦνται λίαν ἐπὶ τοῖς Ἰωάννου μειονεκτήμασιν, αἰδοῖ +δὲ καὶ θαύματι τὸν ἐξ ἀγάπης κεράσαντες λόγον, ἀξιοῦσιν +ἤδη μαθεῖν, ὅτου δὴ χάριν ὁ ταῖς παρ’ αὐτοῦ μεμαρτυρημένος +φωναῖς, φθάνει μὲν αὐτὸν ἐν εὐκλείαις, προπηδᾷ δὲ τῆ + χάριτι, καὶ σαγηνεύει βαπτίζων οὐ μέρος τῆς ἁπάσης πληθύος +Ἰουδαϊκῆς, ἀλλ’ ἤδη καὶ πάντας. ἐποιοῦντο δὲ κατὰ τὸ c +εἰκὸς οὐκ ἀθεεὶ τὴν ζήτησιν· καλεῖ γὰρ ἐντεῦθεν ὁ βαπτιστὴς +εἰς ἀκριβῆ καὶ μακρὰν περὶ τοῦ Σωτῆρος ἐξήγησιν, καὶ +διαφανεστάτην τῶν βαπτισμάτων εἰσφέρει τὴν διαφοράν.

+

Οὐ δύναται ἄνθρωπος λαμβάνειν οὐδὲν, ἐὰν μὴ ᾖ δεδομένον +αὐτῷ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ.

+

Οὐδέν φησιν ἐν ἀνθρώποις ἀγαθὸν, ὃ μὴ πάντως εἶναι δεῖ +καὶ θεόσδοτοv. “Τί γὰρ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες;” ἀκούειν ἂν 1 Cor. iv. 7. +πρέποι τῇ κτίσει. χρῆναι δὲ οἶμαι τοῖς μὲν ἀπονεμηθεῖσιν d + ἀρκεῖσθαι μέτροις, καὶ ταῖς οὐρανόθεν διωρισμέναις ἐφήδεσθαι +τιμαῖς, ἐκτείνεσθαι δὲ περαιτέρω μηδαμῶς, μηδὲ +ἀχαρίστως τῆ πρὸς τὸ μεῖζον ἀεὶ κεχρημένους ἐφέσει, τὴν +ἄνωθεν ἀτιμάζειν ψῆφον, καὶ δεσποτικοῖς ἀπομάχεσθαι κρίμασιν, +αἰδοῖ τοῦ μὴ δοκεῖν τοῦ τελειοτέρου τὸ ἔλαττον ἀποφέρεσθαι· + ἀλλ’ οἷσπερ ἂν ἐθελήσας τιμήση Θεὸς, ταῦτα δὴ +καὶ μάλα ποιεῖσθαι περὶ πολλοῦ. μὴ ἀσχαλέτω τοιγαροῦν e +ὁ ἐμὸς, φησὶ, μαθητὴς, εἰ μὴ τὸ δοθὲν ἐξάλλομαι μέτρον, εἰ +τὸ μεῖζον οὐκ ἐννοῶ, καὶ εἰς δόξαν ἀνθρωποπρεπῆ +συστέλλομαι.

+1. αἰδοῖ] ἄλλοι Β. αἰδόι Β mg. Statim δὲ B. τε Ed. 2. κεράσαντες] κερδήσαντες +Β. 7. καλεῖ Β. καλεῖται Ed. 9. βαπτισμῶν D. Statim ἀναφέρει +Β. εἰσφέρει Β mg. 12. δεῖ assumptum ex Β. Cord. δοκεῖ pro δὲ a. +17. ἀχαρίστῳ Β. 20. Θεὸς assumptum ex Β. 21. ἀσχαλέτω B.D. ἀσχαλλέτω +Ed. 22. δοθὲν Β. ἐμὸν Ed. 23. οὐκ ἐννοῶ Β. οὐκ ἀγνοῶ D. Ed. + + +

Aὑτοὶ ὑμεῖς μοι μαρτυρεῖτε ὅτι εἶποι Ἐγὼ οὐκ εἰμ’ ὁ +ἀλλ’ ὅτι ἀπεσταλμένος εἰμ’ ἔμπροσθεν ἐκείνου.

+

Εἰς ἀνάμνησιν ἄγει τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς ὧν ἤδη πολλάκις +ἀκηκόασι λόγων, ὁμοῦ μὲν ἐλέγχων εὐφυῶς, ὡς τῆ τῶν +159 Α. a χρησίμων λήθη κεκαρωμένους, καὶ περὶ τὴν οὕτω σεμνοτάτην +διδασκαλίαν ἀπονυστάζοντας, ὁμοῦ δὲ ἀναπείθων τῆς +θείας μεμνῆσθαι γραφῆς, ἅτε δὴ τῇ ἐπὶ τούτοις φιλομαθείᾳ +συντεθραμμένους· τίνα μὲν ἔσεσθαι κηρύττει χριστόν· τίνα +δὲ αὖ πάλιν τὸν προκήρυκα βαπτιστήν· οὕτω γὰρ ἔμελλον +τὴν ἐφ’ ἑκάστῳ γνῶσιν ἀναδεξάμενοι χαλεπαίνειν οὐδαμῶς, +ἐν τοῖς ἑκάστῳ πρέπουσιν ὁρῶντες αὐτούς. δεήσομαι τοιγαροῦν +οὐχ ἑτέρων, φησὶν, εἰς τοῦτο μαρτύρων, αὐτηκόους +ἔχω τοὺς ἐμαυτοῦ μαθητάς· ὡμολόγηκα τὴν δουλείαν, πρὸ +b κηρύξων Ἀπεστάλην· ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ὁ χριστος· νικάτω, κρατείτω, +καταλαμπρυνέσθω μειζόνως, ὡς δεσπότης καὶ Θεός.

+

Ὁ ἐ̓χωv τὴν νύμφην νυμφίος εστίν ὁ δὲ φίλος τοῦ νυμφίου, +ὁ ἑστηκὼς καὶ ἀκούων αὐτοῦ, χαρὰ, χαίρει διὰ τὴν φωνὴν +τοῦ νυμφίου· αὕτη οὖν ἡ χαρὰ ἡ ἠμὴ πεπλήρωται.

+

Ἐγεγόνει μὲν πάλιν ὡς ἐξ ὁμοιώσεως τῆς καθ’ ἡμᾶς ὁ +c λόγος, ἄγει δὲ εἰς ἐπίγνωσιν θεωρημάτων λεπτῶν· τύποι γὰρ +τῶν νοητῶν, τὰ χειρὸς ἁφὴν ὑπομένοντα, καὶ σωματικῶν +παραδειγμάτων παχύτης ἀκριβεστάτην εἰσφέρει πολλάκις +τῶν πνευματικῶν τὴν ἀπόδειξιv. ἐστὶ τοίνυν, φησὶ, νυμφίος +μὲν καὶ πανηγυριάρχης ὁ χριστὸς, δειπνοκλήτωρ δὲ ἐγὼ καὶ +νυμφαγωγὸς, θυμηδίαν ἔχων τὴν ἀκροτάτην καὶ ἀξίωμα +περιφανὲς, τὸ ἐν φίλοις κατατετάχθαι μόνον, καὶ τῆς τοῦ +7. τούτοις Β. τούτῳ Ed. 1 2, φησὶν Cord. Ed. μὲν Β. 13. ἔχω Β. +Cord. ἔχων Ed. ἑαυτοῦ Β. προκηρύξων—εἰμὶ] προκήρυξα ὅτι ἀπεστάλην ἐγὼ +καὶ οὐκ εἰμὶ Cord. 19. Γέγονεν Β. ὡς τῆς pro τῆς Β. 23. ἐστὶ Β. +Migne. ἔτι Ed. Ambiguum D. 25. τὴν oin. Migne. + + +ἑστιῶντος ἐπακροᾶσθαι φωνῆς. ἔχω μὲν οὖν ἤδη τὸ πόθούμενον +ἐγὼ, καὶ πεπλήρωταί μοι τὸ σπούδασμα· ἐκήρυξα γὰρ d +οὐ μόνον, ὡς ἥξει ὁ Xριστὸς, ἀλλ᾿ ἤδη καὶ παρόντα τεθέαμαι, +καὶ αὐτὴν ἐν ὠσὶν εἰσοικίζομαι τὴν φωνήv. ὑμεῖς + δὲ, ὦ σοφώτατοι μαθηταὶ, τὴν νυμφευομένην ἀνθρωπότητα +τῷ Xριστῷ πρὸς αὐτὸν ἰοῦσαν ὁρῶντες, καὶ εἰς πνευματικὴν +ἀναβαίνουσαν οἰκειότητα διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος τὴν +ἀποκεκομμένην καὶ δραπετεύσασαν τῆς εἰς αὐτὸν ἀγάπης +καταθεώμενοι φύσιν, μὴ ἀσχάλετε, φησὶν, ὅτι μὴ μᾶλλον + ἐμοὶ πρέπει, προστρέχει δὲ λίαν εὐπετῶς τῷ κατὰ πνεῦμα e +νυμφίῳ· τοῦτο γὰρ ἦν ὄντως δίκαιόν τε καὶ πρεπωδέστερον. +ὁ γὰρ ἄων τὴν νύμφην νυμφίος ἐστί· τουτέστι, μὴ ἐν ἐμοὶ +ζητεῖτε τοῦ νυμφίου τὸν στέφανον, οὐκ ἐμοὶ χορεύει λέγων ὁ +μελῳδός “Ἄκουσον, θύγατερ, καὶ ἴδε καὶ κλῖνον τὸ οὖς σου, Ps. xiiv. 11, 12. + “ καὶ ἐπιλάθου του λαοῦ σου καὶ του οἴκου του πατρὸς σου, +“ ὅτι ἐπεθύμησεν ὁ βασιλεὺς τοῦ κάλλους σου·” οὐδὲ τὸν +ἐμὸν ζητοῦσα θάλαμον ἡ νύμφη φησίν “ Ἀπάγγειλόν μοι, ὃν Cant.i.7. +“ ἠγάπησεν ἡ ψυχή μου, ποῦ ποιμαίνεις, ποῦ κοιτάζεις ἐν a 160 A. +“ μεσημβρίἁ·” ἔχει τὸν ἐξ οὐρανοῦ νυμφίον· ἐγὼ δὲ ἢσθήσομαι + καὶ τὴν δούλῳ πρέπουσαν ἀναπηδήσας τιμὴν, ἐν τῷ +τῆς φιλίας ὀνόματί τε καὶ πράγματι.

+

Τὴν μὲν οὖν τῶν προκειμένων διάνοιαν, οἶμαι δὴ καὶ +μάλα διερμηνεύεσθαι καλῶς· ἀρκούντως δὲ ἤδη περὶ τοῦ Supra 137. +πνευματικοῦ διειληφὼς γάμου, τὸ γράφειν ἔτι περὶ αὐτοῦ + φορτικὸν ἡγούμεθα.

+b + +Εκείνον δε-ι αύζάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττούσθαι. + +

Ὡς ἐπὶ μικροῖς ἔτι θορυβουμένους ἐλέγχει τοὺς μαθητὰς, +καὶ πρόωρον μὲν ἐφ’ οἷς ἥκιστα χρῆν ὑπομείναντας σκάν- +3. ὁ assumptum ex Β. 6. εἰς] + τὴν Ed. invito Β. 9. ἀσχόλετε +Β. ἀσχάλλετε Ed. 10. πρέπει assumptum ex Β. Β. ποιμαίνεις +et κοιτάζεις inter se transponit Ed. (106) invito B. [ποιμένεις = ποιμαίνεις Β.] +23. διηρμηνεύεσθοι Β. 24. διειληφότος Β. 25. ἡγούμεθα Β. ἡγοῦμαι Ed. +27. ἔτι Β. ἤδη Ed. 28. προορῶν Β. ὑπομείναντα Β. + + +δαλὸν, οὔπω δὲ εἰδότας ἀκριβῶς, τίς τε καὶ πόθεν ἐστὶν ὁ +Εμμανουήλ. οὐ γὰρ μέχρι τούτων, φησὶ, τὰ ἐπ’ αὐτῷ +θαυμασθήσεται, οὐδὲ ὅτι πλείους βαπτίζονται παρ’ αὐτῷ, +διὰ τοῦτο καὶ μόνον τὴν ἐμὴν ὑπεραλεῖται τιμὴν, ἀλλ’ εἰς +c μέτρον ἀναβήσεται δόξης τοσοῦτον, ὅσον ἃν πρέποι Θεῷ· +δεῖ γὰρ αὐτὸν μὲν εἰς αὔξησιν εὐκλείας ἰέναι, καὶ ταῖς καθ’ +ἡμέραν τῶν σημείων προσθήκαις ἀεὶ πρὸς τὸ μεῖζον ἀναπηδᾶν, +καὶ λαμπρότερον ἀναφαίνεσθαι τῷ κόσμῳ· ἐμ δὲ +ἐλαττοῦσθαι, μένοντα μὲν ἐν οἷσπερ ὑπάρχων ὁρῶμαι, καὶ τῶν +ἅπαξ δοθέντων οὐχ ὑφιζάνοντα μέτρων, τοῦ δὲ πρὸς αὔξην +ἀναβαίνοντος δόξης ἀεὶ, τοσοῦτον ἡττώμενον, ὅσον ἂν τρέχῃ +καὶ φέρηται.

+

καὶ ταῦτα μὲν ἡμῖν ὁ μακάριος διερμηνεύει βαπτιστής· +d ἥξει δὲ χρησίμως διὰ παραδειγμάτων ὁ λόγος, ἐναργεστέραν +παριστὰς τῶν εἰρημένων τὴν δύναμιv. δίπηχυ τυχὸν +ἐπὶ γῆς ἑστάτω ξύλον· παρακείσθω δὲ καὶ φυτὸν, ἄρτι +μὲν γῆς ὑποκύπτον, χλωροὺς δὲ ἀνατεῖνον εἰς ἀέρα τοὺς +ὅρπηκας, καὶ ταῖς ἀπὸ ῥίζης ἀσχέτοις ὁρμαῖς ἀεὶ πρὸς ὕψος +τὸ μεῖζον ἀνωθούμενον· ἆρ’ οὖν εἴ τις περιθείη τῷ ξύλῳ +φωνὴν, εἶτα τοῦτο λέγοι περί τε ἑαυτοῦ καὶ φυτοῦ τοῦ +γείτονος τοῦτο δεῖ αὐξάνει αὐξάνειν, ἑ μὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι, οὐκ ἃν +εἰκότως νοοῖτο βλάβος μέν τι ἐν τοῖς καθ’ ἑαυτὸ σημαίνειν +e οὐδὲν, ἀλλ’ οὐδὲ εἰς κολόβωσιν τὸ αὐτῷ προσὸν οἰχήσεσθαι +μέτρον, ἐλαττοῦσθαι δὲ κατὰ τοῦτο μόνον διισχυρίζεται τὸ +εἶδος, καθ’ ὃ τοῦ πρὸς αὔξησιν ἰόντος ἀεὶ τὸ μεῖον ἔχον +εὑρίσκεται. συγγενὲς δὲ τούτῳ πάλιν λήμψει παράδειγμα, +καὶ τὸ τῶν ἀστέρων ἐπισημότατον περὶ τοῦ ἡλίου λέγοντα +βοᾶν Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι. ἕως μὲν +3. παρ’ αὐτῷ Β. παρ’ αὐτῶν D. Ed. αὐτοῦ conjicit Ed. mg. 9. οἷσπερ +Β. οἷς Ed. 12. φαίρηται D. 16. παρακείσθω B.D. περικείσθω Ed. +17. ὑποκύπτον Β. ὑπερκύπτον Ed. εἰς ἀέρα assumptum ex Β. 18. ταῖς +ἀπὸ ῥίζης ἀσχέτοις ὁρμαῖς Β. τῆς ἀπὸ ῥίζης ἔτι ὥρας Ed. 22. τι om. Β. +23. οἴχεσθαι Β. 24. διισχυρίζεται Β. διισχυρίζεσθαι Ed. Statim δόσιν· +καθ’ ὁ τοῦ προσαύξει δόντος ἀεὶ Β. 20. πόλιν λήμψει Β. λήψῃ πόλιν Ed. +28. νοῶν pro βοᾶν Β. δὲ pro δεῖ Β. + + +γὰρ τῇ τῆς νυκτὸς ἀχλύι· τὸ αἰθέριον καταμελαίνεται βάθος, +χρυσῆν ἀπαστράπτοντα τὸν ἑωσφόρον αὐγὴν, καὶ ὁλοκλήρῳ +διαπρέποντα δόξη, θαυμάσειεν ἄν τις εἰκότως· ἡλίου δὲ a 161 A. +ἀνίσχειν ἀπειλήσαντος ἤδη, καὶ μετρίῳ τὸν κόσμον φωτὶ + καταρραίνοντος, νικᾶται τῷ μείζονι, καὶ παραχωρεῖ πλεονεκτοῦντι +κατὰ βραχύ. λέγοι δ’ ἂν καὶ αὐτὸς εἰκότως τὴν +Ἰωάννου φωνὴν, αὐτὸ δὴ τοῦτο παθὼν, ὅπερ ἐκεῖνος +ὑπομείνας φησίν.

+5. τὸ μεῖσον Β. 6. λέγοιτο Β. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Β. +

ὅτι οὐκ ἐν τοῖς γενητοῖς ἐστιν ὁ Υἱὸς, ἀλλ’ ἐπάνω πάντων, ὡς +Θεὸς ἐκ Θεοῦ.

+b +

Ὁ ἄνωθεν ἐρχόμενος ἐπάνω πάντων εστίν.

+

ΟΥ μέγα, φησὶν, οὐδὲ λίαν ἐστὶν ἀξιάγαστον, εἰ τὴν τῆς +ἀνθρωπότητος δόξαν ὑπερτρέχει Χριστός· οὐ γὰρ μέχρι +τούτων τοὺς τῆς ἰδίας εὐκλείας ἵστησιν ὅρους, ἐπὶ πᾶσαν δέ +ἐστι τὴν κτίσιν, ὡς Θεὸς, ἐπάνω πάντων ἐστὶ τῶν πεποιημένων, +οὐχ ὡς ἐν πᾶσι καταριθμούμενος, ἀλλ’ ὡς καὶ πάντων +c ἐξῃρημένος, καὶ τοῖς πᾶσι θεοπρεπῶς ἐποχούμενος. ἐπιλέγει +δὲ τὴν αἰτίαν, τὸν ἀντιτείνοντα δυσωπῶν, καὶ κατασιγάζων +τὸν ἀνθιστάμενοv. ὁ ἄνωθεν ἐρχόμενος, φησὶ, τουτέστιν, ὁ τῆς +ἄνωθεν ῥίζης ἐκπεφυκὼς, τὴν πατρῴαν ἐφ’ ἑαυτῷ φυσικῶς +ἀποσώζων εὐφυΐαν, τό Ἐπάνω πάντων ὑπάρχειν ὁμολογουμένως +κεκτήσεται· ἦν γὰρ δὴ καὶ ἀμήχανον, μὴ οὐχὶ πάντως +τοιοῦτον ὁρᾶσθαι τὸν Υἱὸν, ὁποῖοσπερ ἂν νοοῖτο καὶ κατὰ +τὴν ἀξίαν ὁ γεννήσας αὐτόv. ὁ γὰρ τῇ ταὐτότητι τῆς +φύσεως διαπ ῥέπων Υἱὸς, τὸ ἀπαύγασμα καὶ ὁ χαρακτὴρ τοῦ +d Πατρὸς, πῶς ἂν γένοιτο κατὰ τὴν δόξαν ἐλάττων αὐτοῦ; ἢ +γὰρ οὐκ ἐν Υἱῷ τὸ τοῦ Πατρὸς ἴδιον ἀτιμασθήσεται, καὶ +τοὺς τοῦ τεκόντος ὑβριοῦμεν χαρακτῆρας, ἐν ἐλάττοσι +5. εἰπriν pro εἰ τὴν Β. 8. τὴν κτίσιν ἐστὶν inverso ordine Β. 12. φησὶ] ++ μείζων πάντων ἐστὶν Β. invito Cord. 15. δὴ] ἤδη Β. 16. ὁποῖοσπερ +ἆν] όποῖος ἄνπερ Β. 21. τὸν–χαρακτῆρα nonnulla Auberti apographa unde +Μigne. + + +τιθέντες αὐτόν; ἀλλ’, οἶμαι, πᾶσιν ἔσται τοῦτο καταφανές· +διά τοι τοῦτο καὶ γέγραπται “Ἵνα πάντες τιμῶσι τὸν Υἱὸν infra v. 23. +“καθὼς τιμῶσι τὸν Πατέρα· ὁ μὴ τιμῶν τὸν Υἱὸν οὐδὲ τὸν +“Πατέρα τιμᾷ.” ὁ δὲ ἰσομέτροις ὡς πρὸς Θεὸν καὶ Πατέρα + τιμαῖς ἐπαγλαιζόμενος, διὰ τὸ ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν ὑπάρχειν, +πῶς οὐκ ἃν νοοῖτο λοιπὸν τὴν τῶν γενητῶν ἀναβαίνειν +ουσίαν; τοῦτο γὰρ τό Ἐπάνω παντων ἐστίν.

e +

Ἀλλ' αἰσθάνομαι πάλιν, ὡς ἠρεμήσει μὲν οὐδαμῶς τῶν +χριστομάχων ὁ νοῦς, ἥξουσι δ’, ὡς εἰκὸς, ἀθυροστομοῦντες + καὶ λέγοντες Ὅταν ὁ μακάριος βαπτιστὴς ἄνωθεν ὁρμᾶσθαι +λέγῃ τὸν Κύρων, ποῖος ἡμᾶς ἀναγκάσει λόγος ἐκ τῆς τοῦ +Πατρὸς οὐσίας ἥκειν αὐτὸν ὑποτοπῆσαι διὰ τό Ἄνωθεν, καὶ +οὐχὶ μᾶλλον ἐξ οὐρανῶν, ἢ καὶ ἐκ τῆς ἐνούσης αὐτῷ κατὰ +πάντων ὑπεροχῆς, ὡς διὰ τοῦτο καὶ ἐπὶ πάντα νοεῖσθαι καὶ + λέγεσθαι; ὅταν τοίνυν ἡμᾶς τοῖς τοιούτοις κατασφενδονῶσι a 162 Α. +λόγοις, ἀντακούσονται πάλιν Οὐ τοῖς παρ’ ὑμῖν σαθροτάτοις, +ὦ βέλτιστοι, λογισμοῖς, ἀλλὰ μᾶλλον τῇ θείᾳ γραφῆ καὶ +μόνοις τοῖς ἱεροῖς ἀκολουθήσομεν γράμμασιv. ἐρευνητέον δ +οὖν ἐν ἐκείνοις, ὅπως ἡμῖν τὴν τοῦ Ἄνωθεν ὁρίζονται δύναμιν. + ἀκουέτωσαν τοίνυν ἀνακεκραγότος τινὸς τῶν +“Πᾶσα δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι S. Jac. i. 17. +“καταβαῖνον ἐκ τοῦ πατρὸς τῶν φώτων·’’ ἰδοὺ διαρρήδην τὸ +ἄνωθεν ἐκ τοῦ Πατρὸς εἶναί φησιν· ἕτερον γὰρ οὐδὲν ὑπερκεῖσθαι +γινώσκων τὰ γενητὰ παρὰ τὴν ἄρρητον τοῦ Θεοῦ + φύσιν, αὐτῇ κυρίως προσῆψε τό Ἄνωθεv. τὰ μὲν γὰρ ἄλλα +σύμπαντα τῷ τῆς δουλείας ὑποπίπτει ζυγῷ, μόνος δὲ ἄνω +τοῦ κρατεῖσθαι πηδᾷ καὶ βασιλεύει Θεός· ὅθεν ἀληθῶς αὐτὸς +καὶ ἐπάνω πάντων ἐστι. Θεὸς δὲ καὶ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν +ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, τῆς ἐπὶ τούτῳ λαμπρότητος οὐκ ἐκκείσεται. + εἰ δὲ τό Ἄνωθεν οἴεσθε δεῖν Ἐξ οὐρανοῦ λαμβάνεσθαι, λεποῦτο +1. πᾶσιν ἔσται Β. 2. τὸν] καὶ τὸν Β. 9. ἀθυρογλωττοῦτες Β. +12. οὐσίας τοῦ πατρὸς inverso ordine Β. 13. ἢ om. Β. 14. νοεῖσθαι +καὶ λέγεσθαι Β. νοοῖτο καὶ λέγοιτο Ed. 18. ἀκολουθήσομεν Β. Migne. ἀκολουθήσομαι +λουθήσομαι Ed. δ’ Β. δὴ Ed. 19. ἡρῶν Β. 30. οἴεσθαι D. + + +γέσθω καὶ ἐπὶ παντὸς ἀγγέλου καὶ δυνάμεως λογικῆς ἡ +λέξις· ἔρχονται γὰρ ὡς ἡμᾶς ἐξ οὐρανῶν οἱ τὴν ἄνω διατρίβοντες +Supra i. 52. πόλιν, καὶ ἀναβαίνουσι καὶ καταβαίνουσιν, ὡς ὁ +Σωτῆρ’ που φησὶν, ἐπὶ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. τί οὖν ἄρα +ἐστὶ τὸ τὸν μακάριον βαπτιστὴν πεπεικὸς, τὸ πολλοῖς +ἕτοιμον εἰς ἐξουσίαν ἀναθεῖναι μόνῳ κατ’ ἐξαίρετον τῷ Υἱῷ, +καὶ ὡς ἐφ’ ἑνὸς τοῦ ἄνωθεν καταβαίνοντος εἰπεῖν Ὁ ἄνωθεν +ἐρχόμενος; χρῆν γὰρ δήπου κοινοποιεῖσθαι τοῖς ἄλλοις τὸ +d ἀξίωμα, λέγοντα Οἱ ἄνωθεν ἐρχόμενοι ἐπάνω πάντων εἰσίν. +ἀλλ’ οἶδεν ἑνὶ τῷ Υἱῷ τὸ ῥῆμα χρεωστούμενον, ὡς τῆς +ἀνωτάτω ῥίζης ἐκπεφυκότι.

+

Οὔκουν ἄρα τό Ἄνωθεν σημαίνει τό Ἐξ οὐρανοῦ· νοηθήσεται +δὲ μᾶλλον, καθάπερ ἤδη προείπομεν, εὐσεβῶς τε καὶ +ἀληθῶς. πῶς γὰρ ὅλως ἔσται καὶ ἐπάνω πάντων, εἰ μὴ τὸ ἐκ +Πατρὸς σημαίνει τό Ἄνωθεν, ἀλλὰ μᾶλλον τό Ἐξ οὐρανοῦ; +ἔσται γὰρ, ἃν οὕτως ἔχη, καὶ ἕκαστος τῶν ἁγίων ἀγγέλων +ἐπάνω πάντων, ὡς ἐκεῖθεν ἐρχόμενος· ἑκάστου δὲ διαφεύγοντος +e τὸ ἐναριθμεῖσθαι τοῖς πᾶσιν, ἀπὸ τίνων ἔτι τό Πάντα +συναχθήσεται; ἣ πῶς ἃν ἡμῖν ὁ τοῦ Πάντα λόγος ἀκέραιος +διαμείναι, διασώζων ἀκριβῶς, ὃ σημαίνειν βούλεται, τοσαύτης +ἀγγέλων ἀποφοιτώσης πληθύος, καὶ παραλυούσης τοῦ Πάντα +τὸν ὅρον; οὐκέτι γὰρ πάντα, μενόντων ἐκτὸς, οἵπερ ἦσαν ἐν +πᾶσιv. ὁ δέ γε ἀρρήτως ἐκ Θεοῦ Πατρὸς ἀναλάμψας Λόγος, +ἰδιάζουσαν ἔχων τὴν ἄνωθεν γέννησιν, καὶ καθάπερ ἀπὸ +πηγῆς τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας ὑπάρχων ἐρχόμενος οὐκ +163 Α. a ἀδικήσει τό Πάντα, τὸ ἐν πᾶσιν ὡς μέρος τετάχθαι διαφυγών· +ἔσται δὲ μᾶλλον ἐπάνω πάντων, ὡς ἕτερος παρ’ +αὐτὰ, καὶ φύσει καὶ δυνάμει θεοπρεπεῖ καὶ τοῖς ἄλλοις τοῦ +γεννήσαντος ἰδιώμασιν.

+2. ὡς] πρὸς Β. οἱ τὴν ὄνω διατρίβοντες Β. τρίβοντες Ed. Neutrum habet +Migne qui et verbum sq. om. 3. ὁ Σωτῆρ’ assumptum ex B, 5. πεπεικὸς +ante τὸν μακάριον tr. Β. 6. ἔτυμον Β. κατεξαίρετον D. 12. οὔκουν +Β. οὐκ Ed. 13. μᾶλλον assuniptum ex Β. 16. ἁγίων assumptum ex B.D. +19. ἡμῖν assumptum ex Β. πόντος Β. 20. διαμένῃ (= διαμένῃ vel διαμενεῖ +Ut videtur) Β. 21. ἀποφοίτησις Β. 23. ἀναλάμψας Β. διαλάμψας Ed. +20. τὸ alt. om. Β. + + +

Ἀλλ᾿ ἐροῦσι τυχὸν τὰς ἐκ τῆς ἐρεύνης ἀτοπίας δυσωπούμενοι, +σημαίνειν τό Ἄνωθεν οὐκ ἐξ οὐρανῶν, ἀπὸ δὲ τῆς +ἐνούσης αὐτῷ κατὰ πάντων ὑπεροχῆς. φέρε δὴ οὖν ἀκριβέστερον +βασανίζοντες τοῦ λεγομένου τὴν δύναμιν, ἴδωμεν + πάλιν εἰς ποῖον αὐτοῖς καταστρέψει τέλος τὸ ἐγχείρημα. +πρῶτον μὲν οὖν ἀμαθές τε καὶ ἀδιανόητον κομιδῆ, τὸ αὐτὸν b +ἐκ τοῦ οἰκείου λέγειν ἀξιώματος ἔρχεσθαι τὸν Υἱὸν, καὶ +ὥσπερ ἀπό τινος τόπου, ἢ καὶ ὡς ἐξ ἑνὸς, ἕνα τὸν αὐτὸν ἐκ +τῆς ἰδίας ὑπεροχῆς εἰς τὸ ἐπάνω πάντων εἶναι βαδίζειv. πρὸς + δέ γε τούτῳ κἀγὼ πυθοίμην ἂν ἥδιστα λίαν αὐτῶν, τὴν κατὰ +πάντων ὑπεροχὴν, πότερόν ποτε δώσουσιν οὐσιώδη καὶ +ἀναφαίρετον τῷ Υἱῷ, ἢ προσπεπορισμένην ἔξωθεν κατὰ +λόγον τοῦ συμβεβηκότος. εἰ μὲν οὖν ἐπίκτητον ἔχειν ἐροῦσιν +αὐτὸν τὴν ὑπεροχὴν, καὶ ἐπακτοῖς ἐπισεμνύνεσθαι τοῖς ἀξιώμασιν, c + ἀνάγκη προσομολογεῖν ἔρημόν ποτε δόξης εἶναι δύνασθαι +τὸν Μονογενῆ, καὶ τὴν ἐπίκτητον, ὡς ἐκεῖνοί φασιν, +ἀποδύσασθαι χάριν, καὶ τό Ἐπάνω πάντων εἶναι ζημιωθέντα, +φαίνεσθαι γυμνὸν ἧς ἄρτι θαυμάζουσιν ὑπεροχῆς, εἴπερ ἐστὶ +τὸ συμβεβηκὸς ἀπόβλητον, ὅτε μὴ τῆς οὐσίας ἅπτεται τοῦ + ὑποκειμένου· ἔσται τοιγαροῦν μεταβολή τις καὶ ἀλλοίωσις +περὶ τὸν Υἱὸν, καὶ διαψεύσεται μὲν εἰκαίοις αὐτὸν ἀναμέλπων +ῥήμασιν ὁ μελῳδός “ Οἱ οὐρανοὶ ἀπολοῦνται, σὺ d Ps. ci. 27, 28. +“ δὲ διαμένεις· καὶ πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται, καὶ +“ ὡσεὶ περιβόλαιον ἑλίξεις αὐτοὺς καὶ ἀλλαγήσονται· σὺ δὲ + “ ὁ αὐτὸς εἶ, καὶ τὰ ἔτη σου οὐκ ἐκλείψουσι.” ποῦ γὰρ ὁ +αὐτὸς, εἰ μεταπίπτει σὺν ἡμῖν, καὶ τοῦτο ταῖς εἰς τὰ χείρω +μεταβολαῖς; μάτην δὲ ὡς εἰκὸς καὶ αὐτὸς ἐφ’ ἑαυτῷ κατασεμνύνεται +λέγων “ Ἴδετε, ἴδετε, ὅτι ἐγώ εἰμι καὶ οὐκ Mal. iii. 6. +2. σημαίνειν Β. εἰ σημαίνει Ed. τὸν pro τό B. οὐκ Β. τὸ Ed. δὲ assumptum +ex Β. τῆς] + αὐτῶν Β. 9. πρὸ B. 10. τοῦτο Β. κἀγὼ om. Β. Statiin +πυνθανόμην Β. 20. τις assumptum ex Β. 24. ἀλλαξεις Β. ἐλλίξεις D. +ἀλλάξεις 142.] 28. Haec καὶ οὐκ ἠλλοίωμαι ηλοίομαι Cod.] accesseriint +ex Β. De citationis forma, cf. infra 218 a, Thes. 127 a, ubi fit citatio tanqiiam +Domino ipso dicente, ad Luc. xxiv. 39 forte spectante; S. Isid. Pel. Ep. lib. v. 359. +Theodoret. Immut. i. p. 11 et (citantem S. Ambrosium) Inconfus. ii. 141, contra + + +Es. xiv. 5. “ἠλλοίωμαι, καὶ οὐκ ἔστι Θεὸς πλὴν ἐμοῦ·” πῶς δὲ οὐχὶ +e καὶ εἰς αὐτὸν ἀναβήσεται τὸν Πατέρα τὰ τοῦ γεννήματος +πάθη, χαρακτὴρ εἴπερ ἐστὶ καὶ εἰκὼν ἀπαράλλακτος αὐτοῦ; +ἔσται δὴ οὖν ἀλλοιωτὸς μὲν ἡμῖν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, ἔχει δὲ +προσγεγονότως τὴν κατὰ πάντων ὑπεροχήν· καὶ σιωπῶ τὸ +λειπόμενοv. οἰκειώσεται γὰρ ὡς ἐξ ἀνάγκης τὰ ἐν τῆ εἰκόνι +τὸ ἀρχέτυποv. ἀλλ’ ἐπίκτητον μὲν οὐκ ἐροῦσιν ἔχειν αὐτὸν +τὴν ὑπεροχὴν πρὸς τὰς τοιαύτας τῶν λογισμῶν δυσχερείας τε +ὁμοῦ καὶ ἀτοπίας ἀποφρίττοντες, οὐσιώδη δὲ μᾶλλον καὶ +ἀναφαίρετοv. εἶτα πάλιν, ὦ βέλτιστοι, πῶς ἡμῖν οὐ συνερεῖτε +164 Α. a ρεῖτε καὶ ἄκοντες, ὅτι Θεὸς κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς +ἐπάνω πάντων ἐστὶ, διὰ τοῦτο καὶ ἐκ μόνης ἔρχεται τῆς +οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός; εἰ γὰρ οὐδέν ἐστι τῶν +γενητῶν, ὃ μὴ τῇ τοῦ Πάντα δυνάμει περισχοινίζεται, ἐπάνω +δὲ πάντων ἐστὶν ὁ Υἱὸς, ὡς ἕτερος δηλονότι παρὰ πάντα, καὶ +οὐσιώδη κατὰ πάντων ἔχων τὴν ὑπεροχὴν, καὶ οὐχ ὁ αὐτὸς +κατὰ φύσιν ὑπάρχων τοῖς πᾶσι, πῶς οὐκ ἃν νοοῖτο λοιπὸν +Θεὸς ἀληθινός; ὁ γὰρ τῆς τῶν ποιημάτων πληθύος οὐσιωδῶς +ἐκκείμενος, καὶ τὸ ἐν γενητοῖς τετάχθαι κατὰ φύσιν +b ἐκδραμὼν, τί ἃν ἕτερον εἴη λοιπὸν ἢ Θεός; μεσολαβοῦν γὰρ +ὁρῶμεν οὐδὲν, ὅσον ἧκεν εἰς οὐσίας ὑφεστώσης λόγον. +κτίσις γὰρ ἡ βασιλευομένη καὶ ἐπ’ αὐτῇ νοεῖται Θεός. +οὐκοῦν εἰ Θεὸς κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Υἱὸς, ἐγεννήθη δὲ +ἀρρήτως ἐκ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, τὴν τοῦ γεννήσαντος +φύσιν τό Ἄωνθεν σημαίνει. διά τε τοῦτο ἐπάνω πάντων ἐστὶν +ὁ Μονογενὴς, ἅτε δὴ καὶ ἐξ αὐτῆς ὁ ῥώ μένος.

+c +S. Cyrilli xii cap. cap. i. Serm. Nestorii in Synodico adv. Trag. Iren. in Baluz. +col. 691, Concilior. T. iv. col. 257 ed. Coleti. Haec omnia a Parsonsio data. Addas +B. Cyrilli Ad Herm. Dial. iii. p. 463 d, fragmenta contra Synousiastas Latine e +ειπο +Syriaco versa et a Maio Bibl. Nov. ii. 446 edita. 6. λεγόμενον B. 14. πάντα +Β. παντὸς Ed. 16. ὁ om. Β. 17. οὐκ ὂν] οὖν κἂν Β. Statim νοοῖτο +Β. εἴη Ed. λοιπὸν om. Β. 22. ἐπ’ αὐτὴν Β. 25. τε τοῦτο hoc ordine Β. +20. μὴ pro καὶ Β. ὁρ[μ]ώμενος conjicit Migne sed praeter necessitatem. + + +

Ὁ ὢν ἐκ Τῆς Τῆς ἐκ Τῆς Τῆς ἐστι ὣ ἐκ Τῆς Τῆς λαλεῖ.

+

Οὐκ ἰσομέτρως ἐνεργήσει, φησὶν, εἰς τὸ δύνασθαι πείθειν ὁ +γηγενὴς τῷ ἐπὶ πάντας ὄντι Θεῷ. λαλήσει μὲν γὰρ ὡς +ἄνθρωπος ὁ ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ ἐν μόνῃ συμβούλου κείσεται + τάξει, ὅλας ἐπιτρέψας τοῖς παιδευομένοις τὰς τοῦ βούλεσθαι +πιστεύειν ἡνίας· ὁ δὲ ἄνωθεν ἐρχόμενος, ὡς Θεὸς, θείᾳ τινὶ +καὶ ἀῤῥήτῳ χάριτι καταχρήσας τὸν λόγον ταῖς τῶν προσιόντων d +ἐνίησιν ἀκοαῖς. ὅσῳ δὲ ἀμείνων ἐστὶ κατὰ φύσιν, +τοσούτῳ δὴ πάντως ἐνεργήσει γοργότεροv. χρησίμως δὲ + λίαν ὁ μακάριος βαπτιστὴς πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς τὰ +τοιαῦτά φησιv. ἐπειδὴ γὰρ αὐτὸν τῆς τοῦ Σωτῆρος δόξης +ἐθεώρουν ἡττώμενον, ἐπί τε τούτῳ λοιπὸν οὐ μετρίως ἐσκανδαλίζοντο, +διὸ δὴ καὶ προσήεσαν λέγοντες “ Ῥαββὶ, ὃς ἦν Supra ver. 26. +“ μετὰ σοῦ πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ᾧ σὺ μεμαρτύρηκας, ἴδε e + “ οὗτος βαπτίζει, καὶ πάντες ἔρχονται πρὸς αὐτόν·” ἀναγκαίως +ὁ πνευματοφόρος τὸ τοῦ σκανδάλου πάθος ὑποτεμνόμενος, +ὑγιᾶ τε τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς τὴν ἐπὶ τοῖς ἀναγκαιοτάτοις +διάληψιν ἐντιθεὶς, ἐξηγεῖται μὲν τοῦ Σωτῆρος τὴν +κατὰ πάντων ὑπεροχὴν, διδάσκει δὲ οὐδὲν ἦττον τὴν αἰτίαν, + δὶ ἢν ἤδη πάντες ἐπ’ ἐκεῖνον ἐβάδιζον, καὶ τὸ δι’ ὕδατος +μόνου παρατρέχοντες βάπτισμα, τῷ θειοτέρῳ καὶ τελειοτέρῳ +προσήεσαν, τῷ διὰ Πνεύματος Ἁγίου δηλαδή.

+a 165 Α. +

Ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἐρχόμενος ἐπάνω πάντων εστίν.

+

τοῦτο μαρτυρεῖ ὅτι πλείστη, φησὶν, καὶ ἀσύγκριτος ἡ + διαφορὰ τοῖς ἀπὸ τῆς γῆς πρὸς τὸν ἄνωθεν καὶ ἐξ οὐρανοῦ +καταβαίνοντα Θεὸν Λόγοv. εἰ μὴ διδάσκειν ἀξιόχρεως ἐγὼ, +2. ἰσομέτρως] + οὖν a. Statim ἐνεργήσει B.a. Cord. Cr. ἐνεργῆσαι Ed. 4. ὁ +assumptum ex Β. deest in Catenis. συμβόλου D. invitis Catenis. 5. ἐπιτρέψας +ἐπιστρέψας Cord.] τοῖς παιδευομένοις hoc ordine B.a. Cord. 6. πιστεύσειν +B.a. Cord. πιστεύσειν Ed. 7. καταχρήσας Cord. καταχρώσας Ed. +Lectionem var. in a. nullam indicavi. 14. πέραν B. ἐν τῷ πέραν Ed. ὡς pro +ᾧ Β. 17. ἐπὶ τούτοις B. 18. ἡμῖν Β. + + +καὶ εἰ μόνος ὑμῖν ὁ ἐμὸς οὐκ ἐξαρκέσει λόγος, αὐτὸς ἐπιβεβαιώσει +ἐπιμαρτυρῶν ὁ Υἱὸς, ἀκαταλήπτῳ μέτρῳ διεστάναι +τὸ γηγενὲς τῆς ἐπάνω πάντων ἀρχῆς· διαλεγόμενος δέ που +In fra viii. 23. πρὸς τοὺς ἀνοσίους Ἰουδαίους, ἔφασκεν ὁ Σωτῆρ’ “Ὑμεῖς ἐκ +b “ τῶν κάτω ἐστέ· ἐγὼ ἐκ τῶν ἄνω εἰμί. κάτω μὲν γὰρ τὴν +τῶν γενητῶν φύσιν εἶναί φησιν, ὡς ὑποκειμένην καὶ ὡς ἐξ +ἀνάγκης δουλεύουσαν τῷ πρὸς τὸ εἶναι καλοῦντι Θεῷ· ἄνω +δὲ πάλιν τὴν θείαν καὶ ἄρρητον καὶ δεσπόζουσαν φύσιν, ὡς +πάντα ὑπὸ πόδας ἔχουσαν τὰ γενητὰ, καὶ τῷ τῆς ἐξουσίας +ὑποθεῖσαν ζυγῷ. οὐ μάτην δὲ ταῦτα τοῖς ἀνωτέρω προστέθεικεν +ὁ μακάριος βαπτιστής· ἵνα γὰρ μὴ νομίζηται παρὰ +τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς εἰκαίους ἀναπλάττεσθαι λογισμοὺς, +c αἰδοῖ δὲ τοῦ μὴ δοκεῖν εὐλόγως ἡττῆσθαι Χριστῷ, μείζονα +μὲν λέγειν καὶ ἄνωθεν αὐτὸν, ἑαυτὸν δὲ κάτωθεν καὶ ἀπὸ τῆς +γῆς, ἀναγκαίως ἀφ’ ὧν αὐτὸς ἔφασκεν ὁ Σωτῆρ’, τὴν τῶν +εἰρημένων ἐπισφραγίζει δύναμιν, καὶ πρόφασιν μὲν, οὐ καθάπερ +ᾤοντο κενὴν, ἀληθείας δὲ μᾶλλον ἀπόδειξιν, ἐπιδεικνύει +τὴν ἐξήγησιν.

+

Ἐπειδὴ δὲ καὶ ἑτέρα φέρεται τοῦ στίχου γραφή Ὃ γὰρ +d ἑώρακέ φησι καὶ ἤκουσε, τοῦτο μαρτυρεῖ, φέρε καὶ εἰς αὐτὴν +ὀλίγα διαλεξόμεθα. τὰς ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν πραγμάτων πληροφορίας, +διὰ δύο μάλιστα τῶν κυριωτέρων αἰσθήσεων λαμβάνειν +πεφύκαμέν τε καὶ κατειθίσμεθα, ὄψεως δὴ λέγω καὶ +ἀκοῆς· αὐτήκοοι τε γὰρ καὶ αυτεπισκοποι γεγενημένοι +τινῶν, ἐπὶ τὸ λέγειν ἀνενδοιάστως περὶ αὐτῶν ἐρχόμεθα. +ἀναπείθων τοιγαροῦν δρομαίους αὐτοὺς ἐπὶ τῷ πιστεύειν +ἰέναι τῷ χριστῷ· λαλεῖ γὰρ, φησὶν, ὅπερ οἶδεν ἀκριβῶς· +e λαμβάνει δὲ πάλιν, ὥσπερ ἐξ ὁμοιότητος τῆς καθ’ ἡμᾶς, ἵνα +2. ἐπιμαρτυρῶν Β. μαρτυρῶν Ed. 5. μὲν om. B. 8. καὶ alt. assumptum +ex B.D. 9. πάντα] + τὰ Β. 13. Χριστῷ Β. +Χριστοῦ Ed. 15. αὐτὸς] αὐτῶν Β. 19. φέρεται Β. φαίνεται Ed. +πραγ +21. γραμμάτων Β. 24. τε om. Β. 20. ἀναπείθω Β. δρομαίους Β. +δρομαίως Ed. τὸ Migne. 27. φησὶν, ὅπερ οἶδεν hoc ordine Β. 28. ὥσπερ +Β. ὡς Ed. + + +νοῶμεν θεοπρεπέστερον, καί φησιν Ὃ ἑώρακε καὶ ἤκουσε, +τοῦτο μαρτυρεῖ.

+ +κα τὴν μαρτυρίαν αὐτοῦ οὐδεὶς λαμβάνει. + +

Οὐχ ὡς μηδενὸς δεχομένου τὴν μαρτυρίαν, ὅτι δὴ καὶ Θεὸς + κατὰ φύσιν ὑπάρχει χριστὸς, ἄνωθέν τε καὶ ἐκ Πατρὸς +ὁρμώμενος, ἐπάνω πάντων ἐστὶ, τὰ τοιαῦτά φησιν ὁ μακάριος +βαπτιστής· πολλοὶ γὰρ ἐδέξαντο καὶ πεπιστεύκασι, καὶ a 166 Α. +πρό γε πάντων ὁ Πέτρος εἰπών “ Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ s.Matth. xvi. 16. +“ Θεοῦ τοῦ ζῶντος·” ἀλλ᾿ ὡς τῶν ἄλλων πάντων αὐτὸς + ἀκριβέστερον τὸ μέγα τοῦ λαλοῦντος ἐννοήσας ἀξίωμα, +μονονουχὶ κατασείσας τὴν κεφαλὴν, καὶ μηρῷ τὴν δεξιὰν +ἐπικροτήσας ἀποθαυμάζει τῶν ἀπειθούντων αὐτῷ τὴν +ἀπόνοιαν.

+1. ὁ ἑώρακεν κοὶ μαρτυρεῖ τοῦτο κοὶ ἤκουσεν Β. 2. μαρτυρῶ D. +9. ἄλλων πάντων Β. ἀπάντων Ed. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Γ. +

Ὅτι Θεὸς καὶ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν ὁ χριστός. +x

v +

Ὁ λαμβάνων αὐτοῦ τὴν μαρτυρίαν ἐσφράγισεν ὅτι ὁ Θεὸς +ἀληθής ἐστιν.

+

ΟΥΧ ἑτέρως ἦν ἐπιδεῖξαι τὴν τῶν ἀπειθούντων ἀσέβειαν, +εἰ μὴ τῶν πιστευόντων τὸ λαμπρὸν ἐξεκαλύφθη κατόρθωμα· +τῇ γὰρ τῶν ἀγαθῶν ἀντιπαραθέσει τὸ φαῦλον εὐκόλως διαγινώσκεται, +καὶ τῶν ἀμεινόνων ἡ γνῶσις ἐλέγχει τὰ αἰσχίονα. +εἴτις οὖν, φησὶ, τοῖς τοῦ ἄνωθεν ἥκοντος ἐπινεύσειε λόγοις, +c κατεσφραγισε τε καὶ ἐξησφαλίσατο διὰ τῆς συνέσεως, ὅτι τὸ +ἀψευδεῖν ἀεὶ τῇ θείᾳ σύνηθές τε καὶ φιλαίτατον φύσει. ἀπὸ +δὴ τούτου πρόδηλον λοιπὸν τοῖς ὁρῶσι τὸ ἐναντίον· καταμαρτυρήσει +γὰρ πάντως ὁ τὴν πίστιν ἀποκρουόμενος, ὅτι +Θεὸς οὐκ ἔστιν ἀληθής. ἐπιτηρητέον δὲ πάλιν, ὅτι τῆς +πρὸς τὴν κτίσιν ὁμοουσιότητος ἐξέλκει τὸν Υἱὸν, καὶ Θεὸν +ὄντα κατὰ φύσιν διὰ τῶν εἰρημένων ἐπιδεικνύει. εἰ γὰρ ὁ +τοῖς παρ’ αὐτοῦ λαλουμένοις πειθόμενος, δεχόμενος δὲ τὴν +μαρτυρίαν, ἥνπερ ἃν αὐτὸς ποιοῖτο περὶ ἑαυτοῦ, κατεσφράγισε +d τε καὶ ἐπεψηφίσατο καλῶς, ὅτι δὴ Θεὸς ἀλγῇς ἐστι· πῶς +οὐκ ἃν νοοῖτο κατὰ φύσιν Θεὸς ὁ Χριστὸς, ὁ καὶ διὰ τῆς +πίστεως τῶν ἔναγχος εἰρημένων ἀληθὴς ἐπιμαρτυρούμενος; +6. τὸ λαμπρὸν om. D. 12. λοιπὸν πρόδηλον inverso ordine Β. 13. ὅτι] ++ ὁ Ed. invito Β. cf. infra d et 169 b. 18. ἥνπερ αὐτὸς ποιεῖται Β. +αὐτοῦ Β. 19. ὁ Θεὸς Ed. invito Β. + + +ἢ λεγέτω πάλιν ἡμῖν ὁ δι’ ἐναντίας, πῶς ἡ θεία τιμᾶται φύσις, +ὡς ἀληθεύουσα, τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν μαρτυρίας παραδεδεγμένης. +εἰ γὰρ ὅλως οὐκ ἐστι κατὰ φύσιν Θεὸς, οὐκ εἰς +τὴν θείαν εὐσεβήσει φύσιν ὁ πιστεύων, ὡς ἀληθεύοντι, + μᾶλλον δὲ εἰς ἓν τῶν κτισμάτων κατ’ ἐκείνους τὸ κάλλιστοv. e +ἐπειδὴ δὲ τοῦ ἀληθεύειν ἡ ψῆφος εἰς Θεὸν ἀνατείνεται πιστευομένου +χριστοῦ, πρόδηλον δήπου πάντως ἐστὶν, ὅτι +Θεὸς ὑπάρχων, οὐ ψευδώνυμος αὐτὸς ἐφ’ ἑαυτῷ τὴν ἀπὸ τῶν +συναινούντων ἁρπάζει τιμήν.

+

Ἀλλ᾿ οὐ συνθήσεται μὲν κατὰ τὸ εἰκὸς τούτοις ἡμῶν τοῖς +λόγοις ὁ τῆς ἀληθείας ἐχθρὸς, ἀνασκιρτήσει δὲ μέγα, Θεὸν +εἰναι κατὰ φύσιν οὐ παραδεχόμενος τὸν Υἱόν· ἐρεῖ δὲ δὴ +πάλιν Κατασοφίζῃ τὸν λόγον, ὦ οὗτος, καὶ στροφὰς ἐπινοεῖς +πολυπλόκων θεωρημάτων, τὴν ἁπλῆν τρόπον τινὰ καὶ εὐθεῖαν a 167 Α. + ἀεὶ διάνοιαν παραιτούμενος. ἐπειδὴ γὰρ ἐξ οὐρανοῦ +καταβέβηκεν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος διαρρήδην βοῶν “Ἀπ’ Infra xiv.10; xii. 49. +“ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ, ἀλλ’ ὁ πέμψας με Πατὴρ, αὐτός μοι +“ἐντολὴν ἔδωκε τί εἴπω καὶ τί λαλήσω,” καὶ πάλιν “Πάντα Ib.xv. 15. +“ἃ ἤκουσα πάρα τοῦ Πατρὸς ἀπαγγελῶ ὑμῖν,” ἢ καὶ, ὡς + αὐτὸς ἐν, τίοις ἐφεξῆς ὁ ἅγιος διεμαρτύρατο βαπτιστής “ Ὃν Infra ver. 34. +“γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὰ ῥήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ·” διὰ +τοῦτο λέγει περὶ αὐτοῦ Ὁ λαμβάνων αὐτοῦ τὴν μαρτυρίαν b +ἐσφράγισεν ὅτι ὁ Θεὸς ἀληθής ἐστιv. ἀληθὴς γὰρ ὄντως ὁ +Θεὸς καὶ Πατήρ· σὺ δὲ ἡμῖν εἰς τὸν Υἱὸν περιτρέπειν πειρᾶ + τὸ ἑτέρῳ χρεωστούμενον.

+

Τί οὖν πρὸς ταῦτα καὶ παρ’ ἡμῶν εἰρήσεται; ἆρ’ οὖν ἐν +προφήταις ἡμῖν ὁ Μονογενὴς τετάξεται, τὴν προφήταις πρέπουσαν +διακονίαν ἀποπληρῶν, καὶ ἕτερον ἐπὶ τούτῳ πράττων +3. οὐδὲν; τίνι γὰρ τῶν ὄντων οὐκ ἀνενδοιάστως παραδεκτὸν, +10. ημων B.D ut vid. βοῶν Ed. ἡμῖν Ed. 15. δὲ pro γὰρ Β. 16. βοῶν Β. ἀναἐστιν +B. Kd. 26. γὰρ pro παρ᾿ Β. 29. οὐκ om. B. + + +ὅτι τὰς θεόθεν ὡς ἡμᾶς διεκόμιζον οἱ προφῆται φωνάς; εἶτα +c τί τὸ ἐξαίρετον ἐν Υἱῷ τοῦτο αὐτὸ πληροῦντι μόνον; πῶς δὲ +ἐπάνω πάντων ἐστὶν, εἰ προφήταις ἔτι συντάττεται, καὶ δουλοπρεπεῖ +περιβέβληται μέτρῳ; πῶς δὲ ὡς ἐκείνους ἐν δόξῃ +Infra x. 35. 36. πλεονεκτῶν ἐν εὐαγγελίοις φησίν “Εἰ ἐκείνους εἶπε θεοὺς +“πρὸς οὓς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἐγένετο, καὶ οὐ δύναται +“λυθῆναι ἡ γραφὴ, ὃν ὁ Πατὴρ ἡγίασε καὶ ἀπέστειλεν εἰς +“τὸν κόσμον ὑμεῖς λέγετε ὅτι βλασφημεῖς, ὅτι εἶπον Υἱός +“εἰμι τοῦ Θεοῦ;” ἑαυτὸν γὰρ ἐν τούτοις ἀποδιορίζει σαφῶς +τῆς τῶν προφητῶν ἀγέλης, καὶ θεοὺς μὲν αὐτοὺς κατωνομάσθαι +φησὶ, διὰ τὸ γενέσθαι πρὸς αὐτοὺς τὸν τοῦ Θεοῦ +d Λόγον, ἑαυτὸν δὲ Υἱὸν ὁμολογεῖ. τοῖς μὲν γὰρ ἁγίοις προφήταις +μερικὴ διὰ τοῦ Πνεύματος διενεμήθη χάρις· ἐν δὲ τῷ +Col. ii. 9. Σωτῆρι Χριστῷ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος εὐδόκησε +Supra i. 16. κατοικῆσαι σωματικῶς, ὡς ὁ Παῦλός φησι· διὸ καὶ “ἐκ τοῦ +“πληρώματος αὐτοῦ πάντες ἐλάβομεν,” ὡς Ἰωάννης διισχυρίσατο. +πῶς οὖν· ἐν ἰσομέτρῳ τοῖς λαμβάνουσιν ὁ διδοὺς, ἢ +πῶς ἐν τῆ τοῦ διακονοῦντος κατατετάξεται μοίρᾳ τὸ τῆς +θεότητος πλήρωμα;

+e

Περιαθρείτωσαν τοίνυν ἐντεῦθεν, εἰς ὅσην αὐτοῖς ἀποκινδυνεύσει +δυσφημίαν ὁ λόγος. καὶ τίνα μὲν τρόπον προσήκει +Infra xiv. 10; xii. 49. νοεῖσθαι τό “Ἀπ᾿ Ἀπ’ ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ, ἀλλ’ ὁ πέμψας με +“Πατὴρ, αὐτός μοι ἐντολὴν δέδωκε τί εἴπω καὶ τί λαλήσω,’ +Infra p. 715 sqq., 782. πλατύτερον ἐν ἰδίῳ καιρῷ καὶ τόπῳ διερμηνευθήσεται. +χρῆναι δὲ οἶμαι πρὸς τὸ παρὸν ὑπόθεσιν εὐσεβείας τὰ τῶν +168 A. a ἐναντίων ποιεῖσθαι προβλήματα, καὶ ἐξ ὧν ἐκεῖνοι πρεσβεύσουσι, +τοῖς τῆς Ἐκκληδίας ἐπαγωνίσασθαι δόγμασιv. οὐκοῦν +ἐντολὰς μὲν εἰληφέναι παρὰ τοῦ Πατρὸς, καὶ λαλεῖν ἀφ’ +ἑαυτοῦ μηδὲν, διισχυρίζονται τὸν Υἱόν· ὅσα δὲ ἤκουσεν, ὡς +αὐτός που φησὶ, ταῦτα καὶ ἡμῖν ἐπείγεσθαι λέγειv. καλῶς, +ἐχέτω καὶ τῇδε· συνθησόμεθα γὰρ, οὐδὲν ἀδικοῦντος, κατά γε +1. ὡς] εἰς Β. 2. τοῦτο καὶ αὐτῷ Β. 7. ἡ om, Β. 12. ὁμολογεῖ +Β. Θεοῦ λέγει Ed. 17. ἴσῳ μέτρῳ D. 21. νοεῖσθαι προσήκει inverso +ordine Β. + + +τὸν τοῦ πῶς εἶναι λόγον, τοῦ πράγματος τὸν Υἱόν· καλλίστην +δὲ μᾶλλον ἐπὶ τοῦ παρόντος μάλιστα τὴν οἰκονομίαν +εἰσάγοντος. οὐκοῦν, ὅταν λέγοντος ἀκούσωσιν αὐτοῦ “Ἐγὼ b Infra x. 30. Ib. xiv. 9, 10. +“καὶ ὁ Πατὴρ ἕν ἐσμεν, ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν Πατέρα· + “ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ καὶ ὁ Πατὴρ ἐν ἐμοί·” λαμβανέτωσαν τὴν +μαρτυρίαν αὐτοῦ, σφραγιζέτωσαν, ὅτι ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ ἀληθής +ἐστιν, ὅπερ οἶδεν ἀκριβῶς ἀναπείθων λαλεῖν τὸν Υἱόν· μὴ +ἀπιστείτωσαν τοῖς τοῦ Σωτῆρος ῥήμασι, τὰ παρὰ τοῦ +Πατρὸς ἡμῖν ἑρμηνεύοντος.

+

Ὅν γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τά ῥήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ.

+c +

οἶδεν οὑν ἄρα κατὰ φύσιν ὄντα τὸν αὐτὸν ὁ Πατὴρ ἐν +ἑαυτῷ τὸν ἴδιον Υἱόν· τοῦτο γὰρ οἶμαι τό Ἕν ἐσμεν, καὶ οὐχ +ἕτερόν τι κατασημαίνειν· Υἱὸν ὄντα, καὶ οὐ ποίημα γινώσκει. +Υἱὸν δέ φημι τὸν ἐκ τῆς οὐσίας αὐτοῦ, καὶ οὐ ψιλῷ τῷ τῆς + υἱότητος τετιμημένον ὀνόματι· οἶδεν ὄντα τῆς ἰδίας ἰδιότητος +ἀπαράλλακτον εἰκόνα, ὡς ὁρᾶσθαι μὲν τελείως ἐν αὐτῶ, +ζωγραφεῖν δὲ ἐν ἑαυτῷ τὸν ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν ἀῤῥήτως +ἐκλάμψαντα, καὶ ἔχειν μὲν ἐν ἑαυτῷ τὸν Υἱὸν, εἶναι δὲ αὖ d +πάλιν ἐν Υἱῷ, διὰ τὴν τῆς οὐσίας ταὐτότητα.

+

ταῦτα φρονήσας, αἱρετικὲ, πικροῦ μὲν σαυτὸν ἀπαλλάξεις +νοσήματος, τριβῆς δὲ ἡμᾶς τῆς ἐν λόγοις καὶ ζητήμασιv. ὃν +γαρ απεστειλεν ὁ Θεὸς τὰ ῥήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ. ὅταν ἐκ +τοῦ προχείρου νοῆται τὸ προκείμενον, τί πάλιν ἔσται τὸ +θαυμαστὸν ἐν Υἱῷ; ἢ γὰρ οὐχὶ καὶ τῶν ἁγίων ἕκαστος + προφητῶν, καὶ ἀπεστέλλετο παρὰ Θεοῦ, καὶ τοὺς παρ’ +αὐτοῦ διήγγελε λόγους; καὶ γοῦν πρὸς μὲν τὸν ἱεροφάντην e +εἴρηταί ποι Μωυσέα “ Καὶ νῦν δεῦρο ἀποστέλλω σε εἰς Acta SS. Ap. vii. 34. +11. τὸν assumptum ex Β. ἐν om. Β. 14. τῷ assumptum ex Β. +15. ἀϊδιότητος Β. 18. ἐκλάψαντα Β. 23. τὸ alt. assumptum ex Β. +20. διήγγελλε D. 27. εἴρηταί ποι Μωυσέα hoc ordine Β. Μωυσέα εἴρηταί +ποι Ed. ἀποστέλλω Β. ἀποστείλω Ed. + + +Εxod. iv. 22. “Αἴγυπτον, καὶ ἐρεῖς πρὸς Φαραώ τάδε λέγει Κύριος·” +Hier. i. 7. πρὸς Ἱερεμίαν δίε γε τὸν ἱερώτατον “Μὴ λέγε ὅτι νεώτερος +“ἐγώ εἰμι, ὅτι πρὸς πάντας οὓς ἐὰν ἐξαποστείλω σε +“πορεύσῃ, καὶ κατὰ πάντα ὅσα ἐὰν ἐντείλωμαί σοι λαλήσεις.” +“σεις.” τί οὖν ἄρα τὸ πλέον ἐν τῷ κατὰ φύσιν Υἱῷ, +λαλοῦντι τὰ τοῦ Θεοῦ ῥήματα, διὰ τὸ ἀπεστάλθαι παρ’ +αὐτοῦ; προφήτης ἡμῖν, ὡς ἔοικεν, ἀναδειχθήσεται πάλιν, +καὶ ἕτερον οὐδὲν, ὅσον ἧκεν εἰπεῖν εἰς τὸν τῆς διακονίας +τρόπον.

+169 Α. a

Οὐκοῦν τό Ἀπέστειλε νοήσεις ἐν τούτοις, ἢ κατὰ τὸν τῆς +ἐνανθρωπήσεως λόγον, καὶ τὴν ἐν τῶδε τῷ κόσμῳ μετὰ +σαρκὸς ἐπιφοίτησιν· ἢ πάλιν ἐκλήψῃ θεοπρεπέστερόν τε καὶ +ἀξιολογώτεροv. οὐ γὰρ ἔκρυψεν ἐν ἑαυτῷ τὸν Υἱὸν ὁ Πατὴρ, +ἀλλ’ ἐκ τῆς ἰδίας ἐξέλαμψε φύσεως, ὡς ἐκ φωτὸς ἀπαύγασμα, +κατὰ τὸν ἄφραστόν τε καὶ ἀνεξήγητον τῆς θείας +γεννήσεως τρόπον· ὃ δὴ καὶ αὐτὸς ἡμῖν διεσάφει λέγων ὁ +Infra xvi. 28. Μονογενής “Ἐγὼ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐξῆλθον καὶ ἥκω·’’ ἐξελήλυθε +b γὰρ ἐκ τοῦ Πατρὸς εἰς ἰδίαν ὕπαρξιν ὁ Υἱὸς, εἰ καὶ ἐν +αὐτῷ κατὰ φύσιν ἐστί· καὶ ὅπερ ἡμῖν ἐν ἐκείνῳ τό Ἐξῆλθον +σημαίνει, τοῦτο πάλιν ἐνταῦθα τὸ ἀπεστάλθαι δηλοῖ. ὁ +τοίνυν, φησὶν, ἐκ Πατρὸς πεφηνώς τε καὶ ἀπαστραφθεὶς +Λόγος, ἅτε δὴ Θεὸς ὑπάρχων ἐκ Θεοῦ, τοῖς τῷ Θεῷ πρέπουσι +κεχρήσεται λόγοις· λόγοι δὲ ἂν εἶεν Θεῷ πρέποντες +οἱ ἀληθεῖς, καὶ τὴν ἀπὸ τοῦ ψεύδεσθαι κηλῖδα παραιτούμενοι. +οὐκοῦν ὁ λαμβάνων τοῦ Σωτῆρος τὴν μαρτυρίαν, +c ἐσφράγισεν, ὅτι Θεὸς ἀληθής ἐστιν· ἔστι γὰρ ὄντως κατὰ +φύσιν Θεός.

+3. ἐξαποστέλλω Β. voluitne ἐξαποστελῶ? cf. in xii Proph. 13 b. 4. ἐν. +τέλωμαί Β. 5. πλέον Β. πλεῖον Ed. 12. τε assiimptum ex Β [suprascriptum]. +18. τοῦ om. Β. 19. ἐξῆλθον Β. ἐξελθεῖν Ed. 20. ἐνταῦθα] +ἐν τούτῳ Β. 21. φησὶν om. Β. 20. ὅτι] + ὁ Ed. invito Β ut +supra. ἐστὶν γὰρ ὁ Θεὸς κατὰ φύσιν ἀληθῶς ὄντως Β. + + +

Οὐ γὰρ ἐκ μέτρου δίδωσι τό Πνεῦμα.

+

Ὀξεῖαν ὑπόσχες νυνὶ δὴ μάλιστα τὴν ἀκοὴν, ὦ γενναῖε, +ἵνα δὴ πάλιν ἡμῖν συνθαυμάσεις τῶν ἁγίων τὴν νῆψιν· ἔφη +τοίνυν τὸν Υἱὸν καὶ ἀπεστάλθαι παρὰ Θεοῦ καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ + ῥήματα λαλεῖν· ἁλλ’ ὑπαισθάνεταί πὼς, ὅσον ἧκεν εἰς τὴν +πρόχειρον τοῦ λόγου δύναμιν, προφητικὸν αὐτῷ περιθεὶς τὸ +μέτρον, ὥσπερ οὑν καὶ διελαλήσαμεν ἀρτίως. ἀναφέρει Supra 168 d. +τοίνυν αὐτὸν τῆς πρὸς ἐκείνους ἰσότητος διὰ τούτων, καὶ δι’ d +ἑνὸς δὴ τούτου σημείου δίδωσι νοεῖν, ὡς πολλὴ δή τις ἐστὶ, + μᾶλλον δὲ ἤδη καὶ ἀσύγκριτος ἡ διαφορά· ἀμήχανον γὰρ, +φησὶ, τοὺς μεμετρημένον λαχόντας τὸ Πνεῦμα, καὶ ἑτέρῳ +δύνασθαι τοῦτο χαρίζεσθαι· οὐ γὰρ ἅγιος ἁγίῳ ποτὲ Πνεύματος +Ἁγίου γέγονε χορηγός· χορηγεῖ δὲ πᾶσιν ὁ Υἱὸς, ὡς +ἐξ ἰδίου πληρώματος. οὐκοῦν οὐκ ἐκ μέτρου διδωσιν, οὐδὲ + ὥσπερ ἐκεῖνοι, μικράν τινα μοῖραν ἔχει τοῦ Πνεύματος, καὶ e +τοῦτο μεταληπτῶς· ἀλλ’ ἐπειδήπερ ἀνεδείχθη καὶ χορηγὸς, +δῆλος ἃν εἴη δήπουθεν ὅλον ἔχων οὐσιωδῶς ἐν ἑαυτῷ. οὐκοῦν +ὁ τοσαύτην ἔχων πρὸς ἐκείνους τὴν ὑπεροχὴν, οὐχ ὡς εἷς ἐξ +ἐκείνων λαλήσει τὰ παρὰ Θεοῦ, ἁλλ’ ὡς Θεὸς ὑπάρχων ἐκ + Θεοῦ, τοὺς Θεῷ πρέποντας ἀνερεύξεται λόγους.

+

Ἀντικείσεται δὲ τοῖς εἰρημένους οὐδαμῶς, τὸ διὰ χειρῶν Acta SS. Ap. viii. 18. +ἀποστολικῶν δεδόσθαι τὸ Πνεῦμά τισιν ὀίεσθαι τινας· πνευματοκλήτορας +γὰρ ἤπερ ὄντως τοῦ Πνεύματος χορηγοὺς τοῦ +Ἁγίου εἶναι πιστεύσομεν· ἐπεὶ καὶ Μωυσῆς ὁ μακάριος, οὐκ a 170 Α. + αὐτὸς ἀφεῖλεν ἀπὸ τοῦ ὄντος ἐπ’ αὐτῷ πνεύματος προσετάττετο, Num. xi. 17. +μόνῃ δὲ τῆ ἰδίᾳ τετήρηκεν ἐξουσίᾳ καὶ τοῦτο Θεὸς, +χρῆναι μὲν αὐτὸν προσβαλέσθαι τοὺς ἑβδομήκοντα λέγων, +ἀφελεῖν δὲ ἀπὸ τοῦ πνεύματος τοῦ ἐπ’ αὐτῷ, καὶ ἐπιθήσειν +ἐπ’ αὐτοῖς ὑπισχνούμενος. ᾔδει γὰρ μόνῳ πρέπειν ἐπιτελεῖν + τῷ Θεῷ τὰ θεοπρεπῆ.

+2. νῦν Β. ὦ B.D. Migne. ὁ Ed, 4. τοίνυν assumptum ex Β. Statim +τὸν om. B. παρὰ] + τοῦ Ed. invito B. 5. λαλεῖ D. 9. δὴ utrumque +om. B. 11. λαχόντας] λαβόντας B. 16. ἐπειδήπερ] εἴπερ B. +25. ἀφεῖλεν Β. ἀφελεῖν Ed. 27. προβάλλεσθαι Β. 29. ἐπ’ om. Β. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Δ. +b +

ὅτι οὐ μεταληπτῶς ἐν Υἱῷ τὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἴδια, ἀλλ’ +οὐσιωδῶς καὶ κατὰ φύσιν.

+

Ὁ Πατὴρ ἀγαπᾷ τόν Υἱὸν κω πάντα δέδωκε ἒν τῇ +χειρὶ αὐτοῦ.

+

ΕΠΕΙΔΗ γὰρ εἴρηκεν, ὡς ἐκ Θεοῦ πεφηνότα Θεὸν τὸν +Υἱὸν μὴ ἑτέροις δύνασθαι χρῆσθαι λόγοις ἢ οἷσπερ ἂν χρήσαιτο +Supra ver. 34. καὶ ὁ γεννήσας αὐτὸν, ἀληθέσι δηλαδή· “Ὃν γὰρ +c “ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὰ ῥήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ,” φησίν· +ἀναγκαίως διὰ τῶν προκειμένων ἐπεξεργάζεται καί φησιν +Ο Πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν Υἱόν· οὐκ ἀνιάσομεν, φησὶ, τὸν Θεὸν +καὶ Πατέρα, τὴν ἴσην τῷ ἐξ αὐτοῦ γεννηθέντι περιτιθέντες +τιμὴν, οὐ προσκρούσομεν τῇ θεοπρεπεῖ στεφανοῦντες δόξῃ +τὸν τῶν τοῦ Πατρὸς ἀγαθῶν οὐσιωδῶς κληρονόμοv. ἀγαπᾷ +γάρ φησι τὸν Υἱόv. οὐκοῦν ἐφησθήσεται μὲν δοξαζομένῳ +πρὸς ἡμῶν, βαρυνθήσεται δὲ πρὸς τὸ ἐναντίοv. καὶ μή τις +οἰέσθω, φησὶν, ὡς ἑνὸς δὴ τούτου καὶ μόνου θεοπρεποῦς +d ἀξιώματος κληρονόμον ἔχει τὸν ἴδιον Υἱόν· πάντα γὰρ +δεδωκεν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ, τουτέστι σύμπαν ὅσον ἐστὶν οὐσιωδῶς +ἀγαθὸν ἐν Πατρὶ, τοῦτο πάντως ἐστὶν ἐν δυνάμει +3. καὶ assumptum ex Β. 7. ἑτέροις μὴ inverso ordine a. οὐχ ἑτέροις b. +Cord. χρῆσθαι Β. Catt. Migne. χρῆναι Ed. ἀλλ᾿ pro ἢ b. neutnim habet +Cord. 11. ἀνιάσομεν] ἀδικήσομεν Catenae. πατέρα καὶ Θεὸν inverso ordine +B. 14. τῶν om. B. 15. φησι assumptum ex B. 16. πρὸς prius +B.D. Ed. mg. πρὸ Ed. 19. σύμπαν—ἀγαθὸν] οὐσιωδῶς σύμπαν ἐστιν ἀγαθῶν +Β. πᾶν Catenae. οὐσιῶδες Cord. + + +τοῦ Υἱοῦ. χεῖρα γὰρ ἐν τούτοις ὀνομάζει τὴν δύναμιν, ὥσπερ +ὅταν δι’ ἑνός που προφήτου λέγῃ “Ἡ χείρ μου ἐστερέωσε Es. xlviii, 13. +“τὸν οὐρανὸν, ἀντὶ τοῦ Ἡ δύναμις· ἔχει δὲ σύμπαν ἐν +ἑαυτῷ τὸ τοῦ Πατρὸς ἴδιον ὁ Υἱὸς, οὐ μεταληπτῆς, εἰ καὶ + δεδωκέναι λέγεται ὁ Πατήρ· ἢ γὰρ ἃν ἐπίκτητον ἔχοι καὶ οὐ +φυσικὴν τὴν θεότητα· δίδωσι δὲ οὕτως ὁ Πατὴρ τῷ Υἱῷ e +πάντα τὰ ἑαυτοῦ, ὡσπερανεὶ καὶ ἄνθρωπος τῷ ἐξ αὐτοῦ +φύντι παιδὶ διδόναι νοοῖτο τὰ τῆς ἀνθρωπότητος ἴδια, ἣ +ὡσπερανεὶ καὶ τὸ πῦρ τῇ ἐξ αὐτοῦ κατ’ ἐνέργειαν προϊούσῃ + θερμότητι διδόναι λέγοιτο τῆς ἰδίας φύσεως τὸ ἰδίωμα. ἐν +δὲ τοῖς τοιούτοις, καὶ τὸ παρασχεῖν τοῖς παρέχουσιν ἀζήμιον, +οὐ γὰρ κατὰ μερισμὸν ἣ ἀποκοπὴν τῶν παρέχεσθαι νοουμένων +ἡ πρόοδος· καὶ αὐτὸ δὲ τὸ δόξαι λαβεῖν, τοῖς λαβοῦσιν +ἀκατηγόρητον· διὰ γὰρ μόνον τό Ἐξ οὗ τὰ τοιαῦτα a 171 Α. + λέγεται, καὶ φυσική τις, ἵν οὕτως εἴπω, ποιότης τῶν γεννώντων +νοεῖται τὰ γεννώμενα, τὸ τί κατ’ οὐσίαν ἐστι τὸ +γεννῶν ἐκφαίνοντα, καὶ καταλαμπρύνοντα τῆς οἰκείας πηγῆς +τὴν κατὰ φύσιν ἐνέργειαv. καὶ ταῦτα μὲν πάλιν, ὡς ἐπὶ +παραδειγμάτων, ἀνωτέρω δὲ τούτων δηλονότι Θεός· διά τοι + τοῦτο τὸν ἀνθρώπινον ἀσθενοῦντα λόγον οὐκ αἰτιασόμεθα, +“Δόξα γὰρ κυρίου κρύπτει λόγον,” καθὰ γέγραπται. καὶ Prov. xxv. 2. 1 Cor. xiii. 12. +εἰ βλέπομεν δι’ ἐσόπτρου καὶ δι’ αἰνίγματος, καὶ νοοῦμεν ἐκ +μέρους, πῶς ἃν οὐχὶ πολλῷ δὴ μειζόνως τοῖς διὰ γλώττης b +ἀτονήσαιμεν ῥήμασιν; νοήσεις τοιγαροῦν εὐσεβῶς, ἢ κατὰ + τοῦτον τὸν τρόπον τὸ πάντα δεδόσθαι παρὰ Πατρὸς τῷ +Υἱῷ· ἢ παραλήψῃ πάλιν τῆς μετὰ σαρκὸς οἰκονομίας +τὸν λόγον, οὐκέτι τὸ δοῦναι καὶ λαβεῖν ἐπὶ τῶν φυσικῶν +ἰδιωμάτων εἰσφέροντα, ἀλλ’ ἐπὶ τῇ κατὰ πάντων +1. Υἱοῦ] χριστοῦ mendose a, 2. προφήτου] τῶν προφητῶν Catt. 4. ὁ +Υἱὸς assumptum ex Β. Catt. 5. ὦι Β. 7. ὡσπερεὶ Β. invitis +Catenis. 9. ἐξ ἑαυτοῦ D. 10. ἰδίας] οἰκείας Catenae. 12. παραδέχεσθαι +Β. 13. πρόοδος πρόοδος πρὅδος Cod.] Β. faventibus Catenis. +15. ἐστιν οὕτως ἡ pro ἵν᾿ οὕτως εἵπω Β. 16. κατ’ οὐσίαν ἐστι hoc ordine Β. +ἐστι κατ’ οὐσίαν ἐστι D. 19. ἀνωτέρω Cord. Ed. ἀνώτερον Β. ἀνώτερος a. +20. τὸν B.D. Catt. τὸ Ed. 22. δι’ alt. assumptum ex B. 24. ἢ om. B. +26. πόλιν] πάντως Catenae. + + +τῶν γενητῶν ἐξουσίᾳ τιθέντα τὸν Υἱὸν, ἵνα πάλιν νοῇς τι +τοιοῦτον.

+c

Ὁ Πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν Υἱὸν καὶ πάντα δέδωκεν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ.

+

Μῆ ἀπαυθαδιζέσθω, φησὶν, ὁ δυσήκοος, ἄνθρωπον ὁρῶν +τὸν ἁπάντων κύριον, μηδὲ νομιζέτω ψεύδεσθαι τὴν ἀλήθειαν, +τὸ χρῆναι πιστεύειν ὡς Θεῷ διὰ τὴν σάρκα παραιτούμενος. +Supra ver. 33. δεχέσθω τὴν μαρτυρίαν αὐτοῦ, κατασφραγιζέτω δὲ προθύμως, +ὅτι ὁ Θεὸς ἀληθής ἐστιν, ἵνα μὴ λυπῇ τὸν ἐν τοῖς +οὐρανοῖς Πατέρα. ἀγαπᾷ γὰρ τὸν ἴδιον Υἱὸν, ἀπόδειξις δὲ +τῆς εἰς αὐτὸν ἀγάπης, τὸ πάντων αὐτῷ δεδόσθαι τὴν ἐξουσίαv. +S.Matth. xi. 27. σίαv. ὃ δὴ καὶ αὐτὸς ἔφασκεν ὁ Σωτῆρ’ “Πάντα μοι παρε- +Ib. xxviii. 18. “δόθη ὑπὸ τοῦ Πατρός μου.” καὶ πάλιν “Ἐδόθη μοι πᾶσα +ἐξουσία ἔν τε οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς. καὶ οὐ δήπου διὰ +τὸ δόξαι λαβεῖν ὁ Υἱὸς, εὐλόγως ἂν ὡς ἐλάττων ὑπό του +κατηγοροῖτο, καὶ διατί; λαμβάνει γὰρ, ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος, +ὅτε τεταπείνωκεν ἑαυτὸν δι’ ἡμᾶς, ὅτε δοῦλος ἐχρημάτισεν +ὁ Δεσπότης, ὅτε γέγονεν ἐν οἰκέταις ὁ ἐλεύθερος +Υἱὸς. ἐπεὶ κατὰ τίνα τρόπον τεταπείνωκεν ἑαυτὸν, ἢ πῶς ἐξ +e ἰσότητος τῆς πρὸς τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα καταβεβηκέναι +λέγεται; ἢ γὰρ οὐχ ὁρᾷς ἐν τούτοις τὸν μὲν διδόντα +θεοπρεπῶς, τὸν δὲ ἀνθρωπίνως τε καὶ οἰκετικῶς λαμβάνειν +λεγόμενον, ἅπερ εἶχεν ὡς Θεός; οὐ δόσις δὲ κυρίως ἐστὶν ἡ +παρὰ Πατρὸς εἰς ἀρχὴν τεθεῖσα τῆς κατὰ πάντων κυριότητος +τὸν Υἱόν· ἐπαναδρομὴ δὲ μᾶλλον καὶ ἐπανάληψις καὶ μετὰ +σαρκὸς εἰς τὴν πρὸ σαρκὸς ἐξουσίαν· οὐ γὰρ ὅτε γέγονεν +ἄνθρωπος, τότε τῆς κτίσεως ἄρχεται κρατεῖν.

+172 Α. a

Ἐπεὶ πρὸς ποίαν ἐρεῖ τις αὐτὸν καταβεβηκέναι ταπείνωσιν, +εἴπερ ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος, τότε τοῦ κυριεύειν +5. τῶν pro τὸν Β. 9. γὰρ pro δὲ Β. 10. δεδόσθαι Β. δίδοσθαι Ed. +12. παρὰ pro ὑπὸ Β. 13. τε om. Β. sed cf. in S. Luc. Hom. 49. p. 236 a +ὁ +Tisch. cit. 17. ὁ ἐλεύθερος Υἱὸς] ἐλεύθερος ὁ υἱός B. 21. τε om. B. +λαμβάνοντα λεγόμενον (sic) Β. 23. τεθεῖσα Β. τιθείσα Ed. πάντα Β. +27. τις ἐρεῖ τις (sic) Β. + + +ἄρχεται; ἢ πῶς ἐν τῆ τοῦ δούλου φανεῖται μορφῇ, τότε δὴ +καὶ μόλις ἁπάντων ἀναδεδειγμένος Δεσπότης; ἄπαγε τῆς ἐν +τούτοις ἀτοπίας τῶν λογισμῶν· ἀλλ’ ἐπείπερ ἄνθρωπος +γέγονε, τότε καὶ οὕτως ἄρχεται κρατεῖν, οὐκ ἀποβαλὼν τὸ + θεοπρεπὲς ἀξίωμα διὰ τὴν σάρκα, ἀναβαίνων δὲ αὖθις καὶ +μετὰ σαρκὸς ἐφ’ ὅπερ ἦν ἐξ ἀρχῆς. ὅτι δὲ τῶν ἀρχαιοτέρων b +ἐπανάληψις ἦν τὰ ἐπὶ χριστοῦ θρυλούμενα, πληροφορήσει +λέγων αὐτός “Πάτερ δόξασόν με τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ Infra xvii. 5. +“τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοί. ὁρᾷς ὅπως οὐ δόξης ἀρχὴν, + ἀλλ’ ἐπανανέωσιν τὴν εἰς τὸ ἀρχαῖον αἰτεῖ, καὶ τοῦτο λέγων +ὡς ἄνθρωπος; ὅτι δὲ πάλιν διὰ τὴν τῆς ἀνθρωπότητος +αἰτίαν δεδόσθαι λέγεται τὰ πάντα τῷ Υἱῷ, πανταχόθεν μὲν +ὁ φιλομαθὴς ἐπισωρεύσει σοφῶς, καὶ συνιέναι δυνήσεται, +μάλιστα δὲ δι’ ἐκείνης τῆς τοῦ Δανιὴλ φρικωδεστάτης ὀπτασίας, Dan.vii. 9. 10. + ἐν ᾗ τὸν μὲν παλαιὸν τῶν ἡμερῶν τεθεᾶσθαί φησιν c +ἱδρυμένον ἐπὶ τοῦ θρόνου, χιλίας δὲ χιλιάδας, καὶ μυρίας +μυριάδας, τὰς μὲν λειτουργεῖν, τὰς δὲ παριστάναι διισχυρίζεται. +προσετίθει δὲ τούτοις τό “Καὶ ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν Ib. 13. 14. +“λῶν τοῦ οὐρανοῦ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου ἐρχόμενος ἦν, καὶ ἕως + “τοῦ παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν ἔφθασεν, καἲ ἐνώπιον αὐτοῦ +“προσηνέχθη, καὶ αὐτῷ ἐδόθη ἡ ἀρχὴ καὶ ἡ τιμὴ καὶ ἡ +“βασιλεία, καὶ πάντες οἱ λαοὶ φυλαὶ γλῶσσαι αὐτῷ δου- +“λεύσουσιν.” ὁρᾷς ὅπως ἐν τούτοις ὅλον ἡμῖν ἀκριβῶς d +καταγράφεται τῆς ἐνανθρωπήσεως τὸ μυστήριον· ῥίον· ὁρᾷς ὅπως + λαμβάνειν λέγεται τὴν βασιλείαν παρὰ Πατρὸς ὁ Υἱός· οὐ +γυμνὸς τῷ προφήτη Λόγος, ἀλλ’ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου, φαινόμενος· +ἐταπείνωσε γὰρ ἑαυτὸν, καθὰ γέγραπται, σχήματι δι’ Phil. ii. 7. +ἡμᾶς εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος· ἵνα καὶ πρῶτος εἰς βασιλείαν +ἀνενεχθεὶς, ἀρχὴ πάλιν ἡμῖν καὶ ὁδὸς τῆς εἰς βασιλείαν δόξης +1. φαίνεται Β. 2. ἄπαγε—λογισμῶν] ἐν τούτοις τὸν λογισμὸν ἀτοπίας Β. +4. ἀποβάλλων Β. 10. τῆς pro τὴν Β. 14. φρικωδεστάτης τοῦ Δανιὴλ +inverso ordine Β. 16. τοῦ om, Β. 17. παριστάναι Β. παρεστάναι Ed. +21. αὐτῷ B.D. οὐτῇ Ed. 23. ὅπως Β. πῶς Ed. 29. πόλιν] πάντων Β. +Statim ἡμῶν Β. + + +c ἀναδειχθῇ. καὶ ὥσπερ ὑπάρχων κατὰ φύσιν ζωὴ καταβέβηκε +δι’ ἡμᾶς εἰς τὸν ὑπὲρ πάντων κατὰ σάρκα θάνατον, ἵνα ἡμᾶς +καὶ θανάτου καὶ φθορᾶς ἐξέληται, διὰ τῆς πρὸς ἡμᾶς ὁμοιώσεως +οἷον ἀναμίξας ἑαυτῷ, καὶ ζωῆς τῆς αἰωνίου μετόχους +ἀπεργασάμενος· οὕτω καὶ ταῖς ἡμετέραις συσχηματίζεται συσχηματίζεται +Κύριος τῆς δόξης ὑπάρχων, ὡς Θεὸς, ἵνα καὶ εἰς +τὴν βασιλίδα τιμὴν ἀναγάγῃ τὴν ἀνθρώπου φύσιv. γέγονε +Col.i. 18. γὰρ “ἐν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων,” ὡς ὁ Παῦλός φησιν, καὶ +ὁδὸς καὶ θύρα καὶ ἀπαρχὴ τῶν τῆς ἀνθρωπότητος ἀγαθῶν ἐκ +173 Α. a θανάτου πρὸς ζωὴν, ἐκ φθορᾶς εἰς ἀφθαρσίαν, ἐξ ἀσθενείας +εἰς δύναμιν, ἐκ δουλείας εἰς υἱοθεσίαν, ἐξ ἀτιμίας καὶ ἀδοξίας +εἰς τιμὴν καὶ δόξαν τὴν βασιλικήv. οὐκοῦν ὅταν φαίνηται +λαμβάνων ὡς ἄνθρωπος ὁ Υἱὸς, ἅπερ εἶχεν ὡς Θεὸς, σκανδαλιζώμεθα +μὲν μηδαμῶς, ἐννοῶμεν δὲ μᾶλλον τῆς δι’ ἡμᾶς +καὶ ὑπὲρ ἡμῶν οἰκονομίας τὸν τρόποv. οὕτω γὰρ ἄτρωτόν τε +καὶ ἀζήμιον τὸν ἑαυτῶν διατηρήσομεν νοῦν.

+

Ὁ πιστεύων εἰς τοι Υἱὸν ἔνι ζωὴν αἰώνιον.

+b +

οὐχ ἁπλῶς, οὐδὲ ἀζητήτως τοῖς πιστεύουσιν εἰς Χριστὸν +ζωὴν προκεῖσθαι τὸ γέρας ὁ σοφώτατος ἐπιμαρτυρεῖ βαπτιστὴς, +ἀλλ’ ἐξ αὐτῆς ἡμῖν, ἵν οὕτως εἴπω, τῆς τῶν πραγμάτων +ποιότητος εἰσκομίζει τὴν ἀπόδειξιν· ζωὴ μὲν γὰρ +Acta SS. Ap. xvii. 28. κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Μονογενής· “Ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ +κινούμεθα καὶ ἐσμέv. εἰσοικίζεται δὲ πάντως ἡμῖν διὰ τῆς +πίστεως, καὶ κατοικεῖ διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· καὶ μαρτυρήσει +λέγων ὁ μακάριος Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστὴς ἐν οἰκείαις +1 S.Joan. iv. 13. c ἐπιστολαῖς “Ἐν τούτῳ γινώσκομεν ὅτι ἐν ἡμῖν ἐστιν, ὅτι +“ ἐκ τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ ἔδωκεν ἡμῖν.” ζωοποιήσει τοιγαροῦν +ὁ Χριστὸς τοὺς πιστεύοντας εἰς αὐτὸν, ὡς αὐτὸς +ὑπάρχων κατὰ φύσιν ζωὴ, καὶ λοιπὸν κατοικῶν ἐν αὐτοῖς. ὅτι +3. καὶ prius om. Β. 4. ἑαυτῷ Β. ἑαυτῶν D. ἑαυτὸν Ed. 10. πρὸς] εἰς Β. +13. ὅπερ B.D. ὅπερ Ed. 18. οὐδὲ] οὐδ’ Β. 22. ἐστὶ κατὰ φύσιν inverso +ordine Β. ἐστιν post Μονογενής transponit a., omittunt b. Cord. Cr. 25. ὁ +μακάριος Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστὴς Β. ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης Ed. 29. ζωὴ] +Θὼς καὶ ζωὴ Β. + + +δὲ διὰ τῆς πίστεως ἐν ἡμῖν ὁ ἰὸς αὐλίζεται, πληροφορήσει +λέγων ὁ Παῦλος “Τούτου τούτου χάριν κάμπτω τὰ γόνατά μου Eph. iii. 14-17. +“πρὸς τὸν Πατέρα, ἐξ οὗ πᾶσα πατριὰ ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ +“γῆς ὀνομάζεται, ἵνα δῷ ὑμῖν κατὰ τὸ πλοῦτος τῆς δόξης + “τῆς ἁπλότητος αὐτοῦ, δυνάμει κραταιωθῆναι διὰ τοῦ Πνεύ- +“ αὐτοῦ, κατοικῆσαι τὸν Χριστὸν ἐν ταῖς καρδίαις d +“ὑμῶν διὰ τῆς πίστεως.” ὅτε τοίνυν διὰ τῆς πίστεως ἡ +κατὰ φύσιν ἡμῖν ἐπεισκρίνεται ζωὴ, πῶς οὐκ ἀληθὴς ὁ +λέγων Ὁ πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν ὦι ζωὴν αἰώνιον; αὐτὸν δηλονότι + τὸν Υἱὸν καὶ οὐχ ἑτέραν τινὰ παρ’ αὐτὸν νοουμένην +ζωήν.

+

Ὁ δὲ ἀπειθῶν τώ Υἱῷ οὐκ ὄψεται τὴν ζωὴν.

+

Ἄρ’ οὖν, ἐρεῖ τις τυχὸν, ἑτέραν ἡμῖν πρεσβεύει δόξαν ὁ e +βαπτιστὴς, καὶ τὸν τῆς ἀναστάσεως παραφθείρει λόγον, + ζωοποιηθήσεσθαι μὲν τὸν πιστεύοντα λέγων, τὸν δὲ μὴ +τοιοῦτον οὐκ ὄψεσθαι ζωὴν ὅλως διαβεβαιοῦμένος: ἐγερθησόμεθα +δὲ κατά γε τὸ εἰκὸς οὐ πάντες, ταύτην ἡμῖν εἰσκεκομικότος +τοῦ λόγου τὴν διαφοράν· εἶτα ποῖ ποτε χωρήσει +τὸ ἀπολύτως καὶ ὡς ἐφ’ ἅπασιν εἰρημένον “Ἀναστήσονται 1 Cor.xv. 52. 2 Cor. v. 10. + “οἱ νεκροί;” τί δ’ ἂν καὶ δρῴη λέγων ὁ Παῦλος “Τοὺς γὰρ +“πάντας ἡμᾶς δεῖ φανερωθῆναι ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ a 174 A. +“Χριστοῦ, ἵνα κομίσηται ἕκαστος τὰ διὰ τοῦ σώματος, πρὸς +“ἃ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθὸν εἴτε φαῦλον.”

+

Ἐπαινεῖσθαι μὲν οὖν οἰήσομαι δεῖν τὸν φιλομαθῆ, χρῆναι + δὲ ὅμως ἀκριβεστάτην ἐν τοῖς ἱεροῖς γράμμασι ποιεῖσθαι τὴν +βάσανοv. ὅρα γάρ μοι σαφῶς τὴν τῶν εἰρημένων διαστολήν· +περὶ μὲν γὰρ τοῦ πιστεύοντός φησιν, ὅτι ζωὴν ἕξει +τὴν αἰώνιον, περὶ δὲ τοῦ ἀπειθήσαντος, ἑτέραν ὁ λόγος ἔχει +τὴν ἔμφασιv. οὐ γὰρ ἔφη ζωὴν οὐχ ἕξειν αὐτόν· ἐγερθήσεται b + γὰρ τῷ κοινῷ τῆς ἀναστάσεως νόμω· ἀλλὰ ζωὴν οὐκ +1. ἐν ἡμῖν assumptum ex Β. 3. ἐν] + τε Ed. invito Β. 4. γῆς B. τῆς +γῆς Ed. τὸ πλοῦτος τῆς δόξης τῆς ἁπλότητος Β. τὸν πλοῦτον τῆς χρηστότητος Ed. +θεὶς +13. τὴν δόξαν Β. 15. ζωοποιειθαι Β. 17. γε assumptum ex B.D. +19. ὡς om. Β. + + +ὄψεσθαί φησιν, τουτέστιν, οὐδ’ ὅσον εἰς θεωρίαν ψιλὴν τῆς +τῶν ἁγίων ἐφίξεται ζωῆς, οὐχ ἅψεται τῆς ἐκείνων μακαριότητος, +ἄγευστος διαμενεῖ τῆς ἐν εὐφροσύναις διαγωγῆς· ζωὴ +γὰρ ὄντως ἐκείνη· τὸ δὲ ἐν κολάσεσιν ἀναπνεῖν, θανάτου +παντὸς ἀνιαρώτερον, ἐπὶ μόνῃ τῆ τῶν κακῶν αἰσθήσει ψυχὴν +συνέχον ἐν σώματι. τοιαύτην τινὰ καὶ ὁ Παῦλος ζωῆς +c εἰσφέρει διαφοράv. ἄκουε τί φησι πρὸς τοὺς ἐν κακίᾳ +Col. iii. 3. 4. νενεκρωμένους διὰ χριστόν “Ἀπεθάνετε γὰρ, καὶ ἡ ζωὴ +“ὑμῶν κέκρυπται ἐν τῷ Θεῷ σὺν τῷ Χριστῷ· ὅταν ὁ +“Χριστὸς φανερωθῇ, ἡ ζωὴ ὑμῶν, τότε καὶ ὑμεῖς σὺν αὐτῷ +“φανερωθήσεσθε ἐν δόξῃ.” ὁρᾷς ὅπως τὸ ἐν δόξη φανερωθῆναι +μετὰ Χριστοῦ τὴν τῶν ἁγίων ὀνομάζει ζωήν; τί δὲ +Ps. xxxiii. 13, 14. ὅταν ἡμῖν καὶ ὁ ψαλμῳδὸς ἀναμέλπῃ λέγων “Tίς ἐστιν +“ἄνθρωπος ὁ θέλων ζωὴν, ἀγαπῶν ἡμέρας ἰδεῖν ἀγαθάς; +d “παῦσον τὴν γλῶσσάν σου ἀπὸ κακοῦ· ἆρ’ οὐχὶ τὴν τῶν +ἁγίων ἐν τούτοις ἐροῦμεν κατασημαίνεσθαι ζωήν; ἀλλ’ ἔστιν, +οἶμαι, πᾶσι καταφανές. οὐ γὰρ δήπου τῶν φαύλων ἀποσχέσθαι +κελεύει τινὰς, ἵνα δὴ τύχοιεν τῆς εἰσαῦθις ἀναβιώσεως +τῆς σαρκός· ἀναστήσονται γὰρ καὶ εἰ μὴ πεπαύσοιντο τοῦ +κακοῦ· πρὸς ἐκείνην δὲ μᾶλλον ἐρεθίζει τὴν ζωὴν, ἐν ᾗ +πάντως ἐστὶν ἡμέρας ἰδεῖν ἀγαθὰς, ἐν μακαριότητι καὶ δόξῃ +τὸν μακραίωνα τρίβοντας βίον.

+e

Ἀλλ’ Ὀργὴ τοῦ Θεοῦ μένει ἐπ᾿ αὐτὸν.

+

Γυμνότερον ἡμῖν διὰ τῆς ἐν τούτοις ἐπαγωγῆς τὸν τῶν +εἰρημένων σκοπὸν ὁ μακάριος ἔδειξε βαπτιστής. περιαθρείτω +δὲ πάλιν ὁ φιλοζητητὴς τὴν τοῦ νοήματος δύναμιv. “Ὁ +“ἀπειθῶν, φησὶ, τῷ Υἱῷ οὐκ ὄψεται ζωὴν,’’ ἀΛΛ’ ἡ ὀργὴ τοῦ +Θεοῦ μένε ἐπ’ αὐτόv. ἀλλ’ εἴπερ ἦν ὄντως ἔρημον ἔσεσθαι +εσιν +3. εὐφροσύναις Β. εὐφροσύνῃ Ed. 4. κολάσει Β. 7. δεπι pro τί B. +9. ἐν τῷ Θεῷ σὺν τῷ Χριστῷ hoc ordine Β. Cord. Cramer. σὺν χριστῷ ἐν τῷ +Θεῷ b. σὺν τῷ Θεῷ ἐν τῷ Θεῷ Ed. Verba desunt in a. 11. ὅπως Β. +πῶς Ed. 18. τινὸς κελεύει inverso ordine B, 21. ἡμέρας ἰδεῖν hoc +ordine B.D. 23. μένει Β. μενεῖ Ed. 27. τὴν ζωὴν Ed. invito Β. +ἀλλ’ ἡ] ἀλλὰ τι· Β suprascriptum non quasi correctio sed additio. 28. μένει +Β. μενεῖ Ed. + + +τῆς ἐν σώματι ζωῆς ἐννοῆσαι τὸν ἀπειθήσαντα, πάντως ἂν +ὅτι καὶ ἐπήνεγκεν εὐθύς Ἀλλ᾿ ὁ θάνατος μένει ἐπ’ αὐτόν. +ἐπειδὴ δὲ ὀργὴν ὀνομάζει Θεοῦ, δῆλον ἃν εἴη λοιπὸν ταῖς τῶν a 175 Α. +ἀγίων εὐθυμίαις τὴν τῶν ἀσεβῶν ἀντιδιαστέλλων κόλασιν, + καὶ ζωὴν μὲν ἀποκαλῶν τὴν ὄντως ζωὴν ἐν δόξῃ μετὰ +Χριστοῦ, τὰς δὲ ἐπὶ τοῖς ἀσεβοῦσιν αἰκίας ὀργὴν τοῦ Θεοῦ. +ὅτι δὲ ὀργὴ πολλάκις ἡ κόλασις παρὰ ταῖς θείαις εἴρηται +γραφαῖς, δύο παροίσω τοὺς μάρτυρας, Παῦλόν τε καὶ Ἰωάννην· +ὁ μὲν γὰρ ἔφη πρὸς τοὺς ἐξ ἐθνῶν ἐπιστρέφοντας + “Καὶ ἦμεν τέκνα ὀργῆς φύσει, ὡς καὶ οἱ λοιποί·” ὁ δὲ τοῖς Eph. ii. 3. +γραμματεῦσι καὶ Φαρισαίοις “Γεννήματα ἐν νήματα ἐχιδνῶν, τίς ὑπέ- S. Matth. iii. 7. +“δειξεν ὑμῖν φυγεῖν ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς;’

b +

Ὡς οὖν ἔγνω ὁ Κύριος ὅτι ἤκουσαν οἱ Φαρισαῖοι ὅτι Ἰησοῦς Κεφ. δ΄. +πλείονας μαθητὰς ποιεῖ καὶ βαπτίζει ἢ Ἰωάννης· καίτοι γε + αὐτὸς Ἰησοῦς οὐκ ἐβάπτιζεν, ἀλλ’ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ· ἀφῆκε +τὴμ Ἰουδαίαν καὶ ἀπῆλθε πάλιν εἰς τὴν Γαλιλαίαν.

+

Πόθεν ἡμῖν εἰς τοῦτο πρόεισιν ὁ λόγος, ἢ ἐκ ποίας ἀρχῆς +ἡ τοῦ διηγήματος καθέλκουσα τάξις, ἐγνωκότα τὸν κύριον c +εἰσφέρει τοὺς Φαρισαίους ἅπερ ἐπύθοντο μαθεῖν, οὐκ + ἄκομψον, ὡς ἔοικεν, εἰπεῖv. τὸ γάρ Ὡς οὖν ἔγνω λέγειν τὸν +ἅγιον Εὐαγγελιστὴν, ἔμφασιν τινα προυποκειμένου σαφῶς +ἀνατίκτει πράγματος· πάντα μὲν γὰρ, οὐδενός τι καταμηνύοντος, +αὐτομάτως οἶδεν, ὡς Θεὸς, καὶ οὐχ ὅτε γίγνεται +πρῶτον, ἀλλὰ καὶ “πρὶν γενέσεως αὐτῶν,” ὡς ὁ προφήτης Hist. Sus. 42. + διεμαρτύρατο. περιμένει δὲ τοὺς ἐφ’ ἑκάστῳ καίρους, καὶ +ταῖς τῶν πραγμάτων ἀκολουθίαις, ἣ τῆ προγνώσει, μᾶλλον +ἐνδίδωσιν· ἦν γὰρ δὴ καὶ τοῦτο θεοπρεποῦς οἰκονομίας +ἄξιον.

d +1. ἂν om. Β. Statim ὅτι κοὶ assumptum ex B.D mg. 2. μένει Β. μενεῖ +Ed. 7. παρὰ ταῖς θείοις εἴρηται hoc ordine Β. 11. κοὶ τοῖς Β. 17. ἢ +om. B. 18. καθέλκουσα Β. καθέρπουσα Ed. 20. οὐκ pro οὖν (sic) Β. +ἔγνω] + ὁ Κύριος Ed. invito Β. 21. σαφῶς ἀνατίκτει πράγματος hoc ordine +B. πράγματος ἀνατίκτει σαφῶς Ed. 24. πρῶτον Β. πρώτως Ed. +27. δὴ καὶ τοῦτο] τοῦτο δὴ Β. + + +Supra iii. 25.

Ζητήσεως τοιγαροῦν γενομένης “ἐκ τῶν μαθητῶν Ἰω- +“άννου μετὰ Ἰουδαίου περὶ καθαρισμοῦ,” πολὺς παρ’ +ἦν ὁ λόγος. οἱ μὲν γὰρ τῷ οἰκείῳ διδασκάλῳ συναγορεύοντες, +τῶν νομικῶν περιρραντηρίων καὶ τῶν παρ’ ἐκείνοις +τυπικῶν καθαρισμῶν ἐν ἀμείνοσιν ἤδη μέτροις τὸ δι’ αὐτοῦ +γενέσθαι διετείνοντο βάπτισμα· καὶ δὴ κατὰ τὸ εἰκὸς εἰς +ἀπόδειξιν ἐποιοῦντο τοῦ πράγματος, τὸ πολλοὺς μὲν ἰέναι +e πρὸς αὐτὸν, τῶν δὲ ἀρχαιοτέρων τε καὶ ἄνωθεν ἐθῶν ἥδιστα +λίαν ἀποφοιτᾶv. οἱ δὲ αὖ πάλιν, ἐπείπερ τοῖς δι’ ἐναντίας ὁ +λόγος ἐφέρετο κατὰ πρανοῦς, καὶ ὑδάτων δίκην καταῤῥοίζουσα +τῆς ἀληθείας ἡ δύναμις τὸν ἀδρανῆ τῶν ἀνθεστηκότων +ἐβάπτιζε νοῦν, ἐπὶ τὸ παρὰ γνώμην χωροῦσι, καὶ ἄκοντες, +πολὺ δὴ κάλλιον εἶναι λέγοντες τὸ διὰ Χριστοῦ χορηγούμενον +βάπτισμα· καὶ κατεκράτουν ἤδη τοῖς ἴσοις εἰς ἀπόδειξιν +ἀποχρησάμενοι λογισμοῖς, καὶ διὰ τῶν αὐτῶν ἐνθυμημάτων +176 Α. a μάτων τοῖς νενικηκόσιν ἀντεγειρόμενοι· πολλῷ γὰρ ὁρᾶσθαι +πλείους διισχυρίζοντο τοὺς προσιόντας Χριστῷ, καὶ πάντας +ἐκείνῳ μᾶλλον ἤπερ Ἰωάννη προστρέχειν· ὅθεν οἶμαι καὶ εἰς +λύπην ἀνακαυθέντας τοὺς Ἰωάννου μαθητὰς τῷ οἰκείῳ προσελθεῖν +Ib. 26. διδασκάλῳ λέγοντας “Ῥαββί, ὃς ἦν μετὰ σοῦ πέραν +“τοῦ Ἰορδάνου, ᾧ σὺ μεμαρτύρηκας, ἴδε οὗτος βαπτίζει, καὶ +“πάντες ἔρχονται πρὸς αὐτόν.” τὰς γὰρ ἐξ ἔριδος τῶν +Ἰουδαίων προτάσεις, ἤτοι λόγους ἀποδεικτικοὺς, ὡς ἐν ἐρωτήσει +b προίσχονται. ἐντεῦθεν τοιγαροῦν ἐγνωκέναι φησὶν ὁ +Εὐαγγελιστὴς τὸν κύριον ὅτι ἤκουσαν οἱ Φαρισαῖοι ὅτι Ἰησοῦς +πλείονας μαθητὰς ποιεῖ ἢ Ἰωάννης, εἶτα τὸν ἐξαίσιον αὐτῶν +παραιτούμενος φθόνον, καὶ καιρῷ φυλάττων ἰδίῳ τὸ παθεῖν, +τῆς μὲν τῶν Ἰουδαίων ὑπέξεισι χώρας, ἀναχωρεῖ δὲ πάλιν +εἰς τὴν Γαλιλαίαν.

+7. ἰέναι] εἶναι Β. 8. τε assiimptum ex Β. 13. χορηγούμενον Β. λεγόμενον +Ed. 15. ἐνθυμημάτων om. Β. 19. προσελθεῖν διδασκάλῳ hoc +ordine Β. 21. ὡς pro ᾧ (sic ut supra 1646) Β. + + +

Ἔδει δὲ αὐτὸν διέρχεσθαι διὰ τῆς Σαμαρείας· ἔρχεναι οὖν εἰς 4 +πόλιν τῆς Σαμαρείας λεγομένην Συχὰρ, πλησίον τοῦ χωρίου +ὁ ἔδωκεν Ἰακὼβ Ἰωσὴφ τῶ, υἱῷ αὐτοῦ.

c +

Ὦ πολλῆς ἀγχινοίας καὶ ἀκράτου νήψεως· φθάνει ταῖς + ἀπολογίαις τὰ ζητηθήσεσθαι προσδοκώμενα. εἶπε γὰρ ἄν +τις εὐθὺς, ἢ ἑτέρῳ προσλαλῶν, ἢ λεληθότως διενθυμούμενος +τοῦ δὴ χάριν ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς, οὐκ ἐν καιρῷ +τῷ καθήκοντι τὸν Σαμαρειτῶν ἐποιήσατο φωτισμόν; προσῆλθε +μὲν γὰρ ἡ Συροφοινίκισσά ποτε, τὸν ἐπὶ τῇ ταλαιπώρῳ + θυγατρὶ μετὰ δακρύων ἔλεον ἐξαιτοῦσα, καὶ τί πρὸς αὐτὴν ὁ d +φιλοικτίρμων; “Οὐ καλὸν, φησὶ, λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν S. Matth. xv, 26. +“ τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις·” οὐ γὰρ, οἶμαι, δεῖν +ἐδοκίμαζε, πρόωρον τοῖς ἐξ ἐθνῶν τὴν τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ ἀπονεμηθεῖσαν +ἐπιδαψιλεύσασθαι χάριν· ὃ δὴ καὶ σαφέστερον + αὐτὸς ἐποίει λέγων “Οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα Ib. 24. +“τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ.” πῶς οὖν ἄρα, φήσειεν ἄν +τις, ὁ πρὸς μόνον ἀπεσταλμένος τὸν Ἰσραὴλ τὸ Σαμαρειτῶν +ἐπαίδευε γένος, καίτοι τοῦ Ἰσραὴλ οὔπω παντελῶς τὴν χάριν e +ἀπολακτίσαντος; πρὸς δὴ τὰ τοιαῦτα, πιθανὴν μετ’ ἐξουσίας + τὴν ἀπολογίαν εἰσφέρει τό νεῖ σε αὐτὸν διέρχεσθαι διὰ τῆς +Σαμαρείας· οὐ γὰρ δὴ τούτου γε ἕνεκα καὶ μόνου τὴν πρὸς +Σαμαρείτας ἀποδημίαν ἐστείλατο, ἐφ’ ᾧ τε κηρύξαι παρ’ +αὐτοῖς τὸν λόγον, καὶ ὅλην ἐξ ὅλου μεταστῆσαι τὴν εὐλογίαν +τοῦ Ἰσραήλ· ἀλλ’ ἐπείπερ ἔδει παρέρχεσθαι, διὰ τοῦτο + διδάσκει, τὸ σοφίας ἔργον ἀποτελῶν.

+

Ωσπερ γὰρ οὐκ ἄν ποτε τῆς ἐνούσης αὐτῷ κατὰ φύσιν a 177 Α. +5. καυστικῆς ἐνεργείας καταλήξαι τὸ πῦρ, οὕτως οἶμαι κατὰ τὸ +παντελὲς ὑπάρχειν ἀμήχανον τὴν τῶν ὅλων σοφίαν μὴ οὐχὶ +τὸ σοφίᾳ πρέπον ἐνεργεῖν· καὶ ὥσπερ οὐκ ἐξεῖναι λέγων +5. ζητηθήσεσθαι Β. ζητήσεσθαι Ed. 8. τὸν B.D snprascriptum τὥν +τῶν Ed. 9. μὲν om. Β. 11. τὸν ἄρτον τῶν τέκνων λαβεῖν inverso orline +Β. 14. ἐπιδαψιλεύσασθαι Β. ἐπιδαψιλεύεσθαι Ed. 16. ἄγα post +τις tr. Β. 18. ἐπαίδευε γένος] παιδεύων ἔθνος Β, 19. τοσαῦτα Β. +22. παρ’ αὐτοῖς κηρύξαι inverso ordine Β. + + +λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις, +δακρυρροοῦντι καὶ πολλοῖς εἰς ἔλεον ἐκλιπαροῦντι λόγοις, +προσέρριψε τῷ γυναίῳ τὴν χάριν, οὐ παρ’ ἑτέρου νομοθετούμενος +τὸν τοῦ διδόναι καιρὸν, ἀλλ’ αὐτὸς ὑπάρχων μετὰ +Πατρὸς ὁριστὴς, ὡς Υἱὸς καὶ Θεὸς καὶ Κύριος· οὕτω καὶ +b Σαμαρείτας ἠλέει, καὶ τῆς θεοπρεποῦς ἐξουσίας τὴν ἄφραστον +ἀνακαλύπτων δύναμιν, ὁδοῦ πάρεργον χώρας ὅλης +ποιεῖται τὸν φωτισμόν.

+

Ἦν δὲ καὶ ἑτέρως ἄτοπον, ἤδη ταῖς ἀπονοίαις λελυττη- +κότα καὶ φονῶντα κατὰ τοῦ Κυρίου τὸν Ἰσραὴλ ἀγαπᾶσθαι +τελείως. ἐπειδὴ δὲ οὔπω μὲν ὁλοτελῶς, διώκει δ᾿ οὖν ὅμως +ἔτι συμμέτρως, διὰ τοῦτο καὶ ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ +Χριστὸς οὔπω μὲν αὐτὸν ὁλοκλήρως ἀπογυμνοῖ τῆς χάριτος, +ἐξέλκει δ’ οὖν ὅμως εἰς ἑτέρους τὴν εὐλογίαν κατὰ βραχύ. +c τὸ δὲ ὅλως τῆς Ἰουδαίων ἀπανίστασθαι χώρας, καὶ εἰς τὴν +τῶν ἀλλογενῶν σπουδάζειν ἰέναι, διὰ τὴν τῶν διωκόντων +ἀπανθρωπίαν, ἀπειλή τις ἦν, καθάπερ ἐν τύπῳ ζωγραφουμένη +τῆ τοῦ πράγματος φύσει, ὡς ὁλόκληρον ἤδη τῆς +χάριτος ὑπομενοῦσι ζημίαν, καὶ παραπέμψουσιν εἰς ἑτέρους +τὸ οἰκεῖον ἀγαθὸν, τουτέστι τὸν Χριστὸν, εἰ μὴ τῆς εἰς αὐτὸν +παροινίας ἀπόσχοιντο.

+

Ἦν δὲ ἐκεῖ πηγή του Ἰακώβ· ὁ οὖν Ἰησοῦς κεκοπιακὼς ἐκ +d τῆς ὁδοιπορίας ἐκαθέζετο οὕτως ἐμ τῇ πηγή.

+

τοὺς τῆς Ἰουδαίας ὅρους ἐκβεβηκὼς, καὶ παρὰ τοῖς +ἀλλογενέσιν ἤδη γεγονὼς ὁ Σωτῆρ’ ἐπὶ τῆ πηγῇ καταλύει +τοῦ Ἰακώβ· ὡς ἐν τύπω πάλιν ἡμῖν καὶ δι’ αἰνίγματος ὑποδεικνὺς, +ὅτι κἂν τῆς Ἱερουσαλὴμ τὸ εὐαγγελικὸν ἐκφοιτήσῃ +κήρυγμα, καὶ εἰς ἔθνη λοιπὸν ὁ θεῖος ἐκδράμοι λόγος, οὐ +συναποβληθήσεται τῷ Ἰσραὴλ ἡ εἰς τοὺς πατέρας ἀγάπη, +πράγματος +8. ποιεῖται Β. ἐποιεῖτο Ed. 18. τῇ om. Β. πνεύματος Β, 20. τὸν +om, Β. 24. τῆς Ἰουδαίας B.a. Cord. τῶν Ἰουδαίων Ed. καὶ om. Β. Cord. +habet a. 27. κἂν] + ἀπὸ Cord. ἀπὸ deest in a. φοιτήσῃ Cord. ἀποφοιτήσῃ a. +28. εἰς] + τὰ a. Cord. + + +ἀλλὰ πάλιν αὐτῶν ἀνθέξεται Χριστὸς, καὶ ἐπαναπαύσεται e +καὶ καταλύσει πάλιν ὡς ἐν ἁγίοις, ἀμάραντον αὐτοῖς τὴν ἐν +ἀρχαῖς ἀποσώζων χάριv. ἐμφιλοχωρεῖ δὲ ταῖς τῶν ἁγίων +μνήμαις, ἵνα τύπον ἡμῖν ἑαυτὸν κἀν τούτῳ παράσχοι, καὶ + ἀρχὴ καὶ θύρα τῆς εἰς τοὺς πατέρας γένοιτο τιμῆς. καταλύει +δὲ κακοπιακὼς ἐκ τῆς ὁδοιπορίας, ὡς γέγραπται, ἵνα κἀν +τούτῳ τῆς τῶν ἐλαυνόντων αὐτὸν ἀσεβείας κατηγορῇ. δέον +γὰρ ταῖς εὐγνώμοσιν ἀνακτᾶσθαι τιμαῖς, αἰδοῖ τε καὶ φόβῳ a 178 Α +περιθάλπειν ὡς εὐεργέτην, ἱδρῶτι καὶ πόνοις καταικίζονται + τὸν Κύριον, ἵνα καὶ ἀληθεύοι λέγων περὶ αὐτῶν ἐν βίβλῳ +ψαλμῶν “Καὶ ἀνταπεδίδοσάν μοι πονηρὰ ἀντὶ ἀγαθῶν.”

Ps. xxxiv. 12. +

Ἰουδαίων μὲν οὖν ἐν τούτοις ὁρᾶται τὸ θράσος. τί δὲ ἄρα +φήσουσι πρὸς τοῦτο πάλιν ἡμῖν καὶ οἱ τῆς ἐκείνων ἀπονοίας +γείτονες Ἀρειανοὶ, μᾶλλον δὲ πρὸς οὓς ἂν λέγοιτο δικαίως + Ἐδικαιώθη Σόδομα ἐκ σοῦ; οἱ μὲν γὰρ κατὰ σάρκα σταυροῦσι Cf Ezek xxi. 52. +Χριστὸν, οἱ δὲ εἰς αὐτὴν ἐμπαροινοῦσι τὴν ἄρρητον b +τοῦ Λόγου φύσιv. ἰδοὺ κακοπίακεν ἐκ τῆς ὁδοιπορίας· τίς ὁ +τοῦτο παθών; ἆρα καὶ ἰσχύος ἡμῖν ἐπιδεᾶ τὸν τῶν δυνά- +μεων εἰσοίσετε Κύρων, καὶ αὐτῷ τῷ ἐκ Πατρὸς Μονογενεῖ + τὸν ἐκ τῆς ὁδοιπορίας ἀναθήσετε πόνον, ἵνα καὶ παθητὸς +νοῆται λοιπὸν ὁ παθεῖν οὐκ εἰδώς; ἢ φρονεῖν μὲν οὕτω +παραιτήσεσθε ποιοῦντες ὀρθῶς, μόνῃ δὲ τῆ τοῦ σώματος +φύσει περιθήσετε τὰ ἐπὶ τούτοις ἐγκλήματα, μᾶλλον δὲ τῆ +ἀνθρωπότητι πρέπειν ἐρεῖτε τὸν πόνον, ἤπερ ὄντι καὶ νοουμένῳ c + γυμνῷ καὶ καθ’ ἑαυτὸν τῷ Λόγῳ; ὅνπερ οὖν τρόπον +ἐν ἰδίᾳ φύσει τὸ πάντα δύνασθαι κεκτημένος, καὶ αὐτὸς +ὑπάρχων ἡ πάντων ἰσχὺς κεκοπιακέναι λέγεται· μὴ γάρ μοι, +μὴ διέλῃς εἰς υἱῶν δυάδα τὸν ἕνα Χριστὸν, κἂν τὰ τῆς +ἀνθρωπότητος εἰς ἑαυτὸν οἰκειοῦται πάθη· καίτοι μένων +1. ἐπαναπαύσηται D. ἐπαναπαύσεται habent a. Cord. ἐπαναπαύεται et καταλύει +Β. 4. παράσχῃ a. 6. καὶ τοῦτο (sic) Cord. κἀν τούτῳ habet a. +ἐλαῦνόν πέρι +7. ἀγαπώντων Β, κατηγοροίη a. 9. ἐπιθάλπειν Β. 10. Κύριον] +χριστὸν Β. ἀληθεύοι B.D. ἀληθεύῃ Ed. 11. ἀντὶ Β. ἀντ’ Ed. 12. οὖν +om. Β. 15. μὲν οὖν γὰρ Β. 17. κεκοπιακὼς Β. ἀπὸ Β. τοκτούτο (sic) +pro τίς ὁ τοῦτο Β. 28. μὴ assumptum ex Β. κἂν Β. καὶ Ed. + + +ἀπαθὴς, ἐπείπερ ἄνθρωπος γέγονεν, ὁ κοπιᾶν μὴ πεφυκώς· +οὕτως εἴ τι καὶ λέγοι τῶν ὅσα δὴ πρέπειν ἀνθρώπῳ μᾶλλον +οἰησόμεθα δεῖν, καὶ οὐκ ἄρα τῷ Θεῷ, μὴ λεξιθηρῶμεν εὐθὺς, +d μηδὲ ὅτε μάλιστα τέχνης ἡμῖν τῆς εἰς εὐσέβειαν δεῖ, τότε δὴ +διαφερόντως ἀμαθαίνοντες ἁλισκώμεθα, τὸν μὲν τῆς μετὰ +σαρκὸς οἰκονομίας ὡς πορρωτάτω ποιούμενοι λόγον, ἐπ’ +αὐτὴν δὲ θερμῶς ἀναβαίνοντες τὴν τοῦ Λόγου θεότητα, καὶ +τῶν ὑπὲρ ἡμᾶς πραγμάτων ἐκ πολλῆς τῆς ἀμαθίας ἁπτόμενοι. +εἰ μὲν γὰρ ὅλως οὐ κεχρημάτικεν ἄνθρωπος, εἰ μὴ +γέγονεν ἐν τῆ τοῦ δούλου μορφῇ, θορυβεῖσθαι δίκαιον, ὅταν +e τι λέγῃ δουλοπρεπὲς, ἀπαιτεῖσθαι δὲ μᾶλλον πάντα κατὰ τὸν +πρέποντα τῷ Θεῷ λόγον· εἰ δὲ σωζόμενον ἐν πίστει βεβαίᾳ +καὶ ἀνενδοιάστως τεθαρσήκαμεν, ὅτι κατὰ τὴν Ἰωάννου +Supra i. 14. φωνήν “Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, +ὅταν ἴδης ὡς σάρκα λαλοῦντα, τουτέστιν ὡς ἄνθρωπον, +δέχου πρὸς ἀσφάλειαν τοῦ κηρύγματος τὸν ἀνθρώπῳ πρέποντα +λόγοv. οὐ γὰρ ἦν ἑτέρως ἐπιγνῶναι σαφῶς, ὅτι Θεὸς +ὢν καὶ Λόγος, γέγονεν ἄνθρωπος, εἰ μή τι καὶ παθεῖν ὁ +ἀπαθὴς, καὶ λαλῆσαί τι ταπεινὸν ὁ ὑψηλὸς ἀναγέγραπτο.

+179 Α. a

Ὥρα ἦν ὡς ἕκτη.

+

Εὐαφόρμως ἐπὶ τῇ πηγῇ καταλύοντα δεικνύει τὸν ἰησοῦν. +ἡλίου γὰρ ἀκμαιοτάτην ἀπὸ μέσων ἁψίδων τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς +τὴν ἀκτῖνα καταχέοντος, καὶ ἀκράτοις τὰ σώματα κατα- +φλέγοντος βολαῖς, τὸ μὲν ἔτι πρόσω βαδίζειν οὐκ ἀζήμιον, +τὸ δὲ ἀναπνεῦσαι βραχὺ μᾶλλον ἦν ἀκολουθότερον, ὅτε δὴ +μάλιστα καὶ τὴν ἐπὶ τρυφαῖς αἰτίαν ῥᾳδίως ἂν ἀπεκρούσατο, +καιροῦ του πρέποντος συνηγοροῦντος τῳ πράγματι. ἕκτην +b δ᾿ οὐκ ἀκριβῶς, ἀλλ’ ὡς ἕκτην εἶναι τὴν ὥραν φησὶν, ἵνα καὶ +3. ἀκράτως pro ὄρα τῷ Β. λεξιθηρῶμεν edidi ex Ed. ing. λεξειθηρῶμεν Ed. +“al. λεξιθηρῶμεν” Ed. mg. λεξιθηριωμένοῦς (sic) B. 11. ἀπαιτεῖσθαι edidi. +ἀπαιτεῖσθε Β. ἀπαιτείσθω Ed. μᾶλλον om. Β. 12. τῷ om. Β. σωζόμενον] +σώζομεν Β., sed cf. τὸ ἐν ἐλπίσι σωζόμενον infra 192 d. 19. τι om. Β. +ἀναγέγραπτο D. ἀναγέγραπται Β. ἀνεγέγραπτο Ed. 20. ὡς Β. ὡσεὶ Ed. +25. βραδὺ Β. 27. πράγματι] προστάγματι Β. 28. ὡσεὶ a. Desunt verba +duo triave in Cord. + + +ἡμεῖς μανθάνωμεν μηδὲ ἐν τοῖς ἐλαχίστοις ἀδιαφορεῖν, πειρᾶσθαι +δὲ μᾶλλον καὶ τὴν ἐν τοῖς τυχοῦσιν ἐπιτηδεύειν +ἀλήθειαν.

+

Ἔρχεται γανὴ ἐκ τῆς Σαμαρείας ἀντλῆσαι ὕδωρ. λέγει αὐτῇ + ὁ Ἰησοῦς Δός μοι πιεῖv. οἱ γὰρ μαθηταὶ αὐτοῦ ἀπεληλύθεισαν +εἰς τὴν πόλιν ἵνα τροφὰς ἀγοράσωσι. λέγε αὐτῷ ἡ γυνὴ ἡ +Σαμαρεῖτις.

c +

Οὐκ ἠγνόει τοῦ γυναίου τὴν ἄφιξιν ὁ Σωτῆρ’. εὖ γὰρ δὴ +καὶ λίαν ἠπίστατο Θεὸς ὑπάρχων ἀληθινὸς, ὡς αὐτίκα + παρέσται ψυχρὸν ἀπὸ κρήνης ἀρυσομένη τὸ νᾶμα· ἐπειδὴ +δὲ ἤδη παρῆν, εἴσω βρόχων ἐποιεῖτο τὸ θήραμα, καὶ τὸν τῆς +διδασκαλίας εὐθὺ κατατείνων λόγον, ἀπὸ τῶν ἐν χερσὶ +πραγμάτων ἐποιεῖτο τὴν διάλεξιν.

+

Τὸ μὲν οὖν μηδαμόθεν χρῆναι καταμολύνεσθαι, τοῖς + Ἰουδαίοις ὁ νόμος ἐπραγματεύετο· διά τε τοῦτο παντὸς Lev. v. 2. +ἀναχωρεῖν ἀκαθάρτου διετύπου πράγματος, καὶ μήτε ἀλλογενέσιν d +ἢ ἀπεριτμήτοις ἀναμίγνυσθαι. οἱ δὲ εἰς πολύ τι +πλέον ἀναφέροντες τῆς ἐντολῆς τὴν δύναμιν, καὶ εἰκαιοτάταις +μᾶλλον ἐπιτηρήσεσιν, ἢ ταῖς ἀκριβείαις τῶν λεγομένων + ἀκολουθήσαντες, οὐδ’ ὅσον ἀποθιγεῖν τῆς τῶν ἀλλοφύλων +σαρκὸς ἀποτολμῶντες, ἁπάσης δὲ εἴσω πεσεῖν ἀκαθαρσίας +ἐνόμιζον, εἰ κατά τι γοῦν ὀφθεῖεν ὅλως Σαμαρείταις συμβαίνοντες. +εἰς τοσοῦτον δὲ αὐτοῖς τὰ τῆς διαστάσεως ἐχώρει +λοιπὸν, ὡς καὶ ὕδατος καὶ τροφῆς ἀπογεύεσθαι ναρκᾶν, τῆς e + διὰ χειρὸς ἀλλοφύλων προσκομιζομένης. ἵνα τοίνυν ξενοφωνήσῃ +τὸ γύναιον, καὶ τὸ ἀσύνηθες αὐτῷ καλέσῃ πρὸς +ζήτησιν, τίς μὲν εἴη, καὶ πόθεν, ἢ καὶ ὅπως τῶν Ἰουδαϊκῶν +κατεφρόνησεν ἐθῶν· οὕτω τε λοιπὸν ὁ λόγος ἐπὶ τὸν οἰκεῖον +1. μάθωμεν a. 9, ὑπάρχων] ὢν Β, sed ὑπάρχων Β mg. αὐτίκα] οὐτῇ καὶ +(sic) Β. 10. ψυχρῶν D. ἀρυσομένη Β. ἀρρυομένη D. ἀρυομένη Ed. 11, ἤδη +assumptum ex Β. 15. διότοι τούτου Β. 17. ἀναμιγνύσθαι Β. ἀναμίσγεσθαι +Ed. εἰς πολύ τι πλέον ἀναφέροντες Β. ὡς πλέον τι πλεονάζοντες Ed. +20. ἀποθιγεῖν] ἀποφυγεῖν Β. 21. ἀποτύλμων (sic) Β. δὲ assumptum ex Β. +26. αὐτῶν Β. 28. ἐπὶ τόν οἰκεῖον post βαδίζοι tr. Β. + + +βαδίζοι σκοπὸν, καὶ τὸ διψῆν ὑποκρίνεται, λέγων Δός μοι +πιεῖv. ἡ δὲ ἔφη·

+

Πῶς σὺ Ἰουδαῖος ὤν παρ’ Ποῦ ζητεῖς πιεῖν ὕδωρ γυναικὸς +180 Α. a Σαμαρείτιδος οὔσης; οὐ γὰρ συγχρῶνται Ἰουδαῖοι Σαμαρείταις. + ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῇ.

+

Ἀρχὴ μαθήσεως ζήτησις, καὶ ῥίζα τῆς ἐπί τισιν ἀγνοουμένοις +συνέσεως ἡ περὶ αὐτῶν ἐπαπόρησις. ταύτην ὁ λόγος +ἑλεῖν ἐπιθυμεῖ τὴν ἀρχήν· διά τοι τοῦτο καὶ τὸ δοκεῖν +ἡγεῖσθαι μηδὲν τὰ τῶν Ἰουδαίων ἔθη σοφῶς ὁ Σωτῆρ’ +ὑπεπλάττετο.

+

Εί ᾔδεις τὴν δωρεὰ τοῦ Θεοῦ, καὶ τίς ἐστιν ὁ λέγω θὼ Δός +b μοι πιεῖν, σὺ ἂν ᾔτησας αὐτὸν, καὶ ἔδωκέ σοι ὕδωρ ζῶν. + λέγει αὐτῶ ἡ γυνή.

+

τὴν ὑπερκόσμιόν τε καὶ ὑπερουράνιον οὐκ εἰδυῖα τοῦ Μονογενοῦς +οὐσίαν, μᾶλλον δὲ ἀγνοοῦσα παντελῶς τὸν ἐνανθρωπήσαντα +Λόγον, Ἰουδαῖον οὖν αὐτὸν ὠνόμαζεν ἡ γυνή. καὶ +σιωπᾷ μὲν πρὸς τοῦτο χρησίμως, ἵνα σώζηται πάλιν ἡ τοῦ +πρὸς αὐτὴν ὑπόθεσις λόγου· ἀναφέρει δ’ οὖν ὅμως εἰς ὑψηλοτέραν +τὴν περὶ αὐτοῦ διάληψιν, οὐκ εἰδέναι λέγων, τις ὁ +ποτὸν αἰτήσας ἐστὶν, ἢ καὶ ὅσην ἔχει τὴν χάριν τὰ θεόθεν +c χορηγούμενα, ὡς εἴπερ ἔχοι τὴν γνῶσιν, οὐκ ἂν ὑστερίζειν +ἠνέσχετο, νῆσε γὰρ ἂν προλαβοῦσα τὸν Κύριοv. ἐρεθίζει +μὲν οὖν διὰ τούτων εἰς τὸ καὶ λίαν ἐσπουδασμένως ἐθελῆσαι +μαθεῖv. ἐπιτήρει δὲ ὅπως εὐφυᾶ δὴ καὶ νῦν καὶ κόμπου +γυμνὸν ἐπιτηδεύων λόγον, Θεὸν ἑαυτὸν εἶναί φησιν, εἰ καὶ +βραδεῖα πρὸς τὸ δύνασθαι νοεῖν ἡ γυνή. ἀποθαυμάζειν γὰρ +ἀναπείθων τὴν τοῦ Θεοῦ δωρεὰν, ταύτης ἑαυτὸν εἰσφέρει +1. βαδίζοι Β. βαδίζῃ Ed. καὶ Om. Β. ὑπεκρίνετο Β. 3, ζητεῖς +πιεῖν ὕδωρ Β. πιεῖν αἰτεῖς Ed. 4, οὔσης Σαμαρείτιδος inverso ordine Β. +Reliqua om. Β. 6. συνέσεως τῆς ἐπί τισιν ἀγνοουμένης Β. 8. ἑλεῖν ὁ +λόγος inverso ordine Β. Statim ἐπεθυμεῖν (sic) Β. 10. ὑπεπλήττετο (sic) Β. +16. οὖν assumptum ex Β. ὀνομάζει Β. 22. κύριον] Ἰησοῦν Β. + + +χορηγόν· εἰ γὰρ ὑεῖς φησὶ τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ καὶ τίς ἐστιν +ὁ λέγων σοι, σὺ ἂν ἤτησας αὐτόv. τίνι δ’ ἃν καὶ πρέποι τὸ d +χαρίζεσθαι τὰ Θεοῦ; μὴ οὐχὶ κατὰ φύσιν ὄντι Θεῷ;

+

Ὕδωρ δὲ ζῶν ἀποκαλεῖ τὴν ζωοποιὸν τοῦ Πνεύματος δόσιν, + δι’ ἧς καὶ μόνης ἡ ἀνθρωπότης, καίτοι τοῖς ἐν ὄρεσι πρέμνοις +αὐαινομένη παραπλησίως, ξηρά τε ἤδη καὶ πάσης ἄγονος +ἀρετῆς ταῖς τοῦ διαβόλου κακουργίαις ἀναδεδειγμένη, πρὸς +τὸ ἀρχαῖον ἐπανατρέχει τῆς φύσεως κάλλος, καὶ τὴν ζωοποιὸν +ἐκπίνουσα χάριν, πολυτρόποις ἀγαθῶν ἰδέαις περιανθίζεται, e + καὶ εἰς ἕξιν ἀναβλαστῶσα τὴν φιλάρετον, εὐτραφεστάτους +τῆς εἰς Θεὸν ἀγάπης ἀνίησι κλῶνας. τοιοῦτον ’δε τι +καὶ διὰ τοῦ προφήτου φησὶν Ἡσαΐου πρὸς ἡμᾶς ὁ Θεός +“Εὐλογήσει με τὰ θηρία τοῦ ἀγροῦ, σειρῆνες καὶ θυγατέρες Es. xliii. 20. 21. +“στρουθῶν, ὅτι ἔδωκα ἐν τῇ ἐρήμῳ ὕδωρ καὶ ποταμοὺς ἐν + “τῆ ἀνύδρῳ, ποτίσαι τὸ γένος μου τὸ ἐκλεκτὸν, λαόν μου +“ὃν περιεποιησάμην τὰς ἀρετάς μου διηγεῖσθαι. ἔσεσθαι +δὲ καὶ τὴν τοῦ δικαίου ψυχὴν, “ὡς ξύλον ἔγκαρπον,” ἕτερός Hier. xxxviii. 12. +τις φησὶ τῶν ἁγίων, καὶ ἀνατελεῖν μὲν, ὡσεὶ χόρτον ἀνα- a 181 Α.Es. xliv, 4. +μέσον ὕδατος, ὀφθήσεσθαι δὲ ὡς ἰτέαν ἐπὶ παραρρέον ὕδωρ.

+

Δυνατὸν μὲν οὖν τοῖς εἰρημένοις καὶ ἑτέρας ἡμᾶς ἐπισωρεύειν +τὰς ἀπὸ τῆς θείας γραφῆς μαρτυρίας, δι’ ὧν ἦν καὶ +μάλα ῥᾳδίως ἐπιδεικνύειν, ὡς ἐν ὕδατος προσηγορίᾳ τὸ θεῖον +πολλάκις κατωνόμασται πνεῦμα. τὸ δὲ τούτοις ἡμᾶς ἐμφιλοχωρεῖν +οὐ καιρός· διὸ δὴ πάλιν ἑτέροις ἐπινηξόμεθα πρὸς + τὸ μέγα καὶ πλατὺ τῶν θείων θεωρημάτων ἐπειγόμενοι +πέλαγος.

+b +

κύριε, οὔτε ἀντλημα ἔχεις καὶ τὸ φρέαρ εστί βαθύ· πόθεν +οὐ ἐλέω τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν;

+

Οὐδὲν τῶν ἐν συνηθείᾳ πλέον ἡ γυνὴ φαντάζεται, καὶ +δ΄ ἀν’ +1, φησὶ Β. σαφῶς Ed. 2. δ’ ἀν’] yap Β. 3, τὰ] + τοῦ Ed. invito Β. +6, αὐαινομένη] αὐαινομένη παραινομένη (sic) Β. ἀναινομένη Migne. 8, ἐπανατρέχει +Β. ἀνατρέχει Ed. 9, ἐκτίνουσα Β. περιανύζεται Β. 11, τι om. Β. +18, τις assumptuin ex Β. 23. τὸ Β. τοῦ Ed. 28. τὸ ζῶν] Addit καὶ, +πόθεν οὖν σοι τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν; D mg + + +συνίησι μὲν οὐδαμῶς τῶν εἰρημένων τὴν δύναμιν, οἴεται δὲ +ὅτι κατά τινας τῶν ἐξ ἐπῳδῆς καὶ δαιμονιώδους ἀπάτης +θαυματουργεῖν εἰωθότων, σχοινίου τε δίχα καί τινος ἑτέρας +μηχανῆς, αὐτόματον αὐτῇ τὸ ὕδωρ ἐκ τῶν φρεατίων ἀνοίσει +c πυθμένωv. ὕδωρ δὲ ζὼν, ὡς πρὸς τὸν οἰκεῖον ὀνομάζει +σκοπὸν, τὸ νεωστὶ τῶν πηγαίων ἀνομβρῆσαν μαστῶν.

+

Μὴ σὺ μείζων τοῦ πατρὸς ἡμῶν Ἰακὼβ, ὃς ἔδωκεν ἡμῖν τὸ +φρέαρ τοῦτο καὶ αὐτὸς ἐξ αὐτοῦ ἔπιε καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ τὰ + θρέμματα αὐτοῦ; ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῇ.

+

Ἑαυτῆς ἐπιλαμβάνεται καὶ σφόδρα τὴν ταχίστην ἡ γυνὴ, +d συνορᾷ δὲ οὐχ ὁσίως, οὐδὲ πάντως ἀληθεῖς λαβοῦσα τὰς +ὑπονοίας περὶ αὐτοῦ· οὐ γὰρ ἦν μὴ πάντως ὠφελεῖσθαι +πρὸς νῆψιν, τὴν ὅλως τῶν θείων ἀπολαύουσαν λόγωv. ὡς +ἐνδεχομένου τοιγαροῦν ἐπῳδὸν μὲν οὐκ εἶναι τὸν λέγοντα, +προφήτην δὲ μᾶλλον, καὶ τῶν ἐν ἁγιασμῷ διαπρεπεῖ, διά τε +τοῦτο παρέξειν αὐτῇ τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν κατεπαγγέλλεσθαι, καὶ +δίχα τῶν κατὰ συνήθειαν ἀντλημάτων, ἢ πολὺ πρὸς χρῆσιν +τὸ ἄμεινον ἐξ ἑτέρας ἀνευρίσκοντα πηγῆς, μετατίθησι τὸν +e λόγον εὐθὺς ἐπὶ τὸ σωφρονέστερον, καὶ ὡς ἅγιον ἁγίῳ +συγκρίνει λέγουσα Μῆ σὺ μειζων τοῦ πατρὸς ἡμῶν Ἰακὼβ ὃς +ἕδωκεν ἡμὶν τὸ φρέαρ τοῦτο; δέχου τοῦ νοήματος τὴν περίνοιαν, +ἐκ τοῦ μηκέτι θαυμάζειν αὐτὴν, εἰ σχοινίον οὐκ ἔχων τὸ +ὕδωρ ἐπαγγέλλεται, τῆς δὲ κατὰ γεῦσιν ποιότητος πέρι +διαλέγεσθαι μόνης.

+

Σαμαρεῖται μὲν οὖν ἀλλογενεῖς· Βαβυλωνίων γὰρ ἄποικοι· +πατέρα δὲ καὶ αὐτοὶ τὸν Ἰακὼβ ἐπιγράφονται κατὰ δύο τρόπους· +ὡς γὰρ ὅμορόν τε καὶ γείτονα τῆς Ἰουδαίων οἰκοῦντες +182 Α. a χώραν, ὀλίγα τῆς ἐκείνων λατρείας εἰς ἑαυτοὺς ἀνεμάττοντο, +καὶ τοῖς Ἰουδαίων πατράσιν ἐπαυχεῖν ἐμελέτωv. ἄλλως τε καὶ +4, φρεατίων correxi. φρεατείων Ed. ἀνύσει Β. 7, μέζων] + εἰ Ed. invito +Β. 15. διαπρεπεῖ Β. διαπρεπῶν D. διαπρέπων Aub. qui διαπρεπόντων +conjecit. 20. συγκρίνει] εὐκρινεῖ Β. μείζων] + εἶ Ed. invito Β (ut supra). +27. τῆς I.a. Cord. τῶν Β. τὴν Ed. 28. ὀλίγα] + δὲ Cord. non habet δὲ I. + + +ἦν ὄντως ἀληθὲς, ὅτι τῆς Ἰακὼβ ἐξέφυσαν ῥίζης τῶν τὴν +Σαμάρειαν οἰκούντων οἱ πλείους. ὁ γὰρ τοῦ Ναβὰτ Ἱεροβοὰμ, +δέκα τοῦ Ἰσραὴλ συναγείρας φυλὰς, καὶ τὸ ἥμισυ +φυλῆς Ἐφραΐμ, ἀπαίρει μὲν τῆς Ἱερουσαλὴμ κατὰ καιρὸν + τῆς Ῥοβοὰμ βασιλείας υἱοῦ Σολομῶνος, καταλαβὼν δὲ τὴν +Σαμάρειαν, καὶ οἴκους ἐν αὐτῇ καὶ πόλεις ἀνεδείματο.

b +

Πᾶς ὁ πίνων ἐκ τοῦ ὕδατος τούτου διψήσει πάλιν· ὃς δ’ ἂν πίῃ +ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῶ οὐ μὴ διψήσει εἰς τὴν +αἰῶνα, ἀλλὰ τὸ ὕδωρ ὃ δώσω αὐτῷ γενήσεται ἐν αὐτῷ πηγὴ + ὕδατος ἀλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιοv. λέγει πρὸς αὐτὸν ἡ +γυνη.

+

“Μῆ σὺ μείζων εἶ τοῦ πατρὸς ἡμῶν Ἰακὼβ,” ὥσπερ τι +μέγα καὶ δυσκαταγώνιστον πρόβλημα προτεινούσης τῆς c +Σαμαρείτιδος, εὐφυέστατα πάλιν ὁ Σωτῆρ’ παραιτεῖται μὲν + τὸν ἐν ῥήμασι κόμπον, ὅτι μείζων ὑπάρχοι σαφῶς οὐκ εἰπὼν, +ἀπὸ δὲ τῆς τῶν πραγμάτων ποιότητος δοκιμάζειν ἀναπείθει +τὸν προύχοντα. διάτοι τοῦτο καὶ ἀσύγκριτον οὖσαν τῶν +νοητῶν ὑδάτων πρὸς τὰ ἐν αἰσθήσει καὶ γεωδέστερα τὴν διαφορὰν +ἐπιδεικνύει λέγων Πᾶς ὁ πίνων ἐκ τοῦ ὕδατος τούτου + διψησει πάλιν, ὁ δὲ τῶν ἐμῶν, φησὶν, ὑδάτων ἐμφορησάμενος, +οὐχ ὅπως τοῦ διψῆν ἔτι κρείττων ἀποφανθήσεται, d +ἁλλ’ ἕξει πηγὴν ἐν ἑαυτῷ πρὸς ζωὴν αἰώνιον ἀποτρέφειν +ἰσχύουσαv. οὐκοῦν ὁ τὰ μείζω δωρούμενος ἐν μείζοσιν +ἔσται, φησὶ, τοῦ τὸ ἔλαττον ἔχοντος, καὶ τὴν αὐτὴν οὐκ + ἀποίσεται δόξαν τῷ νικῶντι τὸ ἡττώμενον.

+

Ἰστέον δὲ πάλιν, ὡς ὕδωρ ἐν τούτοις τὴν τοῦ Ἀγίου +νεύματος χάριν ὁ Σωτῆρ’ ἀποκαλεῖ, ἧς εἴπερ τις γένοιτο +μέτοχος, ἀναπηγάζουσαν ἕξει λοιπὸν ἐν ἑαυτῷ τῶν θείων +μαθημάτων τὴν χορηγίαν, ὡς μηκέτι μὲν αὐτῷ τῆς παρ’ e + ἑτέρων νουθεσίας ἐνδεῖν, ἐξαρκεῖν δὲ μᾶλλον εἰς τὸ δύνασθαι +3. τὸ ἥμισυ φυλῆς Ἐφραΐμ] τοιόσοι τῆς Ἐφρὲμ φυλῆς Β. 6, ἀνεδείματο Β. +ἐδείματο Ed. 15, ὑπάρχοι Β. Ι. Cord. ὑπάρχει Ed. 24. παρέχοντος Cord. +25. ἡττώμενος Ι. Cord. ὁ ἡττώμενος a. 28. λοιπὸν ἔξει Β. invitis Catenis. + + +ῥᾳδίως παρακαλεῖν, τοὺς οἷσπερ ἃν γένοιτο διψῆν τὸν θεῖόν +τε καὶ οὐράνιον λόγον, ὁποῖοί τινες ἦσαν κατὰ τὸν παρόντα +βίον καὶ ἐπὶ γῆς ἔτι πολιτευόμενοι, ἅγιοί τε προφῆται καὶ +ἀπόστολοι, καὶ οἱ τῆς ἐκείνων κληρονόμοι λειτουργίας, περὶ +Es.xii.3. ὧν γέγραπται “Καὶ ἀντλήσατε ὕδωρ μετ’ εὐφροσύνης ἐκ +“τῶν πηγῶν τοῦ σωτηρίου.”

+

Δός μοι τοῦτο τὸ ὕδωρ, ἵνα μὴ διψῶ μηδὲ ἔρχωμαι ἐναθάδε + ἀντλεῖv. λέγει αὐτῆ ὁ Ἰησοῦς.

+183 Α. a

Μόνα πάλιν τὰ συνήθη καὶ λαλεῖ καὶ φαντάζεται, συνίησι +δὲ ὅλως τῶν λεγομένων οὐδέν· ἐν δὲ τῷ μικρῶν ἀπαλλάττεσθαι +πόνων, ὅλην ἕξειν οἴεται τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν τὴν +φιλοτιμίαν, καὶ ἐν τῷ μηκέτι διψῆν, τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος +ὁρίζει τὸ μέτρον, οὐδ’ ὅσον ἐν ἐννοίαις ψιλαῖς δεχομένη τὰ +ὑπερκείμενα.

+

Ὕπαγε φώνησον τό ἄΘρα σου κὼ ἐλΘὲ ἐνθάδε.

+

Ἠν ἄρα καλῶς τε καὶ οὐκ ἐψευσμένως εἰπεῖν, ὅτι θήλειαί + πὼς εἰσὶ θηλειῶν αἱ φρένες, καὶ μαλακὸς ἐνῴκισται νοῦς +γυναιξὶν, οὐδαμόθεν ἔχων τὸ δύνασθαί τι συνιέναι γοργῶς· +εὐμαθεστέρα δέ πὼς ἡ ἀνδρῶν ἐστι φύσις, καὶ πολὺ πρὸς +λόγους ἑτοιμοτέρα, διεγηγερμένον εἰς νῆψιν καὶ ἵν οὕτως +εἴπω θερμόν τε καὶ ἀπηρσενωμένον ἔχουσα τὸν νοῦv. διὰ +ταύτην οἶμαι τὴν αἰτίαν τὸν ἄνδρα καλεῖν τῷ γυναίῳ παρεκελεύτο +λεληθότως ἐλέγχων, ὡς ἀμαθεστάτην μὲν ἔχοι τὴν +καρδίαν, τοῖς δὲ εἰς σοφίαν λόγοις ἀμεταχείριστον, ὁμοῦ ’δε +c τι καὶ ἕτερον ἐπὶ τούτῳ κάλλιστον οἰκονομῶν.

+4. κληρονόμοι] πολιτευόμενοι κληρονόμοι Β. 10, δ’ D. μικρῶν] τῶν +μακρῶν Cord., sed nihil diversitatis notavi in a. ii. ἡμῶν assumptum ex +Catt. 12. διψᾶν Cord. 13. ἐν assiimjitum ex B.a. 14. ὑπερκείμενα +Β. Catt. ὑπερκόσμια Ed. 18. συνεῖναι Cord. 20. διεγηγερμένη +mendose Cord. 21. ἀπηρτισμένον Cord. ἀπηρσενωμένον habet a. + + +

Λέγει αὐτῷ ἡ γυνή Ἄνδρα οὐκ ἔχω. λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς +Καλῶς εἶπες ὅτι ἄΘρα οὐκ ἔχω· πέντε τὰρ ἄνδρας ἔσχες, +κω ὔ, ὃ ἔχεις οὐκ ἔστι θοῦ ἀνήρ· τοῦτο ἀληθὲς εἴρηκας. +’λεγε αὐτῷ ἡ γυνή.

+

Καὶ τίνι λοιπὸν οὐκ ἂν εἴη καταφανὲς, ὡς οὐκ ἠγνόει μὲν +ὁ Σωτὴρ του κατὰ νόμου συνῳκηκότος ἔρημον ὑπάρχειν +αυτην, πρόφασιν δὲ τοῦ ἀνακαλύψαι τὰ κεκρυμμένα τὴν τοῦ +μὴ ὅντος ἀνδρὸς ἐποιήσατο ζήτησιν; ἦν γὰρ ἦν οὕτω μόλις d +ὠφελῆσαι θαυμάζουσαν οὐκέτι λοιπὸν ὡς ἕνα τῶν καθ’, + ὴμᾶς, ἀλλ’ ὡς, ὑπὲρ, ἄνθρωπον ἤδη διὰ τοῦ παραδόξως +εἰδέναι τὰ ἐν αὐτῇ. ἀποδέχεται δὲ χρησίμως ἄνδρα λέγουσαν +ουκ εχειν, καίτοι, τοσούτοις συνεφθαρμένην· οὐ γὰρ σύνοδος +ἐκ φιληδονίας, ἀλλ’ ἡ κατὰ νόμον συναίνεσις καὶ σύνδεσμος +ἐξ ἀγάπης καθαρὰς ’τον ἀκατηγόρητον ἀποτελοῦσι γάμον.

+

κόρε, Θεωρῶ ὅτι προφήτης εἰ σύ.

+

ΜόΛις ἀναλάμπει πρὸς νῆψιν, καὶ πάλιν οὔπω τελείαν +προφητην γὰρ κα,λεῖ τὸν προφητῶν Δεσπότηv. πλὴν· +αμεινων ἥ προτερον ἀνεδείχθη κατὰ βραχὺ, κατ’ οὐδένα μὲν +τρόπον πρὸς τοὺς ἐλέγχους ἀσχάλλουσα, τὴν δὲ ἀπὸ τοῦ + σημείου δύναμιν εἰς ὠφέλειαν ἁρπάζουσα, καὶ μαλακῆς μὲν +οὔτως ἐκβαίνουσα φρενὸς, μετρίως γεμὴν εἰς νεανικὸν ἀναβαίνουσα +νοῦν, καὶ τῆς καρδίας τὸν ὀφθαλμὸν εἰς ἀήθη a 184 Α. +πραγμάτων θεωρίαν ἐκτείνουσα. ἐφ’ ᾧ δὴ μάλιστα θαυμάζειν +ἀκόλουθον τὴν του Σωτῆρος ἡμῶν ἀνεξικακίαν τε ὁμοῦ + καὶ δύναμιν, καὶ τὰς ἀπαιδεύτους διανοίας εἰς ἀξιάγαστον +ἔξιν εὐκόλως μεταρρυθμίζοντος.

+2. εσχες] Renqua, ut vid. om. B. 6. νόμου B. Cord. νόμον Ed. Statim συνῳ- +κατῳκ. Ed. 7. προφάσει Cord. 8. Assumpta μὴ ὄντος ἦν alt. ex a. Cord. + + +

Οἱ πατέρες ἡμῶν ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προσεκύνησαν, καὶ ἡμεῖς +λέγετε ὅτι ἐν Ἰεροσολύμοις εστίν ὁ τόπος ὅπου προσκυνειν + δεῖ. λέγει αὐτῆ ὁ Ἰησοῦς.

+b +

Προφήτην ὄντως ὑπάρχειν καὶ Ἰουδαῖον οἰηθεῖσα τὸν +κύριον, τοῖς ἐπιχωρίοις ἔθεσι πολὺ δὴ λίαν ἐναβρύνεται, καὶ +τῆς Ἰουδαίων ὑπονοίας βεβουλεῦσθαι τὰ κρείττω τοὺς Σαμα- +ρείτας διισχυρίζεται. Ἰουδαῖοι μὲν γὰρ παχυτέρας ἔτι τὰς +περὶ τῆς θείας τε καὶ ἀσωμάτου φύσεως διαλήψεις δεχόμενοι, +ἐν μόνοις τοῖς Ἱεροσολύμοις, ἤτοι Σιῶν τῇ γείτονι +c χρῆναι προσκυνεῖσθαι τὸν ἐπὶ πάντας Θεὸν διετείνοντο, ὡς +ὅλης ἅπαξ τῆς ἀρρήτου καὶ ἀκαταλήπτου φύσεως καταλυούσης +ἐκεῖσε, καὶ χειροποιήτοις ἐναποκλεισθείσης ναοῖς. +διὸ δὴ καὶ λίαν ἀσυνετοῦντες ἐπὶ τούτῳ διὰ τῆς τῶν πρὸ· +Acta SS. Ap. vii. 49 ex Es. lxvi. 1. φητῶν ἠλέγχοντο φωνῆς, τοῦ Θεοῦ λέγοντος “Ὁ οὐρανός +“μοι θρόνος, ἡ δὲ γῆ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν μου· ποῖον +“οἶκον οἰκοδομήσετέ μοι, λέγει κύριος, ἢ τίς τόπος τῆς +“καταπαύσεως μου;" Σαμαρεῖται δὲ πάλιν οὐ πόρρω τῆς +Ἰουδαίων ἀμαθίας κείμενοι, χώραν τε ὁμοῦ καὶ ἀπαιδευσίαν +d ἔχοντες ὅμορον, ἐν ὄρει τῷ Γαρίζειν οὕτω καλουμένῳ, καὶ +προσεύχεσθαι δεῖν καὶ προσκυνεῖν οἰόμενοι, τὸ γελᾶσθαι +δικαίως οὐ διαφεύγουσι. γέγονε δὲ καὶ αὐτοῖς τῆς ἀνοίας ἡ +πρόφασις, τὸ δεδόσθαι τὴν εὐλογίαν ἐν ὄρει Γαρίζειν, καθὼς +Deut. xxvii. 12. ἐν τῷ Δευτερονομίῳ γεγραμμένον εὑρίσκομεv. ταύτην ἡ +γυνὴ τῷ Σωτήρι’ τὴν ζήτησιν, ὥς τι μέγα καὶ δυσκατάληπτον +πρόβλημα προίσχεται λέγουσα Οἱ πατερες ἡμῶν ἐν +τῳ ὄρει τουτῳ προσεκυνησαν, καὶ τὰ ἐξῆς.

+7. τὰς om. a. habet Cord. 8. τε om. B. habet Cord. 11. ἄπαξ ὅλης +inverso ordine a. Cord. 12. ἐκεῖ Cord. 19. ἔχοντες ὅμορον hoc ordine +B. inverso ordine Cord. Ed. γαριζὶν (hic et infra) a, 21. αὐτοῖς B.D. Catt. +αὐτῆς Ed. διανοίας Α. Statim ἡ om. B. habet Cord. 25. λέγουσα] + +ὅτι Cord. 26, Hic collocat capitis sequentis titulum B, quein tamen non +secutus, quvim in capitutn tabula, caput illud versui sequenti tribuit et B. + + +

Πίστευσόν μοι, γύναι, ὅτι ἔρχεται ὥρα ὅτε οὔτε ἐν Ἱεροσολύμοις e +οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προσκυνήσετε τῷ Παρτί.

+

Ὁμοῦ τῆς ἁπάντων ἀμαθίας καταψηφίζεται, μετατεθήσεσθαι +λέγων ἐπὶ τὸ ἀληθέστερον τῆς παρ’ ἀμφοῖν λατρείας + τὸ σχῆμα. οὐ γὰρ ἔτι, φησὶ, ζητηθήσεται τόπος, ἐν ᾧ δὴ +κυρίως οἰήσονται κατοικεῖν τὸν Θεὸν, ἀλλ’ ὡς τὰ πάντα +πληρουῦντι καὶ συνέχειν ἰσχύοντι “προσκυνήσουσι τῷ Κυρίῳ, Soph. ii. 11. +“ἕκαστος ἐκ τοῦ τόπου αὐτοῦ,’’ καθάπερ τις φησὶ τῶν a 185 Α. +ἀγίων προφητῶv. ὥραν δὲ καὶ καιρὸν τῆς τῶν τοιούτων + ἐθῶν μεταστάσεως, τὴν ἑαυτοῦ μετὰ σώματος ἐπιδημίαν ἐν +κόσμῳ φησίν.

+

Επιτήρει δὲ ὅπως ἀστειοτάτῃ τοῦ λόγου χρησάμενος +ἀγωγῇ πρὸς ἐννοίας τὰς περὶ Υἱοῦ ποδηγεῖ τοῦ γυναίου τὸν +νοῦν, (??) Πατέρα καλῶν τὸν Θεόν· πῶς γὰρ ἂν ὅλως νοοῖτο + Πατὴρ οὐκ ὄντος Υἱοῦ;

+1, Πίστευσόν Β. Πίστευέ Ed. 6. ὡς τὸ] ᾧ μετὰ Β. τὰ om. Cord. habet a +8, τῶν ἀγίων φησι inverso ordine Β. invitis Catt. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Ε. +b +

Ὅτι οὐκ ἐν τοῖς προσκυνοῦσίν ἐστιν ὁ Υἱὸς, ἧ Λόγος ἐστὶ καὶ Θεὸς, +προσκυνεῖται δὲ μᾶλλον μετὰ Πατρὸς.

+

Ὑμεῖς προσκυνεῖτε ὅ οὐκ οἴδατε· ἡμεῖς προσκυνοῦμεν ὅ +οἴδαμεν, ὅτι ἡ σωτηρία ἐκ τῶ Ἰουδαίων εστίν.

+

ΛΑΛΕΙ μὲν πάλιν ὡς Ἰουδαῖος καὶ ὡς ἄνθρωπος, τοῦτον +e καὶ νῦν ἀπαιτούσης τὸν τρόπον τῆς τοῦ πράγματος οἰκονομίας· +οὐδὲ γὰρ ἂν καιροῦ τοῦ πρέποντος ἀπεσφάλη Χριστος· +ἀπονέμει ’δε τι καὶ πλέον εἰς σύνεσιν ταῖς Ἰουδαίων λατρείαις. +Σαμαρεῖται μὲν γὰρ, ὡς ἐν ἁπλῷ τε καὶ ἀζητήτῳ +λόγῳ προσκυνοῦσι τὸν Θεόν· Ἰουδαῖοι δὲ, διὰ νόμου καὶ +προφητῶν τὴν τοῦ ὄντος γνῶσιν κατὰ τὸ ἐγχωροῦν δεχόμενοι. +διὰ τοῦτο Σαμαρείτας μὲν οὐκ εἰδέναι φησὶν, ἐξεπίστασθαι +δέ πὼς Ἰουδαίους, ἐξ ὧν καὶ ἀναδειχθήσεσθαι τὴν +σωτηρίαν, ἑαυτὸν δηλονότι διισχυρίζεται. ἀπὸ γὰρ σπέρματος +d Δαυεὶδ τὸ κατὰ σάρκα Χριστὸς, φυλῆς δὲ τῆς Ἰούδα +γέγονεν ὁ Δαυείδ. ἐν δὲ τοῖς προσκυνοῦσιν ἑαυτὸν κατατάττει +πάλιν ὡς ἄνθρωπος, ὁ μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, +πρός τε ἡμῶν καὶ τῶν ἁγίων ἀγγέλων προσκυνούμενος. +ἐπειδὴ γὰρ τὸ οἰκετικὸν περιεβάλετο σχῆμα, τὴν οἰκέτῃ +πρέπουσαν ἀποπληροῖ λειτουργίαν, οὐκ ἀπολέσας τὸ εἶναι +Θεὸς καὶ κύριος καὶ προσκυνητός· μένει γὰρ ὁ αὐτὸς εἰ καὶ +2, 3, om. Β., qui transponit ut supra notavi. 6. ὡς alt. assumptum ex B. +8. τοῦ Β. τε καὶ Ed. 9. τῆς Ἰουδαίων λατρείας Β. invitis Catt. 14. τοὺς +Ἰουδαίους Ed. invito Β. 15. ἑαυτὸν correxi sensu exigente. ἑαυτῶν Ed. +16. τοῦ pro τὸ Β. 17. αὐτὸν Β. invitis a. Cord. 18. τοῦ assumptum ex +B.a. Cord. 20. περιεβάλετο B.D. Catt. περιεβάλλετο Ed. 22. εἰ om. +B. habet Cord. + + +γέγονεν ἄνθρωπος, ἀποσώζων δὲ πανταχῆ τῆς μετὰ σαρκὸς +οἰκονομίας τὸν λόγον.

+

Κἂν μεγάλην ἴδης καὶ ὑπερφυᾶ τὴν ταπείνωσιν, θαυμαστὴς e +εἰσέρχου, μὴ κατήγορος, μὴ φιλεγκλήμων, μᾶλλον + δὲ μιμητής. τοιούτους ὁ Παῦλος ἡμᾶς ὁρᾶσθαι βούλεται +λέγων “τοῦτο φρονεῖτε ἕκαστος ἐν ὑμῖν αὐτοῖς ὃ καὶ ἐν Phil. ii. 5-8. +“ Χριστῷ Ἰησοῦ, ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν +“ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν +“δούλου λαβὼν, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ + “σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτόν.” ὁρᾷς +ὅπως ταπεινοφροσύνης ὑπόδειγμα γέγονεν ἡμῖν ὁ Υἱὸς ἐν a 186 Α. +ἰσότητι μὲν ὑπάρχων τοῦ Πατρὸς καὶ ἐν μορφῇ, καθὰ γέγραπται· +καταβεβηκὼς δὲ δι’ ἡμᾶς εἰς ἑκούσιον ὑπακοὴν καὶ +ταπείνωσιν; πῶς οὖν ἄρα τὸ τῆς ὑπακοῆς, πῶς δὲ τὸ τῆς + ταπεινώσεως ἔδει φαίνεσθαι σχῆμα, ἢ δηλονότι διὰ πραγμάτων +καὶ λόγων τῆς θεοπρεποῦς ἀξίας ὑποβεβηκότων, καὶ +πολὺ τὸ ἔλαττον ἐχόντων ἢ ἐν οἷσπερ ἦν γυμνὸς ἔτι παρὰ +Πατρὶ Λόγος, καὶ ἀσύμπλοκος τῆς τοῦ δούλου μορφῆς; ποῦ +γὰρ ὅλως αὐτὸν καταβεβηκέναι φήσομεν, εἰ μή τι καὶ τῶν b + παρ’ ἀξίαν ὑπομεῖναι δώσομεν; γέγονε δὲ πῶς ἐν ἀνθρώπων +ὁμοιώματι κατὰ τὴν τοῦ Παύλου φωνὴν, εἰ μὴ τὸ ἀνθρώποις +πρέπον ἐμιμήσατο; πρᾶγμα δὲ ἀνθρώποις πρεπωδέστατον ἡ +προσκύνησις, ὡς ἐν ὀφλήματος τάξει κατατιθεμένη τε καὶ +προσαγομένη πρὸς ἡμῶν τῷ Θεῷ. οὐκοῦν προσκυνεῖ μὲν ὡς + ἄνθρωπος, ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος, προσκυνεῖται δὲ ἀεὶ μετὰ +Πατρὸς, ἐπεὶ Θεὸς ἦν ἐστί τε καὶ ἔσται κατὰ φύσιν καὶ c +ἀληθινός.

+

Αλλ’ οὐκ ἀνέξεται πάλιν ὁ δι’ ἐναντίας, ἐκεῖνο δὲ λέγων +ἀνταναστήσεται Μἡ ξενίζου προσκυνεῖν ὅτε φαμὲν τὸν Υἱόν· +5. μωμητής (sic) Β. ἡμᾶς ὁ Παῦλος inverso ordine Β. 6. φρονεῖτε Β. φρονείτω +Ed. “al. φρονεῖτε” Ed. mg. τούτω φρονεῖτ’ (sic = φρονεῖτε et φρονείτω) D. +11. ἡμῶν Β. 15. δηλονότι] + ὁ Ed. invito Β. (et ut vid. D.) διὰ τῶν Ed, +invito B. 18. Πατρὶ] πατρὸς Β. πατρὶ Β mg. 20. δὲ assuinptum ex Β. +23. κατατιομένη (sic) Migne. 24. πρὸς Β. παρ’ Ed. 26. ἦν assumptum +ex Β. 29. ἀνταναστήσεται Β. ἀναστήσεται Ed. + + +οὐ γὰρ οὕτως οἰόμεθα χρῆναι προσκυνεῖν αὐτὸν τῷ Πατρὶ, +ὥσπερ οὖν ἀμέλει καὶ ἡμᾶς ἣ καὶ ἀγγέλους τυχὸν, ἀλλ’ +ἐξαίρετός τις ἐστὶν ἡ Υἱοῦ προσκύνησις, καὶ πολὺ τῆς παρ’ +ἡμῶν ἐν ἀμείνοσι.

+

Τί οὖν πρὸς ταῦτα πάλιν ἐροῦμεν ἡμεῖς; Ὡς ἀξιολογωτάτην, +ὦ ἄνθρωπε, περιτιθεὶς τῷ Μονογενεῖ τὴν δουλείαν, +d καὶ οἰκετικὸν ἀξίωμα τοῖς ἐξ ἀπάτης καταχρυσώσας λόγοις +τισὶν, οἴει παρακρουόμενος. παῦσαι δοξάζων ἐν ἀτιμίᾳ τὸν +infra v. 23. Υἱὸν, ἵνα μείνῃς τιμῶν τὸν Πατέρα· “Ὁ γὰρ μὴ τιμῶν τὸν +“Υἱὸν, οὐδὲ τὸν Πατέρα τιμᾷ,” καθὰ γέγραπται. τί γὰρ +εἶπε μοι πρὸς ἐλευθερίαν ὀνήσει τὸν Μονογενῆ, τὸ ἐξαίρετον +παρ’ ἡμᾶς ποιεῖσθαι τῷ Πατρὶ τὴν προσκύνησιν; ἕως γὰρ +ἂν ἐν τοῖς προσκυνοῦσιν εὑρίσκηται, δοῦλος ἔσται πάντως, +καὶ εἰ νοοῖτο προσκυνητὴς ἐξαίρετος, διοίσει δὲ τῶν κτισμάτων +e κατὰ μὲν τὸ εἶναι γενητὸς οὐδαμῶς, ὑπεροχαῖς δὲ +μόνον ταῖς ἄλλαις, ὥσπερ ἀνθρώπων ὁ Μιχαὴλ, ἢ καὶ ἑτέρα +τις τῶν ἁγίων καὶ λογικὴ δύναμις, ἧ τὸ μὲν προὔχειν τῶν +ἐπὶ τῆς γῆς οὐσιωδῶς ὁρᾶται προσπεφυκὸς, ἢ κατὰ τὸν τῆς +ἁγιότητος λόγον, ἢ καί τινι δόξης πλεονασμῷ, δόξαν οὕτω +τῷ πάντων ἀριστοτέχνῃ Θεῷ· τὸ γεμὴν τοῖς γενητοῖς +συντετάχθαι, κατὰ τὸν τοῦ πεποιῆσθαι λόγον, πρὸς τὰ ἄλλα +κοινόv. οὐκοῦν οὐδαμόθεν τὸ εἶναι γενητὸς ὁ ἐν Πατρὶ καὶ +ἐκ Πατρὸς φυσικῶς διαφεύξεται Λόγος, κἂν ἐξαιρέτως λέγηται +187 Α. a προσκυνεῖv. εἶτα πῶς Υἱὸς ἔτι τὸ ποιηθὲν, ἢ πῶς +κατὰ φύσιν κύριος ὁ δοῦλος καὶ λάτρης; οἶμαι γὰρ ἔγωγε +τὸ μὲν βασιλικόν τε καὶ δεσποτικὸν ἐν τῷ προσκυνεῖσθαι +διαλάμπειν ἀξίωμα· τὸ δὲ οἰκετικόν τε καὶ δουλοπρεπὲς ὁρίζεσθαι +μέτρον ἐν τῷ προσκυνεῖν, τῷ γὰρ ὑποπίπτειν +3, ἐστὶν om. Β. Υἱοῦ assumptum ex Β. 6. ὦ assumptum ex Β. +8. λῆσιν pro τισὶν Β. 10, καθὰ Β. καθὼς Ed. 11, ὀνήσει] νοήσει Β. +12. παρ’ ἡμᾶς ποιεῖσθαι hoc ordine Β. Statim τῷ Πατρὶ assumptum ex Β. +13, εὑρίσκεται Β. 16, ἢ om. Β. 17, ἁγία pro τῶν ἁγίων Β. +20, ἀριστοτέχνα B.D. Statim Θεῷ assumptum ex Β. D. τὸ γεμὴν D. τὸ μέν +οὖν Β. τότε μὴν Ed. 22. ὁ post διαφεύξεται transponit Ed. invito Β. +25, κατὰ φύσιν Β. ἔτι Ed. 37. ὁρίζεσθαι μέτρον ἐν τῷ προσκυνεῖν hoc +ordine Β. ὁρίζεσθαι μέτρον post προσκυνεῖν tr, Ed. 28. ὑποπίπτειν Β. ὑποπίπτοντι +Ed. + + +ἡμᾶς οἴεσθαι δεῖν τὴν ὑπερκειμένην καὶ ἐπάνω πάντων ὁμολογοῦμεν +φύσιv. τοιγάρτοι καὶ πάση τῇ κτίσει διὰ τοῦ +πανσόφου προσεφωνεῖτο Μωυσέως “κύριον τὸν Θεόν σου b S.Matth iv. 10 e Deut. vi. 13. +προσκυνήσεις, καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις· ὥστε ὅτῳ + κατὰ φύσιν ἐστὶν ἡ δουλεία, καὶ ὑπὸ τὸν τῆς θεότητος +πίπτει ζυγὸν, τοῦτο δὴ πάντως καὶ ἀνάγκη προσκυνεῖν, καὶ +τῷ τῆς λατρείας ὑποκεῖσθαι σχήματι. ἐν μὲν γὰρ τῷ εἰπεῖν +κύριον, διορίζει τὸ δοῦλον, ἐν δὲ τῷ Θεὸν, τὸ πεποιημένον· +συνεπινοεῖται γάρ πὼς καὶ ἀντιδιαστέλλεται, τῷ μὲν κατὰ + φύσιν κυρίῳ τὸ δοῦλον, τῇ δὲ ἀγενήτῳ θεότητι τὸ παραχθὲν +εἰς γένεσιν.

+

Ὁ δὲ Υἱὸς ἀιδίως ὢν ἐν Πατρὶ καὶ κύριός τε ὑπάρχων ὡς +Θεὸς, πόθεν ἂν φαίνοιτο τὸ προσκυνεῖν ἐποφείλων, ἀπορῶ c +μὲν ἐπιδεικνύειν ἐγώ· φλυαρούντων δὲ πάλιν ἐκεῖνοι Προσκυνήσει, + φησὶν, ὁ Μονογενὴς τῷ Πατρὶ, οὔτε ὡς δοῦλος, +οὔτε ὡς ποίημα, ἀλλ’ ὡς Υἱὸς τῷ γεννήσαντι. παραληπτέον +οὖν ἄρα τὴν προσκύνησιν ἐν τῷ τῆς υἱότητος ὅρῳ, καὶ +χρῆναι πάντως ἐροῦμεν τὸν Υἱὸν προσκυνεῖν τῷ Πατρὶ, ὡς +ἐν τούτῳ τὸ εἶναι λαχόντα, καθάπερ οὖν καὶ ἡμεῖς ἐν τῷ + εἷναι ζῷα λογικὰ θνητὰ, νοῦ καὶ ἐπιστήμης δεκτικὰ, ἢ τοῖς d +ἔξωθεν καὶ κατὰ νοῦν κινήμασι καὶ μόναις ταῖς ἐκ θελημάτων +ῥοπαῖς ἐπιτρέψομεv. εἰ μὲν γὰρ ἐνέσπαρται κατὰ +φύσιν τῷ Μονογενεῖ τὸ χρῆναι πάντως καὶ ὡς ἐξ ἀνάγκης +προσκυνεῖν, οὕτω τε νοοῦσι καὶ λέγουσι, πῶς οὐ γυμνῶς εἰς + αὐτὸν δυσσεβοῦντες ἁλώσονται τὸν Πατέρα; πᾶσα γὰρ καὶ +αὐτὸν ἀνάγκη νοεῖσθαι τοιοῦτον, ἐπείπερ καὶ εἰκὼν αὐτοῦ καὶ +χαρακτὴρ αὐτοῦ ἐστιν ὁ Υἱὸς, καὶ ὅσαπερ ἂν ἐν ἀπαραλλάκτοις +ὑπάρχοι τοῖς ὁμοιώμασι, ταῦτα δὴ πάντως κατ’ +οὐδὲν ἀλλήλων διοίσει. εἰ δὲ ἐν μόνῳ κεῖσθαί φασι τῷ e +1, δεῖν Β. δεῖ Ed. ὁμολογοῦμεν Β. ὁμολογουμένην Ed. 8. Θεῷ Β +13. πόθεν Β. ὅθεν Ed. 19. τὸ om. Β. 20, λογικὰ] + καὶ Ed. invids B.D +atim καὶ assumptum ex Β. μόναις assuraptum +ρ om. Β. 26. καἰ prius om. Β. 27. αὖ +ὑπάρχῃ Β, 29. ἀλλήλων assumptum ex Β. +ἔνδοθεν +21. ἔξωθεν Β. Statim καὶ assumptum ex Β. μόναις assuraptum ex Β. 22. ἐπιτρίψομεν +Β. γὰρ om. Β. 26, καὶ prius om. Β. 27. αὐτοῦ assumptum +ex Β. 28. ὑπάρχῃ Β, 29. ἀλλήλων assumptum ex Β. + + +θελῆσαι τὸν Υἱὸν προσάγειν τῷ Πατρὶ τὴν προσκύνησιν, +στοχασταὶ μᾶλλόν εἰσιν ἢ τῆς ἀληθείας ἐπιστήμονες. τί δ +ἂν κωλύσαι καὶ ἑτέρους εἰπεῖν, ῥιψοκίνδυνόν τινα πλαττομένους +εὐσέβειαν, ὅτι θελητὸν τῷ Πατρὶ προσκυνεῖν τῷ Υἱῷ, +καίτοι κατὰ φύσιν οὐκ ὄντι προσκυνητῇ; Ἀλλ᾿ αὐτὸ, φησὶ, τὸ +πρέπον, τὸ μὲν τοῦ Πατρὸς ὑπεξελεῖται πρόσωπον, ὑποθήσει +δὲ τῷ πράγματι τὸν Υἱὸν, οὐκ ἀβούλητον ἔχοντα τὸ προσκυνεῖν +τῷ Πατρί.

+188 Α. a

Τί φὴς, ὦ οὗτος; πάλιν ἡμῖν ὡς ἐξ ἀδύτων, ἤτοι τριπόδων +Ἑλληνικῶν, ἀναφέρεις τὰς μαντείας, ἢ κατ’ ἐκεῖνον ἔρχῃ +Hier. xxxvi. 24. Ib. xxiii. 16. “τὸν ἐλαμίτην Σαμέαν’’ τὰ ἀπὸ καρδίας ἐρευγόμενος σῆς, +καὶ οὐκ ἀπὸ στόματος κυρίου; τὸ δὲ πρέπον ἡμῖν, +ἀκαταγώνιστον ἐν τούτοις, ἀντεξάγων οὐκ ἐρυθριᾷς; ἢ γὰρ +οὐκ οἴη πρέπειν τὸν ὄντα κατὰ φύσιν Θεὸν, Θεὸν ἔχειν τὸν +ἐξ αὐτοῦ γεννηθέντα Λόγον καὶ τὸν ᾧ προσκυνεῖ πᾶσα ἡ +κτίσις, προσκυνουμένου δὲ μᾶλλον ἢ προσκυνοῦντος Υἱοῦ +Πατέρα καλεῖσθαι καὶ εἶναι τῇ φύσει; ἀλλ’ οἶμαι τοῖς ὄντως +b σοφοῖς οὐκ ἀπᾴδοντα λέγειv. πῶς δὲ καὶ πρέπειν ὁριούμεθα +προσκυνεῖσθαι παρὰ τοῦ ἰδίου γεννήματος τὸν Πατέρα, +τοσαύτην ὑπομενούσης ζημίαν τῆς ἐπ’ ἀμφοῖν ὑπολήψεως; +πρῶτον μὲν γὰρ οὔτε ἐν ἰσότητι τῆς ἀξίας, οὔτε ἐν ἀπαραλλάκτῳ +τῆς φύσεως εἰκόνι τὸ μὴ προσκυνοῦν τῷ προσκυνοῦντι +κείσεται. προσκυνεῖ γὰρ ὡς ἐλάττων, καὶ οὐ ποσότητι +μετρητὸς τῇ κατά τι τῶν προσπεφυκότων· οὐ γὰρ ἐλάττων +ἔσται Θεὸς ἢ κύριος· ἀλλ’ ὡς ὅρῳ διαφέρων τῷ κατὰ τὸν +c τοῦ πῶς εἶναι λόγοv. εἶτα πῶς ἀληθὴς ἀναφανεῖται λέγων +Infra xiv. 9. “Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν Πατέρα;” πῶς δὲ +τιμᾶσθαί φησιν ἑαυτὸν οὐκ ἐν ἐλάττονι μοίρᾳ τοῦ Πατρὸς, +τὸ ἴσον οὐκ ἔχων ἐν δόξη κατά γε τὸν τοῦ προσκυνοῦντος +λόγον; εἶτα πρὸς τούτῳ. καὶ αὐτὸς ἡμῖν ὁ Πατὴρ οὐ τῆς +1. ἐθελῆσαι D. 3. κωλύσοι καὶ ἑτέρους hoc ordine Β. καὶ ἑτέρους κωλύσαι Ed. +4. εὐσέβειαν Β. εὐλάβειαν Ed. 11. σῆς assumptum ex D. 14. οἴῃ Β, +οἰήσῃ Ed. 15. προσκυνεῖ post κτίσις transponit Β. 16. Assumpta δὲ +ex Β., Υἱοῦ ex B.D. 22. τὸ μὴ προσκυνοῦν τῷ Β. τῷ μὴ Ed. 25. τῷ] +τοῦ Β. 20. ἀναφανεῖται ἀληθὴς inverso ordine Β. + + +τυχούσης ἀκοσμίας εἴσω γεγονὼς ὀφθήσεται. δόξα μὲν γὰρ +αὐτῷ τὸ γεννῆσαι τοιοῦτον, ὁποῖός περ ἂν ὑπάρχοι κατὰ +φύσιν αὐτός· ἐκ δὲ τῶν ἐναντίων αἶσχος οὐ μικρὸν ἑτερογενῆ +τε καὶ ἔκφυλον ἔχειν τὸν ἐξ ἑαυτοῦ, καὶ παθεῖν τι τοιοῦτον, d + ὃ καὶ αὐτὴ τῶν γενητῶν ἀπενάρκησεν ἡ φύσις. τίκτει γὰρ +ἑαυτῶν οὐκ αἰσχίονα τὰ τοῦ τίκτειν λαχόντα τὴν δύναμιν, +ὅρῳ καὶ βουλήσει τοῦ πάντων Δημιουργοῦ. “Ἐξενεγκάτω Gen. i. 11. +“γὰρ, φησὶν, ἡ γῆ βοτάνην χόρτου, καὶ ξύλον κάρπιμον +“φέρον σπέρμα κατὰ γένος καὶ καθ’ ὁμοίωσιν.’ οὐκοῦν ἐν + δευτέροις μὲν τῶν γενητῶν ἔσται τὸ θεῖον, εἴπερ ἐκεῖνα μὲν ἐν +τούτοις, τὸ δὲ οὐδαμῶς· ὃ δὲ πρέπειν τε ὁμοῦ καὶ διωρίσθαι +καλῶς ἐπὶ ταῖς ἐκ τῶν ὄντων διαδοχαῖς ἐπεψηφίζετο, τούτου e +δὴ καὶ μόνος ἁλώσεται διαμαρτών.

+

τίς ἃν οὖν, ὦ βέλτιστοι, λεγόντων ἀνάσχοιτο, πρέπειν + τῷ ἰδίῳ γεννήτορι προσκυνεῖν τὸν Υἱόν; ἐπειδὴ δὲ τοῖς παρ’ +ὑμῶν προστέθειται λόγοις, ὡς οὐδὲ ἀνεθέλητον τῷ Μονογενεῖ +τὸ πρᾶγμά ἐστι, καὶ ταύτην ἡμῖν ἐπιτειχίζετε τὴν +ἀναπόδεικτον ἀφορμὴν ἀπὸ μόνου λαβόντες τοῦ πρέποντος, +φέρε πάλιν ἐκ τῶν ἱερῶν γραμμάτων καὶ τοῦτο κατασκεψώμεθα, + ὅθεν οἶμαι μάλιστα προσήκειν θηρᾶσθαι σπουδάζειν +τὴν ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν ζητουμένων ἀπόδειξιv. οὐκοῦν ὁ μένα a 189 Α. +νόμος συντελεῖσθαι παρ’ ἑκάστου τῶν Ἰουδαίων τῷ ἐπὶ +πάντας ὄντι Θεῷ “τὸ ἥμισυ τοῦ διδράχμου” προσέταττεν, Exod. xxx. 13. +οὐκ ἀργυρολογίας ἐπινοήσας εὕρεσιν, οὐδὲ χρημάτων εἰκαῖον + ἐρανισμὸν, ἀλλὰ παίδευσίν τινα δι’ ἐναργεστάτων ὑπεμφαίνουσαν +τύπων· πρῶτον μὲν, ὅτι κύριός ἐστιν οὐδεὶς τῆς +ἰδίας κεφαλῆς, ἕνα δὲ οἱ πάντες κεκτήμεθα τῆ τῶν τελεσμάτων +καταθήκῃ πρὸς δουλείαν καταγραφόμενοι· εἶτα πρὸς +τούτοις τὰς ἐκ νοῦ τε καὶ πνευματικὰς καρποφορίας, ὡς ἐν + παχυτέρῳ πάλιν ζωγραφοῦσαν γράμματί τε καὶ πράγματι. b +2. ὄν περ inverso ordine Β. 3. ὁ αὐτός Β, 4. ἑαυτοῦ B,D. αὐτοῦ Ed, +8. ἡ γῆ, φησὶν inverso ordine Β. ξύλον] πᾶν ξύλον Ed. invito Β, 16. προστέθειται +Β. Migne. προστέθεινται Ed. ἀναθέλητον D. 20. θηρᾶσθαι σποῦ. +δάζειν post ἀπόδειξιν transponit Β. 26, ἐστὶν οὐδεὶς τῆς ἰδίας hoc ordine Β, +ἐστὶν post ἰδίας tr, Ed. + + +Prov. iii. 9. “ Τίμα γὰρ, φησι, τὸν Κύριον ἀπὸ σῶν δικαίων πόνων, καὶ +“ ἀπάρχου αὐτῷ ἀπὸ σῶν καρπῶν δικαιοσύνης· ὃ δὴ καὶ +γενέσθαι συμβέβηκε διὰ τῆς Εὐαγγελικῆς διδασκαλίας, τῆς +κατὰ νόμον ἤδη λατρείας συνεσταλμένης. οὐ γὰρ ἔτι ταῖς +ἔξωθεν δωροφορίαις θεραπεύειν οἰόμεθα δεῖν τὸν ἁπάντων +Κύριον, τὸ ἐξ ὕλης φθαρτῆς συντελεῖν ἐπειγόμενοι δίδραχμον· +Intra ver. 23. ἀληθινοὶ δὲ ὄντες προσκυνηταὶ, προσκυνοῦμεν ἐν +c πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ τῷ Θεῷ καὶ Πατρί. ταύτην ἐγκεκρύφθαι +τῷ νομικῷ γράμματι τὴν διάνοιαν ὑποτοπητέον.

+

Ὡς οὖν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ὁ κύριος ἦν, οἱ τοῦ διδράχμου +πρακτῆρες ἀνεπυνθάνοντο τοῦ Πέτρον λέγοντες +S. Matth. xvii. 24. “ Ὁ διδάσκαλος ὑμῶν οὐ τελεῖ τὰ δίδραχμα; εἰσελθόντα δὲ +Ib. 25. “ εἰς τὴν οἰκίαν, ὡς γέγραπται, προέφθασεν αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς +“ λέγων Οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς ἀπὸ τίνος λαμβάνουσι τέλη ἢ +“ κῆνσον; ἀπὸ τῶν υἱῶν αὐτῶν, ἢ ἀπὸ τῶν ἀλλοτρίων; +Ib 26, 27. εἰπόντος δὲ αὐτοῦ “Ἀπὸ τῶν ἀλλοτρίων, ἔφη ὁ Ἰησοῦς +d “ Ἄρα γε ἐλεύθεροί εἰσιν οἱ υἱοί· ἵνα δὲ μὴ σκανδαλίζωμεν +“ αὐτοὺς, πορευθεὶς εἰς θάλασσαν βάλε ἄγκιστρον, καὶ τὸν +“ ἀναβάντα πρῶτον ἰχθῦν ἆρον, καὶ ἀνοίξας τὸ στόμα αὐτοῦ +“ εὑρήσεις στατῆρα· ἐκεῖνον λαβὼν δὸς αὐτοῖς ἀντὶ ἐμοῦ καὶ +“ σοῦ. ” ὁρᾷς οὐκ ἀνεχόμενον ὑποτελῆ γενέσθαι τὸν Υἱὸν, +οὐδὲ ὡς ἕνα τῶν ὑπὸ τὸν τῆς δουλείας ζυγὸν, ὑπομεῖναι +πρᾶγμα δουλοπρεπές; εἰδὼς γὰρ τῆς ἑαυτοῦ φύσεως τὸ +e ἐλεύθερον ἀξίωμα, οἰκετικὸν οὐδὲν ἐποφείλειν τῷ Θεῷ καὶ +Πατρὶ διισχυρίζεται· “ Ἐλεύθεροι γάρ εἰσιν οἱ υἱοί ” φησιv. +πῶς οὖν οὐκ ἀνεθέλητον ἔχει τὴν δουλοπρεπῆ προσκύνησιν; +ὁ δὲ καὶ πρὸς μόνον ἀποναρκήσας τὸν τοῦ πράγματος τύπον, +4. ἐπὶ pro ἔτι Β. 11. λέγοντες Β. λέγοντος Ed. 12. τὰ δίδραχμα +Β. τὸ δίδραχμον D. Ed. 14. τίνος Β. in Es. 66 1 e, de recta fide 82 d in +editione Corameliana Α. S. 159 1 edita ubi p. 48. [utrumque a Tischendorfio +citatum.] in S. Luc. Hom. 88. p. 290. Hom. Pasch. xii. 181 e. τίνων Ed. et de r. +fide 1. c. ed. Rom. 1608 a quo ut vid. Aub. τίνων ad Herm. dial. iv. 515 d, +homiliae quod unns Dominus Jesus Christus fragmentum in Nik. Choniatis +Panopl. Dogm. Cod. Laur. Plut. ix. 24. fol. 141 v. Cod. Roe 22. in Bibl. Bodl. +fol. 177 V.] τέλη B.D. τέλος Ed. 17. γε assumptum ex B. σκανδαλίζωμεν +Β. σκανδαλίσωμεν Ed. 18. εἰς] + τὴν Ed. invito B. cf. Hom. Pasch. 1. c. ad +Herra. 1. c. 19. ἀναβάντα Β. cf. in Es. 1. c. ad Herm. 1. c. ἀναβαίνοντα Ed. + + +πῶς ἂν ταύτην ἔτι καταδέξαιτο τὴν ἀλήθειαν; ἢ γὰρ οὐχ +ὡς τέλος καὶ καρποφορίαν πνευματικὴν λογιούμεθα τὴν +προσκύνησιν, καὶ λατρείας εἶδος ὑπάρχειν ἐροῦμεν αὐτήν; +ἐπεὶ διὰ ποίαν ὁ νόμος αἰτίαν τῆ προσκυνήσει συνέδησε τὴν S.Matth. iv. 10. e Deut. vi. 13. + λατρείαν εἰπών “Κύριον κύριον τὸν Θεόν σου προσκυνήσεις, καὶ a 190 A. +“αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις.” πύλη γὰρ ὥσπερ τις ἐστὶ καὶ a 190 A. +ὁδὸς τῆς ἐν ἔργοις λατρείας ἡ προσκύνησις, ἀρχὴν ἔχουσα +δουλείας τῆς ὡς πρὸς Θεόv. διὸ δὴ καὶ πρός τινας ὁ +μελῳδός που φησί “Δεῦτε προσκυνήσωμεν καὶ προσπέ- Ps. xciv. 6. + “σωμεν αὐτῷ, καὶ κλαύσωμεν ἐναντίον κυρίου τοῦ ποιή- +“σαντος ἡμᾶς.” ὁρᾷς παρεπόμενόν τε καὶ συνεζευγμένον +τῷ προσκυνεῖν τὸ χρῆναι προσπίπτειν; οὗ τί ἂν γένοιτο +δουλοπρεπέστερον, παρά γε τοῖς ὀρθῶς δοκιμάζουσι τὰς τῶν +πραγμάτων ποιότητας, εἰπεῖν οὐκ ἔχω.

+

Εἰ δὲ ἐπιμένουσιν οἱ δι’ ἐναντίας ἐπ’ ἀθραύστοις ἔτι ταῖς b +ἀναισχυντίαις σοβαρευόμενοι, καὶ τῶν ἐπὶ τούτοις ἀπαιδεύτων +οὐ καταλήγουσι λογισμῶν, ἐπιδεικνύντων ἡμῖν ὅλην +τὴν ἁγίαν περινοστοῦντες γραφὴν προσκυνήσαντα τῷ Θεῷ +καὶ Πατρὶ τὸν Υἱὸν, ὅτε γυμνὸς ἦν ἔτι Λόγος, πρὸ τῶν τῆς + ἐνανθρωπήσεως χρόνων καὶ τοῦ τῆς δουλείας σχήματος. νῦν +μὲν γὰρ ὡς ἄνθρωπος ἀκατηγόρητον προσκυνεῖ, τότε δὲ, +οὐκέτι. ἀλλ’ οὐχ ἕξουσι μὲν ἐκ τῶν θείων τε καὶ ἱερῶν +ἐπιδεῖξαι τοῦτο γραμμάτων· στοχασμοὺς δὲ ἡμῖν καὶ σαθρῶν +ἐνθυμημάτων ἐπινοίας συναγείροντες, εὐλόγως ἀκούσονται c + “Πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς γραφὰς, μήδε’ τὴν δόξαν τοῦ S.Matth. xxii. 29. +Μονογενοῦς. ὅτι γὰρ ἧ μὲν Λόγος ἐστὶ καὶ Θεὸς οὐ προσκυνεῖ, +γεγονὼς δὲ καθ’ ἡμᾶς, καὶ τοῦτο παθεῖν ἀνθρωποπρεπῶς +κατεδέξατο διὰ τὴν οἰκονομίαν τὴν μετὰ σαρκὸς, οὐ +θύραθεν ἡμῖν ἡ πληροφορία ζητηθήσεται, διὰ δὲ τῶν αὐτοῦ + πάλιν εἰσόμεθα λόγωv. τί γὰρ δὴ καί φησι πρὸς τὴν ἐκ +1. ταύτην ἔτι Β. αὐτὴν Ed. 4. ὁ νόμος post προσκυνήσει tr. Β. 8. δουλείας +τῆς B.D. δουλείαν τὴν Ed. 17. ἐπιδεικνύτωσαν Β. 21. ἀκατηγόρητον +Β. ἀκατηγορήτως Ed. 24. συναγείροντες Β. συνείροντες Ed. 25. μηδὲ] ++ τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ καὶ Ed. Georg. Trap. invito Β. 20. ἐστὶ assumptuin +ex B.D. + + +d τῆς Σαμαρείας γυναῖκα; Υμέἰς προτκυνεῖτε ὅ οὐκ οἴδατε, ἡμεῖς +προσκονοῦμεν ὅ οἶδαμεv. ἆρ᾿ οὐχὶ παντὶ τῳ καὶ διὰ τούτου +καταφανὲς, ὅτι τῴ πληθυντοκῷ χρησάμενος ἀριθμῷ, καὶ τοῖς +ἐξ ἀνάγκης καὶ δουλεἰας προσκυνοὕσιν ἑαυτὸν ἐναριθμῶν, ὡς +e ἐν δούλη τῇ ἀνθρωπότητι γεγονὼς τὰ τοιαῦτά φησι; τί γὰρ +ἦν, εἴπέ μοι, τό κωλύον αὐτον εἰς οἰκεῖον πρόσωπον ἑλκύσαι +μοναδικῶς τὴν προσκύνησιν, εἰ νοεῖσθαι τὰρ ἡμῶν ἐπεθύμει +προσκυνητής; ἔδει γὰρ μᾶλλον εἰπεῖν Ἐγὼ προσκυνῶ ὁ +οἶδα, ἵνα τοῖς ἄλλοις ἀσύντακτος ὦν ἐφ᾿ ἑαυτῷ καὶ μόνῳ +τὴν τῶν εἰρημένων ἀρπάση δύναμιv. νυνὶ δὲ τό Ημεῖς +ἄριστά τε φησὶ καὶ λίαν ἀσφαλῶς, ὡς ἐν δούλοις ἤδη +κατατεταγμένος διὰ τὴν ἀνθρωπότητα, ὡς τοῖς προσκυνούσιν +ἐναρίθμιος, ὡς Ἰουδαίος διὰ τὴν χώραν.

+191 Α. a +

Ἀλλ᾿ ἐρχεται ὤρα καὶ νῦν ἐοτιν, ὅτε οἱ ἄληθινοι προσκυνητοι +προοκυνήουσι τῷ Πατρὶ ἐν πνεύμοτι καὶ ἀληθείᾳ. καὶ γὰρ + ὁ Πατηρ τοιούτους ξητεῖ τοὺς προσκυνούντος οὐτόv. πνεῦμα +ὁ Θεὸς, καὶ τοὺς προοκυνοῦνιας οὐτον ἐν πνεύματι καὶ + ἀληθείᾳ δεί προσκυνεῖv. λέγει αὐτῷ ἦ γυνή.

+

Σημαίνει μὲν τῆς, ἐαυτοὔ παρουσίας τὸν ἤδη παρόντα +καιρὸν, μετασκευασθήσεσθαι δὲ τοὺς τύπους φησὶν εἰς ἀλή- +b θειαν, καὶ τὴν τοῦ νόμου σκίαν εἰς λατρείαν πνευματικήν. +διὰ δὲ τῆς εὐαγγελικῆς παιδεύσεως εἰς εὐάρεστον τῷ Πατρὶ +πολιτείαν χειραγωγηθήσεσθαι λέγει τὸν αληθινὸν προσκυνητὴ, +τὸν ἄνρθωπον δηλονότι τὸν πνευματικὸν, ἐτοιμότερόν πως +εἶς οὐκειότητα τρέχοντα τὴν πρὸς Θεόv. πνεῦμα γὰρ ὀ Θεος, +ὦς πρὸς ἐνσώματον νεῖται φύσιv. διά τοι τοῦτο δικαίως +τὸν πνευματικὸν ἀποδέχετας προσκυνητὴν, οὐκ ἐν μορφώσει +καὶ τύποις φοροῦντα τῆς εὐσεβείας τὴν μόρφωσιν Ἰουδαϊκῶς, +c ἀλλὰ τοῖς μὲν ἐξ ἀρετῆς κατορθώμασιν εὐαγγελικῶς +4. καὶ om. B 7. ἐπεθύμει Β. ἐπιθυμί Ed. 13. Ἰουδαῖος Β. Ἰουδηίοις +Ed. 23 χειραγωγήσεσθαι Β. 25. τρἐχοντα] † πως Ed. iunito Β. +26. ἐνσώματον Β. σώματος Εd. 28. τῆς εὐσεβείας φοροῦντα inverbo ordiae B. +δύναμιν pro φμόρφωσιν Β. + + +διαλάμποντα, τῇ δὲ τῶν θείων δογμάτων ὀρθότητι τὴν ὄντως +ἀληθῆ πληροῦντα προσκύνησιν.

+

Οἴδαμεν ὅτι μεσίας ἔρχεται, ὁ λεγόμενος Χριστός· ὅταν ἔλθῃ +ἐκεῖνος, ἀναγγελεῖ ἡμῖν πάντα.

+

Ὥραν ἀφίξεσθαι καὶ καιρὸν, μᾶλλον δὲ ἤδη παρεῖναι, +διδάσκοντος τοῦ Χριστοῦ, καθ’ ὃν οἱ ἀληθινοὶ προσκυνηταὶ +τὴν ἐν πνεύματι λατρείαν προσοίσουσι τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, d +παραχρῆμα τὸ γύναιον εἰς τὴν λαλουμένην παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις +ἐλπίδα τοῖς ὑπὲρ ἕξιν ἀναπτεροῦται νοήμασιv. εἰδέναι + δὲ τὸν μεσίαν ὡς ἥξει κατὰ καιρὸν οἰκεῖον ὁμολογεῖ, καὶ +ἥξει μὲν ἐπὶ τίσιν, ἀκριβῶς οὐ φησὶν, ἀπεριεργάστους, ὡς +ἔοικε, τοὺς ἐπ’ αὐτῷ λαμβάνουσα θρύλους, ἅτε δὴ φιλόγελώς +τε καὶ φιλοσαρκοῦσα γυνή· οὐ μὴν ἠγνόησε παντελῶς, ὡς +ἀστειοτέρων μαθημάτων εἰσηγητὴς ἐπὶ τὸν Ἰσραὴλ ἀναδειχθήσεται, + καὶ τοῦτο δὴ πάντως ἐν τοῖς περὶ αὐτοῦ λόγοις e +εὑρίσκουσα.

+

Λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς Ἐγώ εἰμι, ὁ λαλῶ σοι.

+

Οὐ ταῖς ἀπαιδεύτοις ψυχαῖς ἢ καὶ ἀμαθέσι παντελῶς +ἑαυτὸν ἀνακαλύπτει Χριστὸς, ἀλλ’ ἐκείναις μᾶλλον ἐπιλάμπει + καὶ φαίνεται, αἵπερ ἂν εἶεν ἤδη πρὸς τὸ βούλεσθαί +τι μαθεῖν ἑτοιμότεραι, καὶ τῆς πίστεως τὴν ἀρχὴν ἐν ἁπλοῖς +ὠδίνουσαι λόγοις, πρὸς τὴν τῶν τελειοτέρων ἐπείγονται a 192 Α. +γνῶσιv. τοιαύτη τις ἡμῖν καὶ ἡ Σαμαρεῖτις ἀνεδείχθη γυνὴ, +παχύτερον μὲν ἤπερ ἐχρῆν τοῖς ὄντως θείοις προσβαλοῦσα + θεωρήμασιν, οὐ μὴν τοῦ βούλεσθαί τι καὶ νοεῖν ἐξῳκισμένη +παντελῶς. πρῶτον μὲν γὰρ αἰτήσαντι τῷ Χριστῷ τὸ ποτὸν, +προχείρως οὐ δίδωσι, παραλύοντα δέ πὼς, ὅσον ἧκεν ἀνθρωπίνως +εἰπεῖν, τὰς ἐπιχωρίους τῶν Ἰουδαίων συνηθείας καταθεωμένη, +τοὺς τῆς παραβάσεως προανεζήτει λόγους, μονονἰσηγητὴς +14. (sic) D. 18. ἢ om. Β. 19. ἑαυτὸν om. Β. 20. εἶεν +om. Β. 22. ἐπείγωνται Β. 24 ὄντως ante ἐχρῆν tr. Β. 28. Ἰουδαϊκῶν +Β. 29. προσανεξήτει Migne. + + +οὐχὶ διὰ τῆς ὑπομνήσεως εἰς ἐξήγησιν καλοῦσα τὸν Κύριον· +Supra ver. 9. Πῶς γὰρ σὺ, φησὶν, Ἰουδαῖος ὣν παρ’ ἐμοῦ πιεῖν αἰτεῖς +“γυναικὸς Σαμαρείτιδος οὔσης;” ἐπειδὴ δὲ, τοῦ τῆς κατηχήσεως +προϊόντος λόγου, καὶ προφήτην ὡμολόγει εἶναι λοιπὸν, +φάρμακον εἰς σωτηρίαν λαβοῦσα τὸν ἔλεγχον, ἑτέραν +Supra ver. 20. αὐτῷ προσῆγε τὴν πεῦσιν λέγουσα φιλομαθῶς “Οἱ πατέρες +“ἡμῶν ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προσεκύνησαν, καὶ ὑμεῖς λέγετε +c “ὅτι ἐν Ἱεροσολύμοις ἐστὶν ὁ τόπος ὅπου προσκυνεῖν δεῖ.᾿ +ἁλλ’ ἐδιδάσκετο τοῦτο πάλιν, ὡς ἥξει ποτὲ, μᾶλλον δὲ ἤδη +πάρεστιν ὁ καιρὸς, καθ’ ὃν οἱ ἀληθινοὶ προσκυνηταὶ τὸ ἐν +ὄρεσι τοῖς ἐπὶ γῆς προσκυνεῖν παρωσάμενοι, τὴν ὑψηλοτέραν +καὶ ἐν πνεύματι λατρείαν προσοίσουσι τῷ Θεῷ καὶ Πατρί. +μόνῳ δὲ πρέπειν ἀναθεῖσα τὰ κάλλιστα τῷ Χριστῷ, καὶ τὴν +ἔπι τοῖς ἀμείνοσι γνῶσιν τοῖς ἐκείνου χρόνοις τηρήσασα +“Οἴδαμεν, φησὶν, ὅτι μεσίας ἔρχεται, ὁ λεγόμενος Χριστὸς, +d “ὅταν ἔλθῃ ἐκεῖνος, ἀναγγελεῖ ἡμῖν πάντα.” ὁρᾷς ὅπως ἤδη +τὸ γύναιον εὐτρεπὲς εἰς τὸ πιστεύειν ἐγίγνετο, καὶ ὥσπερ +τινὰ βαθμῶν ἀναβαίνουσα θέσιν, ἐκ μικρῶν ἐρωτημάτων εἰς +ὑψηλοτέραν ἕξιν ἀναπηδᾷ; ἔδει τοίνυν αὐτῇ τρανοτέραις +μὲν ἤδη φωναῖς ἀπογυμνοῦν τὸ ποθούμενον, τὸ δὲ ἐν ἐλπίσι +σωζόμενον ἀγαθαῖς παρατιθέναι λοιπὸν ἐν ὄψει λέγοντα +Ἐγώ εἰμι ὁ λαλῶν σοι.

+

Ἐπιτρεπόντων τοιγαροῦν τοῖς νεήλυσιν, οἱ τὸ διδασκαλικὸν +e ἐν ἐκκλησίαις ἔχοντες ἐπιτήδευμα, τὸν τῆς κατηχήσεως +ἀναμασᾶσθαι λόγον, οὕτω τε λοιπὸν καταδεικνύντων αὐτοῖς +τὸν Ἰησοῦν, ἐκ μικρᾶς παιδαγωγίας ἐπὶ τὴν ἐντελεστέραν +τῆς πίστεως ἀναβιβάζοντες γνῶσιv. οἱ δὲ τὸν ἀλλογενῆ καὶ +οὕτω προσήλυτον ἁρπάζοντες, καὶ σκηνῆς μὲν εἴσω τῆς +ἐσωτέρας ποιούμενοι, θύειν δὲ ἀνίπτοις ἔτι χερσὶ τὸν ἀμνὸν +ἐπιτρέποντες, καὶ τῷ τῆς ἱερωσύνης καταστέφοντες ἀξιώματι +4, εἶναι λοιπὸν ὁμολγεῖ Β. 9. τοῦτο om. Β. 13. τὰ assumptum +ι +ex Β. 17. εὐπρεπὲς Β. ἐγένετο Β. 19 αὐτὴν Β. 21. ὄψεσιν Β. +24. ἔχοντες ἐν ἐκκλησίαις inverso ordine Β. 25. ἀναμασᾶσθαι Β.D. +ἀναμασσᾶσθαι Ed. + + +τὸν οὔπω κατηχούμενον, πρὸς μεγάλους ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως +εὐτρεπιζέσθωσαν λόγους. ἀρκεῖ γάρ μοι τοῦτο καὶ μόνον +εἰπεῖν.

a 193 Α. +

Καὶ ἐμ τούτω ἦλθον οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ.

27 +

Tέλος τῶν πρὸς τὴν γυναῖκα λόγων, ἡ τῶν μαθητῶν +παρουσία. σιωπᾷ γὰρ, φησὶ, λοιπὸν ὁ Χριστὸς, καὶ τὸν +θερμὸν τῆς πίστεως σπινθῆρα Σαμαρείταις ἐνθεὶς, ἐπιτρέπει +ταῖς ἐνδόσεσιν εἰς μεγάλην ἐξάπτεσθαι φλόγα. οὕτω νοήσεις +τὸ παρ’ αὐτοῦ λεγόμενον “Πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, S. Luc. xii. 49. + “καὶ τί θέλω εἰ ἤδη ἀνήφθη;”

+

Kαὶ ἐθαύμαζον ὥ μετὰ Γυναικὸς ἐλάλει.

b +

Kαταπλήττονται πάλιν οἱ μαθηταὶ τοῦ Σωτῆρος τὴν +ἡμερότητα, καὶ τὸν ὑφειμένον ἀποθαυμάζουσι τρόποv. οὐ +γὰρ δὴ κατά τινας τῶν ἐπ’ ἀκράτοις εὐλαβείαις ἠγριωμένων, + τὴν πρὸς γυναῖκα διάλεξιν ἀποφρίττειν ἀξιοῖ, ἐξαπλοῖ δὲ εἰς +ἅπαντας τὴν φιλανθρωπίαν, καὶ δι’ αὐτοῦ δεικνύει τοῦ +πράγματος, ὅτι δὴ πάντως εἷς ὑπάρχων Δημιουργὸς, οὐ +μόνοις ἀνδράσι τὴν διὰ πίστεως ἀπονέμει ζωὴν, ἀλλὰ καὶ +τὸ θῆλυ πρὸς αὐτὴν σαγηνεύει γένος.

c +

Κερδαινέτω πάλιν καὶ τοῦτο πρὸς ὑπογραμμὸν ὁ διδάσκων +ἐν ἐκκλησίαις, καὶ μὴ παραιτείσθω γυναῖκας ὠφελεῖν. +οὐ γὰρ θελήμασι τοῖς ἰδίοις, ἀλλὰ τῇ τοῦ κηρύγματος χρείᾳ +δεῖ πάντως ἀκολουθεῖν.

+

Οὐδεὶς μετῶ εἶπε Τί λαλεῖς; ἢ Τι ζητεῖς μετ’ αὐτῆς;

+

Μαθητῶν ἦν ἔργον ἐπιστημόνων, καὶ τὴν πρέπουσαν τῷ +διδασκάλῳ τιμὴν περισώζειν εἰδότων, μὴ περιέργοις ἐρωτήσεσιν d +εἰς ἐκτόπους δοκεῖν ὑπονοίας ἀποδημεῖν, ὅτι μετὰ γυναικὸς +ἐλάλει, αἰδοῖ δὲ μᾶλλον καὶ φόβῳ τὴν μὲν γλῶτταν +εἴργειν ὀδόντων ἐντὸς, περιμένειν δὲ μᾶλλον αὐτομολοῦντα + ζητεῖς +6. φησι assumptum ex Β. 24. τι λαλεῖς ἢ τί λαλεῖς μετ’ αὐτῆς D. +25. ἐπιστημόνων B.D. Migne. ἐπιστημένων Aub. 27. ἐπινοίας Β. + + +πρὸς λόγους τὸν κύριον, καὶ ἐθελούσιον αὐτοῖς προστιθέντα +τὴν ἐξήγησιv. θαυμαστέον τοιγαροῦν διὰ τούτων ἐφ’ ἡμερότητι +μὲν τὸν χριστὸν, ἐπὶ δὲ σοφίᾳ καὶ συνέσει τοὺς μαθητὰς +καὶ τῆ τοῦ πρέποντος γνώσει.

+e +28

Ἀφῆκεν ὁδὶ τὴν ὑδρίαν αὐτῆς ἡ γυνὴ κω ἀπῆλθεν εἰς +ὦι πόλιν.

+

Kρείττων ἤδη καὶ ὑψηλοτέρα φαίνεται τῶν εἰς τὸ σῶμα +φροντίδων, ἡ κατὰ τὴν ἐχθὲς καὶ τρίτην πολύανδρος οὖσα +γυνὴ, καὶ ἡ ψυχραῖς πολλάκις εὐάλωτος ἡδοναῖς, πλεονεκτεῖ +τῆς σαρκὸς τὴν ὡς ἐξ ἀνάγκης χρείαν, δίψης τε ὁμοῦ καὶ +ποτῶν ἀλογήσασα, πρὸς ἑτέραν ἕξιν διὰ τῆς πίστεως ἀνεχαλκεύετο. +194 Α. a ἀγάπην δὲ παραχρῆμα τὴν καλλίστην πασῶν +ἀρετὴν καὶ τὸν φιλάλληλον μελετῶσα τρόπον, ὅπερ αὐτῇ +πέφηνεν ἀγαθὸν, τοῦτο καὶ ἑτέροις ἐξαγγέλλουσα γοργῶς +δρόμῳ τῷ πρὸς τὴν πόλιν συντείνεται. ὑπεφώνει γὰρ ἐν +αὐτῇ, κατά γε τὸ εἰκὸς, ὁ Σωτῆρ’, καὶ λεληθότως κατὰ τὸν +S. Matth. x. 8. νοῦν ἐψιθύριζε λέγων “Δωρεὰν ἐλάβετε, δωρεὰν δότε.” +μανθάνωμεν διὰ τούτου μὴ ζηλοῦν μὲν ἐκεῖνον τὸν ὀκνόφιλον +Ib. xxv. 18. οἰκέτην, διά τε τοῦτο εἰς γῆν καταχωννῦντα τὸ τάλαντον, +b ἐπεργάζεσθαι δὲ μᾶλλον αὐτὸ σπουδάζωμεv. ὃ δὴ καὶ δρῶσα +καλῶς ἡ πολυθρύλητος αὕτη γυνὴ, κοινοποιεῖται τοῖς ἄλλοις +τὸ προσπεσὸν ἀγαθὸν, ὕδωρ μὲν, ὅπερ ἧκεν ἀρυσομένη, τῶν +πηγαίων οὐκέτι λαβοῦσα μαστῶν, οὐδὲ τὴν ἐκ γῆς ὑδρίαν οἴκοι +πάλιν ἀποκομίζουσα, θείᾳ δὲ μᾶλλον καὶ οὐρανίῳ χάριτι καὶ +πανσόφῳ τοῦ Σωτῆρος διδασκαλίᾳ τὰς τῆς διανοίας ἀποθήκας +ἐμπλήσασα.

+

Ιστέον ἐντεῦθεν, ὡς ἐν τύπῳ πάλιν καὶ γραφῇ, ὅτι μικρῶν +c δὴ λίαν ὑπερφρονοῦντες καὶ σωματικῶν, πολλαπλασίονά τε +1. προστιθέντα Β. περιτιθέντα Ed. 2. θαυμαστὸν D. 3. συνέσει +et σοφίᾳ inter se transponit Β. 8. ἐχθὲς Β. χθὲς Ed. 15. ὑποφωνεῖ Β. +16. γε et καὶ om. Β. 17. ἐψιθύριζε—ἐκεῖνον τὸν om. Β. Statim ὤφιλον οἰκέτιν +(sic) Β. τὸν ὀκνόφιλον τὸν (sic) Migne. 20. αὐτῷ D. 22. ἧκεν Β. ἦν Ed. +Statim ἀρυσομένη edidi. ἀρυομένη Β. ἀρρυσαμένη D. ἀρυσαμένη Ed. 23. οὐκ +ἐπιλαβοῦσα Β. ἐκ γῆς] ἐκ τῆς οἰκίαν (sic) Β. 25. ἀποθήκας B.D. ὐποθήκας +Ed. 27. κα γροφῇ πόλιν inverso ordine Β. + + +καὶ ἀμείνω τὰ παρὰ Θεοῦ ληψόμεθα. τί γὰρ ὕδωρ τὸ ἀπὸ +τῆς γῆς, ὡς πρὸς τὴν ἄνωθεν σύνεσιν;

+

Kαὶ λέγει τοῖς ἀνθρώποις Δεῦτε ἴδετε ἄνθρωπον ὃς εἰπέ μοι 29 +πάντα ἃ ἐποίησα· μήτι οὗτός εστιν ὁ Χριστός;

+

Ὢ παραδόξου μεταβολῆς, ὣ μεγάλης ὄντως καὶ θεοπεποῦς +ἰσχύος ἐπ’ ἀρρήτῳ διαφανοῦς τῷ θαύματι. τεχνῖτις +ἤδη πρὸς λόγους καὶ μυσταγωγὸς, ἡ συνιεῖσα μὲν οὐδὲν τῶν d +ἐν ἀρχῇ λεγομένων, διὰ δὲ τοῦτο δικαίως ἀκούσασα “Ὕπαγε Supra ver. 16. +“φώνησόν σου τὸν ἄνδρα καὶ ἐλθὲ ἐνθάδε. ὅρα γὰρ ὅπως + ἐντέχνως τὴν πρὸς Σαμαρείτας ἐποιεῖτο διάλεξιv. οὐκ εὐθὺς +εὑρηκέναι φησὶ τὸν χριστὸν, οὐδὲ ἐν πρώτοις αὐτοῖς εἰσφέρει +διηγήσ[εσ]ιν τὸν Ἰησοῦν· ἣ γὰρ ἂν καὶ διεπτύσθη +δικαίως, ὡς πολὺ μὲν τὸ μέτρον τῶν αὐτῇ πρεπόντων +ἀναβαίνουσα λόγων, οὐκ ἀγνῶτας δὲ τῶν αὐτῆς τρόπων + τοὺς ἀκροωμένους εὑρίσκουσα. προεξευμαρίζει τοιγαροῦν τῷ e +θαύματι, καὶ τῷ παραδόξῳ προκαταπλήξασα, λειοτέραν +ὥσπερ τῇ πίστει τὴν ὁδὸν ἀπεργάζεται. δεῦτε καὶ ἴδετε +φησι συνετῶς, μονονουχὶ θερμοτέραις βοῶσα φωναῖς Ἀρκέσει +καὶ μόνη πρὸς πίστιν ἡ θέα, καὶ πληροφορήσει + παρόντας ἀξιολογωτέροις τοῖς θαύμασιv. ὁ γὰρ γινώσκων +τὰ κεκρυμμένα, καὶ τὸ μέγα τοῦτο καὶ θεοπρεπὲς ἀξίωμα +λαχὼν, πῶς οὐκ ἐξ οὐρίας δραμεῖται πρὸς τὴν ὧν ἂν +βούλοιτο πλήρωσιν;

+a 195 Α. +

Ἐξῆλθον ἐκ τῆς πόλεως, κὼ ηρχοντο πρὸς αὐτόν.

30 +

Ἔλεγχος τῆς Ἰουδαίων σκληροκαρδίας ἡ Σαμαρειτῶν +εὐπείθεια, καὶ τὸ ἐν ἐκείνοις ἀπάνθρωπον ἐν τῇ τούτων +ἡμερότητι διαφαίνεται. καὶ ὁράτω πάλιν ὁ φιλομαθὴς τῆς +ἐν ἀμφοῖν ἕξεως τὴν διαφορὰν, ἵνα δὴ καὶ μάλα δικαίως +1. τὰ assumptum ex Β. 2. ὡς om. Β. 3. μοι assumptum ex B.D. +4. ἃ Β. ὅσα Ed. 6. τεχνῖτις B.D. τεχνίτης Ed. 11. αὐτοῖς Β. ἑαυτῆς Ed. +17. τῇ πίστει τὴν ὁδὸν] τὴν πίστιν τὴν ὅλην Β. 18. φωναῖς] θερμῶς φωναῖς Β. +22. ἐξ οὐρίας Β. ἐξ ἐξουρίας Ed. πρὸς τὴν] προσιν (= πρὸς ἢν?) Β. 23. βούλεται +Β. 24. ἐξῆλθον] + οὖν Ed. invito B. 27. τὴν pro τῆς D. + + +ἀποθαυμάζῃ τὸν Ἰησοῦν τῆς μὲν τῶν Ἰουδαίων ἀποδημοῦντα +b Συναγωγῆς, ἑαυτὸν δὲ μᾶλλον τοῖς ἀλλογενέσι δωρούμενον. +Ἰουδαίοις μὲν γὰρ ὅτι καὶ ἥξει καὶ ἐπὶ τίσιν ἀναφανεῖται +Χριστὸς, ὁ διὰ Μωυσέως διήγγελλε νόμος, προφητῶν δὲ ὁ +πάνσεμνος ἀνεκήρυττε χορὸς, καὶ μονονουχὶ παρόντα λοιπὸν +Es. xl. 9, 10. ἐπὶ θύραις ἐπεδείκνυε λέγων “ Ἴδου ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἰδοὺ +S.Matth. xi. 11. “ Kύριος· ” καὶ τελευταῖος ἐπὶ πᾶσιν ὁ μέγας “ ἐν γεννητοῖς +“ γυναίκων Ἰωάννης, ἤδη πεφηνότα καὶ συνδιαιτώμενον +Supra i. 29. φανερὸν καθίστη λέγων “ Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων +“ τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου.” καὶ τό γε πάντων παραδοξότερον, +c διὰ πολλῶν πραγμάτων δυνάμεως τε καὶ ἐξουσίας +θεοπρεποῦς ἑαυτὸν ὁ Σωτὴρ ἐξεκάλυπτε. τί δὴ λοιπὸν ἐπὶ +τούτοις οἱ πρὸς ἐκτόπους ἀχάλινοι μελετῶσι βουλάς; φονῶσιν +ἀδίκως, ἐπιβουλεύουσι δυσσεβῶς, φθονοῦσι δυστρό. +πὼς, γῆς τε καὶ πόλεως τῆς ἑαυτῶν ἐξελαύνουσι τὴν ζωὴν, +τὸ φῶς, τὴν ἁπάντων σωτηρίαν, τὴν εἰς βασιλείαν ὁδὸν, +τῶν πλημμελημάτων τὴν ἄφεσιν, τῆς υἱοθεσίας τὸν χορηγόν. +S.Matth. xxiii. 37, 38. d δία τοι τοῦτο δικαίως ἔφασκεν ὁ Σωτήρ “ Ἱερουσαλημ +“ Ἱερουσαλὴμ ἡ ἀποκτενοῦσα τοὺς προφήτας καὶ λιθοβο- +“ λοῦσα τοὺς ἀπεσταλμένους πρὸς αὐτὴν, ποσάκις ἠθέλησα +“ ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέκνα σου ὃν τρόπον ὄρνις ἐπισυνάγει +“ τὰ νοσσία ἑαυτῆς ὑπὸ τ ἃς πτέρυγας, καὶ οὐκ ἠθελήσατε· +“ ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν.’’ Σαμαρεῖται δὲ τῆς +Ἰουδαίων ἀπονοίας ἀναφαίνονται κρείττονες, καὶ τὴν ἐνοῦσαν +αὐτοῖς δυσμαθίαν ταῖς εὐπειθείαις νικήσαντες, ἑνὸς καὶ +e μόνου κατακούσαντες θαύματος, δρομαῖοι βαδίζουσιν ἐπὶ τὸν +Ἰησοῦν, οὐ ταῖς τῶν ἁγίων προφητῶν ἀναπεπεισμένοι φω- +3. καὶ priiis assumptum ex Β. 6. ἐδείκνυε Β. ὁ Θεὸς ὁ Θεὸς Β. +8. ἤδη οιη. Β. 10. τό γε B.D. τότε Ed. 12. ἐξεκάλυπτε. τί δὴ λοιπὸν] +ἐξε νοι +ἀποκάλυπτεν ἤδη λοιπὸν· Β. 13. ἐκτόπους] + ὀργὰς Β. Statim ἀχάλίνους Β. +14. φθονοῦσι D. φονοῦσι Ed. 16. ὁδὸν] + καὶ Ed. invito Β. 17. πλημμελημάτων +Β. πλημμελούντων Ed. 18. τοι assumptum ex Β. 19. ἀποκτένουσα +B.D. [ἀποκτενοῦσα Β.] ἀποκτείνουσα Ed. λιθοβολήσουσα Β. 21. ἐπισυνάγει +om. Β. (ut supra 150 c.) 23. ὑμῖν om. Β. ὑμῶν] + ἔρημος Migne. +τῶν pro τῆς Migne. 26. κατακούσαντες ὲθούμασαν δραμόντες βαδίζουσιν πρὸς +τὸ θαῦμα. ἐπὶ τὸν Ἰησοῦν οὐ ταῖς Β. alia manu ad Ἰησοῦν addit ἐπείγοντοι Β mg. + + +ναῖς, οὐ μωυσαϊκοῖς κηρύγμασιν οὐδὲ ταῖς Ἰωάννου δακτυλοδειξίαις, +ἁλλὰ μιᾶς αὐτοῖς ἐξηγουμένης, καὶ τοῦτο ἁμαρτωλοῦ, +γυναικός. εὐλόγως τοιγαροῦν τὴν ἐπ’ αὐτοὺς τοῦ +Σωτῆρος ἀποθαυμάζοντες ψῆφον, καὶ ἡμεῖς ἀναφθεγξώμεθα + “Δίκαιος εἶ κύριε, καὶ εὐθὴς ἡ κρίσις σου.”

Ps. cxviii. 137. +

Ἐν τῷ μεταξὺ ἠρώτων αὐτὸ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ λέγοντες 31 +῾Ραββὶ, φάγε. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς.

32 +

Οἰκονομεῖ μὲν ἄριστα τοῦ βιβλίου τὴν συγγραφὴν ὁ a 196 Α. +θεσπέσιος Εὐαγγελιστὴς, παραλιμπάνει δὲ οὐδὲν τῶν ὅσα + δὴ πάντως τοῖς ἐντευξομένοις ἔσεσθαι πιστεύει λυσιτελῆ. +ἄκουε τοίνυν ὅπως ἡμῖν ἀξιολογωτάτου πράγματος γεγονότα +πάλιν ὑπογραμμὸν εἰσφέρει τὸν Ἰησοῦv. οὐδὲν γὰρ οἶμαι +τεθεῖσθαι μάτην ἐν ταῖς τῶν ἁγίων συγγραφαῖς, ἀλλὰ καὶ +ὅπερ ἄν τις οἴηται μικρὸν, οὐκ εὐκαταφρόνητον ὠδῖνον ἔσθ’ + ὅτε τὴν ὠφέλειαν εὑρίσκεται. ἀρξαμένης τοιγαροῦν τῆς +Σαμαρειτῶν ἐπιστροφῆς, καὶ ὅσον οὐδέπω προσδωκωμένων b +αὐτῶν· ἤδει γὰρ ἥξοντας ὡς Θεός· ὅλος μὲν ἐξ ὅλου πρὸς +τὴν τῶν κεκλημένων σωτηρίαν συντείνεται, ποιεῖται δὲ λόγον +οὐδένα τῆς τοῦ σώματος τροφῆς, καίτοι καὶ κεκμηκὼς “ἐκ Supra ver. 6. + “τῆς ὁσοιποπίας, ” ὡς γέγραπται, ἵνα πάλιν διὰ τούτου τοὺς +ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ὠφελήσῃ διδασκάλους, καὶ καμάτου μὲν +παντὸς ἀναπείσῃ περιορᾶν, κρείττονα δὲ τῆς περὶ τὸ σῶμα +φροντίδος τὴν ἐπὶ τοῖς σωζομένοις ποιεῖσθαι σπουδήν· +“Οὐαὶ γὰρ, φησὶν ὁ προφήτης, οἱ ποιοῦντες τὸ ἔργον c Hier. xxxi. 10. + “Κυρίου ἀμελῶς.“ ἵνα τοίνυν μανθάνωμεν ἐν τοῖς τοιούτοις +μάλιστα καιροῖς ἀσιτεῖν εἰωθότα τὸν κύριον, ἐρωτῶντας +εἰσφέρει τοὺς μαθητὰς, καὶ μονονουχὶ προκυλινδούμενος, ἵνα +δὴ βραχύ τι τῶν πεπορισμένων, ὡς ἀπαραίτητόν τε καὶ +1. οὐδὲ Β. ἢ Ed. 5. εὐθὴς B.D. (156. 202.) εὐθεῖα Ed. 6. Ἐν] + δὲ +Ed. invito Β. 10. πιστεύειν, λυσιτελεῖ Β. 15. ἀρξαμένης B. ἀρξάμενος Ed. +17. ὅλως Β. invitis Catenis. 20. πόλιν διὰ τούτου hoc ordine Β. Cord. Cr, +πόλιν om. a. 24. Hanc citationis forraam videsis de Ad. 27 c a Parsons. +cit. qui addit “et ” addas in xii Proph. 826 fin. Hom. Pasch. xxiii. 290 b. +25. τοῖς om. B. 28. βραχύ τι lioc ordine B. + + +Supra ver. 8. ἀναγκαίαν ποιήσαιτο τροφήv. “ἀπεληλύθησαν γὰρ εἰς τὴν +“πόλιν ἵνα τροφὰς ἀγοράσωσιν,” ἃς καὶ παρῆσαν ἤδη +συγκομισάμενοι.

+d

Ἐγὼ βρῶσιν ἔλω φαγεῖν ἣν ὑμεῖς οὐκ οἴδατε. +Χαριέντως μὲν ὁ Σωτῆρ’ ἀπὸ τῶν ἐν χερσὶ πραγμάτων +ἐξυφαίνει τὴν ἀπόκρισιv. μόνον δὲ οὐχί φησιν ἐπεσκιασμένως, +ὡς εἴπερ εἰδεῖεν αὐτοὶ τὴν Σαμαρειτῶν ἐπὶ θύρας +οὖσαν ἐπιστροφὴν, ἐκείνης ἔχεσθαι μᾶλλον ὡς τρυφῆς, ἣ +σάρκα τρέφειν ἀνέπειθοv. ἐκ δὲ δὴ τούτου πάλιν ὅσην ἔχει +τὴν εἰς ἀνθρώπους ἀγάπην ἡ θεία φύσις ἔξεστι μαθεῖν· +τροφὴν γὰρ ὥσπερ ἡγεῖται καὶ τρυφὴν τῶν ἀπολωλότων τὴν +c εἰς σωτηρίαν ἀναδρομήν.

+33

Ἔλεγον ὁδὶ οἱ μαθητὰ πρὸς ἀλλήλους Μήτις ἤνεγκεν αὐτῷ +34 φαγεῖν; λέΓει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς.

+

Σκοτεινὸν ὄντα τὸν λόγον οὔπω συνέντες οἱ μαθηταὶ, τὰ +πολλάκις καθ’ ἑαυτοὺς ἐλογίζοντο γεγονότα, καὶ πρὸς τὰς +συνήθεις καταβαίνουσιν ἐννοίας, προσῆχθαι μὲν ὑπό του +τροφὴν ὑποπτεύοντες αὐτῷ, τιμιωτέραν ’δε πὼς ἢ καὶ ἡδίονα +τῆς παρ’ αὐτῶν συλλεγείσης ὑπάρχειν αὐτήν.

+197 Α. a +

Ἐμὸν βρῶμά ἕου ἵνα ποιήσω τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με +κω τελειώσω αὐτοῦ τὸ ἔργον.

+

Ὅλον ἀπορρήξας τοῦ λόγου τὸ κατακάλυμμα διαφανεστάτην +αὐτοῖς ἀνέδειξε τὴν ἀλήθειαν, ὡς δὲ ὅσον οὐδέπω +τῆς οἰκουμένης διδασκάλοις ἐσομένοις τύπον ἑαυτὸν εἰσφέρει, +συντόνου τε καὶ λίαν ἀρίστης σπουδῆς, τῆς ἐπὶ τὸ χρῆναι +διδάσκειν δηλαδὴ, καὶ τῆς ἀναγκαίας τοῦ σώματος χρείας +1. ἀπεληλύθησαν Β. ἀπελύθησαν Ed. 6. φησιν om. Β. 7. τῶν pro +τὴν Β. 8. ἐκείνης—τρυφῆς] ἐκείνην, δέχεσθαι μᾶλλον ὡς τροφὴν Β. 9. ἀνέπειθεν +Β. δὴ om. Β. 16. καθ’ ἑαυτοὺς ἐλογίζοντο γεγονότα hoc ordine Β. +γεγονότα ante καθ’ ἑαυτοὺς tr. Ed. 18. ἢ om. B. 22, κατακάλυμμα B.D. +κατάλυμμα Ed. 23. ἀνέδειξε B. ἀπέδειξε Ed. 24. διδασκάλοις ἐσομένοις +hoc ordine B. 26. ἀναγκαίας B.D. sed ἀναγκαίου suprascriptum codex +uterque. Forma utraque suprascr. in D. + + +δευτέραν ἀξίως ἐχούσης διὰ τοῦτο τὴν φροντίδα. βρῶμα +γὰρ εἶναι λέγων ἑαυτῷ θυμηρέστατον τὸ ποιῆσαι τὸ θέλημα b +τοῦ πέμψαντος αὐτὸν καὶ τελειῶσαι αὐτοῦ τὸ ἔργον, τῆς μὲν +ἀποστολικῆς λειτουργίας διαγράφει τὸ ἐπιτήδευμα, ποταποὶ + δὲ τὴν ἕξιν ὑπάρχειν ὀφείλουσι καταμηνύει σαφῶς. συντετάσθαι +γὰρ δὴ κατὰ τὸ εἰκὸς ἀναγκαῖον αὐτοὺς ἐπὶ μόνοις +τοῖς διδασκαλικοῖς φροντίσμασι, δεῖν δὲ τοσοῦτον ἀποφοιτᾶν +τῆς εἰς σάρκα τρυφῆς, ὡς μηδ’ αὐτὴν ἐσθ’ ὅτε προσίεσθαι +τὴν ὡς ἐξ ἀνάγκης θεραπείαν, διὰ μόνην ἐπιτελουμένην τὴν + τοῦ τεθνάναι παραίτησιν.

+

Καὶ ταῦτα μὲν ἡμῖν εἰρήσθω πρὸς τὸ παρὸν, ὡς εἰς τύπον c +καὶ ὑπογραμμὸν ἀποστολικῆς συντείνοντα πολιτείας· εἰ δὲ +χρὴ τοῖς εἰρημένοις καὶ δογματικώτερον προσβάλλοντας +εἰπεῖν, ἀπεστάλθαι φησὶ, δῆλον δὲ ὅτι παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ + Πατρὸς, ἢ κατὰ τὸν τῆς ἐνανθρωπήσεως τρόπον, καθ’ ὃν +ἐπέλαμψε τῷ κόσμῳ μετὰ σαρκὸς, εὐδοκίᾳ καὶ συναινέσει +τοῦ Πατρὸς, ἢ ὡς Λόγος ἐκ τοῦ γεννήσαντος νοῦ προκύπτων +τρόπον τινὰ καὶ πεμπόμενος καὶ τὸ δόξαν ἀποπληρῶν, οὐχ +ὡς ἀλλοτρίων θελημάτων παραληφθεὶς ὑπουργὸς, ἀλλ’ αὐτὸς d + ὑπάρχων ὁ μοῦ καὶ Λόγος ὁ ζῶν καὶ θέλημα τοῦ Πατρὸς +ἐναργέστατον, διασώζων ἑτοίμως τοὺς ἀπολωλότας. διὰ γάρ +τοι τοῦτο, καὶ τοῦ πεπομφότος αὐτὸν εἶναι τὸ ἔργον εἰπὼν, +αὐτὸς ὁρᾶται τελειωτής· πάντα γὰρ παρὰ Πατρὸς δι’ Υἱοῦ +ἐν Πνεύματι. ὅτι γὰρ καὶ Λόγος καὶ βουλὴ καὶ θέλημα καὶ + δύναμις τοῦ Πατρός ἐστιν ὁ Υἱὸς, εἶναι μὲν ἅπασι νομίζω +καταφανές· λυπεῖ δὲ οὐδὲν καὶ ἀπὸ τῆς θείας πιστώσασθαι +γραφῆς. οὐκοῦν ὁράτω μέν τις ὑπάρχοντα Λόγον ἐν τῷ e +“Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεὸν καὶ Supra i. 1. +“Θεὸς ἦν ὁ Λόγος. ὁράτω βουλὴν ἐν τῷ λέγειν, ὡς πρὸς + Θεὸν καὶ Πατέρα, τὸν μελῳδόν “Ἐν τῆ βουλῇ σου ὡδήἀξίως Ps. lxxii. 24. +1. assumptum ex Β. τὴν φροντίδα] τῆς χρείας τὴν φροντίδα Β. 8. τροφῆς +Β. ἐσθ’ ὅτε assumptum ex Β. Statim προΐεσθαι Β. 1 1, ἡμῖν ass. ex Β. +13. προσβάλλοντας Β. προσβαλόντας Ed. 15. ἤτοι a. τρόπον] λόγον a. +18. καὶ πεμπόμενος assumptum ex B.a. Cord. Cr. 20. ὁμοῦ assumptum ex B. +21. διασώζων ἑτοίμως hoc ordine B. 30. σου B.D. μου Ed. + + +“γησάς με, καὶ μετὰ δόξης προσελάβου με·” ὁράτω θέλημα +Ps. xxix. 8. πάλιν ἐν τῷ λέγειν αὐτόν “Κύριε ἐν τῷ θελήματί σου +“παράσχου τῷ κάλλει μου δύναμιν.” νευροῖ γὰρ τῶν +ἁγίων τὸ κάλλος, τουτέστι τὴν εἰς ἅπασαν ἀρετὴν εὐεξίαν, +τὸ ζῶν τε καὶ ἐνυπόστατον θέλημα τοῦ Πατρὸς, τουτέστιν ὁ +Υἱός. ὅτι γάρ ἐστι καὶ δύναμις, πάλιν ἐντεῦθεν συνήσεις +198 Α. a “Ἔντειλαι, φησὶν, ὁ Θεὸς τῇ δυνάμει σου, δυνάμωσον ὁ +Ps. lxvii. 29. “Θεὸς τοῦτο ὃ κατηρτίσω ἥμιv. ὅρας ἐν τούτοις ἀκρίβως +εὐδοκίᾳ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, σαρκωθεῖσαν αὐτοῦ τὴν δύναμιν, +τουτέστι τὸν Υἱὸν, ἵνα δυναμώση τοῦτο ὅπερ ἡμῖν +κατηρτίσατο σῶμα. εἰ μὴ γὰρ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, οὐδ’ ἃν +ὅλως τὴν ἀπὸ φθορᾶς ἀσθένειαν ἡ τῆς σαρκὸς ἀπεδύσατο +φύσις. αὐτὸς τοιγαροῦν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς τὸ ἀγαθὸν τοῦ +Πατρὸς θέλημα, τελειοῖ τὸ ἔργον αὐτοῦ, σωτηρία τοῖς πιστεύουσιν +εἰς αὐτὸν ἀναδεικνύμενος.

+b

Ἀλλ᾿ ἐρεῖ τις πρὸς τοῦτο τυχόν Εἰ αὐτός ἐστιν ὁ Υἱὸς +τὸ θέλημα τοῦ Πατρὸς, ποῖον ἀπεστάλη πληρώσων θέλημα; +δεῖ γὰρ ἕτερον εἶναι παρὰ τὸν πληροῦντα τὸ πληρούμενον. +τί οὖν ἄρα πρὸς τοῦτό φαμεν; ἀπαιτεῖ μὲν ὄντως τῶν +ὀνομάτων ἡ θέσις τῶν σημαινομένων τὴν ἑτερότητα, ἀδιαφορεῖ +δὲ πολλάκις ἐπὶ Θεοῦ, καὶ τὸ ἀκριβὲς ἐν τούτοις ὁ περὶ +τῆς ἀνωτάτω φύσεως παραιτεῖται λόγος. λαλεῖται γὰρ τὰ +περὶ αὐτῆς, οὐχ ὡς ἔχει πάντως ἁληθείας, ἀλλ’ ὅπως ἃν +c δύναιτο διερμηνεύειν ἡ γλῶττα, καὶ οὖς κατακροᾶσθαι τὸ +ἀνθρώπινοv. ὁ γὰρ ἐν αἰνίγματι βλέπων, ἐν αἰνίγματι καὶ +λαλεῖ. ἐπεὶ τί ποιήσεις ὅταν ὁ ἁπλοῦς ἡμῖν τὴν φύσιν +εἰσβαίνῃ διπλοῦς, διὰ τοῦ λέγειν περὶ τῶν ἐξ Ἰσραήλ Καὶ +Hier. xix. 5; xxxix. 35. τὰ τέκνα αὐτῶν διῆγον διὰ πυρὸς, “ὃ οὐκ ἐνετειλάμην αὐτοῖς +“καὶ οὐκ ἀνέβη ἐπὶ τὴν καρδίαν μου.” ἢ γὰρ οὐκ ἀνάγκη +1. κοὶ μετὰ δόξης προσελάβου με assumpta ex Β. 2. λέγει Aub. 4. εἰς +ἄασαν ἀρετὴν Β. ἅπασαν ἀρετῆς Ed. 8. κατηρτίσω Β. κατειργάσω Ed. 9. Πα. +τρὸς et Θεοῦ inter μ’ transponit Β. 14. σωτηρία B.a. σωτηρίαν Cord. Cr. Ed. +15. ἀναδεικνύμενος a. Cord. Cr. δεικνύμενος Β. δωρούμενος Ed. 16. τυχὸν πρὸς +τοῦτο inverso ordine Β. 21. περὶ assumptum ex B.a. 22. λαλεῖ a. +26. ἡμῖν ὁ ἁπλοῦς inverso ordine B. 27. τοῦ pro τῶν Migne. + + +τὴν καρδίαν ἑτέραν ὑπάρχειν παρὰ τὸν ἐν ᾧπερ ἐστι; καὶ +πῶς ἁπλοῦς ἡμῖν ἔτι νοηθήσεται Θεός; οὐκοῦν ἀνθρωπίνως +μὲν λαλεῖται τὰ περὶ Θεοῦ· νοεῖται δὲ οὕτως, ὡς ἂν ἁρμόττοι d +Θεῷ, καὶ τὸ μέτρον τῆς ἡμετέρας γλώττης τὴν ἐπὶ πάντας + οὐκ ἀδικήσει φύσιv. κἂν εὑρίσκηται τοιγαροῦν ὁ Υἱὸς, ὡς +περί τινος ἑτέρου λέγων τοῦ θελήματος τοῦ Πατρὸς, ἀδιαφορήσεις +οἰκονομικῶς τῇ τῶν λόγων ἀσθενείᾳ περιτιθεὶς τὸ +μὴ δύνασθαί τι μεῖζον εἰπεῖν, μήτε μὴν ἑτέρως κατασημῆναι +τὸ δηλούμενοv. καὶ ταῦτα μὲν εἰρήσθω πάλιν εἰς ἀπόδειξιν + τοῦ νοεῖσθαι καὶ θέλημα τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱόν· ἐν ’δε γε τῷ +προκειμένῳ ῥητῷ, λόγος μὲν οὐδεὶς ἀναγκάσει θέλημα νοεῖσθαι e +τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱὸν, ἀδιαφόρως δὲ μᾶλλον παραδεξόμεθα +τὴν ἐπὶ τοῖς ἀπολωλόσι βουλὴν ἀγαθήν.

+

Οὐχ ὑμεῖς λέγετε δυ’ ἔτι τετράμηνός ἐστι κω ὁ θερισμὸς 35 + ἔρχεται;

+

Δέχεται πάλιν τοῦ λόγου τὰς ἀφορμὰς ἀπὸ καιροῦ καὶ +πράγματος, καὶ ἀπὸ τῶν ἐν αἰσθήσει τῆ παχυτέρᾳ πνευματικῶν +θεωρημάτων ἀναπλάττει διήγησιv. ὥρα μὲν γὰρ ἦν a 199 Α. +χειμῶνος ἔτι κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ, ἀρτιθαλὴς δὲ καὶ νέος τῶν + σπερμάτων ὁ κάλαμος μόγις μὲν τῆς ἀρούρας ἐξέφριττε· +καιροῦ δὲ τεσσάρων μηνῶν διιπεύσαντος εἰς τὴν τοῦ θερίζοντος +χεῖρα πεσεῖσθαι προσεδοκᾶτο. Οὐχ ὑμεῖς οὖν φησιν +οἱ ἄνθρωποί φατε ὅτι ἔτι τετράμηνός ἐστι καὶ ὁ θερισμὸς +ερχεται;

+

Ἴδου λέΓω ὑμῖν ἐπάρατε τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑμῶν καὶ θεάσασθε +τὰς χώρας, δυ’ λευκώ εἰσι πρὸς θερισμόν.

b +

Τουτέστιν ὀλίγον τῶν ἐπὶ γῆς πραγμάτων τὸν τῆς διανοίας +ὀφθαλμὸν ἀνοχλίσαντες, τὸν πνευματικὸν ἐπαθρεῖτε +2. ἡμῖν assumptum ex Β. 3. λαλεῖται et ἀνθρωπίνως inter se transponit Β. +—12. Ab Υἱὸν ad Υἱὸν transilit B. 12. ἀδιαφόρως Β. et sic conjecit D mg. +Ed. mg. διαφόρως D, Ed. 14. ἔτι assumptum ex B. ἐστι; καὶ τὰ ἑξῆς D. +19. ἐκείνου Β. 23. φατε Β. λέγετε Ed. ἔτι assumptum ex B. ut supra. +ησετε +25. ὑμῖν om. Β. 28. ἐπαθρεῖτε edidi. ἐπαθρεῖτε Β. ἀνοθρεῖτε D. ἀναθρεῖτε Ed. + + +σπόρον, ὅτι λελευκάνθισται μὲν ὡς ἐπὶ τὴν ἅλω βαδιούμενος +ἤδη, καλεῖ δὲ λοιπὸν ἐφ’ ἑαυτῷ τὸν ἀμητῆρα σίδηροv. ἀπὸ +δὲ τῆς ὁμοιότητος τῶν ἐν ἱστορίᾳ πραγμάτων θεωρήσεις τὸ +δηλούμενον· σπόρον μὲν γὰρ νοήσεις τὸν νοητὸν καὶ πληθὺν +c ἀσταχύων πνευματικῶν, τοὺς διὰ τῆς τῶν προφητῶν προγεωργηθέντας +φωνῆς εἰς τὴν μέλλουσαν ἀναδειχθήσεσθαι +πίστιν διὰ Χριστοῦ· λευκαίνεται δὲ πέπειρός τε καὶ ἕτοιμος +ἤδη πρὸς τὸ πιστεύειν γεγενημένος καὶ συμπεπηγμένος εἰς +εὐλάβειαv. ὁ δὲ τοῦ θερίζοντος σίδηρος, ὁ λαμπρός τε ἐστὶ +καὶ τομώτατος τῶν ἀποστόλων λόγος, τῆς μὲν κατὰ νόμον +λατρείας ἀποκείρων τοὺς ἀκροωμένους, ἐπὶ δὲ τὴν ἅλω μετατιθεὶς, +τουτέστιν, ἐπὶ τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ· ἔνθα δὴ +τριβόμενοί τε καὶ πόνοις ἀγαθοῖς ἐνθλιβόμενοι, καθαρὸς +d ἀποδειχθήσονται σῖτος τῆς τοῦ συνάγοντος ἀποθήκης +ἐπάξιος.

+36

Ἤδη ὁ θερίζων μισθόν λαμβάνει, κὼ συνάγει καρπὸν εΐς ζωὴν +37 αἰώνιον, ἵνα ὁ σπείρων ὁμοῦ χίρῃ κὼ ὁ θερίζωv. ἑ Γὰρ +τούτω ὁ λόγος ἀληθινός ἐστιν, δυ’ ἄλλος ἐστὶν ὁ σπείρων +κὼ ἄλλος ὁ θερίζων.

+

Λόγου, φησὶν, ὁ καιρὸς τοῦ καλοῦντος εἰς πίστιν, καὶ +τῶν νομικῶν τε καὶ προφητικῶν κηρυγμάτων τὴν εἰς τέλος +e ἄφιξιν τοῖς ἀκροωμένοις ἐπιδεικνύοντος. ὁ μὲν γὰρ νόμος, +ὡς ἐν σκιαῖς ταῖς ἐν τύπῳ λατρείαις, προεδήλου τὸν ἀφιξόμενον, +τουτέστι Χριστόν· προφῆται δὲ μετ’ αὐτὸν, +Heb. x. 37. ex Hab. ii. 3. παρὰ τοῦ Πνεύματος διαπορθμεύοντες λόγους “μικρὸν ὅσον +“ὅσον” καὶ ὡς ἤδη παρεσόμενόν τε καὶ ἥξοντα +ἐπειδὴ δὲ εἴσω βέβηκε θυρῶν, οὐκ εἰς ἐλπίδα μακρὰν ἀναθήσει +τὸ προσδοκηθὲν τῶν ἀποστόλων ὁ λόγος, ἀλλ’ ἤδη +200 Α. a παρὸν ἐπιδείξει· καὶ θεριεῖ μὲν ἐκ νομικῆς λατρείας τοὺς ἔτι +1. ὡς assumptum ex Β. ὅλω Β. ἅλωνα Ed. 2. ἀμήτορα D. 5. προγεωργηθέντας +edidi. προγεωργηθέντα Β. προγεωρηθέντας (sic) Ed. 9. τε om. Β. +13. ἀγαθοῖς Β. ἀγαθῶν Ed. καθαρῶς Β. 15. ὀξίος Β. 20. ὅσον assumptum +ex B.D. 29. θεριεῖ Β. θερίσει Ed. + + +νόμῳ δουλεύοντας, καὶ μόνῳ προσκαθημένους τῷ γράμματι, +μεταθήσει δὲ δίκην δραγμάτων εἰς ἕξιν τε καὶ πολιτείαν +εὐαγγελικὴν, ἀποκερεῖ δὲ ὁμοίως πολυθέου μὲν πλάνης τὸν +τῶν, εἰδώλων προσκυνητὴν, μετοίσει δὲ πρὸς ἐπίγνωσιν τοῦ + κατ’ ἀλήθειαν ὄντος Θεοῦ, καὶ τὸ σύμπαν ὡς ἔνι καὶ συλλήβδην +εἰπεῖν, τοὺς φρονοῦντας ἔτι τὰ ἐπὶ τῆς γῆς πρὸς τὴν +τῶν ἀγγέλων μεταστήσει ζωὴν διὰ πίστεως τῆς εἰς Χριστόν. +ταῦτα μὲν δὴ, φησὶν, ὁ τῶν θεριστῶν ἐξεργάσεται λόγος. b +ἔσται δ᾿ οὑν ὅμως οὐκ ἀμισθεὶ, συνάξει γὰρ δὴ πάντως + αὐτοῖς τοῖν εἰς ζωὴν αἰώνιον ἀποτρέφοντα καρπόν· καὶ οὐ δή +που λαβόντες μόνοι καθ’ ἑαυτοὺς εὐφρανθήσονται, ἀλλ’ ὡς +τοῖς τῶν προφητῶν ἐπικεκμηκότες πόνοις, καὶ τὸν παρ’ +ἐκείνων προγεωργηθέντα θερίσαντες σπόρον, μίαν σὺν αὐτοῖς +έπιτελέσουσι τὴν πανήγυριv. οἶμαι δ’ ἔγωγε τὸν σοφώτατον + Παῦλον, τοὺς ἐπὶ τοῖς μέλλουσι τύπους ἐκμεμαθηκότα +σαφῶς, ἐντεῦθεν εἰπεῖν περί τε τῶν ἁγίων πατέρων καὶ +προφητῶν, ὅτε “Καὶ οὗτοι πάντες τελειωθέντες διὰ τῆς c Heb. xi. 39,40. +“πίστεως οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν, τοῦ Θεοῦ περὶ +“ἠμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν + “τελειωθῶσιν.” ὅμου γὰρ χρῆναι χαίρειν ἐδοκίμασεν ὁ +Σωτῆρ’ τῳ προεσπαρκότι ’τον θεριστήν.

+

Ἐγὼ ἀπέστειλα ὑμᾶς θερίζειν ὃ οὐχ ὑμεῖς κεκοπιάκατε· ἄλλοι 38 +κεκοπιἀκασι, κω ὑμεῖς εἰς τοι κόποι αὐτῶι εἰσεληλύθατε.

+d +

Ηδη τὸ σύμπαν αὐτοῖς ἀποκαλύπτει μυστήριον, καὶ τὴν + αἰνιγματώδη τῶν λόγων ἀποστήσας περιβολὴν ἐναργεστάτην +τόυ σημ‘αινομένου παρίστησι τὴν διάνοιαv. φιλοπροφήτης +δὲ ὢν ὁ Σωτῆρ’ καὶ φιλαπόστολος, οὔτε τὸν ἐκείνων πόνον +ἔξω τῆς τῶν ἀποστόλων τίθησι χειρὸς, οὔτε μὴν ὁλοκλήρως +ἀπονέμει τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις τὸ ἐπὶ τοῖς μέλλουσιν +1. πράγματι pro γράμματι Β. 2. μεατιθήσει Β. 3. ἀποκείρῃ D. +8. ταύτα Β. ταύτην Ed. δὴ om. Β. 9. ἀμισθεὶ Β. ἀμισθὴς Ed. δὴ om. B +13. σὺν assumptum ex. Β. 19. περιβλεψαμένου Β. 23. ὑμεῖς assumptum +19. περιβλεψαμένου Β. 23. ὑμεῖς assumptum +ex Β. 24. ἀποκαλύπτει Β. ἀνακαλύπτει Ed. + + +ἀνασωθήσεσθαι καύχημα διὰ πίστεως τῆς εἰς αὐτόν· ἀνακεράσας +c δὲ ὥσπερ καὶ ταῖς εἰς ἀλλήλους συνεργίαις ἀναμίξας +τὸν ἑκατέρων πόνον, μίαν ἔσεσθαι φησι, καὶ μάλα εἰκότως, +ἐπ’ ἀμφοῖν τὴν φιλοτιμίαv. εἰσβεβηκέναι γεμὴν ἐπὶ τοῖς +τῶν ἁγίων προφητῶν τοὺς ἀποστόλους διαβεβαιοῦται πόνοις, +ταῖς τῶν προλαβόντων εὐκλείαις οὐκ ἐπιτρέπων ἐνάλλεσθαι, +τιμᾶν δὲ μᾶλλον ἀναπείθων αὐτοὺς, ὡς ἡγησαμένους ἔν τε +πόνῳ καὶ χρόνῳ· κάλλιστον δὲ δήπου καὶ ἡμῖν ὅτι δὴ +πάντως ἔσται τὸ μάθημα, τίς ὁ συναινεῖν παραιτούμενος;

+201 Α. a +39

Ἐκ δὲ τῆς πόλεως ἐκείνης πολλὼ ἐπίστευσαν εἰς αὐτὸν τῶι +Σαμαρειτῶν, διὰ τὸ λόγον τῆς γυναικὸς μαρτυρούσης ὅτι +εἶπέ μοι πάντα ὅσα ἐποίησα.

+

Kατακρίνεται πάλιν καὶ διὰ τούτων ὁ Ἰσραὴλ, καὶ διὰ +τῆς τῶν Σαμαρειτῶν εὐπειθείας, ἀφιλομαθής τε ὁμοῦ καὶ +ἀπηνὴς ἐξελέγχεται. θαυμάζει γὰρ λίαν ὁ Εὐαγγελιστὴς +πολλοὺς εἰς Χριστὸν πεπιστευκέναι λέγων διὰ τὸν λόγον τῆς +b γυναικὸς, καίτοι τῶν διὰ νόμου παιδαγωγοῦ μένων εἰς τὴν ἐπὶ +τούτῳ γνῶσιν, οὔτε τὰς Μωυσέως παραδεξαμένων φωνὰς +οὔτε τοῖς προφητῶν ὅτι πείθεσθαι χρὴ διεγνωκότων κηρύγμασι +προκατασκευάζει δὲ διὰ τούτων, μᾶλλον δὲ προαπολογεῖται +σοφῶς, ὅτι χάριτός τε καὶ ἐλπίδος τῆς εἰς +Χριστὸν ἐξωσθήσεται μὲν εὐλόγως ὁ Ἰσραὴλ, ἀντεισβήσεται +δὲ τῶν ἐθνῶν ἤτοι τῶν ἀλλογενῶν ἡ εὐπειθεστέρα πληθύς.

+c +40

Ὡς οὐ ἦλοθν πρὸς αὐτὸν οἱ Σαμαρεῖται, ἠρώτων αὐτὸν μεῖναι +41 παρ’ αὐτοῖς. κὼ ἔμεινεν ἐκεῖ δύο ἡμέρας. κὼ πολλῶ πλείους +ἐπίστευσαν διά τὸν λόγοι αὐτοῦ.

+

Ἐξηγεῖται μὲν ὡς ἐν ἁπλότητι λόγων, ὃ δὴ γενέσθαι +συμβέβηκεv. ἑτέραν δὲ ὥσπερ ἐξαρτύει πάλιν ἀπόδειξιν, +2. εἰς ἀλλήλους Β. ἐν ἀλλήλαις Ed. Statim συνεργίαις B.D. et V. 1. in Ed. mg. +ἐνεργείαις Ed. 8. δὴ om. B. 14. τῶν assiunptum ex B. +νῆς e +15. ἀπηθεις ἐξελέγχονται Β. 22. ἐξωθήσεται Β. ἀντηβήσεται Β. 23. ἤτοι +om. Β. 24. οἱ Σαμαρεῖται πρὸς αὐτόν inverso ordine Β. + + +τοῦ χρῆναι δικαίως ἀπορρίπτεσθαι μὲν τῆς ἐλπίδος τὸν +Ισραὴλ, μεταμοσχεύεσθαι δὲ τοὺς ἀλλογενεῖς ἐπ’ αὐτήν. +Ιουδαῖοι μὲν γὰρ θαυματουργοῦντα ποικίλως τὸν Ἰησοῦν, d +καὶ ἐν δόξῃ τῇ θεοπρεπεῖ διαλάμποντα, πικραῖς τε καὶ + ἀφορήτοις ὑπονοίαις ὑβρίζουσι, καὶ τοσοῦτον ἐμπαροινεῖν οὐκ +ἐρυθριῶντες ἁλίσκονται, ὡς ἔξοικόν τε ποιεῖσθαι καὶ πόλεως +τῆς σφετέρας ἐλαύνειν ἐπείγεσθαι τὸν ἁπάσης αὐτοῖς εὐθυμίας +πρόξενον· Σαμαρεῖται δέ γε μιᾶς γυναικὸς ἀναπεπεισμένοι +λόγοις, δρομαίους μὲν ὅτι χρὴ πρὸς αὐτὸν ἀφικνεῖσθαι + λογίζονται. ἐπειδὴ δὲ ἧκον, ἐκλιπαροῦν ἐσπούδαζον, εἴς τε τὸ +ἄστυ παρελθεῖν καὶ τὸν σωτήριον αὐτοῖς ἐπιδαψιλεύεσθαι e +λόγον· ἐπινεύει δὲ προχείρως εἰς ἄμφω Χριστὸς, οὐκ ἄκαρπον +ἔσεσθαι τὴν χάριν εἰδώς. πολλοὶ γὰρ ἐπίστευσαν διὰ τὸν +λόγον αὐτοῦ. ἴστω δὲ πάλιν διὰ τούτων ὁ φιλόθεος τε καὶ + φιλευλαβὴς, ὅτι τῶν μὲν λυπούντων αὐτὸν ἀπανίσταται +Χριστὸς, ἐνοικίζεται δὲ τοῖς εὐφραίνουσι δι’ ὑπακοῆς τε καὶ +πίστεως ἀγαθῆς.

+a 202 Α. +

Tῇ τε Γυναικί ἕλετο ὅτι οὐκέτι Μᾶ τὴν σὴν λαλιὰν πιστεύομεν· 42 +αὐτοὶ τὰρ ἀκηκόαμεν, κὼ οἴδαμεν ὅτι οὗτός ἐστιν ἀληθῶς + σωτὴρ τοῦ κόσμου.

+

Ἀπὸ τῶν μειζόνων Σαμαρείταις ἡ πίστις, καὶ οὐκ ἐξ ὧν +ἔτι παρ’ ἑτέρων μανθάνουσιν, ἀλλ’ ἐξ ὧν αὐτήκοοι γεγονότες +θαυμάζουσιv. ἐγνωκέναι δέ φασιν, ὅτιπερ εἴη σαφῶς ὁ τοῦ +κόσμου Σωτῆρ’, πίστεως ἐνέχυρον τῆς εἰς αὐτὸν ἐλπίδος τὴν b + ὁμολογίαν ποιούμενοι.

+

Μετά δὲ τὰς δύο ἡμέρας ἐξῆλθεν ἐκεῖθεν εἰς ὦι Γαλιλαίαv. 43 +αὐτὸς Γὰρ Ἰησοῦς ἐμαρτύρησεν ὅτι προφήτης ἐν τῇ ἰδίᾳ 44 +πατρίδι τιμὴν οὐκ ἔχει.

+

Ἔξεισι μὲν ἀπὸ τῆς Σαμαρείας, κατασπείρας ἤδη τὸν +3. γὰρ om. B. 6. ἐρυθριῶσιν Β. 7. ἐφετέρας (sic) Β. 1 1. ἐπιδαψιλεύεσθαι +Β. ἐπ’ Ed. 14. δὲ assumptum ex Β. 20, κόσμου] ++ ὁ Χριστὸς Ed. invito Β. 22. ἑτέρων Β. ἑτέρου Ed. 23. εἴη] ἦν Β +σαφῶς] + οὕτος Ed. invito Β. 28. τιμὴν οὐκ ἔχει] ἄτιμος Β. + + +σωτήριον λόγον, καὶ γεωργοῦ τινος δίκην τὴν πίστιν ἐγκατακρύψας +τοῖς οἰκοῦσιν αὐτὴν, οὐχ ἵνα ταῖς τῶν λαβόντων +c καταδεσμοῖτο σιωπαῖς, ἠρεμοῦσα τρόπον τινὰ καὶ κατακεχωσμένη, +ἀλλ’ ἵνα δὴ μᾶλλον ταῖς ἁπάντων ἐγκαταφύοιτο +ψυχαῖς, ἕρπουσά τε καὶ διικνουμένη πρὸς τὸ μεῖζον ἀεὶ, καὶ +πρὸς τὴν ἐκφανεστέραν τρέχουσα δύναμιv. ἐπειδὴ δὲ διὰ +μεσοῦ κειμένην παρατρέχει τὴν Ναζαρέτ, ἐν ᾗπερ αὐτὸν +καὶ τετράφθαι λόγος, ὡς ἐντεῦθεν ἤδη καὶ ἀστὸν εἶναι +δοκεῖν, καταίρει δὲ μᾶλλον εἰς τὴν Γαλιλαίαν· ἀναγκαίαν +ποιεῖται τὴν ἀπολογίαν τῆς παραδρομῆς καὶ φησὶν, ὅτι +d μεμαρτύρηκεν αὐτὸς ὁ Ἰησοῦς ὅτι προφήτης ἐν τῇ ἰδίᾳ πατρίδι +τιμὴν οὐκ ὦι. πεφύκαμεν γάρ πὼς οὐδὲν ἡγεῖσθαι τὸ +σύνηθες, κἂν ὑπάρχοι μέγα καὶ τίμιοv. καὶ οὐ δήπου τὰς +παρ’ ἐκείνων ὅτι δεήσοι θηρᾶσθαι τιμὰς ὁ Σωτῆρ’ ἐδοκίμαζεν, +ἐν ἀνδρὸς φιλοδόξου τινὸς τάξει καὶ φιλοκομπαστοῦ, ἀλλ’ +ἠπίστατο σαφῶς, ὅτι τοῖς μηδόλως οἰομένοις ὅτι προσήκοι +τιμᾶν τὸν διδάσκοντα, οὐδ’ ἂν ἔτι γλυκύς τε καὶ εὐπαρίδεκτος +ὁ τῆς πίστεως γένοιτο λόγος. παρελαύνει τοιγαροῦν +e εἰκότως, εἰς ὠφελουμένους οὐδὲν εἰκαίους ἀναλῶσαι πόνους +οὐκ ἀξιῶν, καὶ χάριν δὲ διὰ τούτου τοῖς καταφρονοῦσι κατατιθείς. +οὐ γὰρ ἦν εἰκὸς εἰς τοσοῦτον ἐξαμαρτάνοντας νηποινὶ +τοῦτο δράσειν αὐτοὺς, ὁμολόγου με νοῦ δὴ πάντως καὶ ἀναμφισβητήτως +ἔχοντος, ὡς τὴν ἐπὶ τοῖς ἐσχάτοις ἀποίσονται +κόλασιν οἱ καταφρονεῖν ἐγνωκότες αὐτοῦ, καὶ τὴν οὕτως +ἀξιοθαύμαστον περιπτύοντες δωρεάν.

+45

Ὅτε οὖν ἦλθεν εἰς τὴν Γαλιλαίαν, ἐδέξαντο αὐτὸν οἱ Γαλιλαῖοι, +203 Α. a πάντα ἑωρακότες ὅσα ἐποίησεν ἑ Ἱεροσολύμοις ἑ τῇ ἑορτῇ· +καὶ αὐτὼ Γὰρ ἦλθον εἰς Νυ ἑορτήν.

+

Οὐκ ἀπερισκέπτως οἱ Γαλιλαῖοι δέχονται τὸν Ἰησοῦν, +1. τὴν πίστιν ἐγκατακρύψας hoc ordine Β. 3. κατεχωσμένη Β. 4. ἐναναφύοιτο +Β. 5. εἰς Β. 8. καὶ τετράφθαι B.D. κατατετράφθαι Ed. ἀνατετράφθαι +ἢ ἑ τραφθαι (sic) conjicit D mg. δο κ ναστὸν D mg. 9. ἀναγκαίαν Β. +ἀναγκαίως Ed, 11. αὐτὸς] αὐτοῖς Β. Statim ὁ Σωτῆρ’ Β. 1 2. ἡγεῖσθαι οὐδὲν +inv. ord. Β. 13. ὑπάρχῃ D. 17. συμπαράδεκτος Β. 18. γένοιτο om. Β. + + +ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ δὶ ὧν ἤδη θαυματουργοῦντα τεθέανται +δικαίως καταπληττόμενοι, καὶ διὰ τῆς εἰς αὐτὸν εὐλαβείας +τὰς τῶν Ἰουδαίων ἀπονοίας καταδικάζοντες, καὶ πολὺ πρὸς +εὐγνωμοσύνην ἀμείνους τῶν νομομαθῶν εὑρισκόμενοι.

+

Ἦλθεν ὁδὶ πάλιν εἰς τὴν κανᾶ τῆς Γαλιλαίας, ὅπου ἐποίησε 46 +τὸ ὕδωρ οἶνον.

b +

Εμφιλοχωρεῖ τοῖς εὐγνώμοσιν ὁ Χριστὸς, καὶ τοῖς ἑποιμότερόν +πὼς ἰοῦσι πρὸς τὴν ὧν ἂν εὖ πάθοιεν αἴσθησίν τε +καὶ γνῶσιν, καὶ μειζόνων ἀγαθῶν ἐπιδαψιλεύεται χορηγίας. + ἔρχεται τοίνυν τερατοποιήσων ἐν Κανᾶ, προσωφελεῖν μὲν ὅτι +προσήκοι τοὺς ἐν αὐτῇ λογιζόμενος, προκατεσπαρμένην δὲ +ὥσπερ, διὰ τῶν ἤδη προτετελεσμένων μένων ἐν αὐτῇ σημείων, τὴν +τοῦ πάντα δύνασθαι δρᾶν ὑπόληψιν ἔχων.

c +

Ἦν δέ τις βασιλικὸς, ὁδ’ ὁ υἱὸς ἠσθένει ἐν Καφερναούμ. οὗτος 47 + ἀκούσας ὅτι Ἰησοῦς ἥκει ἐκ τῆς Ἰουδαίας εἰς τὴν Γαλιλαίαν, +ἀπῆλθε πρὸς αὐτὸν κὼ ἠρώτα ἵνα καταβῇ κὼ ἰάσηται αὐτοῦ +τὸ υἱόν· ἔμελλε γὰρ ἀποθνήσκειv. εἶηεν οὐ ὁ Ἰησοῦς πρὸς 48 +αὐτόν.

+

Πρόσεισι μὲν ὁ βασιλικὸς, ὡς θεραπεύειν ἰσχύοντι· νοεῖ + δὲ οὔπω κατὰ φύσιν ὄντα Θεόν· καὶ κύριος μὲν ἀποκαλεῖ, d Ιnfra ver. 49. +τὸ δ᾿ ἀληθὲς τῆς κυριότητος ἀξίωμα δίδωσιν οὐδαμῶς. ἢ +γὰρ ἃν εὐθὺς ἐδεῖτο προσπεσὼν, οὐχ ἵνα δὴ πάντως ἐπὶ τὴν +ἑστίαν βαδίζοι, καὶ καταβαίνοι σὺν αὐτῷ πρὸς τὸ ἀρρωστοῦν +μειράκιον, ἀλλ’ ἵνα δὴ μᾶλλον ἐξουσιαστικῶς καὶ θεοπρεπεῖ + προστάγματι τὴν ἐπισκήψασαν ἐξελάσαι νόσοv. τί γὰρ ἔδει +παρεῖναι τῷ κάμνοντι τὸν ᾧπερ ἦν δύνασθαι διασώζειν καὶ +ἀπόντι ῥᾳδίως; πῶς δὲ λίαν οὐκ ἀμαθὲς, ὅτι μέν ἐστι +3. τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπόνοιαν Β. 7. κατὰ pro καὶ Β. 9. χορηγίας Β. +χορηγίαις Ed. 14. Καφερναούμ Β. Καφαρναούμ D. Ed. Καπερναούμ D mg. +17. ἤμελλε D. 19. ὡς θεραπεύειν ἰσχύοντι Β. ὡς πρὸς θεραπεύειν ἰσχύοντα Ed. +20. ὄντα Θεόν hoc ordine B.D. Κύριον Migne. 21. δὲ D. Statim ἀληθῶς +Β. 27. ἐστι Β. ἔσται Ed. + + +e θανάτου κρείττων ὑπολαμβάνειν αὐτὸν, Θεὸν δὲ ὑπάρχειν +οἴεσθαι μηδαμῶς τὸν θεοπρεποῦς ἰσχύος πεπληρωμένον;

+49

Ἐὰν μὴ σημεῖα κὼ τέρατα ἴδητε, οὐ μὴ πιστεύσητε. λέγει +πρὸς αὐτὸν ἑ βασιλικός.

+

Ἀπηνὴς μὲν ἔτι τοῖς πλανωμένοις ἐναυλίζεται νοῦς, λόγου +δέ πὼς ἔσται τοῦ καλοῦντος εἰς πίστιν κρεῖττον τὸ θαυματουργότερον· +διά γε τοι τοῦτο τεράτων δεῖσθαι μᾶλλον αὐτοὺς +204 Α. a ἔφασκεν ὁ Σωτῆρ’ εἰς τὸ δύνασθαι ῥᾳδίως εἰς τὸ συμφέρον +μεταπαιδεύεσθαι, καὶ τὸν ὄντα κατὰ φύσιν ἐπιγινώσκειν +Θεόν.

+

Kύριε, κατάβηθι πρὶν ἀποθανεῖν τὸ παιδίον μου.

+

Ὀλίγος μὲν κομιδῆ πρὸς σύνεσιν ὁ βασιλικὸς, νηπιάζει +δέ πὼς περὶ τὴν τῆς χάριτος αἴτησιν, καὶ ἠρέμα παραληρῶν +οὐκ αἰσθάνεται. οὐ γὰρ ὅτι μόνον ἰσχύσει παρὼν, ἀλλ’ ὅτι +δὴ πάντως καὶ ἀπὼν ἐνεργήσει πεπιστευκὼς, ἀξιοπρεπεστάτην +ἂν ἐπ’ αὐτῷ τὴν διάληψιν ἐποιήσατο. νυνὶ δὲ φρονῶν τε +b καὶ πράττων παραλογώτατα, τὴν Θεῷ μὲν ἁρμόζουσαν +ἰσχὺν ἀπαιτεῖ, ὡς δὲ Θεὸν οὐκ οἴεται τὰ πάντα πληροῦν, +ἀλλ’ οὐδὲ θανάτου γενήσεσθαι κρείττονα, καίτοι τῷ πλείστῳ +Supra ver. 47. κρατηθέντα πλεονεκτεῖσθαι παρακαλῶν· “Ἔμελλε γὰρ ἀπο- +“θνήσκειν ὁ παῖς.

+50

Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς Πορεύου· ὁ υἱός σου ζᾦ.

+

Οὕτως ἔδει πιστεύοντα προσελθεῖν, ἀλλ’ οὐ ταῖς ἡμῶν +c ἀμαθίαις φιλονεικῶν ὁρᾶται Χριστός· εὐεργετεῖ δὲ πάλιν +καὶ πταίοντας, ὡς Θεός. ὅπερ οὖν ἔδει δρῶντα θαυμάζεσθαι, +τοῦτο καὶ μὴ δεδρακότα διδάσκει τὸν ἄνθρωπον, ὁμοῦ καὶ τῶν +καλλίστων εἰσηγητὴς, καὶ τῶν ἐν εὐχαῖς ἀγαθῶν χορηγὸς +ἀναδεικνύμενος. μένος. ἐν μὲν γὰρ τῷ Πορεύου τὸ πιστεύειν ἐστὶν, +1. κρεῖττον om. Β. 7. τοι assumptum ex Β. αὐτοῦ Β. 8. εἰς alt. Β. +πρὸς Ed. 14. ἰσχύει Β. 17. ἁρμόζουσαν Β. πρέπουσαν Ed. 20. κρατηθέντα] +κρατήσαντοι μέρει Β. + + +ἐν δὲ τῷ Ὁ υἱος σου ζῇ, τῶν ποθουμένων ἡ πλήρωσις μετὰ +πολλῆς τινος καὶ θεοπρεποῦς ἐξουσίας ἐκφερομένη.

+

Ἐπίστευσεν ὁ ἄνθρωπος τῷ λόγῳ ᾧ εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς, καὶ d +ἐπορεύετο. ἤδη δὲ αὐτοῦ καταβαίνοντος, οἱ δοῦλοι αὐτοῦ 51 + ἀπήντησαν αὐτῷ κὼ ἀπήγγειλαν λέγοντες δυ’ ὁ υἱός ὅου ζῇ.

+

Ἓν τοῦ Σωτῆρος ἐπίταγμα δύο παραχρῆμα θεραπεύει +ψυχάς. τῷ μὲν γὰρ βασιλικῷ τὴν ἀσυνήθη πίστιν ἐνεργάζεται, +θανάτου δὲ τὸ μειράκιον ἐξέλκει σωματικοῦ. τίς δὲ +πρὸ τίνος ὅλως ὑγιάζεται χαλεπὸν εἰπεῖν· ἄμφω γὰρ οἶμαι + κατὰ ταὐτὸν συνέδραμον, τοῖς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐπιτάγμασι e +τῆς νόσου λαβούσης τὴν λύσιv. ἀπαγγέλλουσι δὲ τὴν τοῦ +παιδὸς θεραπείαν ὑπαντῶντες οἰκέται ὁμοῦ, καὶ τῶν θείων +ἐπιταγμάτων ἀπολευκαίνοντες τὴν ὀξύτητα· καὶ τοῦτο δὴ +μάλα σαφῶς οἰκονομοῦντος χριστοῦ· καὶ τῷ τέλει τῆς + ἐλπίδος ταχὺ βεβαιοῦντες εἰς πίστιν ἀσθενοῦντα τὸν +δεσποτην.

+

Ἐπύθετο οὖν παρ᾿ αὐτῶ τὴν ὥραι ἐκείνην, ἐν ᾗ κομψότερον 52 +ἔσχε, κω εἶπον αὐτῷ ὅτι χθὲς ὥραι ἑβδόμην ἀφῆκεν αὐτὸν +ὁ πυρετός. ἔγνω οὖν ὁ πατὴρ ὅτι ἐν ἐκείνη τῆ ὥρᾳ ἐν ἧ 53 a 205 Α. + εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς, ὅτι ὁ υἱός ὅου ζῇ, καὶ επίστευσεν +αὐτὸς καὶ ἡ οἰκία αὐτοῦ ὅλη. τοῦτο πάλιν δεύτεροι σημεῖον 54 +ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς ἐλθὼν ἐκ τῆς Ἰουδαίας εἰς τὴν Γαλιλαίαν.

+

Ἀναπυνθάνεται παρ᾿ αὐτῶν τὴν ὥραν τῆς ἐπὶ τὸ κρεῖττον +τοῦ νοσοῦντος ῥοπῆς, εἰ συντρέχει δοκιμάζων τῷ τῆς χάριτος + χρόνῳ. ἐπειδὴ δὲ οὕτως ἔχειν, καὶ οὐχ ἑτέρως ἐδιδάσκετο, +σώζεται πανοικὶ, τὴν τοῦ παραδόξου δύναμιν ἀναθεὶς τῷ +σωτῆρι χριστῷ, καὶ ὥσπερ τινὰ τῆς ἐπὶ τούτοις εὐχαριστίας b +καρπὸν ἀσφαλεστέραν προσάγων τὴν πίστιν.

+2. ἐκφερομένη edidi. ἐκπλφαιρομαίνη Β. ἐκφαινομένη Ed. 6. παραχρῆμα +assumptum ex Β. 10. συνέδραμον Β. σύνδρομον Ed. 15. βεβαιοῦντες +B.D. βεβαιοῦντος Ed. 17. ἐκείνην assumptum ex Β. 18. ἔσχον Β. +Statim κα τὰ ἐξῆς ἕως του, καὶ ἐπίστευσεν (20.) Β. 21, 22. V. 54 om. ut +vid. Β. 23. παρ᾿ ἀυτῶν assumptum ex Β. + + +Κεφ. έ.

Μετὰ ταῦτα ἦν ἡ ἑορτὴ τῶι Ἰουδαίων, κὼ ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εἰς +2 Ἱεροσόλυμα. ἔστι δὲ ἑ τοῖς Ἱεροσολύμοις ἡ ἐπιλεγομένη +3 ‘Εβραϊστὶ Βηθεσδὰ, πέντε στοὰς ἔχουσα. ἐν ταύταις κατέκειτο +πλῆθος πολύ τῶι ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν, ξηρῶν, ἐκδεχομένων +4 τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιv. ἄγγελος Γὰρ Κυρίου κατὰ +c κῶροι κατέβαινεν ἐν τῇ κολυμβήθρᾳ Μῦ ἐτάρασσε τὸ ὕδωρ· +ὁ οὖν πρῶτος ἐμβὰς μετὰ τὴν ταραχὴν του ὕδατος ὑγιὴς +ἐγίντετο, ᾧ δήποτε κατείχετο νοσήματι.

+

Οὐ μάτην εὐθὺς ἐπισυνάπτει τοῖς εἰρημένοις ὁ μακάριος +Εὐαγγελιστὴς τὴν ἐντεῦθεν εἰς Ἱεροσόλυμα τοῦ Σωτῆρος +ἐπάνοδον· ἀλλ’ ἦν αὐτῶ κατὰ τὸ εἰκὸς ἐπιδεῖξαι σκοπὸς, +ὅσον μὲν ἀμείνους εἰς εὐπείθειαν Ἰουδαίων ἀλλογενεῖς, πόση +δὲ ἐν ἀμφοῖν ἕξεως τε καὶ τρόπων ὁρᾶται διαφορά. ἦν γὰρ +d οὕτως ἡμᾶς, καὶ οὐχ ἑτέρως, ἐκμαθεῖν ὅτι ψήφῳ δικαίᾳ τοῦ +πάντων κρατοῦντος Θεοῦ, καὶ ἀνθρώπου πρόσωπον οὐκ +εἰδότος λαβεῖν, ἀποπίπτει μὲν εἰκότως τῆς ἐλπίδος ὁ Ἰσραὴλ, +ἀντεισφέρεται δὲ τῶν ἐθνῶν ἡ πληθύς. χαλεπὸν δὲ οὐδὲν τῇ +τῶν κεφαλαίων ἀντιπαραθέσει προσβλέποντας τὴν ἐπὶ τοῖς +λεγομένοις ποιεῖσθαι βάσανοv. ἔδειξε τοίνυν αὐτὸν ἐν ἑνὶ +μὲν σημείῳ τὴν Σαμαρειτῶν ἀνασώσαντα πόλιν, ἐν ἑνὶ δὲ +e ὡσαύτως ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ τὸν βασιλικὸν, καὶ δι’ ἐκείνου τοὺς +ἐν αὐτῇ πάντως δήπου καὶ λίαν ὠφεληκότα. ἐπιμαρτυρήσας +δὲ διὰ τούτων πολὺ τὸ πρόχειρον τοῖς ἀλλογενέσιν εἰς εὐπείθειαν, +ἀναφέρει πάλιν εἰς Ἱεροσόλυμα τὸν θαυματουργὸν, +πρᾶγμα δὲ θεοπρεπὲς ἐπιτελοῦντα δεικνύει. παλαιοτάτης +γὰρ παραδόξως ἐλευθεροῖ τὸν παράλυτον νόσου, ὥσπερ +οὖν ἀμέλει θανατοῦντα τοῦ βασιλικοῦ τὸν υἱόv. ἀλλ’ ὁ +μὲν ἐπίστευσε πανοικὶ, καὶ Θεὸν ὡμολόγει τὸν Ἰησοῦν· οἱ +206 Α. a δὲ καταπλήττεσθαι δέον φονῶσιν εὐθὺς καὶ διώκουσι +2. Ἱεροσολύμοις] + ἐπὶ τῇ προβατικῇ κολυμβήθρα Migne. 8. κατήχετο +D. (L.) 9. μακάριος om. Β. 16. εἰκότως om. Β. 19. ἐν assumptum +ex Β. 20. ἐν assumptum ex Β. 21. ἐν τῆ Γαλιλαίᾳ assumptum ex B. +26. παράλυτον Β. παραλύτην Ed. 29. διώκωσι Β. εὐθὺς et ante et post κα +διώκουσι exhibet Β. + + +τὸν εὐεργέτην ὡς παρανομοῦντα δυσσεβῶς, αὐτοὶ καθ᾿ ἑαυτῶν +τὴν ἐπὶ τοῖς αἰσχίοσιν ὁρίζοντες ψῆφον, δι᾿ ὧν τῆς ἐν τοῖς +ἀλλογενέσι συνέσεως καὶ τῆς εἰς χριστὸν εὐλαβείας ὀπίσω +πεσόντες ἁλίσκονται. καὶ τοῦτο ἦν ἄρα τὸ περὶ αὐτῶν ἐν + ψαλμοῖς εἰρημένον, ὡς πρὸς τὸν Κύριον Ἰησοῦν “ Ὅτι Ps. xx. 13. +“ θήσεις αὐτοὺς νῶτον·” οἱ γὰρ πρῶτοι κατατεταγμένοι διὰ +τὴν τῶν πατέρων ἐπιλομγὴν, ὕστερον καὶ κατόπιν τῆς τῶν +ἐθνῶν βαδιοῦνται κλήσεως· ὅταν γὰρ “ τὸ πλήρωμα τῶν b Rom. xi. 25,26. +“ ἐθνῶν εἰσέλθῃ, τότε πᾶς Ἰσραὴλ σωθήσεται.”

+

Tοῦτιον ἡμῖν τιῶν θεωρημάτων ὠδίνει τὸν σκοπὸν τῆς τῶν +κειφαλαιὼν συνθήκης ἡ εὔρυθμος τάξις· ποιησόμεθα δὲ κατὰ +μέρος καὶ τῆς ἐν τοῖς στίχοις διανοίας ἀκριβῆ τὴν ζήτησιν.

+

Ἦν δέ τις ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη ἔχων ἐν τῇ +ἀσθενείᾳ αὐτοῦ· τοῦτον ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς κατακείμενον, καὶ γνοὺς + ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει.

c +

Τὴν ἐπὶ τοῖς ἀζύμοις ἑορτὴν ἐπιτελεσάντων τῶν Ἰουδαίων, +ἐν ᾗ καὶ τὸ πρόβατον ἀποσφάττειν ἔθος αὐτοῖς, κατὰ τὸν +τοῦ πάσχα δηλονότι καιρὸν, ἀπαίρει μὲν τῆς Ἱερουσαλὴμ, +Σαμαρείταις δὲ καὶ ἀλλογενέσιν ὁ Χριστὸς ἐπιμίσγεται, καὶ + δασκει παρ᾿ αὐτοῖς, ἐπὶ ταῖς τῶν Φαρισαίων δυστροπίαις +λελυπημένος· ὑπονοστήσας δὲ μόλις κατὰ τὸν καιρὸν τῆς +ἁγίας πεντηκοστῆς· αὕτη γὰρ ἦν ἐφεξῆς καὶ γείτων ἐν τοῖς +Ἱεροσολύμοις ἡ πανήγυρις· ἐπὶ τοῖς τῆς κολυμβήθρας ὕδασιν d +ὑγιάζει τὸν παράλυτον, μακρὸν μὲν ἐν ἀῤῥωστίᾳ δαπανήσαντα + χρόνον· ἦν γὰρ δὴ καὶ ὄγδοον ἔτος ἐπὶ τριακοστῷ. +πλὴν οὔπω πρὸς τὸν ἐκ νόμου τέλειον ἀριθμὸν ἀναβεβηκότια, +φημὶ δε δὴ τὸν ἐκ δέκα τετράκις, ἤτοι τεσσαράκοντα.

+

Ὁ μὲν οὖν τῆς ἱστορίας ἐν τούτοις ἡμῖν καταλύσει λόγος· +1. τὸν εὐεργέτην ὡς παρανομοῦντα δυσσεβῶς hoc ordine B. δυσσεβῶς ὡς παρανομοῦντα +τὸν εὐεργετην Cord. Ed. ὡς παρανομοῦντα τὸν εὐεργέτην δυσσεβῶς a. +7. ὕστερον Β.a Cord. ὕστεροι Ed. Statim καὶ om. Catt. 10. τούτων Β. +13. ἐκεῖ ἄνθρωπος inv. ord. B. ἔτη om. D. 16. τῶν om. B. 27. δὲ om. B. +τεσσαράκοντα Β. τεσσαρακοστόν Ed. 28. ἐν τούτοις ἡμίν hoc ordine B. + + +μετασκευαστέον δὲ πάλιν εἰς θεωρίαν πνευματικὴν τὸν ἀπὸ +e τοῦ γράμματος τύποv. τὸ μὲν τῆς Ἱερουσαλὴμ λελυπημένον +ἀπανίστασθαι τὸν Ἰησοῦν μετὰ τὴν τοῦ προβάτου σφάγην· +Σαμαρείταις δὲ καὶ Γαλλιλαίοις ἐπιφοιτᾶν, καὶ τὸν σωτήριον +παρ’ ἐκείνοις κηρύττειν λόγον, τί ἂν βούλοιτο σημαίνειν +ἕτερον, ἢ τὴν γενομένην ἐκ τῶν Ἰουδαίων ἀναχώρησιν αὐτοῦ, +μετὰ τὴν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῷ τιμίῳ σταυρῷ σφάγην +τε καὶ θάνατον, ὅτε δὴ καὶ τοῖς ἐξ ἐθνῶν τε καὶ ἀλλογενέσιν +ἑαυτὸν ἐχαρίζετο, δηλοῦσθαι κελεύων τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς +S. Matth. xxviii. 7. μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀναβίωσιν, ὅτι προάγει πάντας εἰς τίην +Γαλιλαίαν; τὸ δὲ ἐπὶ τέλει τῶν ἑβδομάδων τῆς ἁγίας +207 Α. a Πεντηκοστῆς παλινδρομεῖν αὐτὸν εἰς Ἱεροσόλυμα, καθάπερ +ἐν τύποις καὶ αἰνίγμασιν ὑποφαίνει πάλιν τὴν ἐσομένην εἰς +Ἰουδαίους τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐκ φιλανθρωπίας ὑποστροφὴν +ἐν ἐσχάτοις τοῦ παρόντος αἰῶνος καιροῖς, καθ’ +ὅνπερ οἱ διὰ τῆς εἰς αὐτὸν ἀνασεσωσμένοι πίστεως τὰς ἐπὶ +τῶ σωτηρίῳ πάθει πανσέμνους ἐπιτελοῦμεν ἑορτὰς. τὸ ’δε +θεραπεύεσθαι τὸν παράλυτον πρὸ καιροῦ τοῦ κατὰ νόμον +τελείου, σημαίνει πάλιν ὡς διὰ τύπου τοῦ συμβεβηκότος, +b ὅτι δυσσεβῶς ἐμπαροινήσας ὁ Ἰσραὴλ τῷ χριστῷ ἀσθενήσει +μὲν καὶ παραλυθήσεται καὶ μακροὺς ἐν ἀργίᾳ κατατρίψει +χρόνους, οὐ μὴν εἰς τελείαν οἰχήσεται κόλασ‘ιν, ἀλλͅ +ἔσται τις αὐτῷ παρὰ τοῦ Σωτῆρος ἐπισκοπὴ, καὶ ὑγιασθήσεται +καὶ αὐτὸς ἐπὶ τῆ κολυμβήθρᾳ δι’ ὑπακοῆς καὶ πίστεως. +ὅτι δὲ τέλειος κατὰ νόμον τὸν θεῖόν ἐστιν ὁ τεσσαράκοντα +ἀριθμὸς, οὐδαμόθεν ἂν γένοιτο χαλεπὸν ἐκμαθεῖν, τοῖς ἅπαξ +c ταῖς θείαις ὁμιλοῦσι γραφαῖς.

+7

Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; ἀπεκρίθη αὐτῷ +ὁ ἀσθενῶν.

+

Ἀπόδειξις ἐναργὴς τῆς εἰς ἄκρον ἀγαθότητος τοῦ Χρισγράμματος +2. Β. πράγματος Ed. μὲν] + γὰρ Ed. invito Β. 3. ἀπαναστήσεσθαι +Β. 5. παρ’ assumptum ex Β. 9. ἑαυτὸν assumptum ex Β. +11. τὸ δὲ ἐπὶ τέλει τῶν ἑβδομάδων om. Β. 25. κάτα νόμον] ὁ κάτα νόμον Β. +27. ταῖς] τῆς Aub. + + +τοῦ, τὸ μὴ πάντως τὰς ἀπὸ τῶν καμνόντων ἱκετείας ἐκδέχεσθαι, +φθάνειν δὲ αὐτῶν τῆ φιλανθρωπίᾳ τὴν αἴτησιν. +ἐπιτρέχει γὰρ ὡς ὁρᾷς τῷ κειμένῳ, καὶ κατοικτείρει τὸν +κάμνοντα παρακλήσεως δίχα. τὸ δὲ εἰ βούλοιτο τῆς ἀῤῥωστίας + ἀπαλλάττεσθαι φιλοπευστεῖν, οὐ διερωτῶντος ἦν ἐξ +ἀγνοίας τὸ πᾶσιν ὁμολογουμένως καταφανὲς, ἀλλ’ εἰς θερμοτέραν +διανιστάντος ἐπιθυμίαν τοῦ πράγματος, καὶ πρὸς τὸ d +λίαν ἐσπουδασμένως αἰτεῖν παροτρύνοντος. τὸ δὲ εἰ βούλοιτο +τῶν ποθουμένων τυχεῖν ἐρωτᾶν, ἔμφασίν τινα καὶ λόγον + ὠδίνει τοῦ δύνασθαι παρασχεῖν, εὐτρεπῆ τε ἤδη πρὸς τοῦτο +γενέσθαι, μόνην ἔτι περιμένοντα τοῦ τὴν χάριν κομιζομένου +τὴν αἴτησιν.

+

Kύριε, Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με +εις τήν κολυμβήθραν· ἑ ᾧ γὰρ ἔρχομαι ἐγὼ, ἄλλος Πρὸ ἐμοῦ e + καταβαίνει. λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς Ἔγειραι.

8 +

Κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς ἁγίας Πεντηκοστῆς, ἄγγελοι καταφοιτῶντες +ἐξ οὐρανοῦ τὸ τῆς κολυμβήθρας ἐξετάραττον +ὕδωρ, εἶτα τὸν ἐντεῦθεν ἐποιοῦντο κτύπον τῆς ἑαυτῶν ἐπιστασίας +τὸν κήρυκα. καὶ τὸ μὲν ὕδωρ ὡς ἐξ ἁγίων πνευμάτων + ἡγιάζετο· εἰ δέ τις ἔφθη προκατελθὼν τῆς τῶν +νοσούντων πληθύος, τὸ συνθλῖβον αὐτὸν ἀποφορτισάμενος a 208 Α. +ανέβαινε πάθος, εἰς ἕνα δὲ μόνον τὸν προαρπάζοντα συνεμετρεῖτο +τῆς θεραπείας ἡ δύναμις. ἀλλ’ ἦν καὶ τοῦτο σημεῖον +τῆς δι’ ἀγγέλων νομικῆς ὠφελείας ἐφ’ ἓν καὶ μόνον τὸ τῶν + Ἰουδαίων γένος ἐκτεινομένης, ἕτερον δὲ ἐπ’ αὐτοῖς θεραπευούσης +οὐδένα. ἀπὸ γὰρ Δὰν τῆς καλουμένης καὶ ἕως Βηρσαβεὲ +τὰ διὰ Μωυσέως ἐλαλεῖτο προστάγματα, διακονηθέντα +δι’ ἀγγέλων ἐν ὄρει Σινᾶ κατὰ τὰς ἡμέρας τῆς ὕστερον +ὁρισθείσης ἁγίας Πεντηκοστῆς. διὰ γάρ τοι τοῦτο, καὶ τῆς +6. ὁμολογούμενον Β. 7. τὸν pro τὸ λίαν Β. 13. βάλῃ B.D. ἐμβάλῃ +D mg. Ed. 19 ὡς assumptum ex Β. 20 προκατελθὼν Β. προκατελθεῖν +Ed. 21. 21. συνθλῖβον Β. συντρῖβον Ed. 26. Βηρσεβεὲ Β. 28. ἐν +ὄρει Σίνα] ἐν ὄρεσιν Β. + + +b κολυμβήθρας τὸ ὕδωρ οὐκ ἐν ἑτέρῳ συνεταράττετο καιρῷ, +τὴν τῶν ἁγίων ἀγγέλων εἰς ἑαυτὸ σημαῖνον διὰ τούτου +καταδρομήv. οὐκ ἔχων τοιγαροῦν ὁ παράλυτος τὸν εἰς τὸ +ὕδωρ ἐξακοντίζοντα, μετὰ τοῦ συνέχοντος πάθους, καὶ τὴν +τῶν θεραπεύοντων ἐρημίαν ἐθρήνει λέγων Ἄνθρωπον οὐκ ἔλω, +τὸν εἰς τὸ ὕδωρ κατακομίζοντα δηλαδή. τοῦτο γὰρ πάντως +ἐρεῖν τε καὶ συμβουλεύειν αὐτῷ προσεδόκησε τὸν Ἰησοῦν.

+c +9

Ἆρον τὸν κράββατόν θοῦ κω περιπάτει. καὶ εὐθέως ἐγένετο +ὑγιὴς ὁ ἄνθρωπος, κω ἦρε τόυ κράββατον αὐτοῦ κω περιεπάτει. +ἦν δέ σάββατον ἑ ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ.

+

Θεοπρεπὲς τὸ ἐπίταγμα, καὶ τῆς ὑπὲρ ἄνθρωπον δυνάμεώς +τε καὶ ἐξουσίας ἐναργεστάτην ἔχον τὴν ἀπόδειξιv. οὐ +γὰρ ἐπεύχεται τῷ κειμένῳ τῆς ἀρρωστίας τὴν λύσιν, ἵνα μὴ +κατά τινας φαίνοιτο καὶ αὐτὸς τῶν ἁγίων προφητῶν, ἀλλ’ +d ὡς τῶν δυνάμεων Κύριος ἐξουσιαστικῶς ἐπιτάττει γενέσθαι· +χαίροντα μὲν οἴκαδε βαδίζειν εἰπὼν, ἐπωμάδιον δὲ ποιεῖσθαι +τὸ κλινίδιον, ὑπόμνημα τῆς τοῦ θεραπεύσαντος ἰσχύος τοῖς +ὁρῶσιν ἐσόμενοv. πράττει δὲ παραχρῆμα τὸ προσταχθὲν ὁ +νοσῶν, καὶ δι’ ὑπακοῆς καὶ πίστεως τὴν τριπόθητον ἑαυτῷ +πραγματεύεται χάριv. ἐπειδὴ δὲ διὰ τῶν προλαβόντων εἰς +εἰκόνα καὶ τύπον τῆς τῶν Ἰουδαίων πληθύος αὐτὸν εὐσηγάγομεν, +ὡς μελλούσης ἐν ὑστέροις θεραπεύεσθαι καιροῖς· +e φέρε δή τι πάλιν ἐπινοήσωμεν ταῖς εἰς τοῦτο συμβαῖνον +ἐννοίαις ἀναλόγως τοῖς προεξητασμένοις.

+

Ἐν σαββάτῳ τὸν ἄνθρωπον ὑγιάζει Χριστὸς, ὑγιασθέντα +δὲ παραχρῆμα, τὴν νομικὴν ἐπιτάττει παραλύειν συνήθειαν, +περιπατεῖν ἀναπείθων ἐν σαββάτῳ, καὶ τοῦτο τῷ κλινιδίῳ +πεφορτισμένον, καίτοι διαρρήδην βοῶντος τοῦ Θεοῦ δι’ ἑνός +Hier. xvii. 22. που τῶν ἁγίων προφητῶν “Καὶ οὐκ ἐξοίσετε βαστάγματα +3. ἑκὼν Β. 5. ἐρημίαν ἐθρήνει] μαρτυρίαν καὶ ἐρημίαν ἐμαρτύρει Β. +11. ἐπίταγμα] ἀξίωμα καὶ τὸ ἐπίταγμα Β. 1 2. ἔχον D. ἔχων Ed. 17. κλιδόνιον +(sic) Β. 19, αὐτῷ Β. 21. τῶν om. Β. 29. ἁγίων om. Β. +βάσταγμα Β. + + +“ἐξ οἰκιῶν ὑμῶν τῆ ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου·” καὶ οὐ δήπου +φήσειεν ἄν τις, ὅς γε σωφρονοίη, καταφρονητήν τινα καὶ a 209 Α. +ἐξήνιον τῶν θείων ἐνταλμάτων ἀποτελεῖσθαι τὸν ἄνθρωπον, +ἁλλ’ ὡς ἐν τύπῳ τοῖς Ιουδαίοις φανερὸν ἐποίει Χριστὸς, ὅτι + θεραπευθήσονται μὲν δι’ ὑπακοῆς καὶ πίστεως ἐν ἐσχάτοις +τοῦ αἰῶνος καιροῖς· τοῦτο γὰρ οἶμαι τό Σάββατον ὑποδηλοῦν, +τελευταίαν οὖσαν τῆς ἑβδομάδος ἡμέραν· κομισαμένους δὲ +ἅπαξ τὴν διὰ πίστεως θεραπείαν, καὶ εἰς καινότητα μεταῤῥυθμισθέντας +ζωῆς, τὴν μὲν τοῦ νομικοῦ γράμματος παλαιότητα b + παρ’ οὐδὲν ἀνάγκη ποιεῖσθαι, παραιτεῖσθαι δὲ τὴν ὡς +ἐν σκιαῖς αἰνιγματώδη λατρείαν καὶ τῆς Ἰουδαϊκῆς συνηθείας +τὴν εἰκαίαν ἐπιτήρησιv. ἐντεῦθεν οἶμαι λαβόντα τοῦ λόγου +τὰς ἀφορμὰς καὶ τὸν μακάριον ἐπιστεῖλαι Παῦλον τοῖς μετὰ +τὴν πίστιν παλινδρομοῦσιν ἐπὶ τὸν νόμον “Λέγω δὲ ὑμῖν Gai. v. 2. + “ὅτι ἐὰν περιτέμνησθε χριστὸς ὑμᾶς οὐδὲν ὠφελήσει,” καὶ +πάλιν ”Κατηργήθητε ἀπὸ χριστοῦ οἵτινες ἐν νόμω δικαι- Ib. 4. +“οῦσθε, τῆς χάριτος ἐξεπέσατε.”

+

Ἔλεγον ὁδ’ ὃ Ἰουδαῖοι τό] τεθεραπευμένῳ Σάββατόν ἐστι· 10 +κα οὐκ ἔξεστί θοῖ δρῶ τὸν κράββατόν ὅου.

c +

Ἐπικαιρότατον οἶμαι βοᾶν ἐπὶ τούτοις “Ἴδου λαὸς μωρὸς Hier. v. 21. +“καὶ ἀκάρδιος, ὀφθαλμοὶ αὐτοῖς καὶ οὐ βλέπουσι.” τί γὰρ +ἃν γένοιτο τῶν τοιούτων ἀπαιδευτότερον, ἢ τί πρὸς ἀναισθησίαν +τὸ μεῖζον; τὸ μὲν γὰρ ὅτι προσήκοι θαυμάζειν +αὐτοὺς τὴν τοῦ θεραπεύσαντος δύναμιν οὐ δέχονται κατὰ + νοῦν· πικροὶ δὲ ὄντες ἐπιτιμηταὶ, καὶ μόνον εἰδότες τοῦτο d +καλῶς, παρανομίας ἐγκλήματι περιβάλλουσι τὸν ἄρτι καὶ +μόγις τῆς μακρᾶς ἀνακύψαντα νόσου, κεῖσθαι δὲ πάλιν +ἐπιτάττουσιν ἀμαθῶς, ὡς καὶ ἐν τῷ χρῆναι νοσεῖν τῆς εἰς τὸ +σάββατον πληρουμένης τιμῆς.

+1. ὑμῶν correxi post Migne. ἡμῶν Aub. (231.) 2. σωφρονοῖ Β. 6. ὑποδηλοῦν +Β. δηλοῦν Ed. 11. Haec καὶ τῆς Ἰουδαικῆς συνηθείας τὴν εἰκαίαν +εἰκείαν Cod.] ἐπιτήρησιν assumpta ex Β. 23. προσήκοι Β. προσήκει Ed. +24. θεραπεύσοντος Β. 27. μόγις Β. μόλις Ed. + + +11

Ὁ δὲ ἀπεκρίθη αὐτοῖς Ὁ ποιήσας με ὑγιῆ, ἐκεῖνός μοι εἶπεν +12 Ἆρον τὸ κράββατόν ὅου κὼ περιπάτει. ἠρώτησαν ὁδὶ αὐτόν.

+c

Σοφωτάτην ὁ λόγος ὠδίνει τὴν ἔννοιαν, καὶ τῆς Ἰουδαίων +δυστροπίας ἀποκρουστικήv. ἐπειδὴ γὰρ οὐκ ἔξεστιν ἐν +σαββάτῳ, φησὶν, οἴκαδε τὴν κλίνην ἑλόντα βαδίζειν, παρανομίας +τῷ τεθεραπευμένῳ ῥάπτοντες γραφὴν, ἀναγκαίως +αὐτοῖς γοργοτέραν ἀντεξάγει τὴν ἀπολογίαν, ἐκεῖνον αὐτῷ +περιπατεῖν ἐντέλλεσθαι λέγων, ὃς καὶ τῆς ὑγείας ἀνεδείχθη +δοτὴρ, μόνον δὲ οὐχὶ τοιοῦτόν τι φησίν Ἀξιολογώτατον, ὦ +οὗτοι, φημὶ πρὸς τὸ χρῆναι τιμᾶσθαι, κἂν λυπεῖν ἐπιτάττει +210 Α. a τὰς τοῦ σαββάτου τιμὰς, τὸν ᾧ τοσαύτη πρόσεστιν ἰσχύς τε +καὶ χάρις, ὡς τὴν ἐμὴν ἐξελάσαι νόσοv. εἰ γὰρ τοῦ τυχόντος +ἐστὶ τὸ ἐν τούτοις διαπρέπειν ἀλλότριον, ἁρμόσει δὲ μᾶλλον +ἐνεργείᾳ καὶ δυνάμει θεοπρεπεῖ, πῶς ἃν ἁμάρτοι, φησὶν, ὁ +τούτων ἐργάτης; ἢ πῶς ἂν οὐ πάντως τὰ κεχαρισμένα Θεῷ +συμβουλεύσειεν ὁ θεοπρεπῆ τὴν δύναμιν ἔχων; τρέφει τοίνυν +ἐν ἑαυτῷ πικρὰν ὁ λόγος τὴν ἔμφασιν.

+b

Τίς έστιν ὁ ἄνθρωπος ὁ εἰών θὼ Ἆρον τὸν κράββατόν σου +13 κὼ περιπάτει; ὁ δὲ ἰαθείς οὐκ ᾔδει τίς έστιν ὁ γὰρ Ἰησοῦς +14 ἐξένευσεν ὄχλου ὄντος ἐν τῷ τόπω. μετὰ ταῦτα εὑρίσκει +αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς ἐν τῶ, ἱερῷ, κω εἶπεν αὐτῷ.

+

Ἄπληστος εἰς μιαιφονίαν τῶν Ἰουδαίων ὁ νοῦς. διερευνῶσι +τὸν ἐπιτάξαντα, συνεπιπλέκειν αὐτὸν τῷ παραδόξως +ὑγιασθέντι βουλευόμενοι· μόνος γὰρ, ὡς εἰκὸς, κινδυνεύων +ἐλύπει διὰ τὸ σάββατον, ὁ βρόχους ἄρτι καὶ παγίδας ἀφύκτους +c διαδραμὼν, καὶ αὐτῶν ἐξειλκυσμένος τῶν τοῦ θανάτου +πυλῶν· εἰπεῖν δὲ τὸν ἰατρὸν καίτοι σφόδρα φιλοπευστοῦσιν +οὐκ ἔχει, καλῶς τε καὶ οἰκονομικῶς κατακρύψαντος ἑαυτὸν +3. Σοφώτατον Β. 8. ἐντέλλεσθαι Β. ἐντετάλθαι Ed. 10. κἂν λυπεῖν +ἐπιτάττει Β. κοὶ λυπεῖν ἐπιτάττειν Ed. 1 1, τε Β. ἐστι Ed. 12. τοῦ +τυχόντος] τού τοι τυχόντος Β. 13. τὸν pro τὸ Β. 15. κεχηρισμένα Β. +24. βουλόμενοι Β. 27. σφόδρα assumptum ex Β. + + +τοῦ χριστοῦ, ἵνα τὸ παραυτίκα θερμὸν τῆς ἐκείνων ὀργῆς +διεξίοι. καὶ οὐχ ὥς τι παθεῖν ὡς ἐξ ἀνάγκης δυνάμενος, εἰ +μὴ βούλοιτο παθεῖν, ἐπιτηδεύει τὴν φυγὴν, ἀλλ’ ἡμῖν ὑπογραμμὸν +καὶ τούτῳ δὴ πάλιν ἑαυτὸν καθιστάς.

+

’Iδε ὑγιὴς γέγονας· μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν σοι τι +γένηται.

d +

Οἰκονομικῶς τὰ πρῶτα λαθὼν ἐμφανίζεται πάλιν οἰκονομικῶς, +τὸν ἁρμόδιον ἑκάστῳ τηρήσας καιρόv. οὐ γὰρ ἦν τι +γενέσθαι παρὰ τοῦ μὴ εἰδότος ἐξαμαρτεῖν, ὃ μὴ πάντως ἔχει + λόγον ὑφ’ ἑαυτῷ τὸν πρέποντα. πρόφασιν τοίνυν τῆς πρὸς +αὐτὸν διαλέξεως τὸ ψυχωφελὲς ἐποιεῖτο παράγγελμα, μηκέτι +πλημμελεῖν χρῆναι λέγων, ἵνα μὴ χείροσι τῶν παρωχηκότων +ἐπαλγύνοιτο κακοῖς· διδάσκει δὲ διὰ τούτων, ὡς οὐ μόνον εἰς e +τὴν μέλλουσαν ἔσεσθαι κρίσιν ἀποθησαυρίζει Θεὸς τοῖς + 5 ἀνθρώποις τὰ πλημμελήματα, μαστιγοῖ δὲ ποικίλως ἔτι +ζῶντας ἐν σώμασι, καὶ πρὸ τῆς μεγάλης καὶ ἐπιφανοῦς +ἡμέρας τοῦ πᾶσι δικάσοντος. ὅτι δὲ πολλάκις πληττόμεθα +πταίοντές τε καὶ λυποῦντες τὸν Θεὸν, ἐπιμαρτυρήσει βοῶν ὁ +σοφώτατος Παῦλος “Διὰ τοῦτο ἐν ὑμῖν πολλοὶ ἀσθενεῖς καὶ 1 Cor. xi. 30—32. + “ἄῤῥωστοι, καὶ κοιμῶνται ἱκανοί· εἰ γὰρ ἑαυτοὺς ἐκρίνομεν, +“οὐκ ἂν ἐκρινόμεθα· κρινόμενοι δὲ ὑπὸ τοῦ Κυρίου παιδευό- +“μεθα, ἵνα μὴ σὺν τῷ κόσμῳ κατακριθῶμεν.”

a 211 Α. +

Ἀπῆλθεν ὁ ἄνθρωπος, κω εἶπε τοῖς Ἰουδαίοις ὅτι Ἰησοῦς 15 +ἐστιν ὁ ποιήσας αὐτὸν ὑγιῆ.

+

Kαταμηνύει τοῖς Ἰουδαίοις τὸν Ἰησοῦν, οὐχ ἵνα τι δρᾶν +εἰς αὐτὸν ἀποτολμῶντες δεινὸν δυσσεβοῦντες ἁλίσκωνται, +ἀλλ’ ἵν’, εἴπερ βούλοιντο καὶ αὐτοὶ θεραπεύεσθαι, τὸν ἀξιοθαύμαστον +εἰδεῖεν ἰατρόv. ἐπιτήρει γὰρ ὅπως οὗτος ἦν +ἐκείνῳ σκοπός. οὐ γὰρ κατά τινα τῶν φιλεγκλημόνων b +2. διεφήῃ Β. 3. ἀλλὰ μὶν (sic) Β. 5. Ἴδου Β. 1 6. σώματι Cord. +περιφανοῦς a. 20. αὐτοὺς Β. 21, το,ῦ assumptum ex Β. 23. Ἀπῆλθεν] ++ οὑν Ed. invito Β. 25. καταμηνύει] + δὲ Ed. invito Β. 28. ἤδειεν +Cord. ἴδοιεν a. + + +ἀπαγγέλλει προσελθὼν, ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ περιπατεῖν ἐπιτάξας +ἐν σαββάτῳ, ἀλλ’ ὁ ποιήσας αὐτὸν ὑγιῆ. τοῦτο δὲ ἦν +ἕτερόν τι ποιοῦντος οὐδὲν, ἀλλ’ ἣ μόνον τὸν ἰατρὸν +σημαίνοντος.

+16

Kαὶ Μᾶ τοῦτο ἐδίωκον οἱ Ἰουδαῖοι τὸν Ἰησοῦν, καὶ ἐζήτουν +17 αὐτὸν ἀποκτεῖναι, ὅτι ταῦτα ἐποίει ἐν σαββάτῳ. ὁ δέ Ἰησοῦς +ἀπεκρίνατο αὐτοῖς.

+c

Oὐχ ἁπλῆν ὁ λόγος ἔχει ἐν τούτοις τῆς Ἰουδαίων παρανοίας +τὴν ἐξήγησιv. οὐ γὰρ ὅτι διώκουσι μόνον, ἀλλ’ ἐπὶ +τίσι τοῦτο δρᾶν οὐκ αἰσχύνονται, κατασημαίνει πάλιν ὁ +Εὐαγγελιστὴς ἐμφαντικώτατα λέγων Ὅτι ταῦτα ἐποίει ἐν +σαββάτῳ. διώκουσι γὰρ ἀμαθῶς τε καὶ δυσσεβῶς, ὡς +ἀγαθοεργεῖν ἐν σαββάτῳ τοῦ νόμου διακωλύοντος, ὡς οὐκ +ἐξὸν ἐλεεῖν τε καὶ κατοικτείρειν τοὺς κάμνοντας, ὡς ἀποδύσασθαι +δέον τὸν τῆς ἀγάπης θεσμὸν, τὸν τῆς φιλαδελφίας +d ἔπαινον, τὴν τῆς ἡμερότητος χάριν· καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν +ἀγαθῶν ἀποπτύσαι κατὰ ποικίλους μὲν ἔχοι τις ἃν ἀποδεῖξαι +τρόπους, οὐκ εἰδότας Ἰουδαίους τὸν περὶ τὸ σάββατον +τοῦ νομοθέτου σκοπὸν, εἰκαιοτάτην τε λίαν ἐπ’ αὐτῷ ποιουμένους +τὴν ἐπιτήρησιν; καὶ γὰρ ὡς αὐτὸς ἔφη που Χριστὸς, +S. Luc. xiii. 15. ἕκαστος αὐτῶν τὸν ἴδιον βοῦν ἤτοι τὸ πρόβατον ἀπαγαγὼν +Infra vii. 23. ποτίζει, καὶ “περιτομὴν λαμβάνει ἄνθρωπος ἐν σαββάτῳ +“ἵνα μὴ λυθῇ ὁ νόμος Μωυσέως,” εἶτα χολῶσιν “ὅτι ὅλον +“ἄνθρωπον ὑγιῆ ἐποίησεν ἐν σαββάτῳ,“ διὰ πολλὴν ἠθῶν +e δυστροπίαν τε ὁμοῦ καὶ ἀπαιδευσίαν, οὐδὲ τῶν ἀλόγων τὸν +κατ’ εἰκόνα τὴν θείαν γεγονότα προτάττοντες, ἀλλ’ ἐξεῖναι +μὲν πρόβατον ἐλεεῖν οἰόμενοι δεῖν ἐν σαββάτῳ, καὶ λιμοῦ +καὶ δίψης ἀπαλλάττειν ἀνεγκλήτως, παρανομίαις δὲ καὶ ταῖς +1. ἐπιτάξας ἐν] ἐπιταξάμενος Β. 5. οἱ Ἰουδαῖοι τὸν Ἰησοῦν hoc ordine Β. +6. σαββάτῳ Β. σαββάτοις Ed. Ambiguuin D. 8. ἐν τούτοις ἔχει inverso +ordine D. 15. τὸν alt. post φιλαδελφίας tr. B. 17. μὲν] + οὖν Β. +ἐπιδείξοι a. invito Cord. 19. τε λίαν] τελείαν B. Migne. Statim ἐν B. +ποιουμένου Β. 21. ἑαυτὺν ἑαυτὸν Β, 24. πεποίηκα Β. invitis Catt, +20. προτάττοντες] ἐν ἴσῳ τάττοντες Calt. + + +ἐπὶ τοῖς ἐσχάτοις ὑποκεῖσθαι γραφαῖς, τοὺς οἵπερ ἃν γένοιντο +χρηστοί τε καὶ ἀγαθοὶ περὶ τὸν πέλας κατὰ τὸ σάββατον. +Ἵνα δὴ πάλιν θεωρῶμεν αὐτοὺς οὐ μετρίως ἀνοηταίνοντας, +διά τε τοῦτο δικαίως ἀκούειν ὀφείλοντας “Πλανᾶσθε μὴ a 212 Α. + “εἰδότες τὰς γραφὰς,” φέρε δή τι καὶ ἐκ τῶν ἱερῶν λαβόντες S. Matth. xxii. 29. +γραμμάτων ἐπιδεικνύωμεν ἐναργῶς καὶ πάλαι προαναζωγραφούμενον +ὡς ἐν τύπῳ τὸν Ἰησοῦν ἀδιαφοροῦντα περὶ τὸ +σάββατοv. οὐκοῦν ἐν γήρᾳ μακρῷ, καθὰ γέγραπται, τῶν +ἀνθρωπίνων ἀποδημήσαντος τοῦ πανσόφου Μωυσέως καὶ + εἰς τὰς ἄνω μεθορμισθέντος μονὰς, κρίσει καὶ ψήφῳ τοῦ +πάντων κρατοῦντος Θεοῦ, τὴν ἡγεμονίαν τὴν ἐπὶ τὸν Ἰσαρὴλ +ἔλαχε τε καὶ ἐκληρώσατο παῖς ὁ τοῦ Ναυῦ Ἰησοῦς. ἐπειδὴ b +δὲ μυριάνδρους ὁπλιτῶν ἀριθμοὺς κύκλῳ περιστήσας τῆς Jos. vi. +Ἱεριχοῦς, ἑλεῖν τε ἤδη καὶ καταστρέφειν αὐτὴν ἐβουλεύετο, + σύνθημα μὲν τοῖς λευίταις ἐδίδου, κύκλῳ περιάγειν τὴν +κιβωτὸν ἐφ’ ὅλαις ἓξ τὸν ἀριθμὸν ἡμέραις, τῆ δὲ ἑβδόμη, +τουτέστι κατὰ τὸ σάββατον, συναλαλάζειν ταῖς σάλπιγξι +τὴν ἄμετρον τῶν στρατευμάτων ἐκέλευσε πληθὺν, καὶ κατεσείσθη +μὲν οὕτω τὸ τεῖχος, εἰσδραμόντες δὲ εἴσω, χειροῦνται + τὴν πόλιν, οὐ τὴν ἄκαιρον τοῦ σαββάτου τιμῶντες ἀργίαν, c +οὐδὲ τὸ νικᾶν ἐν αὐτῷ παραιτούμενοι διὰ τὸν ἐξείργοντα +νόμον, ἀλλ’ οὐδὲ τοῖς Ἰησοῦ στρατηγήμασιν ἀντιπράττοντες +τότε, λοιδορίας δὲ παντελῶς ἐλευθέραν τοῦ ἀνδρὸς τὴν +ἡγεμονίαν τηρήσαντες. καὶ ὁ μὲν τύπος ἐν τούτοις. ἐπειδὴ + δὲ παρῆν ἡ ἀλήθεια, τουτέστι Χριστὸς, τὴν ἐπιτειχισθεῖσαν +κατὰ τῆς ἀνθρώπου φύσεως παρὰ τοῦ διαβόλου φθορὰν +καθελών τε καὶ χειρωσάμενος, εἶτα τοῦτο ποιῶν ὁρᾶται κατὰ +τὸ σάββατον, ὡς ἐν προοιμίοις καὶ ἀρχῇ τοῦ πράγματος ἐν d +τῷ παραλελυμένῳ, δυσφοροῦσιν ἀπαιδεύτως καὶ τῆς τῶν +1. γένωνται a. 3. δὲ pro δὴ Β. 5. τι assumptum ex Β. 6. γράμματα Aub. +8. καθὰ Β. καθὼς Ed. 10. μεθαρμοσθέντος Β. 12. ἔλαχέ] ἃ ἔλαχέ Β. +14.ἐβουλεύετο Β. ἐβούλετο Ed. 15. ἐδίδου τοῖς λευίταις inverso ordine Β. +16. τῶν ἀριθμῶν D. 23. ἐλευθέραν] + τε Β. 20. τῆς] τοῦ +correxit Migne. Statim ἀνθρώπων Β. Post hoc v. φύσεως assumplum ex B.D. +27. ποιῶν τοῦτο inverso ordine Β. 28. προοιμίοις B.D. προοιμίῳ Ed. + + +πατέρων εὐπειθείας καταδικάζουσι, τὴν ἐκ τῶν ἀρρωστημάτων +ἐπήρειαν νικᾶν ἐν σαββάτῳ τὴν φύσιν οὐκ ἐπιτρέποντες, +ὅσον εἰς τὸ χρῆναι διώκειν ἐπείγεσθαι τὸν Ἰησοῦν εὐεργετοῦντα +κατὰ τὸ σάββατον.

+

Ὁ Πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται, κἀΓὼ ἐργάζομαι.

+e

Διαλέγεται μὲν ὡς ἐν σαββάτῳ Χριστός. τοῦτο γὰρ +ἀνάγκη τό Ἕως ἄρτι δηλοῦν, ἵνα τὸν ἑαυτῇ πρέποντα λόγον +ἢ τοῦ θεωρήματος δέχηται δύναμις. ἀπαιδεύτους δὲ ὄντας +τοὺς Ἰουδαίους, καὶ τίς μέν ἐστι κατὰ φύσιν οὐκ εἰδότας ὁ +Μονογενὴς, μόνῳ δὲ ἀνατιθέντας τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ τοῦ διὰ +Μωυσέως νόμου τὸν ὁρισμὸν, αὐτῷ τε χρῆναι καὶ πείθεσθαι +μόνῳ διαβεβαιοῦ μένους, ἀναπείθειν πειρᾶται σαφῶς, ὅτι +213 Α. a πάντα τῷ Πατρὶ συνεργάζεται, καὶ τὴν τοῦ γεννήσαντος +φύσιν ἔχων ἐν ἑαυτῷ, διὰ τὸ μὴ ἕτερόν τι παρ’ ἐκεῖνον +ὑπάρχειν, ὅσον ἧκεν εἰς τὴν τῆς οὐσίας ταὐτότητα, οὐχ +ἕτερόν τι φρονήσει ποτὲ παρὰ τὸ τῷ φύσαντι δοκοῦv. ὡς δὲ +τῆς αὐτῆς ὑπάρχων οὐσίας ταῦτα καὶ βουλεύσεται, μᾶλλον +δὲ αὐτὸς ὑπάρχων ἡ ζῶσα βουλὴ καὶ δύναμις τοῦ Πατρὸς, +ἐνεργεῖ τὰ πάντα ἐν πᾶσι μετὰ Πατρός.

+

Ἵνα τοίνυν τὸν εἰκαῖον τῶν Ἰουδαίων ἀποκρούσηται γογγυσμὸv. +καὶ δυσωπήσῃ διώκοντας ἐφ’ οἷς χαλεπαίνειν ἐδόκουν, +b ὡσανεὶ τῆς περὶ τὸ σάββατον καταφρονηθείσης τιμῆς, +Ο Πατήρ μου φησὶν ἕως ἄρτι ἐργάζεται κἀγὼ ἐργάζομαι. +μόνον γὰρ οὐχὶ τοιοῦτόν τι κατασημαίνειν βούλεται Εἰ +πιστεύεις ἄνθρωπε, νεύματί τε καὶ βουλήσει τοῦ τὰ πάντα +συμπήξαντός τε καὶ τεχνησαμένου Θεοῦ τὴν κτίσιν διοικεῖσθαι +καὶ κατὰ τὸ σάββατον, ὡς ἀνίσχειν μὲν ἥλιον, ὀμβροτόκους +τε ὁμοίως ἀνίεσθαι πηγὰς, καὶ καρποὺς μὲν ἐκ γῆς +ἀνατρέχειν, οὐ παραιτουμένους τὴν αὔξην διὰ τὸ σάββατον, +7. ἐν αὐτὴ Β. 9. ἐστι om. Β. 1 1. καὶ om. Β. 14. παρ’ ἐκεῖνόν τὶ +inverso ordine Β. 15. ἧκεν assumptum ex Β. 17. ταῦτα] Conjicit τὰ +αὐτὰ mg. ταὐτὰ bene edit Migne. βουλεύεται Β. 23. κἄγω ἐργάζομαι +assumpta ex Β. 26. τεχνισαμένου D. + + +ἐνεργεῖν δὲ τὰ οἰκεῖα τὸ πῦρ, ταῖς τῶν ἀνθρώπων χρείαις +ἀδιακωλύτως ὑπηρετοῦν· ἴσθι δὴ πάντως ὁμολογῶν ἐνεργεῖν c +τὸν Πατέρα τὰ θεοπρεπῆ καὶ κατὰ τὸ σάββατοv. τί τοιγαροῦν +ἀπαιδεύτως, φησὶν, αἰτιᾷ τὸν δι’ οὗ τὰ πάντα ἐργάζεται; + ἐνεργήσει γὰρ οὐχ ἑτέρως ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, ἀλλ’ +ὡς διὰ δυνάμεως καὶ σοφίας τοῦ Υἱοῦ. διὰ τοῦτό φησιν ὅτι +κὰγὢ ἐργάζομαι· δυσωπεῖ τοιγαροῦν ταῖς εἰς ἄτοπον ἐννοίαις +τὸν ἀχάλινον τῶν διωκόντων θυμὸν, οὐχ ἑαυτῷ τοσοῦτον +ἀντιτείνοντας δεικνὺς, ὅσον εἰπεῖν τῷ Πατρὶ, ᾧ δὴ καὶ μόνω d + τὴν τοῦ νόμου τιμὴν ἀναγράφειν ἐσπούδαζον, οὔπω γινώσκοντες +τὸν ἐξ αὐτοῦ καὶ δι’ αὐτοῦ κατὰ φύσιν Υἱόv. διὰ +γάρ τοι τοῦτο καὶ μοναδικῶς ἑαυτοῦ Πατέρα φησὶ τὸν Θεὸν, +εὐφυέστατα χειραγωγῶν εἰς τὸ κάλλιστον δὴ τοῦτο καὶ +Τίμιον μάθημα.

+

Διὰ τοῦτο οὖν μᾶλλον ἐζήτουν αὐτὸν οἱ Ἰουδαῖοι ἀποκτεῖναι, 18 +ὅτι οὐ νόον ἔλυε τό σάββατον, ἀλλὰ κὼ πατέρα ἴδιον ἕλετε +τὸ Θεὸν, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θεώ.

e +

Επιτείνεται πρὸς ἀπανθρωπίαν τῶν Ἰουδαίων ὁ νοῦς, καὶ +δι’ ὧν ἐχρῆν θεραπεύεσθαι, νοσοῦσι μειζόνως, ἵνα δὴ δικαίως + ἀκούσειαν “Πῶς ἐρεῖτε ὅτι σοφοί ἐσμεν ἡμεῖς;" δέον γὰρ Hier. viii. 8. +αὐτοὺς ἐξημεροῦσθαι τὴν γνώμην, λογισμῷ τῷ πρέποντι +μεταποιουμένους εἰς εὐλάβειαν, καὶ φονῶσιν ἤδη κατὰ τοῦ +πληροφοροῦντος διὰ πραγμάτων, ὡς οὐδὲν ὅλως εἰς τὸν θεῖον +ἡμάρτηται νόμον, ὑγιασθέντος ἀνθρώπου κατὰ τὸ σάββατον. + συνεπιπλέκουσι δὲ ταῖς διὰ τὸ σάββατον ὀργαῖς, ὡς βλασφημίας a 214 Α. +ἔγκλημα τὴν ἀλήθειαν, σειραῖς τῶν οἰκείων πλημμελημάτων Prov. v. 22. +εἰς ἀλύτους ὀργὰς ἑαυτοὺς κατασφίγγοντες. +εὐσεβεῖν γὰρ ἐδόκουν, ἴδιον ὅτι λέγοι πατέρα τὸν Θεὸν +2. πάντων Β. 3. κοὶ assumptum ex Β. 4. φησὶν ἀπαιδεύτως inverso +ordine Β. 5. ὦ pro ὁ Β. 6. ὅτι assumptum ex B.D. 11. Haec +καὶ δι᾿ αὐτοῦ assumpta ex Β. 15. αὐτὸν ἐζήτουν Ἰουδαῖοι Β. 19. μειζόνως] +πλέον καὶ μειζόνως Β. δὴ om. Β. 25. συνεπιπλέκουσι B.D. ἐπιπλέκουσι Ed. +26. ἔγκλημα] σύνθημα ἢ ἔγκλημα Β. 28. εὐσεβεῖν Β. δυδδεβεῖν Ed. λέγοι +B.D. λέγει Ed. + + +ἄνθρωπος ὢν ἀσχάλλοντες. οὐ γὰρ ᾔδεσάν πω τὸν ἐν +δούλου μορφῇ δι’ ἡμᾶς γεγονότα Θεὸν λόγον, τὴν ἐκ Θεοῦ +Πατρὸς ἀναβρύουσαν ζωὴν, τουτέστι τὸν Μονογενῆ, ᾧ δὴ +καὶ μόνῳ κυρίως τε καὶ ἀληθῶς ἐπιγράφεταί τε καὶ ἐστι +b πατὴρ ὁ Θεὸς, ἡμῖν δὲ οὐκέτι· θετοὶ γὰρ ἡμεῖς, εἰς τὸ ὑπὲρ +φύσιν ἀξίωμα διὰ τὴν τοῦ τιμήσαντος θέλησιν ἀναβαίνοντες, +καὶ τὸ θεοὶ καὶ υἱοὶ καλεῖσθαι κερδαίνοντες διὰ τὸν ἐν ἡμῖν +ἐνοικοῦντα Χριστὸν διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. εἰς τὴν +σάρκα τοιγαροῦν ἀφορῶντες μόνην, τὸν δὲ ἐν τῆ σαρκὶ +κατοικοῦντα Θεὸν οὐκ ἐπιγινώσκοντες, οὐκ ἀνέχονται πρὸς +τὸ ὑπερέκεινα τῆς ἀνθρώπου φύσεως ἀναπηδῶντος μέτρον, +Supra ver. 17. διὰ τοῦ πατέρα λέγειν ἑαυτοῦ τὸν Θεόν· τῷ γὰρ εἰπεῖν “Ὁ +c “Πατήρ μου,” ταύτην ἂν εἰκότως εἰσφέροι τὴν ἔννοιαν· οἴονται +δὲ δεῖν τὸν ᾧπερ ἐστιν ἰδιαζόντως πατὴρ ὁ Θεὸς, ἴσον εἶναι +κατὰ φύσιν αὐτῷ, τοῦτο δὴ μόνον νοοῦντες ὀρθῶς· ἔχει γὰρ +οὕτως, καὶ οὐχ ἑτέρως. ὡς οὖν καὶ ταύτην τοῦ λόγου τὴν +ἔννοιαν παρεισάγοντος, ἀγανακτοῦσι μειζόνως τὸν ὀρθὸν τῆς +ἀληθείας ἐκτρεπόμενοι λόγον.

+2. ἐκ] + τοῦ Ed. invito Β. 5. ἡμῶν D. 8. ἐνοικοῦντα Β. οἰκοῦντα Ed, +9. τοίνυν τοιγαροῦν Β. 10. οὐκ ἐπιγινώσκοντες] οὐκέτι γινώσκοντες Β. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ ς. +

Οτι οὐκ ἐλάττων κατὰ δύναμιν ἢ κατ’ ἐνέργειαν τὴν ἐπί τισιν ὁ +Υἱὸς τοῦ Πατρὸς, ἀλλ’ ἰσοσθενής τε καὶ ὁμοούσιος, ὡς ἐξ αὐτοῦ d +καὶ κατὰ φύσιν.

+

Ἀπεκρίνατο οὐ ὁ Ἰησοῦς κω εἶπεν αὐτοῖς Ἀμὴν ἀμὴν λέΓω ὑμῖν, 19 +οὐ δύναται ὁ Υἱός ποιεῖ ὀψ’ ἑαυτοῦ οὔδει, ἐᾶι μύ τι βλέπῃ +τὸ Πατέρα ποιοῦντα· ἄ γὰρ ἐκεῖνος ποιεῖ, ταῦτα κὼ ὁ Υἱὸς +ὁμοίως ποιεῖ.

+

ΟΠΕΡ ἐν τοῖς προλαβοῦσιν εἰρήκαμεν, τοῦτο πάλιν + ἑτέρῳ διερμηνεύει τρόπῳ, πανταχόθεν ἐπὶ τὴν τῆς ἀληθείας e +εὕρεσιν σαγηνεύων τοὺς ἀκροωμένους· τὸν δὲ ἐν πρώτοις +οὐ παραδεχθέντα λόγον, διὰ τὴν τῶν συνιέναι μὴ δυνηθέντων +ἀσθένειαν, ἑτεροτρόπως ἀναμορφοῖ, καὶ διὰ τῶν +αὐτῶν ἰόντα θεωρημάτων, εἰσφέρει ποικίλως. ἔργον δ’ ἂν + εἴη καὶ τοῦτο τῆς διδασκάλῳ πρεπούσης ἀρετῆς, τὸ μὴ +τρέχοντα δηλονότι καὶ παριπτάμενον τῶν διδασκομένων +τὴν γνῶσιν ποιεῖσθαι τὸν λόγον, ἀλλ’ εὐπάρυφόν τε καὶ +διαφόρως ἐξορχούμενον, καὶ τῷ τῆς φράσεως ἐξηλλαγμένῳ, a 215 Α. +πολλάκις τὴν ἐν τοῖς θεωρήμασι ψιλοῦντα δυσχέρειαν. + ἀναμίξας τοίνυν τῷ θεοπρεπεῖ τὸ ἀνθρώπινον, καὶ μέσον +ἐξ ἀμφοῖν ἕνα κεράσας λόγον· ὡς ἠρέμα μὲν ὑφιζάνει τὸ τῷ +Μονογενεῖ πρέπον ἀξίωμα, ἀναβαίνει δὲ τὴν ἀνθρώπου φύσιν· +ὡς Δεσπότης ἅμα καὶ ἐν δούλοις κατατεταγμένος, φησίν +3. ἰσογενής Β. ὁμοούσιος Β. ὅμοιος Ed. 4. καὶ assumptum ex Β +7. ἐκεῖνος ποιεῖ Β. ἀν’ ἐκεῖνος ποιῇ Ed. 9. εἰρήκαμεν] Legendumne εἴρηκεν ? +11. εὕρεσιν] ἔφεσιν haud male B. 13. ἑτεροτρόπως Β. ἑτέρως Ed. 15. καὶ +assumptum ex Β. διδασκάλῳ D. διδασκάλων Ed. 21. ὑφεξηζανη Β +22. πρέπων D. ἀναβαίνειν Β. + + +Οὐ δύναται ὁ Υἱὸς ποιεῖν ἀφ᾿ ἑαυτοῦ οὐδὲν, ἐὰν μή τι βλέπῃ +’τον Πατερα ποιουντα· ἅ γαρ ἐκεῖνος ποίει ταυτα καὶ ο +b ὁμοίως ποιεῖ. ἐν μὲν γὰρ τῷ δύνασθαι ποιεῖν ἀπαραλλάκτως τὰ +τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, καὶ ὁμοίως ἐνεργεῖν τῷ γεννήσαντι, τῆς +οὐσίας αὐτῷ μαρτυρεῖ τὴν ταὐτότητα. ἐνεργήσει γὰρ ὁμοίως +τὰ τὴν αὐτὴν ἀλλήλοις λαχόντα φύσιν, οἷς δὲ ὁ τοῦ πῶς +εἶναι λόγος ἐξηλλαγμένος, τούτοις ἃν εἴη καὶ ὁ τῆς ἐφ’ +ἅπασιν ἐνεργείας τρόπος οὐχ ὁ αὐτός. οὐκοῦν ὡς Θεὸς +ἀληθινὸς ἐκ Θεοῦ Πατρὸς ἀληθινοῦ, ταῦτα δύνασθαι ποιεῖν +ὁμοίως ἐκείνῳ φησὶν, ἀλλ’ ἵνα μὴ μόνον ἴσος ὣν ἐν δυνάμει +c φαίνηται τῷ Πατρὶ, ὁμογνώμων δὲ κατὰ πάντα, καὶ +μίαν ἔχων αὐτῷ τὴν ἐφ’ ἅπασι θέλησιν, μὴ δύνασθαι λέγει +ποιεῖν ἐξ ἑαυτοῦ μηδὲν, ἐὰν μή τι βλέπη τὸν Πατέρα ποιοῦντα.

+

Ομοιον δὲ ὡς εἰ λέγοι τρανώτερον πρὸς τοὺς διώκειν +ἐπιχειρήσαντας, ἀνδρὸς ἐν σαββάτῳ τεθεραπευμένου Καταλελύσθαι +νομίζετε τὴν τοῦ σαββάτου τιμὴν, ἀλλ’ οὐκ ἃν +ἔδρασα τοῦτό ποτε μὴ οὐχὶ τὸν ὅμοιον ἐργάτην ὁρῶν τὸν +Πατέρα· ἐνεργεῖ γὰρ τὰ πρὸς σύστασιν κόσμου καὶ κατὰ +σάββατον, εἰ καὶ δι’ ἐμοῦ. ἀδύνατον οὖν ἐμὲ, φησὶν, τὸν +d ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν Υἱός, μὴ οὐχὶ πάντως ἐν πᾶσι τὰ τοῦ +Πατρὸς ἐνεργεῖν τε καὶ βούλεσθαι, οὐχ ὡς ἔξωθεν λαβόντα +διδακτῶς τὸν τοῦ ποιεῖν ὑπογραμμὸν, ἢ καὶ ἐκ προαιρετικοῦ +κινήματος ἐπὶ τὸ ταὐτὸ βούλεσθαι τῷ Πατρὶ κεκλημένον, +ἀλλ’ ὡς φύσεως ἀπαραποιήτου νόμοις ἐπὶ τὴν ἴσην +ἀναβαίνοντα τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ βουλήν τε καὶ πρᾶξιv. τὸ +γὰρ μὴ δύνασθαι ποιεῖν ἀφ᾿ ἑαυτοῦ μηδὲν, ἐν τούτοις εὖ μάλα +e περιορίζεται· οὕτως οἶμαι χρῆναι νοοῦντας εὐσεβῶς, αἰχμὰ. +2 Cor. x. 5. λωτίζειν “πᾶν νόημα εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ,” καθὰ +γέγραπται.

+1. δύναται] + οὖν Β. ὁ Υἱὸς ποιεῖν hoc ordine D. ποιεῖν ὁ υἱὸς Ed. ποιεῖν post +ἑαυτοῦ transponit Β. 2. γὰρ] + ἀν’ Ed., pro quo ὁμοίως (sic) B. ποιῇ D. +Migne. 5. αὐτῷ Β. ἑαυτῶν Ed. 10. μόνον B.D mg. Ed. mg. ut v. +μόνως D. Ed. 12. αὐτῷ assumptum ex B. 17. ὁρῶ Β. 23. ταὐτὸ Β. +ταὐτὰ D mg. τὰ αὐτὰ D. Ed. C. asterisco. 26. μὴ assumptum ex B.D. +ποιεῖν om. Β. 28. εἰς—γέγραπται] εἰς Χριστὸν καθὰ γέγραπται εἰς τὴν ὑπακοὴν +αὐτοῦ Β. + + +

Ἀπειθήσει δὲ ἴσως ὁ τῇ ἀληθείᾳ μαχόμενος, καὶ τροφὴν +ὥσπερ τινὰ τῆς ἑαυτοῦ δυσβουλίας ποιήσεται τὸ εἰρημένον +Εἴπερ ἦν ἐν ἰσότητι, λέγων, τοῦ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, οὐδεμίαν +ἀπονέμων ὡς ἐξ ἀνάγκης αὐτῷ τὴν ὑπεροχὴν, διὰ τὸ τῆς + οἰκείας φύσεως μειονέκτημα, τί τὸ πεπεικὸς οὕτως αὐτὸν +ἀκατακαλύπτως εἰπεῖν, μὴ δύνασθαι ποιεῖν ἀφ᾿ ἑαυτοῦ μηδὲν, +ἐὰν μή τι βλέπη τὸν Πατέρα ποιοῦντα; σαφῶς γὰρ ἐν τούτοις, a 216 Α. +φησὶν, ὁμολογεῖ μηδὲν ὅλως ἐξ ἑαυτοῦ δύνασθαι ποιεῖν, ὡς +εἰδὼς δηλονότι τὸν ἀμείνω καὶ ὑπερέχοντα· σὺ δὲ αὖ πάλιν + ἡμῖν κατασοφίζῃ τὸν λόγον.

+

Τί οὖν πρὸς ταῦτα καὶ παρ’ ἡμῶν; Ἀνδρίζεται πάλιν +εἰς δυσφημίας ὁ χριστομάχος, καὶ μεθύων ἐξ ἀπαιδευσίας οὐκ +αἰσθάνεται. χρῆν γὰρ, ὦ βέλτιστε, δοκιμάζειν ἀκριβῶς τῶν +εἰρημένων τὴν δύναμιν, καὶ μὴ προχείρως ἐπιπηδᾶν τοῖς ἐξ + ἀμαθίας εἰσβαίνουσι λογισμοῖς. κατὰ τίνα γὰρ τρόπον τῆς b +ἰσότητος τῆς πρὸς τὸν Πατέρα κατακομίζειν οἴει χρῆναι τὸν +Υἱὸν, διὰ τὸ φάναι μὴ δύνασθαι ποιεῖν ἐξ ἑαυτοῦ μηδὲν, ἐὰν +μή τι βλέπῃ τὸν Πατέρα ποιοπυντα; ἆρα γὰρ ὡς οὐκ ἔχων ἐν +δυνάμει τὸ ἴσον τὰ τοιαῦτά φησι, καίτοι καὶ ἐξ αὐτῶν ἐστιν + τῶν προκειμένων ἰδεῖν ἰσοσθενοῦντα τῷ φύσαντι τὸν Υἱὸν, +ἤπερ ἰσχύος τῆς θεοπρεποῦς ἐπιδεᾶ; οὐ γὰρ φαίνεται λέγων +Οὐ δύναται ὁ Υἱὸς ποιεῖν ἀδ᾿ ἑαυτοῦ οὐδὲν, ἐὰν μὴ λάβῃ τὸ +δύνασθαι παρὰ τοῦ Πατρός· τοῦτο γὰρ ἦν ὄντως ἀσθενοῦντος c +εἰπεῖν· ἀλλ’ Ἐὰν μή τι βλέπη τὸν Πατέρα ποιοῦντα. + ὅτι δὲ διὰ τῆς ὀπτικῆς αἰσθήσεως οὐκ εἰς τὸ δυναμοῦσθαι +μᾶλλον, ἀλλ’ εἰς θεωρίαν τὴν τινῶν, καλεῖσθαι πεφύκαμεν, +ἀντιστατήσειν οἶμαι μηδένα. οὐκοῦν τοῖς τοῦ γεννήσαντος +ἔργοις ἐνατενίζειν ἑαυτὸν εἰρηκὼς ὁ Υἱὸς οὐκ ἀσθενοῦντα +δεικνύει, ζηλωτὴν δὲ μᾶλλον ἤτοι θεατὴν, καὶ ὅπως ἀκριβέστερον Infra p. 222e. + ἡμῖν ἐν τοῖς ἐφεξῆς εἰρήσεται. ὅτι δὲ διὰ τῆς +3. τοῦ Πατρὸς λέγων inverso ordine Β. Υἱὸς] + ὅς Β. 8. ὁμολογεῖ, φησὶ +inverso ordine Β. 11. καἰ om. Β. 17. τὸ Β. τοῦ Ed. ποιεῖν om. Β. +Statim ἐξ B.D mg. ἀφ’ D. Ed. iq. καὶ om. Β. ἐστι post ἰδεῖν tr. Ed. +invito Β. 22. τὸ δύνασθαι post Πατρός tr. Cord. 28. εἰρηκὼς ὁ Υἱὸς] +ὁ Σωτῆρ’ εἰρηκὼς Β. invito Cord. + + +d ἀπαραλλάκτου καὶ ὁμοιοτάτης ἐνεργείας, τῆις εἰς ἅπαντά +φημι, τὸ ἴσον ἔχων ἐν δυνάμει φαίνεται, διδάξει σαφῶς ἐν +τοῖς ἐφεξῆς ἐπιλέγων αὐτὸς ὡς πέρι του ἰδίου Πατρός Ἃ +γὰρ ἂν ἐκεῖνος ποιῆ ταῦτά φησιν καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ. πῶς +οὑν ἐλάττων ἐστὶν, ὁ ταῖς ἰσορρόποις τῳ Θέῳ καὶ Ηατρὶ +διαπρεπὴς ἐνεργείαις; ἆρα γὰρ ἐνεργήσει τὰ πυρὸς ἕτερον +τι παρὰ τὸ πῦρ, οὐδεμιᾶς κατὰ τὴν ἐνέργειαν θεωρουμένης +ἐξαλλαγῆς; καὶ πῶς ἂν γένοιτο τοῦτό ποτε; πῶς οὐν +e ὁμοίως ἐργάσεται τὰ τοῦ Πατρὸς ὁ, Υἱὸς, εὶ δία, τοῦτο +ἔλαττον ἔχειν τῆς ἴσης ὡς πρὸς αὐτὸν ἰσχύος +ἀπολιμπανεται;

+

Kαὶ ταῦτα μὲν ἡμῖν, ὡς ἐκ τοῦ προκειμένου προς τὸ +παρὸν ἐλήφθη ῥητοῦ· ἴδωμεν δὲ πάλιν καὶ δι’ ἑτέρων ἰόντες +θεωρημάτων, εἰ ἐπιδέχεταί ποι τὸ ἐν δευτέροις εἰναι τοὺ +Πατρὸς ἡ τοῦ Υἱοῦ φύσις· προκείσθω ’δε ὁμοίως ἥμιν ὁ +περὶ δυνάμεως λόγος. Ἆρα Θεὸν ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν καἰ +ἀληθινὸν, καὶ ἐκ τῆς οὐσίας ὄντως τοῦ Πατρὸς ὁμολογοῦσιν +ὑπάρχειν τὸν Υἱὸν, ἢ Θεὸν μὲν εἶναί φασι, τὸ ’δε ἔξω +κεῖσθαι τῆς οὐσίας τοῦ Πατρὸς, δυσσεβοῦντες προσάπτουσιν. +εἰ μὲν οὖν οὐκ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Πατρὸς εἶναι λέ- +217 Α. a γουσιν αὐτὸν, οὔτε Θεὸς ἔσται κατὰ φύσιν, οὔτε Υἱὸς +ἀληθινός. τὸ γὰρ μὴ ἐκ Θεοῦ κάτα φύσιν ὑπάρχον, ούδ +ἃν ὅλως νοοῖτο κατὰ φύσιν Θοὴ, ἀλλ’ οὐδὲ Υἱὸς εἰ μὴ ἐκ +τῆς οὐσίας γεννηθῇ τοῦ Πατρὸς, νόθον δὲ ἡμὶν κ,αὶ προσφατόν +τινα παρεισάγουσι θεόv. εἰ δὲ, τοῦτο μὲν οὐκ ερουσι, +τὴν ἐν τοῖς οἰκείοις δόγμασιν ἀτοπίαν ἐρυθριάσαντες, +δώσουσι δὲ ἀληθῶς ἐκ Πατρὸς ὑπάρχειν ’τον Μονογενῆ, +καὶ εἶναι Θεὸν κατὰ φύσιν καὶ ἀληθινῶς· πῶς ἐν ἐλάττοσιν +b ἔσται τοῦ Πατρὸς, ἢ πῶς ἀτονήσει περί τι, καὶ οὐχὶ τῆς του +2. ἐν priusl + τῆ Ed. invito Β. 3. ὡς om. Β. 4. φησιν assumptum ex Β. +5. ἐλάττων ἐστὶν] αὐτὸν ἐλαττον εἶναι Β. invito Cord. 6. ἆρα [ἄρα Β.] γὰρ +ἐνεργήσει Β. Cord. ἐνεργήσει γὰρ .ἄρα Ed. 7. κατὰ τὴν Β. Cord. κατ᾿ Ed. +8. τοῦτο γένοτο inverso ordine Cord. 18. ἔξω κεῖσθαι D. ἐξῳκεῖσθαι Ed. +21. αὐτῷ Β. Γἱὸς Β. Θεὸς Ed. Georg. Trap. 22. τὸ—ὑοπάρχον Β. ὁ—ὑπάρχων +Ed. 23. ἀλλ᾿ assumptum ex B. 24. γεννηθῇ B. ἐγεννήθη Ed. + + +v. φ ΙΝ S. ωΑΝΚΕM. LIB. Π. CAP. VI. +τεκόντος οὐσίας κατηγορήσει τὸ πρᾶγμα; εἰ γὰρ ὅλως +ἀσθενεῖν ἐνδέχεται τὸν κατὰ φύσιν ὄντα Θεὸν, τί τὸ κωλῦον +ὠτὶ τοῦτο παθεῖν τὸν Πατέρα, ἐχούσης ἅπαξ τὸ δύνασθαι +παθεῖν τῆς θείας καὶ ἀρρήτου φύσεως, καὶ οὕτως ἤδη φαινομένης + ἐν Υἱῷ κατὰ τὸν ἐκείνων λόγον; οὐκοῦν οὐδὲ ἀπαθὲς +διὰ τοῦτο τὸ θεῖον, ἀλλ’ οὐδὲ ἐν ταὐτότητι καὶ ἀμεταβλήτῳ +κείσεται πάντως μακαριότητι. εἶτα τίς, εἰπέ μοι, τῶν τὰ +τοιαῦτα δοξαζόντων ἀνέξεται; τίς δὲ τῆς θείας βοώσης +γραφὴς, ὅτι Κύριος τῶν δυνάμεων ἐστιν ὁ Υἱὸς, οὐ καταναρκήσει c Ps. xxiii. 10. + λέγων, δυναμοῦσθαι χρῄζειν αὐτὸν, καὶ ἀτελῆ κατὰ +τοῦτο ὑπάρχειν, ὃ κυρίως καὶ μόνῳ πρόσεστιν αὐτῷ μετὰ +Πατρὸς καὶ Ἁγίου Πνεύματος;

+

Ερεῖ δὲ πάλιν ἡμῖν ὁ δι’ ἐναντίας Κατὰ τοῦτό φαμεν +ὑπερκεῖσθαι τοῦ Υἱοῦ τὸν Πατέρα. ὁ μὲν γάρ ἐστι τῶν + ἔργων προκαταρκτικὸς, ὡς ἔχων ἔν τε τῇ δυνάμει καὶ ἐν τῶ +πάντα εἰδέναι τὸ τέλειον· ὁ δὲ πρότερον γίνεται θεατὴς, εἶθ᾿ +οὕτως ἐργάτης τῆς τοῦ Πατρὸς ἐνεργείας ἀναματτόμενος εἰς d +εαυτὸς τὴν μίμησιν, ἵνα διὰ τῆς τῶν ἔργων ὁμοιότητος καὶ +αὐτὸς νοῆται Θεός· τοῦτο γὰρ ἡμᾶς ἐκδιδάσκει λέγων, μὴ + δύνασθαι ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ μνδὲν ἐὰν μή τι βλέπῃ τὸν Πατέρα +ποιουντα. τί φὴς ὡς πάντολμε σύ; τῆς τοῦ Πατρὸς ἐνεργείας +ἀναμάττεται τοὺς τύπους εἰς ἑαυτὸν ὁ Υἱὸς, ἵνα διὰ +τούτου νοῆται Θεός; διδακτῶς οὖν ἔσται Θεὸς, καὶ οὐκέτι +κάτα φύσιν· ὥσπερ δὲ ἐν ἡμῖν ἐπιστήμη καὶ τέχνη τυχὸν, + οὕτως ἄρα ἐν αὐτῷ ἐστι τὸ ἀξίωμα, καὶ τεχνίτης μᾶλλόν e +έστι τῶν τῆς θεότητος ἔργων ἢ Θεὸς ἀληθινός· ἕτερος δὲ +δήπου πάντως αὐτὸς παρὰ τὴν ἐν αὐτῷ τέχνην, κἂν ὑπάρχῃ +θεοπρεπής. πῶς οὖν ἄρα τὸν τῶν τῆς θεότητος ὅρων ἐκβεβηκότα, +καὶ ἐν μόνη τῇ τέχνῃ φοροῦντα τὴν δόξαν, προσκυνοῦσι + μὲν ἄγγελοι κατ’ οὐρανὸν, προσκυνοῦμεν δὲ καὶ +ἡμεῖς ἀνεγκλήτως, τὸ μὴ χρῆναι λατρεύειν ἑτέρῳ παρὰ τὸν +5. ἀπαθὲς Β. Migne. ὄπ Ed. 13. ἡμῖν post ἐναντίας tr. B. 15. τῆ +om. Β. 23. ἐᾶται Β. ἐστι Ed. 28. τῶν om. Β. + + +S.Matth. iv. 10. c ὄντως ὄντα Θεὸν τῆς ἁγίας νομοθετούσης ἡμῖν γραφῆς; +Deut. vi. 13. “Κύριον γὰρ τὸν Θεόν σου φησὶ, προσκυνήσεις, καὶ αὐτῷ +218 Α. a “μόνῳ λατρεύσεις.” ἀλλ’ οὐκ ἃν ἀπεσφάλη τοῦ πρέποντος +ἡ ἁγία μάλιστα τῶν ἀγγέλων πληθὺς, προσκύνει ’δε τόν +Υἱὸν καὶ λατρεύει μεθ’ ἡμῶν, κατὰ φύσιν ὄντα Θέον ἐπιγινώσκουσα, +καὶ οὐ διδακτῶς, ὡς ἐκεῖνοι ληροῦντές φασιν· +οὐ γὰρ αἰσθάνονται, κατὰ τὸ εἰκὸς, ὅσοις ἐντεῦθεν περιπεσοῦνται +τοῖς ἀτοπήμασι. πρῶτον μὲν γὰρ ὁ Υἱὸς ἀλλοίωσιν +τε καὶ τροπὴν τὴν ἐπὶ τὸ μεῖζον ὡς ἐξ ἐλάττονος ἐπιδέξεται, +Mal. iii. 6. b καίτοι διὰ τοῦ προφήτου λέγων αὐτός “Ἴδετε, ἴδετε ὅτι ἐγὼ +“εἰμι, καὶ οὐκ ἠλλοίωμαι·” διαψεύσεται δὲ πάντως καὶ ὁ ψαλμῳδὸς +Ps. ci. 28. ἐν πνεύματι, “Σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ,’’ βοῶν πρὸς ’τον Υἱόν. +περιμένει γὰρ, ὡς ἐκεῖνοί φασιν, ἐνεργοῦντα ’τον Πατέρα +περί τι τῶν ὄντων, οἱονεὶ καθηγητήν τινα καὶ διδάσκαλον, +ἵνα θεωρήσας γένηται μιμητής· εἶτα πῶς ὁ τοιοῦτος οὐκ ἀν’ +τῳ δόξαι λοιπὸν ἐξ ἀγνοίας τῆς τινῶν ἀναβαίνειν εἰς γνῶσιν, +καὶ ἀπὸ τοῦ χείρονος μετατρέπεσθαι πρὸς τὸ ἄμεινον, εἴπερ +εἶναι λογιούμεθα τὸ εἰδέναι τι τῶν ἀγαθῶν τοῦ μὴ εἰδέναι +κάλλιον;

+c

Εἶτα τί πρὸς τούτοις ὁρᾶται τὸ ἄτοπον; λεγόντων ἡμῖν +οἱ παιδευτὴν, ἢ Πατέρα μᾶλλον εἰσφέροντες τὸν Θεόν Πότερόν +ποτε τῶν ἔργων τοῦ Πατρὸς ἐν ἀγνοίᾳ καθεστηκὼς ὁ +Υἱὸς περιμένει τὸ ἰδεῖν, ἢ τὴν ἐπὶ τούτοις γνῶσιν ἔχων +ἀκριβεστάτην; εἰ μὲν οὖν εἰδότα περιμένειν ἐροῦσιν αὐτὸν, +περιττότατόν τι ποιοῦντα σαφῶς ἐπιδείξουσι, καὶ εἰκαιοτάτου +πράγματος ἐπιτηδευτὴν τὸν Πατέρα· ὁ μὲν γὰρ, ὅπερ οἶδεν +ἀκριβῶς, ὡς ἀγνοῶν ἐπισκέπτεται, ὁ δὲ τὸν εἰδότα διδάσκειν +d ἐπιχειρεῖ· καὶ τίνι τῶν ὄντων οὐκ ἔσται καταφανὲς, ὅτι της +ἐσχάτης γελοιότητος εἴσω κείσεται τὰ τοιαῦτα; ἄλλα τοῦτο +μὲν οὐκ ἐροῦσι τυχόν· μεταβήσονται δὲ πρὸς τὸ ἐνάντιον· +1. ἥμιν νομοθετούσης inverso ordine Β. 2. φησι ante τὸν tr. Ed. invito Β. +6. ληροῦσιν Β. 7. περιπεσοῦσιν Β. 11. μᾶλλον pro πάντως Β. 17. τὸ +assumptum ex Β. 23. ἔχων Β. Georg. Trapez. οὐκ ἔχων Ed. 29. κείσεται +post τοιαῦτα tr. Β. + + +περιμένειν γὰρ αὐτὸν ἀναγκαίως ἐνεργοῦντα διαβεβαιώσονται +τὸν Πατέρα πρὸς τὸ θεωρήσαντα μαθεῖv. πῶς οὖν οἶδε “τὰ Hist. Sus. 42. +“πάντα πρὶν γενέσεως αὐτῶν;" ἢ πῶς ἀληθεύσει λέγων +αὐτὸς περὶ ἑαυτοῦ “Θεὸς ἐγγίζων ἐγώ εἰμι, λέγει Κύριος, καὶ Hier. xxiii. 23; xxxix. 27. + οὐχὶ Θεὸς πόρρωθεν· μὴ ἀπ’ ἐμοῦ κρυβήσεταί τι;” πῶς δὲ e +οὐκ ἄτοπόν τε καὶ ἀμαθὲς τὸ μὲν Πνεῦμα πιστεύειν ἐρευνᾶν τε 1 Cor. ii. 10. +καὶ εἰδέναι τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ, τὸν δὲ τοῦ Πνεύματος χορηγὸν +ἐν ἀγνοίᾳ καθεστάναι νομίζειν τῶν ἔργων τοῦ Πατρὸς καὶ +τοῦ ἰδίου Πνεύματος, ὅσον εἰς γνῶσιν ἀπολιμπάνεσθαι; + ἆρα γὰρ οὐκ ἀποβαλεῖ καὶ τὸ εἶναι σοφία λοιπὸν ὁ Υἱὸς, +ἐπείπερ ὅλως ἀγνοεῖ καὶ λαμβάνει διὰ μαθήσεως; σοφίας +γὰρ μᾶλλον ἔσται δεκτικὸς ἤπερ αὐτὸ κατὰ φύσιν σοφία. +σοφία γὰρ τὸ σοφοῦν, οὐ τὸ σοφοῦσθαι πεφυκὸς, ὥσπερ οὖν +ἀμέλει καὶ φῶς τὸ φωτίζον, οὐ τὸ φωτίζεσθαι πεφυκός. a 219 Α. + οὐκοῦν ἕτερόν τι πάλιν αὐτὸς παρὰ τὴν ἐν αὐτῷ σοφίαν, καὶ +πρῶτον μὲν οὐχ ἁπλοῦς, ἀλλ’ ἐκ δύο λοιπὸν συγκείμενος. +εἰτα πρὸς τούτῳ, καὶ τὸ εἷναι Θεὸς ἀπολέσει, Θεὸν δέ φημι +κατὰ φύσιν καὶ οὐσιωδῶς· μαθήσεως γὰρ τῆς ἀπό τινος +ὅλως καὶ διπλόης τῆς κατὰ σύνθεσιν ἡ θεία φύσις οὐκ ἀνέχεται, + καὶ τὸ ἁπλοῦν ὡς ἴδιον ἀγαθὸν καὶ τὸ παντέλειον +ἔχουσα. καὶ εἰ μὴ ἐστι Θεὸς κατὰ φύσιν ὁ Υἱὸς, πῶς τὰ +μόνῳ πρέποντα τῷ Θεῷ καὶ ἐνεργεῖ καὶ ἐργάζεται; ἆρα +γὰρ ἐξαρκέσειν ἐροῦσιν αὐτῷ καὶ πρὸς δύναμιν τὴν θεοπρεπῆ, b +τὸ μόνον ἰδεῖν ἐνεργοῦντα τὸν Πατέρα, καὶ διὰ ψιλῆς ἀποκερδαίνει + τῆς θεάς τὸ εἶναι κατὰ φύσιν Θεὸς, καὶ τοσαῦτα +δύνασθαι ποιεῖν, ὅσαπερ ἂν καὶ ὁ δεικνύων αὐτῷ; οὐδὲν +οὖν ἄρα τὸ κωλῦον ἐστὶ, καὶ πολλοὺς ἡμῖν ἑτέρους ἀναδειχθῆναι +θεοὺς, ἐθελήσαντος καὶ αὐτοῖς ἐπιδεῖξαι τοῦ Πατρὸς +τῶν οἰκείων ἔργων τὴν ὁδὸν, καὶ ἐν τῷ μαθεῖν τι περιττὸν +3. ἀληθεύει Β. 5. Θεὸς assumptum ex Β. 6, τὸ μὲν Πνεῦμα Β. +τῷ μὲν πνεύματι Ed. 10. ἆρα γὰρ] ὅρα οὖν Β. 17. πρὸς τούτω D. +πρὸς τοῦτο Ed. 22. τῶ assumptum ex Β. 24. ἀποκερδαίνει τῆε θέας +edidi ex Β. qui ἀποκερδαίνει τῆς θείας exhibet, ἀποκερδαίνειν Ed. cui praefixit +ὄφεως ὄψεως) Migne. 28. αὐτοῖς B. αὐτοῦ Ed. Statim ἐπιδείξασθαι αι Β. + + +τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας κείσεται τὸ ἐξαίρετον· ὁ γὰρ +c διδακτὸς, ὡς ἐκεῖνοί φασιν, εἰς ἀξίωμα τὸ τῆς κατὰ φύσιν +Infra x. 30; xiv. 9. θεότητος ἀναδραμὼν εὑρίσκεται λέγων “Ἐγὼ καὶ ὁ Πατὴρ +“ἕν ἐσμεν· ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν Πατέρα.”

+

Ἀναμετρείτωσαν τοίνυν ὅσος αὐτοῖς δυσφημίας ὄχλος ἐκ +τοῦ τοιώσδε νοεῖν ἐθέλειν ἐπισωρεύεται, καὶ φρονείτωσαν +ἀληθῆ περὶ τοῦ Υἱοῦ καθὰ γέγραπται. οὔτε γὰρ ἐκ θεωρίας +τῆς ἐν τοῖς ἀποτελέσμασι τοῦ Πατρὸς, οὔτε μὴν ὡς προκαταρκτικῶς +ἐν τοῖς ἔργοις ἔχων αὐτὸν, ποιητής ἐστιν ἢ +θαυματουργὸς, καὶ διὰ τοῦτο Θεὸς ὁ Υἱὸς, ἀλλ’ ὅτι φυσικὸς +d ὥσπερ τις αὐτὸν ἀποφέρει νόμος ἐπὶ τὴν τοῦ γεννήσαντος +ἀπαράλλακτον ὁμοιότητα, εἰ καὶ διὰ τῆς τῶν ἔργων ἀνελλιποῦς +ἐμφερείας ἀναλάμπει καὶ φαίνεται. παραθέντες δὲ +καὶ εἰσαῦθις, εἰ δοκεῖ, τὸ τοῦ λόγου κεφάλαιον, καὶ δριμυτέραις +ἐρεύναις αὐτὸ βασανίζοντες, θεωρῶμεν ἀκριβῶς, τίς ἂν 1 +εἴη λοιπὸν τῶν λεγομένων ἡ δύναμις, καὶ ὅπως προσήκει +νοοῦντας εὐσεβεῖν, ἤδη περισκεπτώμεθα. οὐκοῦν Ἀμὴν ἀμὴν +e λέγω ὑμῖν, οὐ δύναταί φησιν ἀφ᾿ ἑαυτοῦ ποιεῖν ὁ Υἱὸς οὐδεν +ἐὰν μή τι βλέπῃ τὸν Πατερα ποιουντα· ἂ γαρ αν ἐκεῖνος ποίῃ +ταῦτα καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ.

+

Ὁρᾷς ὅπως καὶ διὰ τῆς ἐν τοῖς ἔργοις ἀπαραλλάκτου +ταὐτότητος, ὅμοιον ἑαυτὸν κατὰ πάντα δεικνύει τῷ Πατρὶ, +ἵνα δὴ φαίνηται διὰ τούτου καὶ τῆς οὐσίας αὐτοῦ κληρονόμος; +ὡς γὰρ ἀναγκαίως τε καὶ ἀναντιρρήτως νοηθησομένου +Θεοῦ κατὰ φύσιν ὑπάρχειν τοῦ τὴν ἄτην ἐνέργειαν +220 Α. a ἔχοντος τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, τὰ τοιαῦτά φησιν ὁ Σωτῆρ’. +σκανδαλιζέσθω δὲ μηδεὶς, ὅταν φαίνηται λέγων οἰκονομικῶς, +μὴ δύνασθαι ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ μηδὲν ἐὰν μή τι βλέπῃ τὸν +Πατέρα ποιοῦντα. ὡς γὰρ ἤδη τὴν τοῦ δούλου μορφὴν +1. ὁ γὰρ διδακτὸς Β. οὐ γὰρ διδακτῶς Ed. 7. Υἱοῦ] κυρίου Β. 10. Θεὸς +ὁ Β. ἐστιν D. Ed. γρ γράφε) ὁ D mg. 12. εἶ om. Β. Pro εἰ, conj. +D mg. Ed. mg. ἀνελλιποῦς] ἐλλιπουσαν Β. 14. εἰσαῦθις om. Β., pro quo +σαφῶς exhibet Β mg. 16. εἴη] εἰ ᾖ) Β. 18. ἀφ’ ἑαυτοῦ ποιεῖν ὁ Υἱὸς Β. +ὁ υἱὸς ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ Ed. 24. ἀναντιρρήτου Β. + + +περικείμενος καὶ ἄνθρωπος γενόμενος διὰ τὸ ἑνωθῆναι σαρκὶ, +οὐκ ἐλευθέραν οὐδὲ ἀνειμένην παντελῶς εἰς θεοπρεπῆ παῤῥησίαν +ἐποιεῖτο τὴν διάλεξιν· ἐχρῆτο δὲ μᾶλλον τοιαύτη δι’ +οἰκονομίαν ἐσθ’ ὅτε, ἥπερ ἃν πρέποι Θεῷ τε ὁμοῦ καὶ + ἀνθρώπῳ· καὶ γὰρ ἦν ὄντως κατὰ ταὐτὸν ἀμφότερα.

b +

Εἷς μὲν δὴ λόγος οὗτος ἀληθής· οἶμαι δὲ δεῖν καὶ ἑτέρῳ +πάλιν ἐπεξηγεῖσθαι τρόπῳ τὸ προκείμενον, καὶ ὀξύτερόν πὼς +τῇ τοῦ θεωρήματος ἀκριβείᾳ προσβαλεῖv. οὐ δύναταί φησιν +ὁ Υἱὸς ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ οὐδὲν ἐὰν μή τι βλέπῃ τὸν Πατέρα + ποιοῦντα. τό Οὐ δύναται ἤτοι τὸ ἀδύνατον κατηγορεῖται +τινῶν, ἤτοι τῶν ὄντων τισὶν ἐπιφέρεται. τοῦτο γὰρ δὴ τὸ +κατηγορεῖσθαι, φαμὲν, οὐχὶ πάντως ἀνάγκης οὐδὲ ἀσθενείας +ἐστὶ σημαντικόν· διδάσκει δὲ πολλάκις καὶ φύσεων ἑδραίοτητα +καὶ οὐσιῶν ἀκλόνητον στάσιν, τὴν ἐφ’ οἷς ἤ ἐστιν ἢ c + γέγονεν ἑκάστη τῶν σημαινομένων, καὶ ἅπερ οἶδε φυσικῶς +τε καὶ ἀμεταθέτως ἐνεργεῖv. ἡκέτω δὲ εἰ δοκεῖ καὶ διὰ παραδειγμάτων +ὁ λόγος· ὅταν ἄνθρωπος εἴπῃ τυχὸν, ἄπηχύ τε +εἰκὸς καὶ βαρὺ μὴ δύνασθαί ποι διακομίζειν ξύλον, τῆς +ἐνούσης αὐτῷ ἀσθενείας κατηγορεῖ· ὅταν δέ τις ἕτερος εἴπῃ + Ἄνθρωπος ὢν λογικὸς κατὰ φύσιν, καὶ ἐκ λογικοῦ κατὰ +φύσιν γεγεννημένος πατρὸς, οὐ δύναμαι ποιεῖν ὥσπερ ἴδιόν +τι καὶ ἀπ’ ἐμαυτοῦ, ὃ μὴ βλέπω προσπεφυκὸς τῆ τοῦ γεννήσαντος d +φύσει, τότε τό Οὐ δύναμαι τὴν τῆς οὐσίας ἑδραιότητα +καὶ τὸ ἀμετάπτωτον εἰς ἕτερόν τι παρ’ ὅπερ ὑπάρχει δηλοῖ. + οὐ δύναμαι γὰρ, φησὶν, ἀπ’ ἐμαυτοῦ μὴ εἶναι ζῷον λογικὸν, +τῶν τῆ φύσει προσόντων κατευμεγεθήσας πλεονεκτημάτων· +οὐ γὰρ ὁρῶ τὸ δύνασθαι τοῦτο παθεῖν ἐν τῆ τοῦ τεκόντος +φύσει· κατὰ τοῦτον οὖν ἄρα τὸν τρόπον ἀκούση λέγοντος +τοῦ Χριστοῦ Οὐ δύναται ὁ Υἱὸς ποιεῖν ἀφ᾿ ἑαυτοῦ οὐδὲν ἐὰν μή +1. Haec καὶ ἄνθρωπος γενόμενος assumpta ex Β. Cord. 4. πρέποιτο πρέτοι +τῳ] Β. 8. προσβαλεῖν Β. προσβάλλειν Ed. 9. ποιεῖν assumptum +ex Β. Migne. 10. τό] ὅτε τό Β. Statim Οὐ assumptum ex B.D. Migne. +12. ἀνάγκης οὐδὲ] οὐδὲ ἀναγκαίως Β. 16. καὶ alt. om. Β. 17. ἀνθρώποις Β. +18. εἰκὄς ἄπηχύ τε inverso ordine Β. ποι assumptum ex Β. 19. αὐτῶ Β. +et sic conj. Aub. post ἅσθ’. tr. Β. αὐτῶν Ed. εἴπῃ om. Β. 20. φύσει D. sed γρ. +κατὰ φύσιν D mg. 22. βλέπω Β. βλέπων Ed. 24. μετάπτωτον (sic) Β. + + +e τι βλέπη τὸν Πατέρα ποιοῦτα. μὴ ἐπιτιμᾶτε γὰρ, φησὶ, τοῖς +ἔργοις τοῦ Υἱοῦ· τὴν γὰρ τοῦ τεκόντος αὐτὸν ὡς ἐν ἰδίαις +ἐννοίαις ἤτοι φυσικοῖς κινήμασιν ἀναθεωρῶν οὐσίαν, ὧνπερ +ἃν ἴδοι πρεπόντως ἐργάτιν αὐτὴν, ταῦτα δὴ πράττει, καὶ +ἕτερον οὐδὲν, παθεῖν τι τῶν παρὰ φύσιν διὰ τὸ ἐξ αὐτῆς +ὑπάρχειν οὐ δυνάμενος· οἷον, ἔχει τὸ θέλειν ἐλεεῖν ἡ τοῦ +Πατρὸς φύσις· τοῦτο δὴ καὶ ἐνυπάρχον αὐτῇ θεωρῶν ὁ +Υἱὸς, ὡς ἐξ αὐτοῦ φυσικῶς, ἐλεήμων ἐστὶν, οὐ δυνάμενος +221 Α. a ἕτερόν τι παρ’ ὅπερ ἐστὶν ἐκείνη γενέσθαι. ἔχει γὰρ ἐκ +Πατρὸς, ὥσπερ τὴν οὐσίαν, οὕτω καὶ τὰ τῆς οὐσίας ἀγαθά· +ἁπλῶς δὲ δῆλον ὅτι καὶ ἀσυνθέτως ὡς Θεός· διάτοι τοῦτο +τοῖς πρώτοις ἐπιλέγει σοφῶς Ἃ γὰρ ἂν ἐκεῖνος ποιῇ, ταῦτα +καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ· ὅλην, ὡς ἔπος εἰπεῖν, τὴν περίνοιαν +τοῦ μὴ δύνασθαι ποιεῖν ἀφ᾿ ἑαυτοῦ μηδὲν ἐὰν μή τι βλέπῃ τὸν +Πατέρα ποιοῦντα, συνάγων ἐν τούτοις. ἀναλογιζόμενος δὲ +τὴν αἰτίαν, ἐφ’ ᾗ τὰ τοιαῦτά φησιν ὁ Υἱὸς, ἀκριβέστερον +τοῖς παρ’ ἡμῶν εἰρημένοις ἐπιστήσεις τὸν νοῦν.

+b

Οὐκοῦν ἐπειδήπερ ἐν ἡμέρᾳ σαββάτου τὸν παράλυτον +ἠλέει, διώκειν αὐτὸν ἐπεχείρουν οἱ Ἰουδαῖοι· δυσωπεῖ δὲ +αὐτοὺς ὁ χριστὸς, ἐλεοῦντα δεικνὺς τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα +κατὰ τὸ σάββατοv. οὐ γὰρ ᾠήθη δεῖν ἀποκωλῦσαί ποτε τὰ +ὅσα πέρ ἐστιν εἰς σωτηρίαν τὴν ἡμετέραν συντείνοντα· καὶ +Supra ver. 17. δὴ καὶ ἔφασκεν ἐν ἀρχαῖς “Ὁ Πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται, +“κἀγὼ ἐργάζομαι.” ἐπειδὴ δὲ καὶ ἀσχάλλοντες πρὸς ταῦτα +διὰ πολλὴν ἐφαίνοντο δυσβουλίαν, ἐπιλέγει πάλιν Οὐ δύναται +c ὁ Υἱὸς ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ οὐδὲν ἐὰν μή τι βλέπῃ τὸν Ηατέρα +ποιοῦντα· ἃ γὰρ ἂν ἐκεῖνος ποιῇ, ταῦτα καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως +ποιεῖ. ἐπειδὴ γὰρ οὐ παραιτεῖται, φησὶν, ὁ Πατὴρ ἐλεεῖν ἐν +σαββάτῳ, βλέπων ὄντα διὰ παντὸς φιλοικτίρμονα, ταύτῃτοι +κἀγὼ διὰ παντὸς ἐλεῶ, καινοτομῆσαί πὼς τοῦ Πατρὸς τὴν +1. φησὶν post υἱοῦ tr, Β. 4. πράττειν Β. 7. ὁ Υἱὸς θεωρῶν inverso +ordine Β. 8. ἑαυτοῦ Β. 9, 10 ἔχει γὰρ—ἀγαθά citat Veccus in +Epigr. xi. 11. διὰ τοῦτο δὲ Β. 13. ὅλην] ταύτην Β. sed ὅλην Β mg. +17. ἡμῶν Β. αὐτῶν Ed. 28. ἐπείνη Β. ἐπεὶ Ed. 29. βλέπων] βλέπω +γὰρ Β. 30. πω post Πατρὸς tr, Β. + + +οὐσίαν ἐν ἐμαυτῷ μὴ δυνάμενος, διὰ τοῦ με φαίνεσθαι καὶ +εἶναι τοιοῦτος, ὁποῖός ἐστι κατὰ φύσιν αὐτός· ἐνεργῶ γὰρ +πάντως ὡς ἐξ αὐτοῦ, τὰ αὐτοῦ.

+

Τὸ δὲ λέγειν προκαταρκτικὸν τῶν ἔργων τὸν Πατέρα + ὑπάρχειν, ἀμαθίας τῆς ἐσχάτης οὐκ ἀμοιρήσει. πῶς γὰρ ἂν d +αὐτὸς ἰδίᾳ καὶ μόνος προκατάρξαιτό ποτε, δύναμιν ἔχων +τὴν ἐφ’ ἅπασιν ἐνεργητικὴν τὸν Υἱὸν, συνυπάρχοντα μὲν +ἀιδίως αὐτῷ, θελήσεως δὲ τῆς ἐπί τι καὶ κινήσεως τῆς κατ’ +ἐνέργειαν τὴν ἐπί τισιν ἐκφαντικόv. καὶ εἰ περιμένειν αὐτὸν + τὴν ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν ἔργων ἰδικὴν ἐνέργειαν τοῦ Πατρὸς +ἀπαιδεύτως διισχυρίζονται, πρὸς τὸ ἴσον ἀπομιμήσασθαι, +δεικνύτωσαν ἡμῖν ἰδίᾳ καὶ καθ’ ἑαυτὸν ἐργασάμενόν τι τὸν +Πατέρα πώποτε, ἢ καὶ ποῖον αὐτὸς προθεραπεύσας παράλυπον, e +δέδωκεν ὡς ἐν τύπῳ τὸ πρᾶγμα τῷ γεννήματι.

+

Ὁ τὰρ Πατὴρ τίλει τὸv Υἱόν.

20 +

Ασυνέτως ἐξαγριουμένους εἰς εἰκαίαν ὀργὴν, τοὺς οἵπερ +ἦσαν δυσσεβοῦντες εἰς αὐτὸν ἀφυλάκτως διὰ τὸ σάββατον +ἐξελέγχει χριστὸς, ἐναργεστάτην τοῦ πράγματος ποιούμενος +τὴν ἀπόδειξιν διὰ τοῦ φιλεῖσθαι λέγειν παρὰ τοῦ ἰδίου a 222 Α. + γεννήτορος. εἰ γὰρ ὅλως φιλεῖ τὸν Υἱὸν ὁ Πατὴρ, οὐ λυποῦντα +δῆλον ὅτι φιλεῖ, κατευφραίνοντα δὲ μᾶλλον ἐφ’ οἷς ἂν +ποιῇ καὶ ἐργάζηται. μάτην οὖν ἄρα διώκουσι τὸν ἐλεεῖν +ἐν σαββάτῳ μὴ παραιτούμενον, καὶ ταῖς τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ἀντιτείνοντες ψήφοις διὰ τούτου πάλιν ἁλίσκονται. + χρῆναι γὰρ οἴονται μισεῖν, ὃν αὐτὸς ἀγαπᾷ, δῆλον δὲ δήπου +πάντως ἐστὶν, ὡς οὐκ ἂν ἠγάπησέ ποτε τὴν τοῦ τεκόντος +αὐτὸν παρατρέχοντα βούλησιν, καὶ ἰδίᾳ καὶ μόνον ὅπερ ἂν b +αὐτὸς ἐθελήσαι ποιεῖν εἰθισμένοv. ἐπειδὴ δὲ δικαίως ἀγαπᾶ, +συναινεῖ δηλονότι καὶ συγκατανεύει τοῦ σαββάτου τὴν λύσιν, +1. με Β. μῆ Ed. 2. ἐνεργῶ B.D. ἐνεργῶν Ed. 5. τῆς assumptum ex Β. +ἀμοιρήσει Β. ἀμοιρεῖ Ed. 1 1, πρὸς τὸ τὸ ἴσον D. 19. παρὰ B.D. περὶ Ed. +21. ἀν’ ποίει καὶ ἐργάζεται Cord. invito a. + + +καὶ οὐδὲν ἔχουσαν ἐπιδεικνύει τὸ ἐφ’ ᾧπερ ἃν εἰκότως ἀγα- +νακτήσαι Θεὸς ὁ τοῦ νόμου κύριος.

+

Καὶ πάντα δείκνυσιν αὐτῶ ἃ αὐτὸς ποιεῖ.

+

Αναγκαίως καὶ ταῦτα τοῖς προλαβοῦσιν ἐπάγει, καὶ διὰ +c ποίαν αἰτίαν, ἐρῶ δὴ πάλιv. πατέρες μὲν γὰρ οἱ παρ’ ἡμῖν, +φυσικαῖς ἔσθ’ ὅτε φιλοστοργίαις ἡττώμενοι, καὶ λυπούντων +ἀνέχονται τῶν υἱῶν, καὶ τοῖς παρὰ γνώμην ἐπιχειροῦντας +ὁρῶντ[ε]ς ἀνεξικακοῦσι πολλάκις. δριμὺς γάρ τις αὐτοῖς ὁ +περὶ παῖδας ἐνῴκισται πόθος, πᾶσαν ἀναπείθων τὴν ἐπ’ +ἐκείνοις μικροψυχίαν πλεονεκτεῖv. ἀλλ’ οὐχ οὕτως, φησὶν, +ἀγαπᾷ τὸν Υἱὸν ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ· οὐ δύναται γάρ τι +ποιεῖν, ὃ μὴ πέφυκεν ἐργάζεσθαι καὶ αὐτός· ὡς δὲ μίαν +ἔχων πρὸς αὐτὸν τὴν οὐσίαν, φυσικοῖς τισιν, ἵν οὕτως +d εἴπωμεν, νόμοις πρὸς ἀπαράλλακτον καλεῖται θέλησίν τε +καὶ δύναμιv. οὐδὲν οὖν ἄρα, φησὶ, παρὰ τὸ τῷ τεκόντι +δοκοῦν ἣ πρέπον ὁ Υἱὸς ἐργάζεται, οὐδὲ τῆς τοῦ Πατρὸς +ἀγάπης καταπερπερεύεται, φιλόκαινός τις ὑπάρχων ἐν τοῖς +ἔργοις καὶ ἐξήνιος, ἀλλ’ ὧνπερ ὄντα θεάσαιτο ποιητὴν, +ὡς ἐν ἐννοίαις δὲ πάλιν, ταῦτα δὴ πάντως ἐπιτελεῖ τῇ ταυτότητι +τῆς οὐσίας εἰς τὸ μηδαμοῦ παρεκπίπτειν τὸ Θεῷ +πρέπον διακρατούμενος. τροπῆς γὰρ τῆς ἐπί τι καὶ ἀλλοιώ- +Ps. ci. 28. σεως ἀμοιρεῖ· μένει δὲ “ὁ αὐτος” ἀδιαλείπτως, ὡς ὁ ψαλ- +e μῳδόε που φησί. δεικνύει δὲ πάλιν ὁ Πατὴρ τῷ Υἱῷ ὣ +αὐτὸς ποιεῖ, οὐ καθάπερ ἐν πίνακι διαγεγραμμένα παρατιθεὶς, +ἢ ὡς ἀγνοοῦντα διδάσκων· πάντα γὰρ οἶδεν ὡς Θεός· ἀλλ’ +ὅλον ἑαυτὸν ἐν τῆ τοῦ γεννήματος φύσει ζωγραφῶν, καὶ τὰ +ἰδίως αὐτῷ προσπεφυκότα δεικνύων ἐν ἑαυτῷ, ἵνα ἐξ ὧν +4. τὰ pro ταῦτα Β. 5. μὲν om. Β. 7. ἐπιχειροῦντας Β. [ἐπιχειντας +ροῦσιν CoaJ] ἐπιχειροῦντες Ed. Statim ὁρῶντες correxi. ὁρῶντας Ed. 12. γάρ +pro δὲ Cord. 13. ἵν᾿ om. Β. 14. εἴποιμεν Cord. εἴπωμεν habet a. +16. ἢ om. Β. δοκοῦν ἢ om. Catt. 17. φιλόκαινός edidi ex conj. Heyse. (cf. +καινοτομῆσαι supra 221 c.) φιλόκενός B.D. φιλότεκνός Ed. qui φιλότεχνός conjecit. +ἐν ἔργοις (omittens τοῖς) post ἐξήνιος tr. B. 19. πάντως Β. πάντα Ed. +23. δείκνυσι a. ὃ Cord. ἃ habet a. 27. αὐτῷ pro ἐν ἑαυτῷ Β. ἱν D. + + +αὐτὸς ὑπάρχει καὶ φαίνεται, ποταπός τε καὶ τίς κατὰ φύσιν +ἐστὶν εἰδείη τὸν γεννήτορα. διὰ γὰρ τοῦτό φησιν ὁ χριστὸς, +ὡς “Οὐδεὶς γινώσκει τίς ἐστιν ὁ Υἱὸς εἰ μὴ ὁ Πατὴρ, οὐδὲ a 223 Α. S. Matth. xi. 27. +“τὸν Πατέρα τίς ἐπιγινώσκει τίς ἐστιν εἰ μὴ ὁ Υἱός.” κεῖται + γὰρ ἐν ἀμφοῖν ἡ ἑκατέρου γνῶσις ἀκριβὴς, οὐ διδακτῶς, +ἀλλὰ φυσικῶς· καὶ ὁρᾷ μὲν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ ἐν ἑαυτῶ +τὸν Υἱὸν, ὁρᾷ δὲ αὖ πάλιν ὁ Υἱὸς ἐν ἑαυτῷ τὸν Πατέρα· +διάτοι τοῦτό φησιν “Ἐγὼ ἐν τῶ Πατρὶ καὶ ὁ Πατὴρ ἐν Infra xiv. 11. +ἐμοὶ ἐστι. τὸ δὲ ὁρᾶν τε καὶ ὁρᾶσθαι, πάλιν ἐν τούτοις + νοείσθω θεοπρεπῶς.

+

Καὶ μείζονα τούτω ἔργα δείξει αὀτφ, ἵνα ὑμεῖς θαυμάζητε.

+

Ἐν τοῖς ἀνωτέρω φησὶν ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς ὡς +Εζήτουν οἱ Ἰουδαῖοι τὸν Ἰησοῦν ἀποκτεῖναι, ὅτι οὐ μόνον Supra ver. 18. +“ἔλυε τὸ σάββατον, ἁλλὰ καὶ Πατέρα ἴδιον ἔλεγε τὸν + “Θεὸν, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θεῷ.’’ τὴν μὲν οὖν ἐπὶ τῶ +σαββάτῳ κατηγορίαν ἀπεσκευάζετο, καὶ αὐτὸν ἐπιδεικνὺς +ἐνεργὸν ἐν σαββάτῳ τὸν Πατέρα, καὶ μακρὸν ἐπὶ τούτω +προσαναλώσας λόγον· ὅτι δέ ἐστιν ἐν ἰσότητι τῇ πρὸς τὸν +Πατέρα, καὶ ἄνθρωπος γεγονὼς δι’ ἡμᾶς, πειρᾶται διδάσκειν. + τοῦτο γὰρ ἦν ἔτι τῷ λόγῳ τὸ λεῖπον· καὶ διὰ τοῦτό φησιν c +ὅτι Καὶ μείζονα τούτων δείξει αὐτῷ ἔργα ἵνα ὑμεῖς θαυμάζητε. +καὶ τί πάλιν ἡμῖν βούλεται διὰ τούτου δηλοῦν;

+

Τεθεράπευται, φησὶν, ὁ παράλυτος “τριάκοντα καὶ ὀκτὼ Supra ver. 5. +ἔτη ἔχων ἐν τῆ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ. καὶ θαυμαστὴ μὲν ὄντως + ἡ τοῦ θεραπεύσαντος δύναμις, θεοπρεπής τε λίαν ἡ ἐξουσία. +τὸν δὲ οὕτω θαυματουργὸν, οὐκ ἄν τις, οἶμαι, σωφρονῶν +αἰτιάσαιτο Θεὸν ἑαυτὸν εἶναι λέγοντα, καὶ ἐπείπερ ἐστὶν +Υἱὸς, ἴσον κατὰ πάντα τῷ γεγεννηκότι· ἐπειδὴ δὲ φρο- +νοῦντες, φησὶ, κάκιστά τε καὶ ἀλογώτατα, διὰ τὸ ἐπίκηρον d +2. ὁ χριστός φησιν inverso ordine Catt. 4. τίς ἐστιν om. a. habet Cord. +5. ακριβὴς assumptum ex B. Catt. 13. οἱ om. B. 17. μακρὸν B.D. Migne. +μακρὰν Ed. 18. τι, ora. B. habent Catt. 20. ἔτι B.a. Cord. ἐπὶ b. Ed +21. Kat assumptum ex B.D. 23. διὸ τούτου βούλεται inverso ordine B. +20. ἴσον] ’ίσως Β. + + +τουτὶ σκανδαλίζεσθε σῶμα, ἀναγκαῖον ὑμᾶς ἐκμαθεῖν, ὡς οὐ +μέχρι τούτων τὰ τῆς ἐμῆς ἐξουσίας τε καὶ ἰσχύος στήσεται· +μειζόνων γὰρ ἔσεσθε παραδόξων, κἂν μὴ βούλησθε, θεωροὶ, +τῆς τῶν νεκρῶν ἀναστάσεως δηλαδὴ, καὶ τότε μειζόνως +καταπλαγήσεσθε, τὴν τῷ Θεῷ πρέπουσαν ἰσχύν τε καὶ +δόξαν ἐν ἐμοὶ κειμένην ὁρῶντες, ὃν δυσφημίας ἐγκλήματι +περιβάλλετε νῦν, καὶ διώκειν οὐκ αἰσχύνεσθε, διὰ τὸ μόνον +infra x. 36. e εἰπεῖν, ὅτι “Υἱὸς Θεοῦ εἰμι.”

+

Δεικνύει δὲ ὅπως ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ τὰ ἔργα τῷ Υἱῷ, +Supra 222 e. προλαβόντες ἤδη διὰ πολλῶν εἰρήκαμεν.

+21

Ὥσπερ γὰρ ὁ Πατὴρ ἐγείρει τοὺς νεκρούς κὼ ζωοποιεῖ, οὕτως +κω ὁ Υἱὸς οὕς θέλει ζωοποιεῖ.

+

Θέα δὴ πάλιν ἐν τούτοις σαφῆ τῆς ἰσότητος τὴν ἀπόδειξιν. +ὁ γὰρ ἴσως ἐνεργὸς περὶ τὴν τῶν νεκρῶν ἀναβίωσιν, +224 Α. a πῶς ἂν ἔχοι κατά τι τὸ ἔλαττον; ἢ πῶς ἂν εἴη πρὸς τὸν +Πατέρα λοιπὸν ἑτεροφυής τε καὶ ἔκφυλος ὁ τοῖς αὐτοῖς +διαλάμπων ἰδιώμασιν; ἴδιον δὲ τῆς θείας οὐσίας, τὸ δύνασθαι +ζωογονεῖν, ὅπερ ἐστὶν ὁμοίως ἐν Πατρὶ καὶ ἐν Υἱῷ. +ζωογονεῖ δὲ πάλιν οὐκ ἰδίως μὲν πάλιν τινὰς καὶ καθ’ ἑαυτὸν +ὁ Πατὴρ, ἰδίως δέ τινας καὶ κεχωρισμένως ὁ Υἱός· ἔχων γὰρ +ἐν ἑαυτῷ φυσικῶς τὸν Πατέρα, τὰ πάντα ἐργάζεται, καὶ +ἐνεργεῖ τὰ πάντα δι’ Υἱοῦ ὁ Πατήρ. ἀλλ’ ἐπείπερ ἔχει τὸ +δύνασθαι ζωογονεῖν ὁ Πατὴρ ἐν τῇ ἰδίᾳ φύσει, καθάπερ οὖν +b καὶ αὐτὸς, ὡς καὶ ἰδίως ἑκατέρῳ προσὸν ἀπονέμει τὸ δύνασθαι +ζωογονεῖν τοὺς νεκρούς.

+3. κἂν habet Cord. cujus loco εἰ καὶ a.b. βο,υλήσεσθε Β. invitis Catt. +13. τῆς ἰσότητος τὴν hoc ordine B.a. τὴν ἰσότητός Ed. 14. ἐνεργῶν a. +ἴσος ἐν ἔργοις καὶ mendose Cord. 16. ἑτεροφυὴς habent a.b. ἑτερόφυλος (sic) +Cord., τε καὶ ἔκφυλος omittentibus Catt. Statim τε assumptum ex B. 18. ἐν +alt. assumptum ex B. Deest in Catenis. 19. Assumpta πόλιν alt. ex B., +καὶ ex B.a. 20. καὶ ἰδίως pro ἰδίως δὲ a. καὶ assumptum ex a. καιχωρισμένως +(sic) Β. 22. τὰ πάντα δι’ Υἱοῦ hoc ordine a. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Ζ. +

Οτι τῶν θεοπρεπῶν ἀξιωμάτων ἤτοι πλεονεκτημάτων οὐδὲν ὡς ἐκ +μετοχῆς ἢ ἐπακτὸν ἐν Τιῶ.

+

Οὐδὲ γὸρ ὁ Πατὴρ κρίνει οὐδένα, ἀλλὰ ὦι κρίσιν πᾶσαν 22 + δέδωκε τῶ Υἱῷ.

+c +

ΕΤΕΡΟΝ εἰσφέρει πρᾶγμα θεοπρεπές τε καὶ ἐξαίσιον, +διὰ πολλῶν ἀναπείθων ὅτι Θεός ἐστι κατὰ φύσιν καὶ ἀληθινῶς. +τίνι γὰρ ἃν καὶ ἑτέρῳ πρέποι τὸ κρῖναι τὴν οἰκουμένην, +εἰ μὴ μόνῳ τῷ ἐπὶ πάντας ὄντι Θεῷ, ὃν δὴ καὶ + πρὸς τοῦτο καλοῦσιν αἱ θεῖαι λέγουσαι γραφαὶ, ποτὲ μὲν +“Ἀνάστα ὁ Θεὸς, κρῖνον τὴν γῆν·’’ ποτὲ δὲ αὖ πάλιν Ps.lxxxi. 8. Ib. lxxiv. 8. +Οτι ὁ Θεὸς κριτής ἐστι, τοῦτον ταπεινοῖ καὶ τοῦτον ὑψοῖ.” +δεδόσθαι γεμὴν τὴν κρίσιν ἑαυτῷ φησι παρὰ τοῦ Πατρὸς, +οὐχ ὡς ἔξω τῆς ἐπὶ τούτῳ κείμενος ἐξουσίας, ἀλλ’ ὡς d + ἄνθρωπος οἰκονομικῶς, πρεπωδέστερον ἀνακεῖσθαι τῇ θεία +φύσει τὰ πάντα διδάσκων, ἧς καὶ αὐτὸς εἴσω βεβηκὼς, ἧ +μέν ἐστι Λόγος καὶ Θεὸς, οἴκοθεν ἔχει τὴν ἐφ’ ἅπασιν +ἐξουσίαν· ἧ δὲ γέγονεν ἄνθρωπος, πρὸς ὃν εἴρηταί που “Τί 1 Cor. iv. 7. +“γὰρ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες,’’ δεδέχθαι πρεπόντως ὁμολογεῖ.

+

Πρὸς δὴ ταῦτα πάλιν ἐρεῖ τις τυχὸν τῶν δι’ ἐναντίας Ἴδου +διαρρήδην ὁ Υἱὸς τὴν κρίσιν δεδέχθαι φησὶ παρὰ τοῦ +Πατρός. λαμβάνει δὲ ὡς οὐκ ἔχων δηλαδή. πῶς οὖν οὐκ e +ἃν εἴη μείζων καὶ μεγαλοφυέστερος ὁ διδοὺς μετ’ ἐξουσίας, +τοῦ δέο μένου λαβεῖν;

+2. ὡς assumptum ex Β. ἐκ et ἢ om. Β. cf. supra 112 in capitum indice. +3. τῳ, pro ἐν Β. 9. μόνον a. μόνῳ habet Cord. 11, κρίνων Β. (67. al.) +12. ἐστι om. Β. 20. ταύτα ἐρεῖ τις ταῦτα πόλιν τυχὸν Β. 21. φησι +δεδέχθαι inverso ordine Β. 22. οὖν om. Β. + + +

Τί δὴ οὖν ἄρα πρὸς τοῦτό φαμεν; ὁ μὲν λόγος ἡμῖν +ὁ προτεταγμένος οὐκ ἀκόμψως, ὡς οἶμαι, διήρτισται, θεωρίαν +εἰσφέρων τὴν τῷ καιρῷ μάλιστα πρέπουσαν τῆς +ἐνανθρωπήσεως δηλαδὴ, καὶ οἰκονομίᾳ τῇ μετὰ σαρκὸς +ἁρμοδιωτάτην, ὅτε δοῦλος ἐχρημάτισεν, ὅτε τεταπείνωκεν +ἑαυτὸν, ἐν ὁμοιώματι τῷ ἡμετέρῳ γενόμενος· ἐπειδὴ δέ +225 Α. a σοι δοκεῖ τῶν μὲν ἁπλουστέρων κατασοβαρεύεσθαι δογμάτων, +περιεργοτέραν δὲ μᾶλλον ποιεῖσθαι τὴν ζήτησιν, ἄγε +δὴ πάλιν τοῖς σοῖς ἐναντίως ἰόντες προβλήμασι, πρῶτον μὲν +ἐκεῖνο λέγωμεν Οὐχὶ πάντως, οὐδὲ ἀναγκαίως, ὦ οὗτος, ὁ +δοῦναι τι λεγόμενος, ὡς οὐκ ἔχοντι τῷ δεχομένῳ προσνέμει, +ἀλλ’ οὐδὲ μείζων ἀεὶ τοῦ λαμβάνοντος ὁ διδούς. ἐπεὶ τί +ποιήσεις, ὅταν ἴδῃς ἐν πνεύματι τὸν ἱερὸν λέγοντα ψαλμῳδόν +Ps.lxvii. 35. “Δότε δόξαν τῷ Θεῷ;" δόξης ἆρα καθεστάναι τὸν Θεὸν +b ἐπιδεᾶ λογίου μέθᾳ, ἢ καὶ μείζους τοῦ κτίσαντος διὰ τοῦτο +πάντως ἡμεῖς, οἱ ταύτην αὐτῷ προσάγειν ἐπιταττόμενοι; +ἀλλ’ οὐδ’ ἂν αὐτὸς ἀποτολμήσῃς εἰπεῖν, ὁ τὸν ἐπὶ ταῖς +δυσφημίαις ὄκνον οὐ παραιτούμενος· πλῆρες γὰρ δόξης τὸ +θεῖον, κἂν μὴ δέχηται παρ’ ἡμῶν· ὃ δὲ οἴκοθεν ἔχει λαμβάνων +ἐν τάξει τιμῆς, οὐκ ἂν ἐλάττων νοοῖτό ποτε, τῶν +οἵπερ αὐτῷ τὴν δόξαν ὡς δῶρον προσάγουσιv. ἐστι τοίνυν +πολλάκις ὁρᾶν τὸν εἰληφότα τι τοῦ δεδωκότος οὐκ αἰσχίονα, +c καὶ οὐ διὰ τοῦτο μεγαλοφυέστερος ὁ Πατὴρ τοῦ ἰδίου γεννήματος, +ἐπεὶ πᾶσαν αὐτῷ δέδωκε τὴν κρίσιν.

+

Εἰτα πρὸς τούτῳ κἀκεῖνο περισκεπτέον· τὸ κρίνειν, ἤτοι +δικάζειν, ἐνέργειαι μᾶλλόν εἰσι καὶ πράγματα τῶν περὶ τὰς +οὐσίας νοουμένων, ἢ αὐτὸ κατ’ ἀλήθειαν οὐσίαι· ἐνεργοῦ μὲν +γάρ τι δικάζοντες, ἰδιαζόντως ὑπάρχοντες ὅπερ ἐσμέv. εἰ δὲ +τὸ κρίνειν, ἤτοι δικάζειν, οὐσίας εἶναι δώσομεν, πῶς οὐκ +2. ὡς om. Β. 6. ἐπεὶ Β. 9. ἐναντίως ὄντες D. ἐναντίοις ἰόντες conjecit +D mg. μὲν assumptum ex B. 14. τῷ assumptum ex B.D. Catt. +15. ἐπιδεῆ a. ἐπ’ ἐνδείᾳ (sic) Cord. Statim κοθεστάναι transp. a. 17. ἀποτολμήσῃς +a. ἀποτολμήσας Β. ἀποτολμήσεις Ed. οὐδεὶς ἀν’ τοῦτο ἀποτολμήσει Cord. +19. δέξηται Catt. ὃ δὲ] + τις Cord. ἔχων Β. 22. πολλάκις assumptum +ex B.D. 26, πράγματῶν Β. 27. αὐταὶ Cord. 29. οὐσίος Β. Catt. +οὐσίαν Ed. + + +ἀνάγκη καὶ οὐχ ἑκόντας ὁμολογεῖν, μηδὲ ὑπάρχειν ὅλως +δύνασθαι τῶν ὄντων τινὰς, εἰ μὴ φαίνοιντο κριταὶ, συγκαταλήγειν d +τε πάντως αὐτοῖς τῷ τέλει τῆς κρίσεως τὴν οὐσίαν; +ἀλλ’ ἔστι τὸ οὕτως νοεῖν τῶν ἀτοπωτάτων· ἐνέργειά τις + τοιγαροῦν τὸ κρίνειν ἐστὶ, καὶ ἕτερον οὐδέv. τί οὖν ἄρα +δεδωκεν ὁ Πατὴρ τῷ Υἱῷ; πλεονέκτημα μὲν ὡς ἐξ ἰδίας +φύσεως οὐδὲν, ἔν γε τῷ τὴν κρίσιν ἐπιτρέψαι πᾶσαν αὐτῷ, +ἐνέργειαν δὲ μᾶλλον τὴν κατὰ τῶν κρινομένωv. πῶς οὖν +ἔσται κατὰ τοῦτο μείζων, ἢ μεγαλοφυέστερος, τι προστεθεικώς, + ὅπερ οὐκ ἦν ἐν Υἱῷ τῶ λέγοντι “Πάντα ὅσα ἕει e Infra xvi. 15. +“ο Πατὴρ ἐμὰ ἐστι;”

+

Πῶς οὖν ἄρα τὸ δοῦναι νοητέον, ἄκουε λοιπόv. ὥσπερ +ἔχων τὸ δύνασθαι δημιουργεῖν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, δι’ Υἱοῦ +τὰ πάντα δημιουργεῖ, ὡς διὰ δυνάμεως καὶ ἰσχύος ἰδίας. + οὕτως ἔχων καὶ τὸ δύνασθαι κρίνειν, ἐνεργήσει καὶ αὐτὸ δι’ +Υἱοῦ, ὡς διὰ δικαιοσύνης ἰδίας. ὥσπερ ἂν εἰ λέγοιτο καὶ τὸ +πῦρ τῆ ἐξ ἑαυτοῦ κατὰ φύσιν ἐνεργείᾳ τὸ καῦσαί τι παραχωρεῖν, +ταύτην ἔχοντος τοῦ πράγματος τὴν ὁδόv. οὕτω τό +Δέδωκεν εὐσεβῶς ἑρμηνεύοντες, τὴν τοῦ διαβόλου παγίδα + διαφευξόμεθα. εἰ δὲ ἐπιμένουσιν ἀναιδῶς προστεθεῖσθαι a 226 Α. +δόξαν αὐτῷ παρὰ τοῦ Πατρὸς διαβεβαιούμενοι, διὰ τοῦ +κριτὴν ἀναφαίνεσθαι τῆς γῆς, διδασκόντων ἡμᾶς, πῶς ἂν ἔτι +νοοῖτο τῆς δόξης Κύριος, ὁ καὶ ἐν ἐσχάτοις καιροῖς ταῖς +ἐπὶ τούτῳ τιμαῖς στεφανούμενος.

+4. τοίνυν τις τοιγαροῦν Β. 7. γε Β. Cord. τε Ed. ἐπιστράψαι (sic) Β. +οὕτω πάσαν inverso ordine Β. πάσαν om. Cord. 9. ἔστι B.a. ἔσται habet +Cord. τι] μηδὲν τι a. 12. πῶς—νοητέον om. Β. 15. κρίνειν] δημιουργεῖν +κα κρίνειν Β. 16. κα τὸ assumptum ex B.D. 17, ἑαυτοῦ B.D. αὐτοῦ Ed. +22, κρατεῖν ἀναφανέσθαι (sic) Β. ἐπινοοῖτο pro ἔτι νοοῖτο Β. 23. τῆς δόξης +assumptum ex Β. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Η. +

Ὅτι Θεὸς καὶ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, καὶ εἰκὼν +b τοῦ γεννήσαντος ἀκριβὴς, ἴσην ἔχει πρὸς αὐτὸν καὶ τιμὴν κοὶ +δόξαν.

+23

Ἵνα πάντες τιμῶσι τὸν Υἱὸν καθὼς τιμῶσι τὸν Πατέρα ὁ μὴ +τιμῶν τὸν Υἱὸν οὐ ὑμὰ τὸ Πατέρα τὸ πέμψαντα αὐτόν.

+

ΑΙΤΙΑ καὶ πρόφασις ἤδη τῶν προκατηριθμημένων ὁρᾶ· +τᾶι, τὸ χρῆναι τιμᾶσθαι τὸν Υἱὸν ἐν ἰσότητί τε καὶ ὁμοιότητι +c τῆ πρὸς τὸν Πατέρα. βραχὺ δὲ ἀναλαβὼν, καὶ εἰς τὴν τῶν +κατόπιν ἀνακομιζόμενος μνήμην, περιαθρήσῃ ἀκριβῶς τοῦ +Supra ver. 18. λόγου τὴν δύναμιv. οὐκοῦν ἴδιον μὲν ἔφασκε “Πατέρα τὸν +“Θεὸν ὑπάρχειν, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θεῷ·’ εἶτα πάλιν +Supra ver. 19. ἰσοσθενῆ καὶ ὁμότεχνον ἀπεδείκνυε λέγων “Α γὰρ ἃν +“ἐκεῖνος ποιῇ, ταῦτα καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ· ὅτι δὲ καὶ +ζωὴ καὶ ζωοποιὸς κατὰ φύσιν ἐστὶν, ὥσπερ οὖν καὶ ὁ γεννήσας +Supra ver. 21. αὐτὸν, διεσάφει προστιθείς “Ὥσπερ γὰρ ὁ Πατὴρ +“ἐγείρει τοὺς νεκροὺς καὶ ζωοποιεῖ, οὕτω καὶ ὁ Υἱὸς οὓς +d “θέλει ζωοποιεῖ.” ἀλλ’ ὡς ἔσοιτο καὶ πάντων κριτὴς, +συνευδοκοῦντος ἐφ’ ἅπασι καὶ συγκατανεύοντος τοῦ Πατρὸς, +Supra ver. 22. ἐξηγεῖτο λέγων “Οὐδὲ γὰρ ὁ Πατὴρ κρίνει οὐδένα, ἀλλὰ +“τὴν κρίσιν πᾶσαν δέδωκε τῷ Υἱῷ.” τίς οὖν ἡ τούτων +αἰτία; τί δὲ ἄρα τὸ πεπεικὸς διὰ τοιούτων ἔρχεσθαι λόγων +τὸν Μονογενῆ; Ἵνα πάντες φησὶ τιμῶσι τὸν Υἱὸν καθὼς τιμῶσι +τὸν Πατέρα. εἰ γὰρ πάντα ἔστιν ὅσα καὶ ὁ Πατὴρ, ὅσον +8. τε assnmptum ex Β. g. τῆς pro τῆ Β. βραχὺν Β. τῶν κατόπιν +B.D. κατατόπιν (sic) Β. unde ut vid. κατὰ τόπον Ed. 10. περιαθρήσεις Β. +13. ὁμότεχνον] ἰσότεχνον Β. 23. φησὶ om. Β. + + +ἧκεν εἰς ἀξίωμα θεοπρεπὲς, πῶς οὐκ ἂν εἴη πρέπον ἰσοστάθμοις +ἐκείνῳ στεφανοῦσθαι τιμαῖς, τὸν ᾧπερ οὐδὲν εἰς ταυτότητα +τῆς οὐσίας ἐνδεῖ; τί οὖν ἄρα πάλιν καὶ πρὸς τοῦτό e +φασιν “οἱ πάντα τὰ ὀρθὰ διαστρέφοντες,” ὡς ὁ προφήτης Mic. iii. 9. + φησὶν Ἡσαΐας; Εἰ διὰ τὸ λέγεσθαι, φησίν Ἵνα πάντες +τὸν Υἱον καθὼς τιμῶσι τὸν Πατέρα, νομίζετε χρῆναι τὸν Υἱὸν +ἰσομέτροις τῷ Πατρὶ κατασεμνύνειν τιμαῖς, ἀγνοεῖτε τῆς +ἀληθείας μακράν που βαδίζοντες. οὐ γὰρ πάντως τό Καθὼς +ἰσότητα πραγμάτων εἰσφέρει, καθ’ ὧν ἂν φαίνοιτο τεθὲν, +ὁμοίωσιν δέ τινα χαρακτηρίζει πολλάκις, οἷον, φησὶν, ὁ a 227 Α. +Σωτῆρ’ που συμβουλεύει λέγων “Γίνεσθε οἰκτίρμονες, καθὼς S. Luc. vi. 36. +καὶ ο Πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος οἰκτίρμων ἐστίν.” ἆρ’ οὖν +ἐσόμεθα διλοικτίρμονες οὕτως, ὡς ὁ Πατὴρ, διὰ τό Καθώς; +καὶ πάλιν ὁ χριστὸς λέγει πρὸς τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα περὶ + τῶν μαθητῶν “Ἠγάπησας αὐτοὺς, καθὼς ἐμὲ ἠγάπησας.” Infra xvii. 23. +ἀλλ’ οὐχ οὕτω δώσομεν ἠγαπῆσθαι τοὺς μαθητὰς, ὡς τὸν +Υἱὸν πάλιν, διὰ τό Καθώς. τί οὖν εὑρεσιλογεῖς καὶ ἀποβιάζῃ +τὴν λέξιν εἰς δυσφημίαν, οὐδεμίαν τοῖς ἀκροωμένοις ἀνάγκην b +εἰσφέρουσαν, εἰς τὸ χρῆναι τιμᾶν τὸν Υἱὸν ἐν ἴσῳ μέτρῳ τῷ + φύσαντι;

+

Τί οὖν πρὸς ταῦτα καὶ παρ’ ἡμῶν; πικροῖς μὲν ἡμῶν +καθυλακτοῦσι λόγοις οἱ θεομάχοι, ἀλλ’ “ Ἔξω τοὺς κύνας,” Phil. iii. 2. +ὡς ὁ Παῦλός φησιν, “ ἔξω τοὺς κακοὺς ἐργάτας, ἔξω’’ τῆς +ὀρθῆς πίστεως “τὴν κατατομήν.” ἡμεῖς μὲν γάρ ἐσμεν άληθείας + υἱοὶ, καὶ τέκνα φωτός· διάτοι τοῦτο τὸν Μονογενῆ τῶ +Θεῷ καὶ Πατρὶ συνδοξάζομεν, οὐ κατά τινα διαφορὰν, ἀλλ’ +ἐν ἰσότητι τιμῆς τε καὶ δόξης, ὡς Θεὸν ἐκ Θεοῦ, καὶ φῶς ἐκ c +φωτὸς, καὶ ζωὴν ἐκ ζωῆς. καὶ περιεργάζεσθαι μὲν τὸ πίστει +παραδεκτὸν, ὡς ἐπὶ πλεῖστον οὐκ ἀσφαλές· βασανιστέον δ’ + οὖν ὅμως καὶ τοῦ Καθὼς τὴν δύναμιν, ἵνα μὴ μέγα φρονῶσιν +ἐφ’ ἑαυτοῖς οἱ δι’ ἐναντίας. οὐκοῦν ἐπὶ μὲν τῶν ἀνομοίων +5. πάντες D. πάντα Ed. 6. καθὼς Β. καθὰ Ed. 10 ὁμοίως pro +ὁμοίωσιν Β. 14. λέγει post Πατέρα transponit Β. 22. λόγοις καθυλακτοῦσιν +inverso ordine Β. 24. μὲν assumptum ex Β. + + +κατὰ τὴν φύσιν ὅτε τάττεται τό Καθὼς, οὐ πάντως ἀπαράλλακτον +ἡμῖν εἰσφέρει τὴν ἰσότητα, ὁμοιότητα δὲ μᾶλλον καὶ +d εἰκονισμὸν, ὡς καὶ αὐτοὶ προλαβόντες ὡμολογήκατε. ἐπὶ δὲ +τῶν ἀλλήλοις κατὰ πάντα προσεοικότων εἴπερ ὁρῷτο τεθὲν , +καὶ ἰσότητα τὴν ἐν πᾶσι καὶ ὁμοιότητα δηλοῖ, καὶ εἴ τι +τούτοις ἕτερον ἰσοδυναμοῦν εὑρίσκεται. οἷόν τι φημί· λαμπρὸς +μὲν ὁ κατ’ οὐρανόν ἐστιν ἥλιος, λαμπρὸς δὲ ὁμοίως καὶ +ὁ γῆθεν ἄργυρος. ἀλλ’ ἡ μὲν φύσις τῶν εἰρημένων διάφορος. +νοείσθω δέ τις τυχὸν τῶν ἐπὶ γῆς πλουσίων τοῖς κατ’ οἶκον +οἰκέταις Λαμπέτω λέγων ὁ ἄργυρος, καθὼς καὶ ὁ ἥλιος· ἐν +τούτῳ δὴ μάλα δικαίως οὐκ εἰς τὴν ἴσην ἀναβαίνειν λαμπρότητα +e τῷ ἡλίῳ τὴν ἐκ γῆς ὕλην φαμὲν, ἀλλ’ εἰς ὁμοίωσίν +τινα καὶ ἐμφέρειαν, καὶ εἰ φέροιτο κατ’ αὐτοῦ τό Καθώς· +Πέτρου δὲ καὶ Ἰωάννου τυχὸν τῶν ἁγίων μαθητῶν παρενεχθέωτων +εἰς μέσον, οἳ καὶ τῷ τῆς φύσεως λόγῳ, καὶ τῆ εἰς +Θεὸν εὐσεβείᾳ τῆς πρὸς ἀλλήλους ἀκριβοῦς ὁμοιότητος οὐκ +ἀπολιμπάνονται, τετάχθω τό Καθὼς, λέγοντός του περὶ +αὐτῶν, ὡς ἐν ὑποκειμένῳ τιμάσθω παρὰ πάντων Ἰωάννης, +καθὼς καὶ ὁ Πέτρος· ἆρα τό Καθὼς ἀτονήσει πάλιν εἰς τὸ +228 Α. a μὴ δεῖν ἐπ’ ἀμφοῖν τὴν ἴσην ἄγεσθαι τιμήν ; ἀλλ’ οὐκ ἃν +οἶμαί τις τὸ τοιοῦτον ἐρεῖ· θεωρήσει γὰρ δὴ τὸ κωλῦον +οὐδέν.

+

Kατὰ ταύτην τοῦ νοήματος τὴν ἀναλογίαν, ὅταν ἐφ’ Υἱοῦ +καὶ Πατρὸς φέρηται τό Καθὼς, διὰ ποίαν αἰτίαν ἀποναρκήσομεν +ἰσομέτροις ἄμφω καταστέφειν τιμαῖς; προανασκεψάμενος +γὰρ ὡς Θεὸς τὰ ἐσόμενα, καὶ τὴν βάσκανον τῆς σῆς +ἀμαθίας περιαθρήσας ἀντιλογίαν, οὐ γυμνὸν εὐθὺς, οὐδὲ τῆς +αὐτῷ πρεπούσης ἔρημον ἐπικουρίας, τό Καθὼς εἰσενήνοχεν, +b ἀλλὰ ταῖς μὲν καθηκούσαις προοχυρώσας πληροφορίαις, +προαποδείξας δὲ ὅτι καὶ Θεὸς ὑπάρχοι κατὰ φύσιν· ἴδιον +8. γῆθεν] γν[οσθεν (sic) Β. II. ἀναβαίνει Β. 14. δὲ om. Β. 15. τῆς +εἰς Θεὸν εὐσεβείας Β. 17. του Β. τίνοι Ed. 23. κατὰ ταύτην B. κατ’ +αὐτὴν Ed. 25. προσανασκεψάμενος Β. 20. προεχυρώσας Β. vide Lexica +sub voce ἐχυρόω. + + +γὰρ ἐποιεῖτο Πατέρα τὸν Θεόν· προκατασκευάσας δὲ πάλιν, +ὅτι καὶ Θεὸς Δημιουργὸς καὶ ζωὴ κατ’ ἀλήθειάν ἐστι, καὶ +ὅλως, ἵν᾿ οὕτως εἴπω, τοῖς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἐπαγλαϊζόμενον +ἰδιώμασι προεισενεγκὼν, εὐκαίρως ἐπάγει λοιπόν Ἵνα + παντες τιμῶσι τὸν Υἱὸν καθὼς τιμῶσι καὶ τὸν Πατέρα. εἶτα τί +τὸ ἀντιστατοῦν ἀναφανεῖται λοιπὸν, τί δὲ τὸ κωλῦον ἐστὶ +τὸν, ᾧπερ οὐσιωδῶς ἐνυπάρχει τὰ τοῦ γεννήσαντος ἴδια e +κα,ὶ ἐξαίρετα, πρὸς τὸ ἴσον τῆς τιμῆς ἀναβαίνειν μέτρον; +αὔην γὰρ ἤδη τιμῶντες τὴν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἁλωσόμεθα + φύσιν, καλῶς ἐν Υἱῷ διαλάμπουσαν· διὰ γὰρ τοῦτό +φησιν ἐφεξῆς Ὁ μὴ τιμῶν τὸν Υἱὸν οὐ τιμᾷ τὸν Πατέρα τὸν +πεμψαντα αὐτόv. ἀναβήσεται γὰρ οὐκ ἐφ’ ἕτερόν τινα +μᾶλλον τῆς εἰς Υἱὸν ἀτιμίας τὸ ἔγκλημα, καὶ τῆς δυσφημίας +ἡ δύναμις, ἣ εἰς αὐτὸν ἀληθέστερον τὸν Πατέρα, καθάπερ + ἄπο πηγῆς τῆς οἰκείας φύσεως ἀνέντα τὸν Υἱὸν, εἰ καὶ +συνυπάρχων ἀιδίως αὐτῷ διὰ πάσης ὁρᾶται τῆς ἁγίας d +γράφης.

+

Ἀλλὰ ναὶ, φησὶν ὁ δι’ ἐναντίας, ἡκέτω τῆς εἰς Υἱὸν +ἀτιμίας τὸ ἔγκλημα πρὸς ὅπερ ἂν βούλοιο, μᾶλλον δὲ εἰς + αὐτὸν ἀφικνείσθω τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα. ἀγανακτήσει γὰρ +δὴ καὶ μάλα εἰκότως, ἀλλ’ οὐχὶ πάντως, ὡς τῆς αὐτοῦ +φύσεως ὑβρισμένης ἐν Υἱῷ, κατὰ τὸν ἀρτίως ἡμῖν φιλοτεχνηθέντα +λόγον, ἀλλ’ ἐπείπερ ἐστὶν εἰκὼν αὐτοῦ καὶ +χαρακτὴρ, ὡς πρὸς τὴν θείαν τε καὶ ἄρρητον αὐτοῦ φύσιν + ἄριστα μεμορφωμένος, χαλεπαίνει μὲν εὐλόγως, ἀνοίσει δὲ e +πάντως εἰς ἑαυτὸν τὸ ἀδίκημα. καὶ γὰρ ἦν ὄντως τῶν +ἀτοπωτάτων, τὸν τοῖς θείοις χαρακτῆρσιν ἐμπαροινήσαντα, +μὴ οὐχὶ πάντως τῆς εἰς ἀρχέτυπον ἁμαρτίας ἀποτιννύναι +δίκας· ὥσπερ οὖν ἀμέλει, καὶ ὁ ταῖς εἰκόσι τῶν ἐπὶ γῆς + βασιλέων ἐμπαροινήσας, ὡς εἰς αὐτὸν ἤδη πεπλημμεληκὼς +τον κρατοῦντα κολάζεται· ὡρισμένον ’δε τι τοιοῦτον παρὰ +2. ζωὴ Β. ζῶν Ed. 3. ὅλως, ἱν οὕτως] ὅλοις οὕτως Β. 5. καὶ assumptum +ex B. τι ἑξῆς B 13. ἀλλ’ μᾶλλον ante οὐκ transponit B. +21. αὐτοῦ Β. αὐτῆς Ed. + + +Gen. ix. 6. Θεοῦ καὶ ἐφ’ ἡμῶν αὐτῶν εὑρήσομεν “Ὁ γὰρ ἐκχέων, +φησὶν, “αἷμα ἀνθρώπου ἀντὶ τοῦ αἵματος αὐτοῦ ἐκχυθή- +229 A. a “σεται, ὅτι ἐν εἰκόνι Θεοῦ ἐποίησα τὸν ἄνθρωποv. ὁρᾷς +οὖν, φησὶν, ἤδη διὰ τούτου, καὶ μάλα σαφῶς, ὅτι τῆς εἰκόνος +ἀδίκου μένῃς, καὶ οὐχὶ πάντως τῆς θείας αὐτοῦ φύσεως, +ἀγανακτεῖν οἴεται δεῖν ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ; οὐκοῦν κατὰ +τοῦτον νοείσθω τε καὶ ἐσχηματίσθω τὸν τρόπον τὸ εἰρημένον +παρὰ Χριστοῦ Ὁ μὴ τιμῶν τὸν Υἱὸν οὐδὲ τὸν Πατερα τιμᾷ.

+

Ἆῤ οὖν ἔξω κείσεται μεθ’ ἡμῶν τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας ὁ +b Μονογενής; πῶς οὖν ἔτι κατὰ φύσιν Θεός ἐστιν, εἴπερ ὅλως +ἐξώλισθε τῶν τῆς θεότητος ὅρων, ἐν ἰδίᾳ τινὶ φύσει καὶ +ἑτεροίᾳ κείμενος, ἢ ἐν ἧπέρ ἐστιν ὁ Πατήρ; ἀδικοῦμεν δὲ +κατὰ τὸ εἰκὸς, εἰς ἕνα θεότητος ἀναβιβάζοντες λόγον, τῆς +ἁγίας τριάδος τὴν σύνταξιv. ἔδει γὰρ ἔδει λοιπὸν προσκυνεῖν +μὲν ἡμᾶς ὡς Θεὸν τὸν Πατέρα, δόξαν δέ τινα πάλιν +ἰδίαν ἀπονέμειν τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Πνεύματι, ὡς εἰς +κατασχίζοντας φύσεις, καὶ ἴδιον ἑκάστῳ τὸν τοῦ πῶς ἐστι +c διορίζοντας λόγον· ἀλλ’ ἕνα Θεὸν ἡμῖν αἱ θεῖαι πρεσβεύουσι +γραφαὶ, τὸν Υἱὸν τῷ Πατρὶ καὶ τὸ Πνεῖμα συντάττουσαι, +ὡς διὰ τῆς οὐσιώδους καὶ ἀπαραλλάκτου ταὐτότητος, εἰς ἕνα +θεότητος ἀναφερομένης λόγον τῆς ἁγίας τριάδος. οὐκ ἄρα +ἐστὶ τῆς τοῦ γεννήσαντος φύσεως ἀλλότριος ὁ Μονογενὴς, +ἀλλ’ οὐδ’ ἂν ὅλως Υἱὸς ὑπάρχων νοοῖτο κατὰ ἀλήθειαν, εἰ +μὴ ἐκ τῆς τοῦ τεκόντος ἐξέλαμψεν οὐσίας· τοιοῦτος γὰρ, +καὶ οὐχ ἕτερος ἐν πᾶσιν ὁ τῆς ἀληθοῦς υἱότητος ὅρος τε καὶ +τρόπος. Υἱοῦ δὲ οὐκ ὄντος, συναναιρεθήσεται πάντως καὶ τὸ +d εἶναι Πατέρα τὸν Θεόv. πῶς οὖν ἀληθεύσει λέγων ὁ Παῦλος +Eph. iii. 15. περὶ αὐτοῦ “Ἐξ οὗ πᾶσα πατριὰ ἔν τε οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς +“ὀνομάζεται;” εἰ γὰρ μὴ γεγέννηκεν ἐξ ἑαυτοῦ +τὸν Υἱὸν πῶς ἐν αὐτῷ τῆς πατρότητος ἡ ἀρχὴ διήκουσα +κατὰ μίμησιν ἐπί τε τοὺς ὄντας ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς; +4. ἤδη διὰ τοῦτο φησιν Β. 10. ἐστιν Θεός inverso ordine Β. 1 1, τοίνυν +pro τινι Β. 14. λοιπὸν ἀεὶ inverso ordine Β. 15. ’τον κα Πατέρα Β. +17. διασχίζοντας Β. 20. κα om. Β. + + +ἁλλ’ ἔστι Πατὴρ κατ’ ἀλήθειαν ὁ Θεός· Υἱὸς ἄρα κατὰ +φύσιν ὁ Μονογενὴς, εἴσω τε πάντως ἐστὶ τῶν τῆς θεότητος +ὅρων· Θεὸς γὰρ ἐκ Θεοῦ τεχθήσεται, καθάπερ οὖν ὁ ἄνθρωπος +ἐξ ἀνθρώπου τυχὸν, καὶ οὐ διαψεύσεται τοῦ Θεοῦ e + καὶ Πατρὸς ἡ τὰ πάντα ὑπερκειμένη φύσις, τὸν αὐτῇ μὴ +πρέποντα τεκοῦσα καρπόν.

+

Ἐπειδὴ δὲ δυσσεβῶς τε καὶ ἀνοήτως φασὶν οὐ τὴν τοῦ +Θεοῦ τε καὶ Πατρὸς ἐξυβρίζεσθαι φύσιν ἐν Υἱῷ, μὴ τῆς +προσηκούσης ἀπολαύοντι δόξης πρός τινων, ὡς εἰκόνος δὲ + μᾶλλον ἰδίας ἠτιμασμένης ἐν αὐτῷ χαλεπαίνειν, εἰκότως γε +δὴ ποιοῦντα καὶ καλῶς· ἐρωτητέον αὐτοὺς, κατὰ τίνα τρόπον +εἰκόνα βούλονται τοῦ Πατρὸς εἶναί τε καὶ λέγεσθαι τὸν Υἱόν. +μᾶλλον δὲ αὐτοὶ τὸν παρ’ ἐκείνων φθάσαντες λόγον προδιαστέλλωμεν +τῆς εἰκόνος τὰ εἴδη, κατά γε τὸν ἐγχωροῦντα a 230 Α. + λόγον· οὕτω γὰρ ἂν γένοιτο σαφής τε καὶ λίαν εὐκρινεστέρα +τῶν ζητουμένων ἡ εὕρεσις. οὐκοῦν μία μὲν ἤδη καὶ πρώτη +τῆς κατὰ φύσιν ταὐτότητος ἐν ἀπαραλλάκτοις τοῖς ἰδιώμασιν +ἡ εἰκὼν, ὡς ἐξ Ἀδὰμ ὁ Ἄβελ, ἣ Ἰσαὰκ ἐξ +δευτέρα δὲ πάλιν ἡ κατὰ μόνην τὴν τοῦ χαρακτῆρος ἐμφέρειαν, + καὶ τὸ ἀκριβὲς τοῦ εἴδους ἐκτύπωμα, καθάπερ ἡ τοῦ +βασιλέως ἐν ξύλῳ γραφὴ, ἢ καὶ καθ’ ἕτερόν τινα πεποιημένη +τρόπον, ὡς πρὸς αὐτὸν ἄριστά τε καὶ ἐντεχνέστατα. εἰκὼν b +δὲ ἑτέρα λαμβάνεται πάλιν πρὸς ἤθη καὶ τρόπους καὶ πολιτείαν +καὶ θέλημα τὸ ἐπί τισιν ἀγαθοῖς ἢ φαύλοις, ὡς ἐοικέναι + λέγεσθαι τυχὸν τὸν μὲν ἀγαθοεργοῦντα τῷ Παύλῳ, τὸν δὲ +μὴ τοιοῦτον τῷ Κάϊv. τὸ γὰρ ἐν τοῖς ἴσοις ὁρᾶσθαι +τε καὶ ἀγαθοῖς, τὴν ὁμοίωσιν ἑκάστῳ πραγματεύεται καὶ +περιτίθησιν εἰκότως. εἶδος δέ πὼς εἰκόνος ἐστὶν ἕτερον, καὶ +τὸ ἐν ἀξιώματι καὶ τιμῇ καὶ δόξη καὶ ὑπεροχῇ, ὥσπερ ἃν εἴ + τις τυχὸν τήν τινος ἀρχὴν διαδέχοιτο, καὶ πάντα δρῴη μετ’ c +2. πάντως D. πόντων Β. πὼς Ed. 3. ὁ assiimptum ex Β. 5. ἡ +om. Β. 8. τε assumptum ex Β. 10. ἡτοιμασμένης (sic) D. χαλεπαίνει +Β. 13. ἐκείνων Β. ἐκείνου Ed. 15. λόγον] τρόπον Β. ἂν om. B. +30. δρῶν Β. + + +ἐξουσίας, ἅπερ ἃν ἐκείνῳ προσήκοι τε καὶ πρέποι. εἰκὼν +δὲ ἑτέρως, ἢ καθ’ ἑτέραν τινὰ ποιότητα πράγματος ἢ ποσότητα, +σχῆμά τε καὶ ἀναλογίαν· δεῖ γὰρ ἤδη συλλήβδην +εἰπεῖν.

+

Διδασκέτωσαν τοίνυν οἱ τῆς θείας εἰκόνος ἀκριβέστατοι +ζητηταὶ, πότερόν ποτε τὴν οὐσιώδη καὶ φυσικὴν ἀπονεμεῖν +ὁμοίωσιν οἴονται δεῖν τῷ Μονογενεῖ, καὶ οὕτως εἰκόνα φασὶν +ὑπάρχειν τοῦ Πατρὸς τὸν Μονογενῆ τὸν ἐξ αὐτοῦ προελθόντα +d Λόγον, ὡσπερανεὶ καὶ τὸν Ἄβελ ἐξ Ἀδὰμ, ὅλην +ἀποσώζοντα τοῦ τεκόντος τὴν φύσιν ἐν ἑαυτῷ, καὶ ὁλόκληρον +τῆς ἀνθρωπότητος φοροῦντα τὸν λόγον; ἢ δυσχερανοῦσι +μὲν ἐπὶ τούτῳ λίαν, ὡς Θεὸν ὄντως ἐκ Θεοῦ κατὰ +φύσιν ὁμολογεῖν ἀναγκαζόμενοι τὸν Υἱὸν, ἐπὶ δὲ τὸ μάχεσθαι +τῆ ἀληθείᾳ συνήθως ἐκνεύοντες, ἐπὶ τὸν δεύτερον τῆς +εἰκόνος ἀναβαδιοῦνται τρόπον, ὃς ἐν μόνῃ νοεῖται μορφῇ καὶ +χαρακτῆρι καὶ σχήματι. ἀλλ’ οἶμαι μὲν τοῦτο λέγειν ἀποναρκήσειν +e αὐτούς. οὐ γὰρ πεποσῶσθαι τὸ θεῖον, ἢ καὶ +σχήματι περιγραπτὸν, καὶ χαρακτῆρι μετρούμενον, ἢ καὶ +ὅλως τὰ σωμάτων ὑπομένειν τὸ ἀσώματον, ὑπολήψεταί τις, +οὐδ’ εἰ σφόδρα φαίνοιτο ληρῶv. ἆρ’ οὖν ὡς πρὸς ἤθη καὶ +τρόπους καὶ θέλημα μεμορφῶσθαι λέγουσιν αὐτὸν, καὶ +ταύτην αὐτῷ περιτιθέντες οὐκ αἰσχύνονται τὴν εἰκόνα; πῶς +γὰρ ἔτι κατὰ φύσιν νοεῖται Θεὸς ὁ ἐν μόνῳ τῷ θέλειν τὴν +πρὸς αὐτὸν ἔχων ὁμοίωσιν, ἕτερον δέ τι καθ’ ἑαυτὸν ἰδίως +ὑπάρχων; ὑφεστάναι γὰρ πάντως ὁμολογήσουσιν αὐτόv. +231 Α. a εἶτα τί τὸ πλέον ἐν αὐτῷ παρὰ τὴν κτίσιν φανεῖται λοιπόν; +ἢ γὰρ οὐχὶ καὶ ἀγγέλους πιστεύσομεν πρὸς τὸ θεῖον αὐτοὺς +ἐπείγεσθαι διαπράττειν θέλημα, ἕτερόν τι παρὰ τὸν Θεὸν +κατὰ φύσιν ὑπάρχοντας; τί δὲ ὅταν καὶ ἐφ’ ἡμῶν νοῆται τὸ +1. προσῇ Β. 2. ἡ pro ἢ prius Β. 7. ὑπάρχειν εἰκόνα φησὶν Β. +8. Μονογενῆ τὸν assumpta ex Β. 10. ἐν om. Β. 11. δυσχερανοῦσι B.D. δυσχαιρανοῦσι +Ed. 13. ἐπειδὴ pro ἐπὶ δὲ Β. 15. δυσχερανοῦσι Β. βαδιοῦνται +Ed. 18. μετριούμενον Β. 19. τὸ ἀσώματον B.D. τὰ ἀσώματα Ed. +23. γὰρ Β. οὖν Ed. τῷ D. Ed. mg. τὸ Ed. 24. δέ om. Β. 27. πιστεύομεν +Β. αὐτοὺς Β. ἑαυτοὺς Ed. 28. διαπλάττειν Β. + + +εἰρημένον; ἆρα γὰρ τοῖς ὑπὲρ φύσιν παραλόγως ἐπιπηδᾶν, +καὶ τῶν ἀδυνάτων ἐφίεσθαι διδάσκει λέγων αὐτὸς ὁ Μονογενής +“Γίνεσθε οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ Πατὴρ ὑμῶν ὁ S. Luc. vi. 36. +“οὐράνιος οἰκτίρμων ἐστί;” τοῦτο γὰρ ἦν + εἰπεῖν, χρῆναι δὴ πάντως ἡμᾶς τὴν ἐν ταὐτότητι θελημάτων b +ἀναλαμβάνειν εἰκόνα τοῦ Πατρός. μιμητὴς δὲ καὶ ὁ Παῦλος +ἐγίνετο τοῦ Χριστοῦ, τῆς, ὡς ἐκεῖνοι ληροῦντές φασιν, ἐν +θελήμασι μόνοις εἰκόνος τοῦ Πατρός. ἀλλὰ καὶ τούτων μὲν +ἀπαναστήσονται κατὰ τὸ εἰκὸς τῶν ἀθλίων νοημάτων, ὥσπερ + ’δε τι μεῖζον ἐπινοοῦντες καὶ ἄμεινον, ἐκεῖνο δὴ πάντως +ἐροῦσιν Εἰκών ἐστι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Μονογενὴς, ὅσον +ἐν ταὐτότητι θελημάτων, ὅσον ἐπὶ ἀξίωμα καὶ δόξαν καὶ +δύναμιν τὴν θεοπρεπῆ, ὅσον εἰς ἐνέργειαν τὴν ἐπὶ τῷ κτίζειν +καὶ θαυματουργεῖν, ὅσον εἰς τὸ βασιλεύειν καὶ πάντων c + κρατεῖν, ὅσον εἰς τὸ κρίνειν καὶ προσκυνεῖσθαι πρός τε +ἀγγέλων καὶ ἀνθρώπων καὶ πάσης ἁπαξαπλῶς τῆς κτίσεως. +διὰ τούτων ἁπάντων ἡμῖν ἐν ἑαυτῷ δεικνύων τὸν Πατέρα, +οὐκ ἐκ τῆς ὑποστάσεως φησιν, ἀλλὰ “χαρακτήρ ἐστι τῆς Heb. i.3. +“ὑποστάσεως αὐτοῦ. οὐκοῦν, ὅπερ ἔφημεν ἀρτίως, οὐδέν + ἐστι τῶν εἰρημένων κατ’ ἁ φύσιν ὁ Υἱὸς, ἔξω δὲ πάντων +ἀθρόως κείσεται, κατά γε τὸν παρ’ ὑμῶν ἀνοητότατον λόγον, +οὔτε δὲ Θεὸς ἀληθινὸς, οὔτε Υἱὸς, οὐ βασιλεὺς, οὐ κύριος, d +οὐ δημιουργὸς, οὐ δυνατὸς, οὔτε μὴν ἐν θελήμασιν ἀγαθὸς +κατὰ φύσιν ἰδίοις ἐστίν· ἐν δὲ γυμνοῖς καὶ μόνοις τοῖς + θεοπρεπέσιν ὁρᾶται καυχήμασι. καὶ ὅπερ ἐστὶ ταῖς ἐν πίναξι +γραφαῖς ἡ τῶν χρωμάτων ἐπιβολὴ, μόναις αὐταῖς ταῖς τῶν +ὁρωμένων ποικιλίαις ἐξωραίζουσα, φοροῦσα δὲ ἀληθὲς οὐδέν· +τοῦτο καὶ ἐν Υἱῷ τῶν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἀξιωμάτων τὸ +κάλλος, ἐν μὲν ψιλοῖς καὶ μόνοις ὀνόμασι περιανθίζεται, + ἔξωθεν δὲ ὥσπερ χρωμάτων τινῶν ἐπαλείφεται δίκην· e +5. δὴ Β. Ed. mg. δεῖ Ed. 6. τοῦ Πατρὸς ἀναλαμβάνειν εἰκόνα inverso +ordine Β. 12. εἰς pro ἐπὶ Β. 19. οὐδέ Β. 23. ἀγαθοῖς B. +24. ἰδίοις Β. ἰδίως Ed. καὶ μόνοις om. Β. 25. καυχήμασιν ὁρᾶται Β. +26. ταῖς assumptum ex Β. 27. ποικίλαις ἐξωραΐζοντα B. + + +σκιαγραφεῖται δὲ μᾶλλον ἡ θεία φύσις ἐν αὐτῷ, καὶ ὡς ἐν +ψιλῷ φαίνεται τύπῳ.

+

Εἶτα πῶς οὐκ ἄντικρυς ἁπάσαις φανήσεσθε ταῖς ἁγίαις +Acta SS. Ap. vii. 51. πολεμοῦντες γραφαῖς, ἵνα δὴ καὶ δικαίως ἀκούσητε “Σκλη- +“ ροτραχηλοι καὶ ἀπερίτμητοι καρδίαις καὶ τοῖς ὠσὶν, ὑμεῖς +“ἀεὶ τῷ Πνεύματι τῷ Ἁγίῳ ἀντιπίπτετε, ὡς οἱ πατέρες +“ὑμῶν καὶ ὑμεῖς.” πότε γὰρ οὐ Θεὸν ἀληθινὸν ὀνομάζουσι +τὸν Υἱὸν, ἢ πότε τῆς τοῦ τεκόντος οὐσίας ἔξω φέρουσιν +232 Α. a αὐτόν; τίς δὲ ὁ τολμήσας εἰπεῖν ὡς οὔτε φύσει δημιουργὸς +οὔτε βασιλεὺς οὔτε παντοκράτωρ ἢ προσκυνητός ἐστιν; ὁ +μὲν γὰρ θεσπέσιος μελῳδὸς, ὡς πρὸς αὐτόν που φησὶ τὸν +Ps. xliv. 7. Μονογενῆ “ Ὀ θρόνος σου ὁ Θεὸς εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος.” +Infra xx. 28. Θωμᾶς δὲ πάλιν ὁμοίως ὁ νουνεχέστατος μαθητὴς, καὶ Θεὸν +ὁμοῦ καὶ κύριον ἀποκαλεῖ. παντοκράτωρ δὲ καὶ δημιουργὸς, +διὰ πάσης ἁγίου καλεῖται φωνῆς) καὶ ὡς οὐκ ἐπακτὸν ἔχων +καθ’ ὑμᾶς τὸ ἀξίωμα, ἀλλ’ ὡς τοῦτο κατὰ φύσιν ὑπάρχων, +b ὅπερ εἶναι λέγεται, διά τε τοῦτο προσκυνεῖται παρά τε τῶν +ἁγίων ἀγγέλων καὶ πρὸς ἡμῶν, καίτοι μηδενὶ προσκυνεῖν +ἑτέρῳ τῆς θείας λεγούσης χρῆναι γραφῆς, πλὴν μόνῳ κυρίῳ +τῶ Θεῶ.

+

Εἰ μὲν οὖν ἐπίκτητον αὐτῷ καὶ δοτὸν ἐνυπάρχειν τὸ +θεοπρεπὲς ἀξίωμα πεπιστεύκασιν, εἶτα τῷ τοιούτῳ προσκυνεῖν +Cf. Rom. i. 25. οἴονται δεῖν, ἴστωσαν παρὰ τὸν κτίστην τῇ κτίσει +λατρεύοντες, πρόσφατόν τε καὶ νέον ἑαυτοῖς ζωγραφοῦντες +c θεὸν, ἤπερ ὄντως τὸν κατὰ φύσιν ἐπιγινώσκοντες. εἰ δὲ τῆς +τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς οὐσίας ἔξω κεῖσθαι λέγοντες τὸν +Υἱὸν, καὶ Υἱὸν αὐτὸν καὶ Θεὸν ὁμολογοῦσιν ὕπαρχε ἱν ἀληθινὸν +καὶ βασιλέα καὶ κύριον καὶ δημιουργὸν καὶ οὐσιωδῶς +ἐν ἑαυτῷ τὰ τοῦ Πατρὸς ἔχειν ἴδια καὶ ἐξαίρετα· βλεπέτωσαν +ὅποι ποτὲ πάλιν αὐτοῖς τὸ τῶν τῇδε δοκούντων ἀποσκιαγράφεται +1. Β. 3. φανήσεσθε—γραφαῖς] φανίσθαι ταῖς θείαις γραφαῖς +Β. 7. οὖν pro οὐ Β. 13. Κύριον et Θεόν inter se transp. Β. +17. εἶναι ὅπερ inverso ordine Β. 23. τῇ κτίστῃ (?) παρὰ τὸν κτίστην inverso +ordine Β. 25. ἐπιγινώσκοντες Β. γινώσκοντες Ed. 27. Υἱὸν αὐτὸν +καὶ Θεὸν] Θεὸν αὐτὸν Β. 2(). ἐν αὐτῷ Β. + + +κινδυνεύσει τέλος. οὐδὲν γὰρ ὅλως ἐν τῇ θείᾳ φύσει τὸ +ἀξιόπιστον εὑρεθήσεται, δυναμένης ἤδη καὶ τῆς τῶν γενητῶν +φύσεως ὑπάρχειν τοῦτο κατ᾿ ἀλήθειαν, ὅπερ ἂν νοοῖτο καὶ +αὐτή. ἀποδέδεικται γὰρ κατά γε τὸν παρὰ τοῖς δι᾿ ἐναντίας d + ἀδρανέστατον λόγον, τῆς μὲν θείας φύσεως οὐχ ὑπάρχων ὁ +Μονογενὴς, ἔχων δ᾿ οὖν ὅμως ἀληθινῶς ἐν ἑαυτῷ τὰ ἐκείνης +ἐξαίρετα. εἶτα τίς οὐκ ἀποφρίξει, καὶ μόνον ἀκούων τὴν +τῶν δογμάτων δυσσέβειαν; πάντα γὰρ ἄνω τε καὶ κάτω +στρέφεται λοιπὸν, τῆς μὲν τὰ πάντα ὑπερκειμένης φύσεως + καταβαινούσης ἐπὶ τὸ συντάττεσθαι τοῖς γενητοῖς, αὐτῆς δὲ +τῆς κτίσεως εἰς τὸ ὑπερέκεινα καὶ οὐχ ὡρισμένον αὐτῇ παραλόγως +ἀναπηδώσης μέτρον.

+

Οὐκοῦν, ὡς ὁλκάδος ἐν πελάγει βαπτιζομένης, τῆς τῶν e +τοιούτων δογμάτων ἀτοπίας ἀπονηχόμενοι, σπεύδωμεν ὡς + ἐπ᾿ ἀσφαλῆ καὶ ἀκύμονα λιμένα τὴν ἀλήθειαν, καὶ εἰκόνα +τοῦ Θεοῦ τε καὶ Πατρὸς ὁμολογῶμεν τὸν Υἱὸν, οὐκ ἐπικήροις +ὥσπερ τισὶ περιπεπλασμένον ἀξιώμασιν, οὐδὲ μόνοις +τοῖς θεοπρεπέσι κατηγλαϊσμένον ὀνόμασιν, ἀλλ᾿ οὐσιωδῶς +πρὸς τὴν τοῦ τεκόντος ἐμφέρειαν ἀπηκριβωμένον, καὶ ἀπαραλλάκτως + ὑπάρχοντα κατὰ φύσιν, ὅπερ ἂν νοοῖτο καὶ ὁ +γεννήσας αὐτὸν, τουτέστι Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ κατὰ a 233 A. +ἀλήθειαν, παντοκράτορα, δημιουργὸν, δεδοξασμένον, ἀγαθὸν, +προσκυνητὸν, καὶ εἴ τι τοῖς εἰρημένοις ὡς Θεῷ πρέπον +παρέζευκται. τότε γὰρ δὴ κατὰ πάντα προσεοικότα δεικνύοντες + τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, καὶ ἀληθεύοντα παραστήσομεν, +ὡς εἰ μή τις βούλοιτο τιμᾶν τὸν Υἱὸν, οὐδὲ τὸν Πατέρα +τιμᾷ τὸν ἀποστείλαντα αὐτόν· περὶ τούτου γὰρ ἡμῖν ἡ +ζήτησις, καὶ ἡ τῶν ἀρτίως ἐξητασμένων μένων κεκίνηται +βάσανος.

+2. δυναμένης] δυνάμεως D. 10. τοῖς om. Β. II. οὐχ om. Β. +14. σπεύδομεν Β. 16. τε assumptum ex Β. ὁμολογοῦμεν Β. 17. ὥσπερ +om. Β. περιπεπλασμένον] πεπλανημένον Β. 18. κατηγλαϊζόμενον (sic) Β. +Statim ὀνόμασιν edidi ex Β, qui ὄμμασιν prius scripsit, postea correxit. ἀξιὡμασιν +repetit Ed. 19. ἐμφέρειαν Β. ἀκρίβειαν Ed. + + +b +24

Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ὁ τοι λόγον μου ἀκούων καὶ +πιστεύων τῷ πέμψαντί με ἔχει ζωὴν αἰώνιον· κὼ εἰς κρίσιν +οὐκ ἔρχεται, ἀλλὰ μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν +ζωην.

+

Αποδείξας ἤδη διὰ τῶν προλαβόντων ἀρκούντως, ὡς οὐκ +εἰς μόνον ἁμαρτάνουσι τὸν Υἱὸν οἱ τάλανες Ἰουδαῖοι, τολμῶντες +ἐπιτιμᾶν οἷσπερ ἂν λέγη διδάσκων, ἢ καὶ ἐργάζηται +παρ’ αὐτοῖς, ἀλλὰ καὶ εἰς αὐτὸν ἀμαθαίνοντες πλημμελοῦσι +c τὸν Πατέρα, καὶ ὅσον ἧκεν εἰς τὴν τῶν εἰρημένων ἐνέργειαν, +περιστείλας τῷ φόβῳ τὸ θράσος, καὶ ζῆν ἀναπείσας ἐπιεικέστερον +τῆ τῶν ἐσομένων ἐλπίδι, λοιπὸν σαγηνεύει πρὸς +εὐπείθειαv. οὐκ ἀτέχνως δὲ πάλιν τὸν ἐπὶ τούτοις ἐποιήσατο +λόγοv. ἐπειδὴ γὰρ οἶδεν ἔτι νοσοῦντας τοὺς Ἰουδαίους, +σκανδαλιζομένους τε ἔτι περὶ αὐτοῦ, πάλιν ἀναφέρει τὴν +πίστιν εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, οὐχ ὡς +ἑαυτὸν ἔξω τιθεὶς, ἀλλ’ ὡς διὰ τὴν ταὐτότητα τῆς οὐσίας +καὶ ἐν Πατρὶ τιμώμενος. τοὺς ’δε γε πιστεύοντας, οὐ μετό- +d χους ἔσεσθαι μόνον τῆς αἰωνίου ζωῆς, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐκ τῆς +κρίσεως διαφεύξεσθαι κίνδυνον, δικαιουμένους δηλονότι +διισχυρίζεται, κεκερασμένον ἐλπίδι προτείνων τὸν φόβοv. +οὕτω γὰρ ἦν ἐνεργέστερόν πὼς καὶ δεικτικώτερον τοῖς +ἀκροωμένοις ἀπεργάσασθαι τὸν λόγον.

+25

Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν δυ’ ἔρχεται ὥρα κὼ νῦν ἐστιν ὅτε οἱ +νεκροὶ ἀκούσωσι τῆς φωνῆς του Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ κὼ οἱ +ἀκούσαντες ζήσουσιν.

+e +

Εκ θανάτου πρὸς ζωὴν μεταβήσεσθαι τοὺς πιστεύοντας +εἰπὼν, ἑαυτὸν εἰσφέρει τῆς ἐπαγγελίας ἐργάτην καὶ ὅλου τοῦ +5. ἀρκούντων Β. 8. ἀμαθάνοντες Β. 10. ζωὴν pro ζῆν Β. II. τῆς pro +τῆ̣ Β. 14. τε ἔτι Β. τουτέστι Ed. 18. ἔσεσθαι μόνον τῆς αἰωνίου] μὲν +τῆς αἰωνίου ἔσεσθαι Β. 19. διαφεύξασθαι Β. 24. ἀκούσωσι Β. ἀκούσονται +D mg. ἀκούσουσι D. Ed. 25. ζήσουσιν Β. ζήσονται Ed. 26. πρὸς] +εἰς Cord. + + +πράγματος ἀκοτελεστὴν, ὁμοῦ μὲν ἐκεῖνο τοῖς Ἰουδαίοις +ὑπαινιττόμενος, ὅτι θαυμαστὴ μὲν ὄντως ἐστὶν ἡ ἐπὶ τῷ +παραλελυμένῳ δύναμις, ἀξιολογωτέρων δ’ οὖν ὅμως ἀναδειχθήσεται +δημιουργὸς ὁ Υἱὸς, οὐκ ἀρρώστημα μόνον, οὐδὲ τὰς + ἐκ νόσου μαλακίας τῶν ἀνθρωπίνων ἐξελαύνων σωμάτων, +ἀλλὰ καὶ αὐτὸν ἤδη τὸν θάνατον καὶ τὴν ἐπισκήψασαν a 234 Α. +ἀνατρέπων φθοράν· τοῦτο γὰρ ἦν τὸ καὶ μικρῷ πρότερον +εἰρημένον “Ὁ Πατὴρ φιλεῖ τὸν Υἱὸν καὶ πάντα δείκνυσιν Supra ver 2. +“αὐτῷ ἃ αὐτὸς ποιεῖ, καὶ μείζονα τούτων δείξει αὐτῷ + “ἔργα, ἵνα ὑμεῖς θαυμάζητε.” τὸ γὰρ ἐν τῷ θαυμάζεσθαι +μεῖζον, ἐν τῆ τῶν νεκρῶν ἀναστάσει φαίνεται. ὁμοῦ δὲ +πάλιν ἐκεῖνο κατασκευάζων, ὅπερ ἦν εἰκὸς οὐκ ἐν ὀλίγῳ μέτρῳ +καταπτοήσειν τοὺς ἀκροωμένους· ὅτι γὰρ καὶ ἀναστήσει +τοὺς νεκροὺς, καὶ πρὸς κρίσιν ἄξει τὸ ποίημα, διαγορεύει + σαφῶς, ἵνα τῷ προσδοκᾶν αὐτῷ παραστήσεσθαί ποτε, καὶ b +τὸν ἐφ’ ἑκάστοις ἀποδώσειν λόγον, ὀκνηρότεροι μέν πὼς εἰς +τὴν ἐπὶ τὸ διώκειν αὐτὸν εὑρίσκοιντο τόλμαν, δέχοιντο δὲ +προθυμότερον ἤδη τὸν τῆς διδασκαλίας τε καὶ ὑφηγήσεως +λόγον.

+

Εἰς ταῦτα μὲν οὖν ὁ τοῦ κεφαλαίου σκοπὸς ὁρᾶται καὶ +συντείνεται· τὸ δὲ πρὸς λέξιν ἡμᾶς ἀναγκαῖον ἀπολευκάναι +λοιπόv. ὁ μὲν οὖν κοινὸς, ὡς ἔοικεν, ἔχει λόγος, ὡς ἥξει +ποτὲ καιρὸς καθ’ ὃν ὰκούσ ονται τῆς τοῦ διανιστῶντος φωνῆς c +οἱ νεκροί· παρεῖναι δὲ καὶ νῦν οὐδὲν ἧττον ὑπολαμβάνουσιν + αὐτὸν, ἢ ὡς Λαζάρου τυχὸν τῆς τοῦ Σωτῆρος ἀκουσομένου μένου +φωνῆς, ἢ καὶ νεκροὺς εἶναι λέγοντες τοὺς οὔπω διὰ τῆς +πίστεως εἰς αἰώνιον ἀνακεκλημένους μένους ζωὴν, οἳ δὴ καὶ πάντως +εἰς αὐτὴν ἔμελλον ἀναβήσεσθαι, τὴν τοῦ Σωτῆρος διδασκαλίαν +παραδεξάμενοι. καὶ σώζει μὲν ὄντως τῆς θεωρίας ὁ + τρόπος τὸ ἐν πιθανότητι σχῆμα, τὸ δὲ ἀκριβὲς οὐ πάνυ· διὸ +δὴ πάλιν τὴν τῶν λεγομένων ἀναμασώμενοι δύναμιν, τὸν +1. ὁμοῦ κἀκεῖνο a invito Cord. 9. αὐτῷ prius assumptum ex Β. 14. διαγορεύσει +Β. 20. οὖν om. Β. bicne an 22 ? 26. λέγοντος Β. κοὶ λέγοντες +conjicit D mg. 28. ἀναβήσεσθαι ἔμελλον inverso ordine Β. + + +d πρεπωδέστερόν πὼς αὐτοῖς ἐφαρμόσομεν νοῦν, διαστελοῦμεν +δὲ οὕτω τὸ ἀνάγνωσμα.

+

Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμὶν ὅτι ἔρχεται ὥρα καὶ νῦν ἐστιν ὅτε οἱ +νεκροὶ ἀκούσωσι τῆς φωνῆς τού Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ· ὥρα δηλονότι +πάλιν ὅτε καὶ οἱ ἀκούσαντες ζήσουσι. διὰ μὲν οὖν τῶν ἐν ὁ +ἀρχῇ, τὸν τῆς ἀναστάσεως ἡμῶν σημαίνει καιρὸν, καθ’ ὃν +εἰς ἀπολογίαν τῆς ἐν κόσμῳ ζωῆς ἀναστήσεσθαι τοὺς κεκοιμημένους +διὰ τῆς τοῦ δικάζοντος ἐκδιδάσκει φωνῆς, ἵνα +e καθάπερ ἤδη προεῖπον, ὥσπερ τινὰ χαλινὸν τὸν ἐντεῦθεν +αὐτοῖς ἐπινοήσας φόβον, καλῶς δὴ σφόδρα καὶ ἐπιστημόνως +ἀναπείσῃ βιοῦν· διὰ δὲ τῶν ἐν ὑστέροις τὸν τοῦ χρῆναι +πιστεύειν αὐτῶ ἐπιδεικνύει παρόντα καιρὸν, ἀλλὰ καὶ τῆς +εὐπειθείας μισθὸν τὴν αἰώνιον ἔσεσθαί φησι ζωὴν, μονονουχὶ +τοιοῦτόν τι δηλῶν Ἥξετε πάντες εἰς κρίσιν, ὦ οὗτοι, κατὰ +τὸν τῆς ἀναστάσεως δηλονότι καιρὸν, ἀλλ’ εἰ πικρὸν ὑμῖν +εἶναι τὸ κολάζεσθαι δοκεῖ, καὶ ἀπεράντους λελυπημένῳ τῷ +235 A. a κρίνοντι τὰς δίκας ὑπέχειν, μὴ παρατρέχειν ἐᾶτε τὸν τῆς +εὐπειθείας καιρὸν, ἁλλ’ ἔτι παρόντος ἐπιδραττόμενοι, πρὸς τὴν +αἰώνιον ἀναβαίνειν ἐπείγεσθε ζωήν.

+26

Ὥσπερ τὰρ ὁ Πατὴρ ἕλει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ, οὕτως καὶ τῷ Υἱῷ +27 ἔδωκε ζωὴν ἔχειν έν ἑαυτῷ· κω ἐξουσίαν ἔδωκε αὐτῷ +κρίσιν ποιεῖν, ὅτι υἱὸς ἀνθρώπου εστίν.

+

ὅρα δή μοι πάλιν καὶ τὴν ἐν τούτοις οἰκονομίαν, ἵνα τοῦ +b λόγου θαυμάσῃς τὸ σχῆμα, καὶ μὴ τοῖς ἐξ ἀμαθίας περιπίπτων +σκανδάλοις, αὐτὸς ἐπὶ σεαυτῷ καλέσῃς τὴν ἀπώλειαv. +ἄνθρωπος ὑπάρχων, ὅσον εἰς τὴν φύσιν τοῦ σώματος, +ὁ Μονογενὴς, καὶ ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν ἐπὶ τῆς γῆς ἔτι μετὰ +4. ἀκούσωσι Β. ἀκούσουσι D. ἀκούσουσι Ed. 5. ζήσουσι B.D. ζήσονταί Ed. +6. ἡμῶν assumptum ex Β. 8. δικάζοντος Β. διδάσκοντος Ed. 11. ὑστέροις] ++ καιροῖς Β. 12. ἐπιδεικνύει Β. δείκνυσι Ed. 13. φησιν ἔσεσθαι +inverso ordine Β, 14. ἥξει τε πάντως Β. 16. εἶναι assumptum ex Β. +ἀπέραντον τοὺς Β. 17. τῆς om. Β. 19. ἀναβαίνειν ἐπείγεσθε ζωήν hoc +ordine B.D. ζωήν ante ἀναβ. tr. Ed. 21. ἔδωκε prius Β. δέδωκε Ed. [ἔδωκε +τῷ υἱῷ a.]. 22. κρίσιν B.D. καὶ κρίσιν D mg. Ed. 25. καλέσῃς Β. καλέσεις +Ed. utrumque habet D. cf. supra 197 a. + + +σαρκὸς ὁρώμενος, καὶ τοῖς Ἰουδαίοις πολυτρόπως τὰ πρὸς +σωτηρίαν εἰσηγούμενος, δύο πραγμάτων θεοπρεπῶν ἑαυτῷ +περιτέθεικε τὴν λαμπρότητα. ὅτι δὲ καὶ ἀναστήσει τοὺς +νεκροὺς, καὶ κριθησομένους παραστήσει τῷ οἰκείῳ βήματι, + διεβεβαιοῦτο σαφῶς· ἀλλ’ ἦν καὶ σφόδρα εἰκὸς δυσχεραίνειν c +ἐπὶ τούτῳ τοὺς ἀκροωμένους, ἐγκαλοῦντας ἤδη καὶ διώκειν +εὐλόγως αὐτὸν ὑποπτεύοντας, ὅτι “πατέρα ἴδιον ἔλεγε τὸν Supra ver. 18. +Θεὸν, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θεῷ. ἀνακεράσας τοίνυν +ἐξουσίᾳ καὶ λαμπρότητι τῆ θεοπρεπεῖ τὸν ἁρμόζοντα τῇ + ἀνθρωπότητι λόγον, ὑποκλέπτει τὸ βαρὺ τῆς ὀργῆς, ἐπιεικέστερόν +πὼς καὶ ὑφειμένως, ἢ ἧπερ ἐχρῆν, λέγων Ὥσπερ +γὰρ ὁ Πατὴρ ὦι ζωὴν ἐν ἑαυτῷ οὕτω καὶ τῷ Υἱῷ δέδωκε ζωὴν +ἔχειν ἐν ἑαυτῷ. μὴ θαυμάζετε τούτῳ, φησὶν, εἰ καθ’ ὑμᾶς d +νῦν ὑπάρχων, καὶ ὁρώμενος ἄνθρωπος, ἀναστήσειν ὑπισχνοῦμαι + τοὺς νεκροὺς, καὶ εἰς κρίσιν ἄγειν ἀπειλῶ· δέδωκέ +μοι τὸ δύνασθαι ζωογονεῖν ὁ Πατὴρ, δέδωκε μοι τὸ κρίνειν +ἐπ’ ἐξουσίας. ἐπειδὴ δὲ διὰ τούτων τὴν εὐόλισθον τῶν Ἰουδαίων +τεθεράπευκεν ἀκοὴν, φροντίδα ποιεῖται γοργὴν καὶ +τῆς τῶν ἐφεξῆς ὠφελείας, καὶ τὴν αἰτίαν εὐθὺς τοῦ δεδέχθαι + λέγειν ἑαυτὸν ἐξηγοῦ μένος, τὴν οὐδὲν ἔχουσαν ἐξ ἑαυτῆς +ἀνθρωπότητα προίσχεται λέγων Ὅτι Υἱὸς ἀνθρώπου ἐστιν.

e +

Οτι γὰρ καὶ ζωὴ κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Μονογενὴς, καὶ οὐ +ζωῆς τῆς παρ’ ἑτέρου μέτοχος, ζωογονεῖ τε οὕτως ὥσπερ +καὶ ὁ Πατὴρ, περιττὸν οἶμαι λέγειν πρὸς τὸ παρὸν, ἑπείπερ + ἡμῖν οὐ βραχὺς ἐν τούτῳ δεδαπάνηται λόγος ἐν ἀρχῇ +τοῦ βιβλίου, προκειμένου ῥητοῦ Ὃ γέγονεν ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦv.

Supra 49sqq. +

Mὴ θαυμάζετε τοῦτο· ὅτι ἔρχεται ὥρα ἐν ᾗ πάντες οἱ ἑ τοῖς 28 +μνημείοις ἀκούσωσι τῆς φωνῆς αὐτοῦ καὶ ἐξελεύσονται, ὁ 29 +τὰ ἀΓαΘὰ ποιήσαντες εἰς ἀνάστασιν ζωῆς, οἱ δὲ τὰ φαῦλα a 236 A. + πράξαντες εἰς ἀνάστασιν κρίσεως.

+

Σημαίνει μὲν διὰ τούτων τῆς ἁπάντων ἀναστάσεως τὸν +3. δὲ Β. γὰρ Ed. 5. δυσχερανεῖν Β. II. ἢ ἧπερ] ἤπερ Β. 13. τούτῳ +assuraptum ex Β. 23. ζωογονεῖ B.D. ζωογονεῖν Ed. 28. ἀκούσωσι Β. +ἀκούσουσι Ed. [ἀκούσονται a.]. 31. τῆς] τῶν τῆς B. + + +καιρὸν, ὅτε, καθάπερ ἡμῖν ὁ θεσπέσιος ἐπέστειλε Παῦλος +1 Thes. iv. 16. “ Αὐτὸς ὁ Kύριος ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου, ἐν +Ps. xcvii. 9. “ σάλπιγγι Θεοῦ καταβήσεται ἀπ᾿ οὐρανοῦ” κρῖναι “τὴν +“ οἰκουμένην ἐν δικαιοσύνῃ,” καὶ ἀποδώσειν ἑκάστῳ κατὰ +τὰ ἔργα αὐτοῦ· χειραγωγεῖ δ᾿ οὖν ὅμως διὰ τῆς τῶν +b αὐτῶν ἐπαναλήψεως τὴν ἀμαθεστάτην τῶν Ἰουδαίων διάνοιαν +εἰς τὸ δύνασθαι συνιέναι σαφῶς, ὅτι καὶ μειζόνων +ἔσται τερατουργὸς, ἢ ἐν οἷς ὁ παράλυτος ἦν, καὶ τῆς οἰκουμένης +ἀναδειχθήσεται κριτής· ἀντιπαρατιθεὶς δὲ χρησίμως +τῇ τῶν νεκρῶν ἀναστάσει τὴν ἐφ᾿ ἑνὶ τῶν νοσούντων θεραπείαν, +μείζονά τε καὶ ἀξιολογωτέραν ἐπιδεικνύει τὴν θανάτου +λυτικὴν ἐνέργειαν, καὶ φθορᾶς τῆς ἁπάντων ἀναιρετικὴν, +εἰκότως τε καὶ ἀναγκαίως ὡς ἐπ᾿ ἐλάττονι τῷ παραδόξῳ +c φησί Μὴ θαυμάζετε τοῦτο. καὶ οὐ δήπου πάντως νομιοῦμεν +αὐτὸν τῆς τῶν οἰκείων ἔργων λαμπρότητος διὰ τούτων +κατηγορεῖν, ἢ καὶ τοῖς ἀκροωμένοις ἐπιτάττειν, μὴ χρῆναι +θαύματος ἀξιοῦν τὰ ἐφ᾿ οἷς ἂν εἰκότως θαυμάζοιεν, ἀλλ᾿ +εἰδέναι τε καὶ πιστεύειν βούλεται τοὺς ἐπ᾿ ἐκείνῳ καταπεπληγμένους, +ὅτι μικρὸν αὐτῷ τὸ μέχρι τούτου θαυμάζεσθαι. +ἐγείρει γὰρ λόγῳ καὶ ἐνεργείᾳ θεοπρεπεῖ, οὐχ ὅπως ἐκ +μικρῶν ἀῤῥωστημάτων τοὺς κάμνοντας, ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς +ἤδη τοὺς τῷ θανάτῳ βεβαπτισμένους, μένους, καὶ ἀκράτῳ νενικημένους +d φθορᾷ· καὶ διὰ τοῦτό φησι, τὸ μεῖζον εἰσφέρων Ὅτι +ἔρχεται ὥρα ἐν ᾗ πάντες οἱ ἐν τοῖς μνημείοις ἀκούσωσι τῆς φωνῆς +αὐτοῦ. ὁ γὰρ λόγῳ τὰ οὐκ ὄντα ποτὲ πρὸς τὸ εἶναι +παρενεγκὼν, πῶς οὐκ ἂν ἰσχύσαι τὸ ἤδη πεποιημένον παλινδρομεῖν +ἀναπεῖσαι πρὸς γένεσιν ; εἶεν γὰρ ἂν οὕτω τῆς +αὐτῆς ἐνεργείας ἑκάτερα, καὶ μιᾶς ἐξουσίας τὸ ἐπ᾿ ἀμφοῖν +4. ἀποδώσειν edidi. ἀποδώσων ει D. ἀποδώσων Ed. “ al. ἀποδώσειν” Ed. mg. +5. δὴ pro δ᾿ D. 8. ἢ assumptum ex B.D. ἦν] ἐστὶν Β. 14. πάντως +B.D. et ita conjecit Aub. πάντας Ed. 15. διὰ τοῦτο Β. 16. ἢ om. Β. +19. μικρὸν αὐτῷ τὸ μέχρι τούτου] μέχρι τούτων τὸ μικρὸν αὐτῷ Β. 21. μικρῶν +Β. μακρῶν Ed. 24. ἀκούσωσι Β. ἀκούσουσι ονται D. ἀκούσονται Ed. +26. παρενεγκὼν B.D mg. παραγαγὼν D. Ed. + + +ἀξιάγαστον ἀποτέλεσμα. ἐπιλέγει δὲ χρησίμως, ὅτι προελεύσονται +τῶν μνημάτων οἱ μὲν ἐπ’ αἰσχροῖς ἁλόντες καὶ +πονηρίᾳ συμβιοτεύσαντες, τὴν ἀτελεύτητον ὑφέξοντες δίκην, e +οἱ δὲ διαπρεπεῖς ἐν ἀρεταῖς τῆς ἐπιεικείας μισθὸν ἀντικομιούμενοι + τὴν αἰώνιον ζωήν· ὁμοῦ μὲν, καθάπερ ἤδη προείπομεν, +ἑαυτὸν διανομέα τῶν ἑκάστῳ διαπρεπόντων ῥεπόντων καὶ διὰ τούτων +εἰσφέρων, ὁμοῦ δὲ ἀναπείθων, ἢ τῷ φόβῳ τοῦ παθεῖν τὰ +δεινὰ, παραιτεῖσθαι τὸ φαῦλον καὶ συνελαύνεσθαί πὼς εἰς τὸ +βιοῦν ἐθέλειν ἤδη σωφρονέστερον, ἢ ἐφέσει νυττομένους + τρόπον τινὰ τῇ περὶ τὴν αἰώνων ζωὴν, συντονωτέραν ποιεῖσθαι +σπουδάζειν τὴν ἐπ’ ἀγαθοῖς προθυμίαν.

+1. προσελεύσονται Β. 3. ὑφέξοντες D. Catt. Ed. mg. ὑφέξονται Ed. +4. ἀντικομιζόμενοι Β. κομιούμενοι Catt. 6. διαπρεπόντων Β. πρεπόντων Catt. +Ed. 7. τοῦ μὴ παθσῖν Cord. 10. τῇ περὶ om. B. +
+ +
+ +237 A. a ΚΕΦΑΛΗ Θ. +

Ὅτι κατ᾿ οὐδὲν ἐλάττων τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, ἀλλ᾿ ἰσοσθενὴς +κατ᾿ ἐνέργειαν τὴν ἐφ᾿ ἅπασίν ἐστιν ὡς Θεὸς ἐκ Θεοῦ.

+30

Οὐ δύναμαι ἐγὼ ποιεῖν ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ οὐδέv. καθὼς ἀκούω +κρίνω, καὶ ἡ κρίις ἡ ἐμὴ δικαία ἐστίν, ὅτι οὐ ζητῶ τό +θέλημα τὸ ἐμὸν ἀλλὰ τὸ θέλημα του τοῦ πέμψαντός με +Πατρός.

+b +

ἘΠΙΣΤΗΣΟΝ πάλιν τοῖς λεγομένοις ἀκριβέστερον, καὶ +δέχου τοῦ θεωρήματος ὡς ἐν περινοίᾳ τὴν δύναμιv. οὐκ +εἰδότες Ἰουδαῖοι τὸ βαθὺ τῆς μετὰ σαρκὸς οἰκονομίας μνστήριον, +ῥίον, ἀλλ᾿ οὐδὲ τὸν ἐνοικοῦντα τῷ ἐκ παρθένου ναῷ Θεὸν +Λόγον ἐπιγινώσκοντες, ζήλῳ πολλάκις πεπλανημένῳ, καὶ +Rom. x. 2. “ οὐ τῷ κατ’ ἐπίγνωσιν,” ὡς ὁ Παῦλός φησιν, εἰς ἀγριότητα +c τρόπων καὶ ἀνημέρους ὀργὰς ἐξεκαίοντο· καὶ δὴ καὶ καταλεύειν +Infra x. 33. ἐπεχείρουν αὐτὸν , ὅτιπερ “ ἄνθρωπος ὣν, ἑαυτὸν +Supra ver. 18. “ ἐποίει Θεὸν,” καὶ πάλιν, ὅτι “ Πατέρα ἴδιον ἔλεγε τὸν +“ Θέον, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θέῳ.” ἐπειδὴ δὲ ἦσαν οὕτω +δυσμαθεῖς, καὶ θεοπρεπῶν μὲν ὅλως οὐκ ἀνεχόμενοι λόγων, +μικρὰ δὲ περὶ αὐτοῦ καὶ φρονοῦντες καὶ λέγοντες, οἰκονομικῶς +ὁ Σωτῆρ συννηπιάζει μὲν αὐτοῖς, κεκραμένην δ᾿ οὖν +ὅμως ἐποιεῖτο τὴν ἐξήγησιν, οὔτε τοὺς Θεῷ πρέποντας λόγους +ὁλοτελῶς παραιτούμενος, οὔτε μὴν εἰς ὁλόκληρον τῶν +d ἀνθρωπίνων ῥημάτων ἀποφοιτῶν· εἰπὼν δέ τι τῆς θεϊκῆς +10. τὸ βαθὺ τῆς μετὰ σαρκὸς οἰκονομίας Β. τὸ βαθὺ post οἰκονομίας tr. Ed. +13. ὁ om. Β. 14. καὶ καταλεύειν] κατακέλευσιν Β. 16. ποιεῖ Β. +19. καὶ prius om. Β. λέγοντες Β, et sic conjecit Migne. λέγετε Ed. Ambiguum +D. 21. τοὺς] + τῷ Ed. invito B. 23. τι om. B. + + +ἐξουσίας ἄξιον, παραχρῆμα κολάζει τὸν ἀπαίδευτον τῶν +ἀκροωμένων θυμὸν, ἐπαγαγών τι καὶ ἀνθρώπινον, καὶ πάλιν +ἀνθρώπινόν τι διὰ τὴν οἰκονομίαν εἰπὼν, οὐκ ἐν μικροῖς +ὁρᾶσθαι μόνοις τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἐπιτρέπει, Θεὸν ὄντα κατὰ + φύσιν ἐπιδεικνύων διὰ τῆς ὑπὲρ ἄνθρωπον ἰσχύος, ἢ καὶ +λόγων πολλάκις. τοιαύτην τινὰ καὶ νῦν ἐν τοῖς ἀρτίως +ἡμῖν προκειμένοις εὑρήσεις τὴν τέχνην· τί γὰρ ἔφη φθάσας; +“Ὥσπερ γὰρ ὁ Πατὴρ ἐγείρει τοὺς νεκροὺς καὶ ζωοποιεῖ, e Supra ver. 21. +“οὕτως καὶ ὁ Υἱὸς οὓς θέλει ζωοποιεῖ,” εἶτα πάλιν “ Ὅτι Supra ver. 28. + “ερχεται ὥρα ἐν ᾗ πάντες οἱ ἐν τοῖς μνημείοις +“τῆς φωνῆς αὐτοῦ·” καὶ πρὸς τούτοις, ὅτι καὶ ἐξελεύσονται +κριθησόμενοι, καὶ ἀναλόγως ὧνπερ ἂν εἶεν ἐργάται τὴν +ἀντιμισθίαν ἀποληψόμενοι. ὁ δὲ δύνασθαι λέγων οὕσπερ +ἂν ἐθέλει ζωογονεῖν, καὶ οὕτως, ὡς ὁ Πατήρ· πῶς ἂν οὐχὶ + τὴν Θεῷ πρέπουσαν δύναμιν ἑαυτῷ νοοῖτο περιτιθείς; ἔσται +δὲ ὅτι καὶ πάντων κριτὴς ὁ διαρρήδην εἰπὼν, πῶς οὐκ ἂν +ἐκταράξαι δικαίως τοὺς ἄνθρωπον ἔτι γυμνὸν οἰομένους +ὑπάρχειν αὐτόν; ἦν γὰρ δὴ κατὰ τὸ εἰκὸς, Ἑβραίους ὄντας a 238 A. +αὐτοὺς, καὶ τοῖς ἱεροῖς παιδαγωγουμένους γράμμασιν, οὐκ + ἀγνοῆσαι παντελῶς ὅτι Θεὸς ἔσται τῆς οἰκουμένης κριτὴς, Ps.lxxxi. 8. +ἐπεὶ καὶ παρ’ αὐτοῖς πολλάκις ἐψάλλετο “Ἀνάστα ὁ Θεὸς, Ps.lxxiv. 8. +“κρῖνον τὴν γῆν.” καὶ πάλιν “ Ὅτι ὁ Θεὸς κριτής ἐστιν.”

+

Επεὶ οὖν τούτοις ἀσχάλλοντας ᾔδει τοὺς ἀνοήτους τῶν +Ἰουδαίων λαοὺς, τῆς αὐτῆς συνήθους ὀργῆς ἐξίστησι λέγων + ἀνθρωπινώτερον Οὐ δύναμαι ποιεῖν ἐγὼ ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ οὐδὲν, b +καθὼς ἀκούω κρίνω. ὅσον μὲν οὖν ἐστιν ἐκ τοῦ +λαβόντας εἰπεῖν, διαγελᾷ τῶν Ἰουδαίων τὸν νοῦν· ἀσθενείας +γάρ τινος, καὶ οὐ παντελῶς ἐλευθέρας ἐξουσίας, ὑπόληψιν +πλάττεται τοῦ λόγου τὸ σχῆμα, ἔχει δὲ οὐχ οὕτω κατ’ + ἀλήθειαν, ἐπείπερ ἴσος ὣν ὁ Υἱὸς κατὰ πάντα τῷ Πατρὶ, +4. ἐπιτρέπει assumptum ex Β. 5. ἢ assumptum ex B.D. 6. λόγῳ Β, +9. οὕτως—ζωοποιεῖ assumpta ex B.D. Georg. Trap. lO. ἀκούσωσι Β. +νται +ἀκούσουσι D. ἀκούσονται Ed. 12. ὧνπερ [ὅνπερ Cod.] ἂν εἶεν B. ὡσπερανεὶ +25. ποιεῖν ἐγὼ hoc ordine B. 28. παντελῶς Β. πάντας Ed. sed πάντως Ed. +mg. Formam utramque(?) D. + + +τὴν αὐτὴν ἐφ’ ἅπασιν ἐνέργειάν τε καὶ ἐξουσίαν ἔχει φυσικῶς. +λέγει δὲ μὴ δύνασθαί τι ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ, κρίνειν δὲ +οὕτως, ὥσπερ ἃν ἀκοῦσαι· τρόπῳ πάλιν ἑτέρῳ, καὶ ἰσογνώμονα +καὶ ἰσοσθενῆ δεικνύων ἑαυτὸν τῷ Θεῷ καὶ Πατρί. +c οὐδὲ γὰρ ἐνεργὸς περί τι τῶν ὄντων δίχα τοῦ Υἱοῦ νοοῖτ’ ἃν +μόνος καὶ καθ’ ἑαυτὸν ὁ Πατὴρ, ἰσχὺν ἔχων αὐτὸν καὶ +Supra i. 3. δύναμιν· διὸ δὴ “πάντα δι’ αὐτοῦ, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο +οὐδὲ ἕν ουδ αὖ πάλιν ἐξεργάσεταί τι καθ’ ἑαυτὸν ὁ +Υἱὸς, μὴ οὐχὶ συνόντος αὐτῷ τοῦ Πατρός. διὰ γάρ τοι +Infra viii. 28; xiv. 10. τοῦτο καί φησιν “Ἀπ’ ἐμαυτοῦ οὐδὲν ποιῶ· ὁ δὲ Πατὴρ ὁ +“ἐν ἐμοὶ μένων ποιεῖ τὰ ἔργα αὐτός.” καὶ οὐ δήπου διακεισόμεθα +δυναμοῦσθαι μὲν ὡς ἐξ ἀσθενείας παρὰ τοῦ Πατρὸς +τὸν Υἰὸν, χορηγεῖσθαι δὲ πάλιν αὐτῷ καὶ τὴν ἐφ’ ἅπασιν +d ἐξουσίαν· ἢ γὰρ ἂν οὐκέτι ἦ κατὰ φύσιν Θεὸς, ἐπακτὸν +ὥσπερ ἔχων τὸ τῆς θεότητος κάλλος· ἀλλ’ οὐδὲ αὐτὸς ὁ +Πατὴρ ἐν ἀκράτοις τῶν ἀγαθῶν ὑπεροχαῖς ἔτι κείσεται, +δυνάμεως τῆς παρ’ ἑτέρου καὶ ἐξουσίας δεόμενον ἔχων τὸν +τῆς ἰδίας φύσεως χαρακτῆρα Λόγοv. ζητηθήσεται γὰρ ἀναλόγως +τῆ εἰκόνι καὶ τῷ ἀρχετύπῳ τῶν εἰρημένων ὁ χορηγὸς, +οὕτω τε λοιπὸν εἰς ἀπέραντον ζήτησιν ὁ λόγος ἡμῖν οἰχήσεται, +e καὶ εἰς βαθὺ βλασφημιῶν ἐκδραμεῖται πέλαγος. ἀλλ’ +ἐπείπερ ἐκ τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, πάντα +τὰ τοῦ γεννήσαντος ἴδια κατὰ φύσιν ἐπάγεται, καὶ οὐσιωδῶς +ἀνατρέχει πρὸς μίαν αὐτῷ θεότητα διὰ τὸ τῆς φύσεως +ἀπαράλλακτον, ἔστι μὲν αὐτὸς ἐν Πατρὶ, ἔχει δ’ αὖ πάλιν +ἐν ἑαυτῷ τὸν Πατέρα· διάτοι τοῦτο, πολλάκις ἀκατηγορήτως +τε καὶ ἀληθῶς ἀνατίθησι τῷ Πατρὶ τῶν οἰκείων ἔργων τὴν +δύναμιν, οὐκ ἔξω τοῦ δύνασθαι τιθεὶς ἑαυτὸν, ἀλλὰ τῇ ἐνεργείᾳ +239 A. a γείᾳ τῆς μιᾶς θεότητος τὰ πάντα προσνέμων· μία δὲ ἡ θεότης +ἐν Πατρὶ καὶ ἐν Ἁγίῳ καὶ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι.

+1. ἐφ’ ἅπασιν assumptum ex Β. 7. γέγονεν οὐδέν Β. 9. τοι om. B. +10. οὐδὲν ποιῶ hoc ordine Β. ὁ alt. om. Β. Furraam citationis similem videsis +in xii. Proph. 687 c. 12. ὡς om. B. 13. δὲ et καὶ om. B. 14, ἢ Β. +οὐ Ed. ᾖ B.D. ἦν Ed. 29. ἅμα pro μία Β. 30. ἐν secundum et +tertium assumpta ex B. + + +

Ὅτι δὲ οὐκ ἐλάττων ἐστὶ τοῦ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, ἢ κατὰ Supra cap. vi. pp. 214sqq. +δύναμιν ἢ κατ’ ἐνέργειαν τὴν ἐπί τισιν, ἀλλ’ ὅμοιος κατὰ +πάντα καὶ ἰσοσθενὴς, καὶ δι’ ἑτέρων ἡμῖν ἀποδέδεικται, +προκειμένου ῥητοῦ “Οὐ δύναται ὁ Υἱὸς ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ Supra ver. 19. + “οὐδὲν, ἐὰν μή τι βλέπῃ τὸν Πατέρα ποιοῦντα, ἃ γὰρ ἂν +“ἐκεῖνος ποιῇ, ταῦτα καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ.’ ἐπειδὴ δὲ +τὴν ἐν τοῖς θείοις δόγμασιν ἀξιεραστοτάτην σπουδὴν, ὄκνου +παντὸς ἀναφαίνεσθαι κρείττονα, δίκαιόν τε καὶ πρέπον ὑπολαμβάνω· b +’φερε δὴ πάλιν τοῖς ἐν θαλάττῃ ναυτίλοις ποιοῦντες + τὰ παραπλήσια, σχοινίου τινὸς δίκην, ὅλον εἰσαῦθις +τὸν τοῦ κεφαλαίου λόγον ἀναμηρυσώμεθα. ἐστι γὰρ οὕτως +ἰδεῖν, οὐ τῆς ἑαυτοῦ φύσεως κατηγοροῦντα τὸν Υἱὸς δι’ +αὐτοῦ τοῦ λέγειν μὴ δύνασθαί τι ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ, ἀλλὰ +μᾶλλον τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπόνοιαν ἐξελέγχοντα, καὶ αὐτὸν + δὲ τὸν διὰ Μωυσέως πατήσαντας νόμον διαρρήδην ἐπιδεικνύοντα. c +τὸ γὰρ εὐθὺς ἐπεισάγεσθαι τῷ Οὐ δύναμαι ἐγὼ +ποιεῖν ἀπ’ ἐμαυτοῦ οὐδὲν, τό Καθὼς ἀκούω κρίνω, λοιδορίας μὲν +ἁπάσης τῆς ἐπὶ τῷ μή τι δύνασθαι δρᾶν ἐξ οἰκείας δυνάμεως +ἐλευθεροῖ τὸν Υἱόν· φιλοπάτορα δὲ μᾶλλον καὶ συνεθελητὴν + τῷ γεννήσαντι κατὰ πάντα σαφῶς ἀποφαίνει. εἰ γὰρ ὡσπερεὶ +τυχὸν ἀτονήσας τὴν ἐκ Πατρὸς ἐδανείζετο δύναμιν, ὡς +οὐκ ἐξαρκοῦσαν ἔχων ἀφ’ ἑαυτοῦ, πῶς οὐκ ἔδει μᾶλλον +εἰπεῖν Οὐ δύναμαι ἐγὼ ἀπ’ ἐμαυτοῦ ποιεῖν οὐδὲν, λαμβάνω +δὲ τὸ δύνασθαι παρὰ τοῦ Πατρός; νυνὶ δὲ τοῦτο μὲν οὐκ d + εἰπὼν, ἐπενεγκὼν δὲ μᾶλλον τῷ μή τι δύνασθαι δρᾶν ἀφ’ +ἑαυτοῦ, τὸ κρίνειν οὕτως ὥσπερ ἂν καὶ ἀκοῦσαι, δῆλος ἂν +εἴη λοιπὸν, οὐκ ἐπ’ ἀσθενείᾳ τῆ κατ’ ἐνέργειαν τὴν ἔπι +τὸ μὴ δύνασθαι τεθεικὼς, ἀλλ’ ἐπὶ τῷ μὴ ἐνδέχεσθαι παραβαίνειν +αὐτὸν κατά τι γοῦν τὸ θέλημα τοῦ Πατρός. μιᾶς +7. ὄκνου] ὀκνοῦν ὄκνου Β. g. ἐν] + τῇ Ed. invito Β. 12. δι’ αὐτοῦ +τοῦ] διὰ τούτου Β. 13. τι om. Β. 15. πατήσαντα Β, 18. τῷ D. τὸ Ed. +τι assumptum ex Β. 19. μᾶλλον assumptum ex Β. συνθελητὴv. Β. +20. ὡσπερεὶ τυχὸν] ἔτι ὥσπερ τυχὼν Β. 22. ἔχων ὀγκοῦσαν Β. 23. ὄπ +ἐμαυτοῦ ποιεῖν Β. cf. supra 112 b. ποιεῖν ὄπ ἐμαυτοῦ Ed. 25. τι δύνασθα: +hoc ordine Β. δρᾶν] + μᾶλλον Β. 28. τεθεικὼς Β. συντεθεικὼς Ed. + + +γὰρ θεότητος τῆς ἐν Πατρὶ καὶ Υἱῷ νοουμένης, ἔσται δήπου +e πάντως καὶ θέλημα ταὐτὸν, οὔτε δὲ ἐν Πατρὶ, οὔτε μὴν ἐν +Υἱῷ, ἢ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι στασιάζουσά ποτε καθ᾿ +ἑαυτῆς ἡ θεία φύσις νοηθήσεται, ἀλλ᾿ ὅπερ ἂν δόξαι τῷ +Πατρὶ τυχὸν, τοῦτο πάσης ἐστὶ τῆς θεότητος θέλημα.

+

Ἀναγκαίως τοιγαροῦν ὁ Υἱὸς, συνευδοκητὴν ὥσπερ τινὰ +καὶ συγκατανεύοντα τῷ Πατρὶ πρὸς τὴν ἐφ᾿ ᾧπερ ἂν δόξειε +ψῆφον, ἑαυτὸν εἰσφέρει, μὴ δύνασθαί τι δρᾶν ἐξηγούμενος, ὃ +μὴ πάντως ἐστὶ κατὰ γνώμην τοῦ Πατρός· τοῦτο γὰρ ἡμῖν +σημαίνει τό Ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ. ὥσπερ ἂν εἰ λέγοι μὴ δύνασθαι +240 Α. a δρᾶν ἁμαρτίαν, οὐκ ἄν τῳ δόξαι δικαίως ἀσθενείας ὑπομεῖναι +γραφὴν, ἐξηγεῖσθαι δὲ μᾶλλον ἀξιάγαστόν τι καὶ θεοπρεπὲς +τῆς οἰκείας φύσεως ἰδίωμα· ὅτι γὰρ ἄτρεπτός τε καὶ ἀναλλοίωτος +ὑπάρχει δίδωσι νοεῖν· οὕτως ὅταν ἀφ᾿ ἑαυτοῦ μὴ +δύνασθαί τι ποιεῖν ὁμολογῇ, καταπλαγησόμεθα μᾶλλον +φύσεως ἀτρέπτου καρπὸν ὁρῶντες τὸ ἄτρεπτον, ἤπερ οὐκ +εὐκαίρως ὡς ἀσθενείας σημαντικὸν τὸ μὴ δύνασθαι +λογιούμεθα.

+

Tαῦτα δὲ πάλιν ἡμῖν ἀναλόγως μὲν τοῖς ἡμετέροις εἰρήσθω +b μέτροις· ἐρευνάτω δὲ ὁ φιλομαθὴς τὰ βελτίονα. +διερμηνεῦσαι γεμὴν καὶ ἑτέρως τὸ ῥητὸν οὐκ ὀκνήσομεν, +βραχύ τι τῶν τῆς θεότητος ὅρων καὶ τῆς τοῦ Μονογενοῦς +ὑπεροχῆς τὸν λόγον ὑποβιβάζοντες· καὶ ἐπείπερ ἄνθρωπος +γέγονέ τε ὄντως καὶ κεχρημάτικεν ὁ Υἱὸς, ἐπὶ τὴν μετὰ +σαρκὸς οἰκονομίαν τὴν τῶν θεωρημάτων μεταῤῥυθμίζοντες +δύναμιν, συγγενῆ τε καὶ συνημμένα τοῖς προαποδεδομένοις +Supra ver. 28. καὶ τὰ ἐφεξῆς ἐπιδεικνύντες. οὐκοῦν ὅτι καὶ “ ἀκούσονται +c “ τῆς φωνῆς αὐτοῦ πάντες οἱ ἐν τοῖς μνημείοις,” καὶ ὅτι καὶ +κριθησόμενοι προελεύσονται διεμαρτύρατο σαφῶς. ἐπειδὴ +δὲ ἅπαξ εἰς τὸν περὶ τοῦ κρίνειν αὐτὸν τὴν οἰκουμένην +5. τυχὸν τῷ Πατρὶ inverso ordine Β. 6. τοίνυν τοιγαροῦν Β. 12. ἐξηγεῖσθαι] +ἐξέλεσθαι Β. 14. δίδωσι νοεῖν Β. δηλοῖ Ed. 15. ὁμολογἕῖ η D. +19. ἡμετέροις Β. εἰρημένοις Ed. 21. γεμὴν Β. μὴν Ed. 24. τε om. Β. +26. προαποδεδειγμένοις Β. 27. ἐπιδεικνύντες Β. ἀποδεικνύοντες Ed. +28. καὶ alt. om. Β. 29. προσελεύσονται B. ut supra 236 e. + + +ἐκβέβηκε λόγον, οὐ μόνον ὅτι κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ, καθ’ ὃ +ἔσεσθαι φησι τὴν τῶν νεκρῶν ἀναβίωσιν, δίκαιος ἔσται +κριτὴς ἐπαγγέλλεται, ἀλλὰ γὰρ ἤδη καὶ τὰ ἐν τῷδε τῷ βίῳ +πράγματα κρίνειν ὀρθῶς καὶ δικαίως διισχυρίζεται. τί δὲ ἦν + τὸ ζητούμενον ἣ καὶ ἐπὶ τίσιν ὅλως ὁ λόγος, ἄκουε λοιπόν. +ἐγεννήθη δι’ ἡμᾶς ἐκ γυναικός· ὡς γὰρ ὁ Παῦλός φησιν d +“Οὐκ ἀγγέλων ἐπιλαμβάνεται, ἀλλὰ σπέρματος Ἁβραάμ· Heb. ii. 16. 17. +“ὅθεν ὤφειλε κατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῆναι. +ἐπειδὴ δὲ γέγονεν ἄνθρωπος καὶ ἐν τῇ τοῦ δούλου μορφῇ, + γέγονε καὶ ὑπὸ νόμον ὁ νομοθέτης ὡς Θεὸς καὶ Κύριος. +λαλεῖ τοιγαροῦν ποτὲ μὲν ὡς ὑπὸ νόμον, ποτὲ δὲ αὖ πάλιν +ὡς ὑπὲρ τὸν νόμον, καὶ ἀκατηγόρητον ἐπ’ ἀμφοῖν ἔχει τὴν +ἐξουσίαv. διαλέγεται δὲ νυνὶ πρὸς Ἰουδαίους, ὡς νομοφύλαξ e +καὶ ἄνθρωπος, ὡς οὐκ εἰδὼς παραβαίνειν τὰς ἄνωθεν ὁρισθείσας + ἐντολὰς, οὐδὲ ἀπὸ γνώμης οἰκείας ἀνεχόμενός τι +ποιεῖν, ὃ μὴ τῷ θείῳ νόμῳ συνδοκεῖ. διὰ τοῦτό φησιν Οὐ +δυναμαι ἐγὼ ποιεῖν απ εμαυτου ουδεν, καθως ακουω +ἑαυτῷ δὲ τὸ μὴ δύνασθαί τι ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ μαρτυρῶν, +ὃ μὴ πάντως ἐστὶ καὶ θελητὸν τῷ νόμῳ, κρίνειν τε οὕτω καὶ + δικάζειν τοῖς πράγμασιν, ὥσπερ ἃν ἀκοῦσαι, διαγορεύοντος +δηλονότι τοῦ νόμου, τὰς τῶν Ἰουδαίων ἀπειθείας ἐξελέγχει, +καὶ τρόπων αὐτῶν ἀπογυμνοῖ τὸ ἐξήνιοv. τοῦτο γὰρ δὴ καὶ a 241 Α. +ὑπεμφαίνει καλῶς τεθειμένον τό Οὐ δύναμαι ἐγὼ ποιεῖν ἀπ +ἐμαυτοῦ οὐδὲν, ἀντὶ τοῦ Ὑμεῖς ἀφυλάκτως τὰς δοθείσας ὑμῖν + παραβαίνοντες ἐντολὰς, πάντα πράττειν ἀφ’ ἑαυτῶν ὡς ἐξ +ἀκινδύνου λοιπὸν ἐθαρσήσατε, καὶ τὰς ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν +πραγμάτων κρίσεις οὐκ ἀκολουθούσας τοῖς θεόθεν διατεταγμένοις +ποιεῖσθαι σπουδάζετε. διδάσκετε γὰρ “διδασκα- S.Matth. xv. 9. +“λίας ἐντάλματα ἀνθρώπων,” καὶ νόμον ὡρίσασθε τὸ οἰκεῖον + θέλημα.

+5. ζητούμενον edidi. κρινόμενον ἤτοι τὸ ζητούμενον Β. κρινόμενον Ed. ἢ et ὅλως +ὅλος Cod.] assumpta ex Β. 10. γέγονε om. Β. ὁ νομοθέτης post Κύριος tr. Β. +12. τὸν assumptum ex Β. 14. ὡς om. Β. 16. συνδοκεῖ—ποιεῖν om. B. +19. οὕτω om. B. 23. τεθεωμένον Β. ποιεῖν post οὐδὲν transponit B. +25. παραβαίνοντες om. B. 28. διδασκαλίας B.D. διδασκαλίαν Ed. + + +b

Tίς οὖν ὁ τῆς διασκευῆς τῆς ἐν τούτῳ τρόπος, ἣ πῶς +ἑαυτὸν μὲν εἰσάγει κρίνοντα δικαίως, ἐκείνους δὲ οὐδαμῶς, +εἰρήσεται πάλιv. τεθεράπευκεν ἐν σαββάτῳ τὸν παράλυτον, +ἠλέησεν ἄνθρωπον μακροὺς ἐν νοσήματι κατατρίψαντα χρόνους, +ὀρθὴν δηλονότι καὶ ἀγαθὴν ἐπ’ αὐτῷ τὴν κρίσιν ἐξενεγκώv. +ἔδει γὰρ ἐποικτείρειν καὶ ἐν σαββάτῳ τὸν κείμενον, +καὶ συστεῖλαι μὲν τὸν ἔλεον οὐδαμῶς αἰδοῖ τῆ περὶ τὸ +σάββατον, εἰκαιοτάτην ἐπιτηδεύοντα τὴν εὐλάβειαv. ὥσπερ +c δὲ καὶ ἐν σαββάτῳ καὶ ὁ Πατὴρ ἐνεργὸς περὶ τὴν τῶν +κτισμάτων οἰκονομίαν ἐστὶ, πάντως δὲ δι’ Υἱοῦ, οὕτω καὶ +αὐτός· οὐδὲ γὰρ ἀποστερεῖσθαι δεῖν τὸν ἐλέου δεόμενον ἐν +S. Marc. ii. 28. σαββάτῳ διὰ τὸ σάββατον ἐδοκίμαζεν, ἐπεὶ κύριον ᾔδει τοῦ +Ιb. 27. σαββάτου τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. οὐδὲ γὰρ ὁ ἄνθρωπος διὰ +τὸ σάββατον ἐγένετο, ἀλλὰ τὸ σάββατον διὰ τὸν ἄνθρωπον. +οὐκοῦν ὀρθὴ μὲν ἐπὶ τούτοις καὶ ἀγαθὴ τοῦ Σωτῆρος ἡ κρίσις, +οὐ διὰ τὸ σάββατον τὴν ἐπὶ τῷ κειμένῳ φιλανθρωπίαν +ἀποκωλύσαντος, ἀλλ’ ὅπερ οἶδεν ὡς Θεὸς ἐνεργεῖν· πηγὴ +d γὰρ ἀγαθότητος ἡ θεία φύσις ἐστί· τοῦτο καὶ ἐν σαββάτῳ +ποιήσαντος. ἡ δέ γε τῶν Ἰουδαίων κρίσις ἡ ἐπ’ αὐτῷ +λυπουμένων διὰ τὸ σάββατον, καὶ διὰ τοῦτο φονώντων +κατὰ τοῦ μηδὲν ἀδικήσαντος, πῶς οὐ λίαν ἐστὶ τοῖς μὲν +Exod. xxiii. 7. θείοις ἀπᾴδουσα νόμοις· γέγραπται γάρ “ Ἀθῷον καὶ δίκαιον +“οὐκ ἀποκτενεῖς· ἐξ ὠμότητος δὲ μᾶλλον τῆς ἀπ’ αὐτῶν, +καὶ οὐκ ἐκ τῶν ἱερῶν ηὑρημένη γραμμάτων;

+

Δέχου τοίνυν ἐπὶ τούτοις μετ’ ἐμφάσεως τινος λέγοντα +e τὸν Ἰησοῦν πρὸς τοὺς ἐφ’ οἷς εὐεργετεῖ χαλεπαίνοντας, καὶ +τοῖς μὲν ὁσίοις αὐτοῦ κρίμασιν ἐπισκήπτοντας, ἀκολουθοῦντας +δὲ μοναῖς ταῖς ἑαυτῶν ἐννοίαις, καὶ τὸ δόξαν ἔχειν +ὀρθῶς νόμον ὥσπερ ὁριζομένους, κἂν ἀπάδῃ τῷ νόμῳ Οὐ +3. τεθεραπευκέναι Β. 4 μακροῖς Β. 8. ἐπιτηδεύοντα Β. ἐπιτηδεύοντας +Ed. 9. καὶ prius assumptum ex Β. ἐνεργῶς Β. 10. οἰκονομίαν +Β. ἐνέργειαν Ed. II. δεῖ Β. 12. τοῦ σαββάτου assumptum ex Β. +13. οὐδὲ Β. οὐ Ed. 18. ἐστιν et ante et post ἡ θεία φύσις exhibet Β. +19. τῶν Ἰοθδαίων assumptum ex Β. 25. τοίνυν] + τὸν Ed. invito Β. +28. μόναις ταῖς ἑαυτῶν ἐννοίαις [αἰνοίαις Cod.] Β. μόνοις τοῖς ἑαυτῶν Ed. + + +δύναμαι ἐγὼ ποιεῖν ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ οὐδὲν, ἀντὶ τοῦ Πάντα +νόμον πράττω τὸν ὁρισθέντα διὰ Μωυσέως, οὐδὲν ἀπ’ +ἐμαυτοῦ ποιεῖν ἀνέχομαι, καθὼς ἀκούω κρίνω. τί γὰρ ὁ νόμος +βούλεται; “Οὐ λήψῃ πρόσωπον ἐν κρίσει, ὅτι ἡ κρίσις τοῦ Deut. i. 17. Infra vii. 23. + “Θεοῦ ἐστι.” τί τοίνυν “ἐμοὶ χολᾶτε, φησὶν, ὅτι ὅλον +“ἄνθρωπον ὑγιῆ ἐποίησα ἐν σαββάτῳ,” Μωυσέα μὴ κρίνοντες a 242 Α. +καὶ ἐν σαββάτῳ περιτέμνεσθαι δεῖν τὰ βρέφη διαταξάμενον; +“Μὴ κρίνετε κατ’ ὄψιν, ἀλλὰ τὴν δικαίαν κρίσιν Ib. 24,23. +“κρίνετε. εἰ περιτομὴν λαμβάνει ἄνθρωπος ἐν σαββάτῳ, + “ἵνα μὴ λυθῇ ὁ νόμος Μωυσέως,” ἀπερισκέπτως οὕτως +ἀσχάλλετε τεθεραπευμένον ὅλον ἄνθρωπον ἐν σαββάτῳ θεώμενοι. +οὐκοῦν ἐγὼ μὲν ἔκρινα δικαίως, ὑμεῖς δὲ οὐκέτι, πάντα +γὰρ ἀφ’ ἑαυτῶν ποιεῖτε. ἐγὼ δὲ οὐ δύναμαι ποιεῖν ἀπ +ἐμαυτοῦ οὐδὲν, καθὼς ἀκούω κρίνω καὶ ἡ κρίσις ἡ ἐμ δικαία b + ἐστὶν, ὅτι οὐ ζητῶ τὸ ἐμὸν θέλημα, καθάπερ ὑμεῖς, ἀλλὰ τὸ τοῦ +πέμψαντός με Πατρός.

+

Tίς δὲ ὁ τρόπος τῆς ἀποστολῆς, καὶ ὁ τοῦ πεπέμφθαι +λόγος, διὰ πολλῶν ἤδη πρότερον εἰρηκότες, τὸ λέγειν ἔτι Supra pp. 168, 169. +περὶ τούτων παρήσομεv. πλὴν ἐκεῖνο χρησίμως ἐπιτηρητέον, + ὅτι θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς τὸν νόμον εἶναί φησιν.

+

Ἐὰν ἐΓὼ μαρτυρῶ περὶ ἐναυτοῦ, ἡ μαρτυρία μου οὐκ ἔστιν 31 +ἀληθής· ἄλλος εστίν ὁ μαρτυρῶ περί ἐμοῦ, κω οἶδα δυ’ 32 +ἀληθής έστιν ἡ μαρτυρία ἣν μαρτυρεῖ περί ἐμοῦ.

c +

Ὁ σοφώτατος Σολομὼν τὰ ἐφ’ οἷσπερ ἄν τις καὶ μάλα + εἰκότως ἐπισεμνύνοιτο, καὶ ἀξιοζήλωτον τὸν οἰκεῖον ἀποφαίνει +τρόπον, συλλέγων τε ἅμα καὶ προτιθεὶς τοῖς ἐπιεικεστέροις +εἰς τὸ μαθεῖν “Δίκαιος, φησὶν, ἑαυτοῦ κατήγορος ἐν πρωτολήψεις Prov. xviii. 17. +4. Cord. 5. τοίνυν Β. Catt. νῦν Ed. 7. τὰ βρέφη δεῖν inverso +ordine Cord. δεῖν om. a. διαταξάμενος D. 8. κρίνατε—κρίνατε Β. +invito Cord. 9. λαμβάνει ἄνθρωπος] τις λαμβάνει Catt. 10. οὕτως assumptum +ex B.D. Catt. Statim ἀσχάλλετε D.a. Ed. ἀσχάλετε Β, ἀσχαλᾶτε Cord. +11. ἄνθρωπον om, Migne. Statim θεώμενοι ἐν σαββάτῳ inverso ordine Cord. +13. δὲ assumptum ex B. 15. ὅτι οὐ Β. οὐ γὰρ Ed. 25. ἐπισεμνύνοιτο] + +μὲν Β. Legendumne ἀποφαίνοι ? 27. ἑαυτοῦ κατήγορος hoc ordine Β. + + +Prov. xxvii. 2. “ λογίᾳ· ’ καὶ πάλιν “ Ἐγκωμιαζέτω σε ὁ πέλας καὶ μὴ τὸ +“ σὸν στόμα, ἀλλότριος καὶ μὴ τὰ σὰ χείλη. ” ἔστι γὰρ +d ὄντως φορτικὸν καὶ χρῆμα τοῖς ἀκροωμένοις δυσφορητότατον +τὸ μὴ διὰ τῆς ἑτέρων ἐπαινεῖσθαι φωνῆς ἐθελῆσαί τινας, +ἀλλ’ ἑαυτοῖς ἀνέδην ἐπιμαρτυρεῖν τὰ κάλλιστα καὶ ἐξαίρετα. +ἀπιστοῖτο δ’ ἂν καὶ λίαν εἰκότως ὁ τοιοῦτος λόγος· πεφύκαμεν +γὰρ ὥσπερ τισὶ φυσικοῖς τε καὶ ἀναγκαίοις φιλαυτίας +ὁλκοῖς καλεῖσθαι σπουδαίως εἰς τὸ φαῦλον μὲν ἑαυτοῖς +ἐπιγράφειν οὐδὲν, ἀεὶ δὲ περιτιθέναι, καὶ οὐ πάντως ἀληθεύοντας, +τὰ ἐφ’ οἷς ἂν οἴηταί τις ὁρᾶσθαι κόσμιός τε καὶ +ἀγαθός.

+e

Ἐπειδὴ τοίνυν ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἑαυτῷ +τὸ τὰ δίκαια κρίνειν ἐπεψηφίζετο, μὴ δύνασθαί τι δρᾶν ἀφ’ +ἑαυτοῦ διαρρήδην εἰπὼν, κανόνα δὲ ὥσπερ ἐφ’ ἅπασι τοῖς +πρακτέοις ποιεῖσθαι τὴν τοῦ Πατρὸς βούλησιν, καὶ τοῦτο +λέγων, αὐτὸς ἐφ’ ἑαυτῷ μάρτυς εἰσβέβηκεν, εἰ καὶ ἦν ἀληθὴς, +ἀναγκαίως καὶ τῆς παρὰ τῶν Φαρισαίων εὑρεσιλογίας φροντίσας, +ὅπερ ἔμελλον ἐρεῖν ἀμαθαίνοντες· οὐ γὰρ ᾔδεσάν +πὼς κατὰ φύσιν ὄντα Θεόν· εἰς μέσον ἄγει προλαβὼν, καὶ +243 Α. a φησίν Ἐρεῖτε δὴ πάντως, ταῖς τῶν πολλῶν συνηθείαις ἑπόμενοι, +καὶ τὴν Ἰουδαίοις πρέπουσαν ἀπόνοιαν οὐκ ἑκβαίνοντες +Infra viii. 13. Σὺ περὶ σεαυτοῦ μαρτυρεῖς ἡ μαρτυρία σου οὐκ +“ ἐστιν ἀληθής· ἀλλὰ πρὸς τοῦτο πάλιν ἀντακούσεσθε, +φησίν Ἀνέχομαι δυσφημούντων ἔτι, χαλεπαίνω δὴ λίαν +οὐδαμῶς τὰ ἐξ ἀμαθίας τῆς ὑμῖν φιλαιτάτης ἐρευγομένων +ῥήματα· δίδωμι καθ’ ὑπόθεσιν, καλῶς παρ’ ὑμῶν εἰρῆσθαι +καὶ τοῦτο· ἔστω, τὴν ἐμὴν παρακρούεσθε φωνὴν, ‘ἴλλος ἐστὶν +b ὁ μαρτυρων περὶ ἐμοῦ. σημαίνει δὲ διὰ τούτου τὸν ἐν τοῖς +5. ἑαυτοὺς Β. 6. καὶ λίαν assumptum ex Β. 7. ὡς περί τισι Β. +8. μὲν om. Β. 10. οἴηται] νοηταί (sic) Β. κοὶ ἀγαθός] καὶ ἄξιος καὶ ἀγαθός +Β. 12. γὰρ τοίνυν Β. 13. τὸ om. Β. 15. Πατρὸς Β. Θεοῦ Ed. +18. οἵπερ Β. 19. οὔπω pro πὼς Β. 21. ἀπόνοιαν Β, ὑπόνοιαν Ed. +βὰν +ἐκβαίνοντες Β. 24. φησι et ante et post ἀνέχομαι Ed. invito Β. δὴ Β. δὲ Ed. +25.ὑμῖν Β. “ al. ὑμῖν” Ed. mg. ὑμῶν Ed. Formam utramque exhibet D. ἐρευγόμενον +ῥήμ ατι Β. 27. παρακρούεσθαι Β. + + +οὐρανοῖς ὄντα Θεὸν καὶ Πατέρα, κατὰ πολλοὺς ἤδη τρόπους +τὸ γνήσιον τῆς οὐσίας ἐπιμαρτυρήσαντα τῷ ἰδίῳ γεννήματι, +οὗ καὶ εἰδέναι τὴν μαρτυρίαν φησὶν, ὡς ἔστιν ἀληθὴς, ἀξιοπιστοτάτην +ὄντως καὶ ἀληθῆ καὶ τὴν ἑαυτοῦ ψῆφον ἐπιδεικνύς· + ἵνα γὰρ μὴ καταδεξάμενος ὥσπερ τὸ ψευδῆ λέγειν ἑαυτὸν +περὶ ἑαυτοῦ, χώραν τινὰ πάλιν κακονοίας καὶ παρείσδυσιν +τοῖς ἑτεροδοξεῖν εἰθισμένοις παράσχοι καθ’ ἑαυτοῦ, ἀναγκαίως +ἐπιδοὺς τῷ πρέποντι καὶ τῇ συνηθείᾳ τὸ μὴ χρῆναι πάντως +ὡς ἀληθῆ πιστεύεσθαι τὸν ἑαυτὸν ἐπαινοῦντα καὶ ἀποδεχόμενον, c + ἀνατρέχει πάλιν ὡς Θεὸς ἐπὶ τὴν ἑαυτῷ χρεωστουμένην +ἀξίαν, καὶ εἰδέναι φησὶ τὴν τοῦ Πατρὸς μαρτυρίαν ὡς +ἔστιν ἀληθὴς, μονονουχὶ τοῦτο διδάσκων, ὅτι Θεὸς ὢν ἀληθινὸς, +οἶδα, φησὶν, ἐμαυτὸν, κεχαρισμένον δὲ οὐδὲν ὁ Πατὴρ +ἐρεῖ περὶ ἐμοῦ· ἔχω γὰρ οὕτω κατὰ φύσιν, ὥσπερ ἂν οὖν + καὶ αὐτὸς ἀληθὴς ὢν ἐπιψηφίσαιτο. οὐκοῦν ἐν ἐκείνῳ μὲν +συγκαταβατική τις ὥσπερ συναίνεσις ἦν, καὶ ὑποθετικὸς +μᾶλλον ἤπερ ἀληθὴς ὁ λόγος· ἐν δὲ τῷ εἰδέναι λέγειν τὴν +τοῦ Πατρὸς μαρτυρίαν ἀληθῆ, τῆς Θεῷ πρεπούσης ἀξιοπιστέας d +ἐπίδειξις.

+

Σημειωτέον δὲ πάλιν, ὅτι κατ’ ἰδίαν ὑπόστασιν ἄλλος +ἐστὶν ὁ Πατὴρ παρὰ τὸν Υἱὸν, καὶ οὐχ ὥσπερ ἔδοξε τισι τῶν +ἀπαιδεύτων αἱρετικῶν, υἱοπάτωρ εἰσφέρεται.

+

Ὑμεῖς ἀπεστάλκατε πρὸς Ἰωάννην, καὶ μεμαρτύρηκε τῇ 33 +ἀληθεία.

+

Ὥσπερ ἀρτίως αἰσχρὸν εἶναι διεβεβαιούμεθα, καὶ τῆς +ἐσχάτης εὐηθείας οὐκ ἀμοιρεῖν, τὸ τῶν οἰκείων πλεονεκτημάτων e +θαυμαστὴν ὁρᾶσθαί τινα, καὶ εἰ παραιτοῖτο τὸ ψεύδεσθαι +διὰ πολλὴν ἀρετὴν, οὕτως ἀδελφὴν ὥσπερ ἔχει καὶ +γείτονα τὴν ἀτοπίαν ἐκείνῳ, τὸ μὴ κεκλημένους ἐπὶ τὴν ἐπί + τισι μαρτυρίαν ἰέναι τινὰς, αὐτομόλους δὲ τοῖς δικάζουσιν, +ἤγουν τοῖς διερωτᾶν ἐθέλουσιν ἀναφαίνεσθαι. δόξαι γὰρ ἂν +1. οὖν pro ἤδη Β. 5. ὥσπερ] + γὰρ Β. 6. περὶ Β. ὑπὲρ Ed. +10. ἑαυτῷ] αὐτοῦ Β. 31. ἀναφαίνεσθαι Β. ἀναπείθεσθαι Ed. + + +ὁ τοιοῦτος καὶ οὐκ ἀπὸ σκοποῦ μὴ πάντως ἐπείγεσθαι λέγειν +244 A. a τὸ ἀληθὲς, τὸ δὲ λίαν προθύμως ἐθελῆσαι μαρτυρεῖν, οὐχ +ὅπερ ἔχει τοῦ πράγματος ἡ φύσις, ἑαυτῷ δὲ μᾶλλον τὸ +δοκοῦν ἀποφαίνεσθαι. ἐντεχνέστατα τοίνυν ὁ Κύριος ἡμῶν +Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς, μᾶλλον δὲ ὡς Θεὸς, καὶ τὴν ἐπὶ τούτοις +τῶν Φαρισαίων προανατρέπων αἰτίαν φησίν Ὑμεῖς ἀπεστάλκατε +πρὸς Ἰωάννην· οὐκ αὐτόκλητος, φησὶ, πρὸς τὴν ἐπ’ ἐμοὶ +ψῆφον ὁ βαπτιστὴς, ἔξω τῆς ἐπὶ τούτῳ κείσεται γραφῆς, +b ἐλευθέραν ἐποιήσατο τὴν μαρτυρίαv. ὑμεῖς ἐρωτῶντες ἀπεστείλατε +πρὸς Ἰωάννην, καὶ μεμαρτύρηκε τῇ ἀληθείᾳ. ἐρωτώμενος +γὰρ παρ’ ἐκείνων, οἵπερ ἦσαν πρὸς αὐτὸν ἀπεσταλμένοι, +Supra i. 20; iii. 28. εἰ αὐτός ἐστιν ὁ Χριστός “ Ὡμολόγησε καὶ οὐκ +“ ἠρνήσατο· ὡμολόγησεν ὅτι ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ὁ Χριστὸς, ἀλλ’ +“ ὅτι ἀπεσταλμένος εἰμὶ ἐμπροσθὲν ἐκείνου.” μεμαρτύρηκεν +οὖν τῆ ἀληθεία, ἀλήθεια γὰρ ὁ Χριστός.

+34

Ἐγὼ δὲ παρα παρά ἀνθρώπου τὴν μαρτυρίαν λαμβάνω, ἀλλὰ +c ταῦτα λέγω ἵνα ὑμεῖς σωθῆτε.

+

Ούχ ὡς ἄχρηστον ἀποπέμπεται τὴν Ἰωάννου φωνὴν, οὐδὲ +ἀργὸν ἀποφαίνει τῆς ἁληθείας τὸν μάρτυρα· ἢ γὰρ ἂν ἔδοξε +δικαίως αὐτός τι καθ’ ἑαυτοῦ τῶν ἀτόπων ἐργάζεσθαι, τοῦ +χρῆναι πιστεύεσθαι παραλόγως ἐκπέμπων ὃν αὐτὸς ἔπεμψε +Es. xl. 3. βοᾶν “ Ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς +“ τρίβους τοῦ Θεοῦ ἡμῶν·” ἀλλ’ ὡς ἀμετρήτῳ δυσηκοίᾳ τῶν +Ἰουδαίων μαχόμενος, ἐπὶ τὰ μείζω τε καὶ ἀξιολογώτερα +d χωρεῖ, οὐκ ἀναγκαίως μὲν ἐξ ἀνθρώπου φωνῆς τὴν ἐφ’ +ἑαυτῷ δέχεσθαι μαρτυρίαν εἰπὼν, μᾶλλον δὲ ἀπὸ τῆς πρεπούσης +ἐξουσίας τῷ κατὰ φύσιν ὄντι Θεῷ, καὶ ἀπὸ τῆς ἐν +ταῖς θεοσημείαις ὑπεροχῆς, λαμπροτέραν ποιήσασθαι τὴν +ἀπόδειξιv. ἀνθρώπου μὲν γὰρ ἐσθ’ ὅτε παρακρούσαιτ’ ἄν +τις φωνὴν, ὡς οὐκ ἀληθεύουσαν, εἰ καί τις εἴη τυχὸν τῶν ἐν +1. πάντως B.D. πάντας Ed. 2, τὸ δὲ] τῷ δὲ D. 10. πρὸς Ἰωάννην +assumptum ex Β. 2 1, αὐτὸς Β. αὐτοῖς Ed. 23. ἀμετρήτῳ Β. ἀμέτρῳ Ed. +24. τε om. Β. + + +ἁγίοις κατατεταγμένων· ὃ δὴ καὶ ποιεῖν οὐ κατοκνοῦντές +τινες, τοῖς τῶν προφητῶν ἀντέπραττον λόγοις “ Ἄλλα ἡμῖν Es. xxx. 10. +“ λαλεῖτε, βοῶντες, καὶ ἀναγγέλλετε ἡμῖν ἑτέραν πλάνησιv. e +ἔτι τε πρὸς τούτοις, καὶ τῶν ἐξ Ἱεροσολύμων, ἤτοι τῆς + Ἰουδαίων χώρας, εἰς τὴν Αἰγυπτίων καταπεφευγότες τινές· +Ἀζαρίας δὲ ἦν υἱὸς Ὡσηὲ καὶ Ἰωάννης υἱὸς Καρηὲ, καὶ +πάντες οἱ ἄνδρες οἱ ὑπερήφανοι, καθὰ γέγραπται, διαρρήδην +ταῖς Ἱερεμίου προφητείαις ἀπειθοῦντες, ἔφασκον “ ψεύδη, Hier. l. 2. +“ οὐκ ἀπέστειλέ σε κύριος πρὸς ἡμᾶς εἰπεῖν Μῆ εἰσέλθητε + “ εἰς Αἴγυπτον·” ἡ δὲ διὰ τῶν θαυμάτων ἀπόδειξις, ποίαν +ἃν λάβοι τὴν ἀντιλογίαν, καὶ τὸ τοῖς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς +ἐπιμαρτυρεῖσθαι πλεονεκτήμασι, ποῖον ἔτι δώσει τοῖς φιλεγκλήμοσι +τῆς δυστροπίας τὸν τρόπον ; καὶ γοῦν ὁ Νικόδημος· a 245 Α. +εἷς δὲ ἦν οὗτος τῶν παρ’ ἐκείνοις καθηγητῶν, καὶ ἐν τοῖς τὸ + ἄρχειν λαχοῦσι κατατεταγμένος· ἀναντίρρητον τὴν ἀπὸ τῶν +θαυμάτων ἐποιεῖτο μαρτυρίαν λέγων “ Ῥαββὶ, οἴδαμεν ὅτι Supra iii. 2. +“ ἀπὸ Θεοῦ ἐλήλυθας διδάσκαλος· οὐδεὶς γὰρ δύναται τὰ +“ σημεῖα ταῦτα ποιεῖν ἃ σὺ ποιεῖς, ἐὰν μὴ ἦ ὁ Θεὸς μετ’ +αὐτοῦ.”

+

‘Ως οὖν οὐκ ἐκβαίνοντος τὴν Ἱουδαίων κακόνοιαν τοῦ καὶ +αὐτὸν ἀπειθεῖσθαι τὸν ἅγιον βαπτιστὴν, τὴν ὅσον ἧκεν εἰς +λόγους μαρτυρίαν εἰσάγοντα, πάλιν ὡς ἐν ἤθει φησι b +Μεμαρτύρηκε μὲν τῇ ἀληθείᾳ, καίτοι παρ’ ὑμῶν ἐρωτώμενος, Supra ver. 33. +ὁ μακάριος βαπτιστὴς, ἀλλ’ ἐπείπερ ὑμῖν ἀνεπιχείρητον + οὐδὲν, καὶ τὸ ῥιψοκινδύνως ἐπὶ πᾶσαν ἰέναι λοιδορίαν κατείθισται, +καὶ τὴν ἐκείνου κατὰ τὸ εἰκὸς παρεκρούσασθε φωνήν. +ἐπειδὴ δὲ ὀρθῶς μὲν ὑμῖν ἔχειν καὶ τοῦτο δοκεῖ, ἔστω δὴ, +πείθομαι τυχὸν, κατανεύω σὺν ὑμῖν, ἀποστήσομαι δι’ ὑμᾶς +καὶ τῆς Ἰωάννου φωνῆς, καὶ τὴν ἐκείνου μαρτυρίαν μεθ’ +1. ἁγίοις] ἀγαθοῖς Β. 3. λαλεῖτε om. Β. 5. αἴγυπτον Β. +6. ἐζαρίας Β. Ὡσηὲ cf. Ωσαίου. (XII. 23. 86 ing. 88.) Ἰωάννης retinui ex Ed. +ὡανὰν Β. 9. εἰπεῖν πρὸς ἡμᾶς inverso ordine Β. 17. ἀπὸ] 17. τοῦ Β. +20. οὐκ om. Β. 21. ἀπειθεῖσθαι B.D mg. ἀπιστεῖσθαι D. Ed. τὴν ὅσον +ἧκεν Β. ὅσον ἧκε τὴν Ed. 25. τὸ assiimptum ex Β. 27. μὲν +assumptum ex Β. 28. πείθομαι] ποιήσομαι Β. κατανεύων Β. + + +c ὑμῶν παραγράψομαι· ἔχω τὸν ἄνωθεν μαρτυροῦντα Πατέρα. +διδάσκων δὲ πάλιν, ὅτι συναίνεσιν ὑποθετικὴν ὁ λόγος +ὠδίνει, χρησίμως ἐπήνεγκε Ταῦτα δὲ λέγω ἵνα ὑμεῖς σωθῆτε, +ἀντὶ τοῦ τοὺς τοιούτους πρὸς ὑμᾶς ἐποιησάμην λόγους, +οὕτως ἐχούσης τῆς ἁληθείας, ἀλλ’ ὑποθετικῶς, ἵνα ὑμεῖς διὰ +παντὸς σώζησθε τρόπου.

+

Kαὶ μέχρι δὴ τούτου τὸ δεύτερον ἡμῖν βιβλίον στήσεται.

+

ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΠΑΤΡΙΑΤΧΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ +ΕΠΛΗΡΩΘΗ ΒΙΒΛΙΟΝ Β΄.

+4. ἐποιησάμην] ποιήσεμοι (sic) Β. 6. σώζεσθαι Β, Statim τρόπον Aub. +correxi ex Β. J. τὸ om. Β. 8, 9. Sic Β. Κυρίλλου ἀρχιεπισκόπου +ἀλεξανδρείας, τοῦ σοφωτάτου καὶ ἁγιωτάτου καἰ θεωρητικωτάτου εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην +εὐαγγέλιον β΄ βιβλίον D. +
+ +
+ +ΕΦΑΛΑIΑ d +

ΕΝ ΤΩι ΤΡΙΤΩι ΒΙΒΛΙΩι ΠΛΑΤΥΤΕΡΟΝ ΕΙΡΗΜΕΝΑ.

+α.

Ζήτησις ἀκριβὴς, διατί μὴ μόνον λύχνος, ἀλλὰ καιόμενος καὶ φαίνων +ὁ μακάριος βαπτιστὴς εἴρηται παρὰ χριστοῦ, προκειμένου ῥητοῦ + Ἐκεῖνος ἢν ὁ λύχνος ὁ καιόμενος. . . . ... ... [247] +β. Ὅτι εἰκών ἐστι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, ἐν ᾧ καὶ πρὸς Ἰουδαίους e +ἔλεγχος, ὡς μὴ νοοῦντας τὰ διὰ Μωυσέως αἰνιγματωδῶς +μᾶλλον εἰρημένα, προκειμένου ῥητοῦ Οὔτε φωνὴν αὐτοῦ πώποτε +ἀκηκόατε, καὶ τὰ ἑξῆς. ... ... ... ... [254]

+ γ.

Ὅτι τοῦ Σωτῆρος τὴν ἄφιξιν ἐσήμαινεν ὁ Μωυσῆς, λέγων Προφήτην +ὑμῖν ἀναστήσει κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν ὡς ἐμέ. ... [265]

+δ.

Ὅτι πολλάκις αἱ χριστοῦ μεταβάσεις ἀπὸ τῆς Ἱερουσαλὴμ τὸ μετατεθήσεσθαι a 246 Α. +τὴν χάριν ἐπὶ τὰ ἔθνη δηλοῦσιν, ἐν ταὐτῷ δὲ καὶ ὁ +λόγος περὶ τῶν πέντε ἄρτων τῶν κριθίνων καὶ τῶν δύο ὀψαρίων, + προκειμένου ῥητοῦ Καὶ μετὰ ταῦτα ἀπῆλθεν ὁ Ἰησοῦς πέραν τῆς +θαλάσσης τῆς τιβεριἀδος. ... ... ... ... [268]

+ε.

Ὅτι χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός ἐστιν ὁ Μονογενὴς, +καὶ οὐχ ἕτερος παρ’ αὐτὸν ἢ ἔστιν ἢ νοεῖται χαρακτὴρ, +προκειμένου ῥητοῦ Ἣν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὑμῖν δώσει, καὶ τὰ b + ἑξῆς. ... ... ... ... ... ... [300]

+ς.

Περὶ τοῦ μάννα, ὅτι τύπος ἢν τῆς χριστοῦ παρουσίας καὶ τῶν δι’ +αὐτοῦ χαρισμάτων πνευματικῶν, προκειμένου ῥητοῦ Εἶπεν οὖν +αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐ Μωυσῆς δέδωκεν +ὑμῖν τὸν ἄρτον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ. ... ... ... [310]

+Lib. III. Codices B.D. Capitum tabulam oin. D. 1. κεφάλαια] + +τὰ Ed. 2. πλατύτερον εἰρημένα assumptum ex Β. 3—5. +Εἰς τὸ ἐκεῖνος ἦν ὁ λύχνος ὁ καιόμενος καὶ φαίνων, ἐν ᾧ καὶ ζήτησις +ἀκριβὴς, διὰ τί μὴ μόνον—παρὰ Χριστοῦ Β. 6—8. ἐν ᾧ — εἰρημένα post +Scripturae textum tr. Β. 7. νοοῦντες Β. 8. μᾶλλον om. Β. οὔτε εἶδος +αὐτοῦ ἑωράκατε οὔτε φωνὴν αὐτοῦ ἀκηκόατε Β. 10. τὴν assumptum ex Β. +λέγων — ὡς ἐμέ Β. ἐκ τοῦ Δευτερονομίου περὶ χριστοῦ Ed. 13. ταὐτῷ Β. αὐτῷ +Ed. Statini δὴ pro δὲ Β. ὁ assumptum ex Β. 14. τῶν secundiim assumptum +ex Β. δύο Β. δώδεκα Ed. 19. ἣν ἣν—ἑξῆς] τοῦτον γὰρ ὁ Πατὴρ +ἐσφράγισεν ὁ Θεός Β. 22 εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς Ἀμὴν om. Β. 24. ἐκ +τοῦ οὐρανοῦ om. Β. +
+ +
+ +ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ a 247 Α. +ΚΥΡΙΛΛΟΥ +ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ +ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ. + ΒΙΒΑΛΙΟΝ Γ΄. +

Ζήτησις ἀκριβὴς διατί μὴ μόνον ὁ λύχνος, ἀλλὰ καιόμενος καὶ φαίνων ὁ +μακάριος βαπτιστὴς εἴρηται παρὰ χριστοῦ.

+

ἌΡΤΙ καὶ μόλις τὸν ἐπὶ τῷ δευτέρῳ βιβλίῳ στήσαντες +κάλαμον, καὶ τῶν θείων θεωρημάτων τὸ πλατύ τε καὶ + βαθὺ διανηξάμενοι πέλαγος, καταίρειν τε οὕτω νομίσαντες, +ὡς εἰς λιμένα τὸ τέλος, καὶ μόνον οὐχὶ τῆς ἠπείρου τὸ σκάφος +ἐξάπτοντες, θαλάττης ὁρῶμεν ἑτέρας ἀρχὴν, τὸν ἐπὶ +τοῖς ἐφεξῆς δηλονότι δρόμον, ὃν καὶ ὅτι προσήκοι μετὰ b +πάσης ἡμᾶς ἐξανύειν σπουδῆς, καὶ αὐτὸς δυσωπεῖ τοῦ + πράγματος ὁ σκοπὸς, ἀναπείθει δὲ οὐδὲν ἧττον καὶ τὸ +ὑπό του λεγόμενον “ Ἀγαθῶν γὰρ πόνων καρπὸς εὐκλεής.” Sap. iii. 15. +φέρε δὴ οὖν εἰς εὔτολμον πάλιν ἀναβαίνοντες φρόνημα, τῷ +μὲν ἀγαθῷ καὶ φιλανθρώπῳ Θεῷ τὰ καθ’ ἡμᾶς οἰακοστροκυρίλλου +1—4. tit. retinui ex Ed. πατριάρχου ἀλεξανδρείας εἰς τὸ κατὰ +εὐαγγέλιον Β. εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιον Migne. 5. Sic B.D. [βιβλίον +τρίτον D.] λόγος τρίτος Ed. 6. Κυρίλλου ἐπισκόπου ἀλεξανδρείας ζήτησις D. +ζήτησις ἀκριβὴς om. Β. ὁ prius assumptutn ex Β. 7. χριστοῦ] κυρίου Β. +12. ὁρῶμεν om. Β. 16. του] τοῦ Β. et add. προφήτου Β mg. 17. οὖν om. et +πάλιν εἰς εὔτολμον tr. Β. 1 8. Θεῷ om. Β. οἰακοστροφεῖν] οἴακος ἐκτρέφειν Β. + + +φεῖν ἐπιτρέπωμεν· ἀναπετάσαντες γὰρ καθάπερ ἱστίον τῆς +διανοίας τὸ πλάτος, καὶ τὴν τοῦ Πνεύματος χάριν ἐγκολπούμενοι +καθάπερ ἐκ πρύμνης οὐρίαν ἠχὴν, εἰς βαθεῖαν +Es. xiii. 16. ἐκτρέχωμεν ζήτησιv. Χριστὸς γάρ ἐστιν “ ὁ διδοὺς ἐν θαλάσσῃ +248 A. a “ λάσσῃ ὁδὸν καὶ ἐν ὕδατι τρίβον.’ κατέληξε μὲν οὖν τὸ +Supra ver. 34. δεύτερον ἡμῖν βιβλίον, ἐν τῷ “ Ἐγὼ δὲ οὐ παρὰ ἀνθρώπου +“ τὴν μαρτυρίαν λαμβάνω, ἀλλὰ ταῦτα λέγω ἵνα ὑμεῖς +“ σωθῆτε.” ἀρξώμεθα δὲ τοῦ τρίτου, στοιχηδὸν ἐπισυνάπτοντες +τὰ ἐφεξῆς τὰ περὶ τοῦ ἁγίου βαπτιστοῦ λέγοντος +τοῦ Χριστοῦ·

+35

Ἐκεῖνος ἦν ὁ λύχνος ὁ καιόμενος κω φαίνων, ὑμεῖς δὲ ἠθελήσατε +ἀγαλλιαθῆναι πρὸς δρᾶ εν τῷ φωτὶ αὐτοῦ.

+b +

Λύχνῳ παρεικάζει τὸν ἅγιον βαπτιστὴν, ἅτε δὴ κατὰ τὸ +προσεῖναι πεφυκὸς ἀνθρώπῳ μέτρον προαναλάμψαντα μὲν +τῆς παρουσίας αὐτοῦ, πλὴν οὐκ ἰδίῳ κεχρημένον φωτί· οὐ +γὰρ ἴδιον ἐν τῷ λύχνῳ τὸ φῶς, ἀλλ’ ἔξωθέν τε καὶ ἐπακτὸν +καὶ προστεθειμένον· οὕτω δ’ ἂν ἴδοις καὶ ἐν τοῖς ἁγίοις τὸν +παρὰ Χριστοῦ φωτισμὸν ἐν πνεύματι· διὸ δὴ καὶ λίαν +εὐγνωμονέστατα καὶ φρονοῦντες καὶ πράττοντες αὐτοὶ δι’ +Supra i. 16. c οἰκείας ὁμολογοῦσι φωνῆς “ Ὅτι ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ +“ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν.” φῶς μὲν γάρ ἐστι κατὰ φύσιν +ὁ Μονογενὴς, ἅτε δὴ καὶ ἐκ φωτὸς ἀναλάμψας, τῆς τοῦ +Πατρὸς οὐσίας φημί· μετέχει δὲ ἡ κτίσις αὐτοῦ, καὶ πᾶν εἴ τι +τὴν τοῦ λογικεύεσθαι καὶ φρονεῖν ἐπάγεται δύναμιν, σκεῦος +ὥσπερ ἐστὶν εἰς τὸ δύνασθαι θείου πληροῦσθαι φωτὸς, +ἄριστα διηρτισμένον ὑπὸ τοῦ πάντων ἀριστοτέχνου Θεοῦ. +λύχνος οὖν ὁ μακάριος βαπτιστὴς κατὰ τὸν ἤδη προαποδοθέντα +λόγοv. τοῦτο δὲ λέγων ὁ Σωτῆρ’ οἰκονομικῶς τοὺς +1. γὰρ om. Β. 3. οὐρίαν] οὐρανίαν Β, 5. κατέληξε] καὶ ἔληξε Β. +6. ἡμῖν om. Β. 9. τὰ alt. assumptum ex Β. 1 2. ἀγαλλιαθῆναι D. +(ut supra 64 c.) ἀγαλλιασθῆναι Ed. 17. προστιθέμενον Β. ἐν τοῖς ἁγίοις +τὸν Β. τὸν ἐν ἁγίοις Ed. 25. θείου] τοῦ Β. sed θείου Β mg. 26. ἀριστοτέχνα +Β. cf. supra 186 e. + + +ἀνοήτους Φαρισαίους καλεῖ πρὸς ὑπόμνησιν τῆς τοῦ Θεοῦ d +καὶ Πατρὸς φωνῆς, λέγοντός που περὶ αὐτοῦ “ Ἡτοίμασα Ps. cxxxi. 17. +“ λύχνον τῷ χριστῷ μου.” σφόδρα δὲ χρησίμως τε καὶ +ἀναγκαίως τοῖς ἤδη προειρημένοις ἐπάγει νυνὶ τὰ τοιαῦτα + χριστός. ἐπειδὴ γὰρ πᾶσαν ἀποκλείων τοῖς Ἰουδαίοις ἀπειθείας +ἀφορμὴν, καὶ πανταχόθεν αὐτοὺς συνελαύνων εἰς τὸ +χρῆναι πιστεύειν αὐτῷ, συναινεῖν ἔδοξε πὼς εἰς τὸ μὴ +δέχεσθαι τὴν μαρτυρίαν τὴν παρ’ αὐτοῦ, εἰπών “ Ἐγὼ δὲ Supra ver. 34. +“ οὐ παρὰ ἀνθρώπου τὴν μαρτυρίαν λαμβάνω·” ἵνα μὴ + δοκοῖεν ὄντως τε καὶ ἀληθῶς οὕτω διακεῖσθαι περὶ τοῦ e +προδρόμου τὸν κύριον, ὥσπερ οὖν ἔχει τοῦ λόγου τὸ σχῆμα, +χρησίμως εἰς τὸ παρὸν, οὐχ ἑαυτόν τι λέγοντα περὶ αὐτοῦ, +διὰ δὲ τῆς τοῦ Πατρὸς φωνῆς εἰσφέρει βοώμενον· ᾤετο γὰρ +δεῖν αἰδοῖ μάλιστα τῇ πρὸς Θεὸν καὶ Πατέρα, τὸν ἀντιτείνοντα + δυσωπεῖν, ἤγουν ἤδη γυμνότερον θεομαχοῦντα δεικνύειν, +ὡς καὶ αὐτοῖς τοῖς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἀνέδην ὑπαντιάζοντα +λόγοις.

+

Ἦν οὖν φησιν ἐκεῖνος ὁ λύχνος, ὑμεῖς δὲ ἠθελήσατε ἀγαλιαθῆναι a 249 Α. +πρὸς ὥραν ἐν τῶ φωτὶ αὐτοῦ. ἔδει γὰρ οὐ μόνον τοῦ + πρέποντος ἀποφοιτῶντας εὐκόλως, καὶ διὰ πολλὴν ἀνοσιότητα +τρόπων τὸ ἐθελῆσαι πιστεύειν ἐξωθουμένους, ἐπιδεῖξαι +τοὺς Φαρισαίους, ἀλλὰ καὶ ἁψικόρους ὄντας ἐλέγχειν, καὶ +προσεδρεύειν μὲν τῆ ἐφέσει τῶν ἀγαθῶν οὐδαμόθεν κατειθισμένους, +ἀπογευομένους δὲ μόλις, καὶ ὅσον ἐν ῥήμασιν + ἐπαινέσαντας μόνον τοὺς οἵπερ ἂν δόξειαν εἶναι σεπτοὶ, +ταχὺ πρὸς τὴν ἐναντίαν ἕξιν μεταχωρεῖν οὐκ αἰσχυνομένους· b +τοῦτο γὰρ οἶμαι σημαίνειν τὸ ἐθελῆσαι πρὸς ὥραν ἀγαλλιαθῆναι +ἐν τῷ φωτὶ αὐτοῦ. ἀπεθαύμαζον μὲν γὰρ ἐν ἀρχαῖς τὸν +ἅγιον βαπτιστὴν, ὡς ἀσκητὴν, ὡς φιλόθεον, ὡς εὐλαβείας + ἁπάσης ὑπογραμμὸν, ἀλλ’ οἱ τιμῶντες τῷ θαύματι, πάλιν +4. νῦν Β. Statim τὰ om. Β. 5. ἀπειθείας ἀφορμὴν hoc ordine Β. +8. τὴν μαρτύριον τὴν παρ’ αὐτοῦ Β. τὴν παρ’ αὐτοῦ μαρτυρίαν Ed. 10. οὕτω] +οὕτως καὶ Β. 18. ἀγαλλιαθῆναι Β. ἀγαλλιασθῆναι Ed. 21. ἐπιδεῖξαι Β. +ἀποδεῖξαι Ed. 22. ἀψηκαίρους Β. 27. ἀγαλλιαθῆναι Β. ἀγαλλιασθῆναι +Ed. + + +Es. xl. 3. ὑβρίζουσιν, οὐκ ἀνεχόμενοι λέγοντος τό “ Ἑτοιμάσατε τὴν +“ ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους τοῦ Θεοῦ ἡμῶν.” +τοῦτο γὰρ δὴ καὶ ποιοῦντες σαφῶς διὰ τῆς ἀπειθείας +c ἁλίσσκονται.

+

Ἤδη μὲν οὖν, καθάπερ ὑπολαμβάνω, τὸν εὐτριβῆ καὶ +κατειθισμένον τοῖς πολλοῖς τῆς ἑρμηνείας τρόπον τοῦ προκειμένου +τηρήσαντες, τὴν ἐπ᾿ αὐτῷ θεωρίαν κατὰ τὴν ἐνοῦσαν +ἡμῖν ἐξεθέμεθα δύναμιν· ἐπειδὴ δὲ τοῦ Σωτῆρος ὁ λόγος +εἰς βαθείας ἡμᾶς κατατείνων ἐννοίας, καὶ πικροτέρων ἅψασθαι +νοημάτων μονονουχὶ καὶ ἐπαναγκάζων ὁρᾶται, οὐχ +ἁπλῶς ὅτι λύχνος ἦν Ἰωάννης σημαίνων, ἀλλ᾿ ὅτι καὶ +καιόμενος καὶ φαίνων, ἀναγκαῖον ἡγούμεθα, προσβαλόντας +ὀξυωπέστερον τῆ τῶν εἰρημένων δυνάμει, τῆς ἀληθείας τὸ +d κάλλος ἰχνηλατεῖν. αὐτὸ δὲ δὴ πάλιν εἰς μέσον ἡμῖν παροισθήσεται +τὸ ῥητόv. Ἐκεῖνος ἦν ὁ λύχνος φησίv. ἐξήρκει καὶ +διὰ τούτου μόνου κατασημῆναι τὸν ἅγιον βαπτιστὴν, ὥστε +καὶ εἰς ἔννοιαν τοὺς ἀκροωμένους ἀναδραμεῖν τῆς περὶ αὐτοῦ +Ps. cxxxi.17. προφητείας, ἐχούσης ὧδε “ Ἡτοίμασα λύχνον τῷ Χριστῷ +μου. ἐπειδὴ δὲ προστίθησι τῷ λύχνον εἰπεῖν, ὁ καιομενος +καὶ φαίνων, δῆλος ἂν εἴη δήπουθεν οὐκ εἰς μόνην τὴν τοῦ +e προφήτου φωνὴν ἀναφέρων τὸν ἀκροατὴν, ἀλλὰ καὶ εἰς νομικήν +τινα διατύπωσιν, ὡς ἐν σχήματι πάλιν καὶ σκιᾷ τὴν +Ἰωάννου δᾳδουχίαν προαναπλάττουσαν, ἣν καλῶς ἐποιήσατο +μαρτυρήσας τῷ δεσπότῃ χριστῷ. ὡς δὲ τοῖς Μωυσαϊκοῖς +ὁμιλοῦντας λόγοις καὶ τοῦτο ἐνδελεχῶς τοὺς οἰησίφρονας +Φαρισαίους, ἐξελέγχει πάλιν ἀμαθαίνοντας, καὶ δοκήσει μᾶλλον +ὄντας σοφοὺς, ἤπερ ὄντως νομομαθεῖς. οὗτος μὲν οὖν +σύμπας ἐστὶν ὁ τοῦ λόγου σκοπός· δεῖν δὲ ἡμᾶς ἀναμφιλόγως +ὑπολαμβάνω καὶ τὸ θεῖον αὐτὸ παρακομίζοντας λόγιον, +250 A. a ἐπιδεικνύειν ἤδη λύχνον οὐχ ἁπλῶς, ἀλλὰ καὶ καιόμενον +καὶ φαίνοντα τὸν μακάριον βαπτιστήν.

+1. λέγοντες Β. Statitn τό assumptum ex Β. 2. αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ Β. +pro more corrigens per additionem non rasuram. 16. μόνου om. B. +27. ὄντως Β. ὄντας Ed. 29. αὐτὸ] αὐτοὺς B. παρακομίζοντα λήιον ἐπιδεικνὺς +B. 30. καὶ om. B. + + +

Οτε τοίνυν τὰ περὶ τῆς ἁγίας σκηνῆς διετύπου Θεὸς, +μετὰ τὴν τῶν αὐλαίων τῶν δέκα συμπλήρωσιν, λέγει πρὸς +τὸν ἱεροφάντην Μωυσέα “ Καὶ σὺ σύνταξον τοῖς υἱοῖς Exod. xxvii. 20 -xxvii. 1. +Ισραὴλ, καὶ λαβέτωσάν σοι ἔλαιον ἐξ ἐλαίων ἄτρυγον + “ καθαρὸν κεκομμένον εἰς φῶς καῦσαι, ἵνα καίηται ὁ λύχνος +“ διὰ παντὸς ἐν τῆ σκηνῇ τοῦ μαρτυρίου, ἔξωθεν τοῦ κατα- +“ πετάσματος τοῦ ἐπὶ τῆς διαθήκης· καύσει αὐτὸν ὁ Ἀαρὼν +“ καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ ἀπὸ ἑσπέρας ἕως πρωὶ ἐναντίον Κυρίου, b +“ νόμιμον αἰώνιον εἰς τὰς γενεὰς ὑμῶν παρὰ τῶν υἱῶν + “ Ἰσραήλ. καὶ σὺ προσαγάγου πρὸς σεαυτὸν τόν τε Ἀαρὼν +“ τὸν ἀδελφόν σου καὶ τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ ἐκ τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ +“ ἱερατεύειν μοι.” τὸ μὲν οὖν θεῖον λόγιον ἐν τούτοις ἡμῖν +ἑστάτω, χωρητέον δὲ ἤδη πρὸς τὴν ἐνδεχομένην σαφήνειαν +αὐτοῦ· τὸ ἔλαιον τὸ ἄτρυγόν τε καὶ καθαρὸν, ἔοικεν ὑποδηλοῦν + τὴν καθαρωτάτην καὶ ἀθόλωτον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος +φύσιν, ἥτις ἐν ἡμῖν ἐλαίου δίκην ἀπερινοήτως εἰστρέχουσα c +ἀποτρέφει καὶ συνέχει καὶ αὔξει τὸν ἐν ψυχῇ φωτισμὸν, +καθάπερ ἐν λύχνῳ κείμενοv. οὕτω δὲ καὶ τὸν θεσπέσιον +βαπτιστὴν τῆς περὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν μαρτυρίας τὸ φῶς + ἐκλάμψαι πιστεύομεν, οὐχ ἑτέρωθεν τὴν τοῦ δύνασθαι φωταγωγεῖν +κομισάμενον δύναμιν, ἢ διὰ τοῦ ἐλαίου τοῦ νοητοῦ, +δυνατῶς τε καὶ ἐπιτηδείως ἔχοντος εἰς τὸ φῶς καῦσαι τὸ +θεῖον ἐν ἡμῖν, ὃ δὴ καὶ αὐτὸς ὡς ἐν αἰνίγματι ὁ Σωτῆρ’ +κατεμήνυσε λέγων “ Πύρ’ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ τί d s. Luc. xii. 49. + “ θέλω εἰ ἤδη ἀνήφθη ;" λύχνος οὖν ὡς ἐν τύπω πάλιν +ὁ καιόμενος καὶ φαίνων διὰ παντὸς ἐν τῆ σκηνῇ τοῦ μαρτυρίου +ὁ μακάριος ἦν βαπτιστής· καὶ τὸ μὲν ἐν τῆ σκηνῇ τοῦ +μαρτυρίου φαίνειν αὐτὸν, σημαίνει καὶ καλῶς, ὅτι δεκτὸς ἐν +ἐκκλησίαις ὁ παρ’ αὐτοῦ φωτισμὸς, καὶ οὐκ ἔξω κείσεται τῆς +2. τῶν prius assumptum ex Β. Statim αὐλέων D. 7. 8. Assumpta ὁ ex Β., +οἱ ex B.D. 17. ἀποστρέφει, Β. 18. κείμενον] καιόμενος Β. 20. ἐκ. +λάμπων Β. 23. ὡς ἐν αἰνίγματι ὁ Σωτῆρ’ hoc Ordine Β. ὁ Σωτῆρ’ ὡς ἐν +αἰνίγματι Ed. Statim κατεμήνυσε Β. κατεμήνυε Ed. 25.—p. 370, 3. Haec +citat Nikephorus in Catena i. 863, 864. 25. πόλιν ὁ] πόλοι Nik. 27. τῆ +assumptura ex B. Nik. 28. καὶ om. Nik. + + +ἱερᾶς τε καὶ θείας τοῦ Σωτῆρος αὐλῆς. τὸ γεμὴν ἔξω τοῦ +καταπετάσματος ὁρᾶσθαι τὸν λύχνον, ἔοικεν ὑποδηλοῦν, ὅτι +τὸν ἁπλούστερόν τε καὶ εἰσαγωγικὸν εἰσοίσει φωτισμὸν, +S.Matth. iv. 17. e “ Μετανοεῖτε λέγων, ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν·” +τῶν δὲ ἔσω τοῦ καταπετάσματος ἀποκεκρυμμένων, δηλαδὴ +τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν μυστηρίων, οὐδὲν ὅλως ἐπιδεικνύει. οὐ +γὰρ ἐβάπτισεν εἰς μετουσίαν Ἁγίου Πνεύματος, οὐδὲ εἰσήνεγκεν +ὁ παρ᾿ αὐτοῦ φωτισμὸς εἰς τὸ ἔσω τοῦ καταπετασματος· +Heb. ix. 8. ἢν γὰρ ἐπὶ τῆς ἔξω σκηνῆς “τῆς ἐχούσης ἔτι τὴν +“ στάσιν” κατὰ τὴν τοῦ Παύλου φωνήν. ἐπειδὴ δέ φησιν, +Exod. xxvii. 21. ὅτι καὶ “ Καύσει αὐτὸν Ἀαρὼν καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ ἀπὸ ἑσπέ- +251 A. a “ ρας ἕως πρωῒ ἐνάντιον Κυρίου, νόμιμον αἰώνιον εἰς τὰς +“ γενεὰς ὑμῶν,” τοιώσδε πάλιν νοῆσαι προσήκειν οἶμαι τὸ +εἰρημένοv. Ἀαρῶν καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ τοὺς ἐν ταῖς ἐκκλησίαις +κατὰ καιρὸν ἱερουργοῦντας ὑποσημαίνουσι, τουτέστι τοὺς ἐν +αὐταῖς διδασκάλους, καὶ τῶν θείων θυσιαστηρίων λειτουργούς· +οὗτοι τὸν λύχνον τὸν νοητὸν, τουτέστι τὸν Ἰωάννην, +ἀεὶ διαλάμποντα τηρεῖν ἐπιτάττονται· τοῦτο γάρ ἐστι τό +Ib. “ καύσουσιν αὐτὸν ἀπὸ ἑσπέρας ἕως πρωΐ.” ὁ γὰρ σύμπας +καιρὸς, ἐν ᾧ προσῆκε τὸ τοῦ λύχνου φαίνεσθαι φῶς, τὸ +b μῆκός ἐστι τῆς νυκτὸς, δι᾿ οὗ σημαίνεται τοῦ παρόντος +αἰῶνος τὸ μέτροv. φῶς γὰρ τὸν μέλλοντα νοοῦμεν αἰῶνα. +καίεται γεμὴν, ἤτοι λαμπρὸς ὁ λύχνος διαφυλάττεται, δεκτὴν +ἀεὶ τοῖς πιστεύουσιν εἰς Χριστὸν τὴν ἐπ᾿ αὐτῷ δᾳδουχίαν +ποιούμενος, καὶ ὅτιπέρ ἐστιν ἀληθὴς τὰ τοιαῦτα λέγων περὶ +χριστοῦ διὰ φωνῆς τῶν κατὰ καιροὺς ἱερέων +ἐπιμαρτυρούμενος.

+

Ἵνα δέ σε διδάξῃ Θεὸς, ὅτι διὰ τούτου τὸν τοῦ Σωτῆρος +c προανετύπου προάγγελον, εὐθὺς ἐπισυνάπτει τὴν τῶν ἱερα- +1. αὐλῆς τοῦ Σωτῆρος inverso ordine Nik. 3. τε om. Nik. 5. ἀποκεκρυμμένων] +τῶν ἀποκεκρυμμένων Β. 9. ἐπὶ pro ἔτι Β. II. οἱ +assiimptum ex Β. ut supra. 14 — 22. Haec citat Nik. 1. c. 17. τὸν +νοητὸν λύχνον Nik. 20. προσήκει Nik. τοῦ om. Β. habet Nik. 23. καίεται] +καὶ ἔτι D. 26. καιρὸν Β. Utramque formam exhibet D. 29. προανετύπου +Β. ἀνετύπου Ed. + + +τευόντων ἐπιλογήv. ἀναβήσῃ δὲ πάλιν ὅλον τοῦ κεφαλαίου +τὸν λόγον ἀναμασώμενος εἰς τοιαύτην τινὰ θεωρίαν, καὶ οὐκ +ἄκομψον, ὥς γε μοι δοκεῖ· ἐπὶ τέλει τῆς σκηνῆς ἡ ἐπὶ τῷ +λύχνῳ διάταξις εἰσενήνεκται, μεθ’ ἢν εὐθὺς ἡ τῶν ἱερέων + προβολή τε καὶ χρῆσις. ἐπὶ γὰρ τέλει τοῦ νόμου καὶ τῶν +προφητῶν, ἢ τοῦ προβαδίζοντος ἐξέλαμψε “ Φωνὴ βοῶντος Es. xl. 3. +“ ἐν τῆ ἐρήμῳ, καθὰ γέγραπται, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, +“ εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους τοῦ Θεοῦ ἡμῶν,” μεθ’ ὃν εὐθὺς +ἡ τῶν ἁγίων ἀποστόλων διὰ χριστοῦ χειροτονία τε καὶ d + ἀνάδειξις· ἐξελέξατο γὰρ ὁ κύριος “ δώδεκα, οὓς καὶ ἀπο- S. Luc. vi. 13. +“ στόλους ὠνόμασεν.

+

Kαὶ ἐν τούτοις ἡμῖν τῆς ἐπὶ τῷ λύχνῳ θεωρίας συμπεπερασμένης, +ἴδωμεν πάλιν τὴν τοῦ Σωτῆρος φωνήν Ἐκεῖνος ἢν +ὁ λύχνος φησὶν ὁ καιόμενος καὶ φαίνων, ὑμεῖς δὲ ἠθελήσατε + ἀγαλλιαθῆναι πρὸς ὥραν ἐν τῷ φωτὶ αὐτοῦ. ἕξιν ἀμαθῆ καὶ +δυσάγωγον εἰς ὑπακοὴν τοῖς Φαρισαίοις ἐγκαλεῖ, καὶ διελέγχει +πάλιν, ὡς ἀσύγκριτον νοσοῦσι τὴν ἀπαιδευσίαν, οὐδὲ e +ἅπερ εἰδέναι κατεπαγγέλλοντο νοεῖν ἰσχύοντες, καὶ πολὺ μὲν +λίαν τῆς ἀκριβοῦς ἀκριβοῦς ἐξῳκισμένοι, ἀγνοοῦντες δὲ + κατὰ τὸ παντελὲς, ἅπερ ὡς ἐν σχήμασιν ὁ νομοθέτης προανετύπου +διὰ Μωυσέως. διὰ μὲν γὰρ τοῦ λέγειν, ὅτι ὁ +λύχνος ἢν ἐκεῖνος ὁ καιομενος καὶ φαινων, δυσώπει κάτα τὸ +εἰκὸς ὡς οὔπω νενοηκότας τὸ ἐν νομικοῖς αἰνίγμασι καὶ πάλαι +σκιαγραφούμενον· διὰ δὲ τοῦ εἰπεῖν Ὑμεῖς δὲ ἠθελήσατε + ἀγαλλιαθῆναι πρὸς ὥραν ἐν τῶ φωτὶ αὐτοῦ, τῆς ἄνωθεν ψήφου a 252 A. +τὸ οἰκεῖον ἀεὶ προτάττοντας θέλημα πάλιν εἰσφέρει, καὶ +οἷσπερ ἂν βούλωνται μόνοις ἀκολουθεῖν εἴθισ’ μένους. τοῦ +γὰρ νομοθέτου, φησὶ, διὰ παντὸς φαίνειν τε καὶ καίεσθαι +τὸν λύχνον διατεταχότος , οὐκ εἰς ἀεὶ φαίνειν αὐτὸν ὑμεῖς +2. ἀναμασώμενος Β. ἀναμασσώμενος Ed. 3. δοκεὶν Β. 8. τοῦ Θεοῦ] +αὐτοῦ κυρίου τοῦ Θεοῦ Β. cf. supra 249 b. 10. γὰρ κύριος ὁ θεὸς Β. 12. Καὶ +assiimptura ex Β. 14. φησὶν om. Β. 1,5. ἀγαλλιαθῆναι D. ἀγαλλιασθῆναι +Ed. 18. κατεπαγγέλλοντο Β. κατεπαγγέλλονται Ed. 22. ἐστιν +pro ἦν ἐκεῖνος Β. 25. ἀγαλλιαθῆναι D. ἀγαλλιασθῆναι Ed. 27. μόνοις] +νόμοις Β. + + +ἠθελήσατε, ἁλλὰ πρὸς μόνην ὥραν, τουτέστι πρὸς ὀλιγοστὸν +κομιδῆ τὸν καιρόv. ἐν ἀρχῇ γὰρ θαυμάσαντες κατεσβέσατε, +τὸ ὅσον ἐφ’ ἑαυτοῖς, τοῦ λύχνου τὸ φῶς, ἀλογώτατα μὲν +b ἐπισκήπτοντες τῷ θεόθεν ἀπεσταλμένῳ, καὶ οὐ μόνον αὐτοὶ +τὸ βαπτίζεσθαι παραιτούμενοι, ἀλλὰ καὶ τοῦ βαπτίζειν ἑτέρους +ἀποκωλύοντες· ἀπεστείλατε γὰρ πρὸς αὐτὸν λέγοντες +Supra i.25. “ Τί οὖν βαπτίζεις ;" τουτέστι τί φωτίζεις εἰς μετάνοιαν καὶ +ἐπίγνωσιν τοῦ Χριστοῦ; οὐκοῦν εὐηθείας ἅμα καὶ παρανομίας +ἐπήνεγκε γραφὴν τοῖς ἀνοήτοις γραμματεῦσι καὶ Φαρισαίοις, +ταῖς Ἰωάννου πάλιν ἐπαγωνιζόμενος μένος φωναῖς ὁ Σωτῆρ’· +ὅπερ οἶμαι συνεὶς, ἄριστά τε διειληφὼς καὶ ὁ μακάριος Λουκᾶς +s.Luc. vii. 29, 30 c τῆς ἐκείνων ἀπονοίας καταβοᾷ λέγων “ Καὶ πᾶς ὁ λαὸς +“ ἄκουσας τῶν του Σωτῆρος ῥημάτων δηλαδὴ, “ ἐδικαίωσαν +“ τὸν Θεὸν, βαπτισθέντες τὸ βάπτισμα Ἰωάννου. οἱ δὲ +“ Φαρισαῖοι καὶ οἱ νομικοὶ τὴν βουλὴν τοῦ Θεοῦ ἠθέτησαν +“ ἐν ἑαυτοῖς, μὴ βαπτισθέντες ὑπ’ αὐτοῦ.”

+36

Ἐγὼ δὲ ἔχω τὴν μαρτυρίαν μείζω του Ἰωάννου· τὰ γὰρ ἔργα +ἃ δέδωκε μοι ὁ Πατὴρ ἵνα τελειώσω αὐτὰ, αὐτὰ τὰ ἔργα +d ἃ ποιῶ, μαρτυρεῖ περί ἐμοῦ δυ’ ὁ πατήρ με ἀπέσταλκε +37 κω ὁ μέμψας με Πατὴρ, αὐτὸς μεμαρτύρηκε περί ἐμοῦ.

+

Εἰ καὶ λύχνος ἦν ἐκεῖνος, φησὶ, καὶ διὰ νομικῶν συνταγμάτων +ζωγράφου μένος, καὶ διὰ φωνῆς τῶν ἁγίων προφητῶν +προβοώμενος, ὡς ἀναδειχθήσεταί ποτε τοῦ κατ’ ἀλήθειαν +προαναλάμπων φωτὸς, καὶ διαγγέλλων ἐν ὑμῖν, ὅτι +προσήκει τὴν ὁδὸν εὐτρεπῆ ποιεῖσθαι τοῦ κυρίου καὶ Θεοῦ· +e ἁλλ’ ἐπείπερ ὑμῖν οὐκ ἀξιόπιστος ἴσως ὁρᾶται, καίτοι +τοσοῦτος ὑπάρχων ἐν ἀρετῇ, διὰ τὴν ἐνοῦσαν ὑμῖν ἀχάλινόν +τε καὶ ἐκτοπωτάτην ἀπόνοιαν, ἐπὶ τὸ μεῖζον ἤδη χωρῶ, καθ’ +οὗ κατὰ τὸ εἰκὸς ἐρεῖτε πάλιν οὐδὲν, αὐτὸ τῆς ἀληθείας τὸ +κάλλος καὶ παρὰ βούλησιν τὴν ἑαυτῶν δυσωπούμενοι. οὐ +1. ὀλιγοστὸν Β. ὀλίγιστον D. ὀλίγον Ed. 4. ἐπισκε(??)πτοντες Β. 9. +et γραμματεῦσι inter se transponit Β. 18. αὐτὰ alt. om, Β. +21. ἐστιν pro ἦν Β. συγγραμμάτων Β. 25. εὐπρεπῆ D. 30. καὶ +assumptum ex Β. + + +γὰρ λόγοις ἔτι καὶ ταῖς ἐξ ἀνθρώπων ψήφοις ἐπισεμνύνομαι, +οὐδὲ τὰς ἐκ ῥημάτων ψιλῶν συλλέγειν ἐπ’ ἐμαυτῷ μαρτυρίας +οἰήσομαι δεῖν, ἀξιολογωτέροις δὲ καὶ πολὺ μείζοσι τῶν +εἰρημένων ἐπιτρέψω τὰ κατ’ ἐμαυτὸν, καὶ ἐξ αὐτῆς ἤδη a 253 A. + καταλαμπρύνω τῆς ἐν ἔργοις μεγαλειότητος, ὅτι Θεὸς κατὰ +φύσιν εἰμὶ, καὶ ἐκ Θεοῦ πέφηνα Πατρὸς, ἀδικῶ δὲ οὐδὲν +τοὺς ἐμοὺς, ἐφ’ ὅπερ ἂν βούλωμαι μεταῤῥυθμίζων, νόμους, +καὶ ἐκ τῆς κατὰ τὸ γράμμα παχύτητος εἰς πνευματικὴν +θεωρίαν μεταστοιχειῶν τὰ τοῖς ἀρχαιοτέροις αἰνιγματωδῶς + εἰρημένα. κατανοείτω δὲ πάλιν ὁ φιλομαθὴς, ὅτι λέγων ὁ +Σωτῆρ’ διὰ τῶν ἔργων ἐπιμαρτύρεσθαι καλῶς εἰς τὸ εἶναι +κατὰ φύσιν Θεὸς, ἐκδιδάσκει σαφῶς, ὡς οὐκ ἃν εἴη τῶν b +ἐνδεχομένων ἀπαραλλάκτως ἐνυπάρχειν τινὶ τὴν Θεῷ πρέπουσαν +ἐνέργειάν τε καὶ δύναμιν, εἰ μὴ καὶ αὐτὸς κατὰ + φύσιν ὑπάρχοι Θεός. μαρτυρεῖται γὰρ διὰ τῶν ἔργων, οὐ +καθ’ ἕτερον οἶμαι τρόπον, ἀλλὰ κατὰ τοῦτον αὐτόv. εἰ γὰρ +τῶν τοῦ γεννήσαντος ἔργων ὁρᾶται τελειωτὴς, καὶ ἅπερ ἂν +ἐκείνῳ καὶ μόνῳ φαίνοιτο πρεπωδέστερα, ταῦτα καὶ αὐτὸς ἐξ +οἰκείας ἰσχύος ἀποπληροῖ· πῶς οὐκ ἂν γένοιτο παντί τῳ + σαφὲς, ὅτι τὴν αὐτὴν ἐκείνῳ φύσιν ἀπεκληρώσατο, καὶ c +τοῖς τοῦ τεκόντος ἰδιώμασι διαλάμπων, ὡς ἐξ αὐτοῦ, τὴν +ἴσην αὐτῷ δύναμίν τε καὶ ἐνέργειαν ἔχει ; εἰληφέναι γεμὴν +παρ’ αὐτοῦ τὰ ἔργα' φησὶν, ἢ διὰ τὸ τῆς ἀνθρωπότητος +σχῆμα καὶ τὴν τοῦ δούλου μορφὴν, ταπεινότερόν πὼς ἤπερ + ἐχρῆν καὶ τοῦτο λαλῶν οἰκονομικῶς, ἢ τὴν τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς εὐδοκίαν τε καὶ συναίνεσιν, τὴν ἐφ’ ἅπασι τοῖς +παραδόξως ἐπιτελουμένοις, τῷ τῆς δόσεως ἀποσεμνύνων +ὀνόματι. οὕτω γὰρ καὶ ἀπεστάλθαι διισχυρίζεται, ἅτε δὴ d +καὶ κενώσας ἑαυτὸν, καθὰ γέγραπται, τῆς ἀκράτως πρεπούσης Phil. ii. 7. + ἀξίας τῷ Θεῷ διὰ τὴν εἰς ἡμᾶς ἀγάπησιν· ἐταπείνωσε γὰρ +ἑαυτὸν, καὶ τὴν τοῦ τεταπεινῶσθαι σμικροπρέπειαν οὐκ ἐν +14. καὶ alt. assumptum ex Β. 25. τοῦ Β. ἐκ Ed. 29. τοῖς pro τῆς D. +31. ταπεινοῦσθαι Β. + + +ἑτέροις εὑρήσομεν τρόποις, ἢ ἐφ’ οἷσπερ ἂν ὡς ἄνθρωπος +ἴσθ’ ὅτε λαλῇ. τούτῳ συνᾴδει τὸ διὰ τοῦ ψαλμῳδοῦ πάλιν +Ps. ii. 6,7. ὡς ἐξ αὐτοῦ δι’ ἡμᾶς ἀνθρωποπρεπῶς εἰρημένον “Εγὼ δὲ +“ κατεστάθην βασιλεὺς ὑπ’ αὐτοῦ ἐπὶ Σιῶν ὄρος τὸ ἅγιον +e “ αὐτοῦ διαγγέλλων τὸ πρόσταγμα Κυρίου.” ὁ γὰρ βασιλεὺς +ὢν ἀεὶ μετὰ τοῦ Πατρὸς, ὁ σύνθρονός τε καὶ σύνεδρος, +ὡς Θεὸς Θεῷ τῷ γεννήσαντι, κεχειροτονῆσθαί φησιν εἰς +βασιλέα καὶ κύριον, ἅπερ εἶχεν ὡς Θεὸς λαμβάνειν εἰπὼν, +ὅτε πέφηνεν ἄνθρωπος, ᾧ τὸ βασιλεύειν κατὰ φύσιν οὐκ +ἔνεστιν, ἀλλὰ γὰρ καὶ τὸ τῆς κυριότητος ὄνομά τε καὶ +πρᾶγμα πάντως ἐπακτόν.

+3. δι’ ἡμᾶς] + ὡς Β. 5. βασιλεὺς ὢν Β. βασιλεύων Ed. 9 ὅτι Β. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΑΗ Β. a 254 Α. +

Ὅτι εἰκών ἐστι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, ἐν ᾧ καὶ πρὸς Ἰουδαίους +ἔλεγχος, ὡς μὴ νοοῦντας τὰ διὰ Μωυσέως αἰνιγματωδῶς μᾶλλον +εἰρημένα.

+

Οὔτε φωνὴν αὐτοῦ πώποτε ἀκηκόατε, οὔτε εἶδος αὐτοῦ ἑωράκατε, +κὼ τὸ λόγον αὐτοῦ οὐκ ἕλετε ἐν ὑμῖν μένοντα, ὅτι 38 +ὅν ἀπέσταλκεν ἐκεῖνος, τούτω ὑμεῖς οὐ πιστεύετε.

b +

ΟΥΧ ἁπλῆν ἄν τις ἴδοι νοημάτων διασκευὴν τῷ προτεθέντι +πάλιν ἐπιχεομένην ῥητῷ, ἀλλὰ κεκρυμμένων θεωρημάτων + ἑσμὸν, πολὺ δὴ λίαν εὐκόλως τὸν τῶν ἀζητήτως +ἐπακροωμένων παριππεύοντα νοῦν, μόνοις δὲ τάχα τοῖς +πικρότερον ἐξετάζουσιν ὁρᾶσθαι καταδεχόμενοv. τί γὰρ δὴ +τὸ πεπεικὸς, ἐρεῖ τις τυχὸν, ἀπὸ τῆς θεοπρεποῦς ἐνεργείας +μαρτυρεῖσθαι λέγοντα τὸν Ἰησοῦν, ὡς ἐπί τι τῶν παρακειμένων c + ἐλθεῖν τὸ πολὺ λίαν ἀπεσχοινισμένον, τὸ μήτε +ἀκηκοέναι φημὶ τῆς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς φωνῆς τοὺς Φαρισαίους +πώποτε, μήτε μὴν τεθεᾶσθαι τὸ εἶδος αὐτοῦ, ἀλλὰ +μηδὲ τὸν λόγον ἔχειν ἐνοικοῦντα αὐτοῖς τὸν ἐκείνου. καὶ +συνθήσομαί γε, καὶ πᾶς τις οἶμαι τῶν ἄλλων, ὡς οὐκ ἔξω + τοῦ πρέποντος γένοιτ’ ἂν ἡ τοιαύτη παρά τινων ἐπαπόρησις. +ποῖον οὖν ἄρα τοῖς προκειμένοις ἐφαρμόσομεν νοῦν, τί δὲ +πάλιν εὑρεσιλογοῦντες ἐξαρτύσομεν, τῆς ἀληθείας ἐχόμενοι d +πανταχῆ, διὰ τῆς τοῦ Πνεύματος ἐνεργείας τε καὶ χάριτος +ἐξειπεῖν πειράσομαι.

+3. ὡς om. Β. 9. ἐπιχεομένην Β. ἐπεισχεομένην Ed. 12. δὴ τὸ] +δήποτε Β. 16. τοὺς Φαρισαίους πώποτε ante τῆς τοῦ tr. Ed. invito Β. +21. δὴ pro δὲ Β. + + +

Ἕθος τῷ Σωτήρι’ Χριστῷ, ποιουμένῳ πολλάκις τὰς ἐπωφελεῖς +διαλέξεις πρὸς τοὺς ἀσυνέτους μάλιστα Φαρισαίους, +εἰς τὸ τῆς καρδίας αὐτῶν ἀτενίζειν βάθος, καὶ περισκέπτεσθαι +θεοπρεπῶς τὰ ἐν λογισμοῖς ἀφώνως ἔτι κατὰ τὸν νοῦν +στρεφόμενά τε καὶ ἀνακινούμενα, καὶ πρὸς ταῦτα μάλιστα +e καὶ τὰς ἀποκρίσεις ποιεῖσθαι καὶ τοὺς λόγους ἔσθ’ ὅτε καὶ +τοὺς ἐλέγχους ἐπ’ αὐτοῖς, καὶ οὐ πάντως τῶν οἰκείων ῥημάτων +ἀνεξίτητον διατηρεῖ τὸν εἱρμὸν, ἀλλὰ πρὸς ὅπερ ἃν +ἐκεῖνοι βουλεύωνται καὶ καθ’ ἑαυτοὺς ἐννοῶσι, δριμὺς ὑπαντᾷ, +καὶ διὰ τούτου δεικνὺς, ὅτι πέρ ἐστι κατὰ φύσιν Θεὸς, ὡς +γινώσκων τὰ ἐν τῷ βάθει κείμενα, καὶ καρδίας ἐρευνῶν καὶ +νεφρούς· δεχέσθω δὲ, εἴ τῳ δοκεῖ, τὴν ἐπὶ τοῖς εἰρημένοις +ἐναργεστάτην ἀπόδειξιν παρὰ τῶν ἑτέρων εὐαγγελιστῶν, +Λουκᾶ δὴ φημὶ καὶ τῶν σὺν αὐτῷ. γέγραπται τοίνυν ἐν τοῖς +S. Luc. v. 17. εὐαγγελίοις, ὡς ἦσάν ποτε συνεληλυθότες ἀπὸ πάσης τῆς +περιχώρου τῆς Ἰουδαίας Φαρισαῖοι καὶ νομοδιδάσκαλοι. +255 A. a “ καὶ ἰδοὺ, φησὶν, ἄνδρες φέροντες ἐπὶ κλίνης ἄνθρωπον ὃς +Ib. 18—23. “ ἦν παραλελυμένος, μένος, καὶ ἐζήτουν αὐτὸν εἰσενεγκεῖν καὶ θεῖναι +“ ἐνώπιον αὐτοῦ· καὶ μὴ εὑρόντες ποίας εἰσενέγκωσιν αὐτὸν +“ διὰ τὸν ὄχλον, ἀναβάντες ἐπὶ τὸ δῶμα διὰ τῶν κεράμων +“ καθῆκαν αὐτὸν σὺν τῷ κλινιδίῳ εἰς τὸ μέσον ἔμπροσθεν +“ τοῦ Ἰησοῦ. καὶ ἰδὼν τὴν πίστιν αὐτῶν εἶπε τῷ παραλυ- +“ τικῷ Ἄνθρωπε, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου· καὶ +“ ἤρξαντο διαλογίζεσθαι οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι +“ λέγοντες τίς ἐστιν οὗτος ὃς λαλεῖ βλασφημίας ; τίς δύνα- +b “ τᾶι ἀφιέναι ἁμαρτίας εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός ; ἐπιγνοὺς δὲ ὁ +“ Ἰησοῦς, φησὶ, τοὺς διαλογισμοὺς αὐτῶν, ἀποκριθεὶς εἶπε +“ πρὸς αὐτούς Τί διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν ; τί +“ ἐστιν εὐκοπώτερον εἰπεῖν Ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου, ἢ +5. ἔτι στρεφόμενά Β. 7. ἐλέγχους] + τοὺς Ed. invito Β. 8. ἀνέξει· +τείλων διατηρεῖ τῶν εἰρημαίνον (sic) Β, 14. Λουκᾶ] ἰδοῦ (sic) Β. Statim +δεο (= δὴ) Β. τοῖς Β. ἑτέροις Ed. 17. φησὶν ἄνδρες hoc ordine Β. +19. ποίας] διὰ ποίας Ed. invitis B.D. 20. τἄ δώματα Β. 23. σου +om. Β. 26. ἀφιέναι ἁμαρτίας hoc ordine Β. 27. φησὶ om. Β. +29. σοι om. Β. + + +“εἰπεῖν Ἔγειραι καὶ περιπάτει ;" ὁρᾷς ὅπως οὐ περιμείνας +τὴν ἐν προφορᾷ ῥημάτων ἀπόκρισιν, ἤτοι γογγυσμὸν, πρὸς +τὰς ἐν αὐτοῖς ἐννοίας ὡς Θεὸς ἀποκρίνεται ; εὑρήσεις δὲ +πάλιν καὶ ἑτέραν πράγματος εἰκόνα κατὰ τοῦτο διηρτημένην + τὸ σχῆμα. λέγει γὰρ οὕτως ὁ μακάριος Λουκᾶς “ Ἐγένετο c Ib. vi. 6, 9. +“ δὲ ἐν ἑτέρῳ σαββάτῳ εἰσελθεῖν αὐτὸν εἰς τὴν συναγωγὴν +“ καὶ διδάσκειν, καὶ ἦν ἄνθρωπος ἐκεῖ καὶ ἡ χεὶρ αὐτοῦ ἡ +“ δεξιὰ ἦν ξηρά. παρετηροῦντο δὲ αὐτὸν οἱ γραμματεῖς καὶ +“ οἱ Φαρισαῖοι εἰ ἐν τῷ σαββάτῳ θεραπεύει, ἵνα εὕρωσι + “ κατηγορίαν κατ’ αὐτοῦ· αὐτὸς δὲ ᾔδει, φησὶν, τοὺς διαλο- +“ γισμοὺς αὐτῶν, καὶ εἶπε τῷ ἀνδρὶ τῷ ξηρὰν ἔχοντι τὴν +“ χεῖρα Ἔγειραι καὶ στῆθι εἰς τὸ μέσοv. καὶ ἀναστὰς ἔστη. +“ εἰπε δὲ ὁ Ἰησοῦς πρὸς αὐτούς Ἐπερωτήσω ὑμᾶς εἰ ἔξεστι +“ τῷ σαββάτῳ ἀγαθοποιῆσαι ἢ κακοποιῆσαι.” ὁρᾷς δὴ πάλιν + άνακεκαλυμμένως ἐν τούτοις, ὡς εἰς αὐτὴν ὁρῶν τὴν καρδίαν d +τῶν ἀνοήτως αἰτιᾶσθαι πειρωμένων αὐτὸν, ἐποιήσατο τοὺς +λόγους; τοιοῦτόν τι πάλιν καὶ ἐπὶ τῷ προκειμένῳ ῥητῷ +τεθεωρῆσθαι παρὰ τοῦ Σωτῆρος ἐν ταῖς τῶν Φαρισαίων +διανοίαις ὑποτοπήσομεν . ὄψει δὲ τὴν εὐθεῖαν ἢ τὴν τοῦ + πράγματος θέσιν οὐκ ἀπολακτίσαντα τὸν λόγον, ἕκαστα +τῶν ἤδη προειρημένων ἀναμηρύσασθαι κατοκνήσας οὐδα- +μῶς.

+

Γέγονέ τοίνυν ἐν ἀρχῇ πρὸς ἐκείνους ὁ πολύς τε καὶ e +μάκρος οὑτοσὶ λόγος ἐπὶ τῷ τεθεραπευμένῳ κατὰ τὸ σάββατον, + καὶ διὰ ποικίλων εὑρημάτων καὶ συλλογισμῶν ἀναπείθειν +ἐπειρᾶτο χριστὸς τοὺς οἵπερ ἦσαν ἐπὶ τῇ τοῦ +σαββάτου λύσει δυστρόπως ἀσχάλλοντες, ὡς ἔξεστι καὶ +ἐλεεῖν ἐν σαββάτῳ, καὶ εἰς πάντας ἐργάζεσθαι τὸ ἀγαθὸν, +καὶ πρὸς τούτοις, ὅτι πράγματος ἀξιολογωτάτου σκιὰν ὁ + νόμος ἐποιεῖτο τὴν κατὰ τὸ σάββατον ἀργίαν, ἄλλως τε καὶ +4. διηρτημένην Β. διηρτισμένην Ed. 9. θεραπεύει edidi. θεραπεύη(??) Β +θεραπεύσει Ed. 10. φησὶν assumptum ex Β. 13. ὁ assumptum ex Β. +14. δὴ] δὲ Β. 15. αὐτῶν Β. 16. ἀνοήτων Β. 27. ἀρχὴ] + τε Β +26. ἐπειρᾶτο] ὅτι εἵρατο Β. + + +256 A. a ὅσον ἧκεν εἰς τὴν ἐκείνων ψῆφον παραλύσας τὴν τοῦ σαββάτου +τιμὴν, ἢ καὶ τὸν νόμον ὡς διὰ τούτου δὴ μάλιστα +παραβεβηκὼς, καὶ ἀπεστάλθαι παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς +καὶ λίαν εὐτόνως διισχυρίζετο, καὶ προσέτι μαρτυρεισθαι +παρ᾿ αὐτοῦ, καὶ συνευδοκήσειν ἐφ᾿ ἅπασιν οἷσπερ ἂν ἐργάσαιτο, +διελάλει σαφῶς. πρὸς ταῦτα κατά γε τὸ ἐν λογισμοῖς +πιθανὸνμ, διενθυμοῦνται πάλιν οἱ Φαρισαῖοι καθ᾿ ἑαυτοὺς, +ἅτε δὴ τοῖς νομικοῖς προσεδρεύοντες γράμμασιν, ἀεί τε τὰς +διὰ Μωυσέως ἐντολὰς προϊσχόμενοι καὶ ἀνεγνωκέναι λέγοντες +b Τίς ὁ παρὰ τούτου λόγος· πῶς δὰ αὐτῷ συνευδοκήσει +παραλύοντι τὸν νόμον ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ; πότε δὲ μεμαρτύρηκεν, +ἢ τίνα ψῆφον ἐποιήσατο περὶ αὐτοῦ; ἐκ μὲν γὰρ +τῶν Μωυσαϊκῶν συνταγμάτων ἐγνώκαμεν ὅτι καταβέβηκεν +ὁ Θεὸς ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ Σινᾶ, ὤφθη τοῖς πατράσι τὸ εἶδος +αὐτοῦ, ἀκουστὴ, φησὶ, γέγονεν ἡ φωνὴ αὐτοῦ· λελάληκεν +ὅλῃ τῇ Συναγωγῇ, τηρεῖν ἐκέλευσε τὴν ἡμέραν τοῦ σαββάτου, +Exod. xx. 8—10. σαφῶς διαστείλας ὡδί “Μνήσθητι τὴν ἡμέραν τῶν +c “σαββάτων ἁγιάζειν αὐτήν· ἓξ ἡμέρας ἐργᾷ καὶ ποιήσεις +“πάντα τὰ ἔργα σου, τῇ δὲ ἡμέρᾳ τῇ ἐβδόμῃ σάββατα +“ἅγια Κυρίῳ τῷ Θεῷ σου· οὐ ποιήσεις ἐν αὐτῇ πᾶν ἔργον.” +καὶ οὐχ ἑτέρου, φησὶ, ταῦτα λέγοντος ἠκούσαμεν, αὐτήκοος +ἦν τῆς θεόθεν φωνῆς ἡ τῶν πατέρων πληθὺς, καὶ μετ᾿ +ἐκείνους ἐν ἡμῖν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· τίς δὲ οὗτός ἐστιν;

+

Ταῦτα πάλιν ἐπείπερ ἐνθυμουμένους ἐθεᾶτο, τικρῶς ἀμαθαίνοντας +ἐξελέγχει λέγων Οὔτε φωνὴν αὐτοῦ πώποτε ἀκηκοατε 25 +d οὔτ᾿ εἶδος αὐτοῦ ἑωρακατε, καὶ τὸν λόγον αὐτοῦ οὐκ ἔχετε ἐν +ὑμῖν μενοντα, ὅτι ὃν ἀπέστειλεν ἐκεῖνος τούτῳ ὑμεῖς οὐ πιστεύετε. +τὰ γὰρ ἐν τύπῳ γεγονότα κατ᾿ ἐκεῖνο τοῦ καιροῦ, καὶ δι᾿ ὧν +αὐτοῖς ἡ ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ Σινᾶ κάθοδος ἐσχηματίζετο τοῦ +Θεοῦ, ταῦτα πάλιν εἰδότες οὐδὲν, οὐκ εἰς εἰκόνας πραγμάτων 30 +ἐδέχοντο νοητῶν, ἀλλ᾿ ὄντως καὶ τοῖς τοῦ σώματος ὀφθαλ- +11. μεμαρτύρηκεν—τίνα] ὁς μαρτύρηκεν τίνα B. 20. οὐ ποιήσεις ante Κυρίῳ +(sic) transponit B. 24. ἐθεᾶτο B. εὐθεάσατο Ed. 25. Φωνὴν B. φωνῆς Ed. +31. ὄντως B.D. “al.” Ed. mg. ὄντες Ed. + + +μοῖς ὁρατὴν εἶναι δύνασθαι τὴν θείαν ᾤοντο φύσιν, καὶ +φωνῇ σωματικῇ κεχρῆσθαι πεπιστεύκεισαv. ὅτι δὲ ἀληθὴς +ἐπ’ αὐτοῖς τοῦ Σωτῆρος ὁ λόγος ἦν, καὶ οὔτε φωνῆς ἀκηκόασί e +ποτε τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, οὔτε μὴν ὄψει τῇ διὰ σώματος + τεθέαταί τις τὸ εἶδος αὐτοῦ, τουτέστι τὸν ὅμοιον αὐτῶ κατὰ +πάντα Λόγον, χρῆναι πάλιν ἐπιδεῖξαι σαφῶς ὑπολαμβάνω, +τὰ ἐν τῇ ἐξόδῳ γεγραμμένα παραθέντα πρὸς ἔρευναν τε καὶ +βάσανον πνευματικήv. ἔχει δὲ οὕτως “ καὶ ἐξήγαγε Mωυσῆς Exod. xix. 17—19. +“ τὸν λαὸν εἰς τὴν συνάντησιν τοῦ Θεοῦ ἐκ τῆς παρεμβολῆς, + “ καὶ παρέστησαν ὑπὸ τὸ ὄρος τὸ Σινᾶ. τὸ δὲ ὄρος τὸ Σινᾶ +“ ἐκαπνίζετο ὅλον διὰ τὸ καταβεβηκέναι τὸν Θεὸν ἐπ’ αὐτοῦ αὐτοῦ a 257 A. +“ ἐν πυρὶ, καὶ ἀνέβαινεν ὁ καπνὸς ὡς καπνὸς καμίνου· καὶ +“ ἐξέστη πᾶς ὁ λαὸς σφόδρα. ἐγίνοντο δὲ αἱ φωναὶ τῆς +“ σάλπιγγος προβαίνουσαι ἰσχυραὶ σφόδρα· Μωυσῆς ἐλά- + “ λεῖ’, ὁ δὲ Θεὸς ἀπεκρίνατο αὐτῷ φωνῇ.” ὧδε μὲν οὖν ἡμῖν +τὸ τοῦ πανσόφου Μωυσέως λόγιον ἔχει· δεῖν δὲ οἶμαι καὶ +νῦν εἰς γελοιοτάτην κατολισθαίνοντας περὶ Θεοῦ δόξαν τοὺς +Ἰουδαίους ἐλέγχειν, καὶ αὐτὸ τεθεᾶσθαι τὸ εἶδος οἰηθέντας +αὐτοῦ, καὶ ἀκοῦσαι τῆς ὄντως ἐνούσης τῇ θείᾳ φύσει φωνῆς. + Ἄγε δὴ τοίνυν τῇ τοῦ Σωτῆρος ἐπιθαρσοῦντες χορηγίᾳ b +καὶ χάριτι, τὴν του νομικοῦ παχύτητα γράμματος εἰς πνευματικὴν +θεωρίαν ἀπολεπτύνωμεν· οὕτω γὰρ μάλιστα φανεῖται +καὶ ἀληθὲς τὸ πρὸς Φαρισαίους εἰρημένον περὶ Θεοῦ +Οὔτε φωνὴν αὐτοῦ πώποτε ἀκηκόατε οὔτε εἶδος αὐτοῦ ἑωράκατε. + τὸ μὲν οὖν διὰ Μωυσέως ἐξάγεσθαι τὸν λαὸν εἰς ἀπάντησιν +τοῦ Θεοῦ, καθὰ γέγραπται, σημεῖον ἂν γένοιτο σαφὲς καὶ +λόγος ὡς ἐν αἰνίγματι, τοῦ μὴ δύνασθαί τινας ἀπαιδαγωγήτως +τε καὶ ἀνεπιστήτως ἰέναι πρὸς Θεὸν, νόμω δὲ μᾶλλον c +χειραγωγουμένους μένους εἰς ἐπίγνωσιν ὧν ζητοῦσι μαθεῖv. Μωυσῆς +3. ἑπ’ αὐτοῖς priiis omissum, deinde supplet Β mg. ad ἦν Β, 4. μήν] μὲν +Migne. 5. τὸ om. Migne. 9. τὴν om. B. retinui ex Ed. (Alex.) +13. τὸ pro ’δε Αub. 14. ἰσχυραὶ], habet ἰσχυρότεραι infra 258 b c. Μωυσῆς] ++ ’δε B. (X. 18. 59. 84.) Statim ἐλάλησεν Β. (Vat.) 15. οὖν om. B. +16. λόγον Β. 19. φωνῆς] + εἰ δὲ δὴ πρέποι κοὶ φωνὴν ὅλως ἐν τούτοις +εἰπεῖν Β. 29. Μωυσὴς] μωυσέως Β. + + +γὰρ εἰς νόμον ἡμῖν νοηθήσεται κατὰ τὸ εἰρημένον ὑπό τινος +S. Luc. xvi 30. “ Ἔχουσι Μωυσέα καὶ τοὺς προφήτας.” ἡ δέ γε παράστασις +ἡ ὑπὸ τὸ ὄρος καταβεβηκότος ἤδη καὶ ὄντος ἐν αὐτῷ +τοῦ Θεοῦ, τὴν ἑτοιμότητα τῆς γνώμης καὶ τὸ γοργὸν εἰς +δουλείαν τῶν καλουμένων ὑποδηλοῖ, οὐκ ἀνανευόντων τρόπον +τινὰ καὶ τοῖς ὑπὲρ δύναμιν καὶ ὑψηλοτέροις ἣ κατὰ τὴν +d φύσιν προσβαλεῖν, συμπαρόντος αὐτοῖς τοῦ Θεοῦ. τοιοῦτοι +δὲ πάντως τοῦ Σωτῆρος οἱ μέτοχοι. διὸ δὴ καὶ τὴν ὑπὲρ +ἄνθρωπον μελετῶντες ἀνδρείαν “ τίς ἃν ἡμᾶς χωρίσαι, +“ φασὶν, ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ;; θλίψις ἣ στενο- +“ χωρία ἢ διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυμνότης ἢ κίνδυνος ἢ μά- +“ χαιρα;” πάντα γὰρ τοῖς εὐσεβοῦσιν οἰστὰ τὰ δεινὰ διὰ +τὴν εἰς χριστὸν ἀγάπησιν· κἂν ὡς ὄρος ἡ θλίψις ἐγείρηται, +παντὸς ἐκεῖνοι κινδύνου κατανεανιεύσονται, καὶ τῆς πρὸς +Exod. xix. 18. e Θεὸν φιλίας τὴν γνώμην οὐκ ἀποστήσουσι. κατελθεῖν δὲ 1 +λεγόμενος, οὐκ εἰς χθαμαλόν τινα χῶρον, ἀλλ’ ἄνω που +πάλιν καὶ ἐν ὄρει φαίνεται Θεὸς, ἵνα δή τι τοιοῦτον ἐννοήσῃς +κατὰ σαυτὸν, ὅτι κἂν ταῖς ἡμετέραις διανοίαις ἡ θεία φύσις +συγκαταβαίνουσα, ἑαυτὴν ἡμῖν προσάγῃ πρὸς κατανόησιν, +ἀλλ’ ἐστι πάλιν ἐν τοῖς πολὺ λίαν ὑπὲρ ἡμᾶς καὶ λόγοις +καὶ θεωρήμασι. τὸ γὰρ ὑψηλόν τε καὶ ὑπέρτονον τῶν περὶ +αὐτῆς δογμάτων διὰ τοῦ ὄρους σημαίνεται, ὃ καὶ σύμπαν +258 Α. a ἡμῖν τῷ καπνῷ καταμελαίνεσθαι λέγει. δριμεῖς γὰρ ὄντως +καὶ οὐ σφόδρα Λαμπροὶ παρ’ ἡμῖν οἱ περὶ τῆς θεότητος +λόγοι, τὸν τῆς διανοίας ὀφθαλμὸν καπνοῦ δίκην ἀμύττοντες. +1 Cor. xiii. 12. διὰ τοῦτο Παῦλος μὲν ὁ σοφώτατος ἐν ἐσόπτρῳ καὶ +ἐν αἰνίγματι βλέπειν ἡμᾶς διεμαρτύρατο· τεθεικέναι δὲ +Ps. xvii. 12. “ σκότος ἀποκρυφὴν αὐτοῦ,” τὸν Θεὸν δηλονότι, φησί που +πάλιν ὁ μελῳδὸς, τῷ τοῦ σκότους ὀνόματι τὴν περὶ αὐτὸν +ἀκαταληψίαν ὑποδηλῶν, ἧσπερ ἂν εἰς τύπον ληφθείη καλῶς +5. οὐκ] καὶ οὐκ Β. 6. ἢ om. Β. 8. δὲ B.D. δὴ Ed. 12. ἱστᾶι +ταῦτα pro οἰστὰ B. 14. κατανεανιεύονται Β. 16. που πόλιν hoc ordine Β. +iS. καὶ pro κἂν Β. 24. τῆς assumptum ex Β. 25. δίκην assumptum +ex B.D. [Migne.] Statini ἀμυτιδριμμύτοντες Β. 28. πάλιν που inverso +ordine Β. + + +ὁ περὶ τὸ πῦρ ἐν τῷ ὄρει καπνός· ἐν πυρὸς δὲ σχήματι +κάτεισι τὸ θεῖον αὐτὸ, κατ’ ἐκεῖνο δὴ μάλιστα καιροῦ, b +πρεπόντως τε καὶ ἀναγκαίως τῇ τοῦ πράγματος φύσει. +ἔδει γὰρ ἐδεῖ τὸν εἰς δουλείαν καὶ σύνεσιν διὰ τοῦ μέλλοντος + ὁρισθήσεσθαι νόμου καλοῦντα τὸν Ἰσραὴλ, φωτιστὴν +ὁρᾶσθαι καὶ κολαστήν· ἄμφω δὲ ταῦτα τελεῖται +διὰ πυρός. ἀλλὰ καὶ “ φωναὶ, φησὶν, αἱ τῆς σάλπιγγος Exod. xix. 19. +“ ἐγίνοντο προβαίνουσαι ἰσχυρότεραι σφόδρα,” ἵνα πάλιν +ἡμῖν τοιαύτη τις νοημάτων ἐξυφαίνηται δύναμις· ἐξεφωνήθη + μὲν γὰρ καὶ ὁ νόμος παρὰ Θεοῦ, πλὴν οὐ συντόνως +ἐν ἀρχῇ διὰ τὴν τῶν παιδαγωγουμένων ἀσθένειαν, ἀλλ’ c +ἰσχνοφώνως, ἵν οὕτως εἴπω, καὶ οὐχ ὅλην ἔχων τὴν τοῦ +σαλπίζοντος δύναμιv. διὸ δὴ καὶ βραδύγλωσσον ἑαυτὸν Ib. iv. 10. +ὠνόμαζεν ὁ Μωυσῆς. προβαίνοντος δὲ τοῦ καιροῦ, καὶ ἐκ + τῆς κατὰ τὸ γράμμα σκιᾶς εἰς πνευματικὴν ἀναφέροντος +λατρείαν τοὺς πιστεύοντας εἰς Χριστὸν, ἰσχυρότεραι σφόδρα +τῆς θείας σάλπιγγος ἐξέδραμον αἱ φωναὶ, τοῦ σωτηρίου τε +καὶ εὐαγγελικοῦ κηρύγματος πᾶσαν τρόπον τινὰ περιηχοῦντος +τὴν οἰκουμένηv. οὐ γὰρ, καθάπερ ὁ λεπτοβόης τε d + καὶ σμικροκῆρθξ νόμος εἰς μόνην τὴν Ἰουδαίων ἠκούσθη +χώραν, ἢ καὶ ἀπὸ Δὰν καὶ ἕως βηρσαβεὲ κατηγγέλλετο, +μᾶλλον δὲ “ εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν,” Ps.xviii. 5. +καθὰ γέγραπται. τί δὲ δὴ πάλιν ἐπὶ τούτοις ; “ Μωυσῆς Exod. xix. 19. +“ ἐλάλει, φησὶν, ὁ δὲ Θεὸς ἀπεκρίνατο αὐτῷ φωνὴ.

+

Δριμὺς ἔστω πάλιν τῶν εὐμαθεστέρων ὁ νοῦς, ἐπιτηρείτω +δὲ ἀκριβῶς τὴν τοῖς θείοις λογίοις ἐνοῦσαν ἀσφάλειαν. +λαλεῖ μὲν γὰρ ὁ Μωυσῆς, ἀποκρίνεται δὲ τούτῳ Θεὸς φωνῇ, +οὐκ ἰδίᾳ πάντως φωνῇ, τοῦτο γὰρ οὐ φησὶν, ἀλλ’ ἁπλῶς τε e Ct. supra 41. +καὶ ἀπολελυμένως φωνῇ. τῆ διὰ κτύπου ῥημάτων ἀνθρωπινώτερον + παραδόξως ἀποτελουμένη· περὶ τί γὰρ ἂν τῶν +14. ὀνομάζον Β. 17. τε om. Β. 21. καὶ alt. assumptum ex Β. 22. τὴν +γῆν ἐξῆλθεν hoc ordine Β. αὐτῶν Β. αὐτοῦ Ed. (184.) 23. δεῖ pro δὲ δὴ Β. +24. φησιν ante Μωυσῆς transp. Β. 25. ἐστιν pro ἔστω Β. 27. τούτῳ +Θεὸς hoc ordine Β. + + +ἔργων ἀτονήσαι Θεός ; τί δ’ οὐκ ἂν ἐξανύσῃ Θεὸς θελήσας, +καὶ λίαν εὐκόλως ; ἐλάλει τοιγαροῦν ὁ Μωυσῆς, ὁ δὲ Θεὸς +ἀπεκρίνατο αὐτῷ φωνῇ. καὶ ὁ μὲν τύπος ἐν τούτοις· ἴδωμεν +δὲ τὴν ἀλήθειαv. ἔχεις τοιγαροῦν ἐν εὐαγγελίοις τοῖς ἁγίοις +Infra xii. 28. λαλοῦντα τὸν κύριον “ Πάτερ, δόξασόν σου τὸν Υἱὸν,” +259 Α. a ἀποκρινόμενον δὲ διὰ φωνῆς τὸν Πατέρα “ καὶ ἐδόξασα καὶ +“ πάλιν δοξάσω.” οὐκ εἶναι δὲ τὴν φωνὴν ἀληθῶς τοῦ +Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Σωτῆρ’ ἔδειξεν, εἰπὼν τοῖς τὸ τηνικάδε +Ib. 30. παροῦσιν “ Οὐ δι’ ἐμὲ ἡ φωνὴ αὕτη γέγονεν, ἀλλὰ δι’ ὑμᾶς· ” +ὁρᾷς ὅπως γεγενῆσθαι σαφῶς διισχυρίσατο τὴν φωνὴν, ἐπεὶ +μὴ τῆ διὰ κτύπου κεχρῆσθαι φωνῇ τὴν θείαν οἴεσθαι φύσιν +ἀκόλουθον, κἂν ταῖς ἡμετέραις συσχηματίζηται χρείαις, καὶ +λαλῇ καθ’ ἡμᾶς οἰκονομικῶς.

+

Tαῦτα πάλιν ἡμῖν ἀναγκαίως εἰσεκομίσθη πρὸς τὸ παρὸν +b τῷ λόγῳ τὰ θεωρήματα· χρῆναι δὴ πάντως ἐλογισάμεθα +τοῖς ἐντευξομένοις ἀληθεύοντα φαίνεσθαι τὸν Ἰησοῦν, ὅταν +εὑρίσκηται λέγων πρὸς Ἰουδαίους περὶ τοῦ ἰδίου γεννήτορος +Οὕτε φωνὴν αυτου πώποτε ακηκοατε οὔτε ειδος αυτου εωρακατε, +καὶ τὸν λόγον αὐτοῦ οὐκ ὦτε ἐν ὑμῖν μένοντα ὅτι ὃν ἀπέστειλεν +ἐκιῖνος, τούτῳ ὑμεῖς οὐ πιστεύετε. ὅτι δὲ πάλιν οἱ Φαρισαῖοι +πρὸς ἐκτόπους ἀλαζονείας ἀναφυσώμενοι, τὸν θεῖον εἶναι σὺν +c αὐτοῖς τε καὶ ἐν αὐτοῖς ἐπλάττοντο λόγον, διά τε τοῦτο πρὸς +ἀξιάγαστον ἐλάσαι σοφίαν ἀνοήτως διισχυρίζοντο, μαρτυρήσει +καὶ αὐτὸ τὸ Πνεῦμα, Χριστοῦ διὰ τοῦ προφήτου +Hier. viii. 8. 9. λέγοντος Ἱερεμίου πρὸς αὐτούς “ Πῶς ἐρεῖτε ὅτι σοφοί ἐσμεν +“ ἡμεῖς, καὶ ὁ λόγος κυρίου μεθ’ ἡμῶν ἐστίν ; εἰς μάτην +“ ἐγενήθη σχοῖνος ψευδὴς γραμματεῦσιν, ᾐσχύνθησαν σο- +“ φοὶ, ἐπτοήθησαν καὶ ἑάλωσαν, σοφία τίς ἐστιν ἐν αὐτοῖς ; +“ ὅτι τὸν λόγον κυρίου ἀπεδοκίμασαν ” πῶς γὰρ τὸν ζῶντα +καὶ ἐνυπόστατον τοῦ Θεοῦ Λόγον ἀποδοκιμάσαντες οὐχ +1. Θεὸς alt. assumptum ex Β. 4. εὐαγγελίοις τοῖς ἁγίοις Β. ἁγίοις εὐαγγελίοις +Ed. 6. διὰ φωνῆς om. Β. 7. δοξάσω] + αὕτη δὲ ἡ δόξα διὰ φωνῆς +γέγονεν Β. 10. φησὶν pro σαφῶς Β. ἔτι pro ἐπεὶ Β. 15. δὴ Β. γὰρ Ed. +16. ἐντευξομένοις Migne. 25. λέγοντος Β. λέγον Ed. “dicens” Georg. Trap. +26. ὁ assumptum ex B. + + +ἁλώσονται, τὴν εἰς αὐτὸν οὐ παραδεξάμενοι τίστιν, ἀλλὰ d +τὸν τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς ἀτιμάσαντες χαρακτῆρα, καὶ τὸ +ἀληθέστατον ὥσπερ εἷδος αὐτοῦ, διὰ τῆς θεοπρεποῦς ἐξουσίας +τε καὶ δυνάμεως θεωρῆσαι παραιτησάμενοι; καταληπτὴ γὰρ + ἡμῖν οὐχ ἑτέρως κατὰ τὸ ἐνδεχόμενον ἡ θεία τε καὶ ἀπόῤῥτηος +Φύσις, ἢ δἰ ὧν ἐπιτελεῖ καὶ ἐπγάζεται· διὰ γάρ τοι +τοῦτο, καὶ ἀπὸ “μεγέθους καὶ καλλονῆς κτισμάτων ἀναλόγως” Sap. xiii. 5. +ἐπὶ τὴν τοῦ γενεσιουργοῦ θεωρίαν ὁ μὲν Παῦλος ἠμᾶς ἰέναι Cf. Rom. i. 20. +προστάττει, ξεναγεῖ δὲ πάλιν εἰς τὴν ἐφ᾿ ἑαυτῷ κατάληψιν e + ὁ Σωτήρ “Εἰ οὐ ποιῶ τὰ ἔργα τοῦ πατρός μου, λέγων, μὴ Infra x, 37, 38. +“πιστεύετέ μοι· εἰ δὲ ποιῶ, κἂν ἐμοὶ μὴ πιστεύτηε, τοῖς +“ἔργοις μου πιστεύετε.” κατῃτιᾶτο δέ που καὶ λίαν εὐλόγως +τὸν οἰκεῖον μαθητὴν, Φίλιππος οὗτος ἧν, ὡς ἑτέρως δύνασθαι +πρὸς τὴν ἐπὶ τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ θεωρίαν ἐλθεῖν ἀζητήτως + ὐποτοπήσαντα, καίτοι παρὸν ἐπ᾿ ἐξουσίας αὐτῷ τὴν ἀπαραποίτον +εἰκόνα κατασκέπτεσθαι, δεικνύουσαν ἀκριβῶς ἐν +ἑαυτῇ γεννήσαντα· διὸ δὴ καὶ ἔφασκε “Τοσοῦτον a 260 A. Infra xiv. 9. +“χρόνον μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι, καὶ οὐκ ἔγνωκάς με, Φίλιππε; ὁ +“ἑωρακω ἐμὲ ἑώρακε τὸν Πατέρα.”

+

Ἐρευνᾶτε τὰς Γραφὰς, ὅτι ἐν αὐταῖς δοκεῖτε ὑμεῖς ζωὴν αἰώνοιν +ἔχειν, καὶ αὗταὶ εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περὶ ἐμοῦ, καὶ οὐ θέλετε +ἐλθεῖν πρὸς μὲ, ἵνα ζωὴν ἔχητε.

+

Ἡ μὲν λεία καὶ ἱππήλατος τοῖς πολλοῖς καὶ τετριμμένη +διάνοια τοῦ ῥητοῦ προστακτικῶς εἰρῆσθαι νομίζειν παρὰ τοῦ b + Σωτῆρος ἡμὼν πρὸς τοὺς Φαρισαίους ἀναπείθει, τὸ χρῆναι +τὰς θείας ἐρευνῶντας γραφὰς τὰς περὶ αὐτοῦ μαρτυρίας πρὸς +ζωὴν ἐρανίζεσθαι. ἐπειδὴ δὲ σύνδεσμον ἐν τῷ μεταξῦ θείς· +φημὶ δὲ τό Και· συνάπτει τό Οὐ θελετε ἐλθεῖν πρὸς μὲ, δῆλος +ἂν εἴη λοιπὸν ἕτερόν τι σημαίνων, συγγενὲς μὲν τοῖς εὶρη- +καταληπτὴ] κατείληπται Β. 5. ἀπόρρητος Β. ἄρρητος Ed. 10. μου +om. B. 12. που assumptum ex B mg. D. 17. τοσοῦτον χρόνον B. +τοσούτῳ χρόνῳ Ed. 29. σημαίνων + ὢν Β. + + +μένοις, ἔχον δέ τι βραχὺ τὸ ἐξηλλαγμένοv. εἰ γὰρ ἔδει +νοεῖσθαι προστακτικῶς, πῶς οὐκ εἶναι φήσομεν ἀναγκαῖον +c κατὰ τόδε τὸ σχῆμα τυχὸν τὸ σύμπαν εἰπεῖν Ἐρευνᾶτε τὰς +γραφὰς ὅτι ἐν αὐταῖς δοκεῖτε ὑμεῖς ζωὴν αἰώνιον ἔχειν καὶ αὖταί +εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περὶ ἐμοῦ· ἐρευνήσαντες δὲ ἔλθετε πρὸς +μέ· ἀλλ’ ὡς μὴ ἐθέλοντας ἐλθεῖν, καίτοι διὰ τῆς ἐρεύνης ἐπὶ +τοῦτο χειραγωγουμένους καταιτιᾶται λέγων καὶ οὐ θέλετε +ἐλθεῖν πρὸς μέ.

+

Ἀναγνωσόμεθα τοίνυν ἐπὶ τὸ χρησιμώτερον βλέποντες, +καὶ τὸ τοῖς προαποδοθεῖσιν ἀκολουθοῦν, οὐ πάντως προστακτικῶς, +τακτικῶς, ἀλλ’ ὡς ἐν συνέσει μᾶλλον καὶ ὑποστιγμῇ. ἔσται +d δὲ πάλιν τοῦ προκειμένου τοιοῦτος ὁ νοῦς. ἐπειδὴ γὰρ +ἐθεάσατο αὐτοὺς τρέχοντας ἐπὶ τὰ Μωυσέως ἀεὶ συγγράμματα, +καὶ συλλέγοντας ἐκεῖθεν ἀπαιδεύτως τὰς τῶν ἀντιλογιῶν +ἀφορμὰς, ζητοῦντας δὲ ἕτερον οὐδὲν, ἢ καὶ δεχομένους, +ὅπερ ἂν αὐτοῖς τὸ χρῆναι πιστεύειν περιποιῇ· διὰ τοῦτο +πάλιν ἀναγκαίως ἄχρηστον αὐτοῖς καὶ ἀνόνητον τὸν τῆς ἐπὶ +τούτοις ἐρεύνης ἀποφαίνει πόνον, καὶ ὡς ἐπὶ μεγάλῳ τε καὶ +ἐπωφελεστάτῳ πράγματι μεμελετήκασιν οὐ κατὰ λόγον +e κεχρῆσθαι τὸν πρέποντα διελέγχει σαφῶς. τί γὰρ εἶπε μοι +τὸ χρήσιμον, ὅτι τὰς μὲν θείας, φησὶν, ἐρευνᾶτε γραφὰς, +οἰόμενοι δι’ αὐτῶν εἰς αἰώνιον ἀναβήσεσθαι ζωήν· ἐπὰν δὲ +ταύτας ἐμοὶ μαρτυρούσας εὑρίσκητε, καὶ ζωὴν ὀνομαζούσας +ἐμὲ τὴν αἰώνιον, οὐ θέλετε ἐλθεῖν πρὸς μὲ ἵνα ζωὴν ἔχητε; +οὐκοῦν ὅθεν ἐδεῖ σώζεσθαι, φησὶν, ἐκεῖθεν τὰ μέγιστα τὰς +ἑαυτῶν ζημιοῦντες οὐ νοεῖτε ψυχὰς, πρὸς μὲν μόνον τὸ ἀντι- +λέγειν ἐκ μωυσαϊκῶν ἀκονώμενοι λόγων, τὰ δὲ ἐφ’ οἷς ἦν +261 Α. a ὑμᾶς τὴν αἰώνιον ἀποκερδαίνειν ζωὴν, οὐδ’ ὅσον εἰς νοῦν τὸν +ἑαυτῶν εἰσοικίζοντες.

+1. ἔχον] ἕξων Β. 4. ὑμεῖς assuinptum ex Β. 10. καὶ τὸ] καίτοι Β. +11. ἐν assumptum ex B.D. Statim συνέσει B.D. Ed. συναινέσει D mg. et v. 1. +in Ed. mg. 13. ἐθεᾶτο Β. invitis Catt. Assiunpta αὐτοὺς ex B.a., ἀεὶ ex B, +15. οὐδὲν ἕτερον inverso ordine B. 17. ἀναγκαίως ἄχρηστον αὐτοῖς] αὐτοῖς +ἄχρηστον ἀναγκαίων αὐτοῖς (sic) Β. Abbreviant Catt. 18. ἐπὶ assumptum +ex Β. 27. ἀκονούμενοι Β. + + +

Ὅτι δὲ πολὺς ἔν τε τῷ νόμῳ καὶ τοῖς ἁγίοις προφήταις ὁ +λόγος περὶ τῆς κατὰ φύσιν ζωῆς, τουτέστι τοῦ Μονογενοῦς, +πᾶσιν οἴμαι τοῖς φιλομαθέσιν ὑπάρχειν καταφανές.

+

Δόεαν παρὰ ἀνθρώπου οὐ λαμβάνω, ἀλλ’ ἔΓνωκα ὑμᾶς ὅτι 41 42 + τἠν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ οὐκ ἕλετε ἐν ἑαυτοῖς.

+

Αἰσθάνεται πάλιν, μᾶλλον δὲ ὁρᾷ θεοπρεπῶς, τὸ δυσπειθὲς +καὶ δυσήνιον τῶν Φαρισαίων καταδακνόμενον στῖφος, b +καὶ οὐ πάντως ἐφ’ οἷς ᾐτιᾶτο τὰς θείας ὡς οὐ δεόντως ἐρευνῶντας +γραφὰς, ἀλλ’ ἐπὶ τῷ μᾶλλον εἰπεῖν “Οὐ θέλετε Supra ver. 40. + ἐλθεῖν πρὸς μέ. ἃ γὰρ αὐτοὶ νοσοῦσιν εὐκόλως, ταῦτα +δύνασθαι κρατεῖν καὶ ἐπὶ τοῦ Σωτῆρος πιστεύουσιv. ᾤοντο +γὰρ δὴ κατὰ τὸ εἰκὸς, ἐκ πολλῆς καὶ τοῦτο παθόντες ἀινοίας +φιλαρχεῖν ἤδη κατ’ αὐτῶν τὸν κύριον, καὶ τὰς παρὰ πάντων +τίμας ἑαυτῷ πραγματεύεσθαι θέλειν, διὰ τοῦ καλεῖν εἰς + μαθητείαν αὐτούς. τοιαύτην τινὰ τὴν ὑπόνοιαν λαβόντες εἰς c +νοῦν, ἐκπεσεῖσθαι μὲν ὅσον οὐδέπω τῆς κατὰ τοῦ ἔθνους +ἐξουσίας προσεδόκων αὐτοί· διεπρίοντο δὲ οὐ μικρῶς τὸν +κληρονόμον ὁρῶντες ἀπαιτεῖν ἐθέλοντα τὸν τοῦ ἀμπελῶνος +καρπόv. διὸ δὴ πάλιν, ὅσον ἧκεν εἰς ὀργὴν καὶ τοὺς ἐπὶ + τοῖς εἰρημένοις φθόνους, μονονουχὶ λέγουσι τὸ ἐν ταῖς εὐαγγελικαῖς +παραβολαῖς Δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτὸν καὶ σχῶ- S.Matth xxi. 38. +“μεν τὴν κλ,ηρον,ομίαν αὐτοῦ.’’ ἀναιρῶν τοιγαροῦν τὴν ἐξ +εἰκαιότητός ἐν αὐτοῖς κατεσπαρμένην ὑπόνοιαν, καὶ τὰ ἐκ d +φθονοῦ καὶ βασκανίας προαπορριζῶν βλαστήματα, γυμνῇ + λλέγει τῇ φωνῇ Δόξαν παρὰ ἀνθρώπου οὐ λαμβάνω. οὐ γὰρ +καλῶ, φησὶν, εἰς μαθητείαν τὴν παρ’ ἐμοὶ τοὺς ἀκροωμένους, +ἦ τὰς παρ’ ὑμῶν ἢ τὰς παρ’ ἑτέρων τιμὰς, καθάπερ +ὑμεῖς, θηρώμενος, οὐδὲ τοῦτον τῆς διδασκαλίας ἀντικομισαίμην +ἂν τὸν μισθὸν, πληρεστάτην ἔχων τὴν δόξαν ἐξ +1. τε pro δὲ Β. 12, παθόντας D. 16, κατὰ om. Β. 18, ἐeέλοντος Β. +19. ὀργὴν] ὀρινὴν Β. 20. ἐν ταῖς παραβόλοις ταῖς εὐαγγελικαῖς Β. +22.αὐτου et ante et post Εs. 660 b a Tisch (??) τὴν κληρονομίαν exhibet Β. cf. ἑαυτοῖς τὴν κληρονομίαν in +Es 660 b. a Tisch cit 23, ὑπόνοιαν] + ἀυτῶν B. 26 Et ἐμ et +ἐμοῦ exhibet D. “al. ἐμοῦ Ed. mg. 28. ἀντεκομισάμην Β. + + +e ἐμαυτοῦ, καὶ οὐχ ὑστερίζουσαν τῆς παρ’ ὑμῶν, ἀλλ’ εἴρηκα +μὴ θέλειν ὑμᾶς ἔρχεσθαι πρὸς μὲ διὰ τὸ γνῶναι σαφῶς Ὅτι +τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ οὐκ ὦτε ἐν ἑόιυτοῖς. ἔρημοι γὰρ ὄντες +τῆς εἰς Θεὸν ἀγάπης, φησὶ, πῶς ἂν ἐφίκοισθε πρὸς μὲ τὸν +ἐκ Θεοῦ πεφηνότα Θεὸν Μονογενῆ;

+43

Ἐγὼ ἐλήλυθα ἐν τῷ ονόματι τοῦ Πατρός μου, κω οὐ λαμβάνετέ +με· ἐὰν ἄλλος ἔλθῃ ἐν τῷ ὀνόματι τῷ ἰδίῳ, ἐκεῖνον +ληψεσθε.

+

Ἵνα μὴ δοκοῖεν οἱ Φαρισαῖοι διαλοιδορεῖσθαι μάτην +262 Α. a Supra ver. 42. αὐτοῖς τὸν κύριον, διὰ τοῦ λέγειν Οὐκ ἔχετε τὴν ἀγάπην +τοῦ Θεοῦ ἐν ἑαυτοῖς, πρᾶγμα δεικνὺς ἀληθὲς τὸ εἰρημένον, +παρατίθησιν εὐθὺς τοῖς ἀνωτέρω καὶ τοῦτο· ὅτι γὰρ, φησὶν, +οὐ διαψεύδομαι τῆς πρὸς τὸ θεῖον ἀγάπης ἐρήμους ὑμᾶς +ὑπάρχειν εἰπὼν, δι’ ἑνὸς ὑμῖν παραστήσω πράγματος. ἐγὼ +μὲν γὰρ ἦλθον ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός μου· πάντα γὰρ εἰς +δόξαν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἐπείγεσθαι πράττειν ὑμᾶς +ἀναπείθω· ἀλλὰ ταῖς ἀπειθείαις ἀπετινάξασθε μὲν τὸν +b ἄνωθεν ἥκοντα καὶ θεόθεν ὁρμώμενον· λήψεσθε δὲ πάντως· +οἶδα γὰρ ὡς Θεὸς τὰ ἐσόμενα· τὸν ψευδώνυμον, οὐ τῷ +Θεῷ καὶ τῷ Πατρὶ τὴν δόξαν ἀνατιθέντα, καὶ τὴν παρ’ ὑμῶν +ἀπαιτοῦντα πίστιν, ἀλλ’ ὀνόματι τῶ ἰδιῳ πραγματευόμενον· +ἐντεῦθεν, οἶμαι, συνεὶς καὶ ὁ μακάριος Παῦλος ἀληθές τι +2 These. ii. 10—12. φησὶ περί τε τῶν Ἰουδαίων καὶ τοῦ τῆς ἀνομίας υἱοῦ Ἀνθ’ +“ ᾧν τὴν ἀγάπην τῆς ἁληθείας οὐκ ἐδέξαντο εἰς τὸ σωθῆναι +“ αὐτοὺς, διὰ τοῦτο πέμπει αὐτοῖς ὁ Θεὸς ἐνέργειαν πλάνης +c “εἰς τὸ πιστεῦσαι αὐτοὺς τῷ ψεύδει, ἵνα κριθῶσιν +οἱ μὴ πιστεύσαντες τῆ ἀληθείᾳ, ἁλλ’ εὐδοκήσαντες τῆ +ἀδικίᾳ.’’ ἀπόδειξις τοίνυν τοῦ μὴ λόγοις εἰκαίοις βεβλῆ- +1. οὐχ ὑστερίζουσαν edidi approbante Heyse. οὐχ ὑστερίζουσιν Β. ὑστεριζούσης +Ed. 4. ἀφίκοισθε Β. Migne. 9. μάτην B.D. μᾶλλον Ed. 11. τοῦ Θεοῦ +ἐν ἑαυτοῖς hoc ordine Β. 1 2. παρατίθησιν Β. περιτίθησιν Ed. 13. πρὸς τὸ +θεῖον habet Cord. πρὸς Θεὸν a.b. 15. ἦλθον γὰρ Β. invitis Catt. 17. μὲν +habet Cord. μὲν ἐμὲ a. ἐμὲ μὲν b. 24. τοῦ Θεοῦ pro τῆς ἀληθείας Β. invito +Cord. 25. πέμπει Β. πέμψει a. ut vid. Cord. Ed. 26. κριθῶμεν Β. + + +σθαι τοὺς Φαρισαίους παρὰ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ τὸ +εἰρημένον ἐστὶ, πράγματος ἐσομένου κατ’ οἰκεῖον καιρὸν προ- +φητείαν εἰσφέρον.

+

Πῶς δύνασθε πιστεύειν, δόξαν παρά ἀνθρώπων λαμβάνοντες, 44 + τὴν δὲ δόεαv ὦι παρὰ τοΰ μόνου Θεοῦ οὐ ζητειτε;

d +

Φιλαρχοῦντας ἤδη καὶ τὰς ἐξ ἀνθρώπων τιμὰς ποιουμένους +περὶ πολλοῦ τοὺς Φαρισαίους ἐλέγχει, λεληθότως +ὑπαινιττόμενος ὅτιπερ σφόδρα ποιοῦσι κακῶς, τὰ νοσήματα +τῆς οἰκείας ψυχῆς περιτιθέντες ἀβούλως τῷ κατὰ μηδένα + τρόπον νοσεῖν εἰδότι Θεῷ. εἶτα τῆς φιλοδοξίας ἀπρὶξ ἐχομένους, +δι’ αὐτὴν τὰ κάλλιστα ζημιοῦσθαί φησι, τὴν πίστιν +δὴ λέγων τὴν εἰς αὐτόν· ὅπερ δὴ καὶ ὁ Παῦλος ἡμῖν ὁρᾶται +εἰπὼν σαφῶς “ Εἱ γὰρ ἔτι, φησὶν, ἀνθρώποις ἤρεσκον, Gal. i.10 +“Χριστοῦ δοῦλος οὐκ ἂν ἤμην.’ πέφυκε τοίνυν ὥσπερ εξ e + ἀνάγκης συμβαίνειν τοῖς τὰς ἐξ ἀνθρώπων θηρωμένοις τιμὰς, +τὸ τῆς ἄνωθεν ἀποπίπτειν δόξης καὶ παρὰ Θεοῦ τοῦ μόνου, +καθά φησιν ὁ Σωτῆρ’. μόνον δὲ πάλιν φησὶ τὸν Θεὸν τοῖς +τῶν ἐθνῶν ἀντιδιαστέλλων, καὶ οὐκ ἔξω τιθεὶς ἑαυτὸν τῆς +τοῦ μόνου τιμῆς. ἀναβαίνει γὰρ, καθάπερ ἤδη πολλάκις εἰρήκαμεν, Supra 40 d, 229 b, 238 e, 230 a. + εἰς μίαν θεότητος φύσιν τε καὶ δόξαν τῆς ἁγίας τε +καὶ ὁμοουσίου τριάδος τὸ πλήρωμα.

+a 263 A. +

Μὴ δοκεῖτε δυ’ ἐΓὼ κατηγορήσω ὑμῶν πρὸς τὸ Πατέρα· εστίν 45 +ὁ κατηγορῶν ὑμῶ μωυσῆς, εἰς δι’ ὅν ὑμεῖς ἠλπίκατε.

+

Φιλοδόξως μᾶλλον ἤπερ εὐσεβῶς διαζῆν ἐπείγεσθαι τοὺς + Φαρισαίους εἰπὼν, διά τε τοῦτο πρὸς ἄμετρον ἀπείθειαν +ἀποκλῖναι διδάξας, καὶ ἐξ αὐτοῦ φησι κατηγορηθήσεσθαι +Μωυσέως, ἐφ’ ᾧπερ ἦν ἔθος αὐτοῖς καὶ λίαν εὐτόνως ἀπο- +σεμνύνεσθαι. καὶ γοῦν λέγοντός ποτε τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ b +1. χριστοῦ assumptum ex Β. 4. παρὰ ἀνθρώπων Β. παρ’ ἀλλήλων Ed. +8. τῆς οἰκείας ψυχῆς τὰ νοσήματα inverso ordine Β. 1 2. ἑαυτῶν pro εἰς αὐτόν Β. +δὴ—εἰπὼν] ἡμῖν καὶ ὁ Παῦλος διειπὼν ὁρᾶται Β. 17. τὸν Θεόν φησι inverso +ordine Β. + + +Infra ix. 27. πρὸς αὐτοὺς περὶ Χριστοῦ “Μὴ καὶ ὑμεῖς θέλετε +“αὐτοῦ γενέσθαι;" διαρρήδην εὐθὺς ἀνακεκραγότες +Ib. 28. Σὺ μαθητὴς εἶ ἐκείνου, ἡμεῖς δὲ τοῦ Μωυσέως ἐσμὲν +“ μαθηταί.” κατηγορήσει τοίνυν, φησὶ, καὶ αὐτὸς ὑμῶν ὁ +Μωυσῆς, ἐφ’ ᾧ πᾶσαν ἔθεσθε τὴν ἐλπίδα, καὶ τῆς ἐνούσης +ὑμῖν ἀπονοίας καταβοήσει παρὰ Θεῷ μετὰ τῶν ἄλλων καταφρονούμενος. +καὶ οὐ δήπου νομιοῦμεν ἀνεγκλήτους εἶναι +παρὰ Χριστῷ τοὺς ἀπειθοῦντας αὐτῷ, διὰ τὸ φάναι πρὸς +c Ἰουδαίους Μῆ δοκεῖτε ὅτς ἐγὼ κατηγορήσω ὑμῶν πρὸς τὸν Πατέρα. +τί γὰρ δὴ καὶ ἐροῦμεν, ὅταν ἀκούσωμεν αὐτοῦ λέγοντος +S.Matth. x. 32, 33. “Πᾶς οὖν ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἐμπροσθὲν τῶν ἀνθρώ- +πων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν του Πατ ρος +μου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς· ὅστις δ’ ἂν ἀρνήσηταί με ἔμ- +πρόσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι κἀγὼ αὐτὸν ἔμπροσθεν +τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς;’’ ἆρ’ οὐκ εὐλόγως 1 +d ὑπονοήσομεν κατηγορηθήσεσθαί ποτε παρὰ τῷ Θεῷ καὶ +Πατρὶ διὰ τῆς ἀρνήσεως, τοὺς οἷσπερ ἂν τοῦτο συμβαίνῃ +διὰ Χριστοῦ; ἀλλ’ ὑπάρχειν οἶμαι τοῦτο παντί τῳ σαφές. +οὐκοῦν οὐκ ἐλεύθεροι τοῦ κατηγορεῖσθαι πάντως εἰσὶν Ἰουδαῖοι, +διὰ μακρᾶς ἀπειθείας ἀρνησάμενοι τὸν Χριστὸν, ἀλλ’ +εὐφυέστατα πάλιν ὁ πρὸς αὐτοὺς ἔχει λόγος. ἐπειδὴ γὰρ +τὰς παρ’ αὐτοῦ νουθεσίας ἀποσειόμενοι, καὶ ἐν τῷ μηδενὶ +κατατάττοντες λόγῳ τὴν θείαν τε καὶ οὐράνιον διδασκαλίαν +αὐτοῦ, ἐπὶ τὸ χρῆναι φυλάττειν ἀεὶ τὰ Μωυσέως βαδίζουσιν, +Infra ix. 29. e ὡς καὶ γυμνότερον ἤδη βοῶντας ὁρᾶσθαι Ἡμεῖς οἴδαμεν +“ ὅτι Μωυσεῖ λελάληκεν ὁ Θεὸς, τοῦτον δὲ οὐκ οἴδαμεν +“πόθεν ἐστίν·’’ ἀναγκαίως δὴ σφόδρα καὶ εἰς αὐτὸν +ἐλέγχει τὸν ἐφ’ ᾧ μεγαλαυχῶσι Μωυσέα, καὶ +δεηθήσεσθαι μὲν μηδαμῶς ἑτέρου κατηγοροῦντός φησιν, +ἐξαρκέσειν δὲ μόνον αὐτοῖς καὶ τὸν δι’ ἐκείνου νόμον, δι’ +ὧν ἀπειθοῦσιν αὐτῷ πρὸς τὸ χρῆναι λοιπὸν εὐλόγως κατη- +10. ἀκούσωμεν Β. ἀκούωμεν Ed. Statim αὐτοῦ assumptum ex Β. 13. τοῖς +assumptum ex Β. 15. τοῖς assumptum ex B. 22. τοῖς po τὰς D. +39. μὲν] δὲ Β. Statim μηδαμῶς Β. οὐδαμῶς Ed. + + +γορεῖσθαι πεσοῦσι, κἂν ἡ τοῦ κρίνοντος ἀργήσῃ φωνὴ, του· +τέστι Χριστοῦ.

+a 264 Α. +

Eἰ τὰρ ἐnωτεύετε Mωυσεῖ, ἐmοτεύετε ἄν ἐμοί περί τὰρ +ἐμοῦ ἐκεῖνος ἔγραψεν.

+

Ὑπὸ τοῦ πανσόφου Μωυσέως κατηγορηθήσεσθαι τοὺς +Ἰουδαίους εἰπὼν, καὶ τὴν ἐπὶ ταῖς εἰς αὐτὸν ἀπειθείαις ὑπο- +μεῖναι γραφὴν, ἐπιφέρει καὶ ταῦτα χρησίμως τὸ μὴ μάτην +αὐτοῖς ἐπισκῆψαι διδάσκων, ἢ καὶ ὡς ἄλλως τὴν ἐπὶ τῷ +λοιδορεῖσθαι φιλεῖν ὑπόληψιν παραιτούμενος· πρᾶγμα γὰρ + λέγων οὐ διεψευσμένον ὁρᾶται· Ἔστω τοίνυν, φησὶ, τοὺς b +ἐμοὺς ὅτι παρακρούεσθε λόγους, καρτερήσω καὶ ἀπειθούμε- +νος· καταδέξασθε Μωυσέα τὸν ἑαυτῶν· δότε τῷ παρ’ ὑμῶν +θαυμαζομένῳ τὴν πίστιν, καὶ γνώσεσθε πάντως, ὃν οὐκ +εἰδότες ἀτιμάζετε· ἀναρρήξατε τοὺς τύπους ὠδίνοντας τὴν + ἀλήθειαv. ἐγὼ γὰρ ἐν τοῖς ἐκείνου σκιαγραφοῦμαι βιβλίοις. +οὐκοῦν καὶ αὐτὸς ὑμῶν κατηγορήσει, φησὶν, ὁ Μωυσῆς, ὅταν +ἀπειθοῦντας ἴδη τοῖς περὶ ἐμοῦ συγγράμμασιν.

c +

Ἔδει μὲν οὖν ἴσως ἡμᾶς καὶ τὸν ἐν τοῖς προκειμένοις +διερμηνεύσαντας νοῦν, ἰέναι πάλιν ἐπὶ τὰ ἐφεξῆς, ἐπιτρέψαντας + τοῖς ὄντως φιλομαθέσιν ἀναζητεῖν τὰς ἐπὶ Χριστῷ +διὰ Μωυσέως εἰκόνας. πλήρη μὲν γὰρ τῶν εἰρημένων τὰ +ἐκείνου συγγράμματα, καὶ πολὺς ὁ λόγος ὁ παρ’ αὐτῷ· +δυσχερείας δ' οὖν ὅμως τῆς εἰς τὸ συνιέναι μεστὸς, λεπτῶν +δὲ σφόδρα καὶ κεκρυμμένων θεωρημάτων ἀνάπλεως. ἵνα δὲ + μὴ δοκῶμεν ὄκνῳ μὲν τὸ κρατεῖν ἐπιτρέψαι, ἱδρῶτα δὲ οὕτω d +τὸν ἀξιάγαστον οὐκ εὐλόγως ἀναδύεσθαι, περιτιθέντες ἁπλῶς +τοῖς μωυσαϊκοῖς συγγράμμασι τὴν δυσχέρειαν, ἑαυτοὺς καὶ +πρὸς τοῦτο καθήσομεν, τὸ γεγραμμένον εἰδότες “Κύριος Ps. ixvii. 12. +δια +1. τουτέστι] + τοῦ Β. 8. ὡς assumptum ex Β. g. λοιδορcισθαι Β. +11. καὶ om. Β. 13. πάντως Β. πάντες Ed. 14. ὠδίνοντες D. +15. σκιαγραφοῦμαι B. σκιαγραφούμενος Ed. 18. οὖν om. B. 19. διερμηνεύσαντες +D. ἐπιγρύψαντας D. 21. τοῖς εἰρημένοις Β. Statim τὰ ἐκείνου +om. Β. 22. πόρ’ αὐτῷ D. περὶ αὐτῶν D mg. et V. 1. in Ed. mg. παρ’ αὐτῶν Ed. +25. τὸ B.D. τῶ Ed. + + +“ δώσει ῥῆμα τοῖς εὐαγγελιζομένοις δυνάμει πολλᾒ·’’ μακροῦ +δὲ ὄντος τοῦ περὶ τούτων λόγου, καθάπερ εἰρήκαμεν, καὶ διὰ +πολλῶν σχημάτων τοῦ πανσόφου Μωυσέως τὸ ἐπὶ Χροστῷ +προανατυποῦντος μυστήριον, ῥίον, οὐκ ἀμέτρητόν τινα τοῖς ἐντευξομένοις +e ἐπισωρεύειν ὄχλον οἰησόμεθα δεῖν, ἀλλ’ ἓν ἑλόντες +ἐκ πάντων, σαφῆ τὴν ἀπόδειξιν ποιεῖσθαι σπουδάσομεν, ὅτι +τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἀληθὴς ἦν ὁ λόγος, ὃν ἐποιεῖτο πρὸς +Ἰουδαίους εἰπών Εἰ ἐπιστεύετε Μωυσεῖ ἐπιστεύετε ἆν ἐμοὶ, +περι γαρ ἐμοῦ ἐκεῖνος ἔγριιψεν.

+4. προανατυποῦντος Β. προαναμέλποντες Ed. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Γ. a 265 A. +

ὅτι τοῦ Σωτῆρος τὴν ἄφιξιν ἐσήμαινεν ὁ Μωυσῆς.

+

Ἐκ τοῦ Δευτερονομίου περὶ χριστοῦ.

+

“ ΠΡΟΦΗΤΗΝ ὑμῖν ἐκ τῶν ἀδελφῶν σου ὡς ἐμὲ ἀνα- Deut. xviii. 15—19. + “ στησει σοι κύριος ὁ Θεός σου, αὐτοῦ ἀκούσεσθε. κατὰ +“ πάντα ὅσα ᾐτήσω παρὰ τοῦ κυρίου τοῦ Θεοῦ σου ἐν +“ Χωρὴβ τῇ ἡμέρᾳ τῆς ἐκκλησίας λέγοντες Οὐ προσθήσομεν +“ ἀκοῦσαι τῆς φωνῆς Κυρίου τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, καὶ τὸ πῦρ τὸ b +“ μέγα τοῦτο οὐκ ὀψόμεθα ἔτι, οὐδὲ μὴ ἀποθάνωμεν· καὶ + “ εἶπε κύριος πρὸς με Ὀρθῶς πάντα ὅσα ἐλάλησαν· προ- +“ φήτην ἀναστήσω αὐτοῖς ἐκ τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν ὥσπερ +“ σὲ, καὶ δώσω τὸ ῥῆμά μου ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ, καὶ +“λαλήσει αὐτοῖς καθότι ἂν ἐντείλωμαι αὐτῷ· καὶ ἄνθρωπος +ὃς ἂν μὴ ἀκούση ὅσα ἂν λαλήσῃ ὁ προφήτης ἐπὶ τῷ + “ὀνόματί μου, ἐγὼ ἐκδικήσω ἐξ αὐτοῦ.’’ ἐπανάληψίν τινα +καὶ ἀνακεφαλαίωσιν τῶν Μωυσαϊκῶν βιβλίων τὸ +νόμιον ἔχει· διὸ δὴ τύπον ἐξ αὐτοῦ καὶ εἰκόνα τὴν ἐκ c +νομικῆς ἱερουργίας οὐκ ἔνεστιν ἑλόντας εἰπεῖv. ὅμως ἐπείπερ +ἀσυνετεῖν οὐκ εἰθίσμεθα πάντα νοοῦντες ὀρθῶς διὰ Χριστὸν, + τοῖς ἐντευξομένοις ἐροῦμεν, καὶ τὸν ἐν τοῖς προκειμένοις +ἀναμοχλεύοντες νοῦν Ἴδου δὴ πάλιν ἀκατακαλύπτως ἡμῖν τὸ +ἐπὶ Χριστῷ λαλεῖται μυστήριον, ἐξ ὁμοιότητος τῆς κατὰ +Μωυσέα διὰ λεπτοτάτης θεωρίας ἐντέχνως μεταπλαττόμενον. +2. τὴν assumptum ex Β. 4. φησὶν pro ὑμὶν Β. 6. τοῦ prius +assumptum ex Β. 8. τὴν φωνὴν Β. 10. ἐλάλησαν Β. ἐλάλησας Ed. +(19. al.) 19. πάντα Β. πάντες Ed. + + +Deut. xviii. 15. d “Προφήτην γὰρ ὑμῖν ἀναστήσει, φησὶ, Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν +“ ἐκ τῶν ἀδελφῶν σου ὡς ἐμὲ· διερμηνεύων ’δε αὐτὸς, καὶ +μάλα γοργῶς, ὁποίαν ἡμῖν εἰσφέρει τὴν ἐξ εἰκονισμοῦ τοῦ +Ib. 16. κατ’ αὐτὸν θεωρίαν τὸ διηγγελμένον, ἐπιφέρει σαφῶς “Κατὰ +“ πάντα ὅσα ᾐτήσω παρὰ κυρίου τοῦ Θεοῦ σου ἐν τῷ ὄρει +“ Σινᾷ τῇ ἡμέρᾳ τῆς ἐκκλησίας λέγοντες Οὐ προσθήσομεν +“ἀκοῦσαι τῆς φωνῆς Κυρίου τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, καὶ τὸ πῦρ τὸ +“ μέγα τοῦτο οὐκ ὀψόμεθα ἔτι, καὶ οὐ μὴ ἀποθάνωμεν. +ἑαυτὸν μὲν γὰρ τὸ τηνικάδε μεσίτην εἰρῆσθαι διισχυρίζεται, +e τοῖς ὑπὲρ τὴν φύσιν προσβαλεῖν ἀτονούσης ἔτι τῆς Ἰουδαίων +Συναγωγῆς, καὶ τὰ ὑπὲρ δύναμιν διὰ τοῦτο σωφρόνως παραιτουμένης. +τοῦτο δὲ ἦν θεοπτία δηλονότι, ταῖς οὐκ ἐξ ἔθους +φαντασίαις τὴν ὄψιν ξενίζουσα, καὶ σαλπίγγων ὑπερφυῆ καὶ +ἀφόρητα τοῖς ἀκροωμένοις ἀπηχήματα.

+

Οὐκοῦν ἀσθενείας μὲν τοῖς τὸ τηνικάδε φάρμακα ἡ Μωυσέως +ἀνεδείκνυτο μεσιτεία, διακονοῦντος τῆ συναγωγῇ τὰ +θεόθεν τεθεσπισμένα. μεταλήψῃ δὲ πάλιν τὸν τύπον ἐπὶ τὴν +266 Α. a ἀλήθειαν, καὶ τὸν μεσίτην Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων διὰ τούτων +ἐννοήσεις χριστὸν, διακονοῦντα τοῖς εὐμαθεστέροις διὰ φωνῆς +ἀνθρωπίνης, ὅτε δι’ ἡμᾶς ἐκ γυναικὸς ἐγεννήθη, τὴν τοῦ +Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἀπόρρητον θέλησιν, γνωριζομένην αὐτῷ δὴ +καὶ μόνῳ, καθὸ καὶ Υἱὸς ἐξ αὐτοῦ καὶ σοφία νοεῖται πάντα +1 Cor. ii. 10. εἰδὼς καὶ τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ.” ἐπειδὴ γὰρ τοῖς τοῦ +σώματος ὀφθαλμοῖς οὐκ ἦν ἀκράτῳ καὶ γυμνῇ προσβαλεῖν +τῇ θείᾳ τε καὶ ἀρρήτῳ δόξη τῆς τὰ πάντα ὑπερκειμένης +Exod. xxxiii. 20. b οὐσίας· “ Οὐδεὶς γὰρ ὄψεται τὸ πρόσωπόν μου, φησὶ, καὶ +“ ζήσεται·’’ ἀναγκαίως ὁ Μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος ταῖς +ἡμετέραις ἀσθενείαις συνεσχηματίζετο, τὸ ἀνθρώπινον δὴ +τοῦτο κατὰ τὸν ἄρρητον τῆς οἰκονομίας λόγον ἠμφιεσμένος +σῶμα, καὶ τὴν ἄνωθεν ἡμῖν, τουτέστι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, +Infra xv. 15. +φανερὰν ἐποιεῖτο βουλὴν, λέγων “Πάντα ὅσα ἤκουσα +1. ἀναστήσει ὑμῖν Β. ὑμῶν Β. ἡμῶν Ed. 3. ἡμίν assumptum ex Β. +4. σαφῶς Β. σοφῶς Ed. 15. μὲν assumptum ex Β. 28. δὴ] δηα +[quasi διὰ] Β. 31. ἐποιεῖτο Β. ἐποιεῖ Ed. + + +“τοῦ Πατρὸς, ταῦτα ἀναγγελῶ ὑμῖν·”. καὶ πάλιν “Ὅτι Infra xii. 49. +“'ἐγὼ ἐξ ἐμαυτοῦ οὐκ ἐλάλησα, ἁλλ’ ὁ πέμψας με Πατὴρ +“ αὐτός μοι ἐντολὴν δέδωκε τί εἴπω καὶ τί λαλήσω.’’ οὐκουν +κατὰ μὲν τὴν τῆς μεσιτείας εἰκόνα, τύπος ἂν νοοῖτο c + Χριστοῦ καὶ πάλαι Μωυσῆς, τὰ θεόθεν διωρισμένα τοῖς +υἱοῖς Ἰσραὴλ εὖ δὴ καὶ μάλα διακονοῦ μένος· ἀλλ’ ἡ μὲν +Μωυσέως μεσιτεία διακονικὴ, ἐλευθέρα δὲ ἡ διὰ Χριστοῦ καὶ +μυστικωτέρα) φυσικῶς τῶν μεσιτευομένων ἐπιθιγγάνοντος, +καὶ πρὸς ἄμφω διήκοντος, τήν τε μεσιτευομένην ἀνθρωπότητά + φημι, καὶ Πατέρα Θεόν.

+

Ἠν μὲν γὰρ φύσει Θεὸς ὡς ἐκ Θεοῦ Μονογενὴς, οἱονεὶ +τῆς τοῦ γεννήσαντος οὐ κεχωρισμένος οὐσίας, καὶ αὐτῇ +προσπεφυκὼς, καθὸ νοεῖται καὶ ἐξ αὐτῆς· ἦν δὲ καὶ ἄνθρωπος, d +καθὸ γέγονε σὰρξ ἑαυτὸν ἡμῖν ἐξομοιῶν, ἵνα δι’ αὐτοῦ + συνάπτηται Θεῷ τὸ πολὺ κατὰ φύσιν διηρημένοv. ὅταν οὖν +λέγη Μωυσῆς “ἀναστήσει κύριος ὑμῖν προφήτην ὡς +νοήσεις οὐχ ἑτέρως, ἢ ὅνπερ τρόπον ἀρτίως εἰρήκαμεν· ἐπεὶ +καὶ αὐτὸς τὸν ἐπὶ τούτῳ λόγον ἐπισφραγίζει λέγων ὁ Θεός +Ορθῶς πάντα ὅσα ἐλάλησαν, προφήτην αὐτοῖς ἀναστήσω Deut. xviii. 17, 18. + “ὥσπερ σὲ, καὶ θήσω τὰ ῥήματά μου ἐπ’ αὐτῷ, καὶ λαλήσει +“αὐτοῖς κατὰ πάντα ὅσα ἂν ἐντείλωμαι αὐτῷ.’’ “φέρει γὰρ e Heb. i. 3. +“τὰ πάντα τῷ ῥήματι τῆς δυνάμεως’’ ὁ Υἱὸς, ὡς ὁ Παῦλός +φησι, καὶ τὰς τοῦ Πατρὸς ἡμῖν ἀναγγέλλει φωνὰς, ἅτε δὴ +παρ’ αὐτοῦ μεσίτης κεχειροτονημένος, μένος, κατὰ τὸ ἐν ψαλμοῖς + ᾀδόμενον, ὡς ἐξ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ “Ἐγὼ δὲ κατεστάθην Ps. ii. 6,7. +“βασιλεὺς ὑπ’ αὐτοῦ ἐπὶ Σιῶν ὄρος τὸ ἅγιον αὐτοῦ, διαγ- +“γέλλων τὸ πρόσταγμα κυρίου.“

+

Εἰ ’δε τῳ δοκεῖ καὶ ἐξ ἑτέρων ἐννοιῶν ἐπὶ τὸν τῆς ὁμοιότητος +ἀναβιβάζεσθαι τρόπον, ἐκλήψεται μὲν νομοθέτην τό a 267 A. + Ὡς ἐμὲ, καὶ παροίσει πρὸς ἀπόδειξιν τό “Ἐῤῥέθη τοῖς S.Matth. v. 27, 28. +1. ἀναγγελῶ Β. ἀνατέλλω Ed. cf. supra 167 a. 4. τὴν om. Migne. +5. πόλοι] πάλιν Β. 8. ἐπιθιγγάνοντος] σχ° ἁπτομένου D mg. 10. φημι +assumptum ex Β. 16. ὑμὶν] + τὸν Ed. invito Β. 21. αὐτοῖς B.D. +αὐτῷ Ed. ἐντέλλωμαι Β. 23. ἀναγγελεῖ ἡμῖν Β. 20. ὑπ’ αὐτοῦ] ἐπ’ +αὐτοὺς Β. + + +"ἀρχαίοις Οὐ μοιχεἰήτεἰς· ἐγὠ δὲ λέγω ὑμῖν” Οὐκ ἐπιθυμήσεις. +ἐκλήψεται δὲ πάλιν ὁμοίως τὁ Ὡς ἐμὲ, χειραγωγὸν +οἱονεὶ τινα καὶ καθηγούμενον λέγων, εἰς τὸ δύνασθαι νοεῖν +τὰ ἐν θελήσει Πατρος καὶ δι ὦν ἂν γένοιτο τῆς εἰς οὐρανοὺς +βασιλεῖας ἡ ὁδὸς ἰππήλατος· ὦσπερ οὗν ἀμέλει καὶ τοῖς +ἀρχαιοτέροις ὁ μακάριος μωισῆς τῆς διὰ νόμου παιδαγωγίας +διδάσκαλος ἀνεφαίνετο, πανταχῆ τοῖς ἰδίοις ἐπιτιθεὶς +b λόγοις τό “Ἵνα πολνν ζήσης χμόνῳ καὶ εἰσάξῃ σε Κύριος ὁ +“Θεός σου εἰς τὴν γῆν ἥν ὦμοιτε το(??)πατράσι σου.” ἐπειδὴ +Deut xviii. 19. δὲ τοῖς εἰρημένοις ἐπήνεγκε Κ(??) ἅνθρωπος ὃς ἂν μὴ +“ἀκούσῃ ὅσα ἂν λαΛήσῃ ὁ προφήτης ἐκεῖνος ἐπὶ ἐπὶ τῷ ὀνό- +"ματι μου, ἐγὼ ἐκδικήσω ἐξ αὐτοῦ, ἀμαθαίνοντες Ἰουδαῖοι, +καὶ πρὸς ἐσχάτην δυσηκοῖαν τὸν οἰκεῖον ἀποτραχύνοντες +νοῦν, αὐτόκλητον ἤδη βλεπἐτέτωσαν ταῖς ἐαυτῶν κεφαλαῖς +ἐπαντλοῦντες τὸν ὄλεθρον· ἔσονται γὰρ ὐπὸ θείαν ὀργὴν, +c ὀψώνια τῆς εἰς Χριστὸυ παροινίας τὸ ἐν ὁΛοκλήρῳ τῶν +ἀγαθῶν ζημίᾳ γενίσθαι λαμβάνοντες· Εἰ γὰρ ἐπίστευον +μωυσεῖ, ἐπίστευον ἂν Χριστῳ περὶ γὰρ αὐτοῦ ἐκεῖνος +ἔγραψεν.

+47

Εί δἐ ἐκείνου Γράμμασιν οὐ πιστεύετε, πῶς τοῖς ἐμοῖς +ῥήμασι πιστεύετε; πῶς.

+

Πόλλην ἄν τῳ δόξαι κα) λίαν εἰκότως ὁ Λόγος ἔχειν τὴν +ἀσάφειαv. οἰχήσεται γὰρ καὶ οὐκ ἀπὸ σκσποὕ πρὸς ὑπονοίας +οὐκ ἀληθεῖς, ὑπερκεῖσθαι τὰς Μωυσέως συγγραφὰς τῶν τοῦ +Σωτῆρος ῥημάτων ὑπολαβών· ἔχει ἰρ τίνα τοιοῦτον ὁ λόγος +d τὸν σχηματισμὸν, καὶ ὅσω ἔστιν οὐκ ἐξ ἀκριβοῦς θεωρίο +ἐλῶντας εἰπεῖν, ἀξιολογωτέραν τὦ τοῦ Σωτῆρος ῥημάτ +τοῖς μωυσαικοις συγγραμμασω ζποριζει τὴν υπο +διὰ γὰρ τοῦ λέγειν Εἰ δἔ τοῖς εκεἰνου γράμμασιν οὐ πιστεύετε, +2. δἐ om. Β. 5. ἡ δδὐς] ἄνοδος Β. 8. λόγοις Β. λογίοις Εd. +14. αὐτόκλητιω] αὐτόλεκτον Β. ἑαυτὸν D. 18. Μωσῇ Ed. correxi ex D. +qui Μωσεῖ exhibet. 21. πιστεύετε Β. στερήσετε Ε +assumptum ex B.D. λίαν καὶ δόξαι inverso ἔχει Β. + + +πῶς τοῖς ἐμοῖς ῥήμασιν πιστεύετε; τὸ ἐν ἀμείνοσι κεῖσθαι τὰς +ἐκείνου συγγραφὰς, ἢ ἐν οἷς ἂν εἶεν οἱ παρ’ αὐτοῦ λόγοι, +δίδωσί πὼς ἐννοεῖν· ἀλλ’ αὐτὴ τοῦ πράγματος ἡ φύσις τῆς +ἐσχάτης εὐηθείας ἀνάπλεων τὴν οὕτως ἀπίθανον ἐπιδείξει e + διάνοιαv. πῶς γὰρ ἃν νοοῖτο τὰ Μωυσέως γράμματα τῶν +τοῦ Σωτῆρος διενεγκόντα ῥημάτων, ὅπου τύποι μὲν ἦσαν τὰ +δι’ ἐκείνου καὶ σκιαὶ, ἀλήθεια δὲ τὰ διὰ Χριστοῦ; καὶ μακρὸν +μὲν ἦν ἴσως οὐ χαλεπὸν ἐπὶ τούτῳ δαπανῆσαι λόγον· τὰ δὲ +λίαν ἐναργῆ καὶ οὐ θύραθεν, ἀλλ’ ἐξ ἑαυτῶν τοὺς ἐλέγχους + λαμβάνοντα, περιττὸν οἶμαι λέγειν, ὡς οὐκ ἃν ἔχοι κακῶς ἢ +καλῶς. τί γὰρ ἄν τις τοῖς τοιούτοις ἐπιδιατρίψαι λεπτομυθῶν, +καὶ τὰ μηδαμόθεν δυσχερῆ κατακερματίζων εἰς οὐκ εὐκαίρους a 268 Α. +πολυλογίας;

+

Εχει τοίνυν τὸ διὰ τοῦ Σωτῆρος λεγόμενον τοιοῦτόν τινα + νοῦv. εἰ νόμον, φησὶ, τὸν διὰ Μωυσέως ἔχοντες γεγραμμένον, +ἄνω τε καὶ κάτω τὰ ἐκείνου μελετῶντες γράμματα παρ’ οὐδὲν +ποιεῖσθε τὴν ἐπ’ αὐτοῖς παράβασιν, ἐκτόπῳ λήθη βαπτίζοντες +τὸ πολλάκις ἀνεγνωσμένον, πῶς ἂν γένοισθε περὶ τοὺς ἐμοὺς +εὐγνωμονέστεροι λόγους, ἢ πῶς ἂν ἑτοιμότεροί τε καὶ εὐπειθέστεροι + πρὸς τὰς ἐμὰς ἀναφανεῖσθε φωνὰς, οὐ πολλάκις b +οὐδὲ ἀεὶ προσεδρεύοντες, ἀλλ’ ὡς ἐκ παραδρομῆς ἀκροώμενοι, +καὶ μόνον ἅπαξ ἔσθ' ὅτε ταῖς τοῦ σώματος ἀκοαῖς +εἰσοικίζοντες; ἢ γὰρ κατὰ τὸ σχῆμα τόδε τοῖς εἰρημένοις +προσβαλεῖς, ἢ ἑτέρως ἐπαθρήσεις· χρηστομαθὴς γὰρ λίαν ἡ + ἐν τούτοις περιεργία καὶ ζήτησις. οὐκοῦν τὰ μὲν Μωυσέως +γράμματα, παιδαγωγίαν τινὰ καὶ τὸν διὰ τύπου σχῆμα· +τισμὸν τῶν ἐπὶ Χριστῷ μυστηρίων εἰσφέρει, καὶ οἱονεὶ στοι- +χεῖά τινα τῆς περὶ αὐτοῦ γνώσεως, τὰ ἐν ἐκείνῳ σκιαγραφούμενα, c +ἃ καὶ διὰ τῶν ἤδη προεξητασμένων πλατύτερον + ἐπεδείξαμεv. τέλος δὲ παιδεύσεως νομικῆς ὁ χριστὸς, κατὰ +1. πιστεύετε (ut supra) Β. πιστεύσετε Ed. 9. ἑαυτῶν] + οὐκ ἔξωθεν Ed. +quasi in θύραθεν glossa, invito Β. 10. καλῶς et κακῶς inter se transponil Β. +ig. τε assumptum ex B.D. 23. τὸ σχῆμα τόδε] τόδε τὸ σῶμα Β. 24. ἑτέροις +Β. Statim ἐπαθρήσεις Β. ἐπαθλήσεις Ed. ἡ om. Β. 30. ἐπεδείξαμεν Β. +ὑπεδείξαμεν Ed. + + +τὸ γεγραμμένον “ΠΛήρωμα νόμου καὶ προφητῶν ὁ Χρι- +Heb. v. “ στός.” οἱ τοίνυν, φησὶ, “τὰ στοιχεῖα τῆς ἀρχῆς τῶν +λόγων τοῦ Θεοῦ’’ μὴ παραδεξάμενοι, καὶ τὸν δι’ ἐμφανεστέρου +τοῦ γράμματος χειραγωγοῦντα νόμον ταῖς εὐηθείαις +ἐξωθούμενοι, πῶς ἃν ἔτι τῆς τελειοτέρας ἐφίκοιντο γνώσεως; +ἢ πῶς ἃν αὐτοῖς εὐπαράδεκτον ἔτι τὸ μεῖζον, χωρηθέντος +d οὐδαμῶς τοῦ μικροῦ τε καὶ ὑποβεβηκότος; +ἔτι

+3. θεοῦ] χριστοῦ Β. 6. εὐπαράδεκτως Β, Statim ἐπὶ Β. Post +τὸ assumptum ex B.D. +
+ +
+ +ΕΦΑΑΗ Δ. +

Οτι πολλάκις αἱ χριστοῦ μεταβάσεις ἀπὸ τῆς ‘Iερουσαλὴμ τὸ μετατεθήσεσθαι +τὴν χάριν ἐπὶ τὰ ἔθνη δηλοῦσιν· ἐν ταὐτῷ δὲ καὶ λόγος +περὶ τῶν πέντε ἄρτων τῶν κριθίνων καἰ τῶν δύο ὀψαρίων.

+e +

Kαἰ μετὰ ταῦτα ἀπῆλθεν ὁ ’IhooOc πἐραν τῆς θαλάσσης Κεφ. ς΄. +τῆς Τιβεριάδος.

+

ΠΡΩΤΟΝ ἐκεῖνο χρῆναι τοῖς ἀκροωμένοις εἰπεῖν ὑπολαμ- +βάνω ἀναγκαῖον, ὅτι τὰς ἐκ τῶν Ἱεροσολύμων μεταβάσεις ὁ +κύριος οὐ δίχα τινὸς ἀναγκαιοτάτης αἰτίας ὁρᾶται ποιῶν· + οἰκονομεῖ δέ τι σχεδὸν ἐφ’ ἑκάστῃ, καὶ ἐν τῆ τῶν πραγμάτων +φύσει, καθάπερ ἐν πίνακι, καταγράφει μυστήρια. ὁποῖος +μὲν οὖν τῆς μεταστάσεως ὁ σκοπὸς, καὶ τί τὸ ἐντεῦθεν ὑποδηλούμενον, +ἐν οἰκείῳ καιρῷ καταφανὲς καταστήσομεν, ἐκβεβηκότων a 269 A. +βηκότων εἰς πέρας τῶν προκειμένων ἡμῖν κεφαλαίων· ἕκαστα + γὰρ διελόντες κατὰ βραχὺ, καὶ τὸ ἐκ τῶν γραμμάτων διερμηνεύσαντες +χρήσιμον, οὕτω τε τοῖς ἐντευξομένοις παραθέντες +εἰς νόησιν, τελευταίαν ἐποίσομεν τὴν ἐπὶ τῶ παντὶ +θεωρίαν τὰ πολυμερῶς εἰρημένα κεφαλαιωδέστερον ἐπιτέμ- +νοντες· ὃ δὲ νῦν ἐν χερσὶν ὑπάρχει, τοῦτο καὶ πρῶτον εἰπεῖν + οἰήσομαι δεῖν.

+

Μετὰ ταὺτά φησιν ἀπῆλθεν ὁ Ἰησοῦς πέραι τῆς θαλάσσης +τῆς Τιβεριάδος. μετά. ποῖα ταῦτα, ζητητέον οὐ παρειμένως. b +παράδοξος τοίνυν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἰατρὸς ἀνεδείχθη +3. ταὐτῷ Β. αὐτῶ Ed. 4. δύο B. δώδεκα Ed. 7. ἀναγκαῖον ὑπολαμβάνω +inverso ordine Β. 10. ἐφ’ om. Β. 13. καταφανὲς Β. καταφανῆ Ed. +Utrumque D. 15. δὲ pro γὰρ Β. γεγραμμένων D. 17. ἐποίσομεν] +ἐποιήσαμεν Β. 18. ἐπιτεμόντες Β. 19. ὑπάρχει ἐν χερσὶν inverso ordine Β. + + +Supra v. 5. Χριστός· τεθεράπευκεν ἄνθρωπον τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη +“ἔχοντα ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ,’’ οὐ φάρμακον ἐπιθεὶς, οὐ +νοσημάτων ἀποκρουστικὸν ἐπινοήσας βοήθημα, λόγῳ δὲ +μᾶλλον, ὡς Θεὸς, ἐξουσίᾳ παντουργῷ καὶ θεοπρεπεῖ τῷ +S.Matth. ix. 6. νεύματι· “Ἐγερθεὶς γὰρ, φησὶν, ἆρον τὸ κλινίδιόν σου, καὶ +ὕπαγε εἰς ’τον οἶκον σου. ἐπειδὴ δὲ σάββατον ἢν, χαλεπαίνουσιν +ἀμαθῶς οἱ τὴν παχύτητα νοσοῦντες τοῦ γράμματος +c Ἰουδαῖοι, οἱ πλέον ἢ ἐκεῖνος ταῖς συντρόφοις αὐτῶν ἀλογίαις +συνδεδεμένοι, οἱ πάντων ὁμοῦ τῶν ἀγαθῶν ἀδρανῆ νοσοῦντες +ἀργίαν, οἱ παράλυτοι τὸν νοῦν, καὶ τὴν ἕξιν ἐκλελυμένοι, +Es.xxxv. 3. πρὸς οὓς ἂν εἰκότως καὶ λέγοιτο “Ἰσχύσατε χεῖρες +μέναι καὶ γόνατα παραλελυμένα.’’ χαλεπαίνουσι δὲ, τὴν +ὀφειλομένην τῷ σαββάτῳ τιμὴν χρῆναι λέγοντες καὶ παρ’ +αὐτοῦ τοῦ νομοθέτου φυλάττεσθαι· καταδικάζουσιν ὡς παραβαίνοντος +d τοῦ χριστοῦ, τὸ γεγραμμένον εἰς νοῦν οὐ δεχόμενοι +Hiob xxxiv. 18. Ἀσεβὴς ὁ λέγων βασιλεῖ Ηαρανομεῖς.’’ ἐπὶ τούτοις +ἔλεγχοι μὲν ἤσαν πάρα του Σωτῆρος δριμεις· ’δε +διεσκευάζετο πολύς τε καὶ μακρὸς, ὅτι τυπικῶς τοῖς ἀρχαιοτέροις +ἡ κατὰ τὸ σάββατον ἀργία νενομοθέτητο, καὶ ὅτι +S.Matth. xii. 8. “Κύριός ἐστι τοῦ σαββάτου ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου.’’ ἀλλ’ +οἱ πρὸς μηδὲν μὲν τῶν ἀγαθῶν ἐπιτήδειοι, πρὸς δὲ πάσας +ἑτοιμότατοι δυστροπίας καταστασιάζουσι τοῦ διδάσκοντος +e ἅπερ ἔδει μαθεῖν, καὶ φονῶσιν ἤδη κατὰ τοῦ σοφοῦν ἐθέλοντος, +Ps. xxxiv. 12. “πονηρὰ, κατὰ τὸ γεγραμμένον, ἀντὶ ἀγαθῶν’’ ἄπο. +διδόντες ἀυτῶ.

+

Μετὰ τοίνυν ταῦτα τὰ πεπραγμένα τε καὶ εἰρημένα ἀπανί- +σταται τῶν Ἱεροσολύμων ὡς ἐξ ἀνάγκης ὁ Κύριος, καὶ +ἐπείπερ ἦν ἐγγὺς τὸ πάσχα τῶν Ἰουδαίων, ὡς ὀλίγον ἐν +τοῖς ἐφεξῆς εὑρήσομεν, καὶ αὐτὴν διέπλευσε τὴν Τιβεριάδος +1. τεθεράπευκεν] τὸ θεραπεύειν Β. 2. ἔχοντα assumptum ex Β. 4,5. τῷ +et φησὶν om. Β. 8. ἐκείνῳ Β. 14. Et παραβαίνοντος τοῦ χριστοῦ et +παραβαίνοντα τὸν χριστὸν simul exhibet D. 15. τὸ B.D. ὡς Ed. εἰς νοῦν +assuinptum ex Β. 17. δὲ] τε B. 20. τοῦ σαββάτου ἐστιν inverso ordine Β. +21. μηδένα Β. 23. σοφοῦ Β. + + +θάλασσαν, ἤτοι λίμνην οὕτω καλουμένην ἐν τῆ χώρᾳ τῶν +Ιουδαίωv. ἐπειδὴ δὲ τὸ δὴ μάλιστα κατασοβῆσαν αὐτὸν, καὶ +μεταχωρεῖν ἀναπεπεικὸς εἰς ἑτέρους τε οἴχεσθαι τόπους καὶ a 270 Α. +τοσοῦτον τῆς Ἰερουσαλὴμ ἀπεσχοινισμένους, ἐκεῖνο δὴ μάλιστα + ὑπάρχειν ἀρτίως εἰρήκαμεν, τὸ ἐγγὺς εἶναι τὸ πάσχα +τῶν Ἰουδαίων· δεικνύναι πρέπειν ὑπολαμβάνω, καλῶς δὴ +λίαν τὸ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις εὑρίσκεσθαι κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ +παραιτησάμενον τὸν Ἰησοῦν.

+

Οὐκοῦν νόμος ὁ διὰ Μωυσέως ἀπὸ πάσης τῆς περιοικίδος + ἀνατρέχειν εἰς Ἱεροσόλυμα τοὺς Ἰουδαίους ἐκέλευεν, ἐκεῖ +τὴν ἐν τύπῳ τῆς σκηνοπηγίας ἐπιτελέσοντας ἑορτήv. καὶ b +νοήσει μὲν ἐντεῦθεν ὁ πνευματικὸς τὴν ἁπάντων τῶν ἁγίων +ἐπισυναγωγὴν εἰς Χριστὸν, ὅτε δὴ καὶ ἀπὸ πάσης τῆς +οἰκουμένης μετὰ τὴν τῶν νεκρῶν ἀναβίωσιν εἰς τὴν ἄνω + συνενεχθήσονται πόλιν τὴν ἐπουράνιον ‘Ιερουσαλῆμ, ἀναθή- +σοντες ἐκεῖσε τὰ χαριστήρια τῆς σκηνοπηγίας τῆς ἀληθοῦς, +τουτέστι τῆς τῶν σωμάτων συμπήξεως τε καὶ διαμονῆς, +λελυμένης δηλονότι τῆς φθορᾶς, καὶ τοῦ θανάτου πεσόντος +εἰς θάνατοv. τὸ δὲ ὅσον εἰπεῖν εἰς τὸ ἐκ τῆς ἱστορίας + γενέσθαι πεφυκὸς, ἀριθμὸν οὐκ ᾔδει τῶν ἀναβαινόντων εἰς c +Ἰερουσαλὴμ ἡ πληθὺς, καὶ ἦν δὴ μάλιστα κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ +πολλὰ δύνασθαι τοὺς Φαρισαίους εἰκὸς, συναγορεύειν τῷ +νόμῳ προσποιουμένους, καὶ ὡς ἐν πλήθει τοσούτω κατα- +βοῶντας τοῦ παραβαίνοντος, ἢ καὶ παραβαίνειν οἰηθέντος + 5 αὐτοῖς. οὐδὲν γὰρ ὅλως τὸ χαλεπὸν, τὸν ἀμέτρητον τῶν +ἀγελαίων ἀναρριπίζειν ἑσμὸν, ὅταν τις αὐτὸν ἠδικῆσθαι +λέγῃ καὶ παροτρύνειν ἐπιχειρῇ καὶ κατὰ τῶν λυπούντων +οὐδέν· ὕδατος γὰρ δίκην, ἢ καὶ πυρὸς ἀδιακρίτοις καὶ ἀπρο- d +βουλευτοῖς ὁρμαῖς διαρριπτεῖται πανταχῆ, καὶ πρὸς ἅπαντα +1. ἐν τῆ χώρᾳ] ἐκ τῆς χώρας D Πη. et Ut v. 1. Ed. mg. 2. δὴ B.D. τί Ed. +3. ἑτέρους ἵεσθαι d. 9. δμὼς pro νόμος d. II. τῆς om. d. +16. χαριστήρια] καθαριστήριον Β. Statim τῆς ἀληθοῦς σκηνοπηγίας Β. 20. γενέσθαι +νέσθαι Β. γίνεσθαι Ed. 21. Ἱεροσόλυμα Β. 27. λέγειν Β. 28. ἢ +om. Β. ἀπροβουλεύτοις D. ἀπροβουλεύτοις Β. ἀπροβουλεύτοις Ed. 29. δία. +ῥίπτεται Β. + + +χωρεῖ τὰ παθεῖν ἀνεχόμενα. ταῦτα τοίνυν οὐκ ἀγνοήσας ὁ +κύριος ὑπεκκλέπτει μὲν τῆς Ἰερουσαλὴμ ἅμα τοῖς μαθηταῖς +ἑαυτὸν, ἀφικνεῖται δὲ τῆς θαλάσσης πέραι τῆς Τιβεριάδος· ὅτι +δὲ φονῶντας παραιτεῖται τοὺς Ἰουδαίους, καλῶς δὴ μάλα +ποιῶν, εἰσόμεθα πάλιν καὶ διὰ τούτωv. λέγει γὰρ αὐτὸς ὁ +Infra vii. 1. μακάριος Εὐαγγελιστής “Καὶ μετὰ ταῦτα περιεπάτει ὁ +e “Ἰησοῦς ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ· οὐ γὰρ ἤθελεν ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ +περιπατεῖν, ὅτι ἐζήτουν αὐτὸν οἱ Ἰουδαῖοι ἀποκτεῖναι.

+

Οτι μὲν οὖν παραιτεῖται τὸ ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ περιπατεῖν, ἵνα +μὴ πρόωρον ὑπομείνῃ τὸν θάνατον, συγκατανεύσω, φησὶν, +ἐρεῖ τις τυχὸν, ἀλλ’ εἰ καὶ φεύγει τὴν ἑορτὴν, οὔπω μανθάνω. +οὐκοῦν οἱ μὲν νομισθέντες ἀδελφοὶ προσίασι λέγοντες +Ib. 3. ἐν τῆ Γαλιλαίᾳ τῷ Χριστῷ Ἀνάβηθι ἐντεῦθεν καὶ ὕπαγε +“εἰς τὴν Ἰουδαίαν, ἵνα καὶ οἱ μαθηταί σου βλέπωσι +271 Α. a Ib. 8. “σημεῖα ἃ ποιεῖς.’’ πρὸς αὐτοὺς δὲ ὁ κύριος “ Ὑμεῖς ἀνά. +“βητε εἰς τὴν ἑορτὴν, ἐγὼ οὐκ ἀναβαίνω εἰς τὴν +“ταύτην, ὅτι ὁ ἐμὸς καιρὸς οὔπω πεπλήρωται.”

+

Πρόδηλον οὖν ἄρα καὶ σαφὲς, ὅτι τῶν Ἱεροσολύμων +ἐκκεχώρηκεν ὁ Σωτῆρ’, οὐκ αὐθαίρετον τὴν ὡς ἐξ ἐκεῖθεν +ἀποδημίαν στειλάμενος, ἀλλὰ καὶ τὰς τῶν ἀπειθούντων +βδελυρίας ἐκμυσαττόμενος, μένος, καὶ τῶν διωκόντων τὴν ἀγριότητα +τῆς εὐστοχίας περιπλανῶν, καὶ τέχνη τοῦ φθόνου τὸ βέλος +ἀποκρουόμενος. ὑπεκνεύει δὲ πάλιν, καίτοι παθεῖν ἰσχύων +b οὐδὲν, εἴ γε καὶ παρῆν, ἵνα τύπον ἡμῖν ἀναγράψῃ καλὸν, οὐ +δειλίας μᾶλλον, ἀλλ’ εὐλαβείας καὶ ἀγάπης τῆς εἰς τὸν +πέλας. εἰσόμεθα γὰρ, ὡς ἐκ τύπου πρὸς ἐπίγνωσιν χρη- +σίμου χειραγωγούμενοι πράγματος, ὅτι διωκόντων ἡμᾶς τῶν +ἐχθρῶν, καὶ εἰ μηδὲν ὁρῷτο παντελῶς ἐν τῷ παρεῖναι τὸ +βλάβος, ἀλλ’ ἐξιστάμενοί πὼς, καὶ διὰ τούτου σοφιζόμενοι +τὰς τῶν ἐφόδων ἀκμὰς, ὑπεκτρέχοντές τε τὸ παραυτίκα +θερμὸν, ἐξήβοις ἤδη περιτευξόμεθα ταῖς τῶν ἀδικούντων +4. μᾶλλον Β. 5. αὐτὸς Om. Β. 8. οἱ om. Β. 18. Ἱεροσολυμιτῶν Β. +24. ἡμῖν D. ἡμεῖς Ed. 26. πρὸς] + τὴν Β. + + +ὀργαῖς, καὶ τὸ θράσος τῆς καθ’ ἑαυτῶν πλεονεξίας ὑπο- +τεμνόμεθα, ὠφελοῦντες μᾶλλον τοὺς οἵπερ ἃν γένοιντο περὶ c +ἡμᾶς οὐκ ἀγαθοὶ, καὶ ἀδίκως, ἤπερ ὠφελούμενοι, ὅπερ ἐστὶν +ἐναργῶς, μὴ τὰ ἑαυτῶν ζητοῦντες, ἀλλὰ καὶ τὰ ἑτέρων. + ἔργον οὖν ἀγάπης, τὸ τοῖς ἐθελοκακοῦσι μὴ ἀντεγείρεσθαι +πάντως, μηδὲ ἀποκεχρημένους τῷ δύνασθαι πάσχειν οὐδὲν +κἂν παρόντες ἁλισκώμεθα, δριμύτερον ὥσπερ ἐν ἐκείνοις +ἀπεργάζεσθαι τὸν θυμὸν, πλεονεκτεῖν οὐκ ἔχοντα τοῦ μισοῦ - +μένου τὴν δύναμιν· ἡ τοίνυν ἀγάπη, φησὶ καθάπερ ὁ Παῦλος, + οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς,’’ ἥπερ ἦν ἐν χριστῷ καθαρῶς.

1 Cor. xiii. 5. +

Ὀξὺ δὲ δὴ πάλιν ἐνερείσας τοῖς γεγραμμένοις τῆς διανοίας d +τὸ ὄμμα, θαυμάσεις ἀρίστην εὑρίσκων οἰκονομίαν ἐν +ταῖς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἀποστάσεσι, ταῖς ἐκ τῶν Ἱεροσολύμων +φημί. ἐξελαύνεται μὲν γὰρ ὑπὸ τῆς τῶν Ἰουδαίων + 5 ἀπονοίας πολλάκις, καταλύων δὲ παρὰ τοῖς ἀλλογενέσι, καὶ +ἀνασώζεσθαί πὼς δοκεῖ παρ’ ἐκείνοις, καὶ τῆς δεούσης ἀπολαύει +τιμῆς· τὴν ἀμείνω ψῆφον τῆ ἐξ ἐθνῶν Ἐκκλησίᾳ διὰ +τούτου διδοὺς, καὶ τὸ μισόθεον τῶν ἐξ Ἰσραὴλ διὰ τῆς +ἑτέρων εὐλαβείας ἐξελέγχεσθαι ποιῶν, καὶ τὸ ἐν ἐκείνοις e + ὠμὸν διὰ τῆς ἐν τούτοις ἡμερότητος ἐπιδεικνύων, ἵνα δὴ διὰ +πάντων φαίνοιντο λοιπὸν κεχρεωστημένως ἤδη καὶ καλῶς +τῆς εἰς τοὺς πατέρας ἐπαγγελίας ἐξωθούμενοι. ἀποπηδήσας +δὲ τῶν Ἱεροσολύμων ὁ κύριος, οὐκ εἰς μίαν τῶν περιοικίδων +καταλύει πόλιν, οὐδὲ ἐν ταῖς ὁμόροις αὐλίζεται κώμαις, πέραν + δὲ ἄπεισι τῆς θαλάσσης τῆς Τιβεριάδος, μονονουχὶ δι’ ἐμφανε- +στάτου πράγματος ἀπειλῶν τοῖς ὅτι προσήκοι διώκειν αὐτὸν a 272 Α. +δυσσεβῶς ᾑρημένοις, ὅτι τοσοῦτον αὐτῶν ἀποστήσεται, καὶ +παντὸς τοῦ ἔθνους ἑαυτὸν ἀπονοσφιεῖ, ὡς καὶ ἄβατον αὐτοῖς +τρόπον τινὰ τῆς πρὸς αὐτὸν ἐπιστροφῆς κατασκευάσαι τὴν + ὁδόν· βατὴ γὰρ οὐδαμῶς τοῖς ἀνθρώπων ποσὶν ἡ θάλασσα. +τοιοῦτον δέ τι καὶ ἐν τοῖς ἐφεξῆς πρὸς αὐτούς που λέγων +6. οὐδὲ Migne. 7. πορόντες] πάντες Β. 9. καθάπερ σφωὶν, Migne. +10. ζητεῖτε Β. 11. τοῖς assuraptum ex Β. Calt. 14. jais τῶν Ἰουδαίων, +ἀνοίαις Cord. invito a. 16. ἀπολούει Β. Catt. ἀπολούειν Ed. 24. οὐδὲ +Β. καὶ Ed. 26. προσήκει Β. + + +Infra viii. 34; viii. 21. εὑρεθήσεται “Zητησετε με, καὶ οὐχ εὑρήσετε, καὶ ὀποῦ ἐγὼ +“ ὑπάγω ὑμεῖς οὐ δύνασθε ἐλθεῖν.’’ λειοτάτη μὲν γὰρ καὶ +b εὐπόρευτος καὶ οὐδὲν ἔχουσα τὸ τραχὺ τοῖς διὰ πίστεως πρὸς +αὐτὸν ἰοῦσιν ἡ διὰ τῆς δικαιοσύνης ὁδὸς, ἐκτετραχυμένη δὲ +καὶ ἀνάντης, μᾶλλον δὲ καὶ ἀδιόδευτος παντελῶς τοῖς παροργίζουσιν +αὐτὸν, κατὰ τὸ εἰρημένον δι’ ἑνὸς τῶν ἁγίων προφητῶν +Hos. xiv. 9. “ Διότι εὐθεῖαι αἱ ὁδοὶ τοῦ κυρίου, καὶ δίκαιοι +“ πορεύσονται ἐν αὐταῖς, οἱ δὲ ἀσεβεῖς ἀσθενήσουσιν ἐν +“ αὐταῖς.“ οὐκοῦν τὸ δυσήνυτον ὥσπερ, μᾶλλον δὲ καὶ +ἀνήνυτον, τοῖς Ἰουδαίοις, τῆς ὡς ἐπ’ αὐτὸν νοουμένης ὁδοῦ, +c τὸ μεταξὺ τῆς θαλάσσης κατασημαίνει διάστημα, ἐπεὶ καὶ +τῆς δυσσεβούσης ψυχῆς ἀναφράττειν ἐπαγγέλλεται τὰς +Ib. ii. 6. ὁδοὺς ἐν προφήταις ὁ Θεὸς λέγων “ Διὰ τοῦτο ἰδοὺ ἐγὼ +“ φράσσω τὴν ὁδὸν αὐτῆς ἐν σκόλοψι καὶ τὴν τρίβον αὐτῆς +“ οὐ μὴ εὕρῃ.’’ ὅπερ οὖν ἐν ἐκείνοις ἐδήλουν οἱ σκόλοπες, +τοῦτο καὶ ἐν τούτοις ἡ θάλασσα τῶν ἀφυλάκτως ἐμπαροινεῖν +ἑλομένων τὸν ἐμπαροινηθέντα χωρίζουσα καὶ διιστῶσα τῶν +οὐχ ὁσίων τὸν ὅσιον.

+

Ἔοικε ’δε τι καὶ ἕτερον ἡμῖν ὡς ἐν ὠδῖσιν ὁ τύπος κεκρυμμένον +d ἔχειν μυστήριοv. ὅτε γὰρ τῆς Αἰγυπτίων ἐξεπέμπετο +χώρας ὁ Ἰσραὴλ, ἠκολούθει μὲν λίαν ἐκτεθηγμένος μένος ὁ Φαραὼ, +ἐπὶ δὲ ταῖς ἀδοκήτοις εὐπραγίαις τοῦ ἔθνους ἐξοιστῥοῦμένος, +τὰ ἐκ φθόνου καὶ λύπης ἀποτολμᾶν νόμῳ τῷ μάχης ἠπείγετο· +γετο· ἠκολούθει δὲ, δύνασθαι παλινδρομεῖν εἰς δουλείαν +ἀναγκάσειν οἰόμενος τοὺς ὀψὲ καὶ μόλις τῆς ὑπ’ αὐτῷ +θητείας ἐκδεδυκότας· ἀλλὰ διεβίβαζε μὲν τὸν λαὸν διὰ +θαλάσσης μέσης Θεὸς, ὁ δὲ διώκων ἐντόνως καὶ χαλᾶσαι +μὲν τὴν ὀργὴν μηδαμῶς ἀνεχόμενος, θεομαχεῖν δὲ παραλόγως +e μένος ἐξ ἀκράτου θυμοῦ, κατὰ μέσην αὐτὴν +πανστρατιᾷ κατεπνίγετο, διεσώζετο δὲ μόνος ὁ Ἰσραήλ. +4. ἡ διὰ] ἰδίαν Β. ἐκτετραχυμμένη D. g. δὲ μᾶλλον inverso ordine Β. +Statim καὶ om. Β. Post h. v. ἀμήνυτον Β. 13. προφήταις ὁ Β. προφήτῃ Ed. +20. χώρας ἐκπέμπεται Β. 25. ἀναγκάσειν B.D. ἀναγκάζειν Ed. 26. τὸν +B.D. τὴν Ed. Statim λαὸν assumptum ex Β. 30 πανστρατιὰν Β. + + +ἀλλ’ ἡκέτω καὶ νῦν εἰς μέσον ἡμῖν ὁ τὰς τῶν Ἰουδαίων +ἀπονοίας προαναθρηνήσας Μωυσῆς, καὶ λεγέτω πρὸς αὐτοὺς +ἐπὶ ταῖς εἰς Χριστὸν ἀσεβείαις ἀγανακτῶν “Γἐνεὰ πονηρὰ Deut. xxxii. 5, 6. +“καὶ μοιχαλὶς, ταῦτα τῷ Κυρίῳ ἀνταποδίδοτε;" τὸν διενεγκόντα + διὰ θαλάσσης μέσης καὶ κυμάτων σφοδρῶν περαν +ἐλαύνεις θαλάσσης, καὶ διώκων οὐκ ἐρυθριᾷς; σὸν οὖν +τὸ παθεῖν Ἰουδαῖε, σὲ καταπνίξει λοιπὸν ἢ θάλασσα· τῶν a 273 A. +γὰρ καταδιωκόντων, οὐ τῶν διωκομένων, ὁ θάνατος, καὶ ἐν +ἐκείνοις ἦν τότε, καὶ νῦν ἐπὶ Χριστοῦ καὶ τῶν ἀνοσίων + Ἰουδαίωv. ψάλλει δέ που καὶ ὁ θεσπέσιος ἡμῖν Δαυείδ +“Μῆ με καταποντισάτω καταιγὶς ὕδατος, λέγων, μηδὲ κατα- Ps.Ixviii.16. +“πιέτω με βυθός·’’ τὸ παγχάλεπον τῆς Ἰουδαίων συναγωγῆς +ὑπεμφαίνων ναυάγιον, καὶ τὸ σὺν ἐκείνοις ἐναποπνίγεσθαι +τῷ τῆς ἀγνωσίας βυθῷ παραιτούμενος. ἀλλ’ Αἰγυπτίοις μὲν + καὶ τῷ παρ’ ἐκείνοις κρατοῦντι, τότε περὶ σώματος ἐκ γῆς b +ὁ κίνδυνος ἢν, Ἰουδαῖοι δὲ παθόντες εἰς τὰ τιμιώτερα μειζόνως +κολάζονται· ψυχῆς γὰρ ὑπομένουσι ζημίαν, ἀναλόγως +τοῖς ἰδίοις κακουργήμασι τὰ ἐπίχειρα κομιζόμενοι. ἐκολάζετο +μὲν γὰρ εὐλόγως ὁ Φαραὼ, πλεονεκτεῖν εἰς δουλείαν τὸ + ἐλεύθερον ἐπιχειρῶν· τιμωρεῖται δὲ πάλιν ἐξ ἀντιστρόφου +δικαίως ὁ Ἰσραὴλ τὴν ὑπὸ τῷ πάντων Δεσπότη δουλείαν +οὐκ εἰσερχόμενος, ἀλλ’ ὅπερ ἦν ὡς ἐν δυνάμει πλεονεξίας +ἐκεῖνος αὐτῶ, τοῦτο καὶ αὐτὸς ἐκ πολλῆς ἀλαζονείας εἰς Θεὸν +εὑρισκόμενος.

c +

Σημειωτέον δὲ, ὅτι τὴν Τιβεριάδος λίμνην θάλασαν ἀποκαλεῖ, +τοῖς τῆς θείας γραφῆς ἑπόμενος λόγοις· “τὰ γὰρ Gen. i. 10 +“συστήματα τῶν ὑδάτων θαλάσσας” ἐκάλεσεν ὁ Δημιουργός· +ἀδιαφορεῖ δὲ πολλάκις καὶ ὁ παρὰ τοῖς ἔξω λόγος, +ὡς καὶ λίμνην ἐσθ’ ὅτε τὴν θάλασσαν ὀνομάζειν οὐ παραιτεῖσθαί + τινας.

+4. τῷ assumptum ex Β. 7. καταπνίξει] καὶ πνίξει D. 8. καταδιωκόντων +Β. διωκόντων Ed. 10. ἡμῶν Β. II. λέγων om. Β. Statim μήτε Β. +12–14. τὸ παγχάλεπον—παραιτονμΐνος citant Niketae et aliorumque Catenae +Ps. Ixviii. vide Maii Bibl. Nov. iii. 393 init. 18. ἰδίοις] Ἰουδαίοις αἰγυπτίων Β. +τὰ om. Β. 19. γὰρ om. Β. 22. ἦν ὡς ἐν] ἧσαι Β. 25. Τιβεριάδος Β. +Τιβεριάδα Ed. + + +

Ἠκολούθει δὲ αὐτῷ ὄχλος πολὐς, δυ’ ἐeεώρoυ τὸ σημεῖα + ἐποίει ἐμ τῶι ἀσθενούντων· ἀνῆλθε δὲ εἰς τὸ opoc ὁ Ἰησοῦς, + καὶ ἐκεῖ ἐκάθητο μετὰ τῶι μαθητῶν αὐτοῦ· ἦν δὲ ἐγγὐς τὸ +d πάσχα ἡ ἑορτἠ τῶν ’Ιουδαίων.

+

Ὅτε γὰρ τῶν Ἱεροσολύμων ἐκπεφοίτηκεν ὁ Χριστὸς, +Hier. xii. 7. κατὰ τὸ ἐν προφήταις εἰρημένον “Ἐγκαταλέλοιπα τὸν οἶκόν +“ μου, ἀφῆκα τὴν κληρονομίαν μου,’ ὅτε τὸν ἀπειθῆ καὶ +δυσήνιον τῶν Ἰουδαίων ἀπολακτίσας λαὸν τοῖς ἀλλογενέσιν +ἑαυτὸν ἐχαρίζετο, τότε πολὺς μὲν ὄχλος ἀκολουθεῖ. ἄνεισι δὲ +e καὶ εἰς ὄρος αὐτὸς, κατ’ ἐκεῖνο δὴ πάντως ὅπερ εἴρηκε +Infra xii. 32. φθάσας “ Κάγὼ ἐὰν ὑψωθῶ ἐκ τῆς γῆς, πάντας ἑλκύσω +“ πρὸς ἐμαυτόν.’ ὑψώθη μὲν γὰρ ἐκ τῆς γῆς, καὶ εἰς τὸν +ὑπὲρ ἡμῶν ἀναβαίνων σταυρόν· ὑψώθη δὲ πάλιν ἑτέρως, +καθάπερ εἰς ὄρος ἀναβεβηκὼς τὴν θεοπρεπῆ τιμήν τε καὶ +δόξαν· οὐ γὰρ ὡς ἄνθρωπον ἀτιμάζομεν κατὰ τὸν Ἰσραὴλ, +ἀλλ’ ὡς Θεὸν καὶ Σωτῆρα καὶ κύριον προσκυνοῦμεν ἡμεῖς. +παρ’ ἐκείνοις μὲν γὰρ ταπεινός τις ὑπάρχειν, καὶ οὐδὲν ὅλως +274 Α. a κατὰ τὸ παντελὲς, ἐνομίζετο· καὶ γοῦν Σαμαρείτην ἀποκαλουντες +Infra viii. 48. 8 Matth. xiii. 55. λοῦντες οὐκ ἔφριττον, σεμνότερον δέ πὼς ἀτιμάζοντες τὸν +του τέκτονος αὐτὸν ἀπεκάλουν υἱὸν· παρὰ ’δε γε τοῖς +πιστεύουσιν εἰς αὐτὸν, ὡς μεγαλουργὸς καὶ Θεὸς, ὡς τῶν +παραδόξων ἐργάτης ἀποθαυμάζεται. ἀκούῃς γὰρ, ὅπως εὐ- +σεβὴς τοῖς ἀκολουθήσασιν ἐνυπάρχει σκοπός. ὅτι γὰρ ἐθεώρουν +τὰ ἐπὶ τῶν ασθενούντων σημεῖα, διὰ τοῦτο δὴ μάλα θερμῶς +ἕπεσθαι δεῖν ὑπελάμβανον, ὡς ἀπὸ τῶν τελουμένων ἀναλόγως +b ἐπὶ τὴν τοῦ τελοῦντος ἐπίγνωσιν ποδηγούμενοι, καὶ +ἀπὸ τῆς θεοπρεποῦς ἐξουσίας τὸν ταύτην ἠμφιεσμένον φυσικῶς +ἐννοοῦντες Υἱόv. διὰ ταύτης δὲ χρῆναι βαδίζειν ἡμᾶς +τῆς ὁδοῦ πρὸς τὴν ἐφ’ ἑαυτῷ πίστιν ἐκέλευσεν ὁ Σωτῆρ’· +6. ἐν] + τοῖς a. invito Cord. τὸν οἶκόν μου ἐγκαταλέλοιπα a. invito Cord. +(??) καὶ assumptum ex Β. δὴ] δὲ Β. Statim φθάσας et πάντως inter se +Β. II. τῆς assumptum ex B. sed habet Migne. 13. ἐμβαίνων +Cord. Cr. invito a. 18. παντελὲς B.D. παντελῶς Ed. 20. αὐτὸν ἀπεκάλουν +υἱὸν] υἱὸν ἀποκαλοῦντες Β. 22. παραδύξον Aub. correxi ex D. ἐνυπάρχουσιν +Β. 29. ἐφ’ om. B. + + +“ Τὰ γὰρ ἔργα, φησὶν, ἃ ἐγὼ ποιῶ, αὐτὰ τὰ ἔργα μαρτυρεῖ supra v. 36. Infra x. 37, 38. +“ περὶ ἐμοῦ.’ καὶ πάλιν “Εἰ οὐ ποιῶ τὰ ἔργα τοῦ Πατρός +“μου, μὴ πιστεύετέ μοι· εἰ δὲ ποιῶ, κἂν ἐμοὶ μὴ πιστεύητε, +“τοῖς ἔργοις μου πιστεύετε.’’ ὥσπερ οὖν ἀπὸ μεγέθους Sap.xiii. 5. + “καλλονῆς κτισμάτων ὁ γενεσιουργὸς αὐτῶν θεωρεῖται c +Θεὸς, οὕτως ἀπὸ τῆς θεοσημείας, κατὰ τὴν ἴσην τῶν νοη- +μάτων διασκευὴν, ὁ τῶν σημείων ὁρᾶται τελειωτὴς, καὶ ἡ τῶν +ἀκολουθούντων πίστις δικαίως ἃν θαυμάζοιτο.

+

Οἶμαι δ’ ἔγωγε περιεργοτέραν τινὰ καὶ οὐχ ἁπλῆν τοῖς + εἰρημένοις ἐγκεκρύφθαι διάνοιαv. ὁρῶμεν γὰρ λέγοντα τὸν +Εὐαγγελιστὴν, οὐχ ὅτι μόνον σημείων ἦσαν φιλοθεάμονες οἱ +ἀκολουθήσαντες τῷ Χριστῷ, ἀλλὰ καὶ ποίων ἦσαν σημείων +δικαιότατοι θαυμασταί. προστίθησι γὰρ ὅτι Ἃ ἐποίει ἐπὶ +τῶν ἀσθενούντων, ἵνα διὰ τούτων ἐναντίως ἐχουσᾶν τῇ τῶν d + Ἰουδαίων τὴν τῶν ἀκολουθούντων ἀποδείξῃ διάνοιαv. οἱ μὲν +γὰρ ὅτι τὸν παράλυτον ἀσθενοῦντα τεθεράπευκε, δυσσεβῶς +χαλεπαίνουσιν, οἱ δὲ οὐ μόνον ἐπὶ τούτοις παρόντα θαυμάζουσιν, +ἀλλὰ καὶ ἀποδημοῦντι συνεκτρέχουσιν, ὡς θαυματουρυῷ +καὶ Θεῷ. φύγωμεν τοίνυν τὴν Ἰουδαίοις πρέπουσαν + ἀμαθίαν, οἱ Χριστὸν δεσπότην ἐπιγραφόμενοι, προσεδρεύ- +σωμεν αὐτῷ διὰ τῆς ὑπομονῆς, ὅπερ ἔδρων τληπαθῶς οἱ +σοφώτατοι μαθηταί· χωρίζεσθαι μὲν καὶ λειποτακτεῖν ἀνεχόμενοι e +μηδαμῶς, αὐτοῖς δὲ λοιπὸν ἀναβοῶντες τοῖς πράγμασι +τὸ νεανικῶς ὑπὸ τοῦ Παύλου λεγόμενον “Τίς ἡμᾶς χωρίσει Rom. viii. 35. + “ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ;" ἀκολουθήσωμεν τοίνυν +αὐτῷ καὶ διωκομένῳ καὶ φεύγοντι τὰς τῶν μαχομένων αὐτῷ +δυστροπίας, ἵνα καὶ εἰς ὄρος ἀναβαίνωμεν, καὶ ἐκεῖ καθίσωμεν +σὺν αὐτῷ, τουτέστιν εἰς περιφανῆ καὶ εὐκλεεστάτην ἀναπηδήσωμεν +χάριν, διὰ τοῦ συμβασιλεύειν αὐτῷ, καθάπερ οὖν +1. φησὶν post ποιῶ tr. Ed. invito Β. αὐτὰ τὰ ἔργα] + ἃ ἐγὼ ποιῶ Ed, in- +γενεσιουργος +vito Β. 5. καλλονῆς] + τῶν Ed. invito Β. ὁ om, Β. Statim δημιουργὸς Β. +7. ὁ om. Β. σημείων B.D. σωμάτων Ed. II. σημείων assumptum ex Β. +12. σημείων ἦσαν inverso ordine Β. 15. διάνοιαν ἀποδείξῃ inverso ordine Β. +25. τοιγαροῦν Β. Statim αὐτῷ om. Β. 20. καὶ alt. om. Β. + + +275 A. a ἔφασκεν αὐτός Ὑμεῖς οἱ ἀκολουθήσαντές μοι ἐν τοῖς +S.Matth. xix. 28. 8. Luc. xxii. 28. +πειρασμοῖς μου, ἐν τῆ παλιγγενεσίᾳ ὅταν καθίση ο +τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καθήσεσθε καὶ +“ὑμεῖς ἐπὶ δώδεκα θρόνους κρίνοντες τὰς δώδεκα φυλὰς +“Ἰσραήλ.” ταύτας γὰρ οἶμαι τὰς θεωρίας εἰσφέρειν τὸ καὶ +προσεδρεύειν λέγεσθαι τῷ Σωτήρι’ τοὺς μαθητὰς, καὶ ἀνελθόντας +ἐν ὄρει συγκαθίσαι.

+

Ἐπάρας ὁδ’ τοὺς ὀφθαλμοὺς ὁ ἰησοῦς καὶ θεασάμενος ὅτι πολὺς +b ὄχλος ἔρχεται πρὸς αὐτὸ, λέγει πρὸς Φίλιππον Πόθεν ἀγοράσομεν + ἄρτους ἴνα φάγωσιν οὖτοι; τοῦτο δὲ ἕλετε πειράζων + αὐτόν· αὐτὸς Γὰρ βδεῖ τί ἔμελλε ποιεῖv. ἀπεκρίθη αὐτῷ +Φίλιππος.

+

Μάθημα δὴ πάλιν ἄριστόν τε καὶ ἀνδράσι τοῖς ἱερωτάτοις +πρεπωδέστατον τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς ἐπενόησεν ὁ Χριστὸς, +καὶ ἐν δυσχωρίαις ἀκράτοις νικᾶν ἀναπείθων τὴν ἐπὶ τρόπῳ +τῷ φιλοξένῳ δειλίαν, καὶ ὄκνον μὲν τὸν ἐπὶ τούτῳ διαρρίπτειν +c που μακρὰν, θερμοτέροις δὲ μᾶλλον ἐπὶ τὴν ἀρετὴν ἀφικνεῖ. +σθαι κινήμασιν· οὗ τί ἂν γένοιτο μεῖζον, παρά γε τοῖς εἰδόσι +καὶ θέλουσι δι’ ὧν ἂν πρέποι τὴν ἄνωθεν ἑαυτοῖς ἐξωνεῖσθαι +φιλίαν; ὄχλου γὰρ δὴ πρὸς αὐτὸν ἰόντος οὐ μικροῦ, καὶ +ἀναριθμήτου πληθύος ὑδάτων δίκην ἐπεισχεομένης τοῖς τόποις, +ἐν οἷς ηὐλίζετο, πρὸς τὸ ἑτοιμάζεσθαι τρέφειν αὐτοὺς +παραχρῆμα διεκελεύετο. καὶ ἦν μὲν ὄντως οὐκ ἀπεικὸς καὶ +τοῦ σφόδρα πλουσίου καταναρκήσειν τὴν προθυμίαν, τῷ +πλήθει τῶν ὁρωμένων καταπτοουμένην εἰς φόβον τὸν ἐπὶ τῷ +d μὴ δύνασθαι φιλοξενεῖν· ἀλλ’ οὐδὲν ὅλως δεικνύει τὸ μέγα +Χριστὸς, ὅταν εἰς ὀλίγους γίγνηται παρ’ ἡμῶν ἡ φιλαδελφία, +κατανεανιεύεσθαι δέ πὼς καὶ τῶν παρ’ ἐλπίδα βούλεται, τῆ +εἰς αὐτὸν πεποιθήσει βεβαιουμένους πρὸς τὴν ἐφ’ ἅπασι τοῖς +ἀγαθοῖς εὐτολμίαv.

+5. τε pro τὸ Β. 6. λέγεσθαι] ἑλέσθαι Β. 7. συγκαθίσαι Β, συγκα- +θῆσθαι Εd. 14. πρεπωδέστερον Β. 16. δειλίαν] διαιὰν (sic) Β. +19. πρέποι Β. πρέπει Ed. 21. ἐπιχεομένης Β. 24. πλουσίου] χρησίμου Β. +26. μὴ om. Β. μέγα] + τοῦ Ed. invitis B.D. 29. βεβαιουμένου Β. + + +

κατὰ μὲν οὖν τῆς ἱστορίας τὸν λόγον, οὐκ ἀπὸ σκοποῦ +συντείνεται τῶν εἰρημένων ἡ δύναμις, μεταβαλόντες δὲ πάλιν +αὐτὰ πρὸς θεωρίαν πνευματικὴν, καὶ τὸ ἐν τύπῳ παχὺ περικείροντες +σχῆμα, γυμνότερον ἤδη φαμὲν, ὡς διὰ προθυμίας e + ἀγαθῆς καὶ πίστεως τοὺς ἐπιζητοῦντας αὐτὸν, καθάπερ ἐξ +ὄρους, ἐξ ὑψηλῆς δηλονότι καὶ θεοπρεποῦς τῆς προγνώσεως, +προαναβλέπει Θεὸς, κατὰ τὸ εἰρημένον παρὰ τοῦ Παύλου +“Οὕς γὰρ προέγνω, καὶ προώρισε συμμόρφους τῆς εἰκόνος Rom. viii. 29, 30. +τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ, τούτους καὶ ἐκάλεσεv. ἐπαίρει τοίνυν + τοὺς ὀφθαλμοὺς ὁ Χριστὸς, οἱονεὶ τῆς θείας +ἀξίους ὄντας ἐπιδεικνύων τοὺς ἀγαπῶντας αὐτόν· ὥσπερ οὖν a 276 Α· +ἀμέλει καὶ ἐν εὐλογίας τρόπῳ πρὸς τὸν Ἰσραὴλ ἐλέγετο +Ἐπάραι κύριος τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἐπὶ σὲ καὶ δώῃ σοι Num. vi. 26. +“εἰρήνην·” ἀλλ’ οὐ μέχρι μόνης τῆς ἐπισκέψεως ἡ ἐπὶ + τιμῶσιν αὐτὸν ὁρίζεται χάρις, ἀλλά τι καὶ ἕτερον προστιθεὶς +ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς, οὐκ ἀπρονοήτως ἔχοντα τῶν +ὄχλων δεικνύει τὸν κύριον, ἀλλ’ εἰς τροφὰς ἤδη καὶ πανδαι- +σίαν εὐτρεπιζόμενον· ἵνα δὴ πάλιν διὰ τούτου νοῇς τὸ ἐν +παροιμίαις φερόμενον “Οὐ λιμοκτονήσει κύριος ψυχὴν Prov. x. 3. + “δικαίαν·” ἑαυτὸν γὰρ παρατίθησι, καθάπερ ἄρτον ἐξ οὐρανοῦ, b +καὶ τὰς τῶν φοβουμένων αὐτὸν αὐτὸν ῥέψει ψυχάς· +πάντα δὲ αὐτοῖς ἑτοιμάζει τὰ ζωαρκῆ, καθάπερ οὖν ἐν +ψαλμοῖς λέγει τό “Ἡτοίμασας τὴν τροφὴν αὐτῶν, ὅτι Ps. lxiv. 10. +“οὕτως ἡ ἑτοιμασία σου.’’ καὶ αὐτὸς δέ που φησὶν ὁ + Χριστός “Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὁ ἐρχόμενος πρὸς μὲ Infra ver. 35. +μὴ πεινάσῃ πώποτε·’’ ἐπιδώσει γὰρ, καθάπερ ἤδη προείπομεν, +τὰς ἐξ οὐρανοῦ δηλονότι τροφὰς, καὶ τὴν πολυειδῆ +τοῦ Πνεύματος ἐπιδαψιλεύσεται χάριv. εὐτρεπίζεται γεμὴν c +πρὸς τὸ δοῦναι τοῖς προσιοῦσι τὰς τροφὰς, οὐδὲ περιμείνας + τὴν αἴτησιv. “Τὸ γὰρ τί προσευξόμεθα καθ’ ὃ δεῖ οὐκ Rom. viii. 26. +2. μεταλαβόντες Β. Q. οὐδοῦ assumptum ex Β. 15. τι καὶ hoc +ordine Β. 17. πανδαισίαν B.D. πανδαισίας Ed. 20. παρατίθησι Β. +παραθήσει Ed. 21. ἀποτρέψει Migne. 23. λέγει τό Β. ἐλἐγετο +Ed. + + +“οἴδαμεν, ’ αὐτὸς δὲ ὀρέγει προλαβὼν, ἅπερ ἡμᾶς εἰς ζωὴν +συνέχει τὴν αἰώνιον.

+

Λέγει τοίνυν πρὸς Φίλιππον Πόθεν ἀγοράσομεν ἄρτους; διατί +πρὸς Φίλιππον, καίτοι τῶν ἄλλων συμπαρεστώτων τε καὶ +προσκαρτερούντων αὐτῷ μαθητῶν, ἀναγκαῖον ἰδεῖv. οὐκοῦν +ζητητικὸς μὲν ὁ Φίλιππος καὶ φιλομαθὴς, ὀξὺς δὲ οὐ λίαν +d εἰς τὸ δύνασθαι συνιέναι θερμῶς τὰ θεοπρεπέστερα. τοῦτο +δ' ἂν μάθοις, ἐκεῖνο κατὰ σαυτὸν ἀναλογισάμενος, ὅτι χρόνους +ἀκολουθήσας τῷ Σωτήρι’ μακροὺς, καὶ ποικίλως τὰ περὶ +τῆς θεότητος αὐτοῦ συλλέγων μαθήματα, καὶ πλουσιωτάτην +διά τε πραγμάτων καὶ λόγων ἐρανιζόμενος ἐπ’ αὐτῷ τὴν +κατάληψιν, ὡς οὐδὲν οὔπω μαθὼν, ἐν τελευταίοις τῆς οἰκονομίας +Infra xiv. 8. καιροῖς λέγει πρὸς τὸν Ἰησοῦν “Κύριε, δεῖξον ἡμῖν +e “Πατέρα, καὶ ἀρκεῖ ἠμῖν·’’ ἀλλ’ ὡς ἀκακοήθως εἰπὼν εὖ +ib. 9. μάλα μετεπαιδεύετο· “Τοσοῦτον γὰρ χρόνον μεθ’ ὑμῶν ὑμῶν +“ εἰμι, καὶ οὐκ ἔγνωκάς με Φίλιππε, ” φησὶν ὁ Χριστός. ὡς +οὖν παχυτέρῳ πρὸς νόησιν, καὶ βραδύτερόν πὼς ἤπερ ἐχρῆν +πρὸς τὴν τῶν θειοτέρων ἰόντι κατάληψιν, προτείνει τὴν +πεῦσιν, γυμνάζων εἰς πίστιν τὸν μαθητήv. τοῦτο γὰρ +σημαίνει τό Πειράζων ἐν τούτοις, εἰ καὶ καθάπερ ὁ μακάριος +Εὐαγγελιστὴς διισχυρίσατο Αὐτὸς δὲ ἤδει τί ἔμελλε ποιεῖν.

+

Τὸ δέ Ποθεν ἀλληγορήσομεν λέγων, τῶν συνόντων αὐτῷ τὸ +277 A. a ἀφιλοχρήματον, καὶ τὴν ἑκούσιον διὰ Θεὸν πτωχείαν ἐπιδεικνύει, +οὐδ’ ὅσον εἰς τὸ πρίασθαι τὰς ἀναγκαίας ἐχόντων +τροφάς. ὁμοῦ δέ τι τούτῳ προσεργάζεται, καὶ διὰ τέχνης +οἰκονομεῖ. τὸ γάρ Πόθεν, οὐ μάτην, ὡς πρὸς οὐδὲν ὅλως +ἐπικομίζεσθαι μελετήσαντας, ἀλλὰ καὶ εἰς ἄκρον ἀφιλαργυρεῖν +εἰθισμένους φησίv. ἀποκλείσας δὴ οὖν καὶ ἀποτεμὼν +εὐφυεστάτως τὴν ἐπ’ ἀργύροις ἐλπίδα, μονονουχὶ καὶ ἀνασυμπαρεστώτων +4. B.D. παρεστώτων Ed. 7. δύνασθαι om. Β. II. ἐπ’ +αὐτῷ B.D mg. Ed. mg. ut v. 1. ἑαυτῷ D. Ed. 15. τοσοῦτον et χρόνον Β. cf. +supra 260 a. τοσούτῳ γὰρ χρόνῳ Ed. γὰρ om. Β. 17. βραχύτερον Β. +20. σημαινομένην τῷ Β. 24. ἀναγκαίους Β. 20. οὐ μάτην] conjicit οὐ μόνον +D mg. sed frustra. 27. ἄκρον Β. ἀγρὸν (sic) D. qui ἄγαν conjecit unde ut +videtur ἄγαν Ed. 29. εὐφυεστάτως τὴν] εὐφυεστάτην Β. ἀργύροις Β. ἀργυριοις +Ed. + + +πείθει λοιπὸν ἐπ’ ἐκεῖνο βαδίζειν, ὅτι δεήσει τὸν κύριον, εἰ +μηδενὸς ἐνόντος αὐτοῖς, ἀποτρέφειν βούλοιτο τοὺς πρὸς αὐτὸν +ἐρχομένους ἀφάτῳ δυνάμει καὶ ἐξουσίᾳ θεοπρεπεῖ δημιουργῆσαι b +τροφάς. τοῦτο γὰρ ἦν ἔτι τὸ λειπόμενον, καὶ εἰς + μόνας ὁρᾶν τὰς ἐντεῦθεν ἐλπίδας ἐκάλει λοιπὸν, κατὰ τοὺς +παρ’ Ἕλλησι ποιητὰς,

+

—— σιδήρεον ἕλκος

+

Διακρίων δηναρίων ἄρτοι οὐκ ἀρκεῦν αὐτοῖς ἴνα ἕκαστος +βραχύ τι λάβῃ.

+

Ἀδρανῶς ὁ Φίλιππος οὐκ ἐπὶ τὸ πάντα δύνασθαι καὶ +λίαν εὐκόλως τὸν Ἰησοῦν ἀναβαίνει πάλιν, ἀλλὰ τό Πόθεν c +ἀγοράσομεν ἀκούσας πειραστικῶς παραχρῆμα συναρπάζεται, +καὶ εἰς μόνην ὁρᾷ τὴν διὰ χρημάτων ὁδὸν, οὐχ ἑτέρως +ἀνυσθήσεσθαι τὴν τοῦ πράγματος ἐννοήσας φύσιν, εἰ μὴ + θεσμῷ τῷ κοινῷ καὶ τῷ παρὰ πᾶσι κατειθισμένῳ· τοῦτο δὲ +ἦν ἡ ἐκ δαπάνης φιλοτιμία. οὐκοῦν ὅσον εἰς τε τῶν μαθητῶν +τὸ ἀφιλοχρήματον καὶ τὸ κεκτῆσθαι μηδὲν, καὶ εἰς αὐτὴν δὲ +τοῦ Φιλίππου τὴν διάνοιαν, οὔπω τελείως πρὸς τὸ ἐξαίσιον +τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἀφορῶσαν ἀξίωμα, εἰς ἀδύνατόν πὼς d + περιτρέπεται λοιπὸν ἡ ἐπὶ τοῖς ὄχλοις φιλοτιμία. τοῦτο δὲ +οὐ γέγονε, διεξάγεται δὲ τοῦ Σωτῆρος εἰς πέρας ἡ βούλησις. +“Τὸ ἀδύνατον ἄρα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὸν παρὰ τῷ Θεῷ,’’ S.Luc.xviii.27 +καὶ τῆς ἐνούσης ἀκολουθίας ἐν τῆ φύσει τῶν καθ’ ἡμᾶς +πραγμάτων, πανταχόθεν ἀμείνων ἢ θεία φαίνεται δύναμις, + πάντα παραδόξως ἐξανύειν ἰσχύουσα, καὶ ὅσα τὸν ἐν ἡμῖν +ἐξάλλεται νοῦν.

+e +2. ἀποστρέφειν Β. 8. άρκέσονσιν Β. 14. τὴν post ἐννούσας tr. Β. +15. κατειθισμένῳ] κτιθησομένῳ (=κτηθ.) Β. 24. φαίνεται δύναμις] φωνὴ +δύναμις φαίνεται Β. + + +

Aerei αὐτῶ εἶς ἐκ τῶι μαθητῶν αὐτοῦ Ἀνδρέας ὁ ἀδελφὸς + Σίμωνος Πέτρου Ἔστι παιδάριον ὧδε, ὃ πέντε ἄρτους +κριθίνους καὶ δύο ὀψάρια· ἀλλὰ ταῦτα τί ἐστιν εἰς τοσούτους; + εῑπε δὲ ὁ Ἰησοῦς.

+

Ἀδελφὰ τῷ Φιλίππῳ καὶ φρονεῖ καὶ λογίζεται, καὶ συγγενῆ +πὼς ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὴν ἐπὶ τῷ Σωτήρι’ διάληψιν καὶ +αὐτὸς ἐξελέγχεται. οὐ γὰρ ἐννοήσας τὴν δύναμιν, οὔτε μὴν +278 Α. a ἐκ τῆς τῶν φθασάντων μεγαλουργίας ἐπὶ τὸ πάντα δύνασθαι +τὸν Ἰησοῦν καὶ λίαν εὐπετέστατα παιδαγωγοῦ μένος, καταμηνύει +μηνύει δὲ τὰ παρὰ τῷ παιδαρίῳ κείμενα, πλὴν ἀτονήσας +ὁρᾶται περὶ τὴν πίστιν· ταῦτα γὰρ τί ἐστι φησὶν εἰς τοσούτους; +καίτοι· χρὴ γὰρ ἤδη λέγειν· οὐχ ὑπεσταλμένως, μᾶλλον +δὲ δεῖ πρὸς ἀνάμνησιν ἰέναι γοργῶς τῶν ἤδη παραδόξως +τετελεσμένων, λογίζεσθαι δὲ ὅτι ξένον ἦν ἔργον ἢ καὶ +ἀλλότριον οὐδαμῶς τοῦ μετασκευάσαντος εἰς οἶνον τὴν τοῦ +b ὕδατος φύσιν, τοῦ θεραπεύσαντος τὸν παράλυτον, καὶ τὴν +οὕτω μακρὰν ἀρρωστίαν ἑνὶ κατασοβήσαντος λόγῳ, καὶ ἐκ +τοῦ μὴ ὄντος δημιουργῆσαι τροφὰς, καὶ ὀλίγας κομιδῆ τὰς +ηὑρημένας πολυπλασιάσαι θεικῶς. ἡ γὰρ ἐν ἐκείνοις ἐξουσία, +πῶς οὐκ ἂν ἔχοι καὶ τὸ ἐν τούτοις δραστικόν; οὐκοῦν ἀδρανέεστερον +νέστερον μέν πὼς ἤπερ ἐχρῆν ἡ τῶν μαθητῶν ἀπεκρίνετο +ξυνωρίς. πλὴν ἀθρητέον ἐν τούτῳ πάλιν ἐκεῖνο. τὰ γὰρ +c δοκοῦντα τοῖς ἁγίοις καὶ διεπταῖσθαι κατὰ βραχὺ, τοῦ χρη- +σίμου πολλάκις οὐκ ἀμοιρεῖ, ἀλλ’ ἔχει τι συμπεπλεγμένον, +ὃ τῆ τοῦ πράγματος φύσει λυσιτελεῖ, περὶ ἢν ἂν γένοιτο +τῆς δοκούσης ἀσθενείας αὐτῶν τὰ ἐγκλήματα· λογισάμενοι +γὰρ οἱ μνημονευθέντες ἅγιοι μαθηταὶ, καὶ σαφῶς εἰρηκότες, +Supra ver. 7. ὁ μὲν ὅτι Διακοσίων δηναρίων ἄρτοι οὐκ ἀρκοῦσιν αὐτοῖς +ἵνα ἕκαστος βραχύ τι λάβη·’’ ὁ δὲ, περί τε τῶν πέντε +ἄρτων καὶ τῶν δύο ἰχθύων, ὅτι ταὺτα τί ἐστιν εἰς τοσούτους; +εις +3. εἰς] πρὸς D. 6. Σωτήρι’] + χριστῷ Ed. invitia Β. Catt. 10. δὲ +Β. Cord. μὲν Ed. 13. δὴ pro oei Β. 19. πολυπλασιάσας Β. 21. ξὺ· +νωρὶς ἀπεκρίνετο inverso ordine Β. 25. ὅτι pro ὃ τῇ Β. invitis Catt. + + +αἴρουσί πὼς εἰς ὕψος τὸ θαῦμα, καὶ περιφανεστάτην ἀπεργάζονται d +τὴν τοῦ Σωτῆρος ἰσχὺν, τὴν ὅσον οὐδέπω κορεσθη- +σομένην πληθὺν διὰ τῶν οἰκείων κατασημήναντες λόγων, +καὶ περιτέτραπται τῆς ἀπιστίας ἡ δύναμις εἰς ἀγαθὴν + μαρτυρίαν τὴν ἐπὶ Χριστῷ. δι’ ὧν γὰρ τοῖς ὄχλοις οὐκ +ἐξαρκέσειν ὡμολογήκασι πρὸς βραχεῖαν ἀπόλαυσιν τῶν +τοσούτων ἀργυρίων τὸ μέτρον, διὰ τούτων αὐτῶν τὴν ἀπόῤῥητον +τοῦ ἑστιῶντος καταστέφουσι δύναμιν, ὅτε δὴ καὶ +ἐνόντος οὐδενός· τί γὰρ ἦν εἰς τοσούτους τὰ παρὰ τῷ παιδαρίῳ e + κατὰ τὸν Ἀνδρέου λόγον; τὰ τῆς εἰς τοὺς ὄχλους +ἀγάπης καὶ σφόδρα πλουσίως ἐκβέβηκε.

+

τοιαύτην τινὰ κατὰ τὴν ἔρημον καὶ τὴν τοῦ πανσόφου +Μωυσέως ὀλιγοπιστίαν εὑρήσομεv. ἔκλαιον μὲν γὰρ οἱ ἐξ Num.xi. 4, 5. +Ἰσραὴλ καὶ πρὸς βδελυρὰν ἐπιθυμίαν τῶν ἐν Αἰγύπτῳ + τραπεζῶν κατηρεθισμένοι, λέβητας μὲν ἀκαθάρτους ἐφαντά- +ζοντο κρεῶν, κρομμύων δὲ καὶ σκορόδων καὶ τῆς ἐν τοῖς +ὁμοειδέσι χυδαιότητος εἰς ἐκτοπωτάτην ἐκνεύοντες ἡδονὴν, +καὶ τῶν θείων ἀλογήσαντες ἀγαθῶν, ἐπεφύοντό πὼς καὶ τῷ +μεσιτεύοντι καὶ παιδαγωγοῦντι Μωυσεῖ. ἀλλ’ οὐκ ἠγνόει a 279 Α. + Θεὸς τὰ ἐφ’ οἷς ἀνοιμώζειν ἡ πληθὺς ἠπείγετο, καὶ δὴ καὶ +ἐπιδώσειν αὐτοῖς κρέα κατεπηγγέλλετο. ἐπειδὴ δὲ ἦν ἐν +ἐρήμῳ τῆς φιλοτιμίας ἡ ὑπόσχεσις, καὶ δυσήνυτόν πὼς, ὅσον +ἧκεν εἰς ἀνθρώπινον νοῦν, ἐδόκει τὸ πρᾶγμα, πρόσεισιν ἀνα- +βοῶν ὁ Μωυσῆς “Ἑξακόσιαι χιλιάδες πεζῶν ὁ λαὸς ἐν οἷς ib.21,22. + “εἰμι ἐν αὐτοῖς, καὶ σὺ εἶπες κρέα δώσω αὐτοῖς, καὶ φά- +"γονται μῆνα ἡμερῶν· μὴ πρόβατα καὶ βόες σφαγήσονται +“αὐτοῖς, καὶ ἀρκέσει αὐτοῖς; καὶ τί πρὸς ταῦτα Θεός; +“Μὴ χεὶρ κυρίου οὐκ ἀρκέσει;" περὶ τί γὰρ ἂν καὶ ἀδυνατήσαι b Ib. 23. +Θεός;

+

Οὐκοῦν ἐρεῖ τις εὐλόγως, καὶ ἐπὶ τοῖς παρὰ Φιλίππου τε +3. κατασημαίνοντες Β. 6. βραχεῖαν] βραχὺ ἂν Β, invito Cord. 16. σκόροἰμώζειν +δῶν D. 20. ἀνοιμώζειν] ἂν νομίζειν Β. 22. ἡ om. Β. δυσήνύτο (sic) Β. +23 προσοίσει Β. 24. ἑξακοσίων Β. Statim πεζῶν χιλιάδες inverso ordine Β. +28. ἂν om. Β. ἀδυνατήσει Β. 30. τε assumptum ex B.D. + + +καὶ Ἀνδρέου λόγοις Μῆ χεὶρ Κυρίου οὐκ ἀρκέσει; δεχόμενοι +δὲ καὶ ἡμεῖς εἰς παραδείγματος τρόπον τὴν τοῦ πράγματος +φύσιν, νοσημάτων ἔσχατον καὶ παντὸς ἐπέκεινα κακοῦ τὴν +ὀλιγοπιστίαν ἡγώμεθα, κἂν ἐργάζηται Θεὸς, ἢ καὶ δράσειν +ἐπαγγέλληται, πίστει δὴ πάντως ἀπεριεργάστῳ γινέσθω +δεκτὸν, καὶ μὴ τῷ μὴ δύνασθαι νοεῖν, ὅπως ἔσται τὰ ὑπὲρ +c ἡμᾶς, ἐπ’ ἀσθενείᾳ τῆ ἐπί τισι κατηγορείσθω τὸ θεῖον. +πρέποι δ' ἂν τῷ ἀγαθῷ καὶ σώφρονι καὶ βεβηκότα καλῶς +φρονοῦντι τὸν λογισμὸν, κἀκεῖνο λαμβάνειν εἰς νοῦν, ὡς καὶ +ὁ τοῦ σώματος ὀφθαλμὸς, οὐκ ὅσον ἂν βούλοιτό τις, τοσοῦτο +δὴ πάντως καὶ κατόψεται, ἀλλ’ ὅσον ἐνδέχεται, καὶ τὸ τῆς +φύσεως ἡμῶν ἐφίησι μέτρον· τὰ δὲ ἐν ὕψει πολλῷ λίαν +ἀνατεθειμένα, κἂν ὅλως φαντάζηται, διακρίνειν οὐ δύναται, +λεπτοτάτην ἐπ’ αὐτοῖς καὶ μόλις ἁρπάζων τὴν θεωρίαν. +d οὕτω μοι νόει καὶ τὸν ἀνθρώπινον νοῦν· μέχρι γὰρ τῶν +δοθέντων ὅρων αὐτῷ παρὰ τοῦ πεποιηκότος ἐφικνεῖται καὶ +ἐκτείνεται, κἂν ὅλως ὑπάρχῃ κεκαθαρμένος· ὄψεται γὰρ +οὐδὲν τῶν ὑπερκειμένων, παραχωρήσει δὲ καὶ οὐχ ἑκὼν τοῖς +ὑπὲρ τὴν φύσιν, οὐδαμόθεν ἔχων αὐτῶν περιδράττεσθαι· +πίστει τοίνυν τὰ ὑπὲρ ἡμᾶς, καὶ οὐ ζητήσει λαμβάνεται, καὶ +θαυμάζεται μὲν ὁ οὕτω πιστὸς, ἐπεὶ ἀνεπιτίμητος δὲ οὐδαμῶς +ὁ τοῖς ἐναντίοις περιπεσών· καὶ ἐπὶ τούτῳ πάλιν αὐτὸς ἡμῖν +Supra iii. 18. e ὁ Σωτῆρ’ μαρτυρήσει λέγων Ὁ πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν οὐ +“κρίνεται, ὁ δὲ μὴ πιστεύων ἤδη κέκριται.’’

+

Διειληφότες δὲ ἅπαξ τὸν λόγον τὸν ἐπὶ τῷ χρῆναι μὴ +ἀπιστεῖν τῷ Θεῷ, φέρε δή τι πάλιν ἐκ τῶν ἱερῶν γραμμάτων +ἀναδεξάμενοι παραθῶμεν εἰς μέσον, καὶ τὴν ἐπὶ ταῖς +ἀπιστίαις κόλασιν ἐκλαμπρύνωμεν πρὸς ὠφέλειαν τῶν ἐντευξομένων. +οὐκοῦν· ἐπ’ αὐτὸν γὰρ εἶμι πάλιν τὸν ἱεροφάντην +Μωυσέα· ἐκελεύετό ποτε κατὰ τὴν ἔρημον ἀφορήτῳ δίψει +3. ἔσχατον] αἰσχρῶν Β. 6, τὸ Β, μὴ alt. Β. οὐ Ecl. 9. φρονοῦντι Β. +φοροῦντι 12. ἡμῶν om. Migne. λίαν] μᾶλλον λίαν Β. Statim ἀνατιθέμενα +Β. 20. ἡμᾶς D. ὑμᾶς Ed. 21. ἐπεὶ assumptum ex Β. 22. ἡμῖν +αὐτὸς inverso ordine Β. 26. οὖν pro τι Β. 27. ἀναδεξόμενοι Β. ἀναλεξάμενοι +Ed. 29. γὰρ εἶμι D. πάρειμι Β. εἶμι Ed. + + +καταβαρυνθέντος τοῦ λαοῦ, κοινωνὸν μὲν ποιεῖσθαι τὸν +Ἀαρὼν, κατακρούειν δὲ τῇ ῥάβδῳ τὴν πέτραν, ἵνα καὶ a 280 A. +ὑδάτων ἀνομβρήσῃ πηγάς. ἀλλ’ οὐ σφόδρα τοῖς τοῦ προσ- +τάττοντος ἀναπεπεισμένος λόγοις, ὀλιγοψυχήσας δέ πὼς + διὰ τὸ ἀνθρώπινον “Ἀκούσατε μου, φησὶν, οἱ ἀπειθεῖς· Num.xx. 10-12. +“μὴ ἐκ τῆς πέτρας ταύτης ἐξάξομεν ὑμῖν ὕδωρ; καὶ ἐπάρας +"Μωυσῆς τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐπάταξε τῆ ῥάβδῳ τὴν πέτραν +"ἅπαξ καὶ δὶς, καὶ ἐξῆλθεν ὕδωρ πολύ· καὶ εἶπε κύριος +“πρὸς Μωυσῆν καὶ Ἀαρών Ὅτι οὐκ ἐπιστεύσατε ἁγιάσαι + “με ἐναντίον τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ, διὰ τοῦτο οὐκ εἰσάξετε b +“ὑμεῖς τὴν συναγωγὴν ταύτην εἰς τὴν γῆν ἢν δέδωκα +“αὐτοῖς.” ἆρ’ οὖν ἐντεῦθεν οὐκ ἂν γένοιτο παντί τῳ σαφὲς, +ὅπως ἐστὶ χαλεπὰ τῆς ἀπιστίας τὰ ὀψώνια; καὶ εἰ τοσοῦτος +ὑπάρχων ἐπετιμήθη Μωυσῆς, τίνος ἔτι φείσεται Θεὸς, τίνι + δὲ οὐκ ἐποίσει τὸν ἐφ’ οἷς ἂν ἀπιστήσῃ θυμὸν ὁ οὕτως +ἀπροσωπόληπτος, ληπτὸς, ὡς μηδὲ αὐτὸν ἐθελῆσαι δυσωπεῖσθαι +Μωυσέα, πρὸς ὃν εἴρηται παρ’ αὐτοῦ “Οἶδά σε παρὰ πάντας, Exod. xxxiii. 12. +καὶ χάριν εὗρες παρ’ ἐμοὶ·

+c +

Ποιἠσατε τοὺς ἀνθρώπους ἀναπεσειν· ἠν δὲ χόρτος πολὺς ἐν + τῷ τόπῳ· άνέπεσον οὖν ἄνδρες τὸ ἀριθμὸν ὡς πεντακισχίλιοι.

+

Πρᾳότητα μὲν τὴν συνήθη τετίμηκεν ὁ Σωτῆρ’, καὶ τὸ +μὲν δριμὺ τῶν ἐλέγχων ἀφίστησιν· οὐκ ἐκιτιμᾷ γὰρ δηκτι- +κῶς, καίτοι καὶ λίαν νυστάζουσι τοῖς μαθηταῖς, ὅσον ἧκεν + εἰς τὸ ἐπ’ αὐτῷ μικρόψυχόν τε καὶ ὀλιγόπιστον· παιδαγωγεῖ +δὲ μᾶλλον διὰ πραγμάτων αὐτῶν εἰς κατάληψιν ὧν οὔπω +πιστεύουσι. τὸ γάρ Ποιήσατε τοὺς τοὺς ἀνθρώπους ἀναπεσεὶν, οὐ d +μετρίαν ἔχει τὴν ἔμφασιν, μόνον δὲ οὐχὶ καὶ τοιοῦτόν τι +2. κατακρούειν Β. κατακρούεσθαι Ed. 13–18. καὶ εἰ—ἐμοί citat Nikeph, +Cat. i. 1301. 13. εἰ]+ὁ Nik. 17. Μωυσῆν Nik. παρ’ αὐτοῦ +assumptum ex B. Nik. 18. ἐμοὶ] ἐμοῦ Β. (53) cf. infra 653 a. ἐμοί habet +Nik. cf. supra loi a. 20. ὡς Β. ὡσεὶ Ed. 24. καίτοι om. Migne. +26. διὰ] + τῶν a. invito Cord. 27. πεπιστεύκασιν Β. invitis Catt. 28. οὐχὶ +δὲ inverso ordine Catt, Statim καὶ om. Catt. καὶ τοιοῦτόν τι] καίτοι τοιοῦτον Β. +τοιοῦτόν τι habent Catt. + + +λέγοντα δεικνύει τὸν Ἰησοῦν ἃ βραδεῖς εἰς τὸ τὴν ἐμὴν +συνιέναι δύναμιν, καὶ νοῆσαι τίς ὁ λαλῶν Ἀνακλίνατε τοὺς +ἄνδρας, ἵν ἐκ μηδενὸς τοῦ παρ’ ὑμῖν κειμένου κατακορεσθέντας +ὁρῶντες θαυμάζητε. ἀνακλίνατε τοὺς ἄνδρας. τοῦτο +γὰρ αὐτοῖς τὸ λεῖπόν ἐστιν· οὐ γὰρ δηνάρια μὲν διακόσια +τὰ ζωαρκῆ τοῖς ὄχλοις περιποιεῖν ἃν ἴσχυσε, χρημάτων δὲ +e τῶν ἐν ἀνθρώποις τὸ μεῖον ἐν τῷ δύνασθαι σώζειν, ἡ ἐμὴ +κεκτήσεται δύναμις, ἢ πάντα πρὸς τὸ εἶναι καλοῦσα καὶ τῶν +ἐξ οὐκ ὄντων δημιουργός· οὐδὲ Ἠλίας μὲν ὁ προφήτης +3 Reg. xvii. 14. ἀνενδεᾶ τὸν ἐλαιοφόρον τῆς χήρας ἐτίθει καμψάκην, μητέρα +τε ἀνεκλείπτου τροφῆς τὴν ὑδρίαν ἀπετέλει, ὁ δὲ κἀκείνῳ τὸ +δύνασθαι διδοὺς, οὐκ ἂν ἐξίσχυσε πολυπλασιάσαι τὸ μηδὲν, +καὶ τὸ προστυχὸν ἁπλῶς τῆς ἀρρήτου φιλοτιμίας ἐργάσασθαι +πηγὴν, καὶ ἀδοκήτου χάριτος ἀρχήν τε καὶ ῥίζαν; +281 A. a τοιαῦτα μὲν οὖν ἐννοῆσαι τυχὸν οὐκ ἀπίθανον διὰ τῆς +ἐμφάσεως οἱονεὶ λέγοντα τὸν Χριστόν· ἐπισημαίνεται δὲ +χρησίμως ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς, ὅτι καὶ χόρτος ἦν ἐν τῷ +τόπῳ πολὺς, ἐπιτηδείως ἔχοντα τὸν χῶρον πρὸς τὸ καὶ δεῖν +ἀνακλίνεσθαι τοὺς ἄνδρας ἐπιδεικνύς. ἐπιτήρει δὲ ὅπως +ἀναμεμιγμένης εἰς ἑαυτὴν τῆς τῶν τρεφομένων πληθύος, καὶ +γυναικῶν δηλονότι παρουσῶν σὺν τέκνοις, μόνους τοὺς +ἄνδρας ἀπηριθμήσατο, ταῖς κατὰ τὸν νόμον ὡς οἶμαι συνηθείαις +b ἀκολουθῶv. διατάττοντος γὰρ τοῦ Θεοῦ, καὶ πρὸς +Num. i. 2, 3. τὸν ἱεροφάντην λέγοντος Μωυσέα “Λάβετε ἀρχὴν πάσης +συναγωγῆς υἱῶν Ἰσραὴλ κατὰ συγγενείας, κατ’ οἴκους +“πατριῶν, κατὰ ἀριθμὸν ἐξ ὀνόματος, κατὰ κεφαλὴν αὐτῶν, +“πᾶν ἄρσεν ἀπὸ εἰκοσαετοῖς καὶ ἐπάνω·’’ ἀπετελεῖτο τὸ +προσταχθὲν, καὶ μακρὸν μὲν ὀνομάτων ὁ προφήτης συνετίθει +1. λέγων δείκνυται ὁ Ἰησοῦς a. δείκνυσι Β. δεικνύει habet Cord. 2. ἀνακρίνετε +Cord. 3. εἰ (sic) pro ἵν’ B. 6. ἰσχύσει Β. 7. τὸ μὲν pro τῶν ἐν Β. +II. ἀπετέλει Β. ἀποτελεῖ Ed. 14. πληγὴν (sic) Β. 18. χῶρον] χὡῤον +(= χόρτον) Β. 20. ἑαυτὴν D. αὑτὴν Β. ἑαυτὸν Ed. 21. σὺν τέκνοις] +συντέκνυς ων Β. 22. ἀπαριθμήσατε D. τὸν assumptum ex Β. Catt. +24. μωυσὴν λέγων Β. 27. πᾶν ἄρσεν Β. (ig. al.) cf. Hom. Pasch. ix. 136 +init. πᾶς ἄρσην Ed. 28. προσταχθὲν] προχθὲν D. + + +κατάλογον, θηλειῶν δὲ παντελῶς καὶ μειρακιώδους ἡλικίας +ἀλογήσας ὁρᾶται, καταγράφει δὲ ὄχλον τὸν ἡβήσαντα. +τίμιον γὰρ καὶ ἐν βίβλῳ Θεοῦ πᾶν ὅσον ἀνδρῶδες καὶ +νεανικὸν, καὶ οὐ νηπιάζον εἰς φρόνησιν τὴν ἐπ’ ἀγαθοῖς. c + οὐκοῦν καὶ συνήθειαν διὰ τούτου τετίμηκε νομικὴν, καὶ θεώρημά +τι πάλιν διαπλάττει πνευματικόν· ἢ γὰρ οὐκ εὐλόγως +ἐροῦμεν εἰς ὅλην τοῦ προκειμένου τὴν διάνοιαν βλέποντες, +ὅτι τὸν μὲν ὑβριστὴν καὶ ἀλαζόνα τῶν Ἰουδαίων λαὸν, καὶ +ἐκτρέπεται δικαίως καὶ καταλιμπάνει Χριστὸς, προσδέχεται + δὲ καὶ λίαν ἡδέως τοὺς προσιόντας αὐτῷ, καὶ ταῖς οὐρανίοις +καταπιαίνει τροφαῖς, ἄρτον ὀρέγων τὸν νοητὸν, τὸν στηρίζοντα Ps. ciii. 15. +καρδίαν ἀνθρώπου; ἀποτρέφει δὲ οὐκ ἐπιπόνως d +αὐτοὺς, ἀλλ’ ἱλαρῶς τε καὶ ἀνειμένως, καὶ μετὰ πολλῆς τῆς +ἐν εὐλαβείᾳ τέρψεως. τοῦτο γὰρ ἡμῖν ἡ ἐπὶ τῷ χόρτῳ τῶν + ὄχλων κατάκλισις σημαίνει, ὡς ἤδη καὶ πρέπειν ἑκάστῳ τῶν +τῆς τοιαύτης ἠξιωμένων χάριτος τὸ ἐν ψαλμοῖς ἐκεῖνο λέγειν +ύριος ποιμαίνει με, καὶ οὐδέν με ὑστερήσει· εἰς τόπον Ps.xxii. 1, 2. +χλόης ἐκεῖ με κατεσκήνωσεν.’’ ἐν πολλῇ γὰρ τέρψει καὶ +τρυφῇ ταῖς τοῦ Πνεύματος χορηγίαις ὁ τῶν ἁγίων ἐκτρέφεται + νοῦς, κατὰ τὸ εἰρημένον ἐν τῷ ᾄσματι τῶν ᾀσμάτων e +“Φάγετε καὶ πίετε καὶ μεθύσθητε οἱ πλησίοv. πολλῶν δὲ Cant. v. 1. +ὄντων καὶ ἀναμὶξ, καθάπερ ἤδη προειρήκαμεν, τῶν ἀνακειμένων +ἀνδρῶν ἐπεμνήσθη μόνων, ἀποσιωπήσας γυναῖκας +καὶ τέκνα χρησίμως τῷ θεωρήματι. διδάσκει γὰρ ἡμᾶς ὡς + δι’ αἰνίγματος, ὅτι τοῖς ἀνδριζομένοις, εἰς τὸ ἀγαθὸν δηλονότι, +χορηγηθήσεται πὼς καὶ οἰκειότερον ἢ παρὰ τοῦ Σωτῆρος +χορηγηθήσεται τροφὴ, καὶ οὐχὶ τοῖς ἐκθηλύνεσθαι πεφυκόσιν +εἰς ἕξιν οὐκ ἀγαθὴν, ἀλλ’ οὐδὲ τοῖς νηπιάζουσι ταῖς a 282 A. +φρεσὶν, ὡς διὰ τοῦτο μηδὲν συνιέναι δύνασθαι τῶν ἀναγκαίων + εἰς γνῶσιν.

+1–4. θηλειῶν—ἐπ' ἀγαθοῖς citat Nikeph. i. 1164. 1. καὶ assumptum +exB.D. Nikeph. et ita conjecit Migne. 2. δὲ om. B. habet Nik. 3. βίβλῳ +Β. Nik. Catt. βιβλίῳ Ed. 4. τὴν] τὸν (sic) Β. 10. ἡδέως] ἑτοίμως B. +13. τῆς] τινος τῆς Β. 15. κατάκλησις D. καὶ om. Β. habet D. Statim +πρέπειν B.D. πρέπει Ed. 19. ταῖς] + διὰ Ed. invito Β. + + +

Ἔλαβεν οὖν τοῦς ἄρτους ὁ Ἰησοῦς καὶ εὐχαριστήσας διέδωκε +τοῖς ἀνακειμένοις· ὁμοίως δὲ καὶ ἐκ τῶι ὀψαρίων ὅσον +ηθελον.

+

Εὐχαριστεῖ μὲν εἰς τύπον ἡμέτερον, καὶ τῆς ὀφειλούσης +b ἡμῖν ἐνυπάρχειν εὐλαβείας ὑπογραμμόv. ἀνατίθησι δὲ πάλιν, +ὡς ἄνθρωπος, τῇ θεία φύσει τὴν ἐπὶ τῷ παραδόξῳ δύναμιν. +κατείθισται γάρ πὼς οὗτος ὁ τρόπος αὐτῷ, καὶ ὠφελοῦντι +πρὸς ὑπογραμμὸν εὐλαβείας, καθάπερ εἰρήκαμεν, τοὺς ἐφ’ +οἷς ἀναδειχθῇ τῶν καλλίστων εἰσηγητὴς, καὶ οἰκονομικῶς +κατακρύπτοντί πὼς ἔτι τὸ θεοπρεπὲς ἀξίωμα, πρὶν ἐπιστῆναι +τοῦ παθεῖν τὸν καιρόν· ἦν γὰρ δὴ καὶ διὰ φροντίδος αὐτῷ +Infra xiv. 30. τὸ λαθεῖν ἐπείγεσθαι τὸν ἄρχοντα τοῦ αἰῶνος τούτου. διάτοι +c τοῦτο καὶ ἐν ἑτέροις τὰς μὲν ἀνθρώποις πρεπούσας σχηματίζεται +φωνὰς, ὡς ἄνθρωπος· θεραπεύει δὲ πάλιν τῶν +ἀκροωμένων τὸν νοῦν, σοφωτάτην ἔσθ’ ὅτε ποιούμενος τὴν 1 +infra xi. 41. ἐπαγωγὴν, ὡς ἐν τῷ “ Πάτερ, εὐχαριστῶ σοι ὅτι ἤκουσάς +“μου. ὁρᾷς, ὅπως ἀνθρωποπρεπὴς ὁ λόγος, καὶ τὴν τῶν +ἀκεραιοτέρων διάνοιαν ἐκταράξαι δυνάμενος; ἀλλ’ ὅτε τοῦτό +φησιν, ὡς ἄνθρωπος, τότε δὴ πάλιν εὐθὺς τῆς οἰκονομίας +ἐξηγεῖται τὸν τρόπον, καὶ τὸν ἐπὶ τῶ βούλεσθαι λανθάνειν +d σκοπὸν, ἄριστα δὴ λίαν οἰκονομῶν καὶ ἀνατειχίζων παραλελυμένον +Ib. 42. τῶν ἁπλουστέρων τὸν νοῦv. “Ἐγὼ γὰρ ᾔδειν,’’ +φησὶν, “ὅτι πάντοτέ μου ἀκούεις.“ τίνος οὖν ἕνεκα τοιαῦτα +λαλεῖς; “Διὰ τὸν ὄχλον τὸν περιεστῶτα εἶπον, ἵνα πιστεύ- +“ σωδι φησὶν, ὅτι σύ με ἀπέστειλας.’’ ἆρ’ οὖν οὐκ ἃν +γένοιτο διὰ τούτων καταφανὲς, ὅτι πολυτρόπως ἡμᾶς ὠφελῶν, +καὶ τὸν κεκρυμμένον τῆς μετὰ σαρκὸς οἰκονομίας, ὡς +ἃν αὐτῷ πρέποι, διανύων σκοπὸν, ταπεινότερά πὼς, ἣ ἐν οἷς +ἐστιν ἀληθῶς, ἔσθ’ ὅτε λαλεῖ; ὡς οὖν ἐν ἐκείνοις οἰκονομιτοῖς] +2. + μαθηταῖς, οἱ δὲ μαθηταὶ τοῖς Ed. invito Β. δὲ assumptum ex Β. +6. τὸ παράδοξον Β. 8. τοὺς] τοῦ Β. 10. ἔτι assumptutn ex D. +πλὴν pro πρὶν Β, 28. αὐτὸ πρέπων Β. ὡς pro ἢ Β. 29. ἐκείνοις Β. +ἐκείνω Ed. + + +κῶς τό Εὐχαριστῶ σοι λαμβάνεται, οὕτως καὶ ἐνταῦθα τό e +Εὐλογήσας ἐπὶ τῶν ἄρτων νοεῖται.

+

Σημειωτέον δὲ, ὅτι ἀντὶ τοῦ Εὐχαριστήσας, τό Εὐλογήσας S.Matth. xiv. 19. +εἴρηκεν ὁ Ματθαῖος, διαφωνήσει δὲ οὐδαμῶς τῶν ἁγίων + ἡ ἔκδοσις. ἓν γὰρ ἀποδείξει τὸ συναμφότερον ὁ Παῦλος +εἰπών “Ὅτι πᾶν βρῶμα Θεοῦ καλὸν, καὶ οὐδὲν ἀπόβλητον, 1 Tim. iv. 4. 5. +“ἁγιάζεται γὰρ διὰ λόγου Θεοῦ καὶ ἐντεύξεως·’’ εὐλογεῖται +δὲ πάντως τὸ ἁγιαζόμενον διὰ τῆς ἐν ἐντεύξει προσευχῆς, +ἣν ἐπὶ τραπέζαις ἀεὶ ποιεῖν εἰθίσμεθα.

+

Ἐπειδὴ δὲ ἀζήτητον τῶν συμφερόντων οὐδὲν καταλιμπάνεσθαι a 283 A. +πρέπει· φέρε δή τι βραχὺ καὶ εἰς τοὺς πέντε +λέγωμεν ἄρτους, οἵπερ ἦσαν παρὰ τῷ παιδαρίῳ καὶ εἰς τὰ +δύο ὀψάρια· λόγον γὰρ ὠδίνει μυστικὸν τῶν ηὑρημένων αὐτό +τε τὸ εἶδος, καὶ μὴν καὶ ὁ ἀριθμός. διὰ τί γὰρ, τυχὸν ἐρεῖ + τις τῶν φιλομαθεστέρων, οὐχὶ μᾶλλον τέσσαρες οἱ ἄρτοι, +καὶ τρεῖς οἱ ἰχθύες; διατί δὲ μὴ πέντε, καὶ τέσσαρα ὀψάρια; +τί δὲ ἦν ὅλως τὸ ἀναγκάζον καὶ τῶν ηὑρημένων ἐξηγεῖσθαι +τὸν ἀριθμὸν, καὶ οὐχὶ μᾶλλον ἁπλούστερόν τε καὶ ἀπολύτως b +εἶπεν ἐξ ὀλίγων κομιδῆ τῶν ηὑρημένων τὴν ἀμέτρητον τῶν + ἀκολουθούντων ἀποτετράφθαι πληθύν; τὸ δὲ λίαν ἐσπου- +δασμένως καὶ περὶ τούτων ἐξηγεῖσθαι τὸν μακάριον Εὐαγγελιστὴν, +δίδωσί τι πάντως ἐννοεῖν, ὃ καὶ ζητεῖν ἀναγκαῖον.

+

Οὐκοῦν, πέντε μὲν εἶναί φησι τοὺς ἄρτους, καὶ τοῦτο + κριθίνους, δύο δὲ τὰ ὀψάρια, καὶ διὰ τούτων ἀποτρέφει +χριστὸς τοὺς ἀγαπῶντας αὐτόv. οἶμαι δὲ ἔγωγε· καὶ σκο- +πείτω τὸ κρεῖττον ὁ φιλομαθής· ὅτι διὰ μὲν τῶν πέντε c +ἄρτων τῶν κριθίνων, τὸ πενταμερὲς τοῦ πανσόφου Μωυσέως +βωλίον σημαίνεται, τουτέστι σύμπας ὁ νόμος, παχυτέραν + ὥσπερ εἰσφέρων τὴν διὰ τοῦ γράμματος καὶ τῆς ἱστορίας +3. τό ante εὐλ. om. Β. sed hicne an ver. i. suprar 6. βρῶμα hal-et B. +"cibum" Georg. Trap. Statim Θεοῦ assumptum ex B. 14. τυχὼν γὰρ Β. +15. οὐχ ὅτι pro οὐχὶ Β. 19. εἰπεῖν Β. 22. ὅ orn. Β. 27. τῶν ἄρτων +τῶν πέντε Β. 29. σημοίνεται] λαμβάνεται Β. invitis Catt. + + +τροφήν· τοῦτο γὰρ ὑποδηλοῖ, τὸ ἀπὸ κριθῆς. διὰ δὲ τῶν +ὀψαρίων ἡ διὰ τῶν ἁλιέων τροφὴ, τουτέστι τὰ τρυφερώτατα +τῶν τοῦ Σωτῆρος μαθητῶν συγγράμματα· καὶ δύο ταῦτα, +φησὶν, ἀποστολικὸν ἐν ἡμῖν καὶ εὐαγγελικὸν διαλάμπει +d κήρυγμα. ἄμφω δὲ ταῦτα τῶν ἁλιέων εὑρήματα καὶ λογογραφίαι +πνευματικαί. ἀναμίξας τοιγαροῦν ὁ Σωτῆρ’ τοῖς +παλαιοῖς τὰ νέα, διὰ νόμου καὶ μαθημάτων διαθήκης καινῆς +τῶν εἰς αὐτὸν πιστευόντων τὰς ψυχὰς ἀποτρέφει πρὸς ζωὴν, +δῆλον ὅτι τὴν αἰώνιοv. ὅτι γὰρ ἐξ ἁλιέων οἱ μαθηταὶ, πρόδηλον +δηλον δήπου καὶ σαφές· εἰ γὰρ καὶ μὴ πάντες τυχὸν, ἀλλ’ +ἐπείπερ εἰσὶν ἐν αὐτοῖς οἱ τοιοῦτοι, οὕτω τῆς ἐπὶ τοῖς εἰρημέ- +νοις ἀληθείας ὁ λόγος ἡμῖν οὐκ ἐξοιχήσεται.

+e +

Ὡς δὲ ἐνεπλήσθησαν, λέΓει τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ Συναγάτετε + τὰ περισσεύσαντα κλάσματα, ἵνα μή τι ἀπόληται. συνήγαγον +οὖν, κὼ ἐγέμισαν δώδεκα κοφίνους κλασμάτων ἐκ τῶ πέντε +ἄρτων τῶ κριθίνων, ἅπερ ἐπερίσσευσε τοῖς βεβρωκόσι.

+

Δόξειε μὲν ἄν τῳ φειδοῖ τῶν περισσευμάτων τοῖς ἑαυτοῦ +μαθηταῖς ἐπιτάξαι Χριστὸς συλλέγειν αὐτά. ἀλλ’, οἶμαι, +παστισοῦν ἐννοήσαι πρεπόντως, ὡς οὐκ ἂν εἰς τοῦτο μικρολογίας +284 Α. a λογίας καταβαίνειν ἠνέσχετο· καὶ τί λέγω Χριστός; ἁλλ’ +οὐδὲ εἷς τις τῶν καθ’ ἡμᾶς. τί γὰρ ἦν ἐκ πέντε ἄρτων +κριθίνων τὸ περιλελεῖφθαι προσδοκῶ μένον; ἀλλ’ ἔχει πολλὴν +οἰκονομίαν ὁ λόγος, καὶ τὸ θαῦμα τοῖς ἀκροωμένοις διαφανὲς +ἐργάζεται. τοσαύτη γάρ τις ἐνέργεια θεοπρεποῦς +ἐξουσίας περὶ τὸ πρᾶγμά ἐστιν, ὡς μὴ μόνον ἐκ πέντε τὸν +ἀριθμὸν κριθίνων καὶ ὀψαρίων δυοῖν δῆμον οὕτω κατακορεσθῆναι +πολὺν, ἀλλ’ ἔτι πρὸς τοῦτο καὶ συγκομισθῆναι +b λειψάνων κοφίνους δώδεκα. ἄλλως τε καὶ ἑτέραν τινὰ κατὰ +τὸ εἰκὸς τὸ θαῦμα τὴν ὑπόνοιαν ἀπεκρούσατο, τῇ τῶν λειδηλοῖ +1. Β. 3. μαθητῶν B.a. μαθημάτων Cord. Ed. 10. καὶ alt, +assumptum ex Β. 1 1, εἴπερ Β. οὕτω om. Β. Statim τοῖς pro τῆς D. +18. αὐτό Β. 21. ἄρτων assumptum ex Β. 28. λειψάνων] πολὺν +λείψανον Β. 29. θαυμαστὴν pro τὸ θαῦμα τὴν Β. + + +ψάνων εὑρέσει βεβαιούμενον εἰς πίστιν τοῦ πάντως τε καὶ +ἀληθῶς τροφῆς γενέσθαι πλεονασμὸν, καὶ οὐχὶ μᾶλλον φαν- +τασίας ἐπίδειξιν ἀπατώσης καὶ τὸν τῶν ἑστιωμένων καὶ τὸν +τῶν διακονούντων αὐτοῖς ὀφθαλμόv. τὸ ’δε γε μεῖζόν τε καὶ + ἀξιολογώτερον, καὶ λίαν ἡμᾶς ὠφελοῦν, ἐκεῖνό ἐστι· καταωόνόει +νόει γὰρ ὅπως προθυμοτάτους ἡμᾶς διὰ τοῦ θαύματος ἀπεργάζεται +γάζεται πρὸς τὸ βούλεσθαι καὶ λίαν ἀσμένως φιλοξενεῖν, c +μονονουχὶ δι’ αὐτῶν ἡμῖν ἀναβοήσας τῶν γεγενημένων, ὡς +οὐκ ἐπιλείψει τὰ παρὰ Θεοῦ τὸν κοίνων ἷκόν, καὶ τῷ φιλαλλήλῳ + χαίροντα τρόπῳ, καὶ τὸ γεγραμμένον ἀποπληροῦν +ἐθελήσαντα “Διάθρυπτε πεινῶντι τὸν ἄρτον σου. ὄκνῳ Es. iviii. 7. +μὲν γὰρ τῷ περὶ τοῦτο κατειλημμένους τοὺς μαθητὰς εὐρίσκομεν +ἐν ἀρχῇ, ἀλλ’ ἐπείπερ ἦσαν οὕτω διακείμενοι, πλουσίαν +αὐτοῖς ὁ Σωτῆρ’ τὴν ἀπὸ τῶν λειψάνων ἐτίθει συγκομιδήν· + διδάσκει δὲ καὶ ἡμᾶς διὰ τούτων, ὅτι βραχύ τι d +δαπανῶντες εἰς δόξαν Θεοῦ, πλουσιωτέραν ἀντιληψόμεθα +χάριν κατὰ τὸ εἰρημένον παρὰ χριστοῦ Μέτρον καλὸν S.luc. vi. 38. +πεπιεσμένον καὶ σεσαλευμένον ὑπερεκχυνόμενον δώσουσιν +εἰς τὸν κόλπον ὑμῶν.’ οὐκ ὀκνητέον τοιγαροῦν εἰς κοινωνίαν + τὴν ἐξ ἀγάπης τῆς εἰς ἀδελφοὺς, ἰτέον δὲ μᾶλλον εἰς +εὐτολμίαν ἀγαθὴν, καὶ ὄκνον μὲν καὶ δειλίαν τὴν ἀφιλοξενεῖν +ἀναπείθουσαν, ὡς πορρωτάτω ποιησώμεθα, βεβαιούμενοι δὲ +πρὸς ἐλπίδα διὰ τῆς πίστεως τοῦ καὶ τὰ μικρὰ πολυπλασιάζειν e +δύνασθαι τὸν Θεὸν, ἀνοίξωμεν τοῖς δεομένοις τὰ σπλάγχνα, + κατὰ τὴν τοῦ νόμου διάταξιν Ἀνοίγων γὰρ, φησὶν, Deut. xv. 11. +ἀνοίξεις τὰ σπλάγχνα σου τῷ ἀδελφῷ σου τῷ ἐπιδεομένῳ +ἐν σοί·’’ πότε γὰρ ἐλεήμων ὀφθήσῃ, σκληρὸς διαμείνας +τὸν ἐν τῷδε τῷ βίῳ χρόνον; πότε δὲ πληρώσεις τὴν ἐντολὴν, +τὸν τοῦ δύνασθαι δρᾶν ἐν ἀργίᾳ παριππεύειν ἐπιτρέπων +2. τροφὴ γ. πλεονασμῶν Β. φαντασίαι Β. 3. τὸν alt. assumptum ex B.D. +8. μονονουχὶ] οὐ μονονουχὶ Β. 12. μὲν om. Β. 15. καὶ post ὅτι tr. Ed., +invito Β. 16. πλουσιωτέρας ὁ. χάριτας a. invito Cord. 23. του] διὰ +τοῦ Β. Statim καὶ τὰ B.D. κατὰ Ed. 25. φησὶν γὰρ inverso ordine Β. +20. σπλάγχνα] Pro hac citationis forma, de Ad. 271. b. Pasch. Hom. xviii. 253 c. +citat Holines. 28. τῶν pro τὸν Β. βίῳ χρόνον] χρόνῳ ἤτοι βίῳ Β. 29. ἐν +ἀργίᾳ αργείᾳ Cod.] Β. ἐνεργείᾳ Ed. + + +Ps. vi. 6. καιρόν; μέμνησο λέγοντος τοῦ μελῳδοῦ “Ὅτι οὐκ ἔστιν ἐν +τῷ θανάτῳ ὁ μνημονεύων σου· ἐν δὲ τῷ ᾅδῃ τίς ἐξομολο- +285 Α. a “γήσεταί σοι;" ποῖος γὰρ ἔτι τῶν νεκρῶν ὁ καρπὸς, ἢ πῶς +ἔτι μεμνήσεταί τις Θεοῦ διὰ τοῦ πληροῦν ἐντολὴν τῶν ἐν +Hiob iii. 13. ἅδου καταβεβηκότων; “Συνέκλεισε γὰρ ὁ Θεὸς κατ’ αὐτοῦ, +κατὰ τὸ γεγραμμένον· διάτοι τοῦτο καὶ ὁ σοφώτατος ἡμᾶς +Gal. vi. 40. ἐπαίδευε Παῦλος “Ἕως καιρὸν ἔχομεν ἐργαζώμεθα τὸ ἀγα- +“θὸν,” ἐπιστέλλων τισί.

+

Καὶ ταῦτα μὲν ἡμῖν εἰς τὸ ἐκ τῆς ἱστορίας λελέξεται +χρήσιμον· ἐπειδὴ δὲ πνευματικῶς ἐκλαμβάνοντες τὰ εἰρημένα· +χρῆν γὰρ οὕτω, καὶ οὐχ ἑτέρως· διὰ μὲν τῶν πέντε +b κριθίνων τὸ Μωυσαϊκὸν ἔφηνεν ὑποδηλοῦσθαι βιβλίον, διὰ +δὲ τοῖν δυοῖν ὀψαρίοιν, τὰ σοφὰ τῶν ἁγίων ἀποστόλων +συγγράμματα· χρῆναι πάλιν ὑπολαμβάνω καὶ ἐπὶ τῆς τῶν +λειψάνων συλλογῆς, μυστικόν τε καὶ πνευματικὸν ἐπινοῆσαι +θεώρημα, τῇ τῶν εἰρημένων ἀκολουθίᾳ συντρέχοv. οὐκοῦν +ἐκέλευε μὲν ὁ Σωτῆρ’ ἀναπίπτειν μὲν τοὺς ὄχλους, εὐλογήσας +δὲ τοὺς ἄρτους καὶ τὰ ὀψάρια παρετίθει, διὰ τῆς τῶν +c μαθητῶν ὑπουργίας δηλαδή· ἐπειδὴ δὲ κατεκορέσθησαν +παραδόξως οἱ βεβρωκότες, συλλέγειν ἐπιτάττει τὰ λείψανα, +καὶ πληροῦνται κόφινοι δώδεκα, εἷς ἑκάστῳ τῶν μαθητῶν +κατὰ τὸ εἰκός· ἦσαν γὰρ τοσοῦτοι καὶ αὐτοί. τί οὖν ἐντεῦθεν +ὑπονοήσομεν, ἢ πάντως ἐκεῖνο, καὶ οὐκ ἐψευσμένως, ὅτι +πανηγυριάρχης μὲν τῶν ἐπ’ αὐτῷ πιστευόντων ἐστὶν ὁ +χριστὸς, καὶ τοὺς πρὸς αὐτὸν ἰόντας ἀποτρέφει τοῖς θείοις +τε καὶ οὐρανίοις, δῆλον ὅτι μαθήμασι, νομικοῖς τε καὶ προφητικοῖς, +εὐαγγελικοῖς τε καὶ ἀποστολικοῖς. ἀλλ’ οὐ πάντως +d αὐτὸς ὁρᾶται τούτων ὁ αὐτουργὸς, διακονοῦσι δὲ ἡμῖν τὴν +S.Matth. x. 20. ἄνωθεν χάριν οἱ μαθηταί· αὐτοὶ γὰρ οὐκ εἰσὶν ’’οἱ λαλοῦντες +κατὰ τὸ εἰρημένον, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τοῦ Πατρὸς τὸ +3. ἐστιν pro ἔτι Β. 4. ἔνι ἐν D. "al. εἰς’’ Ed. mg. 6. ἡμᾶς om. Β. +7. ἐπαίδευσε Β. 10. πνευματικῶς Β. πνευματικώτερον Ed. II. χρὴ Β. +15. τε B.D. τι Ed. ἐπινοήσασθαι χάρισμάτων καὶ θεωρημάτων τῶν εἰρημένων Β. + + +λαλοῦν ἐν’’ αὐτοῖς· ἀλλ’ οὐκ ἀμισθὶ τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις +ὁ πρὸς τοῦτο γενήσεται πόνος. παραθέντες γὰρ ἡμῖν +τὰς πνευματικὰς δῆλον ὅτι τροφὰς, καὶ τὰ παρὰ τοῦ +Σωτῆρος ἡμῶν ἀγαθὰ διακονησάμενοι, πλουσιωτάτην ἀποίσονται + τὴν ἀνταπόδοσιν, καὶ πληρεστάτην εὑρήσουσι παρὰ +Θεοῦ τῆς φιλοτιμίας τὴν χάριv. οἶμαι γὰρ τοῦτο, καὶ οὐχ e +ἕτερόν τι, δηλοῦν τὸ μετὰ τοὺς πόνους καὶ τὴν ὑπουργίαν +τὴν ἐπὶ τοῖς δαιτυμόσι δεδαπανημένην, κόφινον ἑκάστῳ +συνειλέχθαι μεστὸν διὰ προστάγματος τοῦ Χριστοῦ. ὅτι + δὲ μετ’ ἐκείνους τὰ ἐκ τοῦ τύπου διαβήσεται καὶ εἰς τοὺς τῶν +ἁγίων ἡγουμένους ἐκκλησιῶν, οὐκ ἀμφίλογον.

+

Οἱ οὖν ἄνθρωποι ἰδόντες ὅ ἐποίησεν σημεῖον ὁ Ἰησοῦς, ἔλεγον +ὅτι οὖτός ἕου ὁ προφήτης ὁ ἐρχόμενος εἰς τὸ κόσμοv.

a 286 Α. +

Θαυμάζουσι τὸ σημεῖον οἱ δοκιμάζειν εἰδότες τὰ θεοπρεπῆ, + καὶ ἀνθρωπίνῳ μᾶλλον λογισμῷ διοικούμενοι, ἤπερ κτηνώδη +νοσοῦντες τὴν ἀβουλίαν, ὁποῖοί τινες ἦσαν οἱ δυσσεβεῖς +Ἰουδαῖοι, δέον ὠφελεῖσθαι τῆ τῶν τελουμένων περιφανείᾳ, +καὶ τὸ κρίνειν ὀρθῶς δύνασθαι ζημιούμενοι. χρῆναι γὰρ ἤδη +καὶ καταλιθοῦσθαι τὸν Ἰησοῦν ἐδοκίμαζον, τῶν παραδόξων + ὅτι δὴ πολλάκις ὁρῷτο δημιουργός. ἀμείνους τοιγαροῦν καὶ +οὐ κατά τι μέρος βραχὺ τῆς ἐκείνων ἀπονοίας, οἱ τῇδε θαυμάζοντες, b +καὶ ἐφ’ ἑνὶ τούτῳ καὶ μεγάλῳ σημείῳ σωφρόνως +ἀναπεπεισμένοι λοιπὸν, ὅτιπερ εἴη πάντως αὐτὸς ὁ καὶ ἥξειν +εἰς κόσμον ἐν προφήτου τάξει προκεκηρυγμένος· ἐπιτήρει δὲ, + ὅση πάλιν ἐντεῦθεν ὁρᾶται διαφορὰ, γένους τε φημὶ τοῦ ἐξ +Ἰσραὴλ, καὶ τῶν ἔξω τῆς Ἰουδαίας κειμένων· οἱ μὲν γὰρ +καίτοι πολλῶν καὶ οὐκ ἀναξίων εἰς τὸ θαυμάζεσθαι γεγονότες +θεωροὶ, σκληροὶ μὲν οὐχ ὅπως εἰσὶ καὶ ἀπάνθρωποι +4. ἡμῶν Β. ἡμῖν Ed. 5. ἀνταπόδοσιν Β. ἀντίδοσιν Ed. g. συνειλέχθαι +μεστὸν] συλλέγεσθαι Β, II. ἀμφίλογον Β. ἀμφίβολον Ed. 12. Ot] +μὲν Β. σημεῖον ὁ Ἰησοῦς hoc ordine Β. 13. ἐστιν]+ἀληθῶς Ed. +invito Β. ὁ alt. om. Β. 18. ἤδη om. Β. 23. καὶ ἥξειν] καθήξειν Β. +24. ἐν om. Β. 25. ὅση om. Β. 26. γὰρ] γάρ τοι Β. 27. ἀξίων +(sic) B. + + +c μόνον, ἀλλὰ δὴ καὶ φονῶσιν ἀδίκως τὸν ὅτι προσήκοι δια- +σώζειν αὐτοὺς προθυμούμενον, ἀτιθάσοις ἀπονοίαις πόλεως +τε τῆς ἑαυτῶν καὶ χώρας ἐλαύνοντες· οἱ δὲ τῆς Ἱερουσαλὴμ +ἐξῳκισμένοι, καὶ διὰ τούτου τὸ ἀλλογενὲς ὑπεμφαίνοντες, ἑνὶ +καὶ μόνῳ σημείῳ δοξάζουσι, καὶ ἀνενδοιάστως τῆ πίστει +παραδέχεσθαι δεῖν τὰς ἐπ’ αὐτῷ διαλήψεις εὐγενῶς δοκιμά- +ζουσιv. ἀπὸ δὴ τούτων ἁπάντων, αὐτοκατάκριτος μὲν καὶ +αὐτόκληρος εἰς τὸ χρῆναι λοιπὸν ἀπορρίπτεσθαι δικαίως ὁ +d Ἰσραὴλ ἀνεδείκνυτο, φειδοῦς δὲ τῆς ἄνωθεν καὶ ἀγαπήσεως +τῆς διὰ χριστοῦ τὸ χρῆναι λαχεῖν ἤδη τοῖς ἐθνῶν χρεωστουμενοv.

+

Ἰησοῦς οὖν γνοὺς ὅτι μέλλουσιν ἔρχεσθαι καὶ ἁρπάζειν αὐτὸ +ἵνα ποιήσωσι Βασιλέα, ἀνεχώρησε πάλιν εἰς τὸ ὄρος αὐτὸς +μόνος.

+

Ἀξιεπαινετωτάτην μὲν ἄν τις ἐποίησε τὴν ψῆφον, καὶ +σφόδρα δικαίως τοῖς ἀπὸ τοῦ μεγάλου θαύματος ἀναπεπεισμένοις +e εὐκόλως, ὅτι δὴ πρέποι τὰ πάντων ἐξαίρετα +προσεῖναι Χριστῷ, καὶ τὴν ἀκροτάτην ὡς ἐν μοίρᾳ τιμῆς +ἀνατίθεσθαι. τὸ γὰρ ἐθέλειν αὐτὸν εἰς βασιλέα προχειρίζεσθαι, +τί ἂν ἡμῖν ἕτερον ἢ τοῦτο σημαίνῃ; ἀγασθείη δ’ ἄν +τις εἰκότως μετὰ τῶν ἄλλων καὶ τοῦτο, ὑπογραμμὸς γὰρ +ἡμῖν ἀφιλοδοξίας εὑρίσκεται Χριστὸς, καὶ τοὺς ὅτι προσήκοι +τιμᾶν ἑλομένους αὐτὸν ἀποφεύγων, καὶ βασιλείαν τὴν ἀνω- +τάτω τῶν ἐν ἡμῖν παραιτούμενος, εἰ καὶ ἀζήλωτον αὐτῷ +287 Α. a ἀληθῶς τὸ πρᾶγμα, διὰ τὸ πάντων βασιλεύειν μετὰ Πατρὸς, +ὁμοῦ δὲ καὶ δίδωσιν ἐννοεῖν τοῖς εἰς ἐλπίδα τὴν μέλλουσαν +ἀποβλέπουσιν, ὅτι μικρὸν αὐτοῖς τὸ ἐν κόσμῳ μέγα, καὶ ὅτι +τὰς ἐν τῷδε τῷ βίῳ, ἤγουν κόσμῳ, τιμὰς, κἂν αὐτομολῶσι, +1. ἀλλὰ δὴ] ἀλίδει (=ἀλλ’ ἤδη) Β. 4. τούτου τὸ ἀλλογενὲς] τοῦτο ἀλλογενεῖς +Β. 6. εὐγενῶς] συγγενῶς Β. 8. χρῆναι] χρῆμα Β. 10. λαχεῖν] +λαλεῖν Β. 15. Ἀξιεπαινετάτην Β. 20. ἡμῖν assumptum ex Β. ἁγια- +σθείη Β. γὰρ pro δ’ ἂν Β. 21. εἰκότως assumptum ex Β. 23. καὶ +om. Β. 24. αὐτῷ om., αὐτῶν post πρᾶγμα addens Β. 20. τε pro δὲ Β. +ἐννοεῖν Β. νοεῖν Ed. 28. ἤγουν κόσμῳ oui. Β. + + +μὴ προσίεσθαι καλὸν, ἵν εἰς ἐκείνην ἀναβαίνωσι τὴν παρὰ +Θεοῦ· ἀπρεπὲς γὰρ ὄντως τὸ ἐν τούτοις διαλάμψαι φιλεῖν, +τοὺς οἵ γε πρὸς θείαν ἐπείγονται χάριν, καὶ δόξαν διψῶσι τὴν +αἰώνιον.

+

Ηαραιτητέον τοιγαροῦν τὴν ὑπεροψίας ἀδελφὴν καὶ γεί- +τονα φιλοδοξίαν, καὶ οὐ πολὺ τῷ μετ́ρῳ τῶν ἐκείνης ὅρων b +ἀπεσχοινισμένην . καὶ τὸ μὲν ἐπιφανὲς ἐν τιμῇ κατὰ τὸν +παρόντα βίον, ὡς ἀδικοῦν ἀποφύγωμεν, ζητῶμεν δὲ μᾶλλον +τὸ ἐν ταπεινώσει σεμνὸν, παραχωροῦντες ἀλλήλοις, καθάπερ + ἡμᾶς καὶ ὁ μακάριος Παῦλος ἐνουθέτει λέγων “Tοῦτο φρο- Ρhil. ii. 5-9. +ἱ νείτω ἕκαστος ἐν ὑμῖν αὐτοῖς ὃ καὶ ἐν Xριστῷ 1ησοῦ, ὃς +ιι ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι +" ἴσα Θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβὼν, ἐν +" ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς + ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν, γενόμενος ὑπήκοος μέχρι c +" θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ· διὸ καὶ ὁ Θεὸς αὐτὸν +α ὑπερύψωσε καὶ ἐχαρίσατο αὐτῷ τὸ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν +ιι ὄνομα.’’ ὁρᾷς ὅπως ἡ ἑκούσιος ταπείνωσις λαμπρὸν ἔχει +τὸ τέλος, καὶ ῥίζα πολλῶν ἡμῖν ἀγαθῶν τὸ μέτριον ἀναφαί- + νεται φρόνημα ; ἐν μορφῇ μὲν γὰρ ὑπάρχων τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς τεταπείνωκεν ἑαυτὸν ὁ Μονογενὴς ἄνθρωπος γενό- +γενόμενός δι’ ἡμᾶς, ἀλλ’ εἰ καὶ πέφηνεν ἐν τῷδε τῷ βίῳ μετὰ d +σαρκὸς, ἀλλ’ οὐκ ἔμεινε ταπεινός· ἀνατρέχει γὰρ εἰς τὸ +ἀρχαῖον ἀξίωμα καὶ εἰς δόξαν τὴν θεοπρεπῆ, καὶ εἰ γέγονεν + ἄνθρωπος. τὸν αὐτὸν δὴ τοῦτον νοήσαι τις τρόπον καὶ ἐφ’ +ἡμῶv. ὅταν γὰρ ἑαυτοὺς τῶν διακένων ὑψωμάτων τοῦ +παρόντος βίου κατακομίζωμεν καὶ ζητῶμεν τὰ ταπεινὰ, τότε +δὴ πάντως καὶ τὴν ἄνωθεν ἀντικομιούμεθα δόξαν, καὶ εἰς τὸ +εἶναι θεοὶ κατὰ χάριν ἀναβησόμεθα, καθ’ ὁμοιότητα λαμβά- + νοντες τὴν ὡς πρὸς τὸν ἀληθῶς καὶ κατὰ φύσιν Υἱὸν τὸ e +2. ὄντως om. Β. 3• όπείγονται Aub. correxi ex D. 5. τὴν ὑͅπε ροψίας] +ὑπεροψίαν B. 6. πολὺ Β. πολλῷ Ed. 8. ἀποφύγωμεν Β. φεηωμεν Ed. +17. τὸ prius assumptum ex Β, 20, μορφὴ] -\- Θεοῦ Β. γὰρ assumptum +ex B. 27. καὶ ζητῶμεν τὰ Β. εἰς Ed. + + +καλεῖσθαι τέκνα Θεοῦ· καὶ ἵνα τι τοῖς προκειμένοις εἴπω τὸ +συγγενὲς, καὶ αὐτὴν, εἰ πρόσεισι, τὴν ἐπὶ γῆς ἀκρότητα +παραιτώμεθα τὴν ἁπάσης μητέρα τιμῆς, εἰ φρονοῦμεν τὰ +ἐπουράνια, καὶ τοῖς ἄνω πολιτευόμεθα μᾶλλον ἤπερ τοῖς ἐπὶ +τῆς γῆς.

+

Πνευματικῶν δὲ θεωρημάτων ὁ λόγος ἡμῖν οὐκ ἀμοιρεῖ, +διὸ δὴ πάλιν ἐροῦμεν, ὅλην ὥσπερ ἀνακεφαλαιούμενοι τῶν +γεγενημένων τὴν δύναμιν, καὶ τὸν ἐξ ἀρχῆς τῶν προκειμένων +ἀναμηρυσάμενοι λόγον· οὕτω γὰρ ἡμῖν ἔσται καταφανὲς +288 Α. a τὸ ῥηθήσεσθαι μέλλον, μάλισθ’ ὅτι προστέθεικεν +μακάριος Εὐαγγελιστὴς, ὥσπερ ἀναγκαῖόν τι καὶ ἀπαραίτητον +ὑποδηλῶν, τὸ, ὅτι ἀνεχώρησεν εἰς τὸ ὄρος αὐτὸς μόνος. +οὐκοῦν τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπανθρωπίαν παραιτούμενος, ἀπεδήμει +μὲν τῆς Ἰερουσαλὴμ ὁ Χριστὸς, ὅπερ ἐστὶν ἐναργῶς +288 A. a Ἐγκαταλέλοιπα τὸν οἶκόν μου, ἀφῆκα τὴν κληρονομίαν +“μου.” διαπεραιωσάμενος δὲ τὴν Τιβεριάδος θάλασσαν, καὶ +πολὺ λίαν τῆς ἐκείνων ἀπονοίας ἀπεσχοινισμένος, μένος, ἀνεπήδα +b πρὸς ὄρος ἅμα τοῖς μαθηταῖς· ἃ δὴ καὶ ὑποδηλοῦν εἰρήκαμεν +Supra 272 b. τό τε ἄβατον ὥσπερ καὶ ἀνήνυτον τοῖς Ἰουδαίοις τῆς ὡς ἐπ’ +αὐτὸν ὁδοῦ, καὶ τὴν ἐξ ὀργῆς τῆς ἐπὶ τῷ πάθει γενομένην +ἀναχώρησιν τοῦ Χριστοῦ μέχρι καιροῦ, δῆλον ὅτι τοῦ +πρέποντος, καὶ ὅτι περιφανὴς ἔσται Χριστὸς ἅμα τοῖς +ἑαυτοῦ μαθηταῖς, ὅταν ἐκβαίνῃ τὴν Ἰουδαίαν καὶ πρὸς τὰ +ἔθνη βαδίζῃ μετατιθεὶς ἐπ’ ἐκεῖνα τὴν χάριν· ἀπὸ ’δε γε τοῦ +c ὄρους τοὺς ἑπομένους αὐτῷ κατεσκέπτετο, καὶ προσέτι τούτῳ +διενοεῖτο περὶ τροφῆς. καὶ τοῦτο δὲ πάλιν ἐλέγομεν καθάπερ +ἐν τύπῳ σημαίνειν καὶ τὴν ἄνωθεν τοῖς ἁγίοις χρεωστουμένην +Ps.xxxiii. 16. μένην ἐπισκοπὴν, κατὰ τό Ὀφθαλμοὶ κυρίου ἐπὶ δικαίους, +καὶ ὅτι τῶν σεβομένων αὐτὸν οὐκ ἀπρονοήτως ἔχει ὁ Χριστός. +εἶτα παραδόξως ὁ πολὺς ἀπετρέφετο δῆμος, διά γε τῶν +5. τῆς om. Β. 16. δὲ assumptum ex Β. Τιβεριάδα Β. 20. τῆς] +ὡς B. παθεῖν B. 21. τοῦ alt. om, Migne. 25. κατεσκέπτετο Β. +διεσκέπτετο Ed. 28. δικαίως prius scriptum postea corr. D. 29. ὁ +χριστός Β. Θεός Ed. 30. γε B. τε Ed. + + +πέντε ἄρτων καὶ τοῖν δυοῖν ὀψαρίοιν· ἐφ’ ᾧ δὴ χρῆναι +νοεῖσθαι διωριζόμεθα τῶν ἁγίων συγγράμματα παλαιῶν τε +καὶ νέων τὴν διὰ τῶν ἀποστόλων παράθεσιν τοῖς ἀγαπῶσι d +χριστόv. πρὸς δὲ τούτοις, ὅτι καὶ τὸν τῆς εἰς ἡμᾶς διακονίας + καρπὸν πλούσιον κομιεῖται παρὰ Θεοῦ τῶν μαθητῶν ὁ χορὸς, +καὶ μετ’ ἐκείνους, οἱ τῶν ἀγίων τοῦ Θεοῦ προεστῶτες ἐκκλησιῶν· +ἐπὶ γὰρ πάντας ἐν ἐκείνοις ὁ τύπος ἦν ἐν ἀρχὴ. εἶτα +θαυμάζουσιν οἱ θεωροὶ τὸ σημεῖον καὶ ἁρπάζειν εἰς βασιλεα +βουλεύονται τὸν Ἰησοῦv. ὃ δὴ καὶ συνεὶς, ἀναχωρεῖ μόνος + εἰς τὸ ὄρος ὡς γέγραπται· ὅτε γὰρ παρὰ τοῖς ἔθνεσιν ὡς e +μεγαλουργὸς καὶ Θεὸς ἐθαυμάσθη Χριστὸς, ὅτε πάντες +αὐτὸν ἐπεγράψαντο βασιλέα καὶ κύριον, τότε καὶ ἀνελήφθη +μόνος εἰς τὸν οὐρανὸν, οὐδενὸς αὐτῷ τὸ παράπαν ἀκολουθήσαντος· +ἀπαρχὴ γὰρ τῶν νεκρῶν ἀναβέβηκεν ὅλως μόνος ἕλ’ + τὸ ὄρος τὸ μέγα καὶ ἀληθέστερον κατὰ τὸ εἰρημένον διὰ τοῦ +ψαλμῳδοῦ “Τίς ἀναβήσεται εἰς τὸ ὄρος τοῦ Κυρίου, ἢ τίς Ps. xxiii. 3. 4. +“στήσεται ἐν τόπῳ ἁγίῳ αὐτοῦ; ἀθῷος χερσὶ καὶ καθαρὸς +“τῇ καρδίᾳ.” ἀκολουθήσει γὰρ ὁ τοιοῦτος τῷ Χριστῷ καὶ εἰς +ὄρος τὸ νοητὸν ἀναβήσεται, κατὰ τὸν τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας + καιρόν· ἀνακεχώρηκε δὲ εἰς τὸ ὄρος, τουτέστιν, ἀναβέβηκεν +εἰς τὸν οὐρανὸν, οὐ τὸ βασιλεύειν τῶν πεπιστευκότων a 239 Α. +αὐτῷ παραιτούμενος, ἀλλ’ ὑπερτιθέμενος τὸν τῆς βασιλείας +τῆς ἐκφανεστέρας καιρὸν εἰς τὴν ἄνωθεν ὡς ἡμᾶς ἐπ’ ἐπιστροφὴν, +ὅτε καὶ ἐν δόξῃ τῆ τοῦ Πατρὸς καταβήσεται, οὐκέτι + διὰ σημείων, καθάπερ καὶ πρότερον, ἐπιγινωσκόμενος ὅτιπερ +ὄντως ἐστὶ κατὰ φύσιν κύριος, ἀλλ’ ἐκ δόξης θεοπρεποῦς +ὅτιπερ ὑπάρχει βασιλεὺς ἀνενδοιάστως ὁμολογοῦ μένος.

+

Οὐκοῦν· ἐρῶ γὰρ αὖθις ἐν ὀλίγῳ συνενεγκὼν τῶν εἰρημένων b +τὸ πλάτος· ὅτε διὰ σημείων ἐπιστεύθη καὶ ἐπεγνώσθη Θεὸς, + τῶν Ἰουδαϊκῶν ἐκφοιτήσας λαῶν, τότε δὴ πάντες αὐτὸν καὶ +εἰς βασιλέα λαμβάνειν ἐπείγονται· ἀναβαίνει δὲ μόνος εἰς +2. ὁριζώμεθα Β. 3. διὰ τῶν B.D. δι’ Ed. 4 ἔτι pro ὅτι B. +9. συνεὶς] σύνισαν Β. 14 ὅλως assumptum ex Β. 17. τόπῳ] ὄρει +B. (275.) 26. ἐστὶ] + καὶ Ed. invito Β. + + +οὐρανοὺς καιρῷ τῷ πρέποντι τὴν τῆς βασιλείας ἐκφανεστέραν +ἐπίδειξιν ἀποταμιευόμενος.

+

Ὠς δὲ ὀψία ἐγένετο, κατέβησαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἐπὶ τὴν + θάλασσαν, καὶ ἐμβάντες εἰς πλοῖον ἢρχοντο πέραν τῆς θαλάσσης +c εἰς Καφαρναούμ.

+

Παραδόξως ἀποτελεσθέντος τοῦ πρώτου σημείου, ῥίζα +πάλιν καὶ ἑτέρου καὶ πρόφασις ἡ ἐπ’ ἐκείνῳ φυγή τε καὶ +ἀναχώρησις οἰκονομικῶς εὑρίσκεται, καὶ πορεύεται, κατὰ τὸ +Ps. lxxxiii. 8. γεγραμμένον, “ἐκ δυνάμεως εἰς δύναμιν” ὁ θαυματουργός. +ἐπειδὴ γὰρ ἐζητεῖτο μὲν εἰς βασιλέα παρὰ τῶν ἐπ’ ἐκείνῳ τῷ +μεγάλῳ καταπεπληγμένων θαύματι, παρῃτεῖτο δὲ αὐτὸς τὰς +d ἐν κόσμῳ τιμὰς κατὰ τοὺς ἤδη προαποδοθέντας λόγους· ἔδει +δὴ πάντως καὶ τόπων αὐτὸν, μᾶλλον δὲ ἁπάσης τῆς ἐκείνων +ἀπανίστασθαι χώρας. ἵνα τοίνυν καὶ ἀποπλεῦσαι δοκῆ, καὶ +τὸν τῶν ἐπιζητούντων ὑποχαυνώσῃ τόνον, προαποδημεῖν +ἐπιτάττει τοῖς μαθηταῖς, ἀπομένει δὲ αὐτὸς εὐαφόρμως ἐπὶ τὸ +ἐφεξῆς σημεῖον ἐρχόμενος· ἦν γὰρ δὴ καὶ λίαν ἐσπουδασμένον +αὐτῷ τὸ διὰ πάσης ἀφορμῆς καὶ πράγματος βεβαιοῦν +e εἰς πίστιν τὴν ἐφ’ ἑαυτῷ τῶν ἀποστόλων τὸν νοῦv. ἐπειδὴ +γὰρ ἔμελλον ἔσεσθαι τῆς οἰκουμένης διδάσκαλοι, καὶ ὥσπερ +Phil. ii. 15. τινὲς “φωστῆρες διαλάμψειν ἐν κόσμῳ,” κατὰ τὴν τοῦ +Παύλου φωνὴν, ἀναγκαίαν αὐτοῖς τὴν ἐφ’ ἅπασι τοῖς ὠφελεῖν +πεφυκόσιν ἐποιεῖτο χειραγωγίαv. τοῦτο γὰρ ἦν οὐχ +ὅπως ἐκείνοις χαρίζεσθαι μόνοις, ἀλλὰ καὶ τοῖς παρ’ αὐτῶν +παιδαγωγηθήσεσθαι μέλλουσιν εἰς τὴν ἐπ’ αὐτῷ κατάληψιν +ἀπλανῆ.

+

Ἀλλὰ τοῦ δὴ χάριν, ἐρεῖ τις τυχὸν, μετὰ τὴν ἐπ’ ἐπείνῳ +μεγαλουργίαν εὐθὺς τὸ δύνασθαι καὶ ἐπ’ αὐτῆς ἰέναι θαλάσσης +290 A. a τὸν Ἰησοῦν εἰσφέρεται; πιθανὴν δὲ +αἰτίαν ὁ τοιοῦτος ἀντακούσεται. ἐπειδὴ γὰρ τοὺς μὲν ὄχλους +περ +3. ὀψίας Β. (M.) 4 πέραν Β. εἰς τὸ πέραν Ed. 5 Καφαρναούμ D. +7. καὶ primum assumptum ex Β. 12. ἐν] + τῷ Ed. invitis B.D. 13. δὲ +pro δὴ Β. 15. προἀποδημεῖν Β. 17. ἐφεξῆς Β. ἑξῆς Ed. 18. βεβαίου Β. +19. τὴν om. Β. 21. διαλάμπειν Β. 27. ἐπ’ om. Β. + + +αὐτὸς ἀποτρέφειν ἐβούλετο, ἀτονήσειν ’δε πὼς αὐτὸν περὶ +τοῦτο Φίλιππός τε καὶ Ἀνδρέας ὑπέλαβον, ὁ μὲν ἀργυρίων +οὐκ ἐλάχιστον ἀριθμὸν μόλις αὐτοῖς ἐξαρκέσειν εἰς ὀλίγην +κομιδῆ τὴν ἀπόλαυσιν εἰρηκὼς, ὁ δὲ πέντε μὲν ἄρτους καὶ + ὀψάρια δύο παρ’ ἑνὶ τῶν παιδαρίων ηὑρῆσθαι διδάσκων, μὴ +μὴν εἶναί τι τὸ ηὑρημένον εἰς ὄχλον οὕτω πολὺν, καὶ ἀπὸ +πάντων, ὡς ἔπος εἰπεῖν, τῶν οἰκείων ῥημάτων μηδὲν ἔξω b +δύνασθαι τῆς χρεωστουμένης ἀκολουθίας τοῖς καθ’ ἡμᾶς +πράγμασιν ἐνόμισαν αὐτόν· ἀναγκαίως, ἵνα τῆς οὕτω σμικροπρεποῦς + ὑπολήψεως ἑαυτὸν ἀπαλλάξῃ, καὶ ἀτονοῦντά πὼς +ἔτι τῶν ἀποστόλων τὸν νοῦν ἀναπείθῃ δύνασθαι μαθεῖν, ὅτι +πάντα παραδόξως ἅπερ ἂν ἐθελήσαι ποιεῖ τῆ τῶν πραγμάτων +φύσει μὴ κωλυόμενος, μήτε μὴν κατά τι γοῦν ὅλως +παραποδιζούσης αὐτῷ τῆς ὡς ἐξ ἀνάγκης ἀκολουθίας, ὑπὸ + πόδας ἐτίθει τοὺς ἑαυτοῦ τὴν ὑγρὰν τῶν ὑδάτων φύσιν, c +καίτοι τοῖς ἀνθρωπίνοις σώμασιν ὑποκεῖσθαι μελετήσασαν· +πάντα γὰρ ἦν ὡς Θεῷ δυνατά. ὀψιας τοιγαροῦν ἤδη γεγενημένης, +καὶ τῶν ζητούντων αὐτὸν τὴν ἀκρίβειαν παραλύοντος +τοῦ καιροῦ, καταβαίνει μὲν ἐπὶ θάλασσαν τῶν ἁγίων μαθητῶν + ὁ χορὸς, ἀπέπλει δὲ παραχρῆμα, τῷ Θεῷ καὶ διδασκάλῳ +τὰ πάντα καὶ ἀμελητὶ πειθόμενος.

+

Καὶ σκοτία ἢδη ἐγεγόνει, καὶ οὒπω ἐληλύθει πρὸς αὐτοὺς ὁ d +Ἰησοῦς, ἥ τε θάλασσα ἀνέμου μεγάλου πνένοτος διηγείρετο.

+

Πόλλα κατὰ ταὐτὸν οἰκονομεῖται χρησίμως, καὶ συνελαύνει + τοὺς μαθητὰς εἰς θερμοτέραν τοῦ Σωτῆρος τὴν ἐπιζήτησιν +τὰ συμβαίνοντα· θορυβεῖ μὲν γὰρ βαθὺς ὣν ὁ τῆς +νυκτὸς σκότος, καὶ τοῖς μὲν ὕδασι μαινομένοις καπνοῦ δίκην +ἐπινηχόμενος, τὴν δὲ ὅποι λοιπὸν ἀπευθύνεσθαι χρῆν ἀναιρούμενος +γνῶσιv. ἐκταράττει δὲ οὐ μικρῶς καὶ πνευμάτων +4. μὲν om. Β. 5. παιδαρίων Β. παιδίων Ed. 13. τὸν pro μὴν Β. +14. αὐτῷ et αὐτὸν exhibet D. 16 οὐ] μελετήσασαν edidit Migne, recte ut +videtur. " — subesse natura non potest," Georg. Trap. 20. δὲ B. γὰρ Ed. +21. τὰ om. Migne. 26. ὁ τῆς νυκτὸς hoc ordine Β. 28. χρὴ Β. Statim +ἀναιρούμενος B. ἀφαιρούμενος Ed. + + +e ἀγριότης, ῥοιζηδὸν τοῖς κύμασιν ἐπεμβαίνουσα, καὶ πρὸς +ὕψος ἤδη τὸ ἀσύνηθες διανιστῶσα τὸν κλύδωνα. ἀλλὰ καὶ +τούτων ἤδη γεγενημένων, οὔπω φησὶν ἐληλύθει πρὸς αὐτοὺς ὁ +Ἰησοῦς· ἐν τούτῳ γὰρ ἦν μάλιστα τὸ κινδύνευμα, καὶ τὸ +τοῦ φόβου πλέον τὸ μὴ παρεῖναι Χριστὸν τοῖς πλέουσιν +ἐνειργάζετο.

+

Οὐκοῦν ἀνάγκη χειμάζεσθαι τοὺς μὴ συνόντας αὐτῷ, +διατεμνομένους δέ πὼς, ἢ καὶ δοκοῦντας ἀποδημεῖν διὰ τοῦ +291 Α. a τῶν θείων ἐξοίχεσθαι νόμων, καὶ χωριζομένους διὰ τὴν +ἁμαρτίαν τοῦ διασώζειν ἰσχύοντος. οὐκοῦν εἰ βαρὺ τὸ ἐν +σκότῳ γενέσθαι τῷ νοητῷ, καὶ εἰ χαλεπὸν τὸ ἐν θαλάσσῃ +πικρᾷ τῶν ἡδονῶν καταπνίγεσθαι, προσδεξώμεθα τὸν Ἰησοῦν· +τοῦτο γὰρ ἡμᾶς καὶ κινδύνων ἀπαλλάξει, καὶ τῆς εἰς +θάνατον ἁμαρτίας. ὁ δὲ τύπος τῶν εἰρημένων ἐν τοῖς γεγονόσιν +ὀφθήσεται· ἥξει δὴ οὖν πάντως ἐπὶ τοὺς μαθητάς.

+

Ἐληλακότες οὖν ὡς σταδίους εἰκοσιπέντε ἢ τριάκοντα, θεωοῦσι +b τòι Ἰησοῦν περιπατοῦντα ἐπὶ τῆς θαλάσσης καὶ ἐγγὺς τοῦ + πλοίου γινόμενον· καὶ ἐφοβήθησαv. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς Ἐγώ +εἰμι, μὴ φοβεῖσθε.

+

Οτε μακροῖς διαστήμασι τῆς ἠπείρου χωρίζονται, καὶ +παθόντας ἦν εἰκὸς διασώζεσθαι μηδαμῶς· μέσην γὰρ ἤδη +εἶχον τὴν θάλασσαν· τότε δὴ μάλα τριποθήτως αὐτοῖς ἐπιφαίνεται +ὁ Χριστός· ἦν γὰρ οὕτω καὶ χαριεστάτην τοῖς +κινδυνεύουσιν ἱν ἐπιδοῦναι τὴν σωτηρίαν, πᾶσαν αὐτοῖς τὴν ἐπὶ +c τῷ ζῆν ἐλπίδα προαποτεμόντος ἤδη τοῦ φόβου. ἐπιφαίνεται +δὲ παραδόξως αὐτοῖς· τοῦτο γὰρ ἦν μάλιστα τὸ πρὸς ὠφέλειαν +οἰκονομούμενον· καταπλήττονται δὲ διὰ μέσης θαλάσσης +καὶ ἐπ’ αὐτῶν ὑδάτων ἰόντα βλέποντες τὸν Ἰησοῦν, καὶ +προσθήκην τῷ φόβῳ τὸ θαῦμα λαμβάνουσιν· ἀπαλλάττει +3. φησὶν assumptum ex Β. 6. ἐργάζετο Β. 9. ἐξοιχεῖσθαι Β. +15. οὐ pro οὖν D. 18. γινόμενον Β. γενόμενον Ed. εἶπεν Β. λέγει Ed. +21. ἤδη εἶχον hoc ordine Β. 22. τριπόθητος Migne. 23. ὁ om. Β. +25. τῷ D. τὸ Ed. + + +δὲ αὐτοὺς τῶν συμβεβηκότων παραχρῆμα χριστός Ἐγώ εἰμι, +μὴ φοβεῖσθε λέγων· ἔδει γὰρ ἔδει πάντα μὲν ἐκποδὼν +οἴχεσθαι θόρυβον, παντὸς δὲ κινδύνου φαίνεσθαι κρείττονας, +τοὺς οἷς ἤδη παρῆν ὁ Χριστός· εἰσόμεθα τοίνυν καὶ διὰ + τούτου πάλιν, φρόνημα μὲν ἔχειν ἐν πειρασμοῖς εὔτολμόν τε d +καὶ νεανικὸν, ὑπομονῇ δὲ κεχρῆσθαι συντόνῳ τῇ εἰς Χριστὸν +ἐλπίδι, βεβαιουμένους εἰς εὐθαρσίαν τὴν ἐπὶ τῷ πάντως +διασωθήσεσθαι, κἂν πολλοί τινες ἡμᾶς οἱ ἐκ τοῦ πειράζεσθαι +περικλύζωσι φόβοι.

+

Ἐπιτήρει γὰρ ὅπως οὐκ εὐθὺς ἀποπλεύσασιν, οὐδὲ ἐν +ἀρχῇ τῶν κινδύνων, τοῖς ἐν τῷ σκάφει χριστὸς ἐπιφαίνεται, +ἀλλ’ ὅτε σταδιοις ἀπενοσφίζοντο τῆς ἠπείρου πολλοῖς. οὐ +γὰρ εὐθὺς ἀρχομένης τῆς ἐκταρασσούσης ἡμᾶς περιστάσεως e +ἡ τοῦ διασώζοντος χάρις ἐπιφοιτᾷ, ἀλλ’ ὅταν ἀκμάσῃ μὲν ὁ + φόβος, φαίνηται δὲ ἤδη κατὰ κράτος ὁ κίνδυνος, καὶ ἐν +μέσοις, ἵν οὕτως εἴπω, τοῖς κύμασι τῶν θλίψεων εὑρισκώμεθα· +τότε δὴ καὶ ἀδοκήτως ἐπιφαίνεται Χριστὸς, καὶ περιστέλλει +μὲν τὸν φόβον, κινδύνου δὲ ἀπαλλάξει παντὸς, +ἀφάτῳ δυνάμει μετατιθεὶς τὰ δεινὰ, καθάπερ εἰς γαλήνην + τὴν εὐθυμίαν.

+a 292 Α. +

Ἤθελον οὖν λαβεῖν αὐτὸν εἰς τὸ πλοῖον, καὶ εὐθέως ἐγένετο +τὸ πλοῖον ἐπὶ τῆς γῆς εἰς ἣν ὑπῆγον.

+

Οὐ κινδύνων μόνον ἀπαλλάττει τοὺς πλωτῆρας ὁ κύριος +παραδόξως αὐτοῖς ἐπιλάμψας, ἀλλ’ ἤδη καὶ πόνου καὶ + ἱδρώτων ἐλευθεροῖ, δυνάμει τῇ θεοπρεπεῖ τῆ κατ’ ἀντιπέραν +γῇ προσερείσας τὸ σκάφος· οἱ μὲν γὰρ προσεδόκουν, ἐρέττοντες +ἔτι μόλις δύνασθαι διεκπλεῖν, ὁ δὲ καὶ τούτων +ἐξίστησι τῶν πόνων αὐτοὺς, πολλῶν ἐν ὀλίγῳ κομιδῆ τῷ +καιρῷ θαυμάτων δημιουργὸς πρὸς πληροφορίαν αὐτοῖς ἀνα- b +1. παραχρῆμα] παραπάντα B. 5. τε habet b. δὲ Cord. neutrum habet a. +7. πάντως Β. Catt. πάντα Ed. 17. ἐπιφανεῖται —περιστελεῖ a. 18. ἀπαλλάτει +Migne. 20. εὐθυμίαν] εὐθοινίαν Β. 23. μόνον ἀπαλλάττει] πάλιν +ἀπαλλάττων Β. 25. ἀντιπέρας Β. 26. προσωήσας Β. προσεδόκουν +et προσεδόκων exhibet D. προσεδόκων correxit Migne. 27. τὸ pro ἔτι Β. + + +δεικνύμενος· οὐκοῦν ὅταν ἡμῖν ἐπιφαίνηται καὶ ἐπιλάμπῃ +χριστὸς, ἀκονιτὶ κατορθώσομεν καὶ τὸ μεῖζον ἢ κατ’ ἐλπίδα +τὴν ἐν ἡμῖν, καὶ οἱ διὰ τοῦ μὴ ἔχειν αὐτὸν κινδυνεύοντες, +οὐδενὸς ἔτι προσδεησόμεθα πόνου πρὸς τὸ δύνασθαι κατορθοῦν +τὰ λυσιτελῆ, παρόντος αὐτοῦ. λύσις οὖν ἄρα παντὸς +κινδύνου Χριστὸς, καὶ κατορθωμάτων ἔκβασις τῶν ὑπὲρ +ἐλπίδα τοῖς προσδεχομένοις αὐτόν.

+c

Ἐπειδὴ δὲ τὸν ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν προκειμένων ἀνὰ μέρος +ἐποιησάμεθα λόγον, ἄγε δὴ πάλιν ταῖς τῶν ἤδη φθασάντων +ἀκολουθίαις καὶ τὸν ἐν τούτοις συνείροντες νοῦν, πνευματικὴν +ἐξυφήνωμεν θεωρίαv. οὐκοῦν ὥσπερ εἰς ὄρος ἀναβε- +supra pp. 288, 289. βηκέναι τὸν οὐρανὸν ἐλέγομεν τὸν Ἰησοῦν, ἀναληφθέντα +δηλονότι, μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀναβίωσιν· ἀλλ’ ὅτε τοῦτο +γενέσθαι συμβέβηκε, τότε μόνοι καὶ καθ’ ἑαυτοὺς οἱ μαθηταὶ +τύπον ἐπέχοντες τῶν ἐφεξῆς καὶ κατὰ πάντα καιρὸν διδασκάλων +d ἐκκλησιαστικῶν, καθάπερ τινὰ θάλασσαν, τὸν ἐν +παρόντι βίῳ διανήχονται κλύδωνα, συχνοῖς καὶ μεγάλοις +περιπίπτοντες πειρασμοῖς, καὶ τοὺς ἐπὶ τῷ διδάσκειν κινδύνους +οὐκ εὐκαταφρονήτους ὑπομένοντες παρὰ τῶν ἀνθεστηκότων +τῇ πίστει καὶ μαχομένων τοῖς εὐαγγελικοῖς δηλονότι +κηρύγμασιν· ἀλλὰ καὶ τοῦ φόβου πεπαύσονται καὶ κινδύνου +παντὸς, καταλήξουσι δὲ καὶ τῆς ἐν πόνοις ταλαιπωρίας, ὅταν +e αὐτοῖς καὶ εἰσαῦθις ἐπιφαίνηται Χριστὸς ἐν δυνάμει θεοπρεπεῖ, +καὶ πᾶσαν ἔχων ὑπὸ πόδας τὴν οἰκουμένηv. τοῦτο +γὰρ οἶμαι δηλοῦν τὸ ἐπὶ θαλάσσης περιπατεῖν, ἐπεὶ καὶ εἰς +κόσμου τύπον πολλάκις ἡ θάλασσα παρὰ τῇ θείᾳ λαμβάνεται +Ps. ciii. 25. γραφῇ κατὰ τὸ ἐν ψαλμοῖς εἰρημένον “Αὕτη ἡ θά- +“λασσα ἡ μεγάλη καὶ εὐρύχωρος· ἐκεῖ ἑρπετὰ ὧν οὐκ ἔστιν +“ἀριθμὸς, ζῷα μικρὰ μετὰ τῶν μεγάλων.” ὅταν οὖν ἔλθῃ +S. Matth. xvi. 27. ὁ Χριστὸς ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ, καθὰ γέγραπται, +4. προσδεησόμεθα Β. προσδεηθησόμεθα Ed. 12. λέγομεν Β. 13. ὅτε +B.D. Migne. ὅτι Aub. 14. καὶ om. Β. 19. παρὰ] ὑπὸ Β. 23. αὖθις Β. +29. Haec ζῷα μικρὰ μετὰ τῶν μεγάλων assumpta ex Β. ἔλθῃ ὁ Χριστὸς ἐν τῆ Β. +εἰσέλθῃ χριστὸς ἐν Ed. + + +τότε τῶν ἁγίων ἀποστόλων τὸ σκάφος, τουτέστιν ἡ Ἐκκλησία, +καὶ οἱ πλέοντες ἐν αὐτῇ, τουτέστιν οἱ διὰ πίστεως καὶ +ἀγάπης τῆς εἰς Θεὸν, ἄνω τῶν ἐν κόσμῳ γεγονότες πραγμάτων, a 292 Α. +ἀμελητὶ καὶ δίχα πόνου παντὸς καταλύσουσιν εἰς γῆν + εἰς ἣν ὑπῆγοv. ἦν γὰρ αὐτοῖς ὁ σκοπὸς, καθάπερ εἰς εὔδιον +καταλῦσαι λιμένα, τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλείαν δηλαδή· +βεβαιοῖ δὲ τὴν ἐφ’ ἅπασι τοῖς εἰρημένοις διάνοιαν ὁ Σωτὴρ, +λέγων πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς, ποτὲ μὲν ὅτι “Μικρὸν καὶ Infra xvi. 16. +“οὐκέτι θεωρεῖτέ με, καὶ πάλιν μικρὸν καὶ ὄψεσθέ με,’’ + δὲ πάλιν “Θλίψιν ἕξετε ἐν τῷ κόσμῳ· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ Ib. 33. +“νενίκηκα τὸν κόσμον,” κάτεισι γεμὴν διὰ νυκτὸς ἀπὸ τοῦ b +ὄρους ὁ κύριος, καὶ τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς ἀγρυπνοῦσιν +ἐπιφοιτᾷ· καὶ γοῦν ἰόντα προσβλέπουσι δειλίας οὐ δίχα· +καταφρίττουσι γὰρ, ἵνα δή τι τὸ ἀναγκαῖον εἰς νόησιν καὶ + διὰ τούτων ἡμῖν ἀναφαίνηται. καταβήσεται γὰρ ἐξ οὐρανοῦ +καθάπερ ἐν νυκτὶ κοιμωμένου τρόπον τινὰ τοῦ κόσμου, καὶ εἰς +πολλὴν ῥέγχοντος ἁμαρτίαv. διὰ γὰρ τοῦτο καὶ πρὸς ἡμᾶς +που φησί “Γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε ποίᾳ ὥρᾳ ὁ S. Math. xxiv. 42. +“κύριος ὑμῶν ἔρχεται.” διδάξει δὲ οὐδὲν ἧττον ἡμᾶς καὶ ἡ c + ἐπὶ ταῖς παρθένοις παραβολὴ τὸ λεγόμενοv. πέντε μὲν γὰρ +τὰς φρονίμους εἶναί φησι, μωρὰς δὲ τὰς πέντε· ἀλλὰ +βραδύνοντος “τοῦ νυμφίου ἐνύσταξαν πᾶσαι καὶ ἐκάθευδον· Ib. xxv. 5, 6. +“μέσης δὲ νυκτὸς κραυγὴ γέγονεν Ἴδου ὁ νυμφίος, ἐξέρ- +“χεσθε εἰς ἀπάντησιν.” ὁρᾷς ὅπως διὰ μέσης νυκτὸς ὁ + νυμφίος ἡμῖν ἀγγέλλεται; τίς δὲ λοιπὸν ἡ κραυγὴ, καὶ ὁ +τῆς ἀπαντήσεως τρόπος, σαφηνιεῖ λέγων ὁ θεσπέσιος Παῦλος, +ποτὲ μὲν “ὅτι αὐτὸς ὁ Κύριος ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ d I Thess. iv. 16. +“ἀρχαγγέλου, ἐν σάλπιγγι Θεοῦ καταβήσεται ἀπ’ οὐρανοῦ· +ποτὲ δὲ πάλιν περὶ τῶν ἐγηγερμένων ἁγίων, ὅτι καὶ “ἡμεῖς Ib. 17. + “οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα αὐτοῖς ἐν νεφέλαις ἁρπαῆς +3. om. Β. 8. ὃτι μικρὸν καὶ οὐκέτι] ἔτι μικρὸν καὶ οὐ Β. 13. προβλέπουσιν +Β. 14 καὶ om. Β. 18. ποίᾳ ὥρᾳ Β. ποίαν ὤραν Ed. Statim +ὁ orn. Β. 19. ἡμῶν Β. 24. ἀπάντησιν Β. ὑπάντησιν Ed. ὁ νυμφίος +ἡμῖν διὰ μέσης νυκτὸς inverso ordine Β. 29. περὶ] μετὰ Β. + + +“γησόμεθα εἰς ἀπάντησιν τοῦ κυρίου εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω +”πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα.” τὸ δὲ φόβῳ βεβλῆσθαι +τοὺς μαθητὰς, καίτοι θεωροῦντας ἐρχόμενον, καὶ ἐν πόνῳ καὶ +ἐγρηγόρσει κατειλημμένους, ἐκεῖνο δηλοῖ, ὅτι φοβερὸς μὲν +e ἐπὶ πάντας ἥξει κριτὴς, καταπτήξει δὲ πάντως ἐφ’ ἑαυτῷ καὶ +ὁ δίκαιος, ὡς διὰ πυρὸς δοκιμαζόμενος, καίτοι καὶ προαναβλέπων +ἀεὶ τὸν ἀφιξόμενον, καὶ οὐκ ὀκνήσας εἰς πόνους τοὺς +ἐπ’ ἀρετῇ, νήψει τε ὁμοίως καὶ ἀγαθῇ γρηγόρσει συντεθραμμένος. +οὐ συνεισέρχεται δὲ τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς, ὡς συμπλεύσων +ὁ κύριος, ἐφορμίζει δὲ μᾶλλον τῆ χέρσῳ τὸ +σκάφος. οὐ γὰρ συνεργήσων ἔτι πρὸς κατόρθωσιν ἀρετῆς +τοῖς αὐτὸν σεβομένοις ἐπιφανεῖται Χριστὸς, ἀλλὰ τοῖς ἤδη +294 A. a κατωρθωμένοις πέρας ἐπιθήσων τὸ προσδοκώμενον.

+

Τῇ ἐπαύρω ὁ ὄχλος ὁ ἑστὼς πέραν τῆς θαλάσσης ἰδὼν ὅτι +πλοιάριον ἄλλο οὐκ ἦν ἐκεῖ εἰ μὴ ἓν ἐκεῖνο εἰς ὃ ἀνέβησαν +οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ, καὶ ὅτι οὐ συνῆλθε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ +εἰς τὸ πλοῖον ὁ Ἰησοῦς, ἀλλ’ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἀπῆλθον· + ἄλλα δὲ ἦλθε πλοιάρια ἐκ Τιβεριάδος ἐγγὺς τοῦ τόπου ὅπου +b ἔφαγον τὸν ἄρτον εἰχαριστήσαντος τοῦ Κυρίου.

+

Οὐ λανθάνει τὸ παράδοξον, τὸ ἐπ’ αὐτῆς τῆς θαλάσσης +φημὶ περιπατῆσαι τὸν Ἰησοῦν, καίτοι διὰ νυκτὸς καὶ ἐν +σκότῳ γεγενημένον καὶ λεληθότως οἰκονομηθέv. ὑπαισθάνεται +δὲ τῶν ἀκολουθεῖν εἰωθότων ὁ δῆμος, διὰ πολλῆς +τινος, ὡς ἔοικε, τῆς ἐπιτηρήσεως, ὅτι μήτε συμπλεύσοι τοῖς +ἑαυτοῦ μαθηταῖς πληροφορούμενος, μήτε μὴν ἑτέρῳ διαπορθμεύσαι +c τῷ σκάφει· μόνον γὰρ ἦν ἐκεῖσε τὸ τῶν ἀποστόλων, +ὃ δὴ καὶ λαβόντες προῴχοντο. οὐδὲν οὖν ἄρα λανθάνει τῶν +ἀγαθῶν, κἂν λεληθότως ὑπό του τελῆται τυχὸν, καὶ ἀληθὲς +4. ἐγρηγόρσει] ἐν γρηγόρσει Β. 5. καταπτήξει B.D. καταπλήξει Ed. +Statim μὲν pro δὲ Β. Post h. v. πάντως Β. πάντας Ed. 6. καὶ assumptum +ex Β. Statim προβλέπων Β. 1 2. ἐπιφαίνεται Β. 14. ἑστὼς Β. ℵ) +ἑστηκὼς Ed. 20. ἐπ’ αὐτᾤ φημὶ τῆς θαλάσσης Β. 24. μήτε] 24. μὴ Aub. +invito Β. Statim συμπλεῦσαι Β. 28. ὑπο αυ του Β. + + +ἐντεῦθεν ὀψόμεθα, τό “Οὐδὲν κρυπτὸν ὃ οὐ φανερωθήσεται, s.Luc. viii. 17. +“οὐδὲ ἀπόκρυφον ὃ οὐ μὴ γνωσθῇ καὶ εἰς φανερὸν ἒλθῃ.” +χρῆναί φημι τοιγαροῦν τὸν τοῖς ἴχνεσιν ἀκολουθεῖν ἐθέλοντα +τοῦ Χριστοῦ, καὶ κατὰ τὸ ἐγχωροῦν ἀνθρώπῳ πρὸς τὸν ἐν + ἐκείνῳ διαπλάττεσθαι τύπον, μὴ φιλοκόμπως ἐπείγεσθαι +διαζῆν, μηδὲ εἰς θήραν ἐπαίνων ἐξέλκεσθαι ποιοῦντα τὴν d +ἀρετὴν, μηδὲ εἰ παράδοξόν τινα καὶ λίαν ἐξησκημένον ἐπανέλοιτο +βίον, οὐ μετρίως δοξάζεσθαι διὰ τοῦτο φιλεῖν, ἁλλὰ +μόνοις ὁρᾶσθαι θέλειν τοῖς τῆς θεότητος ὀφθαλμοῖς ἀπογυμνούσης + τὰ κρυπτὰ, καὶ τὸ λεληθότως ἐπιτελεσθὲν εἰς ἐμφανεστάτην +ἀγούσης κατάληψιν.

+

Ὅτε οὖν εἶδε ὁ ὄχλος ὅν Ἰησοῦς οὐκ ἔστιν ἐκεῖ οὐδὲ οἱ +μαθηταὶ αὐτοῦ, ἐνέβησαν αὐτοὶ εἰς τὰ πλοιάρια καὶ ἦλθον +εἰς Καφαρναοὺμ ζητοῦντες τὸν Ἰησοῦv.

e +

Ἀκολουθοῦσιν οὗτοι θαυμασταὶ μὲν ἴσως τῶν σημείων +ὑπάρχοντες, οὐ μὴν εἰς τὸ χρῆναι πιστεύειν τὴν ἐξ αὐτῶν +ὠφέλειαν δεχόμενοι, ἀλλ’ ὥσπερ τινὰ τῷ παραδοξοποιῷ τὴν +ἀντίδοσιν διὰ τοῦ καὶ μόνον αὐτὸν ἐπαινεῖν οὐκ ἀνεθέλητον +προσκομίζοντες. φρενὸς δὲ τοῦτο νόσημα ψυχρὸν, καὶ ψυχῆς + οὐδαμόθεν ἐπὶ τὴν τοῦ συμφέροντος αἵρεσιν παιδαγωγεῖσθαι +κατειθισμένης. αἴτιον δὲ τούτων αὐτοῖς, τὸ μόνον ἐπιέρπεσθαι a 295 Α. +ταῖς τῆς σαρκὸς ἡδοναῖς, καὶ τροφῆ μᾶλλον τῇ εὐτελεστάτῃ +καὶ προσκαίρῳ προθύμως ἐπιπηδᾶν, ἤγουν τοῖς πνευματικοῖς +ἐπιτρέχειν ἀγαθοῖς, καὶ πειρᾶσθαι κερδαίνειν, ὅσα + πρὸς ζωὴν ἃν ἀποτρέφῃ τὴν αἰώνιοv. τοῦτο δ’ ἃν μάθοις +ἀκριβῶς, καὶ διὰ τῶν ἐφεξῆς.

+μὴ] καὶ μὴ Β. 6. ἰδιάζειν Β. invitis Catt. 7. εἰ] εἰς Β. ἐπανέ- +λοιτο] ἔτι ἂν ἔλθοιτο Β. 9. μόνον Cord., sed μόνοις habet a. 10 ἐμφανεστέραν +Β. invitis Catt. Statim ἐχούσης Β. Cord., sed ἀγούσης habet a. +15. Ἀκολουθοῦσι] + μὲν Β. 1 6. τὴν om. Β. 18. ἀνεθέλητον] ἂν +ἐθέλειν τὸν Β. 19. ψυχρὸν Β. πικρὸν Ed. μόναις Β. 25 ἂν +ἀποτρεφῃ edidi ex Β., qui ἀναποτρέφῃ exhibet. ἐποτρέφει Dd. + + +

Καὶ εὑρόντες αὐτὸν πέραν τῆς θαλάσσης εἶπον αὐτῷ Ῥαββὶ, +πότε ὧδε γέγονας;

+b +

Εἰς διάθεσιν μὲν ὁ λόγος τὴν ἐξ ἀγαπώντων σχημαίζεται, +καὶ ὑποπλάττεταί πὼς τὸ γλυκὺ, πλὴν ἀνόητος κομιδῆ +καὶ μειρακιώδης ἐξελέγχεται· οὐ γὰρ ἔδει τῷ τοσούτῳ περιτυχόντας +διδασκάλῳ, μάταιόν τι λέγειν καὶ μαθεῖν ἐπείγεσθαι +τὸ μηδέv. τί γὰρ ἔδει φιλοπευστεῖν, πότε μὲν αὐτὸς +ἀφίκοιτο τυχόν; τί δὲ ἦν εἰκὸς τοῦτο μαθόντας ὠφεληθήσεσθαι; +σοφὰ τοιγαροῦν παρὰ σοφῶν ζητητέον, καὶ προτε- +Col. iv. 6. c τιμήσθω λόγων ἀπαιδεύτων ἡ ἐν συνέσει σιγή. ἅλατι μὲν +γὰρ ἠρτύσθαι δεῖν ἐπιτάττει τὸν λόγον ἡμῶν ὁ Χριστοῦ +μαθητής· ἕτερος δέ τις εἰς τοῦτο προτρέπει τῶν σοφῶν +Sir.v. 12. “Τέκνον, εἰπὼν, εἰ μέν ἐστι σοι λόγος συνέσεως, ἀποκρί- +“θητι· εἰ δὲ μὴ, χεὶρ ἔστω ἐπὶ στόματί σου.’’ ὅπως δὲ +φαῦλόν ἐστι τὸ ἐπ’ ἀπαιδεύτῳ γλώττῃ καταγινώσκεσθαι, +S. Jac. i. 26. καὶ δι’ ἑτέρου γνωσόμεθα “Εἴ τις γάρ, φησι, δοκεῖ θρῆσκος +“εἰναι ἐν ὑμῖν, μὴ χαλιναγωγῶν γλῶτταν αὐτοῦ, ἀλλὰ ἀπα- +“τῶν καρδίαν αὐτοῦ, τούτου μάταιος ἡ θρησκεία.”

+d +

Ἀπεκρίθη αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς καὶ εἶπεν Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, +με οὐχ ὅτι εἴδετε σημεῖον, ἀλλ’ ὅτι ἐφἀγετε ἐκ τῶν ἄρτων +καὶ ἐχορτάσθητε.

+

Εροῦμεν δή τι κοινὸν, πλὴν ἔθει μικρῷ τετριμμένον. +πεφύκασί πὼς αἱ μεγάλαι τῶν διδασκάλων ἕξεις οὐ μετρίως +χαλεπαίνειν πολλάκις, ὅταν τι τῶν εἰκαίων καὶ ἀνωφελῶν +e ἐξετάζωνται· καὶ οὐ δήπου τοῦτο παθόντας αὐτοὺς ἐξ ἀλαζονείας +εὑρήσομεν, ἀλλὰ μᾶλλον ταῖς τῶν ἐρωτώντων ἀμαθίαις +ἐπιστυγνάζοντας. ἐπὶ μὲν οὖν ἡμῶν τε καὶ τῶν καθ’ ἡμᾶς +οὐκ ἀκόμψως εἰρῆσθαι τὸ τοιοῦτο ὑπολαμβάνω· θερμὸν δὲ +3. ἀπόντων Β. ἀγαπόντων D. 7. πότε] εἰ ποτὲ Β. 8. ἐφίκοιτο Β. +9. σοφὰ] + γὰρ Β. 13. σοι om. Β. (C.) 17. τὴν γλῶτταν Β. +πατῶν (sic) Β. Statim καρδίαν B.D. καρδίας Ed. 22. Ἐρῶμεν Β. Statim +δέ Β. μακρῷ Β. 25. αὐτοὺς] ἑαυτοὺς D. sed οἶμαι αὐτοὺς D mg. 28. τὸ +τοιοῦτο Β. τοῦτο Ed. + + +τοῖς ἐκεῖνα διερωτήσασιν ἐπιφέρει τὸν ἔλεγχον ὁ Σωτῆρ’, ὡς +λαλοῦσιν ἀπαιδεύτως, καὶ ἀσυνέτως διεσκεμμένοις, οὐχ ὅτι +προσήκοι ζητεῖν τὰ ἐφ’ οἷς ἃν γένοιντο καλοί τε καὶ ἀγαθοὶ, +ἀλλ’ ἐπὶ μισθῷ σωματικῷ καὶ τούτω εὐτελεστάτῳ κατακολυθεῖν + αὐτῷ. τί γὰρ ἂν γένοιτο τροφῆς τῆς ἐφημέρου, a 296 Α. +καὶ οὐκ ἐν πολυτελεῖ, τὸ ἔλαττον; ἐπιτηδευτέον τοιγαροῦν +τὴν εἰς χριστὸν καὶ εὐλάβειαν καὶ ἀγάπησιν, οὐχ ἵνα τι τῶν +σωματικῶν εὑρίσκωμεν, ἀλλ’ ἵνα τὴν δι’ αὐτοῦ σωτηρίαν +ἀποκερδαίνωμεν, καὶ μὴ λέγωμεν μὲν ἀγαθὰ πρὸς αὐτὸν, + ὥσπερ οὖν ἐκεῖνοι τό Ῥαββὶ, ἐμπορίας δὲ ἄλλως ὑπόθεσιν Supra ver. 25. +καὶ ἀπλήστου χρημάτων συγκομιδῆς τὴν χρηστολογίαν +ἀρτύωμεν· ἤγουν ὁ τοιούτοις ἐπιχειρῶν, οὐκ ἀγνοήσει λοιπὸν +ὅτι πικρῶς ἐλέγχοντι προσβαλεῖ τῷ Χριστῷ, καὶ τὴν κεκρυμμένην b +ἐν αὐτῶ κακίαν ἀποκαλύπτοντι.

+

Θαυμάσαι δὲ πάλιν ἀκόλουθον καὶ τὴν ἐπὶ τούτοις οἰκονομίαν. +ἐπειδὴ γὰρ νόσῳ κατειλημμένους ἐθεᾶτο τῇ προειρημένῃ, +καθάπερ τις ἀριστοτέχνας καὶ ἐπιστήμων ἰατρὸς, +διπλοῦν αὐτοῖς ἐπενόησε φάρμακον, ἀξιολογωτάτῳ σημείω +τὸν ἐπωφελῆ παραπλέξας ἔλεγχοv. τὸ μὲν οὖν σημεῖον + εὑρήσομεν ἐν τῷ εἰδέναι τὰ ἐν αὐτοῖς, ἐν δὲ τῷ κυρίως μὴ +δι’ εὐσέβειαν ζητεῖν ἐπείγεσθαι λέγειν αὐτοὺς τὸν θαυματουργὸν, c +θεωρήσεις τὸν ἔλεγχον· ὠφελεῖ δὲ διττῶς. τῶ μὲν +γὰρ ἐξεπίστασθαι σαφῶς τὰ ἐν αὐτοῖς βουλεύματα καὶ +γνωρίζειν ἀκριβῶς, ἀσυνέτους ὄντας ἐπιδεικνύει, ὅτι δὴ λήσονται + τὸν θεῖον ὀφθαλμὸν οἰομένους, καταχώσαντες μὲν ἐν +καρδίᾳ τὴν πονηρίαν, ἐπιτηδεύοντες δὲ τὸ ἐν γλώττῃ γλυκύ. +τοῦτο δὲ ἦν ἀναπείθοντος ἤδη νόσου μὲν τῆς ἐπὶ τούτοις +ἀποφοιτᾶν, ἁμαρτίας δὲ καταλήγειν οὐ μικρᾶς· ὑβριστὴς +γὰρ ὄντως καὶ παράνομος, ὁ ταύτην ἔχων ἐπὶ Θεῷ τὴν διάληψιν· + τῷ δὲ χρησίμως ἐλέγχειν ἡμαρτηκότας, ἀνασειράζων d +τρόπον τινὰ τοῦ κακοῦ τὸν ἐπέκεινα δρόμον· ἕρπει μὲν γὰρ +5. τε pro τῆς Β. 6. πολυτελεῖ Β. πολυτελείᾳ Ed. 7. καὶ prius assumptum +ex Β. 12. μὴ ἀρτύωμεν Migne. 13. προσβαλεῖ Β. προσβάλλει Ed. 17. ἀριστοτέχνης +correxit Migne sed dativum ἀριστοτέχνα exhibent codices supra 186 e. +19. τὸ pro ’τον Β. παραπλήξας Β. 22. ὠφελεῖ δὲ] ὁφίλημεν Β. + + +καὶ ἐκτείνεται τὸ κωλύον ἔχον οὐδέν· φωραθὲν δέ πως +μονονουχὶ καὶ αἰσχύνεται, καὶ σχοινίου δίκην εἰς ἑαυτὸ +συστέλλεται. ὠφελεῖ τοιγαροῦν καὶ ἐλέγχων ὁ κύριος, +καὶ δι᾿ ὧν ἄν τις αὐτὸν ὅτι πλήττοι νομίσειε, διὰ τούτων +αὐτῶν εὐεργετοῦντα θεάσαιτο. νοητέον ἐντεῦθεν, ὅτι κἀν +θωπεύωσί τινες, ἢ καὶ χρηστοῖς περισαίνωσι λόγοις τοὺς +e τῶν ἐκκλησιῶν ἡγουμένους, μὴ ὀρθοποδῶσι δὲ περὶ τὴν +πίστιν, οὐ συναρπάζεσθαι ταῖς κολακείαις ἀκόλουθον αὐτοὺς, +οὐδὲ ὥσπερ τινὰ μισθὸν τῶν ἐπαίνων ἀντικιχρᾶν τοῖς ἐπανορθώσεως +δεομένοις, τὴν ἐφ᾿ οἷσπερ ἃν πταίωσι σιωπήν· +ἐλέγχειν δὲ μᾶλλον ἐκ παρρησίας, καὶ μεταχωρεῖν ἀναπείθειν +ἐπὶ τὸ ἄμεινον, ἤγουν διὰ τούτου κἂν ἑτέρους ὠφελειν, +1 Τim. v. 20. κάτα τὸ εἰρημένον ὕπο του Παύλου “ Τοὺς ἀμαρτά +“ νοντας ἐνώπιον πάντων ἔλεγχε, ἵνα καὶ οἱ λοιποὶ φόβον +“ ἔχωσι.”

+

Τὰ μὲν οὖν ἐν τοῖς προκειμένοις ἡμῖν ἀνὰ μέρος ἐν +297 Α. a τούτοις, ἀκόλουθα γεμὴν καὶ ἀναγκαίως ἐπενηνεγμένα τοῖς +ἤδη προτεθεωρημένοις, ἀναδείκνυσθαι δεῖν ὑπολαμβάνω καὶ +Supra p. 293. αὐτά. οὐκοῦν ἐν ἐκείνοις ἐλέγομεν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν τὴν +ἐκ τοῦ ὄρους κάθοδον τὴν δευτέραν ἡμῖν καὶ εἰσαῦθις ἐσομένην +ἐκ τῶν οὐρανῶν ἐπιδημίαν ἀνατυποῦν, καὶ ὡς ἐν +Ib. d e. συναιρέσει τοῦ παντὸς θεωρήματος προσεπετίθεμεν, ὅτι καὶ +ἀγρυπνοῦσι καὶ ἐν τῷ πονεῖν ὑπάρχουσιν ἔτι τοῖς ἑαυτοῦ +μαθηταῖς ἐπιφαίνεται, καὶ δειλίας ἀπαλλάξας παραχρῆμα τὸ +b σκάφος ἐτίθει πρὸς γῆv. καὶ τί τὸ ἐν τούτοις ὡς ἐν τύποις +ἡμῖν ζωγράφου μένον, ἐν ἐκείνοις ἐσαφηνίζομεv. ἀλλ᾿ ἐπιτήει +καὶ νῦν, ὅτι μετὰ τὸ κατελθεῖν ἐκ τοῦ ὄρους τὸν +Ἰησοῦν, ὑστεροῦσί τινες περὶ τὴν ἀκολούθησιν, καὶ τελευταἲοι +Supra ver. 22. βαδίζουσιν ἐπ᾿ αὐτόv. ἔρχονται γὰρ “ τῇ ἐπαύριον,” +1. ἔχοντα D. δέ πὼς] δόπως ( = δ᾿ ὅπως) Β. 2. εἰς ἑαυτοῦ στέλλεται Β. +6. καὶ assumptum ex Β. περιβαίνωσι Β. Statim λόγοις om. Β. τοῖς τῶν ἐκκλησιῶν +ἡγουμένοις Β. 9. τὸν ἔπαινον Β. 10. περ assumptum ex Β. +14. ἐλέγχειν Β. 17. ἀκόλουθα B.D. ἀκολουθία Ed. 20. εἰσαῦθις Β. +αὖθις Ed. 22. θεωρήματος Β. θεωρήματα Ed. Statim προσεπετίθεμεν edidi. +προσεπιτίθεμεν Β. προσετίθεμεν Ed. 25. ἐν τούτοις Β. ἐκ τούτων Ed. +27. καὶ assumptum ex Β. 28. ὑστεροῦσί Β. ὑστερίζουσι Ed. + + +οὐκ ἀπαρατηρίηως καὶ τοῦτο προστεθεικότος τοῦ εὐαγγελιστοῦ· +εἶτα περιτυχόντες, χρηστοῖς κολακεύειν ἐπιχειροῦσι +λόγοις, ἐπιπλήττει δὲ αὐτοῖς ὁ χριστὸς, ζέοντα καὶ δριμὺν +ἐπαγαγὼν τὸν ἔλεγχον, ἵνα πάλιν ἐκεῖνο διενθυμώμεθα, ὅτι + μετὰ τὸ ἀφικέσθαι τὸν κύριον ὡς ἡμᾶς ἐξ οὐρανῶν, εἰκαιοτάτη c +λοιπὸν καὶ ἀνωφελὴς ἀνθρώποις ἡ τῶν ἀγαθῶν ἐπιζήτησις, +καὶ τὸ ἀκολουθεῖν ἐθέλειν αὐτῷ καιρὸν οὐκ ἔχει τὸν +πρέποντα. ἀλλὰ κἂν προσίωσί τινες, προσηνεστάτοις αὐτὸν +καταμαλθάξειν οἰόμενοι λόγοις, οὐκέτι χρηστῷ περιτεύξονται + καὶ πράῳ τῷ κρίνοντι, ἀλλ᾿ ἐλεγκτικῷ τε καὶ πληκτικῷ· τὴν +γὰρ τῶν ἐλεγχομένων θωπείαν, καὶ αὐτὸν δὲ τὸν ἔλεγχον +ἐν τοῖς τοῦ Σωτῆρος θεωρήσεις λόγοις, ὅτε δὴ καί φησι +“ Πολλοὶ ἐροῦσί μοι ἐν ἐκείνη τῆ ἡμέρᾳ·” τῇ τῆς κρίσεως S.Math. xii. 22. +δηλονότι “ Κύριε κύριε, οὐ τῷ σῷ ὀνόματι δαιμόνια ἐξεβ d + “ άομεν;” ἀλλὰ “ τότε, φησὶν, ὁμολογήσω αὐτοῖς, ὅτι Ib. 23. +“ ἀμὴν λέγω ὑμῖν οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς·” οὐ γὰρ ἐζητήσατε +με, φησὶ, καθαρῶς, ἀλλ᾿ οὐδὲ τὸ ἐν ἁγιασμῷ διαπρέπειν +ἠγαπήσατε, ἔγνων γὰρ ἂν διὰ τούτων ὑμᾶς, ἀλλ᾿ ἐπείπερ +εἰς εὐπορίας εὕρεσιν τὴν ἐν δοκήσει καὶ ἐν ψιλαῖς ὑπονοίαις + εὐλάβειαν ἐποιήσασθε, καὶ ἠγνοηκέναι δικαίως ὁμολογῶ· +ὅπερ οὖν ἐν τούτοις εἶναί φαμεν τό κύριε, κύριε, τοῦτο καὶ ἐνθάδε e +τό Ῥαββί. οὐκοῦν ὅτῳ τὸ κολάζεσθαι πικρὸν, μὴ κααπιπέτω +πρὸς ἀνανδρίαν, μηδὲ ἀσθενείτω ποικίλως εἰς τὸ +πλημμελεῖν, εἰς χρηστότητα βλέπων τὴν ἐν Θεῷ, ἀλλ᾿ ἑτοιμαζέτω + “ εἰς τὴν ἔξοδον αὐτοῦ τὰ ἔργα αὐοῦ,” καθὰ γέγραπαι, Prov. xxiv. 42. +“ καὶ παρασκευαζέσθω εἰς ’τον ἀγρὸν, ἀγρὸν,” τουτέστιν, ἓως +ἐστὶν ἐν τῷδε τῷ κόσμῳ. ἀγρὸν γὰρ τὸν κόσμον ἡρμήνευσεν S.Matth xiii. 38. +ὁ Σωτῆρ᾿. παρασκευαζέσθω δὲ πρὸς ἀπόδειξιν ἁγιασμοῦ καὶ +δικαιοσύνης ἐπὶ τοῦ θείου βήματος. οὐ γὰρ ἀκαίρως ὄντα a 298 Α. + φιλάνθρωπον θεωρήσει τὸν δικαστὴν, ἀλλ᾿ οὐδὲ τοῖς εἰς +1. ἀπαρετήτως Β. 4. ἐπαγαγὼν Β. ἐπάγων Ed. 11. αὐτὸς Β. +13. ἡμέρα] ὥρα καὶ ἡμέρᾳ pro more corrigens per additionem non per rasuram B. +16, οὐ] οὐδὲ B. 18. ἂν om. B. 19. εὐπορίας B. ἐμπορίας Ed. ὑπονοίαις] +διανοίαις κοὶ ὑπονοίαις Β. cf, 13. 25. εἰς τὴν ἔξοδον αὐτοῦ τὰ ἔργα αὐτοῦ Β. +τὸ ἔργον αὐτοῦ εἰς τὴν ἔξοδον αὐτοῦ Ed. 28. δὲ] γὰρ Β. + + +ἔλεον εἴκοντα λόγοις, τὸν ᾧπερ ἐχρῆν ἀμελητὶ καταπείθεσθαι +καλοῦντι πρὸς σωτηρίαν, ὅτε καὶ ὁ τῆς ἡμερότητος +ἐπεδίδου καιρὸς, καὶ τὴν ἐπὶ τοῖς ἤδη προεπταισμένοις ἐξαιτεῖν +ἀμνηστίαν, καὶ τὴν ἐκ Θεοῦ τοῦ σώζοντος φιλανθρωπίαν +ἐπιζητεῖv.

+

Ἐργάζεσθε μὴ τὴν βρῶσιν τὴν ἀπολλυμένην, ἀλλὰ τὴν βρῶσιν +b τὴν μένουσαν εἰς ζωὴν αἰώνιον.

+

Τοιοῦτόν τι πάλιν ἐπὶ τὸ καθόλου καὶ γενικώτερόν πὼς +ἐκπλατύνων τὸν λόγον, ὁ Παῦλος ἡμᾶς ἐκδιδάσκει λέγων +Gal.vi. 8. “Ὁ σπείρων εἰς τὴν σάρκα ἐκ τῆς σαρκὸς θερίσει φθοράν· +“ὁ δὲ σπείρων εἰς τὸ πνεῦμα ἐκ τοῦ πνεύματος θερίσει ζωὴν +“αἰώνιον.” σπείρειν μὲν γὰρ εἰς τὴν σάρκα φησὶ τοὺς οἵ γε +ταῖς τῆς σαρκὸς ἡδοναῖς ὅλας ὥσπερ ἐπιτρέψαντες τὰς ἡνίας +c δρομαῖοι βαδίζουσιν ἐφ’ ὅπερ ἂν βούλωνται, διακρίνοντες μὲν +οὐδαμῶς τὸ σφίσι λυσιτελὲς ἀπὸ τοῦ κατασίνεσθαι καὶ ἀδικεῖν +πεφυκότος, δοκιμάζειν δὲ ὅλως τὸ τῷ νομοθέτῃ δοκοῦν +οὐδαμόθεν κατειθισμένοι, ἐπὶ δὲ μόνον τὸ ἡδύ τε καὶ πρόσκαιρον +ἀπερισκέπτως κατασυρόμενοι, καὶ τῶν ὁωμένων προκρίνοντες +οὐδέν· σπείρειν δὲ πάλιν εἰς τὸ πνεῦμα διισχυρίζεται, +τὰ ἐφ’ οἷς ἂν βούλοιτο διαπρέπειν ἡμᾶς τὸ Ἅγιον +Πνεῦμα, ὅλον μὲν τῆς ἑαυτῶν διανοίας δαπανῶντας τὸ +d σπούδασμα, συντόνῳ δὲ οὕτως ἀποκεχρημένους μένους φροντίδι +πρὸς γεωργίαν τῶν ἀγαθῶν, ὡς εἰ μή τις αὐτοὺς κατήπειξε +λόγος φυσικός τε καὶ ἀνυπέρθετος τὰς ἀναγκαίας τῆ σαρκὶ +χαρίζεσθαι τροφὰς, οὐδ’ ἂν εἰς τοῦτό ποτε καταβαίνειν +Rom.xiii. 14. ἠνέσχοντο. οἶμαι τοίνυν προσήκειν ἡμᾶς, “τῆς μὲν σαρκὸς +“εἰς ἐπιθυμίας” μηδεμίαν ὅλως τίθεσθαι πρόνοιαν, προσκεῖσθαι +δὲ μᾶλλον τοῖς ἀναγκαιοτάτοις, καὶ ἐπιτηδεύειν ἐπείγεσθαι +τὰ ὅσαπερ ἡμᾶς εἰς τὴν αἰώνιόν τε καὶ θείαν ἀνατοῖς +3. pro τὴν (hicne an ver. sq. ?) Β. 9. ἐκδιδάσκει] ἐκπαιδεύει D mg. +“al. ἐκπαιδεύει[ν]” Ed. mg. 14. μὲν] δὲ Β. 20. τὰ — βούλοιτο] τοὺς +— βούλοιντο Β. 24. ἀναγκαίους Β. 27. ἐπιθυμίας Β. ἐπιθυμίαν Ed. +Statim οὐδεμίαν Β. 29. ὅσα περ] ὅσα περὶ B. + + +φέρει ζωήv. τὸ μὲν γὰρ τὰς τοῦ σώματος ἀποθαυμάζειν e +τρυφὰς, καὶ μηδὲν ἡγεῖσθαι τὸ ἄμεινον τῶν περὶ γαστέρα +πλεονασμῶν, θηριῶδες ὄντως, καὶ τῆς ἐπὶ τοῖς ἐσχάτοις +ἀλογίας οὐκ ἀμοιροῦv. τὸ δὲ προσκεῖσθαι τοῖς ἀγαθοῖς, καὶ + λίαν ἐπείγεσθαι διαπρέπειν ἐν ἀρεταῖς καὶ τοῖς τοῦ πνεύματος +ὑποκεῖσθαι νόμοις, προσίεσθαί τε καὶ λίαν ἀσμένως τὰ παρὰ +Θεοῦ πρὸς σωτηρίαν ἐφοδιάζειν ἡμᾶς ἰσχύοντα, δοίην ἂν +ἔγωγε πρέπειν ὄντως τῷ τὴν ἰδίαν ἐπιγινώσκοντι φύσιν, καὶ +ὅτι ζῷον πεποίηται λογικὸν κατ’ εἰκόνα τοῦ κτίσαντος οὐκ a 299 Α. + ἠγνοηκότι. οὐκοῦν ὡς αὐτός που φησὶν ὁ Σωτῆρ’ “Μὴ S.Matth. vi. 31. +“μεριμνῶμεν τί φάγωμεν ἢ τί πίωμεν ἢ τί περιβαλώμεθα,” +λογιζόμενοι δὲ ὅτι κρείττων ἐστὶν “ἡ ψυχὴ τῆς τροφῆς, Ib. 25. +“καὶ τὸ σῶμα τοῦ ἐνδύματος,” ὅπως ἂν ἔχοι καλῶς τὰ +τιμιώτερα μᾶλλον τῶν ἐν ἡμῖν ἐνθυμώμεθα.

+

Εὐπαθοῦντος μὲν γὰρ τοῦ σώματος, καὶ ταῖς αὐτῷ καταλλήλοις +πιαινομένου τρυφαῖς, ὄνησις μὲν οὐδεμία τῆ ἀθλίᾳ +ψυχῇ· ἐκ δὲ τῶν ἐναντίων, καὶ πολύ τι τὸ βλάβος ἀνατελεῖ. b +κατοιχήσεται γὰρ εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον, ἐπείπερ ἀνάγκη +τοὺς οὐδὲν τῶν ἀγαθῶν εἰργασμένους, τῆς ἐπὶ τούτοις εἴσω γενέσθαι + δίκης, λογισμῷ δὲ τῷ πρέποντι χαλιναγωγηθέντος τοῦ +σώματος, καὶ τοῖς τοῦ πνεύματος ὑπεζυγμένου μένου νόμοις, σώζεσθαι +πάντως ἀνάγκη τὸ συναμφότεροv. ἐστι τοίνυν τῶν ἀτοπωτάτων, +τῆς μὲν προσκαίρου καὶ ὅσον οὐδέπω φθαρησομένης +σαρκὸς οὕτως ἡμᾶς προνοεῖν, ὡς οἴεσθαι δεῖν οὐδενὸς ὅλως + ἀπολιμπάνεσθαι τῶν φιλαιτάτων αὐτῇ· ἐν παρέργου δὲ τάξει c +λαβεῖν, ἢ καὶ τῷ μηδενὶ παρισοῦν τὴν ἐπὶ ψυχῇ φροντίδα, +καίτοι τοσοῦτον οἶμαι προσήκειν ἐπείγεσθαι μᾶλλον ἡμᾶς +προσκεκλίσθαι τοῖς ἐπὶ ψυχῇ φροντίσμασιν, ὅσον καὶ ἐν ἀμείνοσιν +ἢ κατὰ σάρκα ἐστίν· οὕτω γὰρ ὄντως, καὶ τῶν ἡττωμέσωὴν +I. ἀναφέρει inverso ordine Β. 3. πλεονασμῶν] "al. πλησμονῶν” +Ed. mg. 6. τε] τοῖς ἀγαθοῖς Β. παρὰ B.D. περὶ Ed. 7. δοίην] δυοῖν Β. +12. μὲν pro δὲ Β. ἡ ψυχὴ τῆς τροφῆς hoc ordine Β. 15. εὐπαθοῦντος Β. +εὐπειθοῦντος Ed. qui εὖ παθόντος conjicit. Statim μὲν om. Β. 16. τρυφαῖς Β. +τροφαῖς Ed. 19. εἴσω] ἴσως Β. 25. φιλεστάτων Β. ἐν παρέργου δὲ +τάξει] παρέργου δὲ τάξιν Β. 28. ὅσῳ Β. + + +νῶν προτάττοντες τὸ ὡς ἐν συγκρίσει νικῶν, καὶ δικαίαν τὴν +ἐπὶ τούτοις ὁρίζοντες ψῆφον, ὅσιοί τε καὶ σοφοὶ γενησόμεθα +d δικασταὶ, καὶ οὐχ ἑτέροις τισὶ τὴν ἐκ λογισμῶν ἀγαθῶν ὀρθότητα +χαριούμεθα, μᾶλλον δὲ ταῖς οἰκείαις περιθήσομεν κεφαλαῖς. +ἐργαζώμεθα τοίνυν καθά φησιν ὁ Σωτῆρ’ μὴ τὴν βρῶσιν +τὴν ἀπολλυμένην· χωρήσασα γὰρ εἰς γαστέρα καὶ εἰς ὀλίγον +κομιδῆ τὸν καιρὸν πρὸς εὐτελεστάτην ἡδονὴν τὸν νοῦν +διαπαίξασα πρὸς ἀφεδρῶνα χωρεῖ, καὶ ἐκ γαστρὸς αὖθις +Ps. ciii. 15. μετοχετεύεται. ἡ δὲ βρῶσις ἡ πνευματικὴ τὴν καρδίαν +στηρίζουσα, συνέχει τὸν ἄνθρωπον εἰς ζωὴν αἰώνιον, ἢν καὶ +χορηγήσειν αὐτὸς ἡμῖν ὁ Χριστὸς ἐπαγγέλλεται, λέγων +e “Ἣν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὑμῖν δώσει·” συναναπλέξας +ὁμοῦ τῷ θεοπρεπεῖ τὸ ἀνθρώπινον, καὶ συζεύξας ὅλον +τῆς οἰκονομίας τῆς μετὰ σαρκὸς τὸ ἐν κόσμῳ μυστήριον. +ὑπαινίττεται δέ πὼς τὴν μυστικήν τε καὶ πνευματικωτέραν +τροφὴν, δι’ ἧς καὶ σῶμα καὶ ψυχὴν ἁγιαζόμενοι διαζῶμεν +ἐν αὐτῷ. γυμνότερον δέ πὼς ἐν τοῖς ἐφεξῆς τοῦτο λέγοντα +θεωρήσομεv. τετηρήσθω τοιγαροῦν ὁ λόγος τῷ χρεωσουμένῳ +καιρῷ τε καὶ τόπῳ.

+1. προστάττοντες Β. 4. περιθήσομεν Β. ἐπιθησόμεθα Ed. 8. ἐφεδρῶνα +D. ἐφεδρῶνα Ed. 11. χριστὸς] σωτὴρ Β. 14. τῆς μετὰ σαρκὸς +οἰκονομίας Β. +
+ +
+ +a 300 A. +ΚΕΦΑΛΗ Ε. +

Ὃτι χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός ἐστιν ὁ +Μονογενὴς, καὶ οὐχ ἕτερος παρ᾿ αὐτὸν ἢ ἔστιν ἢ νοεῖται +χαρακτηρ.

+

Ἣν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθώπου ὑμῖν δώσει· τοῦτον τὰρ ὁ Πατὴρ +ἐσφράγισεν ἑ Θεὁς.

+

ΟΥΚ ἠγνόησε πάλιν, ὡς Θεὸς, τὰ ἐκ τῆς Ἰουδαϊκῆς +ἀμαθίας ἐσόμενα τυχὸν ἐγκλήματα, καὶ τὰ ἐφ᾿ οἷς ἐξαγριοῦσθαι b +πολλάκις αὐτοὺς ἀπαιδεύτως συμβέβηκεv. ᾔδει δὲ + ὃτι λογιοῦνται καθ᾿ ἑαυτοὺς, εἰς μόνην ὁρῶντες τὴν σάρκα, +καὶ τὸν ἐν αὐτῇ Θεὸν Λόγον οὐκ ἐννοήσαντες τίς οὗτος ἄρα +ἐστὶν ὁ τοῖς θεοπρεπέσι λόγοις ἐπιπηδῶν; τίς γὰρ ἃν +ἀνθρώποις χορηγήσαι τροφὴν, τὴν εἰς ζωὴν συνέχουσαν τὴν +αἰώνιον; φύσεως μὲν γὰρ ἀνθρωπίνης παντελῶς ἀλλότριον + τὸ τοιοῦτόν ἐστι, μόνῳ δ᾿ ἃν πρέποι τῶ ἐπὶ πάντας ὄντι +Θεῷ. προαπολογεῖται τοιγαροῦν ὁ Σωτῆρ’, καὶ δυσωπεῖ ταῖς c +εὐκαίροις τῶν λόγων ἐπαγωγαῖς, τὴν προσδοκουμένην αὐτῶν +ἀθυρογλωττίαv. ἐπιδώσειν μὲν γὰρ τὴν βρῶσιν αὐτοῖς τὴν εἰς +ζωὴν ἀποτρέφουσαν τὴν αἰώνιον τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου φησὶν, + ἐσθραγίσθαι γμὴν ἀπὸ τοῦ Πατρὸς ἑαυτὸν παραχρῆμα +διισχυρίσατο· ἢ τὸ ἐσφραγίσθαι πάλιν, ἀντὶ τοῦ κεχρίσθαι +τεθεικώς· κατασφραγίζεται γὰρ ὁ χριόμενος· ἤγουν ὅτι +μεμόρφωται φυσικῶς πρὸς τὸν Πατέρα δεικνύς. ὅμοιον γὰρ +ὡς εἰ ἔλεγεν Οὐκ ἀδυνατήσω βρῶσιν ὑμῖν ἐπιδοῦναι τὴν d +12. ἂν om. B. 13. χορηγήσοι B.D. χορηγήσαιτο Ed. 14. μὲν om. Β. +21. κεζρίσθαι] + θεικῶς Catt. 22. γὰρ ὁ] δὲ οὐ Β. 23. γὰρ Β. Catt. +οὑν Ed. + + +μένουσαν καὶ εἰς αἰώνιον ζωήν τε καὶ τρυφὴν ἀναφέρουσαν. +εἰ γὰρ καὶ ὁρῶμαι καθάπερ εἷς ἐξ ὑμῶν, ἄνθρωπος δηλονότι +μετὰ σαρκὸς, ἀλλ’ ἐχρίσθην καὶ κατεσφραγίσθην παρὰ τοῦ +Θεοῦ καὶ Πατρὸς εἰς ἀπαράλλακτον ὁμοιότητα, τὴν ὡς πρὸς +αὐτόv. ὄψεσθε γὰρ, φησὶν, ἐν ἐμοὶ μὲν ἐκεῖνον, ἐμὲ δὲ αὖ +πάλιν ἐν ἐκείνῳ φυσικῶς, καὶ εἰ γεγέννημαι δι’ ὑμᾶς ἄνθρω- +e πος ἐκ γυναικὸς κατὰ τὸν ἄρρητον τῆς οἰκονομίας λόγον· +ἔχω γὰρ δὴ τὸ πάντα δύνασθαι δρᾶν ἐν ἐξουσίᾳ θεοπρεπεῖ, +ἀπολειφθήσομαί τε κατ’ οὐδένα τρόπον τῆς ἐνούσης ἰσχύος +τῷ φύσαντι· καὶ εἰ δίδωσι τροφὴν ὑμῖν τὴν πνευματικὴν +τὴν διασώζουσαν εἰς ζωὴν αἰώνιον ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, ἐπιδώσει +δῆλον ὅτι καὶ ὁ Υἳος, καὶ ἐν σαρκὶ γεγονὼς, εἰκὼν +ἀπαράλλακτος ὑπάρχων αὐτοῦ, νοουμένης δηλονότι τῆς κατὰ +πᾶν ὁτιοῦν ἐμφερείας, οὐ κατὰ τοὺς τῆς σαρκὸς χαρακτῆρας, +ἀλλ’ οὐδὲ κατά τι γοῦν τῶν ὅλως ἐν σωματικῷ νοουμένων +301 Α. a σχήματι, ἀλλ’ ἐν δόξῃ θεοπρεπεῖ καὶ ἰσοστάθμῳ δυνάμει, +καὶ ἐν ἐξουσίᾳ βασιλικῇ. ἐπιτηρητέον δὲ πάλιν, ὅτι τὸν +υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐπιχορηγήσειν εἰπὼν τὰ θεοπρεπῆ, καὶ +κατεσφραγίσθαι πρὸς εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, οὐκ ἀνέχεται +μερισμοῦ τοῦ διατέμνοντος τῆς κατ’ ἀλήθειαν υἱότητος +τὸν ἐκ παρθένου ναὸν, ἀλλ’ ἕνα πάλιν ἑαυτὸν ὁρίζει τε καὶ +νοεῖσθαι βούλεται· καὶ γὰρ εἷς ὄντως ἐστὶν ἐφ’ ἡμᾶς ὁ +Χριστὸς, καθάπερ ἁλουργίδα βασιλικὴν τὸ ἴδιον φόρημα +b περικείμενος, φημὶ δὴ τὸ ἀνθρώπινον σῶμα, ἤτοι ναὸν τὸν +ἐκ ψυχῆς δηλονότι καὶ σώματος, εἰ καὶ εἷς ἐξ ἀμφοῖν ὁ +Χρισός.

+

Αλλ’, ὦ βέλτιστε, πάλιν ὁ χριστομάχος ἐρεῖ, δίδου ταῖς +ἀληθείαις τὸ δύνασθαι κρατεῖν, μὴ κατασοφίζου τὸν λόγον, +ἐφ’ ὅπερ ἂν αὐτὸς ἐθελήσαις περιέλκων οὐκ εὐγενῶς. ἰδοὺ +Ι. καὶ prius assumptum ex Β. Catt. ζωὴν αἰώνιον inverso ordine Β. invitis Catt. +2. εἷς] τις B. εἷς habet Catt. 8. διὰ pro δὴ Β. ἐν om. B. 12. γεγο- +νὼς] ζωὴν γεγονὼς Β. 16. θεοπρεπείας (sic) Β. invitis Catt. 18. ἐπιχορηχήσειν +Catt. χορηγήσειν Ed. 24. δὴ Β. δὲ Ed. 25. εἰ καὶ om. Β. +27. ταῖς ἀληθείαις τὸ δύνασθαι] τῆς ἀληθείας δύναμιν Β. 29. ἂν αὐτὸς ἐθελή- +σαις] αὐτὸς ἐθέλησα Β. + + +σαφῶς, καὶ διὰ τούτων ἡμῖν οὐκ ἐκ τῆς οὐσίας ὑπάρχων τοῦ +Πατρὸς ὁ Υἱὸς ἀναδείκνυται, ἀλλὰ μᾶλλον ἀπεικόνισμα τῆς +οὐσίας αὐτοῦ. ἔστω δὲ δή τι τοιοῦτον, φησὶν, ὅ φαμεν· ἡ +σφραγὶς, ἤτοι τὸ σήμαντρον, κηρῷ τυχὸν ἤγουν ἑτέραις + ὕλαις ἐπιτηδείως ἐχούσαις εἰς τὸ λαβεῖν ἐνθλιβόμενον, καὶ c +τὴν ὁμοιότητα μόνην ἐγχαράξαν τὴν ἑαυτοῦ, πάλιν ἐπανακομίζεται +παρὰ τοῦ προσθλίβοντος, ζημιωθὲν ἐξ ἑαυτοῦ +μηδέν· οὕτως ὁ Πατὴρ πρὸς τὸν Υἱὸν ὅλον ἑαυτὸν ἐνιεὶς +καὶ ἐνσημάνας τρόπον τινὰ δι’ ἀκριβεστάτης τῆς ὁμοιώσεως, + οὐκ ἐξ ἑαυτοῦ πάντως ἔχει μέρος ὡσπεροῦν τῆς οὐσίας, +ἤγουν ἐξ αὐτῆς νοούμενον, ἀλλ’ ὡς εἰκόνα μόνην καὶ ὁμοίωσιν +ἀκριβῆ.

+

Ὁράτω δὴ πάλιν ὁ φιλομαθὴς, ὅτι καὶ νῦν ἡμῖν ὡς ὄφις +ὁ δι’ ἐναντίας ἐπιπηδᾷ, καὶ εἰς ὕψος αἴρει τὴν ἰοῦ γέμουσαν d + κεφαλήν· ἀλλ’ ὁ συνθραύων τὰς κεφαλὰς τοῦ δράκοντος, Ps. lxxiii. 14. +συνθραύσει καὶ ταύτην, καὶ δώσει πάλιν ἡμῖν τὸ δύνασθαι +τὰς πολυτρόπους αὐτῶν δυστροπίας ὑπεκδραμεῖv. λεγέτω +τοίνυν ἡμῖν ὁ δεινοῖς ἡμᾶς ἀρτίως περικτυπήσας λόγοις· ἡ +σφραγὶς ἤτοι τὸ σήμαντρον τὸ ἐξ ὕλης τυχὸν πεποιημένον + ἤτοι σιδηρᾶς ἤγουν τῆς ἀπὸ χρυσοῦ, ἆρ’ οὐχὶ πάντως ἐν +χαρακτῆρί τινι κατασημαίνει τὰ ἐν οἷς γίνεται, ἢ καὶ δίχα e +χαρακτῆρος ἔσται τε καὶ νοηθήσεται σήμαντρον; ἀλλ’ οἶμαι +πᾶς τις οὖν ὅτι καὶ τῶν παρ’ ἐκείνοις, καὶ οὐχ ἑκὼν ὁμολογήσειεν +ἀπὸ τοῦ πρέποντος πρὸς αὐτὴν συνελκόμενος τὴν + ἀλήθειαν, ὅτι δὴ πάντως ἐν χαρακτῆρι σφραγιεῖ· χαρακτῆρος +δὲ δίχα, κατά γε τὸν ἐν τῷ πρέποντι λογισμὸν, +οὐδαμῶς. ὅτε τοίνυν, καθάπερ ἡμῖν ἡ θεία διαμαρτύρεται +γραφὴ, “χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως” τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός Heb. i. 3. +ἐστιν ὁ Υἱὸς, ἐν αὐτῇ τε ὣν δηλονότι, καὶ ἐξ αὐτῆς φυσικῶς, + αὐτὸς ἐν τίνι κατασημαίνεται, ἣ διὰ τίνος ἑτέρου σφραγιεῖ a 302 A. +χαρακτῆρα τὸν ἴδιον ὁ Πατήρ; οὐ γὰρ δή τις ἐρεῖ τὸν +1. τοῦ Πατρὸς ὑπάρχων inverso ordine Β. 3. ὅ assumptum ex Β. +8. ἐνιεὶς] ἐνθεὶς Β. 10. ὡσπεροῦν Β. ὡσπερ Ed. 21. ἢ assumptum +ex Β. 22. τε om, Β. + + +Πατέρα μὴ εἶναι πάντως ἐν εἴδει θεοπρεπεῖ, ὅπερ ἐστὶν ὁ +Υἱὸς ἡ μορφὴ τοῦ τεκόντος αὐτὸν, ὃν εἴπερ τις θεάσαιτο +νοητῶς, αὐτὸν δῆλον ὅτι κατόψεται τὸν Πατέρα. διὰ γάρ +τοι τοῦτο καὶ ἑαυτὸν εἶναί φησιν ἐν αὐτῷ φυσικῶς, κἂν ἐξ +αὐτοῦ νοῆται κατὰ τὸ ἰδιοσύστατον, ὡσπεροῦν καὶ τὸ ἀπαύγασμα +b τυχὸν ἐν τῷ ἀπαυγάζοντι καὶ ἐκ τοῦ +καὶ ἕτερόν τι κατά γε τὸν ἐν νοήσει λόγον, καὶ πάλιν οὐχ +ἕτερον, ὡς πρὸς αὐτὸ θεωρούμενον, διὰ τὸ ἐξ αὐτοῦ λέγεσθαι, +καὶ ἐν αὐτῷ πάλιν ὑπάρχειv. καὶ οὐ δήπου κατὰ τὸ +ἐν μερισμῷ καὶ ἀποκοπῇ τῆ καθόλου, καὶ κατ’ οὐσίαν τὰ +τοιαῦτα λαμβάνεται· ἐμπεφυκότα γὰρ κατὰ τὴν ταὐτότητα +τῆς οὐσίας τοῖς ἀφ’ ὧν εἰσι, καὶ ἐξ αὐτῶν εἶναι πιστεύονται, +προκύπτοντα μέν πὼς κατὰ τὴν ἔκφανσιν τὴν ὡς ἐν νοήσει +c πρὸς ἕτερόν τι καὶ ἰδικῶς, πλὴν οὐ μεμερισμένως. σθραγίζεται +τοίνυν παρὰ τοῦ Πατρὸς, οὐ γυμνὸς ἢ ἄσαρκος ὁ ἐκ +τῆς οὐσίας αὐτοῦ Λόγος, ἀλλὰ μᾶλλον δι’ αὐτοῦ τὰ πρὸς +ὁμοίωσιν ἀναγόμενα τὴν ὡς πρὸς Θεὸν κατὰ τὸ ἐνδεχόμενον, +Ps. iv. 7. ὥσπερ οὖν ἐν ἐκείνῳ νοοῦμεν, ἐν τῷ τινας λέγειν “Ἐση- +“μειώθη ἐφ’ ἡμᾶς τὸ φῶς τοῦ προσώπου σου, Κύριε.” +πρόσωπον μὲν γὰρ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς τὸν Υἱὸν εἶναί +φησιν, ὅπερ ἐστὶ πάλιν ὁ χαρακτήρ· φῶς δὲ τὸ ἐξ αὐτοῦ, +d τὴν διὰ τοῦ Πνεύματος ἐπὶ τὴν κτίσιν διήκουσαν χάριν, δι’ +ἧς ὡς πρὸς Θεὸν ἀναπλαττόμεθα διὰ πίστεως, οἱονεὶ σημάντρῳ +τινὶ τὴν πρὸς τὸν Υἱὸν συμμορφίαν ἀναλαμβάνοντες δι +αὐτοῦ, ὅς ἐστιν εἰκὼν τοῦ Πατρὸς, ἵνα σώζηται καλῶς ἐν +ἡμῖν τὸ καθ’ ὁμοίωσιν καὶ εἰκόνα γεγενῆσθαι τοῦ κτίσαντος. +ἐπειδὴ δὲ ὁμολογουμένως πρόσωπόν ἐστι τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ὁ Υἱὸς, εἴη δήπου πάντως ἂν αὐτὸς καὶ ὁ χαρακτὴρ +ἐν ᾧ σφραγίζει Θεός.

+

Ἀλλὰ ναὶ, φησὶν ὁ δι’ ἐναντίας, ὅτι μὲν διὰ τοῦ Πνεύματος +e κατασφραγίζει Θεὸς τοὺς ἁγίους πιστεύομεν, +5. κατὰ Β. διὰ Ed. 7. κατά γε τὸν] κατ’ αὐτὸν Β. 20—22 et 2729. +Veccus Epigr. iv. 27. ὁμολογοῦμεν ὡς (sic) Β. 28. ἂν assumptum ex Β. +deest in Vecco. + + +οὐδὲν ὅλως τὰ παρὰ σοῦ πρὸς τὴν προκειμένην εὑρίσκεται +ζήτησιν· διὸ δὴ πάλιν ἀναλαβόντες ἐροῦμεν Ἡ σφραγὶς ἡ +ἀπὸ σιδήρου τυχὸν ἢ καὶ χρυσοῦ νοουμένη ἐγχαράττει τὴν +ὁμοίωσιν τὴν ἑαυτῆς ταῖς ὕλαις, ταῖς ἐφ’ αἷς ἃν γένοιτο, + ἀποβαλοῦσα μὲν ἐξ ἑαυτῆς οὐδὲν, μόνην δὲ κατ’ ἐνέργειαν +τὴν ἐκ τοῦ προστεθλίφθαι κατασημαίνουσα τὰ δεχόμενα· +οὕτω νοοῦμεν ἐσφραγίσθαι παρὰ τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱὸν, +οὐδὲν ἔχοντα τῆς οὐσίας αὐτοῦ, ἀπολαύσαντα δὲ μόνης τῆς +ἀκριβοῦς ὁμοιώσεως, καὶ ἕτερόν τι παρ’ αὐτὸν ὑπάρχοντα, + καθάπερ εἰκόνα πρὸς τὸ ἀρχέτυποv.

a 303A. +

Ὢ παρανοίας ἀμέτρου καὶ ῥιψοκινδύνου φρονήματος· ὡς +εὐκόλως ἐπελάθου τῶν ἄρτι γεγυμνασμένωv. μένωv. χαρακτῆρα +μὲν γὰρ τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱὸν εἰρήκαμεν, σφραγίζεσθαι δὲ +ἐν αὐτῷ τὸ ἀλλότριον, καὶ οὐκ αὐτὸν, ἵνα μὴ αὐτὸς ἑαυτοῦ + νοοῖτο χαρακτήρ. σὺ δὲ ἡμῖν οὐκ ὀρθῶς τὸν ἐπὶ τούτοις +ἀπολακτίσας λόγον, μόνην αὐτῷ τὴν κατ’ ἐνέργειαν ὁμοιότητα +περιτιθεὶς οὐκ ἐρυθριᾷς. ἐν μόνοις οὖν ἄρα χαρακτῆρσι +Θεὸς ἔσται καθ’ ὑμᾶς ὁ Υἱὸς, καὶ φύσει μὲν οὐδαμῶς, κατὰ b +δὲ τὸ μεμορφῶσθαι μόνον καὶ ἐσχηματίσθαι καλῶς πρὸς + τὴν τοῦ τεκόντος ἐμφέρειαv. τάχα δὲ οὐκέτι τεκόντος ὅλως· +ὥρα γὰρ ὑμᾶς διὰ τούτων ἀναιρεῖν καὶ τὴν γέννησιν, μᾶλλον +δὲ ἀνάγκη πᾶσα, καὶ εἰ μὴ βούλεσθε. περὶ μὲν οὖν τοῦ +χρῆναι πιστεύειν γεγεννῆσθαι τὸν Υἱὸν ἐκ Πατρὸς, πολὺς +ἡμῖν ἤδη δεδαπάνηται λόγος, ἢ καὶ ἐν οἰκείῳ καιρῷ δαπανηθήσεται· + πρεπωδέστερον δέ πὼς ἐπὶ τὸ ἐν χερσὶ βαδιούμεθα, +τοῖς ἀθυρογλωττεῖν ἀφυλάκτως εἰωθόσιν ἐκεῖνο προτείνοντες c +εἰς ἐρώτησιν Ἆρ’ οὐχὶ πάντως τὸ δοτὸν ἐροῦσι καὶ ἀφαιρετὸν +καὶ τὸ προσγεγονὸς ὅλως ἐγχωρεῖν ὁμολογοῦσι καὶ +ἀποβάλλεσθαι; ἢ γὰρ οὐχὶ καὶ ἀποπτύεσθαι πᾶν ὁτιοῦν + ἔσθ’ ὅτε συμβαίνει, ὃ μὴ κατὰ φύσιν ἐνερριζώθη τισίν; ἀλλ +τύχον +2. λοιπὸν ἡ ἀπὸ σιδήρου inverso ordine Β. 9. ἀπὸ pro καὶ B. 6. τεθλίξθαι +Β. 9. ὁμοιώσεως] ἀπολαύσεως καὶ ὁμοιώσεως Β. 13. σφραγίσθαι +(sic) Β. 16. ὁμοιότητα om. Β. 19. δὲ] γε Β. 25. τὸ] τὸν Β. +30. ἐρριζώθη Β. + + +ἔστι δῆλον, κἂν εἰ μή τις ἐκείνων συννεύσειεv. ἔσται δὴ οὖν, +κατά γε τὸν ἐν τοῖς ἐνδεχομένοις λόγον, γυμνός ποτε τῆς +ὁμοιώσεως ὁ Υἱός· μόνην γὰρ ὥς φατε κατ’ ἐνέργειαν τὴν +ὡς ἐκ Πατρὸς πρὸς αὐτὸν ἐσημάνθη, τὸ ἐκ φυσικῶν πλεονε- +d κτημάτων οὐκ ἔχων ἀσφαλὲς, ἀλλ’ ἕτερός τις παντελῶς +νοούμενος καὶ ὑπάρχων παρὰ τὸν γεννήσαντα, καὶ ὁλοσχερῶς +ἀποκεκομμένος τῆς οὐσίας αὐτοῦ. καλῶς γὰρ δὴ +σφόδρα ποιοῦντες, καὶ σοφωτάτοις τὰ πράγματα προαναβλέπονες +λογισμοῖς, ἠσφαλίσασθε τὸν Πατέρα, μηδὲν ἐξ +ἑαυτοῦ λέγοντες ἐπιδοῦναι τῷ Υἱῷ, πλὴν ὁμοιώσεως ἀξιῶσαι +μόνης, ἵνα μή τι πάθος νοῆται περὶ αὐτόv. τοῦτο γὰρ ὑμῶν +e τὸ ἀπόρρητον εὔηθες. ἠγνοήσατε γὰρ κατὰ τὸ εἰκὸς, ὅτι +πάντα ποιῶν ἀπαθῶς ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, γεννήσει καὶ +ἀπαθῶς, καὶ πυρός ἐστι κρείττων· καταφερεῖ γὰρ καὶ εἰς +ταύτην ἡμᾶς ὁ λόγος τὴν χρείαν· οὐκ ἐν πάθει καὶ ἀποκοπῇ +τῇ κατὰ σῶμα νοουμένῃ γεννῶντος τὴν ἐξ αὐτοῦ πύρωσιν. +ἀκουέτωσαν τοίνυν οἱ πρὸς μόνας ὑπονοίας νεανικοὶ, καὶ τὸ +δυσφημεῖν ἀφυλάκτως χρῆμα μὲν οὐκ ἀνόσιον, ἀρετὴν δὲ +μᾶλλον εἶναι λογιζόμενοι, ὅτι περ εἰ ἐν μόνη τῇ καθ’ ὁμοίωσιν +οἰκειότητι συντετάχθαι φασὶ τῷ Πατρὶ τὸν Υἱὸν, ἐν +304 Α. a οὐδεμιᾷ τῶν ἀγαθῶν ἀσφαλείᾳ κείσεται, ἀποκινδυνεύσει δὲ +πάντως καὶ εἰς τὸ εἶναι φύσει Θεὸς, ἐπιδέξεται δὲ κατά γε τὸ +ἐνδεχόμενον καὶ τὴν εἰς τὰ χείρω παρατροπήv. καὶ γὰρ δὴ +καὶ πρὸς ἐκεῖνον ἐλέγετο τὸν Τυρίων ἡγούμενον, ἃ καὶ λόγος +ἡμᾶς ἀναγκαίως ἀναπείθει προσάπτειν τῷ τοῦ Διαβόλου +Ezek. xxviii. 12. προσώπῳ “Σὺ εἶ ἀποσφράγισμα ὁμοιώσεως·” ἀλλ’ εὑρίσκεται +τῆς ὁμοιώσεως ἀποπεσὼν, ὁ πρὸς ὃν ὁ τοιοῦτος +εἴρηται λόγος. ὁρᾷς οὖν ἤδη, καὶ μάλα σαφῶς, ἀπὸ δὴ τῶν +b τοιούτων, ὡς οὐκ ἀσφαλὲς εἰς ἀκλόνητον στάσιν τοῖς νοητοῖς +τὸ ἐν ὁμοιότητι κεῖσθαι μόνη τῇ πρὸς Θεὸν, ἀλλ’ οὐδὲ +2. δεχομένοις Β. 9. ἠσφαλίσασθε] ἠσφραγίσθε Β. 11. γὰρ] + τω Β. +13. ἀπαθῶς post Πατὴρ tr. Β. 14. ἀπαθῶς om. Β. 16. ἐξ ἁυτοῦ D. +τροπήν +23. παρατροπήν] παραδρομήν Β. 24. τὸν] + τῶν Ed. invito Β. λόγος] ++ ὁ λόγος Β. 25. ἀναγκαίως Β. ἀναγκαῖος Ed. + + +ἀπόχρη πρὸς ἀπαραποίητον διαμονὴν τὴν ἐφ’ οἷσπερ ἃν εἶεν +ἀγαθοῖς, τὸ κατεσφραγίσθαι καλῶς πρὸς τὴν τοῦ ποιήσαντος +φύσιv. καταπίπτει γὰρ καὶ αὐτὰ καὶ φέρεται κάτω μεταχωροῦντα +πολλάκις εἰς αἰσχίονα γνώμην, ἤπερ ἦν ἐν ἀρχαῖς. + ἐνδέχεται δὴ οὖν κατὰ τὸν οὕτως ἡμῖν ἔχοντα λόγον, κατὰ +μόνην τὴν ταυτοεργίαν εἰς ὁμοίωσιν ἀναβαίνοντα τῷ Πατρὶ c +τὸν Υἱὸν, καὶ ὑποβάθρᾳ μὲν οὐκ ἐρηρεισμένον φυσικῇ, ἐν δὲ +μόναις ταῖς ἐξ οἰκείων θελημάτων ῥοπαῖς τὴν ἀσφάλειαν +ἔχοντα, ὑπομεῖναι καὶ τροπὴν ἢ, κἂν μὴ πάθοι, προαιρέσεως + ἀξιαγάστου καρπὸν εὑρήσει τὸ μὴ παθεῖν, καὶ οὐ φυσικῆς +ἀσφαλείας ἑδραιότητα μᾶλλον ὡς Θεός.

+

Τί οὖν, ὦ βέλτιστοι, γέγονεν ἡμῖν οὐκέτι Θεὸς κατ’ ἀλήθειαν +ὁ Υἱός; καὶ εἰ καθ’ ὑμᾶς οὕτως ἔχων ἁλώσεται, τί +προσκυνοῦμεν αὐτῷ; διατί δὲ τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ συνδοξάζεται; + τί δὲ καὶ ταῖς ἀνωτάτω δυνάμεσιν, ὡς Θεὸς ἐποχεῖται; d +ἠγνόησεν ἆρα μεθ’ ἡμῶν καὶ αὐτὰ τὰ ἅγια Σεραφὶμ, ὅτι +πολὺ τοῦ πρέποντος ἀποσφάλλεται, τὸν οὐκ ὄντα κατὰ +φύσιν δοξολογοῦντα Θεόν; πλανᾶται δὲ, κατὰ τὸ εἰκὸς, +κύριον σαβαὼθ ὀνομάζοντα τὸν τοῖς ἴσοις τετιμημένοv. ἣ Es. vi. 3. + γὰρ οὐκ ἐροῦμεν, καὶ τὰς ἀνωτάτω δυνάμεις, ἀρχάς τε καὶ +θρόνους καὶ ἐξουσίας καὶ κυριότητας συμμόρφους ὁρᾶσθαι +σπουδάζειν κατὰ τὸ ἐγχωροῦν τῷ Θεῷ; εἰ γὰρ τὸ ἐκ τῆς e +γῆς μικρὸν οὕτω ζῷον ὡς πρὸς ἐκείνην τὴν κτίσιν, φημὶ δὴ +τὸν ἄνθρωπον, τῷ τοιούτῳ κάλλει τετίμηται, ποῖον ἔχει + λόγον μὴ οὐχὶ πάντως οἴεσθαι, καὶ πολὺ τῶν ἐν ἡμῖν ἐν +ἀμείνοσι, τὰ πολὺ τίθεσθαι κρείττονα; πῶς οὖν αὐτὸν καὶ +κύριον σαβαὼθ ὀνομάζουσι, καὶ ἐν δορυφόρων τάξει περιεστᾶσι, +καθάπερ τῷ βασιλεῖ τῶν ὅλων ὑπηρετούμενα; ὅτου +δὲ χάριν καὶ αὐτῷ συνεδρεύει τῷ Πατρὶ, καὶ τοῦτο ἐκ + δεξιῶν, τὸ δοῦλον τῷ δεσπότῃ, τῷ πεποιηκότι τὸ ποίημα; +1. ἀπόχρη] σχ ο ἀρκεῖ D mg. 5. ἡμῖν assumptum ex Β. 9. προαιρέσεως] ++ ὡς Β. 17. ἀπεσθάλετο Β. 19. Θεὸν pro Κύριον Β. 21. κυριότητας +et ἐξουσίας inter se transp. B. 22. τῆς assumptum ex Β. 23. οὅτω +μικρὸν inverso ordine Β. 25. ἐν alt. assumptum ex Β. 26. τίθεσθαι Β. +τεθεῖσθαι Ed. + + +ἢ γὰρ οὐχὶ τοῖς γενητοῖς, τὸ ἐκ προσοχῆς καὶ γρηγόρσεως +305 Α. a ἀπαθὲς καὶ ἀπαραποίητον μᾶλλον ἂν πρέπῃ προσάγειν, ἢ +τῷ κατ’ οὐσίαν Θεῷ φυσικῶς ἔχοντι τὸ μὴ δύνασθαι παθεῖν; +ἀλλ’ ἔστι δῆλον, κἂν ἐκεῖνοι μὴ λέγωσι. τίς οὖν ἔτι τούτων +Es. xxviii. 1. ληρούντων ἀνέξεται, ἢ πῶς οὐκ εὐλόγως ἀκούσονται “Οὐαὶ +“οἱ μεθύοντες ἄνευ οἴνου;"

+

Αλλ’ ἴσως δυσωπηθήσονται μὲν τὰς ἐκ τῶν τοιούτων +συλλογισμῶν ἀτοπίας, ἐπ’ ἐκεῖνο δὲ βαδιοῦνται, καὶ κατασεσημάνθαι +μὲν παρὰ τοῦ Πατρὸς εἰς ὁμοίωσιν ἀκριβεστάτην +ἐροῦσι τὸν Υἱὸν, ἐν ἀτρέπτῳ δ’ οὖν ὅμως εἶναι τῇ φύσει, καὶ +b εἰ μὴ ἐστιν ἐκ Πατρός.

+

Εἶτα πῶς εἰπέ μοι τὸ μὴ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν, φορέσει τὸ +ἴδιον αὐτοῦ, καὶ τῶν τῆς θείας οὐσίας πλεονεκτημάτων οὐκ +ἀμοιροῦν οὐσιωδῶς εὑρεθήσεται, τὸ μὴ ἐξ αὐτῆς προελθὸν +κατὰ τὸν ἀληθῆ τῆς γεννήσεως τρόπον; ἔστι γὰρ, οἶμαι, +παντί τῳ σαφὲς καὶ ὁμολογούμενον, ὡς ἄβατα παντελῶς τὰ +τῆς θεότητος ἴδια τῆ πεποιημένῃ κτίσει, καὶ τὰ ἐκείνη +προσόντα φυσικῶς οὐκ ἂν γένοιτό ποτε παρ’ ἑτέρῳ τῶν +ὄντων τινὶ, κατὰ τὸν ἴσον τε καὶ ἀπαράλλακτον τρόπον· +c οἷον τὸ ἄτρεπτον ἐν Θεῷ φυσικῶς, οὕτω δὲ καὶ ἐν ἡμῖν +οὐδαμῶς, ἀσφάλεια ’δε τις ἡμᾶς ὡς πρὸς αὐτὸ σχηματίζει +διὰ προσοχῆς καὶ νήψεως, ἐφ’ ἃ μὴ προσῆκεν οὐκ ἐπιτρέπουσα +προχείρως μεταβιβάζεσθαι. εἰ δὲ ὅλως ἐνδέχεταί τι +κατ’ ἐκείνους τῶν θεικῶν ἰδιωμάτων ἐνυπάρχειν τινὶ τῶν οὐκ +ἐξ αὐτῆς κατ’ οὐσίαν καὶ οὕτως ἐνυπάρξει καθάπερ αὐτῇ, τί +τὸ κωλῦον εἰπέ μοι, καὶ πάντα λοιπὸν τὰ θεοπρεπῆ καταχωρεῖν +ἤδη, καὶ ἐν τοῖς μὴ ὑπάρχουσι κατὰ φύσιν θεοῖς; +ἑνὸς γὰρ ὅλως ἀδιακωλύτως χωρήσαντος, τοῦ ἀτρέπτου +d φημὶ, τόπον ἕξει καὶ τὰ λοιπά· καὶ τί τὸ ἐντεῦθεν; συγκέχυται +τὸ πᾶν ἡμῖv. ἢ γὰρ οὐχὶ τὰ μὲν ἄνω χωρήσει κάτω, +ἀναβήσεται δὲ πρὸς τὸν ἄνω τόπον τὰ κάτω; τί γὰρ δὴ τὸ +1. γενητοῖς D. γεννητοῖς Ed. τὸ ἐκ προσοχῆς assumpta ex Β. Statim κοὶ γρηγόρσεως +prius omissum lacuna facta supplet D mg. ἐγρηγόρσεως Β. 20. ἐν +alt. ass. ex B. 25. ἐνυπάρχει Β. 26. λοιπὸν τὰ θεοπρεπῆ hoc ordine B. + + +παραποδίζον ἔτι τὸν μὲν ἀνωτάτω Θεὸν πρὸς τὴν ἡμετέραν +καταβιβάζεσθαι θέσιν, ἡμᾶς δὲ αὖ πάλιν εἶναι θεοὺς, καὶ +οὕτως ὡς ὁ Πατὴρ, οὐδεμιᾶς ἔτι μεταξὺ κειμένης τε καὶ +ὁρωμένης διαφορᾶς, εἰ χωρήσει καὶ ἐν ἡμῖν καὶ ἐνυπάρξει + φυσικῶς τὰ Θεῷ προσόντα μόνῳ πλεονεκτήματα; καὶ ἐπείπερ +ἐν ἑαυτῷ μόνῳ συνέχει κατὰ τὸ εἰκὸς ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ e +τὰ δι’ ὧν ἐσόμεθα κατ’ αὐτὸν, μεμενήκαμεν ἄνθρωποι, καὶ +ἄγγελοι δὲ σὺν ἡμῖν τοῦθ’ ὅπερ εἰσὶν, ἐπὶ τὸ ἐπάνω πάντων +οὐκ ἀναβαίνοντες. ὡς εἴπερ εἰδείη φθόνου κρείττων ὁρᾶσθαι + Θεὸς, διὰ τοῦ προσθεῖναι πᾶσιν εἰς ἐξουσίαν τὸ ἴδιον αὐτοῦ, +πολλοὶ δὴ πάντως ἂν ἦσαν οἱ κατὰ φύσιν θεοὶ, γῆν τε καὶ +οὐρανὸν καὶ τὴν ἄλλην ἅπασαν κτίσιν δημιουργεῖν ἰσχύοντες· +τὰ γὰρ ἅπαξ κεχωρηκότα τὰ ἐν τῷ κατὰ φύσιν a 308 Α. +Δημιουργῷ πλεονεκτήματα, πῶς οὐκ ἂν γένοιντο κατ’ αὐτόν; + ἢ τί τὸ κωλῦον ἐν ἴσῃ φαίνεσθαι δόξη τὸ τοῖς ἴσοις διαλάμπον +ἀγαθοῖς; ἀλλ’ ὁρᾷ που πάντως ὁ θεομάχος, ὅση τις +ἐντεῦθεν τῶν ἐκτόπων ἡμῖν ἐννοιῶν ἡ πληθὺς ἐπισωρεύεται, +καὶ τῆς ἐνούσης αὐτῷ δυσμαθίας καταβοᾷ· ἐν ἰδίᾳ γὰρ +φύσει τὸ θεῖον κείσεται, καὶ μεθέξει μὲν αὐτοῦ τὸ πεποιημένον + δι’ οἰκειότητος πνευματικῆς, ἀναβήσεται δὲ οὐδαμῶς +εἰς τὸ ἐκείνῃ προσὸν ἀπαραλλάκτως ἀξίωμα. διεσκευασμένων +δὲ οὕτως ἡμῖν τῶν λόγων, οὐσιωδῶς τῷ Υἱῷ τὸ b +ἄτρεπτον ἐνυπάρχον εὑρήσομεν· Θεὸς οὖν ἄρα κατὰ φύσιν +ἐστὶν, ἀναγκαίως τε λοιπὸν ἐκ Πατρὸς, ἵνα μή τι φαίνηται + τῶν οὐκ ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν πρὸς τὸ ἴσον ἐν θεότητι +διαβαῖνον ἀξίωμα.

+

Επειδὴ δὲ ὡς ἀκαταμάχητον ἡμῖν προΐσχονται λογισμὸν, +ἕτερον εἶναι τὸν Υἱὸν λέγοντες παρὰ τὸν Πατέρα) καθάπερ +εἰκόνα πρὸς ἀρχέτυπον, καὶ διὰ τῆς τοιαύτης εὑρεσιλογίας + διατεμεῖν οἴονται τῆς οὐσίας αὐτὸν τοῦ γεννήσαντος· ἁλώσονται +πάλιν ἀνοηταίνοντες οὐ μικρῶς, καὶ ἐπὶ μηδενὶ τὸ c +9. εἰδείη] ἔδει Β. 10. Legendum ut vid. προθεῖναι. 11. πάντες Β. +14. γένοιτο Β. 15. τὸ prius assumptum ex B.D. 26. διαβαίνειν υν B. +30. διατεμεῖν Β. διατέμνειν Ed. + + +παράπαν διισχυρίζεσθαι μελετήσαντες, ὡσανεὶ καὶ κατ᾿ ἀληθειαν +δυναμένῳ τοῦθ᾿ ὅπερ αὐτοῖς κατὰ νοῦν ἐστιν ἐξανύειν +καλῶς. τί γὰρ ὅλως ἐπὶ τούτῳ καὶ διατείνονται μάτην, ἢ +πόθεν ἀπὸ μόνης τῆς κατ᾿ ἰδίαν ὕπαρξιν ἑτερότητος διαέμνουσι +τοῦ Πατρὸς τὸν τὸν Υἱόν; οὐ γὰρ δήπου τὸ ὑπάρχειν +αὐτὸν ἰδιοσυστάτως, καὶ τῆς τοῦ τεκόντος οὐσίας ἀλλότριον +ἀποφαίνει. ἔστι μὲν γὰρ ἐκ Πατρὸς ὁμολογουμένως, ὡς ἐκ +d τῆς οὐσίας αὐτοῦ, ἔστι δὲ αὖ πάλιν ἐν Πατρὶ διὰ τὸ ἐν +αὐτῷ κατὰ φύσιν ὑπάρχειν· καὶ αὐτοῦ λέγοντος ἀκούσῃ, +Infra viii. 42. Ib. xiv. 10. ποτὲ μέν “Ἐγὼ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐξῆλθον καὶ ἣκω·” ποτὲ δὲ +αὖ πάλιν “ Ἐγὼ ἐν τῳ Πατρὶ καὶ ὁ Πατὴρ ἐν ἐμοὶ· +ἀναχωρήσει μὲν γὰρ οὐκ εἰς ἰδιότητα παντελῶς καὶ ὁλοτρόπως +κεχωρισμένην, διὰ τὸ ἐν μιᾷ θεότητι τὴν ἁγίαν +νοεῖσθαι τριάδα, ἁλλ᾿ ὢν ἐν Πατρὶ κατὰ λόγον, ἤτοι σχέσιν +ἀδιάστατον τὴν ὡς ἐν ὁμοουσιότητι, καὶ ἐξ αὐτοῦ νοηθήσεται +e κατὰ πρόοδον ἀποῤῥήως τὴν ἐκφαντικὴν, ἤτοι τὴν ὡς ἐν +ἀπαυγάσματι. φῶς γάρ ἐστιν ἐκ φωτός. οὐκοῦν ἐν Πατρὶ +καὶ ἐκ τοῦ Πατρὸς, ἀδιαστάτως τε ἅμα καὶ κεχωρισμένως, +ὡς μὲν χαρακτὴρ ἐνυπάρχων, εἰκὼν δὲ ὡς πρὸς ἀρχέτυπον +ἐν ἰδίᾳ νοούμενος ὑπάρξει. ποιησόμεθα δὲ οὐχ ἁπλῶς τὸν +ἐπὶ τούτῳ λόγον, ἀλλ᾿ ἐκ παραδείγματος νομικοῦ βεβαιώσομεν +πανταχόθεν τοῖς ἑτεροδόξοις τὴν ἐκ τῆς ἀληθείας +ἐπιτειχίζοντες δύναμιν.

+

Οὐκοῦν προσκομίζειν ὁ νόμος τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ διετάξατο +307 Α. a λύτρον τῆς οἰκείας ἕκαστον κεφαλῆς, “ τὸ ἥμισυ τοῦ διδρά- +Exod. xxx. 13. “ χμου.” ἐν δὲ ἑνὶ στατῆρι τὸ δίδραχμον ἦv. ἀλλὰ καὶ ἐν +τούτω πάλιν αὐτὸς ἡμῖν ἐσκιαγραφεῖτο χριστὸς, ὁ ὑπὲρ +πάντων, ὡς παρὰ πάντων, λύτρον ἑαυτὸν προσαγαγὼν τῷ +Θεῶ καὶ Πατρὶ, καὶ νοούμενος μὲν, ὡς ἐν μιᾷ δραχμῇ, πλὴν +τῆς ἑτέρας οὐ κεχωρισμένως, διὰ τὸ ὡς ἐν νομίσματι τῷ ἑνὶ, +καθάπερ ἤδη προειρήκαμεν, τὰς δύο κεῖσθαι δραχμάς. οὕτω +3. ἐπὶ τούτῳ post μάτην transp. Β, 10. ποτὲ δὲ αὖ om. Β. 12. παντελῆ +Β. 19. ἀρχαριότυπον D. 30. ὡς assumptum ex Β. + + +δ᾿ ἃν νοοῖτο καὶ Υἱὸς πρὸς Πατέρα, καὶ Πατὴρ αὖ πάλιν ὡς +πρὸς Υἱὸν, ἐν μιᾷ μὲν ἄμφω τῇ φύσει, διῃρημένως δὲ ἀνὰ μέρος b +ἑκάτερος, ὡς ὑπάρχων ἰδιοσυστάτως, πλὴν οὐ πάντη διακεκομμένως, +οὐδὲ δίχα τοῦ ἑτέρου τὸ ἕτεροv. καὶ ὥσπερ ἦσαν + ἐν ἑνὶ τῷ νομίσματι δύο δραχμαὶ, τὸ ἐν ποσότητι μέτρον +ἰσομοιροῦν ἀλλήλαις καὶ οὐδαμόθεν ἐλαττούμενον ἔχουσαι, +οὕτω νοήσεις τὸ ἐν μηδενὶ παραλλάττον τῆς οὐσίας τοῦ +Υἱοῦ πρὸς Θεὸν καὶ Πατέρα, ἢ αὖ πάλιν ἐκείνου πρὸς αὐτὸν, +ὑγιᾶ τε λοιπὸν τὸν ἐφ᾿ ἅπασι τοῖς περὶ αὐτοῦ λαλουμένοις + ἐκδέξῃ λόγον.

+c +

Εἶπον ὁδ᾿ αὐτῷ Τί ποιοῦμεν, ἵνα ἐργαζώμεθα τὸ ἐρτοὶ τοῦ +θεοῦ, ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐοῖς.

+

Οὐκ ἐξ ἀγαθῆς διανοίας ἡ πεῦσις, ἀλλ᾿ οὐδὲ, ὥσπερ ἄν +τις ὑποτοπήσαι τυχὸν, ἐκ φιλομαθείας αὐτοῖς πρόεισιν ἡ + ἐρώτησις, γέγονε δὲ μᾶλλον ἐκ πολλῆς ἄγαν τῆς ἀλαζονείας +ὁ λόγος. ὥσπερ γὰρ οὐδὲν πρὸς οἷς ᾔδεσαν ἀξιοῦντες ἔτι +μαθεῖν μονονουχὶ τοιοῦτόν τί φασίν Ἅλις, ὦ οὗτος, ἡμῖν τὰ +διὰ Μωυσέως· ἴσμεν οὐκ ἔλαττον, ἤπερ ἐχρῆν, τὰ ἐφ᾿ οἷς d +ἂν δεήσαι συντείνεσθαι τὸν τῶν θειῶν ἒργων ἐπιστήμονα. + τί δὲ ἄρα τὸ καινὸν ἐποίσεις αὐτὸς τοῖς κατ᾿ ἐκεῖνο καιροῦ +διατεταγμένοις; τί δὲ διδάξεις τὸ ξένον, ὃ μὴ διὰ τῶν θείων +ἡμῖν προεσημάνθη λόγων; οὐκοῦν ἐξ ἀπονοίας μᾶλλον ἤπερ +ὄντως ἐκ φιλομαθοῦς προαιρέσεως ἡ ἐρώτησις. ἔχεις τι +τοιοῦτο καὶ παρὰ τῷ μακαρίῳ Ματθαίῳ· νεανίας μὲν γάρ + τις, οὐκ εὐποριστάτῳ κτημάτων περιουσίᾳ περιχεόμενος, e +ὑπαινίττετό πὼς εἰς τὸ χρῆναι λοιπὸν τὴν ὑπὸ Θεῶ δουλείαν +εἰσέρχεσθαι. ἐπειδὴ δὲ ἧκεν εἰς τὸν Ἰησοῦν, σπουδαίως +ἀνεπυνθάνετο, τί χρὴ δρᾶν αὐτὸν, ἵνα καὶ τῆς αἰωνίου ζωῆς S. Luc. xviii. 18. +2. μὲν assumptum ex Β. τὴν φύσιν Β. 3. ὑπάρχων ὡς inverso ordine Β. +7. παράλλατον Β. 1 1. ποιοῦμεν Β. ποιῶμεν Ed. cf. infra 308 a d. 16. ᾒδεσαν] ++ ὂν Β. 17. Ἃλις, ὦ οὗτος] ἀλλ’ ἴσως αὔτως Β. τὸ B.D mg. v. 1. +in Ed. mg. τῶν D. Ed. 20. τὸ κοινὸν] καὶ κενὸν Β. αὐτὸς] αὐτῷ Β. +24. μὲν orn. Β. 25. εὐπεριστάτων Β. εὐπεριστάτῳ D. 27. ὡς pro εἰς Β. + + +S. Luc. xviii. 20. εὑρίσκοιτο κληρονόμος. πρὸς αὐτὸν δὲ ὁ Κύριος “Τὰς +“ἐντολάς που πάντως οἶσθα, φησὶν, οὐ φονεύσεις, οὐ +“μοιχεύσεις, οὐκ ἐπιορκήσεις, καὶ ὅσα τούτοις συνήρμοσται. +ἀλλ’ ὡς τούτων οὐδενὸς ἐκεῖνος ἔτι δεόμενος, ἢ καὶ +308 Α. a μαθημάτων ἐξήγησιν πολὺ τῆς ἐνούσης ἕξεως ὑστερίζουσαν +S.Matth. xix. 20. οὐ καταδεχόμενος “Ταῦτα, φησὶ, πάντα ἐκ νεότητός μου +“τετήρηκα· τί δὲ ἔτι ὑστερῶ;" ὅπερ οὖν ἐκεῖνος ἀμαθίᾳ +συζεύξας τὴν ὑπεροψίαν τό Τί ἔτι φησὶν ὑστερῶ, τοῦτο καὶ +οὗτοι διὰ πολλὴν ἄγαν ἀλαζονείαν τε ὁμοῦ καὶ δοκησισοφίαν +λέγουσι Τί ποιοῦμεν ἵνα ἐργαζώμεθα τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ;

+

Ἀγαθὸν οὖν ἄρα τὸ μέτριον φρόνημα, καὶ ψυχῆς ἔργον +εὐγενοῦς, τὸ τοῖς διδάσκουσιν ἐπιτρέπειν τὸ λυσιτελὲς ἐξεπίστασθαι +b μᾶλλον, παραχωρεῖν τε οὕτω μαθήμασιν, ἐνεστιᾶν +οἷσπερ ἂν ἔχειν οἴωνται καλῶς, ἅτε δὴ καὶ τὸ μεῖζον ἔχουσιν +ἐν γνώσει. πῶς γὰρ ἂν ὅλως καὶ ἐν διδασκάλου παραληφθήσονται +τάξει, μὴ οὐχὶ πάντως ἑλόντες τὸ ἐν συνέσει +πλεονεκτοῦν ἢ ὥσπερ ἂν ἔχοι τῶν παιδευομένων ὁ νοῦς, ὅτε +καὶ εἰς τὸ ἐκείνων μέτρον καταλήξει μόλις αὐτοῖς ἡ εἰς τὸ +μεῖζον ἐπίδοσις, κατά γε τὸ ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος εἰρημένον +Ib. x. 24. Ib. 25. “Οὐκ ἔστι μαθητὴς ὑπὲρ τὸν διδάσκαλον,” καί “Ἀρκεὸν +c “τῷ μαθητῇ ἵνα γένηται ὡς ὁ διδάσκαλος αὐτοῦ;”

+

Τοῦτό ἐστι τὸ ἒργον τοῦ Θεοῦ, ἵνα πισεύητε εἰς ὃν ἀπέστειλεν +ἐκεῖνος.

+

Πληκτικώτατα πάλιν ὁ κύριος, εἰ καὶ λεληθότως ἔτι καὶ +ἐπεσκιασμένως ταῖς τῶν ἐρωτώντων ἀπονοίαις ἐπιπηδᾷ· +οἰήσεται μὲν γάρ τις ὅσον ἧκεν εἰπεῖν εἰς ἁπλότητα λόγου, +μηδὲν ἕτερον αὐτοῖς ἐπιτάττειν τὸν Ἰησοῦν, ἢ ὅτι προσήκοι +πιστεύειν αὐτῷ. περισκεπτόμενος δὲ τῶν εἴρη μένων τὸν +d νοῦν, καὶ πρὸς ἕτερόν τι βαδίζουσαν θεωρήσει τὴν ἀναφοράν. +καλῶς γὰρ δὴ σφόδρα ποιῶν, ταῖς τῶν ἐρωτώντων ἀπονοίαις +6. πάντα φησὶν inverso ordine Β. 10. ποιοῦμεν Β ut supra. D suprascr. +ποιῶμεν D. Ed. 13. μαθήσιν Β. Statim ἐνεστιᾶν D. ἑστιᾶν Β. ἔνεστι ἀν’ Ed. +14. οἴωνται D. οἴονται Ed. 16. πάντες Β. 21. γένηται om. B. +22. πιστεύητε Β. πιστεύσητε Ed. 29. πρὸς] εἰς Β. + + +πρέποντα τὸν ἐπὶ τούτοις διεσκευάζετο λόγοv. ἐκεῖνοι μὲν +γὰρ, ὡς ἅλις διὰ νόμου μανθάνοντες τῷ Θεῷ θυμῆρες ἐργάζεσθαι, +ἀθετοῦσι δυσσεβῶς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν τὴν διδασκαλίαν +“Τί ποιοῦμεν, λέγοντες, ἵνα ἐργαζώμεθα μέθᾳ τὸ ἔργον τοῦ Supra ver. 28. + “Θεοῦ;” ἀλλ᾿ ἔδει καὶ πολὺ τῆς Θεῷ φιλαιτάτης λατρείας +ἀπεσχοινισμένους ἔτι δεικνύειν αὐτοὺς, καὶ οὐδὲν ὅλως ἐγνωκότας e +τῶν ἀληθῶς ἀγαθῶν, τοὺς οἵ γε τῷ γράμματι τῷ +νομικῷ προσεδρεύοντες, τύπων ἁπλῶς καὶ σχημάτων μεστὸν +ἔχουσι τὸν νοῦv. διά τοι τοῦτο μετὰ πολλῆς τινος τῆς ἐμφάσεως + λέγει ταῖς κατὰ νόμον λατρείαις τὸν ἐκ τῆς πίστεως +ἀντιδιαστέλλων καρπόν τοῦτό ἐστι τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ +πιστεύητε εἰς ὃν απεστειλεν ἐκεῖνος. τοῦτο ἐστιν, οὐχ ὅπερ +ὑμεῖς ἐνομίσατε, φησὶν, εἰς μόνους ὁρῶντες τοὺς τύπους, +ἁλλ’ ἴστε δὴ πάλιν, κἂν μὴ βούλησθε μαθεῖν, ὡς οὐ ταῖς + παρ’ ὑμῖν βουθυσίαις ὁ νομοθέτης ἠγάσθη ποτὲ, μηλοσφαγεῖν +δὲ οὐ δεῖ σε ἐθέλοντί τε καὶ ἀπαιτοῦντι τοῦτο Θεῷ· τί a 309 Α. +δ’ ἃν εἴη λιβανωτὸς, κἂν εὐόσμοις εἰς ἀέρα περιελίττηται +καπνοῖς, τί δὲ ὁ τράγος ὀνήσει, φησὶ, καὶ αἱ δυσπόριστοι +τοῦ κινναμώμου προσαγωγαί; οὐ φάγεται κρέα ταύρων Θεὸς, Ps. xlix. 13. + ἀλλ’ οὐδὲ αἷμα τράγων πίεται· ἔγνω “πάντα τὰ πετεινὰ τοῦ Ib. 11. +“οὐρανοῦ, καὶ ὡραιότης ἀγροῦ μετ’” αὐτοῦ ἐστι. μεμίσηκε Amos v. 21. +δὲ καὶ ἀπεώσατο τὰς ἑορτὰς ὑμῶν, καὶ οὐ μὴ ὀσφρανθῇ ἐν +ταῖς πανηγύρεσιν ὑμῶν, ὡς αὐτός που φησίν· ἀλλ’ οὐδὲ b +ἐλάλησε “πρὸς τοὺς πατέρας ὑμῶν περὶ ὁλοκαυτωμάτων καὶ Hier. vii. 22. + “θυσιῶν.” οὐκοῦν οὐ τοῦτό ἐστι τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ, +ἐκεῖνο μᾶλλον, ἵνα πιστεύητε εἰς ὃν ἀπέστειλεν +γὰρ δὴ καὶ ὄντως ἀμείνων ἐστὶ τῆς νομικῆς καὶ ὡς ἐν τύπῳ +λατρείας ἡ διὰ πίστεως σωτηρία, καὶ τῆς κατακρινούσης +ἐντολῆς ἡ δικαιοῦσα χάρις.

+3. ἀθετοῦσι] + δὲ Β. 4. ποιοῦμεν edidi ex D suprascr. ποιῶμεν D. Ed. +5. θεοφιλεστάτης Β. 12. πιστεύητε Β ut supra. πιστεύσητε Ed. τουτέστιν +Β. 15. ὁ νομοθέτης ante οὐ ταῖς transponit Ed. invito Β. Statim +ἠγάσθη Β. ἠρέσθη Ed. μηλοσφαγεῖν δὲ οὐ δεῖ σε Β. μηλοσφαγεῖ δὲ οὐδεὶς Ed. +Statim θέλοντι Β. 17. εὐόσμοις Β. Migne. εὐόσμως Aub. 20. ἀλλ’ om. Β. +21. αὐτοῦ] ἐμοῦ Β. 24. πρὸς τοὺς πατέρας] ἐν τοῖς πατράσιν Β. + + +

Ἔργον οὖν ἄρα τῇ φιλοθέῳ ψυχῇ πίστις ἡ εἰς Χριστὸν, +καὶ ἀξιολογώτερον σφόδρα τὸ ἐπείγεσθαι μᾶλλον τοῖς περὶ +c αὐτοῦ κατασοφοῦσθαι λόγοις, ἤγουν ταῖς ἐν τύπῳ προσεδεύειν +σκιαῖς. ἀποθαυμάσεις δὲ πάλιν κἀκεῖνο πρὸς τούτοις· +ἔχων γὰρ ἐν ἔθει Χριστὸς λόγον ποιεῖσθαι μηδένα τῶν +διερωτώντων πειραστικῶς, αὐτὸ πρὸς τὸ παρὸν οἰκονομικῶς +ἀποκρίνεται· εἰ καὶ ᾔδει πάλιν ὠφεληθησομένους οὐδέν· εἰς +Infra xv, 22. κατάκριμα αὐτοῖς· ὥσπερ οὖν καὶ ἐν ἑτέροις φησίν “Εἰ μὴ +“ἦλθον καὶ ἐλάλησα αὐτοῖς, ἁμαρτίαν οὐκ εἴχοσαν· νυνὶ δὲ +“πρόφασιν οὐκ ἔχουσι περὶ τῆς ἁμαρτίας αὐτῶν.”

+d +

Εἶπον οὖν αὐτῷ Τἰ οὖν ποιεῖς σὺ σημεῖον, ἵνα ἴσωμεν καὶ + πιστεύσωμέν σοι; τί ἐργάζῃ; οἱ πατέρες ἡμῶν ἔφαγον τὸ +μάννα ἑ τῇ ἐρήμῳ, καθώς ἐστι γεγραμμένον Ἄρτον ἐκ τοῦ +οὐρανοῦ ἔδωκε αὐτοῖς φαγεῖν.

+

Εκκαλύπτεται κατὰ βραχὺ τῶν Ἰουδαίων ἡ γνώμη, +καίτοι λανθάνουσά πὼς καὶ ἐν ἀφανεστέροις ἔτι κατακεχωσμένη +τοῖς λογισμοῖς· ἔφασκον μὲν γὰρ ἐξ ἀπονοίας +Supa ver. 28. e “Τί ποιῶμεν, ἵνα ἐργαζώμεθα τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ,” ἅτε δὴ, +καθάπερ ἤδη προείπομεν, ἐξαρκοῦσαν ἔχοντες τὴν διὰ Μωυσέως +ἐντολὴν, εἰς τὸ δύνασθαι πρὸς πᾶσαν αὐτοὺς ἀπευθῦναι +σοφίαν, δι’ ἧς ἂν εἰδεῖεν τὸ εὐάρεστον ἐπιτελεῖν τῷ Θεῷ· +ἀλλ’ ἠγνοεῖτό πὼς καίτοι τοιοῦτος ὢν ἐν αὐτοῖς ὁ σκοπὸς, +ἀπογυμνοῦται δὲ νυνὶ καὶ κατὰ βραχὺ πρόεισιν εἰς τὸ +S. Luc. vii. 17. εμφανεστερον· “Οὐ γάρ ἐστι κρυπτὸν, κατὰ τὴν τοῦ Σωτηρος +φωνὴν, “ὃ οὐ φανερωθήσεται.” τί τοίνυν ἤδη, φασὶ, +τί ποιεῖς σὺ σημεῖον; τετίμηται, φησὶ, καὶ λίαν εἰκότως ὁ +310 Α. a μακάριος Μωυσῆς, παρεδέχθη πρὸς μεσιτείαν Θεοῦ καὶ +ἀνθρώπωv. καὶ γὰρ δὴ καὶ ἀρκοῦν ἔδωκε σημεῖον· ἐφαγον +6. αὐτὸ om. Β. 9. εἴχοσαν D. εἶχον Ed. Statim νῦν Β. 10. περὶ τῆς +ἁμαρτίας αὐτῶν οὐκ ἔχουσιν inverso ordine Β. cf. infra 352 e. 373 b. 11. οὖν +alt. et σὺ assumpta ex B. 13. καθώς ἐστι Β. κατὰ τὸ Ed. 1 7. μὲν om. Β. +18. τὰ ἔργα Β. τὸ ἔργον Ed. 20. αὐτοὺς B.D. αὐτὸν Ed. Statim ἀπευθύνασθαι +Β. 21. ἐπιτελεῖν assumptum ex Β. 23. εἰς] πρὸς Β. 24. κατὰ +τὴν τοῦ Σωτῆρος φωνὴν post φανερωθήσεται transponit Β. + + +ἐν τῇ ἐρήμῳ τὸ μάννα πάντες οἱ σὺν αὐτῷ. σὺ δὲ δὴ λοιπὸν, +ἐπείπερ εἰς τόπον ἡμῖν εἰσέρχῃ τὸν ἐκείνου μείζονα, καὶ τοῖς +πάλαι διωρισμένοις ἐπιδιατάττειν οὐ παραιτῇ, ποίοις ἡμᾶς +πιστώσεις σημείοις, ἢ τί δεικνύων τῶν ὅσα θαυμάζεσθαι + πρέπει καινοτέρων ἡμῖν παιδευμάτων εἰστρέχεις εἰσηγητής; +ἀληθὴς δὲ διὰ τούτων καὶ αὐτὸς ὁ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν +ἀναδείκνυται λόγος· ὅτι γὰρ ᾤοντο χρῆναι ζητεῖν, οὐχ ἵνα +θαυμάζωσιν αὐτὸν, ἐφ’ οἷς ἄν τι δράσαι θεοπρεπῶς, ἀλλ’ b +ἐπείπερ ἔφαγον ἐκ τῶν ἄρτων καὶ ἐχορτάσθησαν, ἐξ ὧν ἤδη Supra ver. 3. + φασὶν καὶ ἐλέγχονται. σημεῖον γὰρ ἀπαιτοῦσιν αὐτὸν, +οὐχ ἁπλῶς τὸ τυχὸν, ἀλλ’ ὅπερ ὡς ᾤοντο πεποίηκε +Μωυσῆς, οὐκ εἰς μίαν ἡμέραν, ἀλλ’ ἐν ὅλοις τοῖς ἔτεσι +τεσσαράκοντα τὸν ἐξ Αἰγύπτου λαὸν διαθρέψας κατὰ τὴν +ἔρημον, διὰ τῆς τοῦ μάννα χορηγίας. παντελῶς γὰρ, ὡς + φαίνεται, τῶν ἐν τῆ θείᾳ γραφῆ μυστηρίων εἰδότες οὐδὲν, οὐ c +τῇ θείᾳ τοῦτο πεποιηκότος δυνάμει τὴν ἐπ’ ἐκείνῳ θαυματουργίαν +ἀνακεῖσθαι πρέπειν διελογίζοντο, ἀνοήτως δὲ σφόδρα +τὴν Μωυσέως ἐπ’ αὐτῷ καταστέφουσι κεφαλήv. αἰτοῦσι +τοιγαροῦν τὸ ἴσον ἐκείνῳ παρὰ Χριστοῦ σημῖον, οὐδὲν ὅλως + τὸ θαῦμα διδόντες τῷ πρὸς ἡμέραν αὐτοῖς ἐπιδειχθέντι +σημείῳ, καὶ εἰ μέγα τυχὸν εὑρίσκοιτο, χρῆναι δὲ καὶ εἰς +μακρὸν ἐκτείνεσθαι χρόνον τῆς τροφῆς τὴν ἐπίδοσιv. οὕτω +γὰρ ἂν, καὶ μόλις δυσωπήσειν αὐτοὺς εἰς τὸ κατανεύειν καὶ +συμψηφίζεσθαι λοιπὸν ἀξιολογωτάτην εἶναι τοῦ Σωτῆρος d + τὴν δύναμιν, εὐπαράδεκτόν τε διὰ τούτου τὴν διδασκαλίαν. +πρόδηλον οὖν ἐστι, καὶ εἰ μὴ σφόδρα φασὶν ἐναργῶς, ὅτι +σημείων μὲν ἀλογοῦσι παντελῶς, προφάσει δὲ τοῦ θαυμάζειν +ἐθέλειν αὐτὰ, τὴν ἀκάθαρτον τῆς γαστρὸς ἡδονὴν θεραπεύειν +ἐπείγονται.

+1. πάντες Β. πάντως Ed. 2. ἐπεὶ περιμένεις τόπον εἰσέρχῃ Β. 6. δὲ +et ἡμῶν om. Β. 8. τι B.D. τις Ed. 10. καὶ assumptum ex Β. αὐτὸν +Β. τὸν Ἰησοῦν Ed. 11. πεποίηκε] + ὁ Ed. invito Β. 12. τοῖς om. Β. +15. φαίνονται Β. 16. τοῦτο Β. τοῦ Ed. 26. ὅτι pro ἐστι Β. 28. ἐθέλειν +assumptum ex Β. + + +

Περὶ τοῦ μάννα, ὅτι τύπος ἦν τῆς χριστοῦ παρουσίας καὶ τῶν δι +e αὐτοῦ χαρισμάτων πνευματικῶν.

+

Εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐ Μωυσῆς +δέδωκε ὑμῖν τὸv ἄρτον τὸν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ.

+

ΠΛΗΚΤΙΚΩΤΑΤΑ καὶ νῦν ὁ Σωτῆρ’ ἀσυνέτους ὄντας +ἐλέγχει, καὶ πολὺ λίαν ἠγνοηκότας τὰ ἐν τοῖς Μωυσαϊκοῖς +311 Α. a συγγράμμασι. χρῆν γὰρ δήπου λίαν αὐτοὺς ἐξεπίστασθαι +σαφῶς, ὅτι διηκόνει μὲν ὁ Μωυσῆς τὰ παρὰ τοῦ Θεοῦ πρὸς +τὸν λαὸν, καὶ αὖ πάλιν τὰ ἐξ υἱῶν Ἱσραὴλ πρὸς Θεὸν, καὶ +αὐτουργὸς μὲν αὐτὸς ἐπ’ οὐδενὶ τῶν θαυμάτων ὑπῆρχεν, +ὑπηρέτης δὲ μᾶλλον καὶ ὑπουργὸς ὧν ἂν βούλοιτο δρᾶν ἐπ’ +ὠφελείᾳ τῶν ἐκ δουλείας ἀνακεκλημένων ὁ πάντων αὐτοῖς +τῶν ἀγαθῶν χορηγός. ὅπερ οὖν ἦν ἐν ὑπονοίᾳ δυσσεβεῖ παρ’ +ἐκείνοις, τοῦτο καὶ μάλα γοργῶς ὑποτέμνεται Χριστός. τὸ +b γὰρ δὴ τὰ μόνη πρέποντά τε καὶ χρεωστούμενα τῇ θείᾳ +φύσει, ταῖς ἀνθρώπων ἀνατιθέναι τιμαῖς, καὶ οὐχὶ μᾶλλον +αὐτῇ, πῶς οὖν οὐκ ἂν εἴη λοιπὸν μωρίας τε ὁμοῦ καὶ δθσσεβείσς +ἀνάπλεων; ἀποστήσας δὲ λοιπὸν τὸν ἱεροφάντην +Μωυσέα τοῦ θαύματος, καὶ τῆς ἐκείνου χειρὸς ὑπεξελὼν τὸ +παράδοξον, δῆλος ἃν εἴη δήπουθεν ἑαυτῷ μᾶλλον ἀνατιθεὶς +μετὰ Πατρὸς τὴν δόξαν, εἰ καὶ παραιτοῖτο λέγειν ἐναργέστερον, +διὰ τὴν τῶν ἀκροῶ μένων ἀπαιδευσίαv. ἦν γὰρ δὴ +5. τὸν alt. assumptum ex Β. 8. γὰρ] + του Β. Statim λίαν δήπου inverso +ordine Β. 9. τοῦ absumptum ex Β. 12. ὑπουργὸς et ὑπηρέτης +inter se transponit Β. 14. ἦν om. Β. 15. τὸ γὰρ δὴ τὰ] τὰ γὰρ δὴ Β. +18. οὖν assumptum ex Β. 19. λοιπὸν assuraptum ex Β. 23. δὴ +assumptum ex Β. + + +καὶ ὄντως ἐλπίδος οὐ μακρὰν, ἅτε δὴ Μωυσέως διὰ τῶν c +τοιούτων ἐξυβρισμένου ῥημάτων, ἀποταυροῦσθαι πάλιν +αὐτοὺς, καὶ εἰς ἀκράτους ὀργὰς ἀνακαίεσθαι, τὸ μὲν ἀληθὲς +ὅπως ἂν ἔχοι διερευνῶντας οὐδαμῶς, οὐδὲ τὴν τοῦ λαλοῦντος + ἀξίαν ἐπιγινώσκοντας, ἐπὶ δὲ μόνον ἀπερισκέπτως ἰόντας τὸ +χρῆναι τιμᾶσθαι Μωθσέα, καὶ οὐκ εὐλόγως τυχὸν, ὅτε καὶ +πρός τι τὸ ὑπερτεροῦν συγκρίνοιτο.

+

Μανθάνωμεν τοίνυν, εὐκρινέστερόν τε καὶ λογικώτερον, +τὴν εἰς τοὺς ἁγίους ἡμῶν πατέρας ἐπιτηδεύειν εὐλάβειαν, καὶ + ἀποδιδόναι κατὰ τὸ γεγραμμένον, “τῷ τὸν φόβον τὸν φόβον, d Rom. xiii. 7. +“τῷ τὴν τιμὴν τὴν τιμήv. ἀδικήσομεν γὰρ οὐδαμῶς, τὸ +ἑκάστῳ πρέπον ἀναλόγως προσάπτοντες, ἐπεὶ “καὶ πνεύματα 1 Cor. xiv. 32. +“προφητῶν προφήταις ὑποτάσσεται·” ὅταν δὲ δή τις λόγος +εἰσέρχηται περὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ, τότε καὶ λέγειν + ἡμᾶς ἀναγκαῖον “Ὅτι τίς ἐν νεφέλαις ἰσωθήσεται τῷ Ps. lxxxviii. 7. +“ἢ τίς ὁμοιωθήσεται τῷ κυρίῳ ἐν υἱοῖς Θεοῦ;”

+e +

Ἀλλ’ ὁ Πατήρ μου δίδωσιν ὑμῖν τὸ ἄρτον ἐκ τοῦ οὐρνοῦ +τὸν ἀληθινόv. ὁ Γὰρ ἄρτος τοῦ Θεοῦ ἐστιν ὁ καταβαίνων ἐκ +τοῦ οὐρανοῦ καὶ ζωὴν διδοὺς

+

Ἔδει μὴ μόνον ἀποστῆσαι Μωυσέα τῆς θεοπρεποῦς +ἐξουσίας, κατά γε τὴν ἐνοῦσαν ἐν ἐκείνοις διάληψιν, καὶ τῆς +ἐπ’ ἐκείνῳ θαυματουργίας ὑπηρέτην ἀναδεῖξαι μᾶλλον ἢ +χορηγὸν, ἀλλ’ ἤδη καὶ αὐτὸ καίτοι παραδόξως γεγενημένον +κατασμικρύνειν τὸ θαῦμα, καὶ ἀντιπαραθέσει τῆ πρὸς τὸ a 312 Α. + μεῖζον ἐπιδεικνύειν ὑπάρχον ὅλως οὐδέv. δέχου γάρ μοι +πάλιν τοιοῦτόν τι βοῶντα Χριστόν Ἐν μικροῖς, ὦ οὗτοι, καὶ +εὐτελεστάτοις τὰ μεγάλα λογίζεσθε, καὶ τὴν τοῦ πάντων +Δεσπότου φιλοτιμίαν ἐν ὀλίγοις κομιδῆ διωρίσασθε μέτροις. +ἀμαθαίνοντες γὰρ οὐ κατά τι βραχὺ τὸ μάννα λογίζεσθε τὸν + ἄρτον εἶναι τὸν ἐξ οὐρανοῦ, καίτοι μόνον ἐν ἐπήμῳ τὸ τῶν +5. μόνον δὲ inverso ordine Β. 7. ὑπέρτερον Β. 8. τε καὶ λογικώτερον +om. Β. 16. ἢ] καὶ Β., sed cf. supra 103 a. 21. οὖσαν Β. 25. +ἐπιδεικνύει B. + + +Ἰουδαίων ἀποθρέψαν γένος, ἀναριθμήτων ὄντων ἑτέρων, τῶν +b ἀνὰ πᾶσαν τὴν οἴκου μένην ἐθνῶν· καὶ συνεσταλμένην οὕτω +τὴν φιλανθρωπίαν ἐλογίσασθε θέλειν ἐπιδεῖξαι Θεὸν, ὡς ἑνὶ +καὶ μόνῳ λαῷ χορηγῆσαι τροφάς· τύποι μὲν γὰρ ἐκεῖνα τῶν +γενικωτέρων, καὶ τῆς καθόλου φιλοτιμίας εἰς τὸ κατὰ μέρος +ἐπίδειξις ἦν, ὡς ἐν ἀρραβῶνι τοῖς προειληφόσιv. ἀλλ’ ὅτε +τῆς ἀληθείας ἐπὶ θύραις ἡμῖν ὁ καιρὸς, ὁ Πατήρ μου δίδωσιν +c ὑμῖν τὸν ἄρτον τὸν ἐξ οὐρανοῦ, ὃς διὰ τῆς τοῦ μάννα χορηγίας +τοῖς ἀρχαιοτέροις ὡς ἐν σκιαῖς κατεγράφετο. μὴ γὰρ δή τις +οἰέσθω, φησὶ, κατ’ ἀλήθειαν ἐκεῖνον εἶναι τὸν ἄρτον τὸν ἐξ +οὐρανοῦ, κατανευέτω δὲ μᾶλλον ἐκείνῳ τὴν ψῆφον, ᾧπερ ἃν +φαίνοιτο προσὸν τὸ πᾶσαν ἀποτρέφειν δύνασθαι τὴν οἰκουμένην, +καὶ ὅλως χαρίζεσθαι τῷ κόσμῳ τὴν ζωήν.

+

Καταιτιᾶται τοίνυν τοῖς ἐν τύπῳ γεγενημένοις προσπετηγότα +τὸν Ἰουδαῖον, καὶ τὸ ἐκ τῆς ἀληθείας κάλλος ἀναζητεῖν +d παραιτούμενοv. ἦν γὰρ οὐκ ἐκεῖνο τὸ μάννα κυρίως, ἀλλ’ ἣ +αὐτὸς ὁ Μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ὁ ἐκ τῆς οὐσίας ἐρχόμενος +τοῦ Πατρὸς, ἐπείπερ ἐστὶ κατὰ φύσιν ζωὴ, τὰ πάντα +ζωογονῶv. ἐπειδὴ γὰρ ἐκ ζῶντος ἀνέφυ Πατρὸς, ζωὴ καὶ +αὐτὸς κατὰ φύσιν ἐστὶ, καὶ ἐπείπερ ἔργον τῆ κατὰ φύσιν +ζωῇ τὸ ζωοποιεῖν, ζωοποιεῖ τὰ πάντα Χριστός. ὅπερ γὰρ +ἄρτος ἡμῖν ὁ ἐκ γῆς εὑρίσκεται, τὴν ἀσθενῆ τῆς σαρκὸς +φύσιν οὐκ ἐῶν καταφθείρεσθαι· τοῦτο καὶ αὐτὸς διὰ τῆς τοῦ +e Πνεύματος ἐνεργείας τὸ πνεῦμα ζωοποιῶν, καὶ οὐ μέχρι +τούτων, ἀλλὰ καὶ αὐτὸ τὸ σῶμα συνέχων εἰς ἀφθαρσίαv.

+

Ἐπειδὴ δὲ ἅπαξ ἡμῖν εἰς τὸν ἐπὶ τῷ μάννα λόγον ἐκτρέχει +τὰ θεωρήματα, τὸ λυποῦν κατά γε τὸ εἰκὸς οὐδὲν, καὶ ἐπ’ +αὐτῷ τι βραχὺ κατασκεψαμένους εἰπεῖν, ἐξ αὐτῶν παραθέντας +τῶν Μωυσαϊκῶν βιβλίων ἀνὰ μέρος τὰ ἐπ’ αὐτῷ +γεγραμμένα· οὕτω γὰρ ἂν καὶ εὐκρινεστάτην ποιησάμενοι +3. ἐπιδεῖξαι B.D. ἀποδεῖξαι Ed. 9. ὡς et δή om. Β. 11. κατανεύετω] +κατανεμέτω conjicit D mg. “al. κατανεμέτω” Ed. mg. 13. ὅλως Β. ὅλῳ Ed. +16. ἢ assumptum ex Β. 21. ζωοποιεῖ] + δὲ Β. invitis Catt. 22. ὁ om. +Cord. habet a. ἐκ] + τῆς a. φύσιν τῆς σαρκὸς inverso ordine Catt. 27. γε +om. B. 28. κατασκεψαμένους Β. περισκεψαμένους Ed. 29. ἐπ’ αὐτοῦ Β. + + +τοῦ λόγου τὴν παράθεσιν, ἕκαστα τῶν ἐπ’ αὐτῷ νοουμένων +ὀρθῶς διοψόμεθα. ἐπιδείξομεν δὲ διὰ πάντων, ὅτι τὸ μάννα +τὸ ἀληθινὸν αὐτός ἐστιν ὁ χριστὸς, ὡς ἐν τύπῳ τῷ μάννα +χορηγεῖσθαι τοῖς ἀρχαιοτέροις νοούμενος παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ a 313 Α. + Πατρός. ἔχει δὲ οὕτως ἡ τῶν λογίων ἀρχή “Τῇ τε πεντε- Exod. xvi. 1-3. +“καιδεκάτῃ ἡμέρᾳ τῷ μηνὶ τῷ δευτέρῳ ἐξεληλυθότων αὐτῶν +‘ἐκ γῆς Αἰγύπτου, διεγόγγυζε πᾶσα ἡ συναγωγὴ υἱῶν +Ισραὴλ ἐπὶ Μωυσῆν καὶ Ἀαρὼν, καὶ εἶπαν πρὸς αὐτοὺς +“οἱ υἱοὶ Ἰσαήλ Ὂφελον ἀπεθάνομεν πληγέντες ὑπὸ Κυρίου + “ἐν γῇ Αἰγύπτῳ, ὅταν ἐκαθίσαμεν ἐπὶ τῶν λεβήτων τῶν +“κρεῶν καὶ ἠσθίομεν ἄρτους εἰς πλησμονὴν, ὅτι ἐξη- +“γάγετε ἡμᾶς εἰς τὴν ἔρημον ταύτην ἀποκτεῖναι πᾶσαν +“τὴν συναγωγὴν ταύτην ἐν λιμῷ.” τὰ μὲν οὖν ἐκ τῆς b +ἱστορίας διαφανῆ καὶ λίαν εὐσύνοπτα, καὶ οὐδενὸς οἶμαι + προσδεόμενα λόγου τοῦ τὴν πρόχειρον βασανίζοντος γνῶσιν· +ἐροῦμεν δὲ πάλιν εἰς μόνον ὁρῶντες τὸ πνευματικόv. οὐκοῦν +ἔτι τὴν Αἰγυπτίων ἔχοντες χώραν οἱ ἐξ Ἰσραὴλ, διὰ θείου +προστάγματος τὴν ἐπὶ Χριστῷ τυπικῶς ἐπετέλουν ἑορτὴν, +καὶ τῆς τοῦ προβάτου θοίνης ἁψάμενοι, μόλις οὕτω τῆς τοῦ + Φαραῶ τυραννίδος τὴν πλεονεξίαν ἐξέβησαν, καὶ τὸν τῆς +δουλείας ἀφόρητον ἀπεσείοντο ζυγόν· εἶτα πρὸς τούτῳ παραδόξως c +τὴν ἐρυθρὰν διαπεραιωσάμενοι θάλασσαν ἐν ἐρήμῳ +γεγόνασι· καὶ δὴ καὶ ἐν αὐτῇ λιμώττοντες κρεωφαγεῖν +ἐπεθύμουν, καὶ εἰς τὴν συνήθη τῶν ἄρτων ἐπιθυμίαν ὑπεσύροντο· + ἐγόγγυζόν τε οὕτω κατὰ Μωυσέως καὶ εἰς μετάγνωσιν +τῆς παρὰ Θεοῦ δωρεᾶς καταπίπτουσι, δέον ἐπὶ +τούτοις οὐ μετρίως εὐχαριστεῖv. Αἴγυπτος τοίνυν σκοτασμὸς +ἂν εἴη, καὶ νοηθήσεταί πὼς εἰς τὴν τοῦ παρόντος αἰῶνος +κατάστασιν καὶ εἰς ἕξιν τὴν κοσμικὴν, ἢν ὥσπερ τινὰ χώραν + ἐπιγραψάμενοι, πικρὰν ὑπομένομεν ἐν αὐτῇ τὴν θητείαν, d +5. λόγων Β. τε assumptum ex Β. 8. εἶπαν B.D. εἶπον D suprascr. +Ed. (18 al.) 16. τὸ. Β. τὸν Ed. 19. οὕτω] οὔπω Β. 21. ἀφόρητον +τῆς δουλείας inverso ordine Β. 23. καὶ alt. assumptum ex D. 27. τοίνυν +Β. μὲν τοίνυν Ed. + + +ἐργαζόμενοι μὲν τὸ παράπαν οὐδὲν τῷ Θεῷ, μόνῳ δὲ τῷ +διαβόλω τελοῦντες τὰ θυμηρέστατα, καὶ καθάπερ εἰς πηλὸν +ἢ δυσώδη βόρβορον, τὰς τῆς ἀκαθάρτου σαρκὸς καταπηδῶντες +ἡδονὰς, ἄμισθόν τε καὶ ἀνόνητον τληπαθοῦντες +πόνον, καὶ οὐκ ἀταλαίπωρον, ἵν’ οὕτως εἴπω, τὴν φιληδονίαν +ἐπιτηδεύοντες.

+

ἈΛλ’ ὅταν ἡμῖν ὁ τοῦ Θεοῦ νόμος κατὰ νοῦν προσλαλῇ, +e καὶ πικρὰν ἤδη βλέπωμεν τὴν ἐν τούτοις δουλείαν, τότε δὴ +τότε τὴν ἐξ ἁπάσης φαυλότητος ἀποδημίαν διψήσαντες, +ὥσπερ εἰς τὴν τῆς ἐλευθερίας ἀρχὴν καὶ θύραν ἐπ’ αὐτὸν +ἐρχόμεθα τὸν Χριστὸν, καὶ τὴν δι’ αἵματος τοῦ τιμίου +λοιπὸν ἀσφάλειάν τε καὶ χάριν ἐφοδιαζόμενοι, καθάπερ τινὰ +θάλασσαν ταραχώδη καὶ συγκεχυμένην, τὰς ἐν τῷδε τῷ +βίῳ περιστάσεις ἀφέντες σαρκικὰς, ἔξω τε παντὸς θορύβου +314 Α. a γεγονότες κοσμικοῦ, πρὸς ἕξιν ἤδη τὴν ἀϋλοτέραν καὶ καθαρωτέραν +ἐρχόμεθα, οἷαπερ εἰς ἔρημον καταλύοντες χῶρον. +ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἀγύμναστος εἰς ἀρετὴν ὁ διὰ νόμου πρὸς +αὐτὴν παιδαγωγοῦ μένος, ὅταν ἐν τούτοις ἤδη γεγονότες +εὑρισκώμεθα, τότε τοῖς δοκιμάζουσι περιπίπτοντες πειρασμοῖς, +ὑπομνήσει τῆ τῶν σαρκικῶν ἐπιθυμιῶν ἔσθ’ ὅτε +καταδακνόμεθα, εἶτα πολὺ λίαν ἡμᾶς καταπυρούσης τῆς +ἐπιθυμίας, καταβοῶμεν ἐξ ἀκηδίας πολλάκις, καίτοι πρὸς +b ἐλευθερίαν ἀνακεκληκότος ἡμᾶς τοῦ θείου νόμου, ἐν Λιμῷ +δὲ ὥσπερ γεγονότες τῶν ἀρχαιοτέρων καὶ κατειθισμένων +ἡμῖν ἡδονῶν, καὶ πρὸς πόνους ἤδη τοὺς ἐπὶ ταῖς ἐγκρατείαις +ὀλιγωρήσαντες, οὐκέτι φαύλην ὁρῶμεν τὴν ἐν κόσμῳ δουλείαν. +καὶ γὰρ ὄντως ἱκανὸν τὸ ἐν τῇ σαρκὶ θέλημα πρὸς +ἅπασαν ὀλιγοψυχίαν τὴν ἐπ’ ἀγαθοῖς ἑλκύσαι τὸν νοῦν.

+Exod. xvi. 4.

“Εἶπε δὲ κύριος πρὸς Μωυσῆν Ἰδοὺ ἐγὼ ὕω ὑμῖν ἄρτους +“ἐκ τοῦ οὐρανοῦ. ἔχεις ἤδη καὶ μάλα σαφῶς ἐν τούτοις +2. θυμηρέστερα Β. 5. οὐκ assumptum ex Β. 17. εἰς Β. πρὸς Ed. +τὴν pro ὁ Β. 21. καταπυρούσης Β. κατασυρούσης Ed. 24. καὶ om. B. +25. ἥμιν assumptum ex D. 29. ὑμῖν ὕω inverso ordine Β. 30 — p. 461 +7. Citat Nikephor. i. 729. 30. τούτῳ Nikeph. + + +ὁρᾶν τὸ ἐν ψαλμοῖς μελῳδούμενον “Ἂρτον οὐρανοῦ ἔδωκεν Ps. lxxvii. 24. 25. +“αὐτοῖς, ἄρτον ἀγγέλων ἔφαγεν ἄνθρωπος·” ἀλλ’ ἐστιν, c +οἶμαι, πᾶσι διαφανὲς, ὅτι τῶν ἐν τοῖς οὐρανοῖς δυνάμεων +λογικῶν, οὐχ ἕτερος ἂν νοοῖτο καὶ ἄρτος καὶ τροφὴ παρὰ τὸν + ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Μονογενῆ. αὐτὸς οὖν ἄρα τὸ μάννα τὸ +ἀληθὲς, ὁ ἄρτος ὁ ἐξ οὐρανοῦ, ὁ πάσῃ κτίσει λογικῇ παρὰ +Θεοῦ Πατρὸς χορηγούμενος. εἰς δέ γε τῶν προκειμένων τὴν +τάξιν εἰσβαίνοντες, ἐκεῖνό φαμεν κατανόησον ὅπως ἡ θεία +τε καὶ ἄνωθεν χάρις, καὶ νοσοῦσαν ἐσθ’ ὅτε τὰ συνήθη, τὴν d + ἀνθρώπου φύσιν ἀνθέλκει πρὸς ἑαυτὴν καὶ ἀνασώζει ποικίλως. +κατωθεῖ μὲν γὰρ λίθου δίκην ἐπιπῖπτον τῷ νῷ τὸ +φρόνημα τῆς σαρκὸς, καὶ πρὸς τὸ ἴδιον θέλημα τυραννικῶς +ἐκβιάζεται, ἀντιπεριάγει δὲ πάλιν ἡμᾶς ὁ Χριστὸς, καθάπερ +τινὶ χαλινῷ, πρὸς τὴν τῶν ἀμεινόνων ἐπιθυμίαν, καὶ εἰς ἕξιν + ἀνακομίζει τοὺς νενοσηκότας τὴν φιλόθεοv. ἰδοὺ γὰρ ἰδοὺ +τοῖς κατολισθαίνουσιν εἰς σωματικὰς ἡδονὰς, τὰς ἐξ οὐρανῶν +χορηγήσειν ὑπισχνεῖται τροφὰς, τὴν διὰ τοῦ Πνεύματος e +παράκλησιν δηλονότι, τὸ μάννα τὸ νοητόv. διὰ γάρτοι +τούτου πρὸς πᾶσαν ὑπομονὴν καὶ ἀνδρείαν διακρατούμεθα, + καὶ τὸ μὴ πίπτειν ἐξ ἀσθενείας ἐφ’ ἃ μὴ προσῆκεν ἀποκερδαίνομεν. +ἐστήριζε τοίνυν ἡμᾶς εἰς εὐσέβειαν καὶ πάλαι τὸ +μάννα τὸ νοητὸν, τουτέστι Χιστός. ἐπειδὴ δὲ ἅπαξ διὰ +τὴν χρείαν, ὡς ἐν ἐκβάσει τοῦ λόγου γεγόναμεν, οὐκ ἀζήτητον +αὐτὸν οἶμαι πρέπειν ἐᾶν, ἐπείπερ ἔχει πολὺ τὸ + εἰς ὄνησιν.

+

Οὐκοῦν ἐρεῖ τις εὐλόγως ὅτου δὴ χάριν ὁ φιλάνθρωπός a 315 Α. +τε καὶ φιλάρετος οὕτω Θεὸς, δέον φθάσαι μὲν τὴν αἴτησιν, +ὑστερίζει περὶ τὴν ὑπόσχεσιν· κολάζει γεμὴν οὐδαμῶς τοὺς +οὕτω διεστραμμένους τὴν ἕξιν, καίτοι κολάσας ἐν τοῖς +5. ἄρα om. Β. habet Nikeph. Verba nonnulla hoc e loco citat Catena in +Psalmos, in Maii Bibl. Nov. iii. 407. 11. ἐπιπίπτειν D. 15. τοὺς +νενοσηκότος ἀνακομίζει inverso ordine B. 17. χορηγήσειν] χορηγίας Β. +19. καὶ ἀνδρείαν assumpta ex B. 24. πολὺ τὸ τελοῦν] πολυτελοῦν Β. +27. φθάσαι μὲν hoc ordine B. 28, 29. οὐδαμῶς et τὴν ἕξιν assumpta ex B. +particulam οὐ ante κολάζει supplevit inter uncos Migne. + + +ἐφεξῆς, ὅτε τὴν ἴσην νοσοῦντες ἐπιθυμίαν, καὶ ἄρτους εἰς +πλησμονὴν καὶ κρεῶν ἐφαντάζοντο λέβητας, καὶ δυσωδεστάτων +κρομμύων εἰσεδέχοντο πόθοv. ἐν γὰρ τοῖς ἀριθμοῖς +εὑρήσομεν ὅτι καὶ τετιμώρηνταί τινες, καὶ Μνήματα τῆς +ἐπιθυμίας ὁ χῶρος ἐκλήθη, ἐν ᾧπερ ἐστρατοπέδευον τότε. +Num. xi. 34. b “Ἐκεῖ γὰρ ἔθαψαν, φησὶ, τὸν λαὸν τὸν ἐπιθυμητήν.” +οὐκοῦν πρὸς μὲν τὸ πρῶτον ἐροῦμεν, ὅτι δὴ πάντως ἐχρῆν +περιμεῖναι τὰς ἐπιθυμίας, οὕτω τε λοιπὸν εὐκαίρως ἀναδείκνυσθαι +χορηγόν· χαριεστάτη γάρ πὼς ἐστὶ τοῖς εὖ +παθοῦσιν ἡ δόσις, ὅταν αὐτῆς τινες προαναφαίνωνται καὶ +προβαδίζωσιν ἡδοναὶ, διψῆν ἀναπείθουσαι τὸ οὔπω παρόν· +αἰσθήσεως δὲ τῆς χαριεστέρας ἀμοιρήσειεν ἂν ἡ τοῦ ἀνθρώπου +ψυχὴ, μὴ ταῖς εἰς τὸ εὖ παθεῖν ἡδοναῖς προσυν- +c τεινομένη καὶ κάμνουσα. ἀλλ’ ἴσως αἴτησιν μὲν οὐδαμῶς +γεγενῆσθαι, τὴν ὡς παρ’ ἐκείνων ἐρεῖς, γογγυσμὸν δὲ μᾶλλον +καὶ μετάγνωσιν καὶ καταβοήν· τοῦτο γὰρ ἦν ὄντως καὶ +ἀληθέστερον εἰπεῖv. πρὸς δὴ καὶ τοῦτό φαμεν, ὅτι πρέποι +μὲν ἂν τοῖς μὲν τελείοις τὴν ἕξιν, ἡ δι’ ἐντεύξεως αἴτησις· +ἰσομοιρήσει δέ πὼς αὐτῇ καὶ ὁ τῶν ἀσθενεστέρων ἐξ +ἀκηδίας, ἢ ὅπως ἂν γένοιτο, γογγυσμός· χαλεπαίνει δὲ οὐ +πάντως φιλάνθρωπος ὢν ὁ πάντων Σωτῆρ’. ὅνπερ γὰρ +τρόπον τοῖς ἔτι κομιδῆ νηπίοις ὁ κλαυθμὸς ἔσθ᾿ ὅτε συντελεῖ +d πρὸς αἴτησιν τῶν χρησίμων αὐτοῖς, καὶ καλεῖται πρὸς +ἔρευναν ἡ τεκοῦσα διὰ τούτου πολλάκις τῶν ἐν ἡδοναῖς τῷ +βρέφει, οὕτω τοῖς ἔτι νηπίοις καὶ βεβηκόσιν οὔπω πρὸς +σύνεσιν, ὁ ἐξ ἀκηδίας, ἵν οὕτως εἴπω, κλαυθμὸς αἰτήσεως +ἔχει δύναμιν τὴν ὡς πρὸς Θεόv. κολάζει δὲ οὐκ ἐν ἀρχῇ, +καίτοι καὶ ταῖς γηίναις ἐπιθυμίαις ἡττωμένους ὁρῶν, ἀλλ’ ἐν +μέσοις ἤδη τοῖς χρόνοις, δι’ αἰτίαν τοιαύτην, ὥς γε μοι +φαίνεται. οὔπω μὲν γὰρ τὸ μάννα λαβόντες οἱ νεωστὶ τῆς +e Αἰγυπτίων ἀποδημήσαντες, οὐδὲ τὸν ἄρτον ἔχοντες τὸν ἐξ +5. ἐστρατοπεδεύοιτο Β. 6. φησὶ om. Β. τῶν λαῶν Β. 11. οὔπω] +οὕτω Β. 16. ἦν assumptum ex Β. 17. πρὸς] καὶ πρὸς Β. 28. καὶ +om. Β. 30. τῶν pro τῆς B. + + +οὐρανοῦ, τὸν στηρίζοντα καρδίαν ἀνθρώπου, καταπίπτουσιν Ps. ciii. 15. +εἰκότως εἰς ἐπιθυμίας σαρκικὰς, διάτοι τοῦτο καὶ συγγινώσκονται· +οἱ δὲ ἤδη τοῦ Τυρίου κατατρυφήσαντες, καθ’ ἁ Ib.xxxvi. 4. +γέγραπται, τῶν πνευματικῶν ἀγαθῶν τὰ σαρκικὰ προτιμήσανες, + δικαιοτάτην ἤδη τὴν δίκην ὑπέχουσι, καὶ προσέτι τῶ +παθεῖν ἐπίσημον τῆς συμφορᾶς τὴν μνήμην ἀποκληρώσονται. +μνήματα γὰρ τῆς ἐπιθυμίας ὄνομα κεῖται τῷ τῆς +κολάσεως τόπῳ.

a 316 Α. +

“Καὶ ἐξελεύσεται ὁ λαὸς καὶ συλλέξουσι τὸ τῆς ἡμέρας Exod. xvi. 4. + “εἰς ἡμέραν.” εἰς τύπον τοῦ μάννα τοῦ νοητοῦ τὸ αἰσθητὸν +λογίου μέθᾳ. καὶ τὸ μὲν μάννα τὸ νοητὸν αὐτὸν ἡμῖν κατασημαίνει +τὸν χριστὸν, τὴν δέ γε παχυτέραν τοῦ νόμου +παίδευσιν τὸ αἰσθητὸν ὑπαινίττεται. ἐφήμερος οὖν εὐλόγως +ἡ συγκομιδὴ, καὶ ἀποκωλύει τηρεῖν ὁ νομοθέτης εἰς τὴν + αὔριον, ὡς δι’ αἰνιγμάτων τοῖς ἀρχαιοτέροις ὑποδηλῶν, ὅτι +τοῦ σωτηρίου λοιπὸν ἀναλάμψαντος χρόνου, καθ’ ὃν ἐν +κόσμῳ μετὰ σαρκὸς πέφηνεν ὁ Μονογενὴς, καταργηθήσονται b +πάντως οἱ διὰ τοῦ νόμου τύποι, καὶ τὸ συλλέγειν ἔτι τροφὰς +ἐκεῖθεν εἰκαῖον, αὐτῆς ἤδη παρακειμένης τῆς ἀληθείας ἡμῖν + εἰς τρυφὴν καὶ ἀπόλαυσιν.

+

“Καὶ ἔσται τῆ ἡμέρᾳ τῆ ἕκτῃ καὶ ἑτοιμάσουσιν ὃ ἐὰν Ib. 5. +“εἰσενέγκωσι, καὶ ἔσται διπλοῦν ὃ ἐὰν συναγάγωσιν.” +ἐπιτήρει δὴ πάλιν, ἵνα νοῇς, ὅτι οὐκ ἐᾷ συλλέγειν τῇ ἡμέρᾳ +τῆ ἑβδόμη τὸ μάννα τὸ αἰσθητὸν, τὸ δὲ ἤδη πορισθὲν καὶ + συνειλεγμένον κατὰ τὴν πρὸ αὐτῆς ποιεῖσθαι κελεύει τροφήv. c +η μὲν γὰρ ἑβδόμη σημαίνει τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐπιδημίας +τὸν χρόνον, καθ’ ὃν ἐν ἁγιασμῷ σαββατίζομεν, τῶν +τῆς ἁμαρτίας ἔργων ἀποπαυσάμενοι, καὶ δεχόμενοι μὲν εἰς +τροφὴν, καὶ πληροφορίαν τῆς πίστεως καὶ τὴν ἤδη συγκεοὐρανῶν +1. Β. 5. τῷ παθεῖν] τῶν παθῶν Β. 6. ἀποκληρώσονται Β. +ἀποπληρώσονται Ed. 10 καθ’ ἡμέραν Β. 13—20 et 23—p. 464 +Nikeph. i. 729, 730. 17. ὁ Μονογενὴς πέφηνε inverso ordine Nikeph. +18 πάντες B. πάντως habet Nikeph. 23. ὅτι om. B. τῇ ἡμέρα τῇ ἑβδόμη +post αἰσθητὸν tr. Β. invito Nikeph. 25. κατὰ τὴν τροφὴν τὴν πρὸ αὐτῆς +κελεύει γενέσθαι Β. 28. ἔργων] ἡμῶν ἔργων Β. Statim ἀποπαυόμενοι +Nikeph. 29. συγκεκοσμημένην Β. Nikeph. συγκεκομισμένην D. Ed. + + +κοσμημένην ἐν ἡμῖν διὰ τοῦ νόμου γνῶσιν, οὐ μὴν ὡς ἐξ +ἀνάγκης ἔτι συλλέγοντες, λαμπροτέρας ἤδη παρακειμένης +τροφῆς, καὶ τὸν ἄρτον ἔχοντες τὸν ἐξ οὐρανοῦ. ἐν διπλῷ δὲ +d τῷ μέτρῳ πρὸ τῆς ἁγίας ἑβδόμης τὸ μάννα συλλέγεται· καί +μοι πάλιν νοήσεις ἐντεῦθεν, ὅτι κατακλειομένου τοῦ νόμου +πρὸς τὸ ἐν τῷ χρόνῳ τέλος, καὶ ἀρχομένης ἤδη τῆς ἁγίας +ἑβδόμης, τουτέστι τῆς ἐπιδημίας χριστοῦ, ἐν διπλῷ τρόπον +τινὰ τῷ μέτρῳ γενήσεται τῶν οὐρανίων ἀγαθῶν ἡ εὕρεσις, +καὶ διττή τις ἡ χάρις, πρὸς τοῖς ἐκ νόμου χρησίμοις καὶ τὴν +εὐαλλελικὴν εἰσάγουσα παίδευσιv. ὅπερ ἂν καὶ αὐτὸς νοοῖτο +διδάσκων ὁ κύριος, ὅτε φησί που καθάπερ ἐν εἴδει παραβολῆς +S.Matth. xiii, 52. e “Δαὶ τοῦτο πᾶς γραμματεὺς μαθητευθεὶς τῇ βασιλείᾳ +“τῶν οὐρανῶν ὅμοιός ἐστιν ἀνθρώπῳ πλουσίῳ, ὅστις ἐκ- +“βάλλει ἐκ τοῦ θησαυροῦ αὐτοῦ νέα καὶ παλαιά·” παλαιὰ +μὲν τὰ ἐκ τοῦ νόμου, νέα δὲ τὰ διὰ Χριστοῦ.

+Exod. xvi. 6. 7. 8.

“Καὶ εἶπε Μωυσῆς καὶ Ἀαρὼν πρὸς πᾶσαν συναγωγὴν +“υἱῶν Ἰσραήλ Ἑσπέρας γνώσεσθε ὅτι Κύριος ἐξήγαγεν +“ὑμᾶς ἐξ Αἰγύπτου, τὸ πρωὶ ὄψεσθε τὴν δόξαν κυρίου ἐν +“τῷ διδόναι κύριον ὑμῖν ἑσπέρας κρέα φαγεῖν καὶ ἄρτους +“τὸ πρωὶ εἰς πλησμονήν.” ἐπαγγέλλεται τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ ὁ +317 Α. a Μωυσῆς χορηγηθήσεσθαι μὲν παρὰ Θεοῦ τὴν ὀρτυγομήτραν +τὸ πρὸς ἑσπέραν, ἐπιγνώσεσθαι δὲ διισχυρίζεται διὰ τούτου +σαφῶς, ὅτι κύριος ἀνήγαγεν αὐτοὺς ἐξ Αἰγύπτου· πρωὶ +γεμὴν διαρρήδην ὄψεσθε, φησὶ, τὴν δόξαν κυρίου, ἐν τῷ +λαβεῖν ἄρτους εἰς πλησμονήv. καί μοι πάλιν τὴν ἐφ’ +ἑκάστῳ τῶν εἰρημένων ἐννόει διαφοράν· ἡ μὲν γὰρ ὀρτυγομήτρα +σημαίνει πὼς τὸν νόμον· Χθαμαλοπετὲς γὰρ ὄντως +ἀεὶ καὶ περὶ γῆν τὸ στρουθίον· οὕτω δ’ ἂν ἴδοις καὶ τοὺς +b διὰ νόμου παιδαγωγοῦ μένους εἰς χθαμαλωτέραν διὰ τύπων +1. ἐν ἧμίν ἡμῖν et in Nikeph.] assumptum ex B.D. 5. νοήσεις transponit +ante πόλιν Nik. post ἐντεῦθεν Β. 6. χρόνῳ] νόμῳ Β. invito Nikeph. +ἐρχομένης Nikeph. 14. παλαιὰ καὶ νέα inverso ordine Β. 15. τὰ prius +om. Β. τοῦ assumptum ex Β. 18. τὸ assumptum ex Β. 20 — p. 465 +20. Haec citat Nikeph. i. 730, 731. 21. ὀρτυγομήτρα D. 22. ἑσπέρας +Nikeph. τοῦτο B. invito Nikeph. 23—25. πρωῒ — πλησμονήν +25. ἐφεκάστην Β. invito Nikeph. 29. διατυπουμένους (sic) Nikeph. + + +θεοσέβειαν, ὅσον δὲ ἧκεν εἰς θυσίας φημὶ καὶ περιρραντήρια +καὶ καθάρσεις Ἰουδαικάς· ὀλίγον γὰρ οὗτοι τῆς γῆς ἀνοχλίζονταί +πὼς, καὶ ἀναβαίνειν δοκοῦσιν αὐτῆς, εἰσὶ δ’ οὖν ὅμως +ἐν αὐτῇ καὶ περὶ αὐτήν· οὐ γὰρ ἐν νόμῳ τὸ τελείως ἀγαθὸν + καὶ ὑψηλὸν εἰς σύνεσιv. χορηγεῖται γεμὴν ἐν ἑσπέρᾳ· ἤτοι +τὸ ἐν τῷ γράμματι σκοτεινὸν τοῦ λόγου πάλιν ἡμῖν διὰ τῆς +ἑσπέρας σημαίνοντος, ἢ τὴν ἀφεγγῆ τοῦ κόσμου κατάστασιν, +οὔπω τὸ φῶς ἔχοντος τὸ ἀληθινὸν, τουτέστι χριστὸν, ὃς c +ἐνανθρωπήσας φησίν “Ἐγὼ φῶς εἰς τὸν κόσμον ἐλήλυθα.” Infra xii. Infra xii. 46. + γνώσεσθαι δὲ λέγει τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ, ὅτι κύριος αὐτοὺς +ἀνήγαγεν ἐξ Αἰγύπτου· γνῶσις γὰρ μόνη τῆς καθόλου διὰ +Χριστοῦ σωτηρίας ἐν τοῖς Μωυσαϊκοῖς ὁρᾶται συγγράμμασιν, +οὔπω παρούσης αὐτοπροσώπως τῆς χάριτος. αὐτὸ +γὰρ δὴ τοῦτο καὶ ὑπεδήλου προστιθείς “Τὸ πρωὶ ὄψεσθε + “τὴν δόξαν κυρίου ἐν τῷ διδόναι ὑμῖν ἄρτους εἰς πλγσμο- +“νήν.” λελυμένης γὰρ ὥσπερ ἐν τάξει νυκτὸς τῆς νομικῆς +ἀχλύος, καὶ ἡλίου τοῦ νοητοῦ πᾶσιν ἡμῖν ἀνατείλαντος, τὴν d +δόξαν Κυρίου παρόντος ἤδη κατοπτριζόμεθα, τὸν ἄρτον εἰς 2 Cor. iii. 18. +πλησμονὴν τὸν ἐξ οὐρανοῦ κομιζόμενοι, αὐτὸν δὲ ἤδη πάλιν + φημὶ τὸν Χριστόν.

+

“Ἐγένετο δὲ ἑσπέρα, καὶ ἀνέβη ὀρτυγομήτρα καὶ ἐκά- Exod. xvi. 13. 24. +“λυψε τὴν παρεμβολήν· τὸ πρωὶ ἐγένετο δὲ καταπαυομένης +“τῆς δρόσου κύκλῳ τῆς παρεμβολῆς, καὶ ἰδοὺ ἐπὶ πρόσωπον +“τῆς ἐρήμου λεπτὸν ὡσεὶ κόριον λευκόν.” ὅρα δὴ πάλιν τὴν + τῶν νοημάτων διασκευήν· περὶ μὲν γὰρ τῆς ὀρτυγομήτρας e +φησὶν, ὅτι ἐκάλυψε τὴν παρεμβολὴν, περὶ δέ γε τοῦ μάννα +πάλιν, ὅτι πρωὶ καταβέβηκε, καταπαυομένης τῆς δρόσου, +κύκλῳ τῆς παρεμβολῆς ἐπὶ πρόσωπον τῆς ἐρήμου. ἡ μὲν +1. θυσίας Β. θυσίαν Ed. Verba ὅσον δὲ ἧκεν εἰς θυσίας desunt ut vid. in +Nikeph. 2. δὲ pro γὰρ Nikeph. 3. δοκούσης Β. invito Nikeph. 5. μὲν +pro γεμὴν Β. γεμὴν habet Nikeph. 6. τῷ om. Nikeph. 10. αὐτοὺς +ἀνήγαγεν hoc ordine B. Nikeph. 14. δὴ om. Nikeph. 16. ὡς Nikeph. +19. τὸν om. B. habet Nikeph. αὐτὸν — χριστόν] πόλιν δέ φημι τὸν χριστόν +Nikeph. αὐτὸν δὲ δή φημι τὸν χριστὸν πόλιν Β. 22. δὲ assumptum ex +Β. (?) [ante ἐγένετο (Alex. Χ.)]. 24—p. 466, 23. Citat Nikeph. i. +24. πόλιν Nikeph. 26. δέ γε assumptum ex B.D. Nikeph. 27. φησὶ +pro πάλιν Nikeph. + + +τῆς ἰδίας ἀιδιότητος ἐποίησεν αὐτόν«. οὐκ ἄρα ἀπόλλυται τὸ σῶμα· ὁ γὰρ +ἄνθρωπος ἐκ ψυχῆς καὶ σώματος.

+

43. Διὸ ἐπίστησον, ὡς καὶ ὁ κύριος τὰ αὐτὰ ταῦτα διδάσκειν θέλων, 43,1 +μὴ πιστευόντων Σαδδουκαίων εἰς τὴν ἀνάστασιν τῆς σαρκός — δόγμα γὰρ + τοῦτο Σαδδουκαίων· ὅθεν συσκευασάμενοι τὴν κατὰ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς +ἑπτὰ ἀδελφοὺς παραβολήν, ἵνα τὸν περὶ ἀναστάσεως τῆς σαρκὸς λόγον +ἀποκηρύσσωσι, προσῆλθον αὐτῷ· ἀμέλει αὐτὸς ὁ εὐαγγελιστὴς ἐπεσημήνατο, +»προσῆλθον δὲ αὐτῷ« εἰπών »καὶ Σαδδουκαῖοι, λέγοντες μὴ εἶναι +ἀνάστασιν — ὁ οὖν Χριστός, εἰ μὴ ἦν ἀνάστασις σαρκός, ἀλλὰ μόνον ἐσῴζετο + ψυχή, συνέθετο ἂν αὐτοῖς ὡς καλῶς καὶ ὀρθῶς φρονοῦσι. νυνὶ δὲ ἀποκρούεται +λέγων »ἐν τῇ ἀναστάσει οὔτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίσκονται, ἀλλ᾿ +ὡς ἄγγελοι ἐν οὐρανῷ εἰσιν«, οὐ τῷ σάρκα μὴ ἔχειν, ἀλλὰ τῷ μὴ γαμεῖν +καὶ γαμεῖσθαι, | ἀλλὰ εἶναι λοιπὸν ἐν ἀφθαρσίᾳ καὶ φωσίν, ἀγγέλοις P558 +κατὰ τοῦτο παραπλησιασθέντας, ἵν᾿ ὥσπερ οἱ ἄγγελοι ἐν τῷ οὐρανῷ, + οὕτως καὶ ἡμεῖς ἐν τῷ παραδείσῳ, μήτε γάμοις ἢ εἰλαπίναις ἔτι σχολάζοντες, +ἀλλὰ τῷ βλέπειν τὸν θεὸν καὶ γεωργεῖν τὴν ζωὴν πρυτανεύοντος +ἡμῖν τοῦ Χριστοῦ. οὐ γὰρ εἶπεν »ἔσονται ἄγγελοι«, ἀλλ᾿ »ὡς ἄγγελοι«, +οἷον »δόξῃ μὲν καὶ τιμῇ« κατὰ τὸ γεγραμμένον »ἐστεφανωμένοι, +βραχὺ δέ τι παρὰ τοὺς ἀγγέλους διαλ|λάσσοντες« καὶ ἐγγὺς ὅντες τοῦD639 + εἶναι ἄγγελοι. καθάπερ εἰ ἔλεγεν, οὔσης εὐταξίας κατὰ τὸν ἀέρα καὶ +γαλήνης νυκτὸς καὶ πάντων τῷ τῆς σελήνης αἰθερίῳ φωτὶ κεκοσμημένων· +8 Matth. 22, 23 — 11 Matth. 22, 30 — 18 Psal. 8, 6 +M U S Pa +1 ἐποίησεν αὐτόν < S 3 ἐπίστησον ὡς < S | καὶ < U Pa | τὰ αὐτὰ +< S | ταῦτα < Pa 4 f εἰς τὴν — Σαδδουκαίων < Pa 5 καὶ < M 6 τὸν +. . . λόγον < S | τῆς (vor σαρκὸς) < Pa 7 ἀποκηρύσσωσι] ἀποκηρύσσουσι M +ἀπο///ρήσωσι, ein Buchstabe ausradiert U ἀπορήσωσι Pa erforschen S | προσῆλθον +αὐτῷ < S | ὁ αὐτὸς Pa 8 προσῆλθον — εἰπὼν καὶ < S | δὲ < U Pa | +εἰπών] φησί U | καὶ < Pa 8 f ἀνάστασιν μὴ εἶναι U 9 ἦν hinter σαρκὸς Pa +10 vor ψυχὴ + ἡ M | καὶ ὀρθῶς < S 10 f ἀποκρίνεται MU 11 ἐκγαμίσκονται +Pa 12 τῷ2] τὸ M 13 καὶ γαμίσκεσθαι Pa < S | ἀλλ᾿ Pa | +φωσίν] φῶς ἵν᾿ M φησίν U im Licht S < Pa 14 κατὰ τοῦτο < M | πλησιασθέντες +Pa | τῷ < Pa 15 καὶ ἡμεῖς hinter παραδείσῳ Pa | μήτε γάμοις] +< Pa | ἢ εἰλαπίναις] εἰσιλαπίνες M < S ἔτι < S 16 τῷ] τὸ MPa τοῦ U +16 f καὶ γεωργεῖν — Χριστοῦ] und zu leben in Ewigkeit S 17 ἡμῶν M Pa | +ἀλλὰ M 18—20 οἷον δόξῃ — εἶναι ἄγγελοι < Pa 18 κατὰ τὸ γεγραμμένον +< S 20 καθάπερ + denn S | ἔλεγεν] wir sagen S 21 τῷ] τῶν MU | +νυκτὸς — κεκοσμημένων] da auch der Mond in der Nacht scheint, indem er voll ist S + + +τουτέστι πάλιν Τί ἐστι τοῦτο; καὶ νοήσεις ἐντεῦθεν, ὡς +ἔμελλε παρὰ τῶν Ἰουδαίων ἀγνοηθήσεσθαι χριστός. τὸ γὰρ d +ὡς ἐν τύπῳ κρατοῦν, καὶ ἐπ’ αὐτῆς ἔδειξε τῆς ἀληθείας +ἰσχῦσαν ἡ πεῖρα.

+

“Εἰπε δὲ Μωυσῆς πρὸς αὐτούς Μηδεὶς ἐγκαταλιπέτω Exod. xvi. 19, 20. +ἀπ’ αὐτοῦ ἕως τὸ πρώι· καὶ οὐκ ἤκουσαν Μωυσῇ, ἀλλὰ +“κατέλιπον ἀπ’ αὐτοῦ τινες εἰς τὸ πρωὶ; καὶ ἐξέζεσε σκώ- +“ληκας καὶ ἐπώζεσε, καὶ ἐπικράνθη ἐπ’ αὐτοὺς Μωυσῆς.’’ +τὸ πρώι πάλιν ἐν τούτοις, τὸν λαμπρὸν ἡμῖν καὶ διαφανέστατον + τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐπιδημίας κατασημαίνει e +καιρὸν, ὅτε λελυμένης τρόπον τινὰ τῆς τε κατὰ νόμον σκιᾶς, +καὶ τῆς ἐν τοῖς ἔθνεσιν ἀχλύος διαβολικῆς, φωτὸς ἡμῖν δίκην +ἀνέτειλεν ὁ Μονογενὴς, καὶ ὄρθρος ἐδείχθη πνευματικός. +ἐπιτάττει τοίνυν ὁ μακάριος Μωυσῆς τὸ ἐν τύπω πάλιν + μάννα μὴ καταλιμπάνειν εἰς τὸ πρωΐ. ἀνατείλαντος γὰρ +ἡμῖν τοῦ μνημονευθέντος ἀρτίως καιροῦ, περιτταὶ λοιπὸν καὶ +ἄκαιροι παντελῶς αἱ κατὰ τὸν νόμον σκιαὶ, διὰ τὴν ἤδη +παροῦσαν ἀλήθειαν· πρᾶγμα δὲ ὄντως ἀχρεῖον, ἀναλάμψαντος +ἤδη Χριστοῦ, τὴν ἐν νόμῳ δικαιοσύνην ὁ Παῦλος a 319 A. + ἀπέδειξε λέγων περὶ αὐτοῦ, “δι’ ὃν τὰ πάντα ἐζημιώθην,” Phil. iii. 8, 9. +τὰ ἐν νόμῳ δηλονότι καυχήματα, “καὶ ἡγοῦμαι σκύβαλα +“εἰναι, ἵνα Χριστὸν κερδανῶ καὶ εὑρεθῶ ἐν αὐτῷ μὴ ἔχων +“ἐμὴν δικαιοσύνην τὴν ἐν νόμῳ, ἀλλὰ τὴν διὰ πίστεως +Ἰησοῦ Χριστοῦ.” ὁρᾷς οὖν ὅπως ὡς σοφὸς ἐφυλάξατο + τὸ μὴ καταλιμπάνειν εἰς τὸ πρωί; τύπος δ’ ἂν εἶεν οἱ πρὸς +τὸ πρωὶ τηρήσαντες, τῆς ἀπειθήσειν μελλούσης αὐτῷ πληθύος +Ἱουσαϊκῆς, οἷς καὶ τὸ ἐντόνως ἐθέλειν τὸν ἐν γράμμασι +τηρῆσαι νόμον, καὶ σαπρίας καὶ σκωλήκων ἔσται παραίτουτέστι b +1. τουτέστι πόλιν] ἀντὶ τοῦ Nikeph. 5. ἐγκαταλιπέτω Β. καταλιπέτω Ed. +6. τὸ assumptum ex Β. 7. ἐξέζεσαν σκώληκες Β. 8. ἐπώζεσαν Β. ἐπ’ +αὐτοὺς Β, (55. 85.) ἐπ’ αὐτοῖς Ed. 9-18. Citat Nikeph. i. 736. 10. ἡμῶν +assumptum ex Nikeph. τι. τε om. B. habet Nikeph. 13. ἐδείχθη] +ἀνέτειλεν iterat B. ἐδείχθη habet Nikeph. 14. πάλιν assumptum ex B. +Deest in Nikeph. 17. τὸν om. Nikeph. 20. τὰ om. B. ἐζημιώθη Β. +21. ἡγούμην Β. 22. κερδήσω Β. 24. ὅπως ὡς] ὅπως οὖν ὡ Β. +25. τὸ prius om. Β. 25—p. 468, 2. Citat Nikeph. i. 737. +ἐντελῶς Nikeph. + + +τίοv. ἀκούεις γὰρ ὅπως ἐκπικραίνεται λίαν ὁ νομοθέτης +ἐπ’ αὐτοῖς;

+Exod. xvi 23.

“Καὶ εἶπε Μωυσῆς πρὸς Ἀαρών Λάβε στάμνον χρυσοῦν +“ἕνα καὶ ἐμβάλετε εἰς αὐτὸν πλῆρες τὸ γόμορ Μὰν, καὶ +“ἀποθήσεις αὐτὸ ἐναντίον τοῦ Θεοῦ εἰς διατήρησιv. εὔκαιρον +ὄντως καὶ ἐπὶ τούτῳ δὴ λίαν ἀποθαυμάζοντας λέγειν +Rom. xi. 33. “Ὦ βάθος πλούτου καὶ σοφίας καὶ γνώσεως Θεοῦ·” ἀκατάληπιος +γὰρ ὄντως ἡ ἐγκεκρυμμένη σύνεσις ταῖς θεοπνεύ- +Eccl. vii. 24. c στοις γραφαῖς, “καὶ βαθὺ βάθος, κατὰ τὸ γεγραμμένον, τίς +“εὑρήσει αὐτό;” ὁρᾷς τοίνυν ὅπως ἡμῖν καὶ ὁ τελευταῖος +ἐπὶ τούτοις διήρτισται λόγος. ἐπειδὴ γὰρ αὐτὸς ἡμῖν τὸ +μάννα τὸ ἀληθινὸν ἀνεδείχθη χριστὸς, ὡς ἐν εἰκόνι τοῖς +ἀρχαιοτέροις διὰ τύπου δηλούμενος, ἀναγκαίως διὰ τοῦ προκειμένου +διδάσκει, τίνος ἔσται καὶ πόσης ἀνάπλεως ἀρετῆς +τε καὶ δόξης, ὁ τὸ μάννα τὸ νοητὸν ἀποθησαυρίζων ἐν ἑαυτῷ, +καὶ εἰς τὰ ἐσώτατα τῆς ἑαυτοῦ καρδίας εἰσφέρων τὸν ’Ιησοῦν +διὰ τῆς εἰς αὐτὸν πίστεως τε ὀρθῆς καὶ ἀγάπης +d ὁλοτελοῦς. ἀκούεις γὰρ ὅπως ἐν σκεύει χρυσῷ πλῆρες τὸ +γόμορ τοῦ Μᾶν ἐνετέθη διὰ χειρὸς Ἀαρὼν εἰς διατήρησιν +ἐναντίον τοῦ Θεοῦ κατετέθη]· ἡ γὰρ ὁσία καὶ θεοφιλὴς ὄντως +ψυχὴ, τελείως ἐν ἑαυτῇ τὸν ἐπὶ Χριστῷ λόγον ὠδίνουσα, +καὶ ὅλον λαβοῦσα τὸν οὐράνιον θησαυρὸν, σκεῦος μὲν ἔσται +τίμιον, ὡς ἀπὸ χρυσοῦ, προσενεχθήσεται δὲ διὰ τοῦ πάντων +ἀρχιερέως τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, καὶ εἰς ὄψιν ἀνενεχθήσεται +e τοῦ τὰ πάντα συνέχοντός τε καὶ διασώζοντος εἰς διατήρησιν, +καὶ τὸ φθειρόμενον ὅσον εἰς οἰκείαν φύσιν, οὐκ ἐῶντος καταφθείρεσθαι. +καταγράφεται τοιγαροῦν ὁ δίκαιος, ὡς ἐν σκεύει +χρυσῷ τὸ νοητὸν ἔχων μάννα, τουτέστι Χριστὸν, ἀναβαίνων +1. ἐκπικραίνεται] καὶ πικραίνεται Nikeph. 4. ἐμβάλετε B.D. ἔμβαλε Ed. +τοῦτο pro ὄντως Β. ἀποθαυμάζοντας] ἀποθαυμάζειν καὶ Β. +7. βάθος Β. βάθους Ed. 10. ὁρᾷς Β. ὅρα Ed. 1127. +12. ἀληθινὸν] ἀληθὲς Nikeph. 15. αὐτῷ Nikeph. 17. τε om. Β. habet +Nikeph. 18. ὅπως] ὅτι Β. ὅπως habet Nikeph. 19. ἐνετέθη] + καὶ Ed. +invitis Β. Nikeph. 20. κατετέθη om. haud male Nikeph. θεία pro ὁσία +Nikeph. Statim ὄντως tr. Nikeph. 22. λοβοῦσα B.D. Nikeph. λαβὼν Ed. +24. ἀνεχθήσεται Migne. 26, διαφθειρόμενον Β. invito Nikeph. + + +εἰς ἀφθαρσίαν, ὡς ἐν ἐπισκέψει Θεοῦ, καὶ μένων εἰς διατήρησιν, +εἰς μακραίωνα δηλονότι βίον καὶ ζωὴν τὴν ἀπέραντον. +ἀφραίνοντας τοιγαροῦν οὐ μετρίως τοὺς Ἱουδαίους, οἰομένους +τε ὅτι παρὰ τοῦ πανσόφου Μωυσέως τοῖς ἀρχαιοτέροις + ἐχορηγήθη τὸ μάννα, καὶ μέχρι τούτων ἱστῶντας τὸν ἐπ’ a 320 Α. +αὐτῷ λόγον, ἐννοοῦντας δὲ παντελῶς τῶν δι’ αὐτοῦ προσημαινομένων +οὐδὲν, εὐλόγως ἐλέγχει λέγων ὁ Χριστός “Ἀμὴν +“λέγω ὑμῖν οὐ Μωυσῆς δέδωκεν ὑμῖν” τὸ μάννα. ἔδει γὰρ +μᾶλλον ἐκεῖνο διενθυμεῖσθαι καὶ νοεῖν, ὅτι μόνην εἰς τοῦτο + τὴν διὰ τῆς μεσιτείας ὑπουργίαν εἰσενήνοχεν ὁ Μωυσῆς· ἦν +δὲ τὸ δῶρον οὐκ ἀνθρωπίνης εὕρημα χειρὸς, ἀλλ’ ἔργον τῆς +ἄνωθεν χάριτος, ἐν τοῖς παχυτέροις καταγραφούσης τὸ +νοητὸν, καὶ τὸν ἄρτον ἡμῖν σημαινούσης τὸν ἐξ οὐρανοῦ, +τὸν ὅλῳ τῷ κόσμῳ διδόντα τὴν ζωὴν, καὶ οὐχ ἓν ὡς κατὰ b + πρόσκλισιν ἀποτρέφοντα γένος τὸ ἐξ Ἰσραήλ.

+

Εἶπον οὖν πρὸς αὐτόν Κύριε, πάντοτε δόc Ἡμῖν τὸν ἄρτον +τοῦτοv. εἶπε δὲ αὐτοῖς ὁ ἸΗσοῦς.

+

’Απογυμνοῦται σαφῶς διὰ τούτων, καὶ πολὺ λίαν ἐπιθυμήσας +λαθεῖν, ὁ τῶν Ἰουδαίων σκοπὸς, καὶ ὅτι μὴ θέμις + ψεύδεσθαι τὴν ἀλήθειαν κατίδοι τις ἂν, οὐχ ὅτι σημείων +γεγόνασι θεωροὶ, διὰ τοῦτο καὶ ἀκολουθεῖν αὐτοὺς ἐπείγεσθαι, c +λέγουσαν, ἀλλ’ ὅτι φαγόντες ἐκ τῶν ἄρτων ἐχορτάσθησαv. Supra ver. 26. +ἐπὶ πολλῇ δ’ ἂν εἰκότως δυσμαθίᾳ καταγινώσκοντο, +καὶ χρῆναι λέγειν ἐπ’ αὐτοῖς ὄντως ὑπολαμβάνω + “ Ἱδοὺ λαὸς μωρὸς καὶ ἀκάρδιος, ὀφθαλμοὶ αὐτοῖς καὶ οὐ Hier. v. 21. +“ βλέπουσιν, ὦτα αὐτοῖς καὶ οὐκ ἀκούουσι.’’ διὰ γάρ τοι +πολλῶν, ὥσπερ οὖν ἔξεστι καταθεάσασθαι, λόγων ἀφιστῶντος +αὐτοὺς τῶν σωματικῶν ἐννοιῶν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν +Χριστοῦ, καὶ ἀναπτεροῦντος διὰ τῆς πανσόφου διδασκαλίας +7. χριστός Β. Κύριος Ed. 11. ἀνθρωπίνης Β. ἀνθρωπείας Ed. 14. τὴν +om. Β. ἑνὸς pro ἐν ὡς Β. 15. πρόσκλισιν edidi. πρόσκλησιν Β. πρόκλησιν +Ed. τὸ γένος τὸ Β. 21. ἀκολουθήσειν αὐτοῖς ὁ σωτὴρ Β. Statim λέγουσαν +ἐπείγεσθαι inverso ordine Β. 22. ἐχορτάσθησαν ante ἐκ τῶν transponit Β. + + +d εἰς θεωρίαν πνευματικὴν, οὐκ ἀναβαίνουσι τῶν τῆ σαρκὶ +χρησίμων, καὶ ἄρτον ἀκούοντες τὸν ζωὴν διδόντα τῷ κόσμῳ, +Phil. iii. 19. τὸν ἀπὸ γῆς ἔτι φαντάζονται, θεὸν ἔχοντες τὴν κοιλίαν, κατὰ +τὸ γεγραμμένον, καὶ τοῖς περὶ γαστέρα κεκρατημένοι κακοῖς, +Ib. ἵνα δικαίως ἀκούσειαν, ὧν “ἡ δόξα ἐν τῆ αἰσχύνη αὐτῶν.’’ +ἐοικότα δὴ λίαν τὸν τοιοῦτον εὑρήσεις λόγον τῷ διὰ γυναικὸς +ἐκείνης τῆς Σαμαρείτιδος· μακρὸν γὰρ καὶ ἐπ’ αὐτῇ +δαπανῶντος λόγον τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ, καὶ περὶ +e ὑδάτων τῶν νοητῶν ἐκδιδάσκοντος, λέγοντός τε σαφῶς +Supra iv. 13, 14. “ Πᾶς ὁ πίνων ἐκ τοῦ ὕδατος τούτου διψήσει πάλιν, ὃς δ’ +“ἂν πίη ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσει +“εἰς τὸν αἰῶνα, ἀλλὰ τὸ ὕδωρ ὃ δώσω ἐγὼ αὐτῷ γενήσεται +“ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον·’’ συνηρπάζετο +διὰ τὴν ἐνοῦσαν αὐτῇ δυσμαθίαν, καὶ τὴν νοητὴν +ἀφεῖσα πηγὴν, οὐδέν τε τὸ σύμπαν περὶ αὐτῆς ἐννοήσασα, +ἐπὶ τὴν τῶν αἰσθητῶν ὑδρευμάτων χορηγίαν κατολισθαίνουσά +Ib. 15. φησι “Κύριε δός μοι τοῦτο τὸ ὕδωρ, ἵνα μὴ διψῶ +“μηδὲ ἔρχωμαι ἐνθάδε ἀντλεῖν.” συγγενὴς οὖν ἄρα +321 Α. a παρ’ ἐκείνης λόγοις ὁ τῶν Ἰουδαίων· ὥσπερ γὰρ ἐκείνη διὰ +τὴν φύσιν ἐμαλακίζετο, τὸν αὐτὸν οἶμαι καὶ οὗτοι τρόπον, τὸ +μὲν ἄρσεν, ἵν οὕτως εἴπω, καὶ νεανικὸν εἰς φρόνησιν ἔχουσιν +οὐδαμῶς, ἐκθηλύνονται ’δε πὼς εἰς ἀνάνδρους ἐπιθυμίας τὰς +ἐπὶ γαστρὶ, καὶ τὸ γεγραμμένον ἐφ’ ἑαυτοῖς δεικνύουσιν +Εs. xxxii. 6. ἀληθές “ ‘O γὰρ μωρὸς μωρὰ λαλήσει, καὶ ἡ καρδία αὐτοῦ +“μάταια νοήσει.”

+

Ἐιώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς

+b

Ἔθος τῷ Σωτῆρι Χριστῷ τὰς περὶ τῶν θειοτέρων καὶ +τῶν ἤδη προκατηγγελμένων μυστηρίων ποίου μένω διηγήσεις, +αἰνιγματώδη πὼς καὶ οὐ σφόδρα διαφανῆ τὰ ἐπ’ αὐτοῖς +6. δὴ B. δὲ Ed. 7. δὴ pro γὰρ B. Statim καὶ assumptum ex Β. +αὐτῆς Β. 11. οὐ μὴ—ἐγὼ αὐτῷ assumpta ex Β. desunt in Georg. Trap. +15. αὐτὴν Β. 20. τρόπον καὶ οὗτοι inverso ordine Β. 23. καὶ Β. et +sic correxit Migne. κατὰ Aub. 27. περὶ assumptum ex B.D. 28. +ποιούμενον Β. + + +ἐξυφαίνειν διηγήματα. οὐ γὰρ ἀκατακάλυπτον προκεῖσθαι +τοῖς ἐθέλουσιν ἁπλῶς βεβήλοις τε καὶ ἀνοσίοις εἰς καταπάτημα +τὸν οὕτω σεπτὸν ἐφίησι λόγον, ἐπικρύψας δέ πὼς +ταῖς δι’ αἰνιγμάτων ἐπιβολαῖς οὐκ ἀσυμφανῆ μὲν τοῖς συνετοῖς + ἐργάζεται· ἐπὰν δέ τινας τῶν ἀκροωμένων ἀμαθαίνοντας +βλέπη, καὶ νοοῦντας τὸ παράπαν τῶν λαλουμένων οὐδὲν, +ἀπολευκαίνει σαφῶς, ὅπερ ἂν ἐθέλοι δηλοῦν, καὶ πᾶσαν c +ὥσπερ ἀχλῦν τὴν ἐν τῷ λόγῳ περιελὼν, γυμνήν τε καὶ +εὐσύνοπτον παρατίθησι τοῦ μυστηρίου τὴν γνῶσιν, ἀναπολόγητον + αὐτοῖς καὶ διὰ τούτου τὴν ἀπιστίαν ἀποτελῶv. ὅτι +δὲ ἦν σύνηθες αὐτῷ, καθάπερ εἰρήκαμεν, ἐπεσκιασμένῳ καὶ +λεληθότι μάλιστα κεχρῆσθαι τῷ λόγῳ, καὶ αὐτὸς μὲν διδάξει +λέγων ἐν βίβλῳ ψαλμῶν “Ἀνοίξω ἐν παραβολαῖς τὸ στόμα Ps. Ixxvii. 2. +“μου.’’ βεβαιώσει δὲ οὐδὲν ἧττον τὴν ἐπὶ τούτοις ἡμῖν + ἐξήγησιν, καὶ διεσφαλμένην οὐδαμῶς ἀποδείξει καὶ ὁ μακάριος d +προφήτης Ἡσαΐας ἀναβοῶν “Ἰδοὺ δὴ βασιλεὺς δίκαιος Εs. xxxii. 1, 2. +“βασιλεύσει, καὶ ἄρχοντες μετὰ κρίσεως ἄρξουσι, καὶ ἔσται +“ἄνθρωπος κρύπτων τοὺς λόγους αὐτοῦ.’ βασιλέα γὰρ +δίκαιον ἐφ’ ἡμᾶς βεβασιλευκέναι φησὶ τὸν λέγοντα “Ἐγὼ Ps. ii. 6, 7. + “δὲ κατεστάθην βασιλεὺς ὑπ’ αὐτοῦ ἐπὶ Σιῶν ὄρος τὸ ἅγιον +“αὐτοῦ, διαγγέλλων τὸ πρόσταγμα Κυρίου.” κρίσει δὲ, +τουτέστιν ὀρθότητι τῇ κατὰ πᾶν συμβιοτεύοντας ἄρχοντας, +καὶ τοὺς ἁγίους φησὶ μαθητὰς, οἳ καὶ τῷ Σωτήρι’ Χριστῷ e +κρύπτοντι πολλάκις τοὺς λόγους αὐτοῦ προσήεσαν λέγοντες + “Φράσον ἡμῖν τὴν παραβολήν·” ὅτε καὶ αὐτός “Διατί τοῖς S. Math. xv. 15. +“ὄχλοις λαλεῖς ἐν παραβολαῖς’’ ἀκούσας ποτὲ, σαφεστάτην Ib. xiii. 10. +αἰτίαν εὑρίσκεται διειπών “Ὅτι βλέποντες, φησὶν, οὐ βλέ- Ιb. 13. +“πουσι καὶ ἀκούοντες οὐκ ἀκούουσιν οὐδὲ συνιοῦσιν.’ οὐ +γὰρ ἦσαν ἄξιοι πάντως δήπου κατὰ τὸ εἰκὸς, τοιαύτην ἐπ’ + αὐτοῖς ὁρισαμένου τὴν ψῆφον τοῦ τὰ δίκαια κρίνοντος Θεοῦ. a 322 Α. +1. προσκεῖσθαι Β. 8. τε assumptum ex Β. 17. ἔσται] + ὁ Ed. +invito Β. (48, al.) 23. καὶ prius assumptum ex B. μαθητὰς] τοὺς +μαθητὸς Β. 26. ποτὲ,], τότε Β. 28. οὐκ ἀκούσωσιν Β. συνιοῦσιν Β. +συνιῶσιν Ed. + + +μυρίας τοιγαροῦν ὁ Σωτῆρ’ ἐπινοήσας τοῖς λόγοις τὰς περιστροφὰς, +ἐπείπερ ἐπείπερ ἐθεᾶτο συνέντας οὐδὲν τοὺς ἀκροωμένους, +γυμνότερον ἤδη φησίν Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς, μόνον δὲ +οὐχὶ ταῖς ἀμετρήτοις αὐτῶν ἀλογίαις ἐνάλλεται λέγων Ὦ +πρὸς μόνην ἀπαιδευσίαν ἀσύγκριτον ἔχοντες τὴν κατὰ πάντων +ὑπεροχὴν, χορηγήσειν ὑμῖν ἄρτους ἐξ οὐρανοῦ διειπόντος +τοῦ Θεοῦ, καὶ τοσαύτην ἐφ’ ὑμᾶς πεποιημένου τὴν ὑπόσχεσιν +b ἐν τῇ τοῦ μάννα τροφῇ, τὴν θείαν ὡρίσασθε φιλοτιμίαν, καὶ +μέχρι τούτων ἱστῶντες οὐκ ἐρυθριᾶτε τὴν ἄνωθεν χάριν, +ἀγνοοῦντες ὅτι μικρὸν καὶ ὑμῖν τὸ λαβεῖν τὰ τοιαῦτα παρὰ +Θεοῦ, καὶ αὐτῷ δὲ τῷ Θεῷ τὸ χαρίζεσθαι. μὴ τοίνυν +ἐκεῖνον, φησὶ, τὸν ἄρτον εἶναι τὸν ἐξ οὐρανοῦ πιστεύετε. +ἐγὼ γάρ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς, ὁ πάλαι μὲν ὑμῖν ὡς ἐν +ὑποσχέσει προκατηγγελμένος καὶ ὡς ἐν τύπῳ δηλούμενος· +παρὼν δὲ νυνὶ καὶ χρεωστουμένην ὑπόσχεσιν ἀποπληρῶv. +εἰμὶ δὲ ἄρτος ζωῆς, οὐκ ἄρτος σωματικὸς, μόνα τὰ ἐκ Λιμοῦ +c περικόπτων πάθη, καὶ καταφθορᾶς τῆς ἐντεῦθεν ἀπαλλάττων +τὴν σάρκα, ἀλλ’ ὅλον ἐξ ὅλου τὸ ζῷον εἰς ζωὴν ἀναπλάττων +τὴν αἰώνιον, καὶ θανάτου κρείττονα τὸν εἰς τὸ εἶναι ἀεὶ +πεποιημένον ἄνθρωπον ἀποδεικνύς· ὑπαινίττεται δὲ διὰ τούτων +τὴν διὰ τῆς ἁγίας σαρκὸς ζωήν τε καὶ χάριν, δι’ ἧς ἐν +ἡμῖν τὸ τοῦ Μονογενοῦς ἴδιον ἐπεισκρίνεται, τουτέστιν ἡ +ζωή.

+

Ιστέον δὲ ὅτι· δεῖν γὰρ οἶμαι φιλομαθῶς τὸ εἰς ὠφέλειαν +d τελοῦν θηρᾶσθαι σπούδαζε ἱν· ἐφ’ ὅλοις μὲν ἔτεσι τὸν ἀριθμὸν +τεσσαράκοντα τὸ τυπικὸν τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ ἐχορηγήθη +μάννα παρὰ Θεοῦ, συνόντος ἔτι Μωυσέως σὺν αὐτοῖς· +ἐπειδὴ δὲ εἰς τὸ κοινὸν τοῦ βίου κατήντηκε τέλος, καθηγητὴς +δὲ ἤδη καὶ στρατηγὸς τῶν Ἰουδαϊκῶν ταγμάτων κατεστάθη +1. τοιγαροῦν] τοίνυν οὖν Β, 2. ἐθεάσατο Β. 4. Ὦ] ὡς B. 5. ἀσυγκρίτως +Β. 7. ἐφ’] εἰς B. 8. ὡρίσασθε] ὡρίσθαι Β. 12. εἶναι τὸν +ἄρτον inverso ordine Β. 16. γὰρ pro δὲ Cord. οὐκ ἄρτος] οὐ καρπός Cord. +19. ἀεὶ assumptum ex Cord. 20. ἀποδεικνύς B.a. Cord. ὑποδεικνύς Ed. +27. ἔτι Μωυσέως] Μωυσι ἔτι Β. Statim σὺν assumptum ex Β. 29. κατεδτάθη +Β. ἀπεδείχθη Ed. Statim ὁ addit Β. + + +Ἰησοῦς, διεβίβαζε μὲν αὐτοὺς τὸν Ἰορδάνην, καθὰ γέγραπται, +περιτεμὼν δὲ μαχαίραις πετρίναις, καὶ εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας +εἰσκεκομικὼς, ἄρτῳ λοιπὸν ἀποτρέφεσθαι παρεσκεύαζε, +στήσαντος ἤδη τοῦ μάννα τὴν χορηγίαν τοῦ πανσόφου Θεοῦ. e + οὐκοῦν· ὁ τύπος γὰρ ἤδη μετασκευασθήσεται πρὸς τὸ ἀληθέστερον· +θέστερον· ὅτε συνεστάλη Μωυσῆς, τουτέστιν, ὅτε τῆς κατὰ +νόμον λατρείας ἤργησαν οἱ τύποι, ἀνεδείχθη δὲ Χριστὸς ἐφ’ +ἡμᾶς ὁ ἀληθὴς Ἰησοῦς· αὐτὸς γὰρ διέσωσε ’τον λαὸν απο S.Matth. i. 21. +“τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν·’’ τότε διέβημεν τὸν Ἰορδάνην, τότε + τὴν ἐν πνεύματι περιτομὴν διὰ τῆς διδασκαλίας τῶν δυοκαίδεκα +λίθων ἐδεξάμεθα, τουτέστι τῶν ἁγίων μαθητῶν, περὶ ὧν +ἐν προφήταις γέγραπται, “ὅτι λίθοι ἅγιοι κυλίονται ἐπὶ τῆς Zach. ix. 16. +“γῆς·’’ οἱ γὰρ δὴ πᾶσαν περινοστοῦντές τε καὶ καταθέοντες a 333 Α. +τὴν οἰκουμένην ἅγιοι λίθοι, αὐτοὶ δὴ πάντως εἰσὶ, δι’ ὧν καὶ + περιετμήθημεν περιτομῇ ἀχειροποιήτῳ τῆ ἐν πνεύματι, διὰ Col. ii. 11. +Πνεύματος δηλαδή. ὅτε τοίνυν εἰς τὴν τῶν οὐρανῶν ἐκλήθημεν +βασιλείαν διὰ Χριστοῦ· τοῦτο γὰρ οἶμαι δηλοῦν, καὶ +οὐχ ἕτερόν τι πάλιν, τὸ εἰσβῆναί τινας εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας· +τότε μάννα μὲν οὐκέτι τὸ τυπικὸν ἐφ’ ἡμᾶς· οὐ γὰρ + τοῖς Μωυσαϊκοῖς ἔτι τρεφόμεθα γράμμασιν· ἄρτος δὲ λοιπὸν +ὁ ἐξ οὐρανοῦ, τουτέστι Χριστὸς, ἀποτρέφων ἡμᾶς εἰς μακραίωνα b +ζωὴν, διά τε τῆς ἐπιχορηγίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος +καὶ μεθέξει τῆς ἰδίας σαρκὸς, ἐντιθείσης ἡμῖν τὴν Θεοῦ +μετοχὴν, καὶ νεκρότητα τὴν ἐκ τῆς ἀρχαίας ἀφανιζούσης + ἀρᾶς.

+

Ό ἐρχόμενος πρὸς μὲ οὐ μὴ πεινάσῃ, κὼ ὁ +ἐμὲ οὐ μή διψήση πώποτε.

+

κέκρυπταί τι πάλιν ἐν τούτοις, ὅπερ εἰπεῖν ἀναγκαῖον. +ἔθος γὰρ τῷ Σωτήρι’ Χριστῷ, ταῖς τῶν ἁγίων δόξαις οὐ + σφόδρα φιλονεικεῖν, ἀλλ’ ἐκ τῶν ἐναντίων καὶ ἀξιαγάστοις c +7. γὰρ pro δὲ Β. 8, ἀπὸ Β. ἐκ Ed. 16. Πνεύματος] πίστεως Β. +19. μὲν μάννα inverso ordine B. 23. τὴν] + τοῦ Ed. invitis B.D. 28. δὴ +pro τι Β. 29 γὰρ assumptum ex Β. + + +αὐτοὺς καταστέφειν τιμαῖς. ἐπὰν μέντοι τινὲς τῶν ἀμαθεστέρων, +ὅσην ἔχει κατ’ ἐκείνων τὴν ὑπεροχὴν οὐκ ἐπιγινώσκοντες +τὴν ἀμείνω προσαγάγωσι δόξαν αὐτοῖς, τότε δὴ +σφόδρα χρησίμως φρονεῖν μεταπείθει τὰ πρεπωδέστερα, τίς +μέν ἐστιν ὁ Μονογενὴς διενθυμουμένους, καὶ ὅτι δὴ πάντως +ἀσυγκρίτοις διοίσει ταῖς ὑπεροχαῖς· ἀλλ’ οὐ σφόδρα σαφῆ +τὸν ἐπὶ τούτοις ποιεῖται λόγον, ἐπεσκιασμένον δέ πὼς, καὶ +d δίχα κόμπου παντὸς, ἀπὸ δὲ τῆς ἐν πράγμασι θεωρίας, ἤτοι +συγκρίσεως, τὴν ἐπὶ τοῖς κρείττοσιν ἁρπάζοντα ψῆφον. +οἷον, φέρε εἰπεῖν, διελέγετό ποτε πρὸς τὴν ἐκ Σαμαρείας +γυναῖκα, ἧ καὶ δώσειν ὕδωρ τὸ ζῶν ἐπηγγέλλετο· συνεῖσα +Supra iv. 12. ’δε οὐδὲν τῶν εἰρημένων ἡ γυνή “Μῆ σὺ μείζων εἰ τοῦ +“ πατρὸς ἡμῶν Ἰακὼβ, ἔφη, ὃς ἔδωκεν ἡμῖν τὸ φρέαρ;” +ἐπειδὴ δὲ μεταπείθειν αὐτὴν ὁ Σωτῆρ’ ἐβούλετο, ὅτιπερ εἴη +καὶ κρείττων αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἐν ὀλίγοις τισὶν ἀξιοπιστότερος +Ib. 13. 14. e μέτροις, ἐπὶ τὴν τῶν ὑδάτων βαδίζει διαφορὰν, λέγων “Πᾶς +ὁ πίνων ἐκ τοῦ ὕδατος τούτου διψήσει πάλιν, ὃς δ’ ἂν πίη +“ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ γενήσεται ἐν αὐτῷ +“πηγὴ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον.” καὶ τί τὸ +ἐντεῦθεν, ἢ πάντως ἐκεῖνο νοεῖν ἀναπείθει, ὅτι περ ἀνάγκη +τὸν τῶν ἀμεινόνων χορηγὸν κεῖσθαι δὴ πάντως καὶ ἐν +ἀμείνοσιν, ἢ ἐν οἷσπερ ἂν εἴη τυχὸν ὁ πρὸς ὃν ἡ σύγκρισις; +τοιοῦτόν τινα τρόπον ὑφηγήσεως τε καὶ διδασκαλίας ἐπιτηδεύει +324 Α. a δεύει καὶ νῦv. ἐπειδὴ γὰρ κατεσοβαρεύοντό πὼς αὐτοῦ, καὶ +μεγαλοφρονεῖν ἀπετόλμων Ἰουδαῖοι, Μωυσέα τε τὸν νομοθέτην +ἄνω τε καὶ κάτω προισχόμενοι, καὶ τοῖς δι’ ἐκείνου +μᾶλλον ἀκολουθεῖν, ἤπερ τοῖς διὰ χριστοῦ, χρῆναι πολλάκις +διισχυρίζοντο, τὴν τοῦ μάννα χορηγίαν καὶ τὴν ἐκ πέτρας +τῶν ὑδάτων ἐκδρομὴν, ἀξιολογωτάτην ἀπόδειξιν λογιζόμενοι +τῆς κατὰ πάντων πλεονεξίας, καὶ αὐτοῦ δὲ τοῦ Σωτῆρος +3. προσάγωσι Β. 6. ἀσυγκρίτοις Β. ἀσυγκρίτοις D. ἀσυγκρίτως Ed. +8. παντὸς κόμπου inverso oidine Β. ἐν] + τοῖς Β. 9. τοῖς assumptum +ex Β. ἁρπάζοντα Β. ἁρπάζοντες Ed. 10 ἐκ] + τῆς Ed. invito Β. 11. τὸ +’ζων] ζωὴν Β. 30 πλεονεξίας Β. πλεοτιμίας Ed. + + +ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, λοιπὸν ἀναγκαίως ἐπὶ τὴν συνήθη +κεχώρηκε μέθοδον, καὶ γυμνότερον μὲν οὔ φησιν, ὅτι κρείττων +εἴη Μωυσέως, διὰ τὸ τῶν ἀκροωμένων ἀχάλινον θράσος, b +καὶ τὸ πολὺ λίαν εἰς ὀργὴν ἐκκεκρεμασμένον· ἐπ’ αὐτὸ δὲ + πάλιν τὸ θαυμαζόμενον ἔρχεται πρᾶγμα, καὶ ἀπὸ συγκρίσεως +τῆς πρὸς τὸ μεῖζον, ἐλέγχει μικρόν· Ὁ γὰρ ἐρχόμενος πρὸς +μέ φησιν οὐ μὴ πεινάσῃ καὶ ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ διψήσῃ +πώτοτε· ναὶ γὰρ, φησὶ, καὶ αὐτὸς ὑμῖν ἐγὼ συνθήσομαι +δεδόσθαι τὸ μάννα διὰ Μωυσέως, ἀλλ’ οἱ φαγόντες ἐπείνασαν· + ἐρῶ δὲ ὅτι καὶ ἐκ πετρῶν ὑμῖν ὠδῖνος ἐξεδόθη τὸ c +ὕδωρ, ἀλλ’ οἱ πιόντες ἐδίψησαν, καὶ πρόσκαιρόν τινα κομιδῇ +τὴν ἀπόλαυσιν ἡ τῶν ἔφη μένων ἐνεποίησε δόσις· ὁ δέ γε +πρὸς ἐμὲ βαδίζων οὐ μὴ πεινάσῃ πώποτε, καὶ ὁ πιστεύων εἰς +ἐμὲ οὐ μὴ διψηση πωποτε. πωποτε.

+

Τί δὴ οὖν ἄρα Χριστὸς ἐπαγγέλλεται; φθαρτὸν μὲν +οὐδὲν, εὐλογίαν δὲ μᾶλλον τὴν ἐν μεταλήψει τῆς ἁγίας +σαρκός τε καὶ αἵματος, ὁλοκλήρως εἰς ἀφθαρσίαν ἀνακομιζούσης +τὸν ἄνθρωπον, ὡς οὐδενὸς ἐπιδεῖσθαι τῶν ὅσα τὸν +τῆς σαρκὸς ἀπελαύνει θάνατον, τροφῆς δὲ δηλονότι φημὶ d + καὶ ποτοῦ. ἔοικε δὲ πάλιν ὕδωρ ὀνόμαζε ἱν ἐν τούτοις, τὸν +διὰ Πνεύματος ἁγιασμὸν, ἢ αὐτὸ τὸ θεῖόν τε καὶ ἅγιον +Πνεῦμα, οὕτω πολλάκις παρὰ ταῖς θείαις ὠνομασμένον +γραφαῖς. ζωοποιεῖ τοιγαροῦν τὸ ἅγιον σῶμα Χριστοῦ τοὺς +ἐν οἷς ἂν γένοιτο, καὶ συνέχει πρὸς ἀφθαρσίαν, τοῖς ἡμετέροις + ἀνακιρνάμενον σώμασι. σῶμα γὰρ οὐχ ἑτέρου τινὸς, +ἀλλ’ αὐτῆς νοεῖται τῆς κατὰ φύσιν ζωῆς, ὅλην ἔχων ἐν +ἑαυτῷ τὴν τοῦ ἑνωθέντος Λόγου δύναμιν, καὶ πεποιωμένον e +ὥσπερ, μᾶλλον δὲ ἤδη καὶ ἀναπεπλησμένον τῆς ἐνεργείας +αὐτοῦ, δι’ ἧς τὰ πάντα ζωοποιεῖται καὶ πρὸς τὸ εἶναι φυλάττεται. + ἐπειδὴ δὲ ταῦτα τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον, ἴστωσαν +1. Ἰησοῦ assumptum ex Β. 4. ἐκκεκρεμασμένον edidi. ἐκρεμασμένον Β. +ἐκκε cum lacuna D. κραμαισμένον D mg. ἐκκεκαυμένον Ed. 8. ναὶ] καὶ +Migne. 10. ὅτι] ἔτι Migne, πετρῶν Β. πέτρος Ed, 12. ἡ post ἐνεποίησε +tr. Β. 13. ἐμὲ Β. μὲ Ed. 18. ἐπιδεῖσθαι Β. 23. ζωοποιεῖ] + τε +26. νοεῖται ante ἁλλ’ transp. Β. ἔχον correxit Migne. 27. πεποιημένον Β. + + +ἤδη λοιπὸν οἱ βεβαπτισμένοι καὶ τῆς θείας ἀπογευσάμενοι +χάριτος, ὅτι βαδίζοντες μὲν ὀκνηρῶς καὶ μόλις ἐν ταῖς +ἐκκλησίαις, ἀποφοιτῶντες δὲ καὶ εἰς χρόνους μακροὺς τῆς +εὐλογίας τῆς διὰ χριστοῦ, καὶ τὴν ἐπιζήμιον εὐλάβειαν +πλαττόμενοι, διὰ τοῦ μὴ βούλεσθαι μετέχειν αὐτοῦ μυστι- undefined +325 A. a κῶς, ὅτι τῆς αἰωνίου ζωῆς ἑαυτοὺς ἐκπέμπουσι, ζωοποιεῖσθαι +παραιτούμενοι· περιτρέπεται δὲ εἰς παγίδα καὶ εἰς σκάνδαλον, +καίτοι καρπὸς εὐλαβείας δοκοῦσά πὼς εἶναι παρ’ +αὐτοῖς, ἡ παραίτησις. χρῆν γὰρ δὴ μᾶλλον ἐπείγεσθαι τὴν +ἐνοῦσαν αὐτοῖς εἰσκομίζειν δύναμίν τε καὶ προθυμίαν, ὅπως +ἃν φαίνοιντο γοργοὶ πρὸς ἀποκάθαρσιν ἁμαρτίας, καὶ πειρᾶσθαι +μᾶλλον ἀστειοτάτην ἐπιτηδεύειν τοῦ βίου τὴν ἀγωγὴν, +τρέχειν τε οὕτω λοιπὸν καὶ σφόδρα τεθαρρηκότως εἰς +μετάληψιν τῆς ζωῆς. ἀλλ’ ἐπείπερ ἐστὶ ποικίλος εἰς ἀπάτην +b ὁ σατανᾶς, σωφρονεῖν μὲν αὐτοὺς οὐδαμόθεν ὅτι πρέποι +λογίζεσθαι συγχωρεῖ, κατασπιλώσας δὲ τοῖς κακοῖς, καὶ +αὐτὴν ἀποφρίττειν ἀναπείθει τὴν χάριν, δι’ ἧς ἦν εἰκὸς, +Cf. Joei i. 5. ὥσπερ ἐξ οἴνου καὶ μέθης τῆς ἐπὶ φαυλότητα καλούσης +ἡδονῆς ἀνανήφοντας, τὸ συμφέρον ὁρᾶν τε καὶ περισκέπτεσθαι. +Ps. ii. 3. ἀπορρήξαντες τοίνυν τὸν ἐκείνου δεσμὸν, ἀποσεισά- undefined +Ib. 11. μενοί τε τὸν ἐκ πλεονεξίας ἡμῖν ἐπιρριφέντα ζυγὸν, δουλεύσωμεν +ἐν φόβῳ τῷ Κυρίω, καθὰ γέγραπται, καὶ τῶν τῆς +c σαρκὸς ἡδονῶν ἀμείνους ἤδη δι’ ἐγκρατείας ἀναδεικνύμενοι, +προσίωμεν τῇ θείᾳ τε καὶ οὐρανίῳ χάριτι, καὶ εἰς ἁγίαν +μετάληψιν ἀναβαίνωμεν τοῦ Χριστοῦ· οὕτω γὰρ οὕτω καὶ +2 S.Pet. i. 4. ἀπάτης διαβολικῆς περιεσόμεθα, θείας τε φύσεως γεγονότες +κοινωνοὶ, πρὸς ζωὴν καὶ ἀφθαρσίαν ἀναβησόμεθα.

+36 Ἁλλ’ εἶπον ὑμῖν ὅτι κὼ ἑωράκατέ με κὼ οὐ πιστεύετε. +d Διὰ πολλῶν μὲν αὐτοὺς καταγωνίζεται λόγων, καὶ ἐκ +παντὸς συνελαύνει τρόπου πρὸς τὴν διὰ πίστεως σωτηρίαν· 30 +1. ἤδη] οὕτω Β. 3. καὶ assumptum ex Β. 9. χρῆν γὰρ] χρῆναι Β. +17. εἰκὸς] εἰκότως Β. 24. τε θείᾳ inverso ordine Β. 28. ὅτι om. Β. + + +

ἁλλ’ οὐκ ἠγνόησε πάλιν ὡς Θεὸς, ὅτι πρὸς ἀδελφὴν ὥσπερ +τινὰ καὶ συνήθη δραμοῦνται τὴν σύντροφον ἀπιστίαν, περιόψονται +δὲ ὡς οὐδὲν τὸν καλοῦντα πρὸς ζωήv. ἵνα τοίνυν +εἰδεῖεν οὐκ ἠγνοηκότα τὸν Ἰησοῦν, ὁποῖοί τινες εὑρεθήσονται + πάλιν, μᾶλλον δὲ, ὅπερ ἐστὶ πρεπωδέστερον εἰπεῖν, ὑπὸ +θείαν ὄντας ἑαυτοὺς ἐκμάθοιεν ὀργὴν, ἐπιφέρει πάλιν Ἀλλ’ e +εἰπον ὑμῖν ὅτι καὶ ἐωράκατέ με καὶ οὐ πιστεύετε. προέγνων, +φησὶ, καὶ προείρηκα σαφῶς, ὅτι δὴ πάντως διαμενεῖτε σκληροὶ +καὶ τῆς ὑμῖν φιλαιτάτης ἀπειθείας ἀπρὶξ ἡμμένοι, τῶν + ἐμῶν ἀμέτοχοι χαρισμάτων καταλειφθήσεσθε. καὶ πότε τι +τοιοῦτον ἐπ’ αὐτοῖς εἴρηκεν ὁ Χριστός; ἀναμιμνήσκου λέγοντος +πρὸς τὸν μακάριον προφήτην Ἡσαΐαν “Πορεύθητι Es. vi 9, 10. +“καὶ εἰπὸν τῷ λαῷ τούτῳ ’Aκοῇ ἀκούσετε καὶ οὐ μὴ συνῆτε, +“καὶ βλέποντες βλέψετε καὶ οὐ μὴ ἴδητε· ἐπαχύνθη γὰρ ἡ a 326 Α. + “καρδία τοῦ λαοῦ τούτου.’ ἢ γὰρ οὐκ ἀληθὴς καὶ διὰ τῶν +ἐν χερσὶ κειμένων ἡμῖν πραγμάτων ὁ λόγος ἀναδειχθήσεται; +εἶδον γὰρ εἶδον Θεὸν ὄντα κατὰ φύσιν τὸν Κύρων, ὅτε τὴν +ἀριθμοῦ κρείττονα τῶν ἐπ’ αὐτὸν ἰόντων πληθὺν πέντε κριθίνοις +διέθρεψεν ἄρτοις, καὶ δύο διακλάσας ὀψάρια. ἀλλ’ + ἐωρακότες οὐ πιστεύουσι, διὰ τὴν ἐκ τῆς θείας ὀργῆς ταῖς +διανοίαις αὐτῶν ἀχλύος δίκην ἐπισκήψασαν πώρωσιv. ἦσαν +γὰρ δήπου καὶ ἀναμφιλόγως ἄξιοι τοῦτο παθεῖν, ἐπείπερ b +ἀμέτροις ἐνεχόμενοι πταίσμασι, καὶ ἀρρήκτοις κατεσφιγμένοι Cf. Prov. v. 22. +σειραῖς παρανομημάτων, οὐδὲ αὐτὸν ἐπιδημήσαντα τὸν ἐλευθεροῦν + ἰσχύοντα παρεδέχοντο. διὰ ταύτην ἐπαχύνθη τὴν +αἰτίαν ἡ καρδία τοῦ λαοῦ τούτου.

+

ὅτι δὲ διὰ τῆς τοῦ σημείου μεγαλειότητος Θεὸν ὄντα +κατὰ φύσιν ἐθεώρει τὸν Ἰησοῦν ἡ τῶν Ἰουδαίων πληθὺς, δι’ +ἐκείνου δὴ μάλιστα συνιέναι δυνήσῃ· ἀποθαυμάσαντες γὰρ + τὸ γεγενημένον, ὥσπερ οὖν ἐν τοῖς ἀνωτέρω φησὶν ὁ Εὐαγγεσκληροὶ] +8. κοὶ σκληροὶ Ed. invito Β. 10 καί ποτε D. Statim τι τοιοῦτον +hoc ordine Β. Post h. v. ἐπ’ αὐτοῖς assumptum ex B. 17. γὰρ assumptum +ex B. 23. ἐνεχόμενοι] ἐνκεχομένοι B. 25. παρεδέχοντο Β, +παραδέχονται Ed. + + +Supra ver. 15. c λιστὴς, ἐζήτουν “ἁρπάζειν αὐτὸν ἵνα ποιήσωσι βασιλέα. +σκῆψις τοιγαροῦν οὐδεμία τῆς ἀπονοίας περιλιμπάνεται τοῖς +Ἰουδαίοις. καταπληττόμενοι γὰρ, καὶ λίαν εἰκότως, τὰς +θεοσημείας, καὶ ἀναλόγως ἐπὶ τὴν τοῦ τερατοποιοῦντος δύναμιν +ἀπὸ τῶν ἔργων ἐρχόμενοι, μονονουχὶ καταφρίττουσι +τὴν εὐπείθειαν, καὶ τῶν ἀγαθῶν ἐξάλλονται τρόπων, ἐπ’ +αὐτὸν ὥσπερ κατακυβιστῶντες ἡδέως τὸν τῆς ἀπωλείας +πυθμένα.

+d +

Πᾶν ὅ δίδωσί μοι ὁ Πατὴρ πρὸς ἐμὲ ἥξει.

+Supra ver. 36.

Οὐχ ἁπλῶς εἰπεῖν ἔδει τὸν Κύρων “Ὅτι καὶ ἑωράκατε +“με καὶ οὐ πιστεύετε,’’ ἀλλ’ ἦν ἀναγκαῖον, καὶ τὴν τοῦ +πεπωρῶσθαι πρόφασιν τοῖς εἰρημένοις ἐπενεγκεῖν, ἵνα δὴ +μάθοιεν ὑπὸ θείαν πεσόντες ὀργήv. οὐκοῦν ὡσπερεί τις +ἀριστοτέχνης ἰατρὸς, καὶ τὴν ἀρρωστίαν αὐτοῖς ἐπιδεικνύει, +καὶ τῆς ἀῤῥωστίας ἀνακαλύπτει τὴν πρόφασιν, οὐχ ἵνα +μαθόντες ἐπ’ αὐτῷ δὴ τούτῳ μένοιεν ἡσυχῆ, ἀλλ’ ἵνα διὰ +e παντὸς ἐκμειλίσσοιντο τρόπου λελυπημένον ἐπ’ αὐτοῖς τὸν +ἁπάντων Δεσπότην, ἐπ’ εὐλόγοις δὲ δηλονότι ταῖς αἰτίαις· οὐ +γὰρ ἃν ἀδίκως ἐλυπήθη ποτὲ, ἀλλ’ οὐδ’ ἂν ὁ τὰ δίκαια +κρίνειν εἰδὼς, τοιαύτην τινὰ τὴν ἐπ’ ἐκείνοις ἐποιήσατο +κρίσιν, εἰ μὴ λόγος ἐκάλει πρὸς τοῦτο, τὸ κατηγορεῖσθαι δεῖν +πανταχόθεν διαπηδῶv. ἀφίξεσθαι γεμὴν πρὸς αὐτὸν ὁ Σωτῆρ’ +διὰ τούτων διισχυρίσατο πᾶν ὅπερ ἂν ἐπιδοίη ὁ Θεὸς καὶ +Πατὴρ, οὐχ ὡς αὐτὸς ἀτονήσας εἰς τὸ προσκομίζειν ἑαυτῷ +327 Α. a τοὺς πιστεύοντας· ἐξήνυσε γὰρ ἂν ἐθελήσας καὶ τοῦτο λίαν +Phil. iii. 21. εὐπετῶς “κατὰ τὴν ἐνέργειαν τοῦ δύνασθαι αὐτὸν καὶ ὑπ- +“τάξαι αὐτῶ τὰ πάντα’’ κατὰ τὴν τοῦ Παύλου φωνήν· ἀλλ’ +ἐπείπερ ἀναγκαῖόν πὼς εἶναι δοκεῖ καὶ πρεπωδέστερον, τὸ +διὰ τῆς θείας φύσεως φωταγωγεῖσθαι λέγειν τοὺς ἐν ἀγνωαὐτὸν +1. αὐτὸν ἁρπάζον inverso ordine Β. 2. τοιγαροῦν] οὖν τοιγαροῦν Β. +περιλαμβάνεται Β. Statim καὶ addit Β. 6. ἐπ’ Β. εἰς Ed. 9. μοι assumptum +ex B.D. ἐμὲ Β. με Ed. 10 Κύρων Β. Χριστὸν Ed. 16 δὴ] +δήπου D. 18. οὐ] οὐδὲ B. 25. τοὺς πιστεύοντας assumpta ex B. +28. εἶναί πὼς inverso οrdine B. + + +σία, πάλιν ὡς ἄνθρωπος ἀνατίθησι τῷ Πατρὶ τὴν ἐπὶ τοῖς +θεοπρεπεστέροις ἐνέργειαv. ἔθος γὰρ αὐτῷ τοῦτο ποιεῖν, +ὥσπερ οὖν ἀμέλει πολλάκις εἰρήκαμεv. εἰκὸς δὲ ὅτι προσαχθήσεσθαι +λέγων ἑαυτῷ παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς πᾶν ὃ + δίδωσιν αὐτῷ, παρεσόμενον ἤδη καὶ ὅσον οὐδέπω πιστεύοντα b +τὸν ἐξ ἐθνῶν ὑπαινίττεται δῆμοv. τοῦτο δὲ ἦν ἀπειλοῦντος +εὐφυῶς, ὅτι καὶ ἀποπεσοῦνται τῆς χάριτος αὐτοὶ, καὶ ἀνταναβήσονται +πάντες οἱ ἐξ ἐθνῶν προσαγόμενοι διὰ τῆς τοῦ +Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἡμερότητος, ὡς σωτῆρι καὶ ζωοποιῷ κατὰ + φύσιν ὑπάρχοντι τῷ Υἱῷ, ἵνα τῆς εὐλογίας μετεσχηκότες +τῆς ἀπ’ αὐτοῦ, κοινωνοὶ μὲν ἤδη τῆς θείας ἀποτελοῖντο +φύσεως, ἀνακομίζοιντο δὲ οὕτως εἰς ἀφθαρσίαν καὶ ζωὴν, καὶ c +εἰς τὸ ἀρχαῖον τῆς φύσεως μεταπλάττοιντο σχῆμα. ὥσπερ +οὖν εἴ τις ἰατρῷ προσάξαι τὸν ἄρρωστον, ἵνα τὴν ἐπισκήψασαν + ἀποκρούσαιτο νόσον, οὕτω προσφέρον ἐροῦμεν τῷ +Υἱῷ τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα, τοὺς οἵπερ ἂν φαίνοιντο τῆς παρ’ +αὐτοῦ σωτηρίας ἄξιοι. πικρὸν οὖν ἄρα καὶ ὀλέθριον κομιδῆ +τοῖς ἔχουσιν ἢ σκληροκαρδία. διά τοι τοῦτο καὶ προφητικὸς +τοῖς Ἰουδαίοις ἐπισκήπτει λόγος “Περιτμήθητε τῷ Θεῷ’’ Hier. iv. 4. + διαρρήδην ἀναβοῶν, “καὶ περιτεμεῖσθε τὴν σκληροκαρδίαν d +“ὑμῶν, ἄνδρες Ἰούδα καὶ οἱ κατοικοῦντες ‘Ιερουσαλήμ.’ +ἀλλ’ οὐκ ἐκείνοις, ἡμῖν δὲ μᾶλλον, ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ τὴν ἐν +καρδίᾳ τετήρηκε περιτομὴν, τὴν διὰ νεύματος Ἁγίου δηλονότι +κατὰ τὸν ἐν τῷ κρυπτῷ τελουμένην Ἰουδαῖοv. δίκαιον 1 + οὖν ἄρα τῆς ἐκείνων ἀπειθείας ἀποπηδᾶν, καὶ παραιτεῖσθαι +σπουδάζειν τὴν σκληροκαρδίαν, εἰς τρυφερὰν δὲ μᾶλλον +μεταποιεῖσθαι διάνοιαν, εἰ τὴν ἐπ’ ἐκείνοις ὀργὴν ὡς ὀλέθριον e +παραιτούμεθα.

+2. θεοπρεπεστάτοις Β. 3. προσταχθήσεσθαι Β. 5. ἤδη καὶ ὅσον] ἠ’ +δικαίως ὃν Β. 11. ἤδη om. Β. 13. μεταπλάττοιντο] + δὲ πρὸς βελτίονα Β. +17. οὖν om. Β. 20. περιτέμεσθε correxit Migne, sed περιτεμεῖσθε habent +(23. al.) et cf. Hom. Pasch. i. p. 3 init. a Parsons. cit. 21, Ἰούδα Β. Ἰουδαῖοι +Ed. 25. ἀπειθείας D. Migne. ἀμαθέιας B. ἐπειθείας Aub. + + +

κω τὸ ἐρχόμενον πρὸς μὲ οὐ μὴ ἐκβάλω ἔξω.

+

Οὐκ ἀνόνητον ἔσεσθαί φησι τοῖς πρὸς αὐτὸν ἰοῦσι τὴν +διὰ πίστεως ἐπιστροφήν· ἔδει γὰρ ὄντως ἀξιεραστότατόν τι +χρῆμα, καὶ μυρίων παραίτιον ἀγαθῶν, τὴν ἐκ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ἐπιδεῖξαι προσαγωγήv. ἔσται τοίνυν, φησὶ, καὶ +ὑπάρξει τὰ κάλλιστα τοῖς διὰ τῆς ἄνωθεν χάριτος ὡς ἐμὲ +καλουμένοις καὶ βαδίζουσιv. οὐ γὰρ ἐκβάλω ἔξω τὸν ἐρχό- +328 Α. a μένον, τουτέστιν, οὐ καθάπερ τι σκεῦος ἄχρηστον ἀποπέμ- +Hier. xxii. 28-30. ψομαι δατὰ τὸ εἰρημένον δι’ ἑνὸς τῶν προφητῶν “’Ητιμώθη +“ Ιεχονιας ὡς σκεῦος οὑ οὐκ ἐστι χρεία αὐτοῦ, ἀπερρίφη καὶ +“ἐξεβλήθη εἰς γῆν ἢν οὐκ ἤδει. γῆ γῆ ἄκουε λόγον κυρίου, +“γράψον τὸν ἄνδρα τοῦτον ἐκκήρυκτον ἄνθρωπον.’’ οὐκοῦν +οὐκ ἐκκηρυχθήσεται, φησὶν, ἀλλ’ οὐδὲ ὡς ἄτιμος ἔξω ῤιφήσεται, +ἢ καὶ ἀμέτοχος ἀπομενεῖ τῆς ἐμῆς φιλοτιμίας, ἀλλ’ +εἰς ἀποθήκην εἰσκομισθήσεται, καὶ ἐν ταῖς οὐρανίαις καταλύσει +b λύσει μοναῖς, εἴσω τε πάσης ἐλπίδος τῆς ὑπὲρ νοῦν ἀνθρώ- +1 Cor. ii. 9. πινον ἑαυτὸν γεγονότα κατόψεται· “ὈφθαΛμὸς γὰρ οὐκ +“εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ +“ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν.’’ εἰκὸς +δὲ δὴ πάλιν ὑποδηλοῦν, τό Οὐ μὴ ἐκβάλω ἔξω τὸν ἐρχόμενον +πρὸς μὲ, τὸ μὴ παραδοθήσεσθαι τῇ κρίσει τὸν πιστεύοντα +καὶ τῆ θείᾳ προσερχόμενον χάριτι. τὸ γάρ Ἔξω τοιοῦτόν τι +c σημαῖνον εὑρήσεις, ὡς ἐν ἐκείνῃ τῆ παραβολῇ τῆ παρὰ τῷ +S. Matth. viii 47, 48. μακαρίῳ Ματθαίῳ “Ὁμοία γὰρ, φησὶν, ἐστὶν ἡ +“τῶν οὐρανῶν σαγήνη βληθείσῃ εἰς τὴν θάλασσαν καὶ ἐκ +“παντὸς γένους συναγαγούσῃ, ἢν ἀναβιβάσαντες καὶ ἐπὶ +“τὸν αἰγιαλὸν ἑλκύσαντες, συνέλεξαν τὰ καλὰ εἰς ἀγγεῖα, +“τὰ δὲ σαπρὰ ἐξ́ω ἐβ́αλον.’’ τὸ μὲν γὰρ εἰς τὰς θείας καὶ +οὐρανίους αὐλὰς συγκομισθήσεσθαι τοὺς ἀγαθοὺς, διὰ τοῦ +συλλελέχθαι λέγειν τὰ καλὰ εἰς ἀγγεῖα νοήσομεν· διὰ δὲ +2. φησὶν ἔσεσθαι inverso ordine Β. 4. καὶ alt. om. Β. 10 ἔστι +B.D. ἔσται Ed. ἀπεβλήθη καὶ ἐξερρίφη Β. 15. ἀποθήκην B.D. ὑποθήκην Ed. +22. θείᾳ] ἀληθείᾳ D. 24. φησὶν om Β. 27 ἀγγεῖα Β. ἄγγη Ed. +30. ἄγγεια Β. ἄγγη Ed. + + +τοῦ τὸ ἀχρεῖον ἔξω βεβλῆσθαι, τὸ πάντων ἀποπεσεῖσθαι +τῶν ἀγαθῶν καὶ εἰς κρίσιν κατοιχήσεσθαι τὸν ἀσεβῆ θεωρήσομεv. d +οὐκοῦν ὅταν λέγῃ Χριστός τὸν ἐρχόμενον πρὸς μὲ οὐ +μὴ ἐκβάλω ἔξω, τὸ μηδαμόθεν περιπεσεῖσθαι κολάσει τὸν + διὰ πίστεως αὐτῷ προσιόντα λαὸν παραδεξώμεθα. σοφώτατα +δέ μοι δοκεῖ τοῖς ἐκτόπως ἀπονοουμένοις διὰ τούτων +ὑπαπειλεῖν, ὡς, εἰ μή τις αὐτοὺς τὴν ταχίστην ἀγαθὴν πρὸς +εὐπείθειαν μεταποιεῖσθαι βουληθείη, ἔξω μὲν κείσονται παντὸς +ἀγαθοῦ, τῆς δὲ εἰς αὐτὸν φιλίας καὶ οὐχ ἑκόντες ἀποδημήσουστ· e + δι’ ὧν γὰρ οὐκ ἐκβάλλειν ἔξω τὸν ἐρχόμενον ἐπαγγέλλεται, +διὰ τούτων αὐτῶν ὅτι πάντως ἐκβαλεῖ τὸν οὐκ +ἰόντα σημαίνει.

+

ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ +ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ, ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΡΙΤΟΝ.

+1. τὸ prius Β. τὸν Ed. 5. παραδεξόμεθα D. 8. μεταποιεῖσθαι Β. μεταποιῆσαι +Ed. 13, 14 Sic D. +
+ +
+ +a 329 A. +ΚΕΦΑΛΑΙΑ +ΤΑ EN TΩι ΤΕΤΑΡΤΩι ΒΙΒΛΙΩι +

α. Ὅτι κατ’ οὐδὲν ἐλάττων τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, διὰ τὸ ἐξ +αὐτοῦ κατὰ φύσιν ὑπάρχειν, κἂν ὑποτάττεσθαι λέγηται παρὰ + τινῶν, προκειμένου ῥητοῦ Ὅτι καταβέβηκα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ οὐχ b +ἵνα ποιῶ τὸ θέλημα τὸ ἐμὸν ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός +με Πατρός. ἐν αὐτῷ δὲ τούτῳ καὶ λόγος χρησιμώτατος περὶ τοῦ +τιμίου σταυροῦ τοῦ χριστοῦ. ... ... ... [330]

+

β. ὅτι ζωοποιὸν τὸ ἅγιον σῶμα χριστοῦ, προκειμένου ῥητοῦ Ἐγώ εἰμι + ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς, καὶ τῶν ἐφεξῆς, ἐν οἷς ὡς περὶ ἄρτου φησὶ τοῦ +ἰδίου σώματος, ... ... ... ... ... [350]

+

γ. ὅτι οὐ ζωῆς τῆς παρ’ ἑτέρου μέτοχός ἐστιν ὁ Υἱὸς, μᾶλλον δὲ κατὰ C +φύσιν ζωὴ ὡς ἐκ ζωῆς τῆς κατὰ φύσιν γεγεννημένος τοῦ Θεοῦ +καὶ Πατρὸς, προκειμένου ῥητοῦ καθὼς ἀπέστειλέ με ὁ ζῶν + Πατὴρ κἀγὼ ζῶ διὰ τὸν Πατέρα) καὶ ὁ τρώγων με κἀκεῖνος +ζήσει δι’ ἐμέ ... ... ... ... ... [366]

+

δ. ὅτι τύπος ἢν τοῦ χριστοῦ προηγουμένη τοῦ λαοῦ κατὰ τὴν ἔρημον +ἡ ἁγία σκηνὴ καὶ ἡ κιβωτὸς δὲ ἡ ἐν αὐτῇ καὶ ἡ λυχνία καὶ τὰ +θυσιαστήρια δὲ, τό τε τοῦ θυμιάματος καὶ τὸ τῶν καρπωμάτων, d + αὐτὸν ἐσήμαινε τὸν χριστόν· προκειμένου ῥητοῦ Ποῦ ἔχομεν +ἀπελθεῖν ; ῥήματα ζωῆς αἰωνίου ἔχεις. ... ... [383]

+

ε. Περὶ τῆς ἑορτῆς τῆς σκηνοπηγίας, ὅτι τῆς ὀφειλομένης τοῖς ἁγίοις +ἐλπίδος τὴν ἀποκατάστασιν δηλοῖ, καὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀναβίωσιν +προκειμένου ῥητοῦ Ἦν δὲ ἐγγὺς ἡ ἑορτὴ τῶν Ἰουδαίων ἡ σκηνοπηγία. + ... ... ... ... ... ... [395]

+Lib. IV. Codices B.D. 7. Πατρός assumptum ex Β. 10 φησὶ om. Β, +11, τοῦ λαοῦ post ἔρημον tiansponit Β. 22,. τὴν prius assumptum ex Β. + + +

ϛ. Λόγος περὶ τῆς ἀργίας τῆς κατὰ σάββατον, τίνος ἐστὶ σημαντικὴ +c πολυτρόπως ἐπιδεικνὺς, προκειμένου ῥητοῦ Εἰ περιτομὴν λαμβάνει +ἄνθρωπος ἐν σαββάτῳ, ἐμοὶ χολᾶτε ὅτι ὅλον ἄνθρωπον +ὑγιῆ ἐποίησα ἐν σαββάτῳ; ... ... ... ... [420]

+

ζ. Λόγος περὶ τῆς ἐν ὀγδόῃ περιτομῆς, τίνος ἐστὶ σημαντικὴ πολυτρόπως +ἐπιδεικνὺς, προκειμένου ῥητοῦ Εἰ περιτομὴν λαμβάνει ἄνθρωπος +ἐν σαββάτῳ, καὶ τῶν ἐφεξῆς. ... ... ... [429]

+1. κατὰ] + τὸ Β. 7. ἐν σαββάτῳ assumptum ex Β. τῶν] τὰ correxit +Migne. +
+ +
+ +ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ +ΚΥΡΙΛΛΟΥ +ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ +ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΔΙΟΝ. + ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΕΤΑΡΙΟΝ. +ΚΕΦΑΛΗ Α. +

Ὅτι κατ’ οὐδὲν ἐλάττων τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, διὰ τὸ ἐξ αὐτοῦ a 330 A. +κατὰ φύσιν ὑπάρχειν, κἂν ὑποτάττεσθαι λέγηται παρὰ τινῶν.

+

’Οτι καταβέβηκα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ οὐχ ἵνα ποιῶ ποιῶ τὸ θέλημα τὸ + ἐμὸν ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με Πατρός. τοῦτο δέ +ἐστι τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με, ἵνα πᾶι ὁ δέδωκέ μοι, +μὴ ἀπολέσω ἐξ αὐτοῦ, ἀλλὰ ἀναστήσω αὐτὸ ἐν ἐν ἐσχάτῃ +ἡμέρᾳ.

+

ΔΟΞΕΙΕΝ μὲν ἄν τῳ κατὰ τὸ πρόχειρον σχῆμα δυσχερὴς b + ὁ λόγος, καὶ σκανδάλου τοῦ περὶ τὴν πίστιν οὐ λίαν +ἀπηλλαγμένος, ὡς ἐντεῦθεν ἤδη προσδοκᾶν δυσκαταγωνί- +στοις ἡμᾶς περιπεσεῖσθαι προβλήμασι τοῖς ἐκ τῶν δι’ +ἐναντίας. ἀλλ’ οὐδὲν ὅλως ἐν τούτω τὸ χαλεπὸν, “Πάντα Prov. viii, 9. +“γὰρ ἐνώπια τοῖς συνιοῦσι, κατὰ τὸ γεγραμμένον, καὶ ὀρθὰ +5. βιβλίον δ'. B.D. 1—4 et 7, 8 om. D. 7. ἐλάττων] + ἐστι τῶν +10. Πατρός assumptum ex Β. [a.] transilit ad ἵνα πᾶν Β. 12. ἐν assumptum +ex Β. 14. μὲν assumptum ex Β. 19. κατὰ τὸ γεγραμμένον assumpta ex Β. + + +“τοῖς εὑρίσκουσι γνῶσιν,’’ τουτέστι τοῖς εὐσεβῶς μελετήσασι +διερμηνεύειν τε καὶ νοεῖν τὰ ἐν ταῖς θείαις γραφαῖς +μυστήρια. ἀπόδειξιν τοίνυν ὥσπερ τινὰ καὶ πληροφορίαν +331 Α. a ἐνργῆ τοῦ μὴ ἐκβληθήσεσθαι ἔξω τὸν ἐρχόμενον πρὸς +αὐτὸν, ἐν τούτοις ἡμῖν τοῖς λόγοις ποιεῖται Χριστός. ταύτης +γὰρ δή τοι, φησὶν, ἕνεκα τῆς αἰτίας κατέβην ἐξ οὐρανοῦ, +τουτέστιν, ἄνθρωπος γέγονα κατὰ τὴν εὐδοκίαν τοῦ Θεοῦ +καὶ Πατρὸς, μόνον δὲ οὐχὶ καὶ ἀβουλήτοις ὁμιλῆσαι πράγμασιν +οὐ παρῃτησάμην, ἄχρις ἂν ἐξανύσαιμι τοῖς εἰς ἐμὲ +πιστεύουσι τὴν αἰώνιον ζωὴν καὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀναβίωσιν, +καταργήσας τοῦ θανάτου τὸ κράτος. τί δὲ ἦν ἄρα τὸ ἀνεθέ- +b λῆτόν τε καὶ θελητὸν τῷ ριστῷ; ἡ παρὰ τῶν Ἰουδαίων +ἀτιμία, λοιδορίαι καὶ ὕβρεις καὶ αἰκίαι καὶ μάστιγες καὶ +ἐμπτύσματα, καὶ πρὸς τούτοις ἔτι συκοφαντίαι, καὶ τὸ +τελευταῖον ἐφ’ ἅπασιν, ὁ τῆς σαρκὸς θάνατος. ταῦτα μὲν +γὰρ δι’ ἡμᾶς ἑκὼν ὑπέμεινεν ὁ χριστὸς, ἀλλ’ εἴπερ ἐνεδέχετο +μὴ παθόντα κατορθοῦν τὸ ἐφ’ ἡμῖν σπουδαζόμενον, μένον, οὐκ +ἂν ἠθέλησε παθεῖν· ἐπειδὴ δὲ πάντως τε καὶ ἀπαραιτήτως +ἔμελλον Ἰουδαῖοι κατατολμᾶν τὰ ἐπ’ αὐτῷ γεγονότα, κατα- +c δέχεται τὸ παθεῖν, ποιεῖται δὲ θελητὸν τὸ ἀνεθέλητον, διὰ τὰ +ἐκ τοῦ πάθους χρήσιμα, συνευδοκοῦντος αὐτῷ τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς, καὶ χρῆναι πάντα προθύμως ὑπενεγκεῖν ὑπὲρ τῆς +ἁπάντων σωτηρίας συγκατανεύοντος. ἐν γὰρ δὴ τούτῳ +μάλιστα τὴν ἄμετρον τῆς θείας φύσεως ἀγαθότητα κατοψόμεθα, +ὡς καὶ αὐτὸ δι’ ἡμᾶς αἱρετὸν ποιεῖσθαι τὸ ἀπό +βλῆτον οὐ παραιτουμένης. ὅτι δὲ καὶ ἀνεθέλητον μέν πὼς +ἐστι τῷ Σωτήρι’ Χριστῷ τὸ ἐπὶ τῷ σταυρῷ πάθος, θελητὸν +δὲ δι’ ἡμᾶς καὶ τὴν εὐδοκίαν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, συνήσεις +6. δή om. Β. habent Catt. 9. ποραιτησάμην D. Cord. a. (?) Statim +μέχρις a. ἄχρις habet Cord. 10. κοὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀναβίωσιν τι] ἐκ νεκρῶν +ἀναβιώσει a. 15. τοῦτο Β. invitis Catt. 17. ἐφ’, ἡμῖν] σφίσι Cord. +Neutrum habet a. 19. τολμᾶν a. 20. καὶ pro τὸ alt. Migne. Statim +ἀνεθέλητον B.a. ἀθέλητον Cord. Ed. 22. πάντως Cord. invito a. 25. τὸ +om. Migne. 26—p. 488, 9. Haec citantur in Concilio +680 anno hab., Actione x, e libello Romac compilato quorum testimonia +cum apographis in Bibl. Patriarcb. Constantinop. collata sunt. Conc. vii. 841. +ed. Colet. et cod. Vienn. Hist. Eccl. Ness. 32. Lamb. 59. fol. 107. + + +ἐντεῦθεv. μέλλων γὰρ ἀναβαίνειν ἐπ’ αὐτὸν, τὰς πρὸς Θεὸν d +ἐποιεῖτο διαλέξεις, ὡς ἐν προσευχῆς δηλονότι σχήματι λέγων +“Πάτερ, εἰ δυνατὸν, παρελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο· S. Matth. xxvi. 39. +“πλὴν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλ’ ὡς σύ·’’ ὅτι μὲν γὰρ Θεὸς + ἦν ὁ Λόγος ἀθάνατός τε καὶ ἀδιάφθορος, καὶ αὐτὸ κατὰ +φύσιν ζωὴ, καταπτήσσειν οὐκ ᾔδει τὸν θάνατον, πᾶσιν οἶμαι +προδηλότατον· ἐπιτρέπει γεμὴν ὡς ἐν σαρκὶ γεγονὼς ὐπομένειν +τὰ ἴδια τῇ σαρκὶ, καὶ γεγονότα λοιπὸν ἐπὶ θύραις e +ὑποπτήσσειν τὸν θάνατον, ἵνα φαίνηται κατὰ ἀλήθειαν + ἄνθρωπος· διὰ τοῦτό φησιν “Εἰ δυνατὸν, παρελθέτω ἀπ’ +“ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο.’’ εἰ ἐνδέχεται, φησὶν, ὦ Πάτερ, +μὴ παθόντα τὸν θάνατον κατορθῶσαι τοῖς εἰς αὐτὸν πεσοῦσι +τὴν ζωὴν, εἰ ἀποθνήσκει θάνατος μὴ τεθνεῶτος ἐμοῦ, κατὰ +τὴν σάρκα δὲ δηλονότι, παροιχέσθω, φησὶ, τὸ ποτήριον· + πλὴν ἐπειδήπερ οὐκ ἂν γένοιτο, φησὶν, ἑτέρως, οὐχ ὡς ἐγὼ +θέλω, ἀλλ’ ὡς σύ. ὁρᾷς ὅπως ἀτονοῦσα μὲν πάλιν ἢ +ἀνθρώπου φύσις καὶ ἐν αὐτῷ τῷ Χριστῷ, τὸ ὅσον εἰς a 332 Α. +ἑαυτὴν, εὑρίσκεται· ἀνακομίζεται δὲ διὰ τοῦ ἑνωθέντος αὐτῇ +Λόγου πρὸς εὐτολμίαν θεοπρεπῆ, καὶ εἰς φρόνημα νεανικὸν + μεταπαιδεύεται, ὡς μὴ τοῖς ἰδίοις τὸ δοκοῦν ἐπιτρέψαι θελήμασιν, +ἀλλὰ σκοπῷ μᾶλλον ἀκολουθεῖν τῷ θείῳ, καὶ πρὸς +ἐκεῖνο τρέχειν ἐπείγεσθαι, πρὸς ὅπερ ἂν ἡμᾶς ὁ τοῦ πεποιηκότος +ἀνακαλῇ νόμος. ὅτι δὲ τὰ τοιαῦτά φαμεν ἀληθεύοντες, +καὶ ἐξ αὐτοῦ μαθήσῃ τοῦ συνεζευγμένου “Τὸ μὲν γὰρ Ιb. 41. + “πνεῦμα, φησὶ, πρόθυμον, ἡ δὲ σὰρξ ἀσθενής·” οὐ γὰρ b +ἠγνόησε Χριστὸς, ὅτι τῆς θεοπρεποῦς ἀξίας πολὺ δὴ λίαν +ἀπελιμπάνετο, τὸ δοκεῖν ἡττᾶσθαι θανάτῳ καὶ τῆς ἀπ’ +1. πρὸς] + τὸν Β. 3. ἀπ’ ἐμοῦ om. Β. habet Concil. 4. γὰρ] + ἢ +Ed. invitis Conc. B. 9. ὑποπτήσσειν] + ἐᾷ Ed. reoygbabtubus Conc. Cod, +Vienn. B. habet Coleti ed. ἵνα] + καὶ Β. invito Conc. 13—19 citatur +Conc. Later. 649 anno hab., Actione v. T. vii. 304. 13. ἀποθνήσκει Conc. +B. ἀποθνήσκειν D. ἀποθνήσκειν Ed. Statim θάνατ;ον D. 16. πάλιν om. Conc, +sed habet Conc. Lat. 18. αὐτὴν Const. Conc. 19. θεοπρεπῆ] πνευματικὴν +Β. invitis Conciliis. 23. ἀνακαλεῖ Conc. Cod. Vienn. ἀνακαλεῖται Coleti ed. +24. καὶ om. Conc. 27. ἀπελιμπάνετο D. “ al. ἀπολιμπάνεται” Ed. mg. +habet Conc. ἡττᾶσθαι Β. Concilii ed. Coleti. ἡττῆσθαι Cod. Vienn. Ed. + + +αὐτοῦ δειλίας αἰσθάνεσθαι· διὰ τοῦτο θερμοτάτην τοῖς εἰρημένοις +ἐπήνεγκε τὴν ἀπολογίαν· ἠσθενηκέναι μὲν γὰρ τὴν +σάρκα διὰ τὸ αὐτῇ πρέπον καὶ φύσει προσὸν εἰπών· πρόθυμον +δ᾿ οὖν ὅμως ὑπάρχειν τὸ πνεῦμα, τὸ παθεῖν οὐδὲν +c ἀδικούντων εἰδός· ὁρᾷς ὅπως ἀβούλητος τῷ Χριστῷ διά τε +τὴν σάρκα καὶ τὴν ἐκ τοῦ πάθους ἀδοξίαν ὁ θάνατος ἦν· +θελητὸς δ’ οὖν ὅμως, ἄχρις ἂν εἰς αἴσιον διεξάγηται πέρας +τῷ κόσμῳ παντὶ τὸ ἐν εὐδοκίᾳ τοῦ Πατρὸς, τουτέστιν, ἢ +πάντων σωτηρία καὶ ζωή; ἢ γὰρ οὐχὶ πάντως δήπου καὶ +ἀληθῶς τὸ τοιοῦτον ἡμῖν κατασημαίνων ὁρᾶται, τοῦτο λέγων +εἶναι τὸ θελημα τοῦ Πατρὸς, ἵνα τῶν προσαγομένων ἀπολέσῃ +μηδὲν, ἀλλ’ ἀναστήσῃ αὐτὸ ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρα; ὡς γὰρ ἤδη +Srpra 327 c. d φθάσαντες προεδιδάξαμεν, ὡς ζωῇ καὶ Σωτήρι’ τῷ Χριστῷ, +τὸν ζωῆς καὶ σωτηρίας ἐπιδεᾶ προσκομίζει φιλάνθρωπος ὣν +ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ.

+

Αλλ’ αἰσθάνομαι πάλιν ἀπᾴδοντα λέγων τῷ τῆς ἀληθείας +ἐχθρῷ. συγκατανεύσει μὲν γὰρ τοῖς ἀρτίως ἡμῖν +εἰρημένοις οὐδαμῶς· ἀναβοήσει δὲ μέγα καὶ διαπρύσιόν τι +κεκραγὼς ἀφίξεται Ἠοῖ δὴ πάλιν ἡμῖν περιπλανᾷς, ὦ +οὗτος, τὰ θεωρήματα, καὶ πολυπλόκους μὲν ἐπινοεῖς νοημάτων +ἐπεισφορὰς, ἐξέλκεις δὲ τῆς ἁληθείας τὸν λόγον; +e ἐρυθριᾷς δὲ κατὰ τὸ εἰκὸς ὁμολογῆσαι, φησὶ, τὴν ἀκούσιον +ὑποταγὴν τοῦ Υἱοῦ. ἢ γὰρ οὐκ ἔσται καὶ διὰ τούτων ἡμῖν +καταφανὲς, ὅτι κατάρξει μὲν αὐτὸς καὶ καθηγήσεται τῆς ἐν +τοῖς πράγμασιν οἰκονομίας οὐδαμῶς, ὑπόκειται δὲ μᾶλλον +τοῖς θελήμασι τοῦ Πατρός; οἶδε γὰρ οὕτως ἑαυτὸν τῆς πρὸς +αὐτὸν ἰσότητος ἡττώμενον, ὡς καὶ ἀναγκάζεσθαι τρόπον τινὰ +καὶ τὰ ἀνεθέλητα ποιεῖσθαι θελητὰ, καὶ πράττειν οὐ πάντως +τὸ αὐτῷ δοκοῦν, ἀλλὰ μᾶλλον τὸ τῷ Πατρί. καὶ μὴ λέγε +2. μὲν om. Cod. Vienn. Statim γὰρ assumptum ex Conc. 6. ἦν om. +Conc. 7. διεξάγεται Conc. Coleti ed. 8. “al. παντὸς’’ Ed. mg. παντὶ +habet Conc. ἡ om. B. habet Conc. Statim πάντων σωτηρία hoc ordine Conc. B. +9. καὶ prius] + ἡ Ed. invito Conc. δήπου πάντως inverso oidine B. 11. τὸ +om. B. 13. προεδιδάξαμεν B.D ex corr. προεδείξαμεν D. Ed. χριστῷ Β. +Υἱῷ Ed. 18, διοπύρσιον Β. 22. δὲ Β. γὰρ Ed. 28. τὰ om. B. + + +μοι πάλιν, φησὶν, εἰς τὴν ἐνανθρώπησιν περιέλκων τὸ εἰρημένον +‘Ως ἄνθρωπος ὑποτάσσεται. ἰδοὺ γὰρ ὡς ὁρᾷς, Θεὸς a 333 A. +ὣν ἔτι καὶ Λόγος γυμνὸς καὶ ἀσύμπλοκος τῆς σαρκὸς καταβεβηκεν +ἐξ οὐρανοῦ, καὶ πρὶν ὅλως τὴν τοῦ δούλου περιτεθῆναι + μορφὴν ὑπετάττετο προὔχοντι δηλονότι καὶ κατάρχοντι +τῷ Πατρί.

+

Δεινοῖς μὲν ἡμῶν, ὦ γενναῖε, καθάπερ οἴει δὴ πάντως, καὶ +λίαν εὐτροχωτάτοις καθιππεύεις λόγοις, οὐ μὴν δι’ εὐθείας +ἰοῦσιν, ἀλλ’ ἐκτὸς ὁδοῦ τῆς βασιλικῆς τε καὶ τετριμμένης + ἐκσεσοβημένοις, ἀφεὶς δὲ, ὡς ὁ παρ’ Ἕλλησιν ἔχει λόγος, +τὴν ἁμαξιτὸν, ἐπὶ κρημνοὺς ἐπείγῃ καὶ πέτρας. διατείνεσθε b +μὲν γὰρ εἰκῇ πρὸς ἡμᾶς τὸ πείθεσθαι τῷ Πατρὶ τὸν Υἱὸν, +ἄνω τε καὶ κάτω λέγοντες, ὡσανεὶ καί τινος τῶν ὀρθὰ +φρονεῖν εἰωθότων, ὅτι χρὴ πρεσβεύειν τὸ ἐναντίον, ἐνθυμουμένου, + καὶ οὐχὶ δὴ μᾶλλον καὶ συναγορεύειν ὑμῖν ἐπὶ τούτῳ +διεγνωκότος. οὐ γὰρ στασιάζουσάν ποτε καθ’ ἑαυτῆς τὴν +ἁγίαν τε καὶ ὁμοούσιον τριάδα νοήσομεν, ἀλλ’ οὐδὲ εἰς +διαφόρους κατασχίζεσθαι γνώμας, ἢ καὶ καταμερίζεσθαί πὼς +εἰς τὸ ἰδίᾳ δοκοῦν, ἢ τὸν Πατέρα τυχὸν, ἢ τὸν Υἱὸν, ἢ τὸ + Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ἁλλὰ συμφέρεσθαι μὲν ἐφ’ ἅπασιν, ὡς c +ἐκ μιᾶς δὲ δῆλον ὅτι θεότητος, ἓν ἀεὶ πάντως καὶ τὸ αὐτὸ +θέλημα ἐν ὅλη τῆ ἁγίᾳ κεῖσθαι τριάδι. ἀργείτω τοιγαροῦν +ὁ μακρὸς ἡμῖν περὶ τούτων λόγος, καὶ ἡσυχαζέτω τὸ φιλονεικεῖν +ἀναπεῖθον ἐφ’ οἷς ἥκιστα χρή· οὐδενὸς γὰρ ἐπὶ τούτῳ + χαλεπαίνοντος, περιττὸν ὑμῖν ἔτι τὸ διατείνεσθαι.

+

Επειδὴ δὲ δυστροπώτατα φρονεῖν τε καὶ νοεῖν εἰθισμένοι, +τὸ συμφέρεσθαι τοῖς θελήμασι τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱὸν, τὴν ὡς d +ἐξ ἀνάγκης ὑποταγὴν ὀνομάζετε, πρὸς τοῦτο δὴ πάλιν τὰ +εἰκότα πρὸς ὑμᾶς διαλεξόμεθα. ἐν ἁπλότητι μὲν γὰρ εἰ + προεκομίσθη παρ’ ὑμῶν ἡ τοιαύτη φωνὴ, κἂν εἰκότως +3. κα Λόγος γυμνὸς Β. γυμνὸς λόγος Εd. 14. χρὴ] μὴ χρὴ Β. 18. ἢ +om. Β. 21. μὲν pro δὲ Β. 23. τὸ om. Β. Statim φιλονικεῖν D. +24. ἀναπείθειν Β. χρῆν Β. τούτων Β. 20. δυστροπώτατον Β. Statim +νοεῖν et φρονεῖν inter se transponit Β. + + +ἐφησυχάζοντες, τὸ περὶ τὴν λέξιν ἀδιάφορον οὐ πάντως +ἐβασανίζομεv. ἐπειδὴ δὲ μετὰ πολλῆς τινος τῆς κακοηθείας +προκεκομισμένην ὁρῶμεν, ἀναγκαίως ἀντιταξώμεθα, τῆ δυνάμει +τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ οὐ τοῖς ἐνοῦσιν ἡμῖν +e θαρσήσαντες λόγοις. μάλιστα μὲν γὰρ οὐκ ἀπολύτως, οὐδὲ +εἰς πᾶσαν ἁπλῶς ὑπόθεσιν, ἀλλ’ οὐδὲ ἐπὶ παντὸς πράγματος, +μὴ πάντη τε καὶ πάντως τῶν οἰκείων ἔχεσθαι θελημάτων ὁ +Υἱὸς διισχυρίσατο, φυλάξαι γεμὴν τὸ τοῦ Πατρὸς λέγει +κατὰ πράγματος ὡρισμένου, διὰ τὰς σὰς, ὥς γε μοι πρόσεστι +νοεῖν, εὑρεσιλογίας, προνοήσας τῆς ἡμετέρας ἀσφαλείας, +ὡς Θεός. ὑπομένει δὲ τὸ ἀβούλητον, καὶ ποιεῖται θελητὸν +δι’ ἡμᾶς· πάθος δέ φημι τὸ ἐπὶ τῷ σταυρῷ, δηλονότι +συναρέσαν οὕτω καὶ τῷ γεννήσαντι, καθάπερ ἡμῖν ἤδη +334 Α. a προείρηται. καὶ γοῦν ἔξεστιν ὁρᾶν παρατεθεῖσαν εὐθὺς τὴν +ἀπόδειξιν, καὶ παρακειμένην ἐναργῶς τὴν ὑπόθεσιν, ἐφ’ ἢν, +καθάπερ αὐτός φησι, τῶν μὲν οἰκείων ἀπέστη θελημάτων, +ἀποπληροῖ δὲ τὸ τοῦ Πατρός. τοῦτο γάρ ἐστι φησὶ τὸ θέλημα +τοῦ Πατρὸς ἵνα πᾶν ὃ δέδωκέ μοι μὴ ἀπολέσω ἐξ αὐτοῦ ἀλλ᾿ +ἀναστήσω αὐτὸ τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ. καὶ ὅτι μὲν ὄντως ἀνεθέλητόν +τε ὁμοῦ καὶ θελητὸν τῷ Μονογενεῖ τὸ ἐπὶ τῷ σταυρῷ +Supra 331, 332. πάθος ὁρᾶται, προείρηται μὲν ἤδη σαφῶς, διαληψόμεθα +b δὲ καὶ ἐσαῦθις ἀκριβεστέραις ἐρεύναις, τοῖς ἐντευξομένοις +ἁπλοῦντες τὴν ἀλήθειαv. βαδιοῦμαι δὲ πρότερον ἐπὶ ζήτησιν +τῆς λεγομένης παρ’ ὑμῶν ὑποταγῆς, προυποκειμένου δηλονότι +καὶ ἀνενδοιάστως ὁμολόγου μένου παρ’ ὑμῶν, ὅτι συντρέχει +τῆς ἁγίας τριάδος εἰς μίαν βουλήν τε καὶ γνώμην ἀεὶ τὰ +θελήματα· λεγέτωσαν τοίνυν ἡμῖν οἱ δεινοὶ σοφισταὶ, πότερόν +ποτε ἐν τῷ τῆς ὑποταγῆς ὀνόματί τε καὶ πράγματι τὸ +1. τὸν pro τὸ Β. 3. προσκεκοσμημένην Β. ἀντιταξώμεθα. Β. ἀντιταξόμεθα +μέθᾳ Ed. 4. ἡμῖν] ἐν ἡμὶν B. 5—23. Haec citat Conc. iii. Const. +col. 833. ed. Coleti, et Cod. Vienn. supra cit. fol. 104. 7. Haec πάντη τε καὶ +assumpta ex Conc. supra cit. 9. πρόσεστι Conc. πάρεστι δοκεῖ Β. παρέστη +Ed. 10. ἀσφαλείας Conc. Β. φιλίας Ed. 15. ἣν Conc. Β. ᾗ Ed. +ων +16. τῶν] τὸ Β. ἀπέστη θελημάτων Conc. Ed. ἁπέστι λοιπὸν Β. 19. αὐτὸ] ++ ἐν Β. Conciliorum ed., sed ἐν non habet Cod. Vienn. 22. εἰσαῦθις Conc. +24. ὑμῖν B., sed hicne an v. sq. ? + + +εἶναί ἐστι τοῦ Υἱοῦ, καὶ τοῦτο αὐτῷ φύσις, ὥσπερ ἀνθρώπῳ +τυχὸν ἡ ἀνθρωπότης, ἢ ὑπάρχων πρότερον αὐτὸς ὡς ἐν ἰδίῳ c +λόγῳ ὑποτάττεται τῷ Πατρὶ, ὥσπερ οὖν ἂν εἴ τις νοήσαι +τυχὸν ἐπ’ ἀγγέλου καὶ ἑτέρας τινὸς δυνάμεως λογικῆς. ὄντα + γὰρ ταῦτα καὶ ὑφεστῶτα, τὸν τῆς ὑποταγῆς δέχεται τρόπον. +Εἰ μὲν οὖν ἐν τῷ ὑποτάττεσθαι τῷ Πατρὶ τὸ εἶναί φατε +τοῦ Υἱοῦ, ὑποταγὴ μᾶλλον ἔσται καὶ οὐχ υἱός. εἶτα πῶς οὐ +λίαν, εἰπέ μοι, ληροῦντες ἀναφανήσεσθε λοιπόν; ὑποταγὴ +γὰρ αὐτὴ καθ’ ἑαυτὴν πῶς ἂν ὑφεστάναι νοοῖτο μὴ ἐνυπάρχουσα + τῶν ὄντων τινί; τὰ γὰρ τοιαῦτα προϋποκειμένων d +ἀναγκαίως τῶν ἐν οἷς γίνεσθαι φιλεῖ συμβαίνειν ἔθος, καὶ οὐχ +ἑτέρως. θεωροῦνται δὲ μᾶλλον περὶ τὰς οὐσίας, ἤτοι ταῖς +οὐσίαις συμβαίνοντα, ἤγουν ὑφεστῶτα καθ’ ἑαυτά. καὶ +ὥσπερ ἐπιθυμία τυχὸν, ἡ ἐπί τι τῶν ὄντων καλοῦσα καὶ + φέρουσα, οὐκ ἂν ὑπάρξαι καθ’ ἑαυτὴν, ἐντίκτεται δὲ μᾶλλον +τῷ δέχεσθαι πεφυκότι· οὕτως ἡ ὑποταγὴ θελημάτων τινὰ +ῥοπὴν ὑπεμφαίνουσα πρὸς τὸ δεῖν ὑποτάττεσθαί τισιν, οὐκ +ἐν ἰδίᾳ φύσει νοηθήσεται, ἀλλ’ ὡς πάθος ἢ θέλησις ἢ e +ἐπιθυμία τυχὸν λοιπὸν ἐνυπάρξαι μᾶλλον τῶν ὄντων τινί. + ἄλλωστε τὸ τῆς ὑποταγῆς ὄνομά τε καὶ πρᾶγμα, κατ’ ούφδενὸς +ἂν νοοῖτο κυρίως ἀδιακρίτως ἐκφωνηθὲν, ἀλλ’ οὐδὲ ὅτι +φαῦλόν ἐστιν ἢ ἀγαθόν τις διαγνώσεται, εἰ μὴ προσκείμενον +ἔχοι τὸ τίνος ἐστὶν ὑποταγή· ὑποτάττεται μὲν γάρ τις τῷ +Θεῷ, ἀλλὰ καὶ τῷ διαβόλῳ· καὶ ὥσπερ τὸ σοφὸς ὄνομα + μέσον τι ἐστί σοφοὶ γάρ εἰσι τοῦ κακοποιήσαι τινες, Hier. iv. 22. +Prov. iii. 35. +“σοφοὶ δὲ πάλιν κληρονομήσουσι δόξαν,” ἔχοντες δὲ δῆλον +ὅτι τὴν σοφίαν ἐπ’ ἀγαθοῖς· οὕτως ἡ ὑποταγὴ μεσότητά a 335 A. +τινα μᾶλλον ἔχει, καὶ οὐκ ἀλήθειαν ὡρισμένως. ἄδηλον γὰρ +τίνος ὅλως ὑποταγὴ ἔσται. τοιγαροῦν, καὶ ἐπ’ ἀδήλοις ἡμῖν + ἡ τοῦ Υἱοῦ φύσις, εἰ νοοῖτο παρ’ ὑμῶν ὑποταγή. τίνος γὰρ +3. ἂν οὖν inverso ordine Β. νοήσῃ Β. 4. τὰ pro ὄντα Β. 8. +Β. 16. ἡ om. Β. 19. λοιπὸν assumptum ex Β. +24. σοφὸς] σοφῶν Β. 25. τί ἐστι μέσον Β. 20. δὲ alt. om. Β. +29. ἔστι D. + + +ὑποταγὴ, προσκειμένου μηδενὸς, οὐκ ἃν δύναιτό τις ἀψευδήσας +εἰπεῖv. ὅτι δὲ αὐτὴ καθ’ ἑαυτὴν οὐχ ὑπάρξει ποτὲ +κατ’ ἴδιον λόγον ἡ ὑποταγὴ, παχύτερόν πὼς καὶ ἐναργέστερον +ἐπ’ αὐτῶν ἤδη τῶν ποιημάτων καταγαγόντες τὸν +b λόγον, θεωρήσομεν· δέχου δέ τινα ἐπὶ τούτοις συλλογισμόv. +εἰ γὰρ ἐν τῷ ὑποτάττεσθαι τὸ εἶναι δώσομεν τῷ ἀνθρώπῳ +τυχὸν, τὸ μὴ εἶναι πάντως αὐτὸν ἐν τῷ μὴ ὑποτάττεσθαι +λογιούμεθα· πῶς οὖν ἐλέγετο πρός τινα παρὰ τοῦ μελῳδοῦ, +ὡς ὄντα μὲν ἤδη καὶ ὑπάρχοντα, οὐ μὴν ἔτι καὶ ὑποτεταγμένον +Ps. xxxvi. 7. μένον “Ὑποτάγηθι τῶ Kυρίῳ καὶ ἱκέτευσον αὐτόν;” ὁρας +οὖν ὅπως ἀνόητον κομιδῇ τὸ αὐτὴν ὑφεστάναι καθ’ ἑαυτὴν +c οἴεσθαι τὴν ὑποταγήν; οὐκοῦν ἀνάγκη καὶ συνομολογεῖν +ὑπάρχειν τε καὶ εἶναι τὸν Υἱὸν ἐν ἰδίᾳ φύσει πρότερον, εἶθ’ +οὕτως καὶ ὑποτάττεσθαι λέγειν τῷ Πατρί. τί οὖν, εἶπε μοι, +τὸ ἀναγκάζον ἐστὶ, τὸν ἐκ τῆς οὐσίας ὄντα τοῦ γεννήσαντος, +τὸν ἀπαραποίητον τῆς φύσεως αὐτοῦ χαρακτῆρα, τῆς πρὸς +αὐτὸν ἀποπίπτειν ἰσότητος, διὰ τὸ πειθήνιον; ἡμεῖς μὲν γὰρ +ὀρθὰ φρονοῦντες καὶ λέγοντες, ὁμοούσιον ὄντα τῷ γεγεννηκότι +γινώσκομεν, καὶ τὴν ἐφ’ ἅπασιν ἰσοτιμίαν αὐτῷ περιτί- +d θέμεν, καὶ κατ’ οὐδένα τρόπον τῆς θεοπρεποῦς ἀξίας ἡττᾶσθαι undefined +λογιούμεθα· σὺ δέ μοι σκόπει κατὰ τίνα τρόπον +ἐκβαλεῖς τῆς ἰσομέτρου πρὸς τὸν Πατέρα τιμῆς διὰ τὴν +λεγομένην ὑποταγὴν, τὸν τοῖς ἴσοις ἐπαγλαιζόμενον ἀγαθοῖς +διὰ τὴν ταὐτότητα τῆς οὐσίας.

+

Ἀλλ᾿ αὐτὸ δὴ τοῦτο, φησὶ, τοῖς παρ’ ἡμῶν ἐπαγωνιεῖται +λόγοις, τὸ πείθεσθαι τῷ Πατρὶ τὸν Υἱὸν, καὶ θελημάτων μὲν +τῶν ἰδίων οὐ σφόδρα φροντίζειν, εἴκειν δὲ μᾶλλον τοῖς τοῦ +e Πατρὸς, ὡς ὑπερκειμένου δηλονότι καὶ μείζονος.

+

Αλλ᾿ αὐτὸ δὴ τοῦτο κατὰ τὴν σὴν, ὦ οὗτος, Φωνὴ, ὅπερ +οἴει τοὺς σοὺς ὠφελήσειν λόγους, πάλιν ἕτερον εὑρήσεις +οὐδὲν, ἢ τῆς ἐνούσης ὑμῖν ἀμαθίας καρπόv. εἰ μὲν γὰρ τὸ +1. μηδενὸς] μηδέ τινος Β. 3. ἡ om. Β. 5. θεωρήσωμεν Β. Statim +·δέχου δέ Β. δή Ed. 1 2. καὶ assumptum ex Β. 14. καὶ assumptum +ex Β. 16. φύσεως αὐτοῦ hoc ordine B.D. 21. δὴ pro μοι Β. + + +τίς ἀμείνων ἐν ἀξιώματι, καὶ τὸ μεῖζον ἔχων ἐν δόξῃ, διεκρίνομεν, +ἔδοξεν ἄν πὼς καὶ τότε δὴ μόλις εὔκαιρόν τινα λόγον +ἔχειν ὑμῖν τὸ θρυλούμενον· ἐπειδὴ δὲ ὁ τῆς ὁμοουσιότητος +ἐξετάζεται τρόπος, πῶς οὐ μετρίως ἀσυνετοῦντες ἁλώσεσθε, + τὸ μεῖζον ἐν αὐτῇ κατὰ τοῦ ἰδίου γεννήματος ἀπονέμοντες +τῷ Θεῷ καὶ Πατρί; τὸ μὲν γὰρ μεῖζον, ἤτοι τὸ ἔλαττον, ἢ +ὅπερ ἂν λέγηταί τι τοῖς τοιούτοις ὁμοειδὲς, οὐκ αὐτὰ κυρίως a 336 Α. +οὐσίας εἶναι δώσομεν· ὥσπερ οὖν ἐλέγομεν καὶ ἐπὶ τῆς +ὑποταγῆς, ἀλλ’ ἔξωθέν πὼς εἰσὶ καὶ τῶν περὶ τὰς οὐσίας. + τὸ γὰρ ἤδη προυφεστηκὸς καὶ ὑπάρχον, ἐπιδέξεται τυχὸν ὡς +ἐν συγκρίσει τῆ πρὸς ἕτερον τὸ μεῖζον ἢ ἔλαττον· μὴ ὑποκειμένου +δέ τινος καὶ προυφεστῶτος περὶ ὃ τὰ τοιαῦτα +γίνεσθαι φιλεῖ, πῶς ἃν εἶεν αὐτὰ καθ’ ἑαυτὰ, καίτοι κατὰ +τὴν τοῦ συμβεβηκότος τάξιν νοούμενά τε καὶ ὁριζόμενα; + οὐκοῦν ὅταν τὸ ἔλαττον ἢ καὶ τὸ μεῖζον ἡμῖν ὀνομάζηται, +τῆς οὐσίας μὲν οὐχ ἅψεσθε τοῦ Μονογενοῦς, ἀλλ’ οὐδὲ τῆς b +τοῦ Πατρὸς, μόναις δὲ ταῖς ἔξωθεν ὑπεροχαῖς ἤτοι μειονεκτήμασι, +κατασεμνυνεῖτε μὲν ὥσπερ οὖν οἴεσθε τὸν Πατέρα, +διαλοιδορηθήσεσθε δὲ τῷ Υἱῷ, καίτοι διαρρήδην ἀκούοντες + βοῶντος αὐτοῦ “Ὁ μὴ τιμῶν τὸν Υἱὸν οὐδὲ τὸν Πατέρα Ιnfra v. 23. +“τιμᾷ,” καὶ ὅτι προσήκοι πάντας τιμᾶν τὸν Υἱὸν καθὼς Ιb. +τιμῶσι τὸν Πατέρα· ἰσοστάθμῳ γὰρ χρῆναι περιβαλέσθαι +δόξῃ τὰ μηδαμόθεν εἰς ἔκφυλον ἀλλοτριότητα μερισθῆναι +δυνάμενα, λαχόντα δὲ μίαν καὶ τὴν αὐτὴν οὐσίαν, καλῶς γε c + σφόδρα ποιῶν ἐδίδασκεν ὁ χριστὸς, “οὐ παρ’ ἀνθρώπων Ib. 34. +“τὴν ἐφ’ ἑαυτῷ μαρτυρίαν” λαβεῖν ἐκδεξάμενος, καθάπερ +ἔφασκεν αὐτὸς, ἀλλὰ τῶν ὄντων ἁπάντων ἀξιόχρεως τε καὶ +ἀξιώτερος αὐτὸς ἐφ’ ἑαυτῷ μάρτυς εἰσβεβηκώς. ἐρεῖ δὲ δὴ +πάντως ἀληθῆ κατὰ φύσιν ὑπάρχων ἀλήθεια, καθάπερ οὖν + ἔξεστι καὶ ἐξ αὐτῆς ἡμᾶς δοκιμάζειν τοῦτο τῆς τῶν πραπως +9. πῶς Aub.] om. Migne. 12. προυφεστῶτος Β. προυφεστηκότος Ed, +ὃ Β. ὃν Ed. 15. καὶ assiimptum ex Β. 18. κατασεμνύνετε Β. +22. χρῆναι] εἶναι χρὴ Β. περιβαλέσθαι Β. περιβάλλεσθαι Ed. 26. ἐφ’] +ὄφ’ Β. 28. ἐφ’] ἀφ’ Β. δὴ om. Β. + + +γμάτων ποιότητος. τὸ μὲν γὰρ μεῖζον, ἤτοι τὸ ἔλαττον +χωρήσῃ ἂν εἰκότως, οὐ κατ’ αὐτῆς τῆς τινων οὐσίας, ἀλλὰ +d κατά τινων τῶν περὶ τὰς οὐσίας τῶν ὄντων· οἷον δὲ δή τι +φημί Ἄνθρωπος ἑτέρου τυχὸν ἀνθρώπου, καθ’ ὅπερ ἂν ἄνθρωπος +νοοῖτο καὶ λέγοιτο, οὐδαμόθεν ἕξει τὸ μεῖζον, ἢ +ἔλαττον· οὔτε γὰρ ἐλάττων ἄνθρωπος ἀνθρώπου καθὸ ἄνθρωπος, +οὔτε μείζων καθὸ πάλιν ἄνθρωπος. ἴσος γὰρ ἐφ’ +ἅπασιν ὁ τῆς φύσεως θεωρεῖται λόγος· ὁ αὐτὸς δ᾿ undefined ἂν +σώζοιτο λόγος καὶ ἐπ’ ἀγγέλων, ἢ καὶ ἐπὶ παντὸς τοῦ +πεποιημένου καὶ ἐν τῆ κτίσει κατηριθμημένου. οὐκοῦν +e ἀχώρητα παντελῶς ἐπ’ αὐτῶν τὰ τοιαῦτα τῶν οὐσιῶν εὑρίσκεται, +συμβαίνει δὲ ταῖς οὐσίαις, ἤγουν τισὶ τῶν περὶ +αὐτὰς, καθάπερ ἐν τοῖς ἀνωτέρω δεδώκαμεv. πῶς οὖν ἔσται +μείζων ὁ Πατὴρ τοῦ Υἱοῦ, φύσει Θεὸς ὑπάρχων τοῦ κατὰ +φύσιν Θεοῦ; τὸ γὰρ ἐξ αὐτοῦ γεγεννῆσθαι τὸν Υἱὸν, ἀναγκάσει +δὴ πάντως καὶ οὐχ ἑκόντας ὑμᾶς ἀποδοῦναι τὸ ὁμοούσιον +αὐτῶ.

+

Προϋποκειμένου τοιγαροῦν καὶ ἀναμφιλόγως εἰσβαίνοντος +τοῦ κατὰ φύσιν εἶναι Θεὸν τὸν Υἱὸν, ἐπιζητῶμεν, εἰ δοκεῖ, +337 Α. a πότερόν ποτε τὴν μὲν ἴσην αὐτῷ τιμὴν ἀπονέμοντες, ὡς +πρὸς τὸν ἐξ οὗπέρ ἐστι, καὶ μὴν καὶ δόξαν περιθήσομεν τῷ +γεγεννηκότι, ἢ τὸ ἐναντίον ἐξεργασόμεθα, τοῖς κατωτέρω καὶ +ἐλάττοσιν ἐξυβρίζοντες τὸν γεγεννημένον, ὅπερ ὄντως ἐστὶ +καὶ ἀληθέστερον· δόξα μὲν γὰρ τῷ Πατρὶ τὸ γεννῆσαι +τοιοῦτον, ὁποῖός περ ἂν ὑπάρχοι κατὰ φύσιν αὐτός. συμβήσεται +δὲ πάντως τὸ ἐναντίον· εὐφημεῖν γὰρ ἀκόλουθον· εἰ +b μὴ διασώζοι τὴν αὐτῷ πρέπουσαν εὐφυίαν ὁ Υἱὸς, τὸ μεῖον +ἔχων ἢ κατὰ τὴν δόξαν ἢ κατά τι γοῦν τῶν ὅσα προσεῖναι +πάντως ἐχρῆν, ἵνα δὴ φαίνοιτο διὰ πάντων παντέλειός τε +καὶ ἀληθινὸς ὑπάρχων Θεός. ἔχων δὲ οὕτω φύσεως, εἰ τιμᾷ +2. χωρήσῃ ἂν] χωρὶσγαρὲννὰν quasi χωρήσειεν ἂν Β. 7. +correxi ex D. 13. δεδηλώκαμεν Β. —17. Citat Veccus in Epigraphe +21. πρὸς τὸν] προσὸν Β. καὶ μὴν] καὶ τιμὴν Β. 23. ὅπερ Β. ἐπείπερ Ed. +27. διασώζοι] διασώζοιιντὸ Β. + + +τὸν Πατέρα, μὴ γελάσης ἄνθρωπε, μηδὲ ὀφλήσεις δίκην +κακύνων ἀμαθῶς, ὅπερ ἥκιστα χρῆv. ἔστι γὰρ δήπου θαυμάζειν +αὐτὸν καὶ ἐπὶ τούτῳ πρέπον, ὅτι καὶ τιμᾷ καὶ ἀγαπᾷ +τὸν γεννήσαντα· πᾶν γὰρ εἶδος ἀρετῆς, πηγὴν ὥσπερ τινὰ + καὶ ῥίζαν ἔχει τὴν ἀνωτάτω πασῶν οὐσίαν· ἐκφανέντα δὲ +πρῶτον ἐν ἐκείνῃ τὰ ἀγαθὰ, καὶ εἰς ἡμᾶς καταρρεῖ, τοὺς c +οἵπερ ἐσμὲν γεγονότες κατὰ τὴν ἐκείνης εἰκόνα. διὰ τοῦτο +καὶ ἡμῖν ὁ νομοθέτης τιμᾶν ὅτι χρὴ πατέρα καὶ μητέρα +διήγγελλεν, ἁλλὰ καὶ γέρα τούτοις ἐπετίθει τὰ κάλλιστα· + μέγιστον οἶμαι δὴ πάντων τὸ πρᾶγμα εἰδὼς, καὶ λοιδορίας +ἁπάσης τοσοῦτον ἀπηλλαγμένον, ὡς καὶ μακραίωνος βίου +φαίνεσθαι πρόξενον· ὅνπερ οὖν τρόπον ἡμεῖς διὰ τὸ ὑποτάττεσθαι +καὶ καταπείθεσθαι τοῖς γεννήσασιν, οὐχ ἕτεροί +τινες κατὰ τὴν φύσιν ὡς πρὸς αὐτοὺς ἀποτελούμεθα, ἀλλ’ d + ὄντες ὅπερ εἰσὶν ἐξ ἀνθρώπων ἄνθρωποι, καὶ τέλειον ἔχοντές +τε καὶ ἀποσώζοντες τὸν τῆς ἀνθρωπότητος ὅρον, ἑπιτηδεύομεν +ὡς ἐν τάξει λαμπρᾶς ἀρετῆς τὸ πειθήνιον· οὕτω +νοήσεις ἐπί τε Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ. ὢν γὰρ ὅ ἐστιν, ἐκ +Θεοῦ Θεὸς δηλονότι, τέλειος ἐκ τελείου, χαρακτὴρ ἀπαραποίητος + τῆς τοῦ γεννήσαντος οὐσίας, λογιεῖται μὲν ἕτερον +οὐδὲν, ἢ ὅπερ ἃν καὶ αὐτὸς λογίσαιτο τυχὸν, οὗπέρ ἐστι καὶ +βουλὴ καὶ Λόγος· ἐθελήσει δὲ πάντως τὰ αὐτὰ τῷ Πατρὶ, e +τοῖς αὐτοῖς, ἵν οὕτως εἴπω, τῆς ὁμοουσιότητος νόμοις, εἰς τὸ +πάντα συνεθέλειν τὰ ἀγαθὰ τῷ Πατρὶ συνδιακρατούμενος.

+

Σκανδαλίζου τοιγαροῦν, ἄνθρωπε, μηδαμῶς, ὅταν ἀκούσης +λέγοντος Καταβεβηκα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ οὐχ ἵνα ποιῶ τὸ θέλημα +τὸ ἐμὸν ἀλλὰ τὸ θέλημα τοὺ τέμψαντός με. ὃ γὰρ ἐλέγομεν +ἐξ ἀρχῆς, τοῦτο πάλιν ἐροῦμεv. κατὰ πράγματος ὡρισμένου Supra 333 e. +καὶ ἐναργοῦς τὸν ἐπὶ τούτῳ λόγον ἐποιήσατο ὁ Χριστός. +1. ὀφλήσῃς D. 4, 5. πᾶν—οὐσίαν citat Veccus in Epigraphe xiii. +5. πασῶν] ζωὴν τὴν πασῶν Β. invito Vecco. 10 δὴ οἶμαι inverso ordine Β. +16. τε assumptum ex Β. 18. ὅ om. Β. 19. τέλειος] + ὁ Β. +21. οὗπερ] ὁ οὗπερ Β. 22. δὲ om. B. 25—p. 496,17. Haec citat +Conc. supra cit. col. 836. ed. Coleti, et Cod. Vienn.: partim quoque citantur in +Conc. Later. supr. cit. 29. ὁ assumptum ex Conc. + + +διδάσκων γὰρ, ὅτι τὸ ὑπὲρ πάντων τεθνάναι θελητὸν μὲν +338A. a ἔχει διὰ τὸ οὕτω βεβουλῆσθαι τὴν θείαν φύσιν, ἀνεθέλητον +’δε δία τὰ ἐπὶ τῳ σταυρῷ πάθη, καὶ τὸ ὅσον ἧκεν εἰς τὴν +σάρκα παραιτουμένην τὸν θάνατον, τὰ τοιαῦτά φησι. καὶ +μακρὸς μὲν ἡμῖν ἤδη προανήλωται λόγος· ὅτι δὲ καὶ ἀνεθέλητόν +πὼς ὁρᾶται τῷ Σωτήρι’ Χριστῷ, καθόπερ ἦν ἄνθρωπος, +τὸ ἐπὶ τῷ σταυρῷ πάθος, καὶ ἐξ αὐτῆς ἀκόλουθον ἡμᾶς +τῆς τῶν πραγμάτων φύσεως κατιδεῖv. φαμὲν οὖν, ὅτι τῆς +Ιουδαϊκῆς ἔργον ἦν ἀπονοίας, τὸ πάντη τε καὶ πάντως σταυρωθὴσεσθαι +τὸν Χριστὸν, καὶ τοῦτο ἀνυπερθέτως ἔμελλεν +b ἔσεσθαι παρ’ αὐτῶν, οὐκ ἀμελέτητον ἐχόντων τὴν τόλμαν +τὴν ἐπὶ τούτοις, ἀφ’ ὧν ἤδη πεπράχεσαν εἴς τε τοὺς ἁγίους +προφήτας, καὶ τοὺς οἵπερ ἂν ἦσαν κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ γεγονότες +νότες ἅγιοι. ἐπειδὴ δὲ οὐχ ἑτέρως ἦν τὸ πεπτωκὸς εἰς +θάνατον, ἐξαναστῆσαι πάλιν εἰς ζωὴν, εἰ μὴ γέγονεν ἄνθρωπος +ὁ Μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἔδει δὲ πάντως γεγονοτα +παθεῖν· τὸ ἀνεθέλητον ἐποιήσατο θελητὸν, καὶ τοῦτο +τῆς θείας φύσεως διὰ τὴν εἰς ἡμᾶς καταδεξαμένης ἀγάπην.

+c

Ἡ γὰρ πάντων τεχνῖτις σοφία, τουτέστιν ὁ Υἱὸς, τὸ ἐκ +διαβολικῆς δυστροπίας σκευωρηθὲν, φημὶ δὲ τὸν ἑαυτοῦ +κατὰ σάρκα θάνατον, ὁδὸν ἡμῖν σωτηρίας καὶ θύραν ἀνέδειξε +ζωῆς, καὶ ἀντέστραπται τῷ διαβόλῳ τὰ ἐν ἐλπίσι, καὶ μόλις +ἔγνω παθὼν, ὅτι σκληρὸν αὐτῷ τὸ θεομαχεῖv. δοκεῖ ’δε μοι +καὶ ὁ θεσπέσιος μελῳδὸς τοῖς περὶ τούτων συμφέρεσθαι +λόγοις, καί τι τοιοῦτον ὑποδηλοῦν, ὅτε φησὶν, ὡς περὶ +Ps. ix. 30,31. Χριστοῦ καὶ τοῦ διαβόλου “Ἐν τῆ παγίδι αὐτοῦ ταπεινώσει +“αὐτόν·’’ παγίδα μὲν γὰρ συνεπήξατο τῷ χριστῷ τὸν +5. ἡμῖν deest in Conciliorum ed., sed habent Conc. mg. Cod. Vienn Statim +ἤδη assumptum ex Conc. Post hoc v. προανήλωται Conc. ἀνήλωται Β. ἀνάλωται +Εd. δὲ assumptum ex Conc. B. Statim καὶ om. B. habet Conc. 6. καθόπεο +retinui ex Ed. favente Cod. Vienn. καθόπερ Β. Conciliorum editio. 7. τῶ om. B. +habet Conc. 12. πεπραχοσαν Cod. Vienn. 13. ὂν assumptum ex Conc. B. +14. ἐπεὶ Conc. ἑτέρως Conc. B.D. et sic conjecit Ed. ἑτέροις Ed. 15. +Conc. ἐξαναστῆναι Ed. 19. τεχνῆτις Aub. correxi post Migne. +21. ἔδειξε B. 22. ἀντέσρεπτε Β. 23. αὐτῷ τὸ] ἐστι τὸ αὐτῶ Β. 25. ὡς +om. Β. 27. τῳ om. Β. habent Catenae in Ps. ix. [Est in Cod. Ree. Paris. +139. (sec.x. meuntis) fol, 31. Cod. S. Marci Ven. 17. (sec. x.) fol. 24 v: utraque +catena ejusdem ac ea quam Β signavit Mai generis, non autem apud Maii anecdota. +Est etiam in Cod. Taurin. 79, anno 1149. fol. 25 v.] 1. οἰκείᾳ] ἰδίᾳ Β. +οἰκείᾳ habet Cod. Taur. ἰδίᾳ παγίδι καὶ οἰκείᾳ Codd. Reg. et Ven. 2. ὁ ass. ex +Cod. Taur. qui ὁ θάνατος ἐν τῷ θανάτῳ χριστοῦ exhibet, sic scholion finiens. θάνατος +deest in Catt. aliis. 6. ἔργον ἦν inverso ordine B. 9. ἤδη assumpturn +ex B. II. εἶτα πῶς ὂν] εἰπάτωσαν Β. 14. ὁ assumptum ex B. 16. εἰσπράττετο +Β. ὁ assumptum ex Β. δεσπότης δεσποτικῶν (sic) Β. 17. ἀπαραίτητος +B. 19. δόξαντα B.D corr. “al. δόξαντα’’ Ed. mg. δοκοῦντα D. Ed. +21. οὐρανῶν Β. οὐρανοῦ Ed. 22. ὑπομείναι Β. ὑπέμεινε Ed. + + +θάνατον ὁ διάβολος, ἀλλ’ ἐν αὐτῇ τεταπείνωται τῇ οἰκεία d +παγίδι. λέλυται γὰρ ὁ θάνατος ἐν θανάτῳ Χριστοῦ, καὶ +κατηργήθη τύραννος ὁ πεσεῖσθαι μὴ προσδοκῶv. καὶ μακρὸν +μὲν ἦν ἐπὶ τούτοις ἐπιθεῖναι λόγον οὐ χαλεπὸν, ὃ δὲ + ἦν ἐν χερσὶν, αὐτὸ δὴ πάλιν ἐροῦμεv. εἰ μὴ κυρίως τε καὶ +ἀληθῶς θελημάτων ἦν ἔργον Ἰουδαϊκῶν, καὶ τῶν ἐν ἐκείνοις +ἀνοσίων τολμημάτων καρπὸς ὁ θάνατος τοῦ Χριστοῦ, κρῖμα +δὲ ἦν τὸ θεῖον, ὥσπερ οἴονταί τινες, τὸ πάντως ἄγον εἰς e +τοῦτο· πῶς οὐκ ἔδει λοιπὸν καὶ ὡς ἐξ ἀνάγκης ἤδη πληροῦσθαι + τὸ δόξαν δι’ ἀνθρώπων δὴ πάντως, καὶ οὐχ ἑτέρως; +εἶτα πῶς ἂν, εἰπέ μοι, δικαίως ἔτι κολάζοιντο ταῖς ἀπαραιτήτοις +τοῦ Θεοῦ ψήφοις ὑπηρετοῦντές τινες; πῶς δὲ δείλαιος +καὶ ἐν ἀμείνοσιν εἰ μὴ ἐγεννήθη ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος δι’ οὗ S.Matth. xxvi 24. +παρεδόθη ὁ Χριστὸς; εἰ γὰρ θελητὸν τῷ Σωτήρι’ τὸ πάθος, + καὶ ἀνεθέλητον οὐδαμῶς καθ’ ἕτερόν τινα τρόπον νοοῖτο, +ποίαν ἂν εὐλόγως εἰσπράττοιτο δίκην, ὁ θελημάτων δεσποτικῶν +καὶ τῶν ἐσομένων ἀπαραιτήτως ὑπηρέτης ἀναδεδειγμένος; a 339 A. +ἢ γὰρ οὐχ ἅπασιν ἔσται διαφανὲς, ὅτι πάντως ἔδει +γενέσθαι τὰ τῆ θείᾳ τε καὶ ἀρρήτῳ δόξαντα φύσει, γενέσθαι + δὲ πάντως διά τινων; ἀλλ’ ἔστι καὶ διὰ τούτων καὶ διὰ +πλειόνων ἑτέρων συνιδεῖν, ὡς ἐπείπερ ἐξ οὐρανῶν καταβέβηκεν +ὁ Υἱὸς τὸν ὑπὲρ ἁπάντων ὑπομεῖναι θάνατον, ἑκών +τε ὁμοῦ καὶ ἄκων, ἵνα πάντας ἀναστήσῃ τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ, +δόξαν οὕτω καὶ αὐτῷ τῷ Πατρὶ διὰ τὸ πᾶσι σύμφερον· + ἑτεροφυᾶ δὲ οὐδαμῶς, ἢ κατά τι γοῦν ἡττώμενον τοῦ γεγεννηκότος b +ἑαυτὸν νοεῖσθαι διὰ τούτων βούλεται.

+

τὸν μὲν οὖν δι’ ἐναντίας ὑπερυθριάσειν ἤδη, καὶ τοῖς +περὶ τούτων ἡμῖν οὐκ ἀντιτάξεσθαι λόγοις ὑπολαμβάνω· + + +ἐνισταμένῳ δὲ πάλιν καὶ φιλονεικεῖν ὅτι πρέποι διεγνω- +κότι μακρότερον ἐκεῖνό φημι Εἰ καταβέβηκεν ἐξ οὐρανῶν ὁ +Υἱὸς οὐ τὸ οἰκεῖον ἀποπληρώσων θέλημα, καθάπερ αὐτός +φησιν, ἀλλὰ τὸ τοῦ Πατρὸς, καί σοι τῆς ἀρτίως ἡμῖν εἰρημένης +ἐπὶ τούτῳ θεωρίας οὐχ ἡδεῖς οἱ λόγοι φανοῦνται +c τυχόν· ἆρ’ οὐκ ἀναγκαῖον εἰπεῖν ἀντιτετάχθαι πὼς αὐτοῖς +τὰ θελήματα, καὶ διωρίσθαι κατὰ τὸ ἐναντίον τὴν βούλησιν; +ἀλλ’ ἔστι δὴ πᾶσιν ὁμολογούμενοv. εἰ μὲν γὰρ τὸ διεῖργον +οὐδὲν, μία δήπου πάντως ἐν ἀμφοῖν ἡ θέλησις· εἰ δὲ ὡς +ἑτέραν τινὰ παρὰ τὴν τοῦ Πατρὸς ὑπάρχουσαν παρελαύνει +μὲν τὴν ἑαυτοῦ, πληροῖ δὲ ἐκείνην, πῶς οὐκ ἀσυνέτως +ἐροῦμεν μίαν εἶναι, καὶ οὐχ ἑτέραν ὡς πρὸς ἑτέραν;

+

Ἴδωμεν τοίνυν ἐν τίσιν ἐστὶν ἡ θέλησις τοῦ Πατρός· +d οὕτω γὰρ δὴ καὶ τὴν ἑτέραν, ὅποι ποτὲ βλέποι, διαγνωσόμεθα. +οὐκοῦν ἡ μὲν βούλησις τοῦ Πατρὸς, ὡς αὐτὸς εἴρηκεν +ὁ Σωτῆρ’, ἵνα πᾶν ὃ δέδωκεν αὐτῷ μὴ ἀπολέσῃ ἐξ ἀλλ’ +ἀναστήσῃ αὐτὸ τῇ ἐσχάτη ἡμέρᾳ. καὶ ἀγαθὴ μὲν ὅτι καὶ +φιλάνθρωπος οὐδεὶς ἀντερεῖ· μεθιστάντες δὲ πρὸς τὴν ἐναντίως +ἔχουσαν βούλησιν τοῦ Υἱοῦ τὰς ἐννοίας, οὔτε φιλάνθρωπον, +θρωπον, οὔτε μὴν ὅλως εὑρήσομεν ἀγαθὸν, φρονοῦντα δὴ +e πάντως τἀναντία τῷ Πατρὶ, καὶ οὔτε διασώζειν ἡμᾶς, οὔτε +μὴν ἐκ θανάτου διανιστᾶν ἐθέλοντα. πῶς οὖν ἔτι ποιμὴν +ἀγαθὸς, πῶς δὲ σημεῖον ἡμῖν τῆς ἐνούσης αὐτῷ φολανθρωπίας +ἐτίθει, τὸ διδόναι τὴν ψυχὴν ὑπὲρ ἡμῶν; εἰ μὲν γὰρ +καταβέβηκεν ἐξ οὐρανῶν, ἵνα τοῦτο πληρώσῃ καθ’ ἑκούσιον +βούλησιν, πῶς οὐ τὸ ἴδιον θέλημα πληροῖ, μήτε ἀπολλύων +τὸ προσαγόμενον, ἀλλὰ καὶ διανιστὰς κατὰ τὴν ἐσχάτην +ἡμέραν; εἰ δὲ οὐκ ἔστιν ἐν θελήσει τοῦτο αὐτῷ, ὑπηρετεῖ δὲ +μᾶλλον τοῖς θελήμασι τοῦ Πατρὸς, καὶ διανιστὰς καὶ διασώζων, +340 Α. a σώζων, τοὺς ἀπολωλότας δηλονότι καὶ τῷ θανάτῳ κεκρατημένους, +μένους, πῶς οὐκ ἀληθεύσομεν, οὔτε ἀγαθὸν, οὔτε μὴν +2. οὐρανοῦ Β. 8. πᾶσιν Β. πόλιν Ed. 14. βλέπει D. 17. αὐτὸ] + +ἐν Β. ἀγαθὸς Β. 22. ἔτι Β. ἐστι Ed. 27. διανιστὰς Β. ἀνιστὰς Εd. +29. διανιστὰς et διασώζων inter se transponit Ed. invito Β. + + +ἐτέρως φιλάνθρωπον εἶναι διαβεβαιούμενοι τὸν Υἱόν; παυέσθω +τοίνυν ὁ χριστομάχος, πανταχόθεν αὐτῷ πρὸς δυσφημίαν +κατηγορουμένου τοῦ προβλήματος, καὶ πικροῖς ἡμᾶς +περὶ τούτων μὴ καθυλακτείτω λόγοις.

+

Τοῦτο ⌠άρ ἐστι τὸ θέλημα του Πατρός μου, ἵνα πᾶς ὁ +τὸν Υἱὸν καὶ πιστεύων εἰς αὐτὸν ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον, καὶ b +ἀναστήσω αὐτὸ ἐγὼ τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ.

+

Ὁρισάμενος ἤδη τὸ ἀγαθὸν θέλημα τοῦ Πατρὸς, ἀπολευκαίνει +πάλιν αὐτὸ, καὶ πλατύτερον εἰς ἐπίσκεψιν τοῖς ἀκροωμένοις + προτίθησι, διὰ τοῦ καὶ ἐσαῦθις ἀναλαβεῖv. τίς γὰρ +ἃν γένοιτο τῆς προσαγωγῆς ὁ τρόπος, καὶ τί τὸ ἐκ τοῦ +προσῆχθαι κερδανοῦσί τινες, ἐξηγεῖται λαμπρῶς. δίδωσι +τοίνυν ὁ Πατὴρ τῷ Υἱῷ ζωοποιεῖν ἰσχύοντι τὰ ζωῆς ἐπιδεᾶ· +δίδωσι δὲ οὕτως, ὡς διὰ γνώσεως ἐντιθεὶς ἑκάστῳ δηλονότι + τὴν ἐφ’ Υἱῷ κατάληψιν ἀληθῆ, καὶ τὸ δύνασθαι συνιέναι +καθαρῶς ὅτιπερ εἴη Θεὸς ἐκ Θεοῦ Πατρὸς ἀληθινοῦ, ἵν +οὕτως διατεθεὶς, καὶ ταῖς ἐπ’ αὐτῷ θεωρίαις κατηγλαισμένος, +ἐπὶ τὸ ἐκ τῆς πίστεως ἀναφέροιτο γέρας, τουτέστι τὴν +μακραίωνα ζωὴν, καὶ τὸν ἀμήρυτον ἐν μακαριότητι βίον. + προσάγει μὲν οὖν ὁ Πατὴρ διὰ γνώσεως καὶ θεοπρεποῦς +θεωρίας τῷ Υἱῷ, τοὺς οἷς ἃν τὴν θείαν ἐπιψηφίσαιτο χάριν. +ζωοποιεῖ δὲ λαβὼν ὁ Υἱὸς, καὶ τὸ ἴδιον ἀγαθὸν τοῖς ἐξ +οἰκείας φύσεως καταφθείρεσθαι πεφυκόσιν ἐντιθεὶς, καὶ καθάπερ +σπινθῆρα πυρὸς ἐγκαταχώσας αὐτοῖς τὴν ζωοποιὸν + τοῦ Πνεύματος δύναμιν, ὅλους δι’ ὅλου μεταπλάττει εἰς +ἀθανασίαv. ἀκούων δὲ πάλιν, ὅτι προσκομίζει μὲν ὁ Πατὴρ, +τὸ δὲ ἀναβιοῦν δύνασθαι χορηγεῖ τοῖς προστρέχουσιν ὁ Υἱὸς, +μὴ πρὸς ἐκτόπους ἀποδημήσεις ἐννοίας, ὡς ἰδίᾳ καὶ μεμερι- +1. Φιλάνθρωπον ἑτέρως inverso ordine Β. 5. Πατρός μου Β. πέμψαντός +με πατρὸς Ed. 14. ἐντιθεὶς assumptum ex Β. Catt. 16. ἐκ] ὁ ἐκ Ed. +invitis Β. Catt. 17. διατεθεὶς Β. Cord. διατιθεὶς Ed. 20. οὖν] Addit +αὐτὸν Cord. ἑαυτὸν b 21. χάριν ἐπιψηφίσαιτο inverso ordine a. 22. τῆς +pro τοῖς ἐξ Cord. 24. σπινθῆρα Β. Catt. σπινθῆρος Ed. ἑγκαταχώσας +B.D. Catt. ἐγκαταχύσας Ed. 25. εἰς Catt. πρὸς Ed. 28. ἀποδημήσῃς D. + + +e σμένως οἴεσθαί τι ποιεῖν ἑκάτερον, πρὸς ὅπερ ἂν ἔχοι φύσεως +ἐπιτηδείως, δέχου δὲ μᾶλλον εἰς νοῦν ὅτι συνεργάτης μέν +ἐστιν ὁ Πατὴρ τῷ Υἱῷ καὶ ὁ Υἱὸς αὖ πάλιν τῷ Πατρὶ, καὶ +ὅλης, ἵν’ οὕτως εἴπω, τῆς ἁγίας τριάδος ἔργον ἐστὶν ἡ καθ’ +ἡμᾶς σωτηρία καὶ ἡ ἐκ θανάτου πάλιν εἰς ζωὴν ἐπάνοδος. +ἀρκούντως δὲ ἴσθι καὶ τὸν Πατέρα πρὸς πᾶσαν ἔχειν ἰσχύν +τε καὶ χρείαν, ὁμοίως δὲ καὶ τὸν Υἱὸν, καὶ προσέτι τὸ Ἅγιον +Πνεῦμα· ἔρχεται δὲ διὰ πάσης τῆς ἁγίας τριάδος τὰ εἰς +ἡμᾶς ἀγαθὰ, καὶ τὰ πάντα ἐν πᾶσιν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ +ὁλοκλήρως εὑρίσκεται δι’ Υἱοῦ ἐν Πνεύματι.

+341 Α. a

Ἐπιτηρητέον δ’ οὖν ὅμως κἀκεῖνο, ὡς πολύ τι τὸ ἀξιόλογον +ἐν τῷ πιστεύειν εἰς τὸν Υἱὸν εὑρίσκεται. ζωὴν γὰρ +ἔχει τὸ γέρας· εἰ δὲ ἐν Υἱῷ κατὰ φύσιν ἐπιγινώσκεται ὁ +Πατὴρ καὶ Θεὸς, τίς ἂν ἀνάσχοιτο λοιπὸν τῶν ἔξω φερόντων +αὐτὸν τῆς οὐσίας τοῦ Πατρὸς, καὶ ἀπύλωτον ἐχόντων +εἰς τὴν ἐπὶ τούτῳ δυσφημίαν τὸ στόμα; δι’ ὧνδε δύνασθαι +διανιστᾶν εἰς ζωὴν τὸ πεπτωκὸς εἰς θάνατον ἐπαγγέλλεται, +διὰ τούτων αὐτῶν, οὐδεμιᾶς ἤδη μεσολαβούσης ἐξαλλαγῆς, +b εἰς ταὐτότητα φυσικὴν ἀναβαίνει τῷ γεγεννηκότι· ζωῆς γὰρ +ἔργον ἴδιον τὸ ζωοποιεῖν, καὶ ἐπείπερ ζωὴ κατὰ φύσιν ἐστὶν +ὁ Πατὴρ, ζωὴ πάντως καὶ ὁ κατὰ φύσιν ἐξ αὐτοῦ νοηθήσεται, +τουτέστι ὁ Μονογενής.

+

Ἐγόγγυζον οὖν oἱ Ἰουδαῖοι περί αὐτοῦ, ὅτι εἶπεν ’Εγώ εἰμι +ἄρτος ὁ καταβὰς ἐκ τοῦ οὐρανοῦ.

+

Ἀγανακτοῦσι πάλιν οἱ τῶν εἰρημένων παρὰ Χριστοῦ +συνιέντες οὐδέν· πέφυκε δέ πὼς ἐν τούτοις ὁρᾶσθαι κατὰ τὸ +πλεῖστον ὁ ἀπαίδευτος νοῦς· οὐ γὰρ ἔχοντες περιδράττεσθαι +1. τι assumptum ex B.D. 2. ἐπιτηδείως Β. ἐπιτηδειότητος Ed. μᾶλλον +Β. πάλιν Ed, 4. ἔργον ἐστὶν hoc orcline B.D. ἔργον om, Cord. Nihil de a. +notavi. 8. τῆς ἁγίας om. B. 11. κατ’ ἐκεῖνο Β. 13. κατὰ φύσιν— +Θεὸς Β. Θεὸς ὁ κατὰ φύσιν ἐπιγινώσκεται Ed. 14. ὂν om. Β. 20. ἴδιον +ἔργον inverso ordine Β. 23. Inscr. rubro: Β΄: ὅτι ζωοποιὸν τὸ ἅγιον +χριστοῦ, quasi caput secundum hic incipicns Β. οἱ om. B. 26. συνιέντες Β. +συνέντες Ed. 27. ἔχοντες Β. ἔχων Ed. + + +τῶν ἐννοιῶν, δι’ ὧν ἦν εἰκὸς μεταποιηθήσεσθαί πὼς ἐπὶ τὸ c +ἄμεινον, εἰς ἀκαίρους ὀλιγοψυχίας ἐκτελευτᾷ. ἢ γὰρ οὐχὶ +καὶ ἀληθὲς ἐπ’ αὐτοῖς δὴ πάλιν τοῖς Ἰουδαίοις τὸ εἰρημένον +εὑρήσομεν; χαλεπαίνουσι γὰρ διὰ ποίαν αἰτίαν; τίς δὲ + αὐτοὺς εἰς τοῦτο κέκληκε λόγος; γογγύζουσι δὲ διατί; +καίτοι μᾶλλον ἐχρῆν φιλομαθέστερον τοῖς εἰρημένοις ἐπιστῆσαι +τὸν νοῦν, καὶ ἐξ αὐτῶν ἤδη κατασκέπτεσθαι τῶν +πραγμάτων τὴν ἀλήθειαν, διά τε τῆς ἐν τοῖς ἀποτελεσθεῖσι +μεγαλουργίας, εἰς δοκιμωτάτην ἰέναι σύνεσιν, πότερόν ποτε d + διαψεύδοιτο Χριστὸς, ἄρτον ἑαυτὸν, καὶ τοῦτο ἐξ οὐρανοῦ +καταβεβηκότα καλῶν, ἤγουν ἀληθεύει, καὶ τοῦτον ἔχων +αὐτοῖς τὸν τρόπον ἁλίσκοιτο. οὕτω γὰρ ἦν κρίνοντας ὀρθῶς +παιδαγωγεῖσθαι καλῶς πρὸς τὴν τοῦ συμφέροντος εὕρεσιν· +ἀλλὰ ζητοῦντες οὐδὲν χαλεπαίνουσι, καίτοι διὰ τῶν ἤδη + παρωχηκότων, ἄρτον ὄντως ζωῆς καὶ ἀληθινὸν ἐπιδείξαντος +ἑαυτὸν τοῦ Χριστοῦ, ἀντιδιαστέλλοντός τε τῷ ἐν +τύπῳ καὶ σκιᾷ χορηγηθέντι μάννα κατὰ τὴν ἔρημον τοῖς e +πατράσιν αὐτῶv. “Ὁ γὰρ ἐρχόμενος πρὸς μὲ, φησὶν, οὐ Supra xer. 35. +“μὴ πεινάσῃ πώποτε·” ὡς τῶν ἐκεῖνο φαγόντων τὸ μάννα, + βραχεῖάν τινα καὶ εὐαπόβλητον κομιδῆ τὴν ἀπόλαυσιν ἐσχηκότων +περὶ τὴν σάρκα· τῶν δὲ πρὸς αὐτὸν ἰόντων διὰ τῆς +πίστεως, οὐκ εἰς ὁμοίαν τοῖς τότε τὴν ὄνησιν ἀναβησομένων, +καρπωσομένων δὲ μᾶλλον διηνεκῆ τῆς εὐλογίας τὴν χάριν.

+

Σφάλλεται τοίνυν τῶν Ἰουδαίων ὁ νοῦς, μόνα βλέπων τὰ + ἐπὶ τῆς γῆς· καὶ τοῦτο ἦν ἄρα τὸ ἐπ’ αὐτοῖς ᾀδόμενον +“Σκοτισθήτωσαν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτῶν τοῦ μὴ βλέπειν, καὶ Ps. lxviii. 24. a 342 A. +“τὸν νῶτον αὐτῶν διὰ παντὸς σύγκαμψον, ἵνα μηδαμόθεν +πρὸς τὴν τῶν θείων μυστηρίων ἀνανεύοντες γνῶσιν, κακοὶ +κακῶς ἀπόλοιντο διὰ τὰς σφῶν αὐτῶν ἀπονοίας, καὶ τὸ λίαν + ἀκρατὲς εἰς ἀπείθειαv. ἀναμιμνησκόμενοι δέ πὼς τὰ ἐν τοῖς +5. δὲ] γὰρ Β. 11. καλῶν] δηλοῦν Β. 18. φησὶν, πρός με inverso +ordine Β. 23. τῆς εὐλογίας Β. τὴν εὐλογίαν Ed. 27–30, +citat catena in Psalmos e genere ejus quam B. signavit Mai (ut supra 338 c), in +Bibl. Nov. iii. 395. 28. γνῶσιν] ἔλλαμψιν Cat. Neutrum habet Cod. +Reg. Paris 139. 29. ἀπόλωνται Mai, sed ἀπόλοιντο habet Cod. Reg. + + +Μωυσαϊκοῖς συγγράμμασι, πατρῷον ὥσπερ τινὰ τοῖς Ἰουδαίοις +κλῆρον ἐνόντα τὸν ἐπὶ τοῖς ἀρίστοις τε καὶ ἀγαθοῖς +γογγυσμὸν εὑρήσομεν· ἀλλ’ εἰς πικρὸν καταλῆγον τὸ πρᾶ- +b γμα τέλος, καὶ πάλαι μὲν ἐν ἐκείνοις ἡ πεῖρα, καὶ νῦν ἐπὶ +τούτοις οὐδὲν ἧττον ἐπέδειξεv. ἐγόγγυζον ἐκεῖνοι κατὰ τὴν +ἔρημον, καὶ ἀχάριστον ἐποιοῦντο κατὰ Θεοῦ τὴν καταβοὴν, +1 Cor. x. 9. ἀλλ’ “ὑπὸ τῶν ὄφεων ἀπώλλυντο,’’ καθάπερ που καὶ ὁ +σοφὸς διεμαρτύρατο Παῦλος· γογγύζουσι καὶ οὗτοι κατὰ +καὶ τὸν νομοθέτην καὶ λυτρωτὴν ταῖς οὕτω μα- +Αmos ix. 3. κραῖς ἀπειθείαις ὑβρίζουσιν· ἀλλ’ ἐντελεῖται ἀτῶ δράκοντι +“καὶ δήξεται αὐτοὺς,” κατὰ τὸ γεγραμμένον· προκείσονται +c δὲ θοίνη τῷ παμφάγῳ θηρὶ, καταλήγει γὰρ ὡς ἐξ ἀνάγκης +ἀεὶ πρὸς τέλος ἡ ἀπείθεια τὸ παγχάλεπον.

+

κὼ ἔλεγον Οὐχ οὗτός έστιν Ἰησοῦς ὁ υἱὸς ’Ιωσὴφ, +οἴδαμεν τό πατέρα κὼ καὶ τὴν μητέρα; πῶς οὖν λέγει ὅτι ἐκ +τοῦ οὐρανοῦ καταβέβηκα;

+

Ὦ πολλῆς ἀμαθίας, καὶ ἀκράτῳ μέθῃ +Es.vi.10. διανοίας· “ἐπαχύνθη, κατὰ τὸ γεγραμμένον, ἡ καρδία τοῦ +d “λαοῦ τούτου.” θεωρεῖ γὰρ ὄντως οὐδὲν, ὧν ἔδει συνιέναι +λαμπρῶς, καὶ γέλωτος ἄξια καὶ φρονεῖ καὶ φθέγγεται· χρῆν +γὰρ δήπου μᾶλλον αὐτοὺς τὴν τοῦ πανσόφου Μωυσέως +ἐκμελετῶντας συγγραφὴν, τοῖς τε τῶν ἁγίων προφητῶν +ἐντρυφῶντας κηρύγμασιν ἐκεῖνο νοεῖν, ὡς οὐ δίχα σαρκὸς, +οὐδὲ τῶν διὰ σώματος περιβλημάτων, ὡς ἡμᾶς ἀφίξεσθαι +προσεδοκᾶτο ἀλλ’ ἐν ἀνθρωπείᾳ μορφῇ φανήσεσθαι +e προεκηρύττετο, καὶ ἐν τῷ κοινῷ δὴ τούτῳ πάντων +Ib. vii, 14. εὑρεθήσεσθαι σχήματι· διάτοι τοῦτο τὴν μὲν ἁγίαν παρθένον +ἕξειν ἐν γαστρὶ, τέξεσθαι δὲ καὶ υἱὸν, προφητικὸς ἡμῖν +Ps. cxxxi. ii. 11. ἀναφωνεῖ λόγος· ὀμόσας δὲ τῷ μακαρίῳ Δαυεὶδ ἀλήθειαν +3. τὸ om. Β. 7. ἀπώλλυντο Β. (B) ἀπώλοντο Ed. Statim καὶ addit Β. +11. προσκείσονται Β. 12 θηρίῳ Β. 26. τούτῳ δὴ inverso ordine Β. +τοῦτο D. 28. καὶ om. Β. 29. ἀνεφώνει Β. + + +εὑρίσκεται Κύριος, ἢν δὴ καὶ ἀθετήσειν οὐδαμῶς ἐπηγγέλετο, +ὅτι θήσει τὸν ἐκ καρποῦ τῆς ὀσφύος αὐτοῦ ἐπὶ τοῦ +θρόνου αὐτοῦ, καθὰ γέγραπται· ἐξελεύσεσθαι δὲ καὶ “ῥάβδον Es. xi. 1. +“ἐκ τῆς ῥίζης ’Iεσσαὶ” προαπήγγελτο. οἱ δὲ εἰς τοσαύτην + ἀλογίαν ἐκτρέχοντες οὐκ αἰσθάνονται, ὡς εἴπερ εἰδεῖεν τὴν +κατὰ σάρκα μητέρα τοῦ μετὰ σαρκὸς ἀφίξεσθαι προκεκηρυγένον, a 343 A. +διὰ τοῦτο χρῆναι δὴ πάντως ἀπειθεῖν οἰομένων, +ὅτι καταβέβηκεν ἐκ τῶν οὐρανῶν· εἰ γὰρ καὶ μὴ κατὰ σῶμα +τοῦτο γεγονὸς εὑρήσομεν, ἁλλ’ ἦν ὡς ἐν οἰκείῳ ναῷ τῷ ἐκ + παρθένου σώματι Λόγος ὁ θεῖος, ἄνωθεν ἐκ Πατρὸς ὡς ἡμᾶς +ἀφιγμένος, καὶ διὰ τὴν ἁπάντων σωτηρίαν σπέρματος Heb. ii. 16. Ib. 17. +‘Aβραὰμ ἐπιδραξάμενος, ἵνα “κατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς” +ὁμοιωθῇ, καὶ καλέσῃ πρὸς υἱοθεσίαν τὴν ὡς πρὸς Θεὸν τὴν b +ἀνθρώπου φύσιν, Θεὸς ἅμα καὶ ἄνθρωπος ἀναδεδειγμένος. μένος. + ἀλλ’ οὐ συνέντες τὴν μετὰ σαρκὸς οἰκονομίαν τοῦ Σωτῆρος +ἡμῶν Ἰουδαῖοι, ἀπὸ τοῦ τὴν μητέρα γινώσκειν αὐτοῦ καὶ τὸν +πατέρα, καίτοι μὴ ὄντα πατέρα, οὐκ ἐρυθριῶσιν ἀσχάλλοντες, +ὅτι καταβῆναι λέγοι Χριστὸς ἐξ οὐρανοῦ.

+

τύπος δὲ πάλιν ἡμῖν ὠφελείας ἀνατέλλει κἀν τούτῳ + πολλῆς· παιδευόμεθα γὰρ διὰ τούτων ἐν τοῖς καθ’ ἡμᾶς, ὅτι +πολλὴν ἃν ἡμῖν προσοίσῃ ζημίαν τὸ μὴ μᾶλλον τοῖς νοητοῖς c +τῆς καρδίας ὄμμασι τὴν ἐνοῦσαν τοῖς ἁγίοις περιαθρεῖν ἀρετὴν +καὶ εἰς τὴν ἐγκεκρυμμένην αὐτοῖς δόξαν ἀφορᾶν, ἀλλ’ ἐκ +τῆς περὶ τὸ σῶμα σμικροπρεπείας πολλάκις οὐδενὸς ἐν τάξει + τιθέναι τὸ μέγα παρὰ Θεῷ καὶ τίμιοv. οὕτω περὶ τῶν ἁγίων +ἐν προφήταις ὁ Θεός που φησὶν, ὡς ἐν ἑνὶ κατὰ πάντων +ἁπλώσας τὸν λόγον “Εὐλογημένος ὁ ἄνθρωπος ὃς πέποιθεν Hier. xvii. 7-10. +“ἐπὶ τῷ κυρίῳ, καὶ ἔσται κύριος ἐλπὶς αὐτοῦ, καὶ ἔσται ὡς +“ξύλον εὐθηνοῦν παρ’ ὕδατι, καὶ ἐπὶ ἰκμάδα βαλεῖ ῥίζαν d + “αὐτοῦ, ἐν ἐνιαυτῷ ἀβροχίας οὐ φοβηθήσεται, καὶ οὐ δια- +1. δὴ om. Β. 3. ῥάβδον Β. ῥάβδος Ed. 4. προαπήγγελτο D. προαπηγγέλλετο +Ed. 7. οἰομένων habere D. testatur Heyse. 10. ὡς] + +πρὸς Ed. invito Β. ἀνατελεῖ B. ἀνατελεῖ Β. 20 πολὺς Β. 23. +κεκρυμμένην Β. + + +“λείψει ποιῶν καρπόv. βαθεῖα καρδία παρὰ πάντα, καὶ +“ἄνθρωπός ἐστι, καὶ τίς γνώσεται αὐτόν; ἐγὼ Κύριος +“ἐτάζων καρδίας, δοκιμάζων νεφρούς.’’ ὅταν τοίνυν ἡμεῖς +τὸν ἐγνωσμένον παρὰ Θεῷ, καὶ ἐν ταῖς ἀρτίως εἰρημέναις +τεθαυμασμένον ἀρεταῖς, ταῖς ἀλαζονείαις κατασμικρύνωμεν, +e εἰς μόνην αὐτοῦ τὴν ἐξωφανῆ καὶ ἐπίκηρον ἀποβλέποντες +σάρκα, καὶ τὴν ἐκ τοῦ σώματος ἀδοξίαν πρόφασιν τῆς ἐπ’ +αὐτῷ σμικροψυχίας ποιησάμενοι, πῶς οὐχὶ τἀναντία φρονοῦντες +τῷ πάντων ἁλωσόμεθα βασιλεῖ, δίκην τε οὕτως +ὑφέξομεν οὐ μετρίαν, ἐσθ’ ὅτε τὸ ὑψηλὸν λέγοντες ταπεινὸν, +Es. v. 20. καὶ τὸ φῶς τιθέμενοι σκότος, καὶ τὸ γλυκὺ πικρὸν +ὁριζόμενοι;

+

Φυλακτέον τοιγαροῦν τοῖς ἁγίοις τὰς αὐτοῖς πρεπούσας +τιμὰς, καὶ θεωρητέον μᾶλλον αὐτοὺς διὰ τῆς ἔσωθεν καὶ +κεκρυμμένης εὐκλείας, ἢ ἐν οἷς ἂν εἶεν διὰ τὴν σάρκα. +ἀλλὰ γὰρ οἱ πλεῖστοι τῶν ἐν ἡμῖν, τὸ μὲν ἐν κόσμω ταπει- +344 Α. a νὸν τιμῆς μὲν ὅλως ἢ καί τινος δόξης ἀξιοῦν οὐκ ἀνέχονται, +κἂν ὑπάρχοι διαπρεπὴς ἐν ἀρεταῖς, εἰς δὲ μόνην ἀποβλέποντες +τὴν ἐκ πλούτου πλεονεξίαν, καὶ τὴν εὐδιάφθορόν τε +καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένην εὔκλειαν ἐνορῶντες οὐ σφόδρα +δικαίοις ὀφθαλμοῖς, παρ’ οὐδὲν ποιοῦνται τὸ κρίνειν ὀρθῶς. +τοὺς γὰρ δὴ τοιούτους καὶ λίαν εἰκότως διαγελᾶ τοῦ Σωτῆρος +S.Jac. ii. 7. ὁ μαθητὴς, λέγων “Ὑποκριταὶ, ἐὰν γάρ τις εἰσέλθῃ +“εἰς τὴν συναγωγὴν ὑμῶν ἀνὴρ χρυσοδακτύλιος ἐν ἐσθῆτι +b “λαμπρᾷ, εἰσέλθῃ δὲ καὶ πτωχὸς ἐν ῥυπαρᾷ ἐσθῆτι,” εἶτα +λέγητε, φησὶ, τῷ μὲν πλουσίῳ πρὸς τῷ δεξιῷ καθέζεσθαι +Ib. 3,4. τόπῳ, τῷ δὲ “πτωχῷ Στῆθι ἐκεῖ ἢ κάθου ὑπὸ τὸ ὑποπόδιόν +“μου, οὐ διεκρίθητε ἐν ἑαυτοῖς;” καίτοι σκοπεῖν ἐντεῦθεν +ἀκόλουθον, πόσης ἂν εἶεν εὐλόγου μομφῆς ὑπαίτιοι γεγονότες, +οἱ τοῖς ἔξωθεν περιβλήμασι, καὶ οὐχὶ τοῖς ἔσωθεν +1, βαθεῖα] + ἡ Ed. invito Β. (106.) 3, καρδίας] + καὶ Β. (Vat.) Statim +νεφροὺς δοκιμάζων inverso ordine Β. δοκιμάζον Aub. 14. καὶ alt. om. Β, +16, τὸ Β. τὸν Ed. 19. εὐδιάφορον B.D. 20. ὅσον] ὥσεν (sic) Β. +23, τις assumptum ex Β. 27. καθέζου Β. 29. μομφῆς Β.D. et sic +correxit Migne. μορφῆς Aub. 30. περιβλέμμασι Β. + + +ἀγαθοῖς τὸν ἄνδρα θαυμάζοντες. καὶ πλοῦτος μὲν γὰρ καὶ +τὸ ἐκ πλούτου λαμπρὸν, ἀλλοτρίαν τινὰ καὶ νόθην τοῖς +κεκτημένοις προσοίσειεν ἃν εἰκότως τὴν δόξαν· ἡ δὲ ἐν c +καρδίᾳ λαμπρότης, καὶ τὸ ἐν ἔργοις ἀγαθοῖς διαφανὲς, + γνήσιος ἂν εἶεν καὶ ἐμπεφυκὼς τοῖς ἔχουσι πλοῦτος, οὐ +συναπομένων τῆ σαρκὶ, καὶ σὺν αὐτῇ κατασηπόμενος, ἀλλ’ +ἐνδημούσῃ μὲν ἔτι τῇ ψυχῇ κατὰ τόνδε τὸν βίον συνῳκισμένος, +ἐκδημούσῃ δὲ πάλιν συναφιπτάμενος, ὅποι περ ἂν ὁ +Infra xiv. 2. +τοῦ παντὸς νεύσειεν ἡγεμὼv. πολλᾶι γὰρ μόναι πάρα τῳ xiv. + Πατρ, καθάπερ

+

τιμητέον τοιγαροῦν οὐχὶ πάντως ἢ ἀναγκαίως τὸν ἐν +πλούτῳ διαφανῆ, καὶ τοῖς ἐπὶ γῆς δοξαρίοις καθάπερ ἐν d +πίνακι κατακεχρωσμένον, ἐκείνους δὲ μᾶλλον, οἷς ἡ τῶν +ἔργων φαιδρότης ἀμάραντον ἀποτίκτει διὰ Θεοῦ τὴν εὔκλειαν, + καὶ τὸ ἔσωθεν ἐναστράπτει κάλλος διὰ πάσης ἰδέας +ἀγαθῶν ἐκλελαμπρυσμένους.

+

Ἀπεκρίθη Ἰησους καὶ εἶπεν αὐτοῖς ΛΛὴ γογγύζετε μετ᾿ ἀλλήλωv. +οὐδεὶς δίναται ἐλθεῖν πρὸς μὲ, ἐᾶ μὴ ὁ Πατὴρ ὁ πέμψας +με ἑλκύσῃ αὐτό, κἀγὼ ἀναστήσω αὐτὸ ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ.

e +

κατασμικρύνουσιν Ἰουδαῖοι τὸν Ἰησοῦν, τὸν μὲν ἐν τοῖς +οὐρανοῖς ἀγνοοῦντες Πατέρα, καὶ ὅτι περ εἴη κατὰ φύσιν +Υἱὸς τοῦ πάντων δεσπόζοντος, οὐδαμόθεν ἐπιγινώσκοντες, +εἰς δὲ μόνην ἀποβλέποντες τὴν ἐπὶ τῆς γῆς μητέρα καὶ τὸν +Ιωσήφ. διὰ τοῦτο θερμότερόν πὼς αὐτοῖς ὑπαντᾷ, καὶ + παραχρῆμα πάλιν ἐπ’ αὐτὸ τὸ θεοπρεπὲς ἀξίωμα χρησίμως +ἀναπηδᾷ· δι’ ὧν οἶδεν, ὡς Θεὸς, καὶ τὸ λάθρα ψιθυρισθὲν a 345 Α. +καὶ εἰς νοῦν αὐτοῖς ἀναβεβηκὸς, διὰ τούτων αὐτῶν ἐπιτρέπων +ἐννοεῖν, ὅτι τῆς ἀληθείας ἐκπίπτουσι, καὶ μικρὰν κομιδῆ τὴν +1. καὶ prius assumpturn ex Β. 6. συναπτόμενον Β. [συναπόμενον?] +7. τόνδε assumptum ex Β. 8. συναφιπτάμενος B.D. συναφιστάμενος +Statim ὅποι περ Β. ὅπου περ Ed. 16. ἐκλελαμπρυσμένον Β. 21. περ +assumptum ex Β. 25. ἐπὶ τὸ αὐτὸ θεοπρεπὲς Β. + + +ἐπ’ αὐτῷ διάληψιν ἐποιήσαντο. τὸν γὰρ ὅλως εἰδότα καρδίας, +ἐξετάζοντά τε τὰ ἐν νῷ κινήματα, καὶ οὐδὲν ἠγνοηκότα +τῶν ἐν ψυχαῖς βουλευμάτων, πῶς οὐχὶ μᾶλλον ἐχρῆν δόξη +μὲν ἤδη καταστέφειν τῆ θεοπρεπεῖ, καὶ ἀνακομίζειν δὲ εἰς +b τοσοῦτον τῆς ἐν ἀνθρώποις σμικροπρεπείας, ὅσον δὴ ὑπερκέοιτο +τῶν ἐπὶ γῆς ὁ Θεός; ἀνακαλύπτων τοίνυν τὸν ἐν +ἀφθόγγοις ἔτι μομφαῖς κατακεχωσμένον λογισμὸν, καὶ τὸν +λάθρα διαψιθυρισθέντα γογγυσμὸν ἐν αὐτοῖς φανερὸν καθιστὰς +δι’ αἰτίαν ἤδη τὴν εἰρημένην Μῆ γογγύζετέ φησι μετ +ἀλλήλων· εἶτα δεικνὺς, ὅτι θεοδίδακτον ἐν ἀνθρώποις ἀγαθὸν +τὸ περὶ αὐτοῦ μυστήριον, καὶ τῆς ἄνωθεν χάριτος ἔργον +ἐστὶν ἡ περὶ αὐτοῦ γνῶσις, μηδὲ δύνασθαί φησιν ὡς αὐτὸν +ἀφικέσθαι, μὴ οὐχὶ ταῖς τοῦ Πατρὸς νουθεσίαις καθειλ- +c κυσμένον· ἦν δὲ τοῦτο πάλιν ἕτερον ποιοῦντος οὐδὲν ἢ +σκοπεῖν ἀναπείθοντος, ὅτι δεήσοι μὲν αὐτοὺς κλάοντας καὶ +πικραινομένους, ἐφ’ οἷς μὲν ἤδη λελυπήκεσαν ἐλευθεροῦσθαι +ζητεῖν, ἀνέλκεσθαι δέ πὼς καὶ εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς +εἰς αὐτὸν, διὰ βουλῆς τοῦ Πατρὸς, καὶ τῆς ἄνωθεν +κατευμαριζούσης αὐτοῖς τὴν ἐν τούτοις ὁδὸν, καὶ λείαν ὥσπερ +ἀποτελούσης, τὴν ἐπείπερ ἡμάρτανον ἀφειδῶς ἐκτετραχυμένην· +ἀναστήσειν γεμὴν ἐκ νεκρῶν τὸν πιστεύοντα χρησί- +d μῶς διεβεβαιοῦτο, καὶ διὰ τούτου πάλιν Θεὸν ὄντα κατὰ +φύσιν καὶ ἀληθινὸν τοῖς ἀνοήτοις ἑαυτὸν παριστάς· τὸ γὰρ +ὅλως δύνασθαι ζωοποιεῖν, καὶ παλινδρομῆσαι πρὸς ἀναβίωσιν +ἀναγκάσαι τῷ θανάτῳ κεκρατημένον, μόνῃ μὲν ἂν +πρέποι δικαίως τῆ τοῦ Θεοῦ φύσει, προσγράφοιτο δὲ τῶν +γενητῶν οὐδενί. τοῦ γὰρ ζῶντός ἐστι τὸ ζωοποιεῖν, καὶ οὐχὶ +τοῦ παρ’ ἑτέρου δανειζομένου τὴν χάριν.

+4. καὶ assumptum ex Β. 5. ὂν pro δὴ Β. 6. τῆς pro τῶν Migne. ὡς +pro ὁ Β. 7. μομφαῖς B.D. μορφαῖς Ed. 8. λάθρα] ἐν λάθρα Β. +9. φησι assumptum ex 13. 15. κλάοντας D. κλαίοντας Ed. 18. τοῦ +Β. τῆς Ed. 22. διεβεβαιοῦτο χρησίμως inverso ordine Β. + + +

Ἔστι γεγραμμένον ἐν τοῖς προφήταις Καὶ ἔσονται πάντες +διδακταὶ θεοῦ.

e +

τὴν ἐνυπάρχουσαν τοῖς ἀκροωμένοις ἀπόνοιαν ἐννοήσας +ὡς Θεὸς, οὐκ ἀμαρτύρητον ἐᾷ τὸν ἐπὶ τούτῳ λόγον, ἄνωθεν + δὲ διὰ τῶν ἁγίων προφητῶν προκεκηρυγμένον ἤδη καὶ προαναφωνηθένατα +δεικνύει, καὶ τὰς τῶν ἀντερεῖν ὅτι πρέποι +πάλιν αὐτῷ διενθυμουμένων προαναιρῶν ἀφορμὰς, καὶ τὴν +ἐνοῦσαν αὐτοῖς ἀμαθίαν οὐδὲν ἧττον ἀπογυμνῶν, διὰ τοῦ καὶ +τοῦτο δὴ πάλιν ἀγνοοῦντας ὁρᾶσθαι, καίτοι νόμῳ παιδαγω- a 346 Α. + γουμένους πρὸς τὴν τῶν ἐσομένων κατάληψιv. ἀναπείθει +τοίνυν καὶ οὐχ ἑκόντας ἤδη συννεύειν· οὐ γὰρ ἦν εἰκὸς καὶ +ταῖς τῶν ἁγίων προφητῶν ἀντιστατήσειν φωναῖς, ὅτι τοῖς +ἀξίοις ἐνηχήσει ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ τὸ περὶ αὐτοῦ μυστήριον, +καὶ ἀποκαλύψει τὸν ἴδιον Υἱὸν, ἀπορρήτως ἑκάστῳ προσλαλῶν, + καὶ θεοπρεπῶς τὴν ἐπὶ τούτοις σύνεσιν ἐντιθείς. +Ἀνωτέρω δὲ λέγων “Οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρὸς μὲ, Supra xer 44. +“ἐὰν μὴ ὁ Πατὴρ ὁ πέμψας με ἑλκύσῃ αὐτὸν, οὐκ +ἀναγκαστικὴν, οὐδὲ βιαιοτάτην οὖσαν ἐπιδεικνύει τὴν ἕλξιν b +προστιθείς·

+

Πᾶς ὁ ἀκούσας παρὰ τοῦ Πατρός μου καὶ +πρὸς μέ.

+

Οπου γὰρ ἀκοὴ καὶ μάθησις καὶ τὸ ἐκ παιδεύσεως +ἀγαθὸν, διὰ πειθοῦς δηλονότι καὶ οὐκ ἐξ ἀνάγκης ἡ πίστις· +ἀντιληπτικὴ δὲ μᾶλλον, ὡς ἐξ ἀγάπης τοῖς ἀξίοις ἡ ἐπὶ + χριστῷ σύνεσις χορηγεῖται παρὰ τοῦ Πατρὸς ἤπερ ἀναγκαστική· +περισώζεσθαι γὰρ ὁ δογματικὸς ἀναγκάζει λόγος τὸ c +αὐτεξούσιον καὶ αὐτοπροαίρετον τῆ τοῦ ἀνθρώπου ψυχῇ, ἵνα +3. ἐνυπάρχουσαν Β. συνυπάρχουσαν Ed. 8. αὐτοῦ om. Β. 12. ἀντὶστατήσειν +Β. ἀντιστήσειν Ed. 15. τούτῳ Β. 18. ἐπιδείκνυσι Β. +20. πᾶς] + οὖν Ed. invito Β. μου assumpturn ex B. 24. ἀξίοις] ἁγίοις Β. +25. τοῦ assumptum ex Β. 27. τοῦ om. Β. + + +δικαίους μὲν ἐπ’ ἀγαθοῖς ἀπαιτῇ τοὺς μισθοὺς, σφαλλομένη +δὲ τοῦ πρέποντος, καὶ τὸ τῷ νομοθέτῃ δοκοῦν ἐκ ῥᾳθυμίας +ἐκβαίνουσα, τὴν ἐπὶ τῷ κολάζεσθαι δίκην καὶ εὐλογωτάτην +ἀποκομίζοιτο.

+

Ἰστέον δὲ ὅτι κἂν λέγοιτό τινας ἐκπαιδεύειν ὁ Πατὴρ τὸ +ἐπὶ χριστῷ μυστήριον, ἀλλ’ οὐ μόνος ἐνεργήσει περὶ τοῦτο, +ἐπιτελέσει δὲ μᾶλλον ὡς διὰ σοφίας ἰδίας αὐτὸ τοῦ Υἱοῦ. +d ἐννοεῖν γὰρ ἀκόλουθον, ὡς οὐ δίχα σοφίας ἡ κατὰ σύνεσιν +ἔν τισιν ἀποκάλυψις ἔσται παρὰ τοῦ Πατρός. σοφία δὲ τοῦ +Πατρός ἐστιν ὁ Υἱός. οὐκοῦν ὡς διὰ σοφίας ἐνεργήσει τοῦ +ἰδίου γεννήματος τὴν ἐν τοῖς ἀξίοις ἀποκάλυψιν ὁ Πατήρ. +καὶ ἁπαξαπλῶς εἰπεῖν, ἀληθῶς δὲ δὴ πάντως, καὶ οὐχ ἑτέρως, +οὐκ ἄν τις ἁμάρτοι, πάνθ’ ὅσα πέρ ἐστι τοῦ Θεοῦ καὶ +Πατρὸς ἐνεργήματα τὰ ἐπί τισιν, ἤτοι θελήματα, πάσης +εἶναι λέγων τῆς ἁγίας τριάδος, ὁμοίως δὲ καὶ τὰ αὐτοῦ τοῦ +e Υἱοῦ, καὶ τὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. διὰ γάρτοι ταύτην, ὡς +ἐγῷμαι, τὴν αἰτίαν, τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἀποκαλύπτειν +λεγομένου τὸν ἴδιον Υἱὸν, καὶ καλεῖν ἐπ’ αὐτῶ τοὺς εἰς τὸ +πιστεύειν ἑτοιμοτέρους, καὶ αὐτὸς ὁ Υἱὸς τοῦτο ποιῶν εὑρίσκεται, +καὶ τὸ Πνεῦμα δὲ οὐδὲν ἧττον τὸ Ἅγιοv. Πέτρῳ μὲν +γὰρ τῷ μακαρίῳ φησὶν ὁ Σωτῆρ’, τὴν εἰς αὐτὸν πίστιν +S.Matth. xvi. 17. εὐθαρσέστατα διωμολογηκότι “Μακάριος εἶ Σίμων Βὰρ +“Ἰωνᾶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκάλυψέ σοι, ἀλλ’ ὁ +“Πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς.’’ αὐτὸς δὲ τοῦτο ποιῶν ἐν +347 Α. a ἑτέροις ὁρᾶται. καὶ γοῦν ἐφ’ ἑαυτῷ καλῶς δὴ λίαν ὁ Παῦλος +ἀποσεμνύνεται, περὶ τοῦ κατὰ χριστὸν μυστηρίου βοῶν +Gal.i.12. “Οὐδὲ γὰρ ἐγὼ παρ’ ἀνθρώπου παρέλαβον αὐτὸ, ἣ ἐδιδά- +“χθην, ἀλλὰ δι’ ἀποκαλύψεως Ἰησοῦ Χριστοῦ.” ἴδοις δ +ἃν ὅτι καὶ αὐτὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον οὐδὲν ἧττον ἡμῖν +ἀποκαλύπτει Χριστόv. ἐπιστέλλει γοῦν ὁ σοφώτατος Ἰῳ- +3. τῷ D. τὸ Ed. καὶ assumptum ex Β. 7. αὐτὸ] + τὸ Β. Ι2. ἁπαξαπλῶς +Β. ἁπλῶς Ed. 14. τὰ om. Β. 17. ἐγῷμαι] ἐγὼ μὲν Β. +18. αὐτῶ‘ et αὐτὸν D. 19. ἐπυμοτέρους Β. ὁ om. Β. 29. αὐτὸ +assumptum ex Β. + + + +ἄννης “Καὶ ὑμεῖς τὸ χρῖσμα ὃ ἐλάβετε ἀπ’ αὐτοῦ μένει ἐν 1 S.Joan. ii. 27. +“ὑμῖν, καὶ οὐ χρείαν ἔχετε ἵνα τις διδάσκῃ ὑμᾶς, ἀλλ’ ὡς +“τὸ αὐτοῦ χρῖσμα διδάσκει ὑμᾶς περὶ πάντωv. καὶ αὐτὸς b +δέ που φησὶν ὁ Σωτῆρ’, ὡς περὶ τοῦ παρακλήτου, τουτέστι + τοῦ Πνεύματος “Ἔτι πολλὰ ἔχω λέγειν ὑμῖν, ἀλλ’ Infra xvi, 12-14. +“δύνασθε βαστάζειν ἄρτι· ὅταν δὲ ἔλθῃ ἐκεῖνος, τὸ πνεῦμα +“τῆς ἀληθείας, ὁδηγήσει ὑμᾶς ἐν τῆ ἀληθείᾳ πάση· οὐ γὰρ +“λαλήσει ἀφ’ ἑαυτοῦ, ἀλλ’ ὅσα ἀκούει λαλήσει, καὶ τὰ +“ἐρχόμενα ἀναγγελεῖ ὑμῖv. ἐκεῖνος ἐμὲ δοξάσει, ὅτι ἐκ τοῦ + “ἐμοῦ λήψεται, καὶ ἀναγγελεῖ ὑμῖν.’ πνεῦμα γὰρ ἁληθείας +ὑπάρχον, φωταγωγήσει τοὺς ἐν οἷς ἂν γένοιτο, καὶ ἐπὶ τὴν +τῆς ἀληθείας χειραγωγήσει κατάληψιv. καὶ ταῦτά φαμεν, +οὐχ ὡς κατασχίζοντες εἰς ἀλλοτριότητα, καὶ εἰς τὸ διῃρημένως c +κατὰ τὸ πᾶν ἢ τὸν Πατέρα τιθέντες τοῦ Υἱοῦ, ἤγουν + τὸν Υἱὸν τοῦ Πατρὸς, ἀλλ’ οὐδὲ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον τοῦ +Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ, ἀλλ’ εἴπερ μία θεότης ἐστί τε ὄντως +καὶ οὕτω κηρύττεται ἐν τῇ ἁγίᾳ καὶ ὁμοουσίῳ θεωρουμένη +τριάδι, τὰ ἑκάστῳ προσαπτόμενα καὶ ἰδίως ἀνατεθεῖσθαι +δοκοῦντα, πάσης εἶναι διοριζόμενοι τῆς θεότητος βουλάς τε + καὶ ἐνεργείας. ἐνεργήσει γὰρ δι’ ἑαυτῆς οὐ μεμερισμένως ἡ +θεία τε καὶ ἀδιαίρετος φύσις, ὅσον ἧκεν εἰς τὸν ἕνα τῆς +θεότητος λόγον, εἰ καὶ ὑφέστηκε τῶν νοουμένων ἕκαστον d +ἰδιοσυστάτως· ἔστι γὰρ ὅ ἐστιν ὁ Πατὴρ, καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως +καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα. πρὸς δέ γε τοῖς εἰρημένοις περιαθρητέον + κἀκεῖνο· τὰ πρός τι πὼς ἔχοντα τῶν ὀνομάτων, αὐτὰ δι’ +ἀμφοῖν γνωρίζεται, καὶ τὴν τοῦ ἑνὸς δήλωσιν ἐν τῇ τοῦ +ἑτέρου κατίδοι τις ἄv. οὐκοῦν ἀνάγκη μὲν πᾶσα διὰ πατρὸς +ἀποκαλύπτεσθαι τὸν Υἱὸν, δι’ Υἱοῦ δ᾿ αὖ πάλιν +συνεισάγεται γὰρ πάντως θατέρῳ τὸ ἕτερον, καὶ εἴ τις + εἰδείη Πατέρα τῇ φύσει τὸν Θεὸν, ἐννοήσει δὴ πάντως e +5. λέγειν ὑμῖν hoc ordine Β. 6. ἐκεῖνος D. ἐκεῖνο Ed. 9. ἀρχόμενα Β. +ἐκεῖνος—ὑμῖν assumpta ex B.D. Georgio Trapez. 16. εἴπερ μία] ἐπείπερ +ἅμα Β. τὸ pro τε Β. 23. ὁ alt. om. B. 26. τοῦ prius om. B. 28. δ +αὖ] δὲ Β. 29. γὰρ] δὲ Β. + + +τὸν ἐξ αὐτοῦ γεννηθέντα Υἱὸν, ὥσπερ οὖν ἀμέλει καὶ τὸ +ἕτεροv. ὁ γὰρ Υἱὸν ὁμολογῶν οὐκ ἀγνοήσει τὸν +γεγεννηκοτα.

+

Οὐκοῦν ἧ μέν ἐστι Πατὴρ ὁ Θεὸς, οὕτω τε νοεῖται καὶ +κηρύττεται, τὴν περὶ τοῦ ἰδίου γεννήματος τοῖς ἀκροωμένοις +ἐντίθησι γνῶσιν· ᾗ δὲ Υἱὸς ὁ ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν ὀνομάζεται +καὶ ἐστιν ἀληθῶς, διαγγέλλει τὸν Πατέρα· διάτοι +Infra xvii. 6. τοῦτό φησιν ὡς πρὸς αὐτόν “Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα +“τοῖς ἀνθρώποις.” ἐπειδὴ γὰρ ἐγνώσθη παρὰ τοῖς πεπι- +348 Α. a στευκόσιν ὁ Υἱὸς, πεφανερῶσθαί φησι τὸ τοῦ γεννήσαντος +ὄνομα· νοηθείη δ᾿ ἂν τὴν περὶ τοῦ ἰδίου γεννήματος +ἐντιθεὶς ἡμῖν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, οὐ φωνῆς ἄνωθεν καταῤῥηγνυμένης, +καὶ βροντῆς τινος δίκην περικτυπούσης τὴν +οἰκουμένην, ἀλλὰ θείας δηλονότι φωταγωγίας ἀναλαμπούσης +ἐν ἡμῖν πρὸς κατανόησιν τῆς θεοπνεύστου γραφῆς· εὑρήσεις +δὲ πάλιν καὶ πρὸς τοῦτο ἐν ἡμῖν ἐνεργὸν τὸν Υἱόν· γέγραπται +S.Luc.xxiv. 15. γάρ που περὶ τῶν ἁγίων μαθητῶν ὅτι “Τότε undefined διήνοιξεν +b “αὐτῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς,’’ εἰς τὸ νοεῖν δηλονότι τὰς ἁγίας +γραφάς.

+

Οὐχ ὅτι τὸ Πατέρα ἑώρακέ τις, εἰ μὴ ὁ ὢν παρά τοῦ +οὗτος ἑώρακε τὸν Πατέρα.

+

Προανασκοπήσας πάλιν, ὡς Θεὸς, ὅτι παραδέξονται μὲν +οὐδαμῶς τὴν διὰ τοῦ Πνεύματος ἀποκάλυψιν, οὐδὲ τὴν +ἄνωθεν μὲν ἐν φωταγωγίαις ἐννοήσουσι σύνεσιν, ἀπαιτήσουσι +δὲ διὰ πολλὴν δυσβουλίαν καὶ αὐτὸ τὸ χρῆναι +c θεωρεῖν τὸν Πατέρα, καὶ, ἵνα οὕτως εἴπωμεν, δι’ αὐτοπροσώπου +παιδεύεσθαι θέας, ὅπερ ὡς ᾤοντο τοῖς πατράσιν +Exod. xix, 20. αὐτῶν ὑπήρχθη ποτὲ, καταφοιτώσης ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ Σινᾶ +τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ· προανασειράζει πάλιν, καὶ ὥσπερ τινὶ +1. ἐξ αὐτοῦ] ἐξοῦ Β. 4. ᾗ] ἣ εἰ Β. οὕτω τε] οὗτός γε Β. 6. ᾗ +δὲ] ἣ ἔιδέ Β. II. γνῶσιν] δόσιν Β. 16. ἐν assumptum ex Β. +20. τοῦ assumptum ex Β. + + +χαλινῷ περιτρέπει πρὸς τὸ χρῆναι μὴ παχεῖαν ἔχειν ἐπὶ τῷ +Θεῷ τὴν διάληψιν, μηδὲ ὁρατὴν ἔσεσθαί ποτε τὴν ἀόρατον +οἴεσθαι φύσιν· οὐδεὶς γὰρ πώποτε, φησὶ, τεθέαται τὸν Πατέρα. +ἔοικε δὲ πάλιν καὶ αὐτὸν ὑπαινίττεσθαι τὸν ἱεροφάντην + Μωυσέα. ᾤοντο μὲν γὰρ ἀνοήτως δὴ σφόδρα καὶ τοῦτο d +φρονοῦντες οἱ Ἰουδαῖοι, διὰ τὸ εἰσελθεῖν “εἰς τὸν γνόφον” Exod. xx. 21. +αὐτὸν, τεθεᾶσθαι τὴν ἄρρητον τοῦ Θεοῦ φύσιν, καὶ τοῖς τοῦ +σώματος ὀφθαλμοῖς κατιδεῖν, ὅπερ ἐστὶ κατὰ φύσιν τὸ +ἀκήρατον κάλλος. ἀλλ’ ἵνα μή τι γυμνότερον λέγων ἐπὶ τῷ + πανσόφῳ Μωυσεῖ, δοκῆ πὼς αὐτοὺς ἐπὶ τὸ σύνηθες παροτρύνειν +θράσος, ἀδιορίστως τε ἅμα κατὰ πάντων καὶ ὡς ἐπ’ +ἐκείνῳ φησίν Οὐχ ὅτι τὸν Πατέρα ἑώρακέ τις. μὴ γὰρ δὴ +ὑπὲρ τὴν φύσιν ἀπαιτεῖτε, φησὶ, μηδὲ εἰς τὸ πᾶσι τοῖς γεγονόσιν undefined e +ἀνέμβατον παραλόγοις φέρεσθε ταῖς ὁρμαῖς. ἀπέδρα + τε γὰρ καὶ διαλέληθεν ἡ θεία καὶ ἀπερινόητος φύσις, οὐχ +ὅπως τοὺς ἐν ἡμῖν ὀφθαλμοὺς ὄντας μόνους, ἀλλ’ ἤδη καὶ +τοὺς ἁπάσης τῆς κτίσεως· ἐν γὰρ τῷ Οὐδεὶς, τὰ πάντα +περισχοινίζεται, ἑαυτὸν δὲ καὶ μόνον εἶναί τε ἐκ Θεοῦ καὶ +τεθεᾶσθαι τὸν Πατέρα διοριζόμενος, ἔξω τίθησι δηλονότι + τῶν πάντων, καθ’ ὧν ἂν νοοῖτο τό Οὐδεὶς ἀποφαντικῶς· +ἐπειδὴ δὲ ἔξω πάντων ἐστὶ, καὶ οὐδενὸς ὁρῶντος τὸν Πατέρα, +μόνος αὐτὸς τοῦ βλέπειν οὐχ ἁμαρτάνει, πῶς οὐκ ἃν νοοῖτο a 349 Α. +λοιπὸν οὐκ ἐν τοῖς πᾶσιν ὑπάρχων, ὡς εἷς ἐξ αὐτῶν, ἀλλ’ +ἔξω τῶν πάντων, ὡς ὑπὲρ πάντα; καὶ εἰ πάντων εἶναι + λεγομένων παρὰ τοῦ Θεοῦ, καὶ μηδενὸς ὁρῶντος τὸν Πατέρα· +“τὰ γὰρ πάντα ἐκ τοῦ Θεοῦ” κατὰ τὴν τοῦ Παύλου φωνήν· I Cor. xi, 12. +μόνος αὐτὸς θεωρεῖ τὸν Πατέρα διὰ τὸ ὑπάρχειν παρὰ Θεοῦ· +τό παρὰ τοῦ Θεοῦ ληψόμεθα νοοῦντες ὀρθῶς, ἐπ’ αὐτοῦ δὴ +καὶ μόνου τὸ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Πατρός. εἰ γὰρ μὴ τοῦτον + ἔχει τὸν τρόπον, ὅτου δὴ χάριν, καθάπερ ἤδη προείπομεν, +1. τῷ om. Β. 2. ἀόρατον Β. ἀθέατον Ed. 6. οἱ assuraptum ex Β. +9. γυμνότερόν τι inverso ordine Β. 11, θράσος Β. πάθος Ed. 12. τι +pro δὴ Β. 20. ἀποφαντικῶς Β. ἀποφατικῶς Ed. 21. πόντων ἔξω +inverso ordine Β. 24. εἰ] ἐπὶ Β. 27, 28. τὸν Πατέρα διὰ τὸ ὑπάρχειν παρὰ +Θεοῦ et τοῦ assumpta ex Β. + + +b πάντων εἶναι λεγομένων παρὰ Θεοῦ, μόνος αὐτὸς ἐπὶ τὴν τοῦ +γεννήσαντος ἀναβαίνει θέαν, διὰ τὸ εἶναι παρὰ Θεοῦ; οὐκοῦν +εἰρήσεται μὲν ἐπὶ τῶν ποιημάτων καταχρηστικώτερον· παρὰ +Θεοῦ γὰρ τὰ πάντα δημιουρυητῶς διὰ τὸ παρῆχθαι δι’ αὐτοῦ +πρὸς γένεσιν· ἐπὶ δὲ τοῦ Υἱοῦ, καθ’ ἕτερόν τε καὶ ἀληθέστερον +τρόπον τὸ παρὰ τοῦ Θεοῦ, ὡς ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν, +δεδέξεται. διὸ τοῖς πᾶσιν οὐ συναριθμούμενος, ἁλλ’ ἔξω +πάντων ὑπάρχων καὶ ἐπάνω πάντων μετὰ Πατρὸς, οὐ +τοῖς πᾶσιν, ἅτε δὴ τῆς ἐκείνων ὁμοφυίας ἐξῃρη- +c μένος, ὡς δὲ εἰς τὴν τοῦ γεννήσαντος ἀνατρέχων φύσιν, +κατόψεται πάντως τὸν ἐξ οὗπέρ ἐστι.

+

Τὸ δὲ ὅπως, ἢ κατὰ τίνα τρόπον, ἢ αὐτὸς θεωρήσει +Πατέρα, ἢ αὖ πάλιν παρὰ τοῦ Πατρὸς ὀφθήσεται, τῆς μὲν +ἡμετέρας γλώττης οὐκ ἔργον εἰπεῖν· νοητέον δ’ οὖν ὅμως +θεοπρεπῶς.

+

Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὕμ’, ἑ πιστεύων εἰς ἐμὲ ἕλει ζωὴν +αἰώνιον.

+d +

Θύρα τοιγαροῦν καὶ ὁδὸς εἰς ζωὴν ἡ πίστις, καὶ ἀπὸ +φθορᾶς εἰς ἀφθαρσίαν ἀναδρομή. θαυμάσαι γεμὴν οὐδὲν +ἧττον παρέσται τοῖς ἀκροωμένοις καὶ τὴν ἐν τούτοις οἰκονομίαv. +ἐπειδὴ γὰρ οὐδὲν τὸ παράπαν συνέντας αἰσθάνεται, +ἀλλ’ οὐδὲ ὅτι προσήκοι τοῖς ἐκ προφητῶν ὑποπείθεσθαι +λόγοις οἰομένους ὁρᾷ, τὸ μὲν ὅσον ἦν ἀσθενοῦν εἰς πίστιν +e ὡς ἐκ λογισμῶν ἀνθρωπίνων, ὅρκῳ τῷ πρὸς ἀλήθειαν ὑποτέμνεται. +γέρα δὲ τοῖς πιστεύουσι προτιθεὶς τὰ ἀξιοζήλωτα, +καθάπερ τισὶν ὁλκοῖς, ἐπιθυμίαις δηλονότι ταῖς εἰς αὐτὰ, +μονονουχὶ καὶ οὐχ ἑκόντας ἐκβιάζεται καὶ ἀναπείθει βαδίζειν +ἐπὶ τὸ κηρυττόμενοv. τί γὰρ ἃν γένοιτο τῆς αἰωνίου ζωῆς +προτιμότερον, τοῖς οἷς γε πικρὸς ὁ θάνατος καὶ τὰ ἐκ τῆς +6. τοῦ assumptum ex Β. 7. δεδέξεται Β. λελέξεται Ed. οὐ om. Β. +13. τοῦ assumptum ex Β. 14. νοητέον Β. οἰητέον Ed. 23. ὁρᾷ, τὸ +μὲν], ὄρα τὸ μὲν Β. 29. δὲ pro ὁ Β. + + +φθορᾶς ἀναφαίνεται πάθη; πρέποι δ’ ἂν καὶ τοῦτο σοφῷ +διδασκάλῳ, τὸ διὰ πάσης φημὶ τῆς εἰς ζωὴν καλούσης ὁδοῦ, +τοὺς ἀσύνετόν τι φρονεῖν ἑλομένους μεταπαιδεύειν ἐπὶ τὸ +ἄμεινον· αὐτὸς δὲ ὑπάρχων ἡ αἰώνιος ζωὴ, ἑαυτὸν τοῖς a 350 Α. + πιστεύουσιν ἐπιδώσειν ἐπαγγέλλεται, ὅπερ ἐστὶ τὸ “κατοι- Eph.iii. 17. +“κῆσαι χριστὸν ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν διὰ τῆς πίστεως.

+3. τοὺς] + εἰς Β. +
+ +
+ +KΕΦΑΛΗ Β. +

Οτι ζωοποιὸν τὸ ἅγιον σῶμα χριστοῦ, ἐν οἷς ὡς περὶ ἄρτου φησὶ +τοῦ ἰδίου σώματος.

+

Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς. οἱ ματέρες ὑμῶν ἔφαγον τό μάννα + ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ ἀπέθανον· οὗτός έστιν ὁ ἄρτος ὁ ἐκ +b οὐρανοῦ καταβββαίνων, ἵνα τις ἐξ αὐτοῦ φἀγῃ καὶ μὴ ἀποθάνῃ.

+

ΣΑΦΩΣ δὴ λίαν ἐν τούτοις ἐκεῖνο καταθεάσασθαι παρέσται +τὸ διὰ τοῦ προφήτου προαναφωνούμενον Ἡσαΐου +Es. lxv. 1, 2. “Ἐμφανὴς ἐγενόμην τοῖς ἐμὲ μὴ ζητοῦσιν, ηὑρέθην τοῖς +“ἐμὲ μὴ ἐπερωτῶσιν· εἶπα Ἴδου εἰμι τῷ ἔθνει ὃς οὐκ ἐκά- +“λεσεν τὸ ὄνομά μου· ὅλην τὴν ἡμέραν ἐξεπέτασα τὰς +“χεῖράς μου πρὸς λαὸν ἀπειθοῦντα καὶ ἀντιλέγοντα. ὅλην +c γὰρ τοῦ λόγου τὴν λεβηρίδα περιελὼν, καὶ πᾶσαν, ἵν οὕτως +εἴπω, περιστολὴν ἀποστήσας, ἀκατακαλύπτως ἤδη τοῖς ἐξ +Ἰσραὴλ ἑαυτὸν ἐμφανίζει λέγων Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς, +ἵνα δὴ μάθοιεν, ὡς, εἴπερ ἔχουσι θελητὸν τὸ κρείττους εἶναι +τῆς φθορᾶς, καὶ αὐτὸν τὸν ἐκ παραβάσεως ἐπισκήψαντα +θάνατον ἀποδύσασθαι, δεήσει βαδίζειν αὐτοὺς εἰς μετάληψιν +τοῦ ζωοποιεῖν ἰσχύοντος, καὶ ἀφανίζοντος μὲν τὴν φθορὰν, +καταργοῦντος δὲ καὶ τὸν θάνατον· ἔργον γὰρ ὄντως τοῦτο +τῆς κατὰ φύσιν ζωῆς ἴδιόν τε καὶ πρεπωδέστατοv. ἐπειδὴ +d δὲ δεδόσθαι τὸ μάννα κατὰ τὴν ἔρημον τοῖς πατράσιν αὐτῶν +διαβεβαιούμενοι, τὸν ἄρτον ἀληθῶς τὸν ἐξ οὐρανοῦ καταφοιτήσαντα, +τουτέστι τὸν Υἱὸν, οὐκ ἐδέχοντο, ἀναγκαίαν τοῦ +10. ὃς οὐκ ἐκάλεσεν Β. οἳ οὐκ ἐκάλεσαν Ed. + + +τύπου πρὸς τὸ ἀληθὲς ποιεῖται τὴν σύγκρισιν, ἵν οὕτως +εἰδεῖεν οὐκ ἐκεῖνον ὄντα τὸν ἄρτον τὸν ἐξ οὐρανοῦ, ἁλλ’ ὃν ἡ +τοῦ πράγματος πεῖρα τοιοῦτον κατὰ φύσιν ὄντα δεικνύει· οἱ +μὲν γὰρ ὑμέτεροι, φησὶ, πατέρες τε καὶ πρόγονοι φαγόντες + τὸ μάννα, τῆ τοῦ σώματος φύσει τὸ χρέος ἀποδεδώκασι, +πρόσκαιρον δι’ ἐκείνου τὴν ζωὴν ἀποκερδάναντες, καὶ ἐφήμερον e +τὴν ἐξ αὐτοῦ τροφὴν τῇ σαρκὶ προσκομίζοντες, τὸ μὴ +παραυτίκα τεθνάναι μόλις ἐπραγματεύοντο. εἴη δ᾿ ἃν +φησὶν, ἀπόδειξις τοῦ μὴ ἄρτον εἶναι τὸν ἐξ οὐρανοῦ + κατὰ τὸ ἀληθέστερον, τὸ μηδαμόθεν εἰς ἀφθαρσίαν ὠφελεῖσθαι +δι’ αὐτοῦ τοὺς μετεσχηκότας· σημεῖον δὲ πάλιν ὁμοίως +τοῦ κυρίως τε καὶ ἀληθῶς ἄρτον εἶναι ζωῆς τὸν Υἱὸν, τὸ καὶ +αὐτῶν ἀναδείκνυσθαι κρείττονας τῶν ἐκ θανάτου δεσμῶν +τοὺς ἅπαξ μετεσχηκότας, καὶ ἀνακεκραμένους τρόπον τινὰ a 351 Α. + διὰ τῆς κοινωνίας αὐτῷ. ὅτι γὰρ πάλιν εἰς εἰκόνα μᾶλλον, ἣ +σκιὰν, τοῦ χριστοῦ τὸ μάννα λαμβάνεται, καὶ τὸν ἄρτον +ὑπεδήλου τῆς ζωῆς, αὐτὸ δὲ οὐκ ἦν ὁ τῆς ζωῆς ἄρτος, εἴρηται +μὲν ἡμῖν διὰ πολλῶv. συνεργεῖ δέ πὼς καὶ ὁ ψαλμῳδὸς ἐν +πνεύματι βοῶν “Ἄρτον οὐρανοῦ ἔδωκεν αὐτοῖς, ἄρτον ἀρ’ Ps. lxxvii. 24, 25. + “γέλων ἔφαγεν ἄνθρωπος.’’ δοκεῖ μὲν γάρ πὼς ὁ λόγος μ +ἐπὶ τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ εἰρῆσθαι παρὰ τοῦ πνευματοφόρου, ἔχει b +δὲ οὐχ οὕτω τὸ ἀληθὲς, ἐφ’ ἡμῖν δὲ μᾶλλον ὁ τῶν εἰρημένων +σκοπὸς συντείνεται. ἢ γὰρ οὐκ εὔηθες καὶ ἀνόητον κομιδῆ +τοὺς ὄντας κατὰ τὸν οὐρανὸν ἁγίους ἀγγέλους, καίτοι φύσιν + λαχόντας τὴν ἀσώματον, παχυτέρας μετίσχειν οἴεσθαι τροφῆς, +καὶ δεῖσθαι βοηθημάτων εἰς τὸ διακρατεῖσθαι πρὸς +ζωὴν, ὁποίων περ ἃν καὶ τουτὶ τὸ ἐκ γῆς ἐπιθυμήσαι σῶμα; +ἀλλ’ οὐδὲν οἶμαι χαλεπὸν ἐννοεῖν, ὡς ἐπείπερ εἰσὶ πνεύματα, +τοιαύτης ἃν δέοιντο καὶ τροφῆς, πνευματικῆς δηλονότι καὶ c + νοητῆς. πῶς οὖν ἄρτος ἀγγέλων τοῖς τῶν Ἰουδαίων προγόνοις +κεχορηγῆσθαι λέγεται, εἰ ἀληθεύοι τὰ τοιαῦτα βοῶν ὁ +1. οὕτως] ὄντως Β. 3. τοιοῦτον] τοῦτον Β. 6. ἀποκερδαίνοντες Β. +7. αὐτοῦ] ἐκείνου Β. 18. συνεργεῖ] συνέρι (= συνερεῖ) Β. 31. ἀληθεύοι +τὰ τοιαῦτα Β. ἀληθεύει ταῦτα Ed. + + +προφήτης; ἀλλ’ ἔστι δῆλον, ὡς ἐπείπερ ἦν τὸ μάννα τὸ +τυπικὸν εἰς εἰκόνα Χριστοῦ, τοῦ συνέχοντός τε καὶ +εἰς τὸ εἶναι τὰ πάντα, καὶ ἀποτρέφοντος μὲν ἀγγέλους, +ζωογονοῦντος δὲ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὸ ὡς ἐν σκιαῖς +ὑποδηλούμενον ὀνόματι τῷ τῆς ἀληθείας ὁ προφήτης ἀπε- +d κάλει, τῷ μὴ δύνασθαι τοὺς ἁγίους ἀγγέλους γεωδεστέρας +μετίσχειν τροφῆς, παχείας ὥσπερ ἐννοίας, τῆς ἐπὶ τῷ μάννᾳ +φημὶ, καὶ οὐχ ἑκόντας ἐξέλκων τοὺς ἀκροωμένους, ἀνακομίζων +δέ πὼς εἰς λόγον πνευματικὸν, τὸν ἐπ’ αὐτῷ δηλονότι +τῷ Χριστῷ, ὃς καὶ αὐτῶν ἄρτος τῶν ἁγίων ἐστὶν ἀγγέλων.

+

Οὐκοῦν οἱ μὲν φαγόντες τὸ μάννα, φησὶ, τετελευτήκασιν, +ὡς οὐδεμιᾶς δηλονότι ζωῆς μετουσίαν παρ’ αὐτοῦ δεξάμενοι· +οὐ γὰρ ἦν ὄντως ζωοποιὸν, λιμοῦ δὲ μᾶλλον ἐπίκουρον +e σαρκικοῦ, καὶ ὡς ἐν τύπῳ τοῦ ἀληθεστέρου παραληφθέν. +οἱ δὲ τὸν ἄρτον ἐν ἑαυτοῖς εἰσκομίζοντες τῆς ζωῆς, γέρας +ἕξουσι τὴν ἀθανασίαν, φθορᾶς τε καὶ τῶν ἐκ ταύτης κακῶν +παντελῶς ἀλογήσαντες, πρὸς ἀμήρυτόν τε καὶ ἀτελεύτητον +βίου τοῦ κατὰ χριστὸν ἀναβήσονται μῆκος. διαλυμανεῖται +δὲ τοῖς περὶ τούτων ἡμῶν λόγοις οὐδὲν τὸ καὶ ἀπογεύσασθαι +δεῖν θανάτου σαρκικοῦ διὰ τὸ τῇ φύσει πρέπον, τοὺς ἐν +μεταλήψει γεγονότας τοῦ χριστοῦ· ὅτι κἂν εἰ τῷ Κοίνῳ δὴ +τούτῳ περιολισθαίνοντες τέλει πάθωσι τὸ ἀνθρώπινον, ἀλλ’ +Rom. xiv. 8. ὡς ὁ Παῦλός φησι, ζῶσι τῷ Θεῷ ζήσειν μέλλοντες.

+352 Α. a +

Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ ζῶν ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ κατοgάc· ἐάν τις +φάγῃ ἐκ τοῦ ἄγου τούτου, ζήσει εἰς τὸν αἰῶνα.

+Phil. iii. 1.

“Τα αὐτὰ λέγειν ὑμῖν ἐμοὶ μὲν οὐκ ὀκνηρὸν, ὑμῖν δὲ +“ἀσφαλὲς,” ἐπιστέλλει τισὶν ὁ θεσπέσιος Παῦλος, ἐξ αὐτῶν +οἶμαι καὶ τοῦτο τῶν τοῦ Σωτῆρος πεπαιδευμένος ῥημάτων.

+6. τῳ] τοῦ Β. 7. μετέχειν Β. 10. ἐστὶν τῶν ἁγίων inverso ordine D. +11. τὸ μάννα] τὸ θεῖον μάννα Β. 12. μετουσίας Β. 14. τοῦ om. Migne. +16. τε om. Β. 17. τε] τι D. 19. ἀπογεύσασθαι Β. ἀπογεύεσθαι Ed. +20. τῇ assumptum ex B.D. 21. κοινῷ assumptum ex B.D. Statim τούτῳ +δὴ inverso ordine B. 25. τοῦ ἄρτου τούτου hoc ordine Β. (D.) Statim ζήσει +Β. (D.L.ℵ) ζήσεται Ed. + + +

ὅνπερ γὰρ τρόπον τοῖς ἀγριαίνουσι τῶν τραυμάτων, οὐχ +ἑνὸς δεῖ φαρμάκου προσβολῆς, πολυειδοῦς δὲ μᾶλλον τῆς +θεραπείας, καὶ οὐχ ἅπαξ τυχὸν προσκομιζομένης, ἀλλὰ τῆ b +συνεχείᾳ τῆς ἐπαγωγῆς ἐκπολιορκούσης τὸ πάθος· οὕτως + οἶμαι δεῖν καὶ ἀπηνεστάτη ψυχῇ καὶ νῷ κατεσκληκότι, +συχνὰς ἐπαρτύεσθαι, καὶ ἀλλεπαλλήλους ἰέναι τὰς ἐκ τῶν +διδασκάλων ἐπικουρίας· καταμαλθάξαι γὰρ ἂν εἴη μὴ διὰ +μιᾶς καὶ πρώτης ὑφηγήσεως, ἀλλά γε διὰ τῆς καὶ ἐσαῦθις +προσκομιζομένης αὐτῷ, καὶ εἰ διὰ τῶν αὐτῶν ἔρχοιτο λόγων. + πολλάκις τοιγαροῦν ὁ Σωτῆρ’ τὸν αὐτὸν τοῖς Ἰουδαίοις ἀνακυκλήσας c +λόγον παρατίθησι ποικίλως, ποτὲ μὲν αἰνιγματώδη +καὶ ἀσαφείᾳ πολλῇ κατημφιεσμένον, μένον, ποτὲ δὲ διπλόης ἁπάσης +ἀπηλλαγμένον, ἀφειμένον τε καὶ ἄνετον, ἵνα λοιπὸν +ἀπειθήσαντες, μηδενὸς ἔτι δέοιντο πρὸς κατάκρισιν, κακοὶ δὲ + ἀπόλοιντο κακῶς, αὐτοὶ τῆς ἑαυτῶν κατωθοῦντες ψυχῆς τῆς +ἀπωλείας τὸ ξίφος.

+

Οὐδὲν τοιγαροῦν ἐπικρυψάμενος ἔτι φησὶν ὁ Χριστός +Εγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ ζῶν ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς. τύπος ἦν +ἐκεῖνό φησι, καὶ σκιὰ καὶ εἰκώv. ἀκούσατε διαρρήδην ἤδη d + καὶ οὐκέτι κεκαλυμμένως Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ ζῶν, ἐάν τις +φαγῃ ἐκ του αρτου τούτου ζησεται εἰς τὸν αιωνα, οἱ ἐξ ἐκείνου +φαγόντες ἀπέθανον· οὐ γὰρ ἦν ζωοποιός· ὁ δὲ τοῦτον ἐσθίων +τὸν ἄρτον, τουτέστιν ἐμὲ, ἤτοι τὴν σάρκα τὴν ἐμὴν, ζήσεται +εἰς τὸν αἰῶνα. παραφυλακτέον τοιγαροῦν καὶ παραιτητέον + ὁμοῦ τὸ σκληρύνεσθαι τοῖς εἰς εὐσέβειαν λόγοις, οὐχ ἅπαξ +ἡμᾶς, ἀλλὰ καὶ πολλάκις μεταπείθοντος τοῦ Χριστοῦ. εἴη +γὰρ ἃν οὐκ ἀμφίλογον, ὡς ἔνοχοι πάντως ἔσονται παγχαλέποις e +ἐγκλήμασιν, οἱ πρὸς ἐσχάτην ἐκνενευκότες ἀπόνοιαν, +καὶ δι’ ὑπερμέτρου τῆς ἀπειθείας ἐμπαροινεῖν οὐ παραιτούμενοι + τῷ τῶν καλλίστων εἰσηγητῇ. διὰ τοῦτό φησι περὶ +7. εἴη μὴ] εἰμὶ ( = εἰ μὴ) Β. 8. διὰ τῆς] δι’ αὐτῆς Β. 10. ἀνακυκλώσας +Β. 15. ψυχῆς assumptum ex B.D. 18. ὁ secundum assumptum +ex Β. τύπος ἦν ἐκεῖνο Β. ἐκεῖνο τύπος ἦν Ed. 20. οὐκέτι Β. οὐ Ed. +27. ὂν οm. Β. ἀμφίβολον Β. πάντως Β. πάντες Ed. + + +Infra xv. 32. τῶν Ἰουδαίων “Eἰ μὴ μὴ ἦλθον καὶ ἐλάλησα αὐτοῖς, ἁμαρτίαν +“οὐκ εἴχοσαν· νυνὶ δὲ πρόφασιν οὐκ ἔχουσι περὶ τῆς ἁμαρ- +“τίας αὐτῶν.” οἱ μὲν γὰρ οὐδαμῶς διὰ τῆς ἀκοῆς εἰς +καρδίαν εἰσοικισάμενοι τῆς σωτηρίας τὸν λόγον, ἡμερωτέρῳ +τυχὸν περιτεύξονται τῷ κριτῇ, τὸ μηδόλως ἀκοῦσαι προτεί- +353 Α. a νοντες, εἰ καὶ ὅτι μάλιστα τὸν ἐπὶ τῷ μὴ ζητῆσαι μαθεῖν +ἀποδώσουσι λόγον· οἱ δὲ καὶ πολλάκις διὰ τῶν αὐτῶν +νουθεσιῶν τε καὶ λόγων εἰς τὴν τοῦ συμφέροντος θήραν +ἐκπαιδαγωγούμενοι, σφᾶς δὲ αὐτοὺς ὅτι χρὴ τῶν καλλίστων +ἀποστερεῖν ἀνοήτως λογιζόμενοι, πικροτάτην ἀποτίσουσι κόλασιν, +καὶ οἷον λελυπημένῳ περιπεσοῦνται τῷ κρίνοντι, +πρόφασιν τῆς αὐτῆς ἀπονοίας δυσωποῦσαν αὐτὸν ἀνευρίσκειν +οὐχ ἔχοντες.

+

Καὶ ὁ ἄρτος δὲ ἐΓὼ δώσω ἡ σάρξ μου εστίν ὑπέρ τῆς +b τοῦ κόσμου ζωῆς.

+

Ἀποθνήσκω, φησὶν, ὑπὲρ πάντων, ἵνα πάντας +δι’ ἐμαυτοῦ, καὶ ἀντίλυτρον τῆς ἁπάντων σαρκὸς τὴν ἐμὴν +ἐποιησάμηv. τεθνήξεται γὰρ ὁ θάνατος ἐν θανάτῳ τῷ ἐμῷ, +καὶ συναναστήσεταί μοι, φησὶν, ἡ πεσοῦσα τοῦ ἀνθρώπου +φύσις. γέγονα γὰρ διὰ τούτου καθ’ ὑμᾶς, ἄνθρωπος δηλονότι +Heb. ii. 17. καὶ ἐκ σπέρματος Ἁβραὰμ, ἵνα “κατὰ πάντα +c “ἀδελφοῖς” ὁμοιωθῶ. ὁμοιωθῶ. συνεὶς δὲ τοῦτο καλῶς ὅπερ ἀρτίως +ἡμῖν ἔφη Χριστὸς, καὶ αὐτός φησιν ὁ μακάριος Παῦλος +Ιb. 14. “Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία κεκοινώνηκεν αἵματος καὶ σαρκὸς, καὶ +“αὐτὸς παραπλησίως μετέσχε τῶν αὐτῶν, ἵνα διὰ τοῦ +“θανάτου καταργήσῃ τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, +“τουτέστι τὸν διάβολον·” οὐ γὰρ ἦν ἑτέρως τὸν τὸ κράτος +ἔχοντα τοῦ θανάτου καταργηθῆναί ποτε, καὶ αὐτὸν δὲ τὸν +θάνατον, εἰ μὴ δέδωκεν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν ὁ Χριστὸς, εἷς +2. οὐκ ἔχουσι post αὐτῶν transponit Β. ut supra 309 c. 4. εἰσοικισάμενοι +Β. εἰσῳκισμένοι Ed. g. χρὴ τῶν] χρημάτων Β. 12. αὐτῆς assumptum ex Β. +14 ἐστὶν] + ἣν ἐγὼ δώσω Ed. invito Β. 15. ζωῆς] σωτηρίας Β. 18. τῶ +ἐμῷ θανάτῳ inverso ordine Catt. 19. τοῦ ἀνθρώπου Β. Catt. τῶν ἀνθρώπων Εd. +21. καὶ assumptum ex B.D. 22. ἡμῖν ἀρτίως inverso ordine Β. + + +ὑπὲρ πάντων ἀντίλυτρον· ἦν γὰρ ὑπὲρ πάντας. διὰ τοῦτο +καὶ ἐν ψαλμοῖς που φησὶν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν ὥσπερ ἄμωμον d +ἱερεῖον ἀνατιθεὶς τῷ Θεῷ καὶ Πατρί “ Θυσίαν καὶ προσ- Ps. xxxix. 7-9. +“ φορὰν οὐκ ἠθέλησας, σῶμα δὲ κατηρτίσω μοι· ὁλοκαυτώ- + “ μάτα καὶ περὶ ἁμαρτίας οὐκ ηὐδόκησας· τότε εἶπον Ἰδοὺ +“ ἥκω, ἐν κεφαλίδι βιβλίου γέγραπται περὶ ἐμοῦ, τοῦ ποιῆσαι +“τὸ θέλημά σου ὁ Θεὸς ἠβουλήρην·” ἐπειδὴ γὰρ “αἶμα Heb. ix. 13. +“ ταύρων καὶ τράγων καὶ σποδὸς δαμάλεως” οὐκ ἐξήρκει +πρὸς ἀποκάθαρσιν ἁμαρτίας, ἀλλ’ οὐδὲ ἡ τῶν ἀλόγων + σφαγὴ κατήργησεν ἄν ποτε τοῦ θανάτου τὸ κράτος, αὐτὸς e +εἰσβαίνει Χριστὸς τρόπον τινὰ τὰς ὑπὲρ ἁπάντων ὑφέξων +δίκας. “Τῷ γὰρ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθημεν,’’ ὡς ὁ προ- Εs. liii. 5. + +φήτης φησὶ, καὶ ἄτας ἁμαρτίας ἤμων αὐτὸς ανηνεγκεν ἐν 1 S. Pet. ii. 24. +“τῷ τῶ σώματι αὐτοῦ εἰς τὸ ξύλον·’’ ἐσταυρώθη δὲ ὕπερ + πάντων καὶ διὰ πάντας, ἵνα ἑνὸς ὑπὲρ πάντων ἀποτεθνηκότος, 2 Cor. v. 15. +οἱ πάντες ζήσωμεν ἐν αὐτῷ· οὐ γὰρ ἦν δυνατὸν +“ κρατεῖσθαι αὐτὸν ὑπὸ” τοῦ θανάτου, ἀλλ’ οὐδ’ ἃν τῆς Αcta Ap. ii. 24. +κατὰ φύσιν ζωῆς κατεκράτησεν ἡ φθορά. ὅτι δὲ ὑπὲρ τῆς του +κόσμου ζωῆς τὴν ἑαυτοῦ προσήγαγε σάρκα χριστὸς, καὶ διὰ a 354 A. + τῶν αὐτοῦ γνωσόμεθα λόγων· “ Πάτερ γὰρ, φησὶν, ἅγιε Ιnfra xnii. 11. +“ τήρησον αὐτούς·” καὶ πάλιν “ ‘Υπὲρ αὐτῶν ἐγὼ ἁγιάζω Ib. 19. +“ ἐμαυτόν·’’ ἑαυτὸν δέ φησιν ἁγιάζειν ἐν τούτοις, οὐκ εἰς +ἁγιασμὸν ὠφελῶν τὸν ἐν καθάρσει ψυχῆς, ἤτοι πνεύματος, +ὡς ἐφ’ ἡμῶν νοούμενον, ἁλλ’ οὐδὲ τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος + μέθεξιν· ἦν γὰρ ἐν αὐτῷ τὸ Πνεῦμα φυσικῶς· ἦν τε +καὶ ἔστιν ἅγιος ἀεὶ, καὶ ἔσται κατὰ τὸ διηνεκές· τὸ δέ +Ἁγιάζω φησὶν ἐν τούτοις, ἀντὶ τοῦ Ἀνατίθημι καὶ προσάγω +καθάπερ ἄμωμον ἱερεῖον εἰς ὀσμὴν εὐωδίας. ἡγιάζετο γὰρ, b +ἤτοι κατὰ νόμον ἐκαλεῖτο ἅγιον τὸ τῷ θείῳ θυσιαστηρίῳ + προσκομιζόμενον.

+7. Θεὸς] + μου Ed. invito Β. (55. 194. 223.) 8. δαμάλεως Β. δαμάλεων +Ed. 10. ποτε post κράτος transponit Β. 11. πάντων Β. δέ] τε Β. +23. ὠφελῶν τὸν] ὠφελούντων Β. 29. ἐκαλεῖτο] ayios καλεῖτο Β. θειῶ +assumptum ex Β. + + +

Δέδωκε τοιγαροῦν ὑπὲρ τῆς ἁπάντων ζωῆς τὸ ἴδιον σῶμα +ὁ Χριστὸς, ἐνοικίζει δὲ πάλιν ἡμῖν δι’ αὐτοῦ τὴν ζωὴν, καὶ +ὅπως, ἐρῶ κατὰ δύναμιv. ἐπειδὴ γὰρ ὁ ζωοποιὸς τοῦ Θεοῦ +Λόγος ἐνῴκηκε τῆ σαρκὶ, μετεσκεύασεν αὐτὴν εἰς τὸ ἴδιον +ἀγαθὸν, τουτέστι τὴν ζωὴν, καὶ ὅλος αὐτῇ κατὰ τὸν ἄρρητον +τῆς ἑνώσεως λόγον συμβεβηκὼς ζωοποιὸν ἀπέδειξε, καθάπερ +c οὖν ἐστι κατὰ φύσιν αὐτός. διὰ τοῦτο ζωοποιεῖ τοὺς μετέχοντας +αὐτοῦ τὸ σῶμα Χριστοῦ· ἐξελαύνει γὰρ τὸν θάνατον, +ὅταν ἐν τοῖς ἀποθνήσκουσι γένηται, καὶ ἐξίστησι τὴν +φθορὰν, τὸν τὴν φθορὰν ἀφανίζοντα Λόγον τελείως ὠδῖνον +ἐν ἑαυτῶ.

+

Ἀλλ᾿ ἐρεῖ τις τυχὸν, εἰς τὴν τῶν κεκοιμημένων· +τὸν τῆς διανοίας ὀφθαλμὸν ἀπερείσας Οἱ γὰρ πίστιν μὲν +τὴν εἰς Χριστὸν οὐ παραδεξάμενοι, μέτοχοί τε οὐ +αὐτοῦ, κατὰ τὸν τῆς ἀναστάσεως οὐκ ἀναβιώσονται χρόνοv. +τί δὲ; οὐχὶ παλινδρομήσει πρὸς ζωὴν σύμπαν τὸ ποίημα τὸ +d πεπτωκὸς εἰς θάνατον;

+

Ἀλλὰ ναὶ πρὸς ταῦτα ἐροῦμεν, ἀναβιώσεται πᾶσα σάρξ· +ἐγερθήσεσθαι γὰρ τοὺς νεκροὺς ὁ προφητικὸς προαγορεύει +λόγος. λογίου μέθᾳ γὰρ ἐπὶ πᾶσαν διήκειν τὴν ἀνθρωπότητα +τὸ διὰ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ μυστήριον, καὶ ἐν αὐτῷ +καὶ πρώτῳ πᾶσαν ἀπολελύσθαι πιστεύομεν τῆς φθορᾶς τὴν +ἡμετέραν φύσιv. πάντες γὰρ ἀναστήσονται, καθ’ ὁμοιότητα +τοῦ δι’ ἡμᾶς ἐγηγερμένου καὶ πάντας ἔχοντος ἐν ἑαυτῷ, +e καθάπερ ἦν ἄνθρωπος. καὶ ὥσπερ ἐν τῷ πρωτοπλάστῳ +κατεκλίθημεν εἰς θάνατον, οὕτως ἐν τῷ πρωτοτόκῳ πάλιν, +Supra v. 29. τῷ δι’ ἡμᾶς, ἐκ νεκρῶν ἀναβιώσονται σύμπαντες· ἀλλ’ “οἱ +“μὲν τὰ ἀγαθὰ ποιήσαντες εἰς ἀνάστασιν ζωῆς.” καθάπερ +γέγραπται, “οἱ δὲ τὰ φαῦλα πράξαντες εἰς ἀνάστασιν +“κρίσεως.” δοίην δ’ ἂν ἔγωγε καὶ οὐ τῷ τυχόντι μέτρῳ, +2. ὁ assumptum ex Β. 4. ἐνῴκησε Β. 5. ὅλος D. ὅλως Ed. +ἀγορεύει +9. τὴν assumptum ex B.D. 19. προαναφωνεῖ Β. 26. κατεκλίθημεν Β. +κατεκλείσθημεν Ed. 28. ἀνάστασιν ζῶντες· ζωῆς pro more per additionem se +corrigens B. περ assumptum ex B. + + +θανάτου πικρότερον τὸ ἀναστῆναι πρὸς κόλασιν, καὶ εἰς +μόνας αἰκίας τὸ ἀναβιῶναι λαβεῖv. κυριώτερον τοιγαροῦν +ζωὴν ὄντως τὴν ἐν χριστῷ νοητέον, τὴν ἐν ἁγιασμῷ καὶ a 355 Α. +μακαριότητι καὶ ἀδιαπτώτῳ τῇ θυμηδίᾳ· ἐπεὶ καὶ ταύτην + ἀληθῶς οὖσαν τὴν ζωὴν ἐξεπίσταται καὶ ὁ σοφὸς Ἰωάννης +λέγων “Ὁ πιστεύων εἰς τὸν Υιὸν ἔχει ζωὴν αἰώνιον, ὁ δὲ Supra iii. 36. +“ἀπειθῶν τῷ Υἱῷ οὐκ ὄψεται ζωὴν, ἀλλ’ ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ +“μενεῖ ἐπ’ αὐτόν.’’ ἰδοὺ γὰρ ἰδοὺ τὸν ἐν ἀπειθείᾳ κατειλημμένον +τὴν ζωὴν οὐκ ὄψεσθαί φησι· καίτοι παντὸς τοῦ ποιήματος + παλινδρομήσειν εἰς ζωὴν καὶ ἀναστήσεσθαι προσδοκωμένου. +πρόδηλον οὖν, ὅτι τὴν τοῖς ἁγίοις ηὐτρεπισμένην, b +τὴν ἐν δόξῃ φημὶ καὶ ἐν ἁγιασμῷ, ζωὴν εἰκότως ἀπεκάλεσεν +ὁ Σωτὴρ, ἢν ὅτι διώκειν δεήσει πρὸς μετάληψιν ἰόντας τῆς +ζωοποιούσης σαρκὸς, οὐδενὶ τῶν εὖ φρονούντων ἀμφίβολον.

+

Ἐπειδὴ δὲ διὰ πολλῶν ἤδη τῶν προκειμένων ἄρτον +ἑαυτὸν ἀπεκάλεσεν ὁ Σωτῆρ’, ἴδωμεν πάλιν, εἰ μήτι τῶν +προκατηγγελμένων εἰς νοῦν ἀναφέρεσθαι τὸν τὸν καὶ +διὰ τούτου βούλεται, καὶ τῶν ἐν τοῖς ἱεροῖς κειμένων ἀναμιμνήσκει +γραμμάτων, ἐν οἷς ὡς ἐν ἄρτου σχήματι καὶ πάλαι + κατεσημαίνετο. γέγραπται τοίνυν ἐν τοῖς ἀριθμοῖς “Καὶ c Νum. xv. 17-21. +“ ἐλάλησε κύριος πρὸς Μωυσῆν λέγων ΛάΛησον τοῖς υἱοῖς +“Ἰσραὴλ καὶ ἐρεῖς πρὸς αὐτούς Ἐν τῷ εἰσπορεύεσθαι ὑμᾶς +“εἰς τὴν γῆν εἰς ἣν ἐγὼ εἰσάγω ὑμᾶς ἐκεῖ, καὶ ἔσται ὅταν +“ἔσθητε ὑμεῖς ἀπὸ τῶν ἄρτων τῆς γῆς, ἀφελεῖτε ἀφαίρεμα + “ἀφόρισμα Καρίῳ· ἀπαρχὴν φυράματος ὑμῶν ἄρτον ἀφαίρεμα +“ἀφοριεῖτε αὐτὸ, ὡς ἀφαίρεμα ἀπὸ ἅλωνος, οὕτως ἀφοριεῖτε +“αὐτὸν, ἀπαρχὴν φυράματος ὑμῶν, καὶ δώσετε τῷ Κυρίῳ +“ἀφαίρεμα εἰς τὰς γενεὰς ὑμῶν.” αἰνιγματωδῶς μὲν οὖν καὶ d +παχεῖαν ὥσπερ τὴν ἀπὸ τοῦ γράμματος περιστολὴν ἔχων ὁ +4. τῇ assumptum ex Β. 5. τὴν οm. Catt. ἐπίσταται Catt. 7. ὄψεται] ++ τὴν Εd invitis Β. Cord. 9. παντὸς τοῦ hoc ordine Β. Catt. 10. εἰς] +πρὸς Catt. 12. ἔνδοξον Β. ἐν alt. assumptum ex Β. 16. ἑαυτὸν om. B. +20. τοίνυν] + ὡς Β. 22. ἐκπορεύεσθαι (sic) Β. 23. ὅτε Β. Statim +ἔσθητε Β. ἐσθίητε Ed. (44 al.) 24. ἀφοριεῖτε Β. 20. ἅλωνος Β. (Alex. +VII. Χ.) ἅλω Ed. + + +νόμος τὰ τοιαῦτα διετύπου· προανεφώνει δὲ πάλιν τὸν ἄρτον +ὄντως τὸν ἀληθινὸν τὸν ἐξ οὐρανοῦ καταφοιτῶντα, τουτέστι +Supra ver 22. Χριστὸν, καὶ ζωὴν διδόντα τῷ κόσμῳ. ἐννόει γὰρ ὅπως +ἄνθρωπος καθ’ ἡμᾶς διὰ τὴν πρὸς ἡμᾶς ὁμοίωσιν γεγενημένος, +ἀπαρχή τις ὥσπερ τοῦ ἡμετέρου φυράματος καὶ +Num. XV 19. e ἀφόρισμα κατὰ τὸ γεγραμμένον, ἀνετέθη τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ +πρωτότοκος ἐκ νεκρῶν ἀναδεδειγμένος, καὶ ἀπαρχὴ τῆς +ἁπάντων ἀναστάσεως εἰς αὐτὸν ἀναβαίνων τὸν οὐρανόν· +Heb. ii. 16. ἐλήφθη μὲν γὰρ ἐξ ἡμῶν, σπέρματος Ἁβραὰμ +καθάπερ ὁ Παῦλός φησιν, ἀνετέθη δὲ ὡς ἐξ ἁπάντων καὶ +ὑπὲρ πάντων, ἵνα τοὺς πάντας ζωοποιήσῃ, καὶ καθάπερ ἐξ +ἅλωνος δράγμα τὸ πρῶτον ἀναφέρηται τῷ Θεῷ καὶ Πατρί, +ὥσπερ δὲ ὑπάρχων κατ’ ἀλήθειαν φῶς, ἐπετίθει τοῖς ἑαυτοῦ +356 A. a μαθηταῖς τὴν ἀπὸ τοῦ πράγ·ματος χάριν· “Ὑμεῖς γάρ ἐστε,” +S.Matth. v. 14. φησι, “το φὼς του κόσμου· οὕτω καὶ ἄρτος ὑπάρχων ο +ζῶν καὶ ὁ πάντα ζωογονῶν καὶ πρὸς τὸ εἶναι συνέχων, καθ’ +ὁμοιότητα πάλιν καὶ διὰ σκιᾶς τῆς κατὰ τὸν νόμον, ὡς ἐν +ἄρτοις δώδεκα τὸν ἱερὸν ἀνετύπου τῶν ἀποστόλων χορόν. +Lev. xxiv. 1-3. λέγει γὰρ οὕτως ἐν τῷ Λευιτικῷ “Καὶ ἐλάλησε Κύριος + “πρὸς Μωυσῆν λέγων Ἔντειλαι τοῖς υἱοῖς Ἰσραὴλ, καὶ +“λαβέτωσάν σοι ἔλαιον ἐλάινον καθαρὸν κεκομμένον εἰς +b “φῶς, καῦσαι λύχνον διὰ παντὸς ἔξωθεν τοῦ καταπετά- +“σματος ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ μαρτυρίου.’’ εἶτά +Ib. 5—7. τούτοις “Καὶ καὶ λήψεσθε σεμίδαλιν καὶ +“δέκα ἄρτους, δύο δεκάτων ἔσται ὁ ἄρτος ὁ εἷς· καὶ ἐπιθή- +“σετε αὐτοὺς δύο θέματα, ἓξ ἄρτους τὸ ἓν θέμα, ἐπὶ τὴν +“τράπεζαν τὴν καθαρὰν ἔναντι κυρίου, καὶ ἐπιθήσετε ἐπὶ +“τὸ θέμα λίβανον καθαρὸν καὶ ἅλας, καὶ ἔσται εἰς ἄρτους +“εἰς ἀνάμνησιν προκείμενα τῷ Κυρίῳ.”

+

Λύχνον μὲν οὖν τὸν ἐν τῆ ἁγίᾳ σκηνῇ, καὶ ἔξωθεν τοῦ +c κατ’ ἀπ’ ἔτ’ ἄσματος τὸν καταφωτίζοντα, τὸν μακάριον Ἰωάννην +9. μὲν om. Β. σπέρματος] + γὰρ Ed. invito Β. 14. πράγματος] γράμματος +Β. 16. πάντας Β. 18. ἄρτοις] ἀρχῇ τοῖς Β ex corr. 25. δυοδωδἐκατον +Β. ὁ prius assumptum ex B.D. 31. τὸν prius assuraptum ex B. + + +ἐν τοῖς προλαβοῦσιν εἶναι δεδώκαμεν, τρεφόμενον μὲν ἐλαίῳ Supra 250, 251. +τῷ καθαρωτάτῳ, τουτέστι, τῷ διὰ τοῦ Πνεύματος φωτισμῷ· +ἔξω γεμὴν τοῦ καταπετάσματος, μάτος, ἐπείπερ ἐστὶν ὁ λόγος αὐτῷ +κατηχητικός “Ἑτοιμάσατε γὰρ τὴν ὁδὸν κυρίου, φησὶν, Εs. xl. 3. + “εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους τοῦ Θεοῦ ἡμῶν.” τὰ δὲ ἔσω +τοῦ καταπετάσματος, τουτέστι, τὸ ἀποκεκρυμμένον περὶ +Χριστοῦ μυστήριον, οὐ λίαν ἐκφαίνει. “Ἐγὼ μὲν” γὰρ, S.Matth. iii. 11. +φησὶν, “ὑμᾶς βαπτίζω ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν, ὁ δὲ ὀπίσω d +“μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστὶν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς + “τὰ ὑποδήματα βαστάσαι, αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύ- +“ματι Ἁγίῳ καὶ πυρί.’’ ὁρᾷς οὖν ὅπως καταλάμπει μὲν +αὐτὸς, ὡς ἐν ἁπλουστέρῳ τῷ λόγῳ καλῶν εἰς μετάνοιαν, τὰ +γεμὴν ἔσω τοῦ καταπετάσματος ἀπογυμνοῦν ἐπιτρέπει τῷ +βαπτίζοντι διὰ πυρὸς καὶ Πνεύματος; καὶ πλατύτερον μὲν + τὰ περὶ τούτων διειλήφαμεν, προτεθέντος ἡμῖν ῥητοῦ, κατὰ +τὴν ἀρχὴν τοῦ βιβλίου “Ἐκεῖνος ἦν ὁ λύχνος ὁ καιόμενος e supra lib. iii. cap. 1. +“καὶ φαίνων·’’ ἡψάμεθα δέ πὼς ἐκ παραδρομῆς ἀρτίως, +ἐπείπερ ἦν ἀναγκαῖον, μετὰ τὴν Ἰωάννου πάροδον, γείτονα +δεικνύειν καὶ εὐθὺς κειμένην τῶν ἁγίων ἀποστόλων τὴν + ἀνάρρησιν.

+

Διὰ γὰρ ταύτην οἶμαι τὴν αἰτίαν ὁ λόγος προκατασημήνας +αὐτὸν διὰ τοῦ λύχνου, τὴν ἐπὶ τοῖς δώδεκα ἄρτοις +θεωρίαν ἡμῖν παρατίθησι· “Ποιήσετε γὰρ, φησὶ, δώδεκα Lev. xxiv. 5. +ἄρτους δύο δεκάτων ἔσται ο ἄρτος ο εἰς. ἔθος τῆ θείᾳ + γραφῆ τὸν ἀριθμὸν τὸν δέκα, τέλειον ἀεὶ προσδέχεσθαι καὶ +εἰδέναι πληρέστατον, ἐπείπερ ἡ τῶν ἐφεξῆς ἀριθμῶν πάροδός a 357 A. +τε καὶ θέσις, ἀνακύκλησίν τινα καὶ πολυπλασιασμὸν τῶν +αὐτῶν εἰς τὰ αὐτὰ δεχομένη, πρὸς ὅπερ ἄν τις ἐθελήσαι +βαδίζει καὶ ἐκτείνεται. ἐκ δύο τοιγαροῦν δεκάτων ἕκαστον + εἶναι κελεύει, ἵνα τὸ τέλειον ἴδῃς ἐν τοῖς μαθηταῖς, ἐν ἴση τῇ +ξυνωρίδι, τῆ τε πραγματικῇ φημι καὶ τῆ κατὰ θεωρίαν +19. ἀποστόλων] + ἡμῖν Ed. invito Β. 22. αὐτὸν] αὐτῶν Β. Statim διὰ +τοῦ λύχνου assumptum ex Β. ἐπὶ Β. ἐν Ed. 27. ἀνάκλησιν Β. 28. τις +assumptum ex Β. 29. τοιγαροῦν] τοίνυν Β. 30 ἐν ἴση] ἐν ἐν ἐνήση Β. + + +ἀρετῇ. ἐπιτίθεσθαι γεμὴν δύο θέματα κελεύει χρησίμως, +μονονουχὶ καὶ τὴν στάσιν αὐτὴν ὑποδεικνὺς, ἢν ἔθος ἦν +κατὰ τὸ εἰκὸς ποιεῖσθαι, μέσον ἀεὶ τὸν κύριον δεχομένους, +b καὶ ὥσπερ τινὰ καθηγητὴν ἀεὶ κυκλοῦν εἰθισμένους αὐτόν. +2 Cor. ii.15. ἵνα δὲ μάθωμεν, ὅτι καθάπερ ὁ Παῦλός φησι, Χριστοῦ +γεγόνασιν εὐωδία τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, ἐπιτίθεσθαι τοῖς +ἄρτοις κελεύει τὸν λιβανωτὸν, καταπάττεσθαι δὲ καὶ ἁλσίν. +S.Matth. v. 13. εἴρηται γάρ που πρὸς αὐτούς “Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας +“γῆς·” ἀλλὰ καὶ τῇ τῶν σαββάτων ἡμέρᾳ +κελεύει χρησίμως· ἀνεδείχθησαν γὰρ ἐν ἐσχάτοις τοῦ αἰῶνος +c καιροῖς, ἐσχάτη δὲ τῆς ἑβδομάδος ἡμέρα τὸ σάββατοv. καὶ +οὐχὶ τοῦτο μόνον, ἁλλ’ ἐπείπερ κατὰ τὸν καιρὸν τῆς τοῦ +Σωτῆρος ἡμῶν ἐπιδημίας ἐσαββατίσαμεν πνευματικῶς· ἠργήσαμεν +γὰρ ἐξ ἁμαρτιῶv. συνέβη δὲ καὶ τοὺς ἁγίους τότε +ἡμῖν ἀποστόλους ἀναδειχθῆναι, ὧν καὶ τὰ θεῖα τρεφόμενοι +συγγράμματα πρὸς ζωὴν ἀναβαίνομεν τὴν ἐν ἁγιασμῷ. +διὰ τοῦτο κατὰ τὴν τῶν σαββάτων ἡμέραν προκεῖσθαι +μάλιστα κελεύει τοὺς ἄρτους ἐν τῆ ἁγίᾳ τραπέζῃ, τουτέστιν +ἐν τῆ Ἐκκλησίᾳ· σημαίνεται γὰρ πολλάκις ἀπὸ μέρους τὸ +d πᾶv. τί δ’ ἂν γένοιτο τῆς ἁγίας Χριστοῦ τραπέζης τὸ +ἁγιώτερον; οὐκοῦν ὡς ἄρτος μὲν ὁ Σωτῆρ’ προανετυποῦτο +κατὰ τὸν νόμον· ἄρτοι δὲ πάλιν οἱ μαθηταὶ καθ’ ὁμοιότητα +τὴν αὐτοῦ· πάντα γὰρ ἀληθινῶς μὲν ἦν ἐν Χριστῷ, καθ’ +ὁμοιότητα δὲ τὴν ὡς πρὸς αὐτὸν, καὶ ἐφ’ ἡμᾶς διὰ τῆς αὐτοῦ +χάριτος.

+52

Ἐμάχοντο οὖν πρὸς ἀλλήλους οἱ Ἰουδαῖοι λέγοντες Πῶς +53 ἡμῖν οὖτος δοῦναι τὴν σάρκα φαγεῖν; εἶπεν οὖν αὐτοῦς +e δ Ἰησοῦς.

+Prov. viii. 9.

“Πάντα ἐνώπια τοῖς συνιοῦσι, καὶ ὀρθὰ τοῖς εὑρίσκουσι +“γνῶσιν,” κατὰ τὸ γεγραμμένον· σκοτεινὸν δὲ τοῖς ἀνοήτοις +1. χρησίμως assumptum ex Β. 3. Κύριον] χριστὸν Β. 7. λίβανον Β. +καταπλάττεσθαι Β. 8. γάρ] δὲ Β. Statim που post αὐτοὺς tr. Β. 10. καιροῖς +τοῦ αἰῶνος inverso ordine Β. 14. τότε ante κοὶ tr. Ed. invito Β. 27. ἡμῖν +οὗτος hoc ordine Β. cf, in xii Proph. 562 a. + + +καὶ τὸ λίαν εὑ μάθες. ὁ μὲν γὰρ συνετὸς ὄντως ἀκροατὴς, +τὸ μὲν τῶν μαθημάτων εὐσυνοπτότερον τῷ τῆς διανοίας +ἐγκατακλείει θησαυρῷ, μελησμὸν ἐπὶ τούτῳ μηδένα καταδεξάμενος· +τὰ δὲ ἐφ’ οἷς ἂν φαίνηται χαλεπὸς ὁ λόγος, + ταῖς ἐρεύναις περινοστεῖ, καὶ φιλοπευστῶν οὐ παύεται. καί +μοι δοκεῖ τοιοῦτόν τι χρησίμως ἐπείγεσθαι δρᾶν, ὁποῖόν τι a 358 A. +φασὶ τὰς εὐδρομωτάτας καὶ θηρευτικὰς ἀπεργάζεσθαι κύνας, +αἳ πρὸς αἴσθησιν τὴν διὰ ῥινῶν πολλὴν ἔχουσαι παρὰ τῆς +φύσεως τὴν ὀξύτητα, τὰς τῶν ζητουμένων καταδύσεις ἀεὶ + περιθέουσιv. ἢ γὰρ οὐχὶ πρὸς τοιαύτην τινὰ τὴν ἕξιν +καλέσει τὸ σοφὸν καὶ προφητικὸν ὧδε λόγιον ἔχον “Ζητῶν Es. xxi. 12. +“ζήτει, καὶ παρ’ ἐμοὶ οἴκει;” χρὴ γὰρ ζητοῦντα +τουτέστι, συντονωτάτην εἰς τοῦτο τὴν προθυμίαν εἰσφέροντα +μὴ ἀπονοσφίζεσθαί ποι πρὸς ἐξιτήλους ἐννοίας, ἀλλ’ ὅσῳπερ b + ἂν ἀποτραχύνηταί τι πρὸς δυσχέρειαν, τοσούτῳ δὴ μᾶλλον +ὀξυτέρῳ προσέχεσθαι νῷ, καὶ γοργοτέραις ἐνθυμημάτων +ἐκπολιορκεῖν προσβολαῖς τὸ κρυπτόμενοv. ἀλλὰ γὰρ ὁ +ἀτριβής τε καὶ ἀχειραγώγητος νοῦς, ὅπερ ἂν αὐτὸν ἀνατρέχῃ, +τοῦτο πάντως ἐξυβρίζει ταῖς ἀπειθείαις, καὶ ὡς κίβδηλον + ἐκτρέπεται τὸ νικῶν, ἐξ ἀπαιδεύτου θράσους καὶ εἰς ἐσχάτην +ἀναβαίνων ὑπεροψίαv. τὸ γὰρ μηδενὶ παραχωρεῖν ἐθέλειν, c +μηδὲ οἴεσθαί τι μεῖζον ὑπάρχειν αὐτοῦ, πῶς οὐκ ἂν εἴη +λοιπὸν, ὅπερ ἀρτίως εἰρήκαμεν;

+

Τούτῳ περιπεσόντας τῷ πάθει καὶ τοὺς Ἰουδαίους εὑρήσομεν + εἰς τὴν τοῦ πράγματος ἀφορῶντες φύσιv. δέον γὰρ +αὐτοὺς παραδέχεσθαι μὲν ἀμελ[λ]ητὶ τοῦ Σωτῆρος τοὺς λόγους, +προτεθαυμακότας ἤδη διὰ πολλῶν τὴν θεοπρεπῆ δύναμιν +αὐτοῦ καὶ τὴν ἐφ’ ἅπασιν ἄμαχον ἐξουσίαν, ἐπὶ δὲ τοῖς +δυσεφίκτοις φιλοπευστεῖν, καὶ παιδεύεσθαι μᾶλλον παρα- +3. ἐγκατακλείεσθαι Β. μελλησμὸν correxit Migne. καταδεξάμενος Β. παραδεξάμενος +Εd. 4. ἐφ’] ἐν B. 5. τοῖς] καὶ Migne. 6. τοιοῦτόν τι] τὸ +τοιοῦτόν τινα Β. τι alt.] τε Β. 9. ἀεὶ καταδύσεις inverso ordine Β. 11, τὸ +Β. τὸν Ed. 15. δὴ] δεῖ Β. 16. προσέχεσθαι Β. προσέρχεσθαι Ed. +17. γὰρ om. Β. 22. τι] τὸ Β. 26. ἀμελλητὶ correxi post Migne. +28. ἄμαχον ἐφ’ ἅπασιν inverso ordine Β. + + +d καλεῖν περὶ ὧν ἂν φαίνοιντο δυσχεραίνοντες· πάλιν τό Πῶς +ἀνοήτως ἐπὶ Θεοῦ λέγουσιν, ὥσπερ οὐκ εἰδότες, ὅτι δυσφημίας +ἁπάσης ἀνάπλεως ὁ λόγος ὁρᾶται. τὸ γὰρ πάντα +δύνασθαι κατορθοῦν ἀκονιτὶ πρόσεστι τῶ Θεῶ. ψυχικοὶ +1 Cor. ii. 14. ὄντες, καθάπερ φησὶν ὁ μακάριος Παῦλος, οὐκ ἐδέχοντο “τὰ +“τοῦ πνεύματος τοῦ Θεοῦ, μωρία’’ δὲ αὐτοῖς τὸ σεπτὸν +οὕτως ὁρᾶται μυστήριον.

+

Δεῖ τοιγαροῦν ἐντεῦθεν ἡμᾶς ὠφελουμένους, καὶ ἐξ ὧν +ἕτεροι πταίουσι τὸν οἰκεῖον ἐπανορθοῦντας βίον, ἐν ταῖς +e παραλήψεσι τῶν θείων μυστηρίων πίστιν μὲν ἔχειν ἀζήτητον, +μηδενὶ δὲ τῶν λεγομένων ἐπιφέρειν τό Πῶς· Ἰουδαϊκὸν +γὰρ τὸ ῥῆμα, καὶ κολάσεως δὲ τῆς ἐσχάτης διὰ τοῦτο +παραίτιον· ἐπεὶ καὶ ὁ τῆς Ἰουδαίων συναγωγῆς ἡγούμενος. +Supra iii. 9. Νικόδημος δὲ οὗτος ἦν· τό “Πῶς δύναται ταῦτα γενέσθαι” +λέγων, ὅτε τῶν θείων κατηκροᾶτο λόγων, ἐγελᾶτο δικαίως +Ib. 10. ἀκούσας “Σὺ εἶ ὁ διδάσκαλος τοῦ Ἰσραὴλ καὶ ταῦτα οὐ +“γινώσκεις” ἐντεχνέστεροι τοίνυν πρὸς τὴν τοῦ συμφέροντος +359 Α. a καὶ διὰ τῆς ἑτέρων ἀτοπίας εὑρισκόμενοι, τό Πῶς +λέγειν ἐφ’ οἷς ἂν ἐργάζηται Θεὸς παραιτώμεθα, ἀνατιθέναι +δὲ μᾶλλον μελετήσωμεν αὐτῷ τῶν ἰδίων ἔργων τὴν ὁδὸν +ἐξεπίστασθαι· ὅνπερ γὰρ τρόπον εἴσεται μὲν οὐδεὶς, τὸ τί +Heb. xi. 6. κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Θεὸς, δικαιοῦται δὲ πιστεύων “ὅτι +“καὶ τοῖς ἐκζητοῦσιν αὐτὸν μισθαποδότης γίνεται,’’ οὕτως +ἀγνοήσει μὲν πάλιν τὸν ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν τελουμένων παρ’ +αὐτοῦ τρόπον, ἀνατιθεὶς δὲ τῆ πίστει τὴν ἔκβασιν, καὶ τὸ +πάντα δύνασθαι συναινῶν τῷ ὑπὲρ πάντας Θεῷ, κομιεῖται +b τῆς οὕτως ἀγαθῆς διαλήψεως οὐκ εὐκαταφρόνητον τὸν +μισθόv. οὕτω γὰρ ἡμᾶς διακεῖσθαι καὶ αὐτὸς ἐθέλων ὁ +Es. lv. 8, 9. πάντων Δεσπότης διὰ τοῦ προφήτου φησὶν Ἠσαίου “Οὐ +“γάρ εἰσιν αἱ βουλαί μου ὥσπερ αἱ βουλαὶ ὑμῶν, οὐδὲ +“ὥσπερ αἱ ὁδοὶ ὑμῶν αἱ ὁδοί μου, λέγει Κύριος. ἀλλ᾿ ὡς +1. φαίνοιντο Β. φαίνονται (= φαίνωνται) Ed. 5. φησὶν om. Β. 6. σεπτὸν +Β. συνετὸν Ed. 14. γενέσθαι om. Β. 18 ἀτοπίας] ἀπειθείας Β. 22. ὁ +om. Β. 24. πάλιν om Β. 27. εὐκαταφρόνητον Β. καταφρόνητόν Ed. + + +“ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τῆς γῆς, οὕτως ἀπέχουσιν αἱ ὁδοί +“μου ἀπὸ τῶν ὁδῶν ὑμῶν καὶ τὰ διανοήματα ὑμῶν ἀπὸ τῆς +“διανοίας μου·’’ ὁ δὲ τοσοῦτον ἡμῶν κατά τε σοφίαν καὶ +δύναμιν ὑπερκείμενος, πῶς οὐχὶ καὶ ἐργάσεται παραδόξως, + καὶ τὴν ὑπεραλεῖται ὑπεραλεῖται κατάληψιν;

c +

Βουλοίμην δ’ ἃν ἔτι καὶ λογισμὸν ἐπὶ τούτοις οὐκ +ἄκομψον, ὥς γε μοι φαίνεται, παρεισενεγκεῖv. οἱ μὲν γὰρ +κατὰ τόνδε τὸν βίον τῆς καλουμένης μηχανικῆς τὴν ἐπιστήμην +ἐπανελόμενοι, μέγα τι πολλάκις κατορθοῦν ἐπαγγάλλονται, + καὶ τῶν μὲν ἀκροωμένων διαλανθάνει τὸν νοῦν πρὸ +τῆς θεωρίας τῶν δρωμένων ἡ μέθοδος· εἰς δὲ τὴν ἐνοῦσαν +αὐτοῖς ἀποβλέποντες τέχνην, καὶ πρὸ πείρας αὐτῆς ποιούμεθα +τῆ πίστει δεκτὸν, τὸ ἀντιτείνειν ἔτι δυσωπούμενοι. d +πῶς οὖν, ἐρεῖ τις, οὐκ ἂν εἶεν εἰκότως δεινοῖς ἐγκλήμασιν + ἔνοχοι, τὸν ἁπάντων ἀριστοτέχνην Θεὸν ταῖς ἀπειθείαις +ἀτιμάζειν κατατολμῶντες, οἱ τό Πῶς ἐφ’ ὧν ἃν ἐργάζηται +λέγειν οὐ παραιτούμενοι, καίτοι σοφίας ἁπάσης χορηγὸν +ἐγνωκότες αὐτὸν, καὶ ὅτι πάντα δύναται διὰ πάσης παιδευόμενοι +τῆς θείας γραφῆς; εἰ δὲ ἐπιμένεις Ἰουδαῖε λέγων τό + Πὴ, ἐρῶ σοι κἀγὼ τὴν σὴν ἀμαθίαν διὰ σὲ μιμούμενος +Πῶς ἐξῆλθες ἐξ Αἰγύπτου; πῶς δὲ, εἰπέ μοι, καὶ εἰς ὄφιν e +μετετράπη ῥάβδος ἡ Μωυσαϊκή; πῶς ἐλεπρώθη μὲν ἡ χεὶρ, +ἀποκατεστάθη δὲ αὖθις, ὡς γέγραπται; πῶς εἰς τὴν αἵματος +φύσιν μετῆλθε τὸ ὕδωρ; πῶς διῆλθες διὰ μέσης θαλάσσης + “ὡς διὰ ξηρᾶς;” πῶς δὲ διὰ ξύλου τὸ πικρὸν τῆς Μεῤῥᾶς Heb. xi. 29. +ὕδωρ εἰς γλυκὺ μετεσκευάζετο; πῶς δέ σοι καὶ ὕδωρ ἐκ τῶν +πετραίων ἀνεδόθη μαστῶν; πῶς ἐπὶ σὲ κατηνέχθη τὸ +μάννα; πῶς δὲ κατὰ χώραν ἔστη πάλιν ὁ Ἰορδάνης; ἢ πῶς +κατεσείσθη διὰ μόνης κραυγῆς τῆς Ἱεριχοῦς τὸ ἀπόρθητον a 360 Α. + τεῖχος, καὶ οὐκ ἐπιλείψει λέγοντά σε τό Πῶς; πολλὰ γὰρ +3. τε om. Β. 5. ὑμετέραν Β. 13. λεκτὸν Β. 20. ἐμ σοι] ἐρῶ +σι (sic) D. διὰ σὲ assumptum ex Β. 24. μετῆλθε Β. μετέστη Ed. +27. μαστῶν ἀνεδόθη inverso ordine Β. 29. ἐσείσθη Β. ἀπόρθητον] ἀπόρρηκτον +Β. 30. ἐπιλήψει B.D. σοι Β. Statim τὸ om. + + +ἤδη προτεθαυμακὼς ἁλώσῃ μεγαλουργήματα, οἷς εἴπερ +ἐπάγεις τό Πῶς, ὅλη παντελῶς ἀπειθήσεις τῇ θείᾳ γραφῇ, +καὶ πάντας τῶν ἁγίων προφητῶν ἀνατρέψεις τοὺς λόγους, +καὶ αὐτοῦ δὲ πρὸ πάντων τοῦ σοῦ Μωυσέως τὰ ἱερὰ συγγράμματα. +οὐκοῦν ἔδει μᾶλλον πιστεύοντας τῷ Χριστῷ, +καὶ τοῖς παρ’ αὐτοῦ λεγομένοις ἀμελλητὶ κατανεύοντας μανθάνειν +ἐπείγεσθαι μᾶλλον τῆς εὐλογίας τὸν τρόπον, οὐκ +b ἀπερισκέπτως ἐμπαροινεῖν λέγοντας Πῶς δύναται οὗτος ἡμῖν +δουναι τὴν σαρκα αυτου φαγειν; ὅτι καὶ τό οὕτος, ἐν ὑπεροψίᾳ +φασί· τοιοῦτόν τι γὰρ πάλιν αὐτοῖς τὸ ὑπέρογκον +ὑπαινίττεται ῥῆμα.

+

Ἀμὴν ἀμὴν λέΓω ὑμῖν, ἐὰν μὴ φάγητε τὴν σάρκα τοῦ +τοῦ ἀνθρώπου καὶ πίητε αὐτοῦ τὸ αἷμα, οὐκ ἔχετε ζωὴν +ἐν ἑαυτοῖς.

+

Μακρόθυμος ὄντως καὶ πολυέλεος ὁ χριστὸς, ὥσπερ οὖν +ἔξεστι καὶ ἐξ αὐτῶν ἤδη τῶν προκειμένων ἰδεῖv. φιλονεικήσας +c γὰρ οὐδαμῶς ταῖς τῶν ἀπειθούντων μικροψυχίαις, +πάλιν αὐτοῖς τὴν ζωοποιὸν τοῦ μυστηρίου γνῶσιν ἐπιδαψιλεύεται, +καὶ νικήσας ὡς Θεὸς τὴν τῶν λυπούντων ἀλαζονείαν, +τὰ δι’ ὧν εἰς μακραίωνα βίον ἀναβήσονταί φησι· καὶ +τίνα μὲν τρόπον αὐτοῖς τὴν σάρκα δώσει φαγεῖν, οὔπω +διδάσκει· ᾔδει γὰρ ὄντας ἐν σκότει καὶ νοεῖν οὐδαμόθεν +ἰσχύοντας τὸ ἀπόρρητον· ὅσον δὲ αὐτοῖς ἐκ τοῦ φαγεῖν +ἀγαθὸν ἐκβήσεται, παραδεικνύει χρησίμως, ἵνα τάχα πὼς +αὐτοὺς ταῖς εἰς τὸ βούλεσθαι ζῆν ἀπεράντοις ἡδοναῖς ἑτοι- +2. ἐπάγοις Β. 4. σου assumptum ex B.D. 6. ἀμελλητὶ correxi post +Migne. 8. δοῦναι ἡμῖν inverso ordine B.a. 9. ὅτι καὶ Β. Cord. καὶ γὰρ b. +οὕτω καὶ Ed. ἐν ὑπεροψίᾳ δὲ φασὶ καὶ τὸ οὗτος a. 10. τι assumptum ex Β. +15. καὶ πολυέλεος ὄντως inverso ordine Β. ὄντως deest in Catt. 16. καὶ +ἔξεστι inverso ordine Β. invitis Catt. ἤδη—ἰδεῖν om. Β. ἤδη om, a. habet Cord. +17. φιλονεικούντων pro ἀπειθούντων Cord. 21. δώσει] δόσιν Β. 22. ᾔδει +γὰρ ὄντας] ἤδη γὰρ ὄντας ᾔδει (quasi ᾔδει γὰρ ὄντος ᾔδει) Β. Statim ἐν σκότει om. +Β. ὄντας ἐν σκότει καὶ om., αὐτοὺς in loco exhibent, abbreviantes Catt. 23. ἀγαθὸν +ἐκ τοῦ φαγεῖν inverso ordine Catt. 24. παραδείκνυσι a. 24—p. 529. +1. ἵνα τάχα—διδάξειε] τάχα πὼς αὐτοὺς εἰς τὸ βούλεσθαι ζῆν ἀπεράντως εἰς τὸ βούλεσθαι. +ἡδοναῖς ἑτοιμότερον ἐπείθετο πιστεύειν δίδαξις Β. verba desunt in Catt. + + +μότερον πείθων, τὸ πιστεύειν διδάξειε. πεπιστευκόσι γὰρ ἤδη d +καὶ τὸ μανθάνειν δύνασθαι πρεπόντως ἀκολουθεῖ. ἐπεὶ καὶ +οὕτω φησὶν ὁ προφήτης ‘Hσαΐας “Ἐὰν γὰρ μὴ πιστεύσητε, Εs. vii. 9. +“οὐδ’ οὐ μὴ συνῆτε.’’ οὐκοῦν ἔδει προεῤῥιζωμένης ἐν αὐτοῖς + τῆς πίστεως, δευτέραν ἐπεισκρίνεσθαι τὴν ἐφ’ οἷς ἀγνοοῦσι +σύνεσιν, καὶ οὐ πρεσβυτέραν τῆς πίστεως ὁρᾶσθαι τὴν +ζήτησιν.

+

Διὰ ταύτην οἶμαι τὴν αἰτίαν παρεὶς εἰκότως ὁ κύριος τὸ +λέγειν αὐτοῖς, τίνα τρόπον ἐπιδώσει τὴν σάρκα αὐτοῦ + φαγεῖν, ἐπὶ τὸ χρῆναι πιστεύειν πρὸ τῆς ἐρεύνης καλεῖ. e +τοῖς γὰρ ἤδη πεπιστευκόσι, διακλάσας τὸν ἄρτον ἐδίδου, +λέγων “Λαβετε, φάγετε, τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου· ὁμοίως s.Matth xxvi. 26. +δὲ καὶ εἰς πάντας τὸ ποτήριον περιενεγκών Λάβετε “πίετε,’’ Ib. 27. +φησὶν, “ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου τῆς + “διαθήκης τὸ ὑπὲρ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρ- +“τιῶv. ὁρᾷς ὅπως τοῖς μὲν ἀνοηταίνουσιν ἔτι, καὶ τὸ +πιστεύειν ἀζήτητον ἐξωθουμένοις, οὐκ ἐξηγεῖται τοῦ μυστηρίου a 361 A. +τὸν τρόπον, τοῖς δὲ ἤδη πεπιστευκόσι σαφέστατα +διειπὼν εὑρίσκεται; ἀκουέτωσαν τοίνυν οἱ τὴν πίστιν τὴν + εἰς Χριστὸν ἐξ ἀνοίας οὔπω παραδεξάμενοι Ἐὰν μὴ φάγητε +τὴν σαρκα του υιου του ανθρωπου και πίητε αυτου τὸ αιμα, +ὦτε ζωὴν αἰώνιον ἐν ἑαυτοῖς· ἀμέτοχοι γὰρ παντελῶς +ἄγευστοι διαμένουσι τῆς ἐν ἁγιασμῷ καὶ μακαριότητι ζωῆς, +οἱ διὰ τῆς μυστικῆς εὐλογίας οὐ παραδεξάμενοι τὸν Ἰησοῦν. + ζωὴ μὲν γὰρ κατὰ φύσιν ἐστὶ, καθὸ καὶ ἐκ ζῶντος ἐγεννήθη b +Πατρός· ζωοποιὸν δὲ οὐδὲν ἧττον καὶ τὸ ἅγιον αὐτοῦ σῶμα, +συνενηνεγμένον τρόπον τινὰ καὶ ἀρρήτως ἑνωθὲν τῷ τὰ +πάντα ζωογονοῦντι Λόγῳ· διὸ αὐτοῦ λελόγισται, καὶ ὡς εἷς +νοεῖται σὺν αὐτῷ. ἀδιαίρετος γὰρ μετὰ τὴν ἐνανθρώπησιν, + πλὴν ὅσον εἰς τὸ εἰδέναι τὸν ἐκ Θεοῦ Πατρὸς ἥκοντα Λόγον +15. ἐκχυνόμενον Β. 17. ἀζήτητον Β. ἀζητήτως Ed. 20. Ἐὰν Β. ὂν Εd. +22. αἰώνιον assumptum ex Β. ℵ) 23. διαμένουσι Β. μένουσι Ed. 24. Ἰησοῦν. +B.D mg. υἱὸν D. Ed. 27 συνενηνεγμένον] συνημμένον Cord. nullam +in a var. notavi. + + +καὶ τὸν ἐκ τῆς παρθένου ναὸν, οὐ ταὐτὸν μὲν οὖν ὄντα τῇ +φύσει· οὐ γὰρ ὁμοούσιον τῷ ἐκ Θεοῦ Λόγῳ τὸ σῶμα· ἓν δὲ +τῆ συνόδῳ καὶ τῆ ἀπερινοήτῳ συνδρομῇ· καὶ ἐπείπερ ζωο- +c ποιὸς γέγονε τοῦ Σωτῆρος ἡ σὰρξ, ἅτε δὴ τῇ κατὰ φύσιν +ἡνωμένη ζωῇ, τῷ ἐκ Θεοῦ δηλονότι Λόγῳ, ὅταν αὐτῆς +ἀπογευσώμεθα, τότε τὴν ζωὴν ἔχομεν ἐν ἑαυτοῖς συνενούμενοι +καὶ ἡμεῖς αὐτῇ, καθάπερ οὖν αὐτὴ τῷ ἐνοικήσαντι +Λόγῳ. διὰ γάρ τοι τοῦτο καὶ ἐν τῷ τοὺς νεκροὺς διανιστᾶν, +οὐ λόγῳ μόνον, οὐδὲ τοῖς θεοπρεπέσιν ἐπιτάγμασιν ὁ Σωτῆρ’ +ἐνεργῶν εὑρίσκεται, ἀλλὰ συνεργάτην ὡσπερ τινὰ πρὸς +τοῦτο δὴ μάλιστα τὴν ἁγίαν αὐτοῦ λαμβάνειν ἠπείγετο +d σάρκα, ἵνα δεικνύῃ ζωοποιεῖν δυναμένην, καὶ ὡς ἓν ἤδη +γενομένην πρὸς αὐτόv. καὶ γὰρ ἦν ὄντως ἴδιον αὐτοῦ, καὶ +οὐχ ἑτέρου τὸ σῶμα. καὶ γοῦν ὅτε τὸ τοῦ ἀρχισυναγώγου +S. Luc. viii. 54. κόριον διανίστη λέγων “Ἡ παῖς ἔγειραι,’’ ἐκράτησε τῆς +χειρὸς αὐτῆς, καθὰ γέγραπται· ζωοποιῶν μὲν ὡς Θεὸς, τῷ +παντουργῷ προστάγματι· ζωοποιῶν δὲ αὖ πάλιν καὶ διὰ τῆς +ἁφῆς τῆς ἁγίας σαρκὸς, μίαν τε καὶ συγγενῆ δι’ ἀμφοῖν +ἐπιδείκνυσι τὴν ἐνέργειαv. ἀλλὰ καὶ ὅτε εἰσεπορεύετο εἰς +Ib. vii. 12. e πόλιν καλουμένην Ναὶν, καὶ “ἐξεκομίζετο μονογενὴς υἱὸς +Ib. 14. “τεθνηκὼς τῆ μητρὶ αὐτοῦ,’’ πάλιν “ἥψατο τῆς σοροῦ, +“λέγων Νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι.’’ καὶ οὐ μόνον +δίδωσιν ἐνεργεῖν τῷ λόγῳ τὴν τῶν νεκρῶν ἀναβίωσιν, ἀλλ’ +ἵνα δείξη ζωοποιὸν τὸ ἴδιον σῶμα, καθάπερ οὖν ἤδη προείπομεν, +τῶν τεθνεώτων ἅπτεται, καὶ δι’ αὐτοῦ τὴν ζωὴν +ἐντιθεὶς τοῖς ἤδη κατεφθαρμένοις. καὶ εἰ διὰ μόνης ἁφῆς +τῆς ἁγίας σαρκὸς ζωοποιεῖται τὸ διεφθαρμένον, πῶς οὐχὶ +πλουσιωτέραν ἀποκερδανοῦμεν τὴν ζωοπιὸν εὐλογίαν, ὅταν +1. μὲν οὖν ὄντα Β. μὲν ὄντα a. μένοντα Ed. δὲ ὄντα Cord. 3. alt. assumptum +ex Catt. 4. τοῦ Σωτῆρος ἡ] ἡ τοῦ Κυρίου Β. invitis Catt. τῇ +om. Β. verba quaedam desunt pro more in Catt. 6. ἀπογευσώμεθα D. a. +ἀπογευώμεθα Cord. ἀπογευσόμεθα Ed. 10. ἐνεργῶν B. Catt. ἐνεργὸς Ed. +συνεργάτιν a. 13. ὄντως] ἀκολούθως a. ἀληθῶς Cord. 14. ἑτέρου D. +Catt. ἕτερον Aub. ἕτερον Migne. τὸ alt. om. B. 19. ἐπιδεικνὺς Β. Cord. +22. μόνον B. μόνῳ Ed. 24. ζωοποιὸν post σῶμα transponit Β. οὖν om. Β. +27. ζωοποιεῖ Β. διεφθαρμένον Β. ἐφθαρμένον Ed. + + +αὐτῆς καὶ ἀπογευσώμεθα; μεταποιήσει γὰρ πάντως εἰς τὸ a 362 Α. +ἴδιον ἀγαθὸν, τουτέστι τὴν ἀθανασίαν, τοὺς μετεσχηκότας +αὐτῆς.

+

Kαὶ μὴ θαυμάσῃς ἐπὶ τούτῳ, μηδὲ εἴπῃς κατὰ σεαυτὸν + Ἰουδαϊκῶς τό Πῶς· ἐννόει δὲ μᾶλλον ὅτι ψυχρὸν τῇ φύσει +τὸ ὕδωρ ἐστίν· ἀλλ’ ὅταν εἰς λέβητα κεχυμένον ὁμιλήση τῷ +πυρὶ, τότε τῆς μὲν ἰδίας μονονουχὶ καὶ ἐπιλανθάνεται φύσεως, +εἰς δὲ τὴν τοῦ νενικηκότος ἐνέργειαν ἀποφοιτᾷ. τὸν +αὐτὸν οὖν ἄρα καὶ ἡμεῖς τρόπον, εἰ καὶ φθαρτοὶ διὰ τὴν + φύσιν ἐσμὲν τῆς σαρκὸς, ἀλλὰ τῆ μίξει τῆς ζωῆς τὴν +ἑαυτῶν ἀφέντες ἀσθένειαν, εἰς τὸ ἐκείνης ἴδιον ἀναστοιχειούμεθα, b +τουτέστι τὴν ζωήv. ἔδει γὰρ ἐδεῖ, μὴ μόνον διὰ τοῦ +Ἀγίου Πνεύματος εἰς ζωῆς καινότητα τὴν ψυχὴν ἀνακτίζεσθαι, +ἀλλὰ γὰρ καὶ τὸ παχὺ τοῦτο καὶ γεῶδες σῶμα διὰ + παχυτέρας καὶ συγγενοῦς ἁγιάζεσθαι μεταλήψεως καὶ καλεῖσθαι +πρὸς ἀφθαρσίαv. οἰέσθω δὲ μηδαμῶς ὁ νωθρὸς εἰς +σύνεσιν Ἰουδαῖος, νεωτέρων ἡμῖν μυστηρίων ἀνηυρῆσθαι +τρόποv. θεωρήσει γὰρ ἐν ἀρχαιοτέροις συγγράμμασι, φημὶ +δὲ τοῖς Μωυσαϊκοῖς, προκαταγραφόμενον ἤδη καὶ τῆς ἀληθείας c + φοροῦντα τὴν δύναμιν, ὅτι καὶ ἐν ψιλοῖς ἐτελεῖτο τοῖς +σχήμασι. τί γὰρ ἐδυσώπησεν, εἰπέ μοι, τὸν ὀλοθρευτήν; +τί δὲ καὶ τοὺς προγόνους ἐκείνων μὴ συναπολέσθαι τοῖς +Αἰγυπτίοις παρεσκεύασεν, ὅτε κατὰ τῶν πρωτοτόκων ὁ +πάντα νικῶν ἐξωπλίζετο θάνατος; ἆρ’ οὐχὶ πᾶσιν ἂν γένοιτο + συμφανὲς, ὡς ἐπείπερ τῷ θείῳ νόμῳ καταπειθόμενοι τεθύκασι +τὸν ἀμνὸν, καὶ τῶν ἐκείνου σαρκῶν ἀπογευσάμενοι +κατέχρισαν τῷ αἵματι τὰς φλιὰς, παρελαύνειν αὐτοὺς ὡς Exod. xii 7. +ἡγιασμένους ὁ θάνατος ἠναγκάζετο; παρετέτακτο μὲν γὰρ γὰρ d +κατὰ πάσης τῆς ἀνθρωπείας φύσεως ὁ ὀλοθρευτὴς, τουτἐστιν, + ἐστιν, ὁ τῆς σαρκὸς θάνατος, διὰ τὴν ἐν τῷ πρωτοπλάστῳ +6. τῷ assumptum ex Β. 10. τῆς ζωῆς assumpta ex B.D. Deesse aliquid +notat Migne. 12. τὴν pro διὰ Β. 1 8. ἀρχαιοτέροις Β. ἀρκαιοτάτοις Ed. +20. ἀφοροῦντα Β. ὅτι Β. ὅτε Ed. 22. προγόνους] + τοὺς Ed. invito Β. +28. τετάκτο Β. + + +Gen. iii. 19. παράβασιv. τότε γὰρ πρῶτον ἠκούσαμεν “Γῆ εἶ καὶ εἰς +“γῆν ἀπελεύσῃ” ἀλλ’ ἐπείπερ ἔμελλε τὸν οὕτω δεινὸν +ἀνατρέψειν τύραννον ὁ χριστὸς, διὰ τῆς ἁγίας αὐτοῦ +σαρκὸς ἐν ἡμῖν γινόμενος ὡς ζωὴ, προανετυποῦτο τοῖς +e πάλαι τὸ μυστήριον, καὶ ἀπεγεύοντο τῶν τοῦ προβάτου +κρεῶν, ἁγιαζόμενοί τε τῷ αἵματι διεσώζοντο, παρατρέχοντος +αὐτοὺς, κατὰ βούλησιν Θεοῦ, τοῦ ὀλοθρεύειν τεταγμένου, +τοὺς οἵπερ ἦσαν μέτοχοι τοῦ ἀμνοῦ. τί τοιγαροῦν χαλεπαίνεις, +Ἰουδαῖε, πρὸς τὴν ἐκ τῶν τύπων ἤδη καλούμενος +ἀλήθειαν, ὅταν λέγη χριστός Ἐὰν μὴ φάγητε τὴν σάρκα τοῦ +ὠοῦ του ανθρωπου καὶ πίητε αυτου τὸ αιμα, οὐκ ἔχετε ζώην ἐν +ἑαυτοῖς; καίτοι μᾶλλον ἐχρῆν εὐθαρσέστερόν πὼς ἐπὶ +363 Α. a τῶν μυστηρίων ἰέναι κατάληψιν, διὰ τῶν Μωυσαϊκῶν προπαιδγωηθέντα +βιβλίων, καὶ διὰ σχημάτων ἀρχαιοτάτων +ἐπὶ τὸ χρῆναι πιστεύειν ἀνενδοιάστως χειραγωγούμενοv.

+54

Ὁ τρώγων μου τι τὴν κὼ πίνων μου τὸ αἷμα ἔχει ζωὴν +αἰώνιον, κἀγὼ ἀναστήσω αἠτὸν ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ.

+

Kἀν τούτῳ δὴ μάλιστα θαυμάσαι προσήκει τὸν ἅγιον +Supra i. 14. ἀνακεκραγότα· “Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο,” διαρρήδην +ἀνακεκραγότα· οὐ γὰρ ὅτι γέγονεν ἐν σαρκὶ, ἀλλ’ ὅτι +b γέγονε σὰρξ, οὐκ ἀπενάρκησεν εἰπεῖν, ἵνα δείξῃ τὴν ἕνωσιν. +καὶ οὐ δήπου φαμὲν, ἢ τὸν ἐκ Πατρὸς Θεὸν Λόγον εἰς τὴν +τῆς σαρκὸς μεταπεποιῆσθαι φύσιν, ἤγουν τὴν σάρκα μεταχωρῆσαι +πρὸς Λόγον· μένει γὰρ ἑκάτερον, ὅπερ ἐστὶ τῆ +φύσει, καὶ εἷς ἐξ ἀμφοῖν ὁ Χριστός· ἀπορρήτως δὲ καὶ +ὑπὲρ νοῦν τὸν ἀνθρώπινον ἡνωμένος ὁ Λόγος τῇ ἰδίᾳ σαρκὶ, +καὶ ὅλην ὥσπερ εἰς ἑαυτὸν μεταστήσας κατ’ ἐνέργειαν τὴν +ἐν τῷ δύνασθαι ζωοποιεῖν τὰ ζωῆς δεόμενα· τῆς μὲν ἡμε- +e τέρας φύσεως ἐξήλασε τὴν φθορὰν, ἐξέστησε δὲ καὶ τὸν +3. αὐτοῦ Β. ἑαυτοῦ Ed. 11. τοῦ om. Aub. reposui ex D. 14. σχήματα +D. 18. θαυμάσαι μάλιστα inverso ordine Β. 21. οὐκ ἀπενάρκησεν +Β. οὐ κατενάρκησεν Ed. + + +πάλαι διὰ τὴν ἁμαρτίαν ἰσχύσαντα θάνατοv. οὐκοῦν ὁ +τρώγων τὴν ἁγίαν σάρκα Χριστοῦ, ζωὴν αἰώνιον ἔχει· ἔχει +ἡ σὰρξ ἐν ἑαυτῇ τὸν Λόγον κατὰ φύσιν ὄντα ζωήv. διὰ +γὰρ τοῦτό φησιν, ὅτι ἐγὼ ἀναστήσω αἠτὸν ἐν τῇ εσχάτῃ ὴμέρᾳ. + ἀντὶ δὲ τοῦ εἰπεῖν, ὅτιπερ αὐτὸν, τὸν ἐσθίοντα δηλονότι, τὸ +ἐμὸν ἀναστήσει σῶμα, τό Ἐγὼ τέθεικεν, ὡς οὐχ ἕτερος ὣν +παρὰ τὴν ἰδίαν σάρκα· καὶ οὐ πάντως τῆ φύσει, διατέμνεσθαι +γὰρ ὅλως εἰς υἱῶν δυάδα μετὰ τὴν ἕνωσιν οὐκ ἀνέχεται. +ἐγὼ τοιγαροῦν, φησὶν, ὁ ἐν αὐτῷ γεγονὼς, διὰ τῆς d + ἐμῆς δηλονότι σαρκὸς, ἀναδτήσω τὸν ἐσθίοντα τῇ ἐσχάτῃ +ἡμέρᾳ. ἦν γὰρ δὴ καὶ ἀμήχανον μὴ οὐχὶ πάντως νικῆσαι +τὴν φθορὰν καὶ κρατῆσαι θανάτου τὸν κατὰ φύσιν ὄντα +ζωήv. διὰ τοῦτο κἂν βιάζηται τὸ ἀνθρώπινον σῶμα πρὸς +τὸ καταφθείρεσθαι δεῖν ὁ διὰ τῆς παραβάσεως ἐπιπηδήσας + θάνατος, ἀλλ’ ἐπείπερ ἐν ἡμῖν ὁ Χριστὸς διὰ τῆς ἰδίας +γίνεται σαρκὸς, ἀναστησόμεθα πάντως· ἀπίθανον γὰρ, +μᾶλλον δὲ καὶ ἀδύνατον, μὴ ζωοποιεῖν τὴν ζωὴν τοὺς ἐν οἷς e +ἃν γένοιτο. ὥσπερ γὰρ εἴ τις σπινθῆρα λαβὼν ἀχύροις +ἐγκαταχώσαι πολλοῖς, ἵνα σωζόμενον ἔχοι τὸ τοῦ πυρὸς + σπέρμα· οὕτω καὶ ἐν ἡμῖν ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ +Χριστὸς διὰ τῆς ἰδίας σαρκὸς ἐναποκρύπτει τὴν ζωὴν, καὶ +ὥσπερ τι σπέρμα τὴν ἀθανασίαν ἐντίθησιν, ὅλην τὴν ἐν +ἡμῖν ἀφανίζον φθοράν.

+a 364 Α. +

Ἡ γὰρ σάρε μου ἀληθής εστί βρῶ]σος, κω τὸ αἶμά μου 55 + ἀληθής ἐστι πόσις.

+

Ἀντιδιαστέλλει πάλιν τῇ τοῦ μάννα χορηγίᾳ τὴν μυστικὴν +εὐλογίαν, καὶ τοῖς ἐκ πετραίων λαγόνων νάμασι τοῦ +ποτηρίου τὴν γεῦσιv. ὅπερ δὲ ἤδη καὶ δι’ ἑτέρων εἴρηκε +4. φησιν] + ζωὴν αἰώνιον ἔχει Β. 5. τὸν om. B. 6. ὡς οὐχ hoc +ordine B. 7. διατίνεσθαι Β. 8. ὅλως assumptum ex Β. 14. παραβάσεως +ἐπιπηδήσας] παραφύσεως ἐπεισπηδήσας Β. 17 τοὺς om. Β. +19. ἐγκαταχώσῃ Cord. ἐγκαταχώσει a. σωζόμενον] ζῶν cum rasura sq. Β. σωζόμενον +habet Catt. Statim ἔχοι a. ἔχη Cord. Ed. 22. τὴν ἀθανασίαν Catt. cf. +supra p. 531. lin. 2. τῆς ἀθανασίας Ed. 23. ἀφανίζων Catt. 28. γεῦσιν +Β. γνῶσιν Ed. ἤδη om. B. + + +φθάσας, τοῦτο πάλιν ἐνταῦθά φησι, πολυτρόπως τὸν αὐτὸν +ἐξυφαίνων λόγοv. οὐ γὰρ δὴ χρῆναι λίαν ἀποθαυμάζειν +b αὐτοῖς τὸ μάννα παρεγγυᾷ, προσδέχεσθαι δὲ μᾶλλον αὐτὸν, +Supra ver. 49, 50. ὡς ἄρτον ἐξ οὐρανοῦ καὶ χορηγὸν τῆς αἰωνίου ζωῆς. “Οἱ + “μὲν γὰρ πάτερες ὑμῶν, φησὶν, ἔφαγον τὸ μάννα ἐν τῇ +“ἐρήμῳ καὶ ἀπέθανον· οὗτος δέ ἐστιν ὁ ἄρτος ὁ ἐκ τοῦ +“οὐρανοῦ καταβαίνων, ἵνα τις ἐξ αὐτοῦ φάγῃ καὶ μὴ +“ἀποθάνῃ·” ἡ μὲν γὰρ τοῦ μάννα τροφὴ πρὸς ὀλίγον, +φησὶ, κομιδῆ τὸν καιρὸν τὴν τοῦ σώματος χρείαν διαπαίξασα, +καὶ τὸ ἐκ τῆς ἐνδείας δυσωπήσασα βλάβος, ἠσθένησε +πάλιν οὐκ ἐντιθεῖσα τοῖς βεβρωκόσι τὴν αἰώνιον ζωήv. οὐκ +c ἦν οὖν ἄρα βρῶσις ἀληθὴς καὶ ἄρτος ἐξ οὐρανοῦ τουτέστι· τὸ +δὲ ἅγιον σῶμα τοῦ Χριστοῦ, πρὸς ἀθανασίαν καὶ ζωὴν +αἰώνιον ἀποτρέφον, βρῶσις ὄντως ἀληθης. ἀλλ’ ἔπιον καὶ +ὕδωρ ἐκ πέτρας ἐκεῖνοι. καὶ τί τὸ ἐντεῦθεν, φησὶ, ποία δὲ δὲ +τοῖς πεπωκόσιν ἡ ὄνησις; τετελευτήκασι γάρ. ἦν οὖν ἄρα +κἀκεῖνο πόσις οὐκ ἀληθὴς, ἀληθὴς δὲ κατ’ ἀλήθειαν εὑρίσκεται +πόσις τὸ τίμιον αἷμα Χριστοῦ, ὅλην ἐκ +ἀπορριζοῦν τὴν φθορὰν, καὶ ἀναμοχλεῦον τὸν ἐν τῇ ἀνθρω- +d πείᾳ σαρκὶ κατοικήσαντα θάνατοv. αἷμα γάρ ἐστιν οὐχ ἑνὸς +τῶν τυχόντων ἁπλῶς, ἀλλ’ αὐτῆς τῆς κατὰ φύσιν ζωῆς. +1 Cor. xii. 27. διὰ τοῦτο καὶ σῶμα καὶ μέλη Χριστοῦ χρηματίζομεν, ὡς διὰ +τῆς εὐλογίας αὐτὸν ἐν ἑαυτοῖς δεχόμενοι τὸν Υἱόν.

+56

Ὁ τρώγω μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἰνὰ ἐν ἐμὼ +μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ.

+

Πολυτρόπως ἡμᾶς διὰ τούτων μυσταγωγεῖ, καὶ ἐπείπερ +e ἐστὶ δυσέφικτός πὼς τοῖς ἀμαθεστέροις ὁ λόγος, τὴν ἀπὸ +τοῦ πιστεύειν σύνεσιν ἐφ’ ἑαυτῷ μᾶλλον ἀπαιτῶν ἢ ζήτησιν, +ἄνω τε καὶ κάτω τῶν αὐτῶν ἐλίττων ἐξευμαρίζει +1. ἐνταῦθα] ἐν τούτοις Β. 6. ἐστιν om. Β. 8, τροφὴ om. B. +9. διαπήξας, Β. 11, οὐκ alt. om. Β. 13. δὲ om. Β. τοῦ assumpturn +ex Β. 14. ὄντως] + ἔσται Ed. invito Β. καὶ om. Β. 20. ἐπείπερ] εἴτι +περ Β. 28. συναίνεσιν D. + + +ποικίλως, καὶ πανταχόθεν ἡμῖν τὸ ἐκ τοῦ πράγματος καταλαμπρύνει +χρήσιμον, θεμέλιον ὥσπερ τινὰ καὶ κρηπῖδα τῆ +πίστει τὴν ἐπ’ αὐτῷ καλλίστην ἐπιθυμίαν καταπηγνύς. ὁ +γὰρ τρώγων μου φησὶ τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα + ἐμοὶ μένει, κὰγὼ ἐν αὐτῷ. ὥσπερ γὰρ εἴ τις κηρὸν ἐτέρῳ +συνάψειε κηρῷ, πάντως δήπου καὶ ἕτερον ἐν ἑτέρῳ γεγονότα a 365 Α. +κατόψεται· τὸν αὐτὸν οἶμαι τρόπον καὶ ὁ τὴν σάρκα δεχόμενος +τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ, καὶ πίνων αὐτοῦ τὸ τίμιον +αἷμα, καθά φησιν αὐτὸς, ἓν ὡς πρὸς αὐτὸν εὑρίσκεται + ὥσπερ καὶ ἀναμιγνύμενος αὐτῷ διὰ τῆς μεταλήψεως, +ὡς ἐν χριστῷ μὲν αὐτὸν εὑρίσκεσθαι, Χριστὸν δὲ +αὖ πάλιν ἐν αὐτῶ. οὕτω πὼς ἡμᾶς καὶ ἐν τῷ κατὰ Ματθαῖον +Εὐαγγελίῳ, Χριστὸς ἐπαιδαγώγει λέγων “Ὁμοία b S. Matth. xiii. 33. +“ἐστὶν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ζύμη, ἢν λαβοῦσα γυνὴ + “ἔκρυψεν εἰς ἀλεύρου σάτα τρία, ἕως οὗ ἐζυμώθη ὅλον. +τίς μὲν οὖν ἡ γυνὴ, τίς δὲ τῶν κάλου μένων σάτων ἡ τριὰς, +ἢ καὶ τί τὸ σάτον ὅλως ἐστὶν, ἐν οἰκείῳ λελέξεται τόπῳ· +πρὸς δέ γε τὸ παρὸν εἰς μόνην ἐροῦμεν τὴν ζύμηv. ὥσπερ +οὖν ὁ Παῦλός φησιν, “ὅτι μικρὰ ζύμη ὅλον τὸ φύραμα 1 Cor. v. 6. + “ζυμοῖ,’’ οὕτως ὀλιγοστὴ πάλιν εὐλογία σύμπαν ἡμῶν εἰς +ἑαυτὴν ἀναφύρει τὸ σῶμα, καὶ τῆς ἰδίας ἐνεργείας ἀναπληροῖ, c +οὕτω τε ἐν ἡμῖν γίνεται ριστὸς, καὶ ἡμεῖς αὖ πάλιν ἐν +αὐτῷ. καὶ γὰρ δὴ καὶ ἀληθεύων ἐρεῖ τις ὅτι καὶ ἐν πἀντὶ +μέν ἐστιν ἡ ζύμη τοῦ φυράματος, καὶ τὸ φύραμα δὲ κατὰ + τὸν ἴσον λόγον ἐν ὅλη γίνεται τῇ ζύμη· ἔχεις ὡς ἐν βραχέσι +τῶν εἰρημένων τὸν νοῦv. ἀλλ’ εἴπερ ἐσμὲν τῆς αἰωνίου ζωῆς +ἐρασταὶ, εἰ τὸν τῆς ἀθανασίας χορηγὸν ἐν ἑαυτοῖς ἔχειν +εὐχόμεθα, μὴ κατά τινας τῶν ἀμελεστέρων τὸ εὐλογεῖσθαι +παραιτώμεθα, μηδὲ παγίδα καὶ βρόχον ἡμῖν ἐξαρτυέτω τὴν d + ἐπιζήμιον εὐλάβειαν ὁ βαθὺς εἰς πανουργίαν διάβολος.

+

Ναὶ γὰρ γέγραπται, φησίν “Ὁ ἐσθίων ἐκ τοῦ ἄρτου καὶ lb.xi.29. +6. συνόψει Β. 11. ὡς om. Β. 13. ἐπαιδαγώγει χριστὸς inverso +ordine Β. 19. οὖν om. Β. 20. ὀλιγοστὴ Β. ὀλιγίστη Ed. + + +“πίνων ἐκ τοῦ ποτηρίου ἀναξίως κρῖμα ἑαυτῷ ἐσθίει καὶ +“πίνει·” δοκιμάσας δὲ τὰ κατ’ ἐμαυτὸν, οὐκ ἄξιον ὄντα +βλέπω.

+

Πότε τοίνυν ἄξιος ἔση, καὶ παρ’ ἡμῶν ὁ τοῦτο λέγων ἀκούσεται, +πότε σαυτὸν παραστήσεις τῷ ριστῷ; εἰ γὰρ μέλλοις +ἀεὶ καταπτοεῖσθαι τοῖς ὀλισθήμασιν, ὀλισθάνων δὲ οὐκ ἀποπανσῃ· +Pa. xviii. 13. e παύση “Τίς γὰρ συνήσει παραπτώματα, κατὰ τὸν ἅγιον +ψαλμῳδὸν, ἀμέτοχος εὑρεθήσῃ παντελῶς τοῦ διασώζοντος +ἁγιασμοῦ. οὐκοῦν λογιῇ μὲν εὐσεβέστερον σύννομον ἐπιτηδεύειν +βίον, μεταλήψῃ δὲ οὕτω τῆς εὐλογίας, οὐ θανάτου +μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐν ἡμῖν νοσημάτων ἀποκρουστικὴν +εἶναι πιστεύσας· κατακοιμίζει γὰρ ἐν ἡμῖν γεγονὼς ὁ Χριστὸς +τὸν ἐν τοῖς μέλεσι τῆς σαρκὸς ἀγριαίνοντα νόμον, καὶ +ἀναζωπυρεῖ μὲν τὴν εἰς Θεὸν εὐλάβειαν, ἀπονεκροῖ δὲ τὰ +πάθη, μὴ λογιζόμενος ἡμῖν τὰ ἐν οἷς ἐσμεν παραπτώματα, +366 Α. a θεραπεύων δὲ μᾶλλον ὡς νενοσηκότας. καταδεσμεῖ γὰρ τὸ +Cf. Ezek. xxxiv. 16. συντετριμμένον, ἐγείρει τὸ πεπτωκὸς, ὡς ποιμὴν ἀγαθὸς καὶ +Infra x. 11. τὴν ψυχὴν ἑαυτοῦ τεθεικὼς ὑπὲρ τῶν προβάτων.

+5. μέλλοις Β. μέλλεις Ed. 6. ὀλισθάνων Β. ὀλισθαίνων Ed. οὐκ ἀποπαύσῃ +Β. οὐκ ἄν ποτε παύσῃ Ed. 8. διασώζοντος Β. ἀιδίως σώζοντος Ed. +10. μεταλήψεσθαι Β. 12. γὰρ] μὲν γὰρ Β. 16. καταδεσμεῖ D. καταδεσμοῖ +Ed. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Γ. +

Ὅτι οὐ ζωῆς τῆς παρ’ ἑτέρου μέτοχός ἐστιν ὁ Υἱὸς, μᾶλλον δὲ κατὰ +φύσιν ζωὴ ὡς ἐκ ζωῆς τῆς κατὰ φύσιν γεγεννημένος τοῦ Θεοῦ +καὶ Πατρός.

+b +

Καθὼς ἀπέστειλέ με ὁ ζῶν Πατὴρ, κᾶγὼ ζῶ διὰ τὸν Πατέρα· 57 +κὼ ὁ τρώγων με, κἀκεῖνος ζήσει δι’ ἐμέ.

+

ΑΣΥΜΦΑΝΕΣΤΕΡΟΣ μὲν τῶν προκειμένων ὁ νοῦς, +καὶ οὐ τῆ τυχούσῃ δυσχερείᾳ κατημφιεσμένος· πλὴν οὐ +παντελῶς ἀποσκιρτήσει πρὸς τὸ δυσεύρετον, καταληφθήσεται + γὰρ καὶ ἁλώσιμος ἔσται τοῖς ὀρθῶς ἐθέλουσι νοεῖν. +ὅτε τοίνυν ἀπεστάλθαι φησὶν ἑαυτὸν ὁ Υἱὸς, τότε τὸ σεσαρκῶσθαι +δηλοῖ, καὶ ἕτερον οὐδέν· τὸ σεσαρκῶσθαι δὲ ὅταν c +λέγωμεν, ἄνθρωπον ὁλοκλήρως γενέσθαι φαμέv. ὥσπερ +τοίνυν ἄνθρωπόν με, φησὶ, πεποίηκεν ὁ Πατὴρ, καὶ ἔπειπερ + ἐκ τῆς κατὰ φύσιν ἐγεννήθην ζωῆς Θεὸς ὣν Λόγος ζωὴ, καὶ +ἄνθρωπος γεγονὼς τῆς ἐμαυτοῦ φύσεως τὸν ἐμὸν ἐμπλήσας +ναὸν, τουτέστι τὸ σῶμα· τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον καὶ ὁ τὴν +ἐμὴν ἐσθίων σάρκα ζήσει δἰ ἑμέ· ἔλαβον γὰρ τὴν ἀποθνήσκουσαν +σάρκα, ἀλλ’ ἐπείπερ ἐνῴκηκα ταύτῃ, ζωὴ κατὰ + φύσιν ὑπάρχων, διὰ τὸ ἐκ ζῶντος εἶναι Πατρὸς, πᾶσαν εἰς d +ζωὴν ἀνεστοιχείωσα τὴν ἐμαυτοῦ. οὐ νενίκημαι τῆ φθορᾷ +τῆς σαρκὸς, νενίκηκα δὲ μᾶλλον αὐτὴν ὡς Θεός. ὥσπερ +οὖν· ἐρῶ γὰρ αὖθις ὀκνήσας οὐδὲν διὰ τὸ χρήσιμον· εἰ καὶ +6. ζήσει Β. ζήσεται Ed. 7. μὲν om. Β. 12. τὸ assumptum ex Β. +13. φαμὲν γενέσθαι inverso ordine Β. 15. ζωὴ Β. ζῶν Cord. Cr. ζῶ Ed. +18. γὰρ Β. μὲν γὰρ Ed. 21. ἀνεστοιχειωσάμην ἐμαυτῷ Β. 22. μᾶλλον] +πάλιν Β. + + +γέγονα, φησὶ, σάρξ· τοῦτο γὰρ τὸ ἀπεστάλθαι σημαίνει· +ζὼ πάλιν διὰ τὸν ζῶντα Πατέρα, τουτέστι, τὴν τοῦ τεκόντος +εὐφυίαν ἐν ἐμαυτῷ διασώζων, οὕτω καὶ ὁ διὰ τῆς μεταλήψεως +τῆς ἐμῆς σαρκὸς ἐμὲ δεχόμενος ἐν ἑαυτῷ ζήσεται, +e πάντως ὅλος εἰς ἐμὲ μεταστοιχειούμενος, τὸν ζωογονεῖν +ἰσχύοντα διὰ τὸ ὡς ἐκ ῥίζης εἶναι τῆς ζωοποιοῦ, τουτέστι +τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός. σεσαρκῶσθαι δὲ λέγει παρὰ τοῦ +Prov. ix. 1. Πατρὸς, καίτοι τοῦ μὲν Σολομῶνος λέγοντος “Ἡ σοφία +“ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἶκον·’’ τοῦ δὲ μακαρίου Γαβριὴλ τῇ +τοῦ Πνεύματος ἐνεργείᾳ τὴν τοῦ θείου σώματος ἀνατιθέντος +S. Luc. i. 35. ποίησιν, ὅτε τῇ ἁγίᾳ προσελάλει παρθένῳ “Πνεῦμα” +φησὶν, “ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ, καὶ δύναμις ὑψίστου +“ἐπισκιάσει σοι·” ἵνα πάλιν ἐννοῇς, ὅτι μιᾶς οὔσης τῆς +367 Α. a κατὰ φύσιν θεότητος, καὶ ἐν Πατρὶ καὶ Υἱῷ νοουμένης καὶ +ἐν τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, οὐ μεμερισμένως ἕκαστος ἐνεργήσει +περί τι τῶν ὄντων, ἀλλ’ ὅπερ ἂν λέγοιτο γενέσθαι καὶ δι’ +ἑνὸς, τοῦτο πάντως ἐστὶν ὅλης ἔργον τῆς θείας φύσεως. +μιᾶς γὰρ οὔσης τῆς ἁγίας τριάδος κατά γε τὸν τῆς ὁμοουσιότητος +λόγον, μία δήπου πάντως καὶ ἡ ἐφ’ ἅπασιν ἔσται +δύναμις. πάντα γὰρ ἐκ Πατρὸς δι’ Υἱοῦ ἐν Πνεύματι· ὃ δὲ +Phil. iii. 1. πολλάκις εἰρήκαμεν, τοῦτο πάλιν ἐροῦμεν· τὰ αὐτὰ γὰρ +λέγειν εἰ καὶ φορτικὸν, ἁλλ’ οὖν ἔχει τὸ ἀσφαλές. ἔθος γὰρ +b τῷ Σωτήρι’ Χριστῷ τὰ ὅσαπέρ ἐστι τὴν ἀνθρώπῳ +ἀναπηδῶντα δύναμιν, τῇ τοῦ Πατρὸς ἐνεργείᾳ +χρησίμως ἀνατιθέναι. τεταπείνωκε γὰρ ἑαυτὸν ἄνθρωπος +γεγονώς· καὶ ἐπείπερ τὴν τοῦ δούλου μορφὴν κατεδέξατο, +τὸ δουλοπρεπὲς οὐκ ἀτιμάζει μέτρον, πλὴν οὐκ ἔξω κείσεται +τοῦ πάντα ποιεῖν μετὰ Πατρός· ἐνεργεῖ δὲ ὁ γεννήσας αὐτὸν +δι’ αὐτοῦ τὰ πάντα, κατὰ τὴν αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος φωνήν +Infra xiv. 10. “Ὁ Πατὴρ γὰρ, φησὶν, ἐν ἐμοὶ μένων ποιεῖ τὰ ἔργα +3. διὰ om. Β. 5. ὅλος Cord. Cr. “al. ὅλος” Ed. mg. ὅλως D. Ed. 6. ὡς +Β. ὥσπερ Ed. neutrum habet Cord. Cr. καὶ pro τουτέστι τοῦ Β. τοῦ habent +Cord. Cr., omittentes τουτέστι. 14. Υἱῷ] ἐν ἐν Χριστῷ Β. ἐν praemittit +τι πάντως που inv. ord. Β. 22. γὰρ asp. ex B. 25. γὰρ om. B. 28. τοῦ +πάντα] τοῦτο Β. μετὰ] + τοῦ Ed. invito Β. 30. φησὶν] + ὁ Ed. invito Β. + + +“αὐτός.” ἀποδιδοὺς τοίνυν τῇ οἰκονομίᾳ τῆ μετὰ σαρκὸς c +τὸ πρέπον, ἀνατίθησι τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ τὰ ὑπὲρ ἀνθρώπου +δύναμιv. τὸ γὰρ κτίσαι ναὸν ἐν παρθένῳ τὴν ἀνθρώπου +δύναμιν ἐξάλλεται.

+

Ἀλλ’ ἐρεῖ πρὸς ταῦτα πάλιν ὁ δι’ ἐναντίας Καὶ πῶς ἂν +ἑτέρως τὸ τί κατὰ φύσιν ἐστὶν ἐξεκάλυψεν ὁ Υἱὸς, ἢ πῶς +ἃν ἔδειξε σαφῶς ὅτι μείζων ἐστὶν ὁ Πατήρ, εἰ μὴ διὰ τοῦ +λέγειν ὅτι ζῶ διὰ τὸν Πατέρα; εἰ γὰρ χορηγός ἐστιν ὁ +Πατὴρ τῷ Υἱῷ τῆς ζωῆς, τίς εἰς τοσαύτην ἀβελτερίαν + ἐλάσει λοιπὸν, ὡς μὴ πάντως ἐννοεῖν ὅτι τὸ μέτοχον ζωῆς d +οὐ ταὐτὸν ἔσται κατὰ φύσιν τῇ ζωῇ, ἤτοι τῷ ζωοποιεῖν +ἰσχύοντι;

+

Πρὸς δὴ τὰ τοιαῦτα, καὶ ἡμεῖς τὸν τῆς ἀληθείας ἀντεξάγοντες +λόγον, ἐροῦμεν εὐκαίρως “Ὁ μωρὸς μωρὰ λαλήσει, Εs. xxxii. 6. + “καὶ ἡ καρδία αὐτοῦ μάταια νοήσει, τοῦ συντελεῖν ἄνομα +“καὶ λαλεῖν πρὸς Κύρων πλάνησιν.” τί γὰρ ἂν γένοιτο +τῆς τοιαύτης τῶν αἱρετικῶν ἐννοίας τὸ παρανομώτερον; πῶς +δὲ οὐκ ἐσχάτη πλάνησις λαλεῖται παρ’ αὐτῶν κατὰ τοῦ +πάντα ζωογονοῦντος Χριστοῦ, ὅτε λέγειν οὐκ ἐρυθριῶσιν οἱ e + παραφρονέστατοι, ζῆν αὐτὸν τῆς παρ’ ἑτέρου μέτοχον ζωῆς, +καθάπερ τὰ δι’ αὐτοῦ γεγονότα; ἆρ’ οὖν ἔσται λοιπὸν καὶ +ζῷον ἡμῖν ὁ Υἱὸς, ἅτε δὴ καὶ ζωῆς ὑπάρχον μέτοχος, ἀλλ’ +οὐκ αὐτὸ κατὰ φύσιν ζωή; τὸ γὰρ ζῷον ἕτερον εἶναι +πάντως παρὰ τὴν οὖσαν ἐν αὐτῷ ζωήv. εἰ δὲ νομίζουσι + 5 ταὐτὸν εἶναι δύνασθαι, λεγέσθω πᾶν ζῷον ζωή· ἀλλ’ οὐκ +ἃν οἶμαί τις οὕτω ποιήσαι σωφρονῶν· οὐκοῦν οὐδὲ ζῷον +ἡμῖν ὁ Μονογενὴς, ἀλλὰ ζωὴ κατὰ φύσιν νοηθήσεται. πῶς +γὰρ ἃν καὶ ἀληθεύσαι λέγων “Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ a 368 Α. Infra xi. 25. +ζωὴ; ζωὴ γὰρ ἐστι τὸ ζωογονοῦν, οὐ τὸ τῆς παρ’ ἑτέρου + ζωῆς ἐπιδεὲς, ὥσπερ οὖν ἀμέλει καὶ σοφία νοεῖται τὸ +1. αὐτός] αὐτοῦ Β., sed cf. siipra 238 c. in xii Proph. 687 c. 5. πάλιν +om. B. 10. τὸ μέτοχον] τὸ μετέχον D. μετέχων Β. 11. ἔσται om. Β. +15. τοῦ] τὸ Β. 20. μέτοχον Β. μετέχοντα Ed. 23. εἶναι δεῖ] ἔστιν Β. +25. ταὐτὸν] τοῦτον Β. + + +σοφοῦν δυνάμενον, οὐ τὸ σοφοῦσθαι πεφυκός. οὐκοῦν καθ’ +ὑμᾶς διαψεύσεται μὲν ἡ ἁλήθεια, καὶ οὐκ ἀληθεύσει λέγων +ὁ χριστός Ἐγώ εἰμι ἡ ζωή. ψευδομυθήσει δὲ πάλιν καὶ ὁ +λαμπρὸς τῶν ἁγίων χορὸς, τοὺς διὰ τοῦ Πνεύματος ἐρευγόμενος +λόγους, καὶ ζωὴν ἀποκαλῶν τὸν Μονογενῆ. ὁ μὲν +b γὰρ θεῖος ἡμῖν ψαλμῳδὸς ὡς πρὸς τὸν Πατέρα λέγων +Ps. xxxv. 10. εὑρίσκεται “Ὅτι παρὰ σοὶ πηγὴ ζωῆς·” ὁ δὲ θαυμάσιος +Εὐαγγελιστῆς Ἰωάννης ἐν οἰκείαις ἐπιστολαῖς οὕτω φησίν +1 S.Joan. i. 1,2. “ Ὃ ἦν ἀπ’ ἀρχῆς, ὃ ἀκηκόαμεν, ὃ ἑωράκαμεν τοῖς ὀφθαλ- +“μοῖς ἡμῶν, ὃ ἐθεασάμεθα καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν, +“περὶ τοῦ λόγου τῆς ζωῆς· καὶ ἡ ζωὴ ἐφανερώθη, καὶ ἐωρά- +“κάμεν, καὶ μαρτυροῦμεν, καὶ ἀπαγγέλλομεν ὑμῖν τὴν ζωὴν +“τὴν αἰώνιον, ἥτις ἦν πρὸς τὸν Πατέρα, καὶ ἐφανερώθη +c “ἡμῖν.” ὁρᾷς ἀληθεύοντα τὸν ψαλμῳδὸν, καὶ διὰ +Ἰωάννου φωνῆς, ὅτε φησὶ πρὸς τὸν τῶν ὅλων Πατέρα Θεόν +“Ὅτι παρὰ σοὶ πηγὴ ζωῆς;” ἦν γὰρ καὶ ἔστι παρ’ +πηγὴ ζωῆς ὁ Υἱός· ὅτι γάρ φησιν περὶ αὐτοῦ τὰ τοιαῦτα ὁ +πνευματοφόρος, διὰ τῶν αὐτοῦ πάλιν πληροφορήσει λόγων· +Ib. v. 20. ἐπιστέλλει γὰρ οὕτως “Καὶ οἴδαμεν ὅτι ὁ Υἱὸς τοῦ +“ἥκει, καὶ ἔδωκεν ἡμῖν διάνοιαν ἵνα γινώσκωμεν τὸν ἀλη- +“θινὸν, καὶ ἐσμὲν ἐν τῷ ἀληθινῷ, ἐν τῷ Υἱῷ αὐτοῦ +“Χριστῷ. οὗτός ἐστιν ὁ ἀληθινὸς Θεὸς καὶ ἡ ζωὴ ἡ +d “αἰώνιος.’’ εἶτα τίς εἰπέ μοι λοιπὸν τῆς τῶν ἑτεροφρόνων +τερθρείας ἀνέξεται; ἢ τίς τῆς ἐκείνων δυσσεβείας οὐ καταβοήσει +δικαίως, ζωῆς τῆς παρ’ ἑτέρου μέτοχον ἀποτολμώντων +εἰπεῖν τὸν Υἱὸν, καίτοι τῆς ἁγίας καὶ θεοπνεύστου +γραφῆς οὐδὲν μὲν τοιοῦτον λεγούσης περὶ αὐτοῦ, διαρρήδην +δὲ μᾶλλον βοώσης, ὅτι καὶ Θεὸς εἴη κατὰ φύσιν, καὶ ἀληθινὸς, +καὶ πηγὴ ζωῆς, καὶ ζωὴ πάλιν αἰώνιος; πῶς γὰρ ἃν +νοοῖτο Θεὸς ὑπάρχειν ἀληθινὸς ὁ ζωῆς τῆς παρ’ ἑτέρου +2. ἀληθεύει Β. 17. φησι post τοιαῦτα tr. Ed. invito Β. 20. δέδωκεν Β. +cf. De R. Fide ad Reginas 77 d, sed hoc loco Commelini ed. p. 455. fin. e codice +ut patet bonae notae ἔδωκεν exhibet. 21. ἐν τῷ υἱῷ αὐτοῦ] αὐτοῦ υἱῶ Β. cf. +infra 850 e a Tischend. cit. 22. ὁ ἀληθινὸς] + ὁ Β. 24. ἀνθέξεται Β. +25. ζωῆς] καὶ ζωῆς Β. 30. ὑπάρχειν assumptum ex Β. + + +δεόμενος, καὶ οὐχὶ μᾶλλον ὑπάρχων αὐτὸς κατὰ φύσιν ζωή; +ἢ πῶς ἂν λέγοιτο ζωῆς ἔτι πηγὴ, ταῖς παρ’ ἐτέρου χορηγίαις e +εἰς τὸ δύνασθαι ζῆν βοηθούμενος;

+

Ἀλλὰ ναὶ, φησὶν ὁ δι’ ἐναντίας, κατὰ τοῦτο ζωὴν εἶναι + δώσομεν τὸν Υἱὸν, καθὸ καὶ αὐτὸς δύναται ζωοποιεῖν, ὡς +ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν ζῶντα Πατέρα.

+

Ἀλλ’ οὐκ ἀρκέσει ταῦτα πρὸς ἀπολογίαν ὑμῖν, ὦ βέλτιστοι, +ἱστοὶ, τῆς κατὰ τοῦ Μονογενοῦς δυσφημίας· ἀπαίδευτος δὲ +καὶ πανταχῆ διαπίπτων ὁ λόγος ὑμῖν κἀν τούτῳ πάλιν ἁλώσεται. + τὸ γὰρ χρῆναι λέγειν ζωὴν ἀποκαλεῖσθαι τὸν Υἱὸν, +ἐπείπερ οἶδε ζωογονεῖν τὰ ζωῆς δεκτικὰ, διὰ τὸ ἔχειν ἐν a 369 Α. +ἑαυτῷ τὸν Πατέρα, πῶς οὐκ ἄμετρόν τινα τὴν ἀμαθίαν +ὠδίνει; οὐ γὰρ ἴστε δήπου κατὰ τὸ εἰκὸς, τί μέν ἐστι τὸ +κατὰ φύσιν, τί δὲ τὸ ἐκ τοῦ κατὰ φύσιν, ὡς αὐτὸ συτιθέμενον, + ὅπερ ἐστὶ τὸ κατὰ θέσιv. οἷον θερμὸν μὲν τῆ φύσει +τὸ πῦρ, θερμὰ δὲ καὶ ἕτερα, τῆς ἐνεργείας μετασχόντα τῆς +ἀπ’ αὐτοῦ, σίδηρος τυχὸν ἢ ξύλον· ἀλλ’ οὐκ ἐπείπερ ἐθερμάνθη, +διὰ τοῦτο λέγοιντ’ ἂν εἶναι καὶ πῦρ· ἀλλοτρίαν γὰρ +καὶ οὐ φυσικὴν ἐν ἑαυτοῖς τὴν ἐνέργειαν ἔχει. ἥξει δὲ καὶ + ἐφ᾿ ἡμᾶς αὐτοὺς τῶν παραδειγμάτων ὁ λόγος· ἡ γραμματικὴ b +τυχὸν ἤτοι γεωμετρικὴ, λογικῆς μὲν ἐπιστήμης εἴδη +πιστεύεται, ἀλλ’ ὅταν τις ἴδρις γένηται γραμματικῆς ἤτοι +τῆς ἑτέρας, οὐκ αὐτὸ γραμματικὴ νοηθήσεται τυχὸν, ἤτοι +γεωμετρικὴ, ἀλλ’ ἐκ τῆς ἐν αὐτῷ γενομένης γραμματικῆς, + γραμματικὸς ὀνομάζεται, καὶ πάλιν ὁμοίως τὸ ἕτερον· οὕτω +καὶ ἡ κατὰ φύσιν ζωὴ, ἕτερόν τι πάντως ἐστὶ παρὰ τὰ ἐν +οἷς γίνεται, μετασκευάζουσα πρὸς ἑαυτὴν τὸ μὴ φύσει +τοιοῦτοv. οὐκοῦν ὅταν ἐν Υἱῷ λέγητε τὸν Πατέρα ὑτάρχειν, c +ὥσπερ ἐν ὕλη τυχὸν, ἵνα, ἐπείπερ ἐστὶ ζωὴ κατὰ φύσιν, +1. αὐτὸς κατὰ φύσιν ζωή] αὐτῷ ζωὴ [quasi αὐτοζωὴ] κατὰ φύσιν Β. 7. ταῦτα] +τοῦτο Β. 9. ὑμῶν Β. 11. τὸ]] κα τὰ Β. 12. τινα τὴν] τὴν αὐτὴν Β. +16. μετασχόντα Β. μετίσχοντα D. μετέχοντα Ed. 18. λέγοιτ’ Β. 20. ἐφ’ +ἡμῶν αὐτῶν Β. 21. εἴδη B.D mg. εἴδησις D. Εd. 23. αὐτὸ B.D. αὐτὸς Ed. +24. γεωμετρία Β. 25. γραμματικὴ D. 27. πρὸς ἑαυτὴν] ἐν ἑαυτῇ B. +29. ἵνα] ἣν Β. + + +ζωογονεῖν δύνηται καὶ αὐτὸς, ἀνοήτως ἔτι ζωὴν εἶναι δώσετε, +καὶ οὐχὶ μᾶλλον ζωῆς τῆς παρ’ ἑτέρου μέτοχον, σχέσει δὲ +μᾶλλον καὶ οὐκ οὐσιωδῶς εἰς τὸ τοῦ χορηγοῦντος ἀνακεκλημένον +ἀξίωμα. καὶ ὥσπερ οὐκ ἄν τις εὐλόγως τὸν θερμανθέντα +σίδηρον ἀποκαλέσειε πῦρ, κἂν τὴν τοῦ πυρὸς ἐνέργειαν +ἔχῃ, διὰ τὸ ἐξ αὐτοῦ τεθερμάνθαι· ἢ καὶ πάλιν οὐκ ἄν τις +d νοῦν ἔχων ὀνομάσαι γραμματικὴν τὸν γραμματικὸν, διὰ τὸ +καὶ δύνασθαι δύνασθαι χειραγωγεῖν εἰς τὴν ἐπιστήμην· οὕτως +καὶ οὐκ ἂν οἶμαί τις τὰ εἰκότα φρονῶν, ζωὴν ὀνομάσαι τὸν +Υἱὸν διὰ τὸ καὶ ἐτέρους δύνασθαι ζωογονεῖν, οὐ κατὰ φύσιν +ἔχοντα κατ’ ἐκείνους τὸ εἶναι ζωὴ, ἀλλ’ ἐκ τῆς τοῦ Πατρὸς +ἐνεργείας ἐνεσπαρμένον, ἤτοι διὰ τὸν ἐνοικοῦντα Πατέρα. τί +δ’ ἂν, εἶπε μοι, καὶ διακωλύσαι λοιπὸν, ὡς ἐξ ἡμῶν ἕνα +νοεῖσθαι τὸν Υἱὸν, φθαρτῆς δηλονότι φύσεως, εἰ ζῆ διὰ τὸν +e Πατέρα, τουτέστι, τὴν ἐκ τοῦ τεκόντος ζωὴν χορηγούμενος, +ὡς νοοῦσιν αὐτοί; ἐφθάρη γὰρ ἃν κατὰ τὴν τῶν νοημάτων +ἀναλογίαν, εἰ μὴ ἔσχεν ἐν ἑαυτῷ τὸν ζῶντα Πατέρα. καὶ εἰ +Infra xiv. 11. συγχωροῦμεν ἀληθεύειν λέγοντι “Ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ καὶ ὁ +“Πατὴρ ἐν ἐμοὶ,” ἔχει μὲν αὐτὸς ἐν ἑαυτῷ τὸν Πατέρα ζωὴν +ὄντα κατὰ φύσιν· ἔστι δὲ αὐτὸς ἐν Πατρὶ, καίτοι ζωὴ κατὰ +φύσιν οὐκ ὤν· καὶ σιωπῶ τὸ δύσφημον, εἰ καὶ λέγειν ἐχρῆν +εἰς ἔλεγχον τῆς τῶν θεομάχων ἀσεβείας· ἁλώσεται γὰρ +ἔχων ὁ Πατὴρ ἐν ἑαυτῷ τὸ ζωῆς ἔρημον, τουτέστι φθορὰν, +370 Α. a ἤτοι φύσιν τὴν φθειρομένηv. ὅτι γὰρ ἡ τοῦ πράγματος +φύσις οὕτως νοεῖν ἡμᾶς ἀναγκάσῃ περὶ τοῦ Υἱοῦ, ζητητέον +ἡμῖν καὶ ἐσαῦθις, καὶ διὰ ποικίλων ἰτέον θεωρημάτων, +ἐπείπερ ἡμῖν σκοπὸς ταῖς προσηκούσαις ἀκριβείαις καταλεπτύναι +τὸ ζητούμενοv. ζωὴν εἶναι φὴς κατὰ φύσιν τὸν +Θεὸν καὶ Πατέρα· καλῶς, ἔχει γὰρ οὕτως, ἀλλ’ ἔστι καὶ ἐν +Υἱῷ. τοῦτο γὰρ καὶ ὁ παρ’ ὑμῶν δίδωσι λόγος. ἐροίμην δ’ +1. ζωὴν Β. ζωὴ Ed. 2. δὲ om. Β. 3. οὐκ οm. Β. 7. τὸν γραμματικὸν] +τὸ γραμματικὴν D. 9. καὶ assumptum ex Β. 10. δύνασθαι καὶ +ἑτέρους inverso ordine Β. 18. λέγοντα Β. 23. φθορὰν Β. τὴν φθορὰν Ed. +26. ἰστέον Β. 27. καταλεπτύναι Β. κατολεπτύνειν Εd. 28. κατὰ φύσιν +φὴς inverso ordine Β. + + +ἃν εἰκότως ἤδη λοιπὸν, ἐκεῖνο μανθάνειν ἐπιθυμῶν, τί ἐνεργήσει +περὶ τὸν Υἱὸν, ὑπάρχων ἐν αὐτῷ ; ἆρα μεταδώσει b +τῆς ἑαυτοῦ ζωῆς τῷ ἰδίῳ γεννήματι, καθάπερ δεομένῳ καὶ +οὐχ ἔχοντι τὴν ζωὴν ἐξ ἑαυτοῦ ; καὶ πῶς οὐκ ἀνάγκη πᾶσα + νοεῖν ἔρημον εἶναι ζωῆς τὸν Υἱόν ; τὸ δὲ ζωῆς ἔρημον, τί ἂν +ἕτερον εἴη λοιπὸν, ἢ φθαρτόν ; ἀλλ’ οὐ μεταδώσει τῆς +ἑαυτοῦ ζωῆς τῷ γεννήματι· ζωὴ γὰρ, καὶ εἰ μὴ δέχοιτο +παρ’ αὐτοῦ.

+

Πῶς οὖν ἔτι συκοφαντοῦσί τινες ἀθυρογλωττοῦντες ἀφυλάκτως, + καὶ διὰ τοῦτο λέγουσι ζῆν τὸν Υἱὸν, ἐπείπερ ἔχει +ζωὴν ὄντα κατὰ φύσιν ἐν ἑαυτῷ τὸν Πατέρα ; εἰ μὲν γὰρ ζῇ c +καὶ δίχα τοῦ Πατρὸς, ὡς ὑπάρχων οὐσιωδῶς καὶ αὐτοζωὴ, +οὐκέτι ζῆ διὰ τὸν Πατέρα, τουτέστι, διὰ τὴν ἐκ Πατρὸς μετάληψιν. +εἰ δὲ χορηγὸν τῆς ἰδίας ζωῆς ἔχει τὸν Πατέρα, ζωὴν + ἰδίαν οὐκ ἔχων αὐτὸς ἀναδειχθήσεται· διανείζεται γὰρ τὴν +παρ’ ἑτέρου, καὶ ὅπερ ἐξ ἀρχῆς ἐλέγομεν, ζῷον μᾶλλόν +ἐστιν ἢ ζωὴ, καὶ φθαρτῆς ἤδη φύσεως. πῶς οὖν ἑαυτὸν +ἀπεκάλει ζωήν ; ἢ γὰρ ἐξέσται καὶ ἡμῖν ἀκινδύνως εἰπεῖν +Ἐγώ εἰμι ἡ ζωὴ, ἢ εἴπερ ἐστὶ σφαλερὸς ὁ λόγος· οὐ + γὰρ ἐξέσται ποιήματι τοῖς θεοπρεπέσιν ἀξιώμασιν ἐπιπηδᾶν· d +οἶδεν ἄρα ζωὴν ὄντα κατὰ φύσιν ἑαυτὸν ὁ Υἱός. ἐπεὶ πῶς +ἔσται “ χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως’’ τοῦ γεννήσαντος αὐτὸν, Heb. i. 3. +πῶς δὲ εἰκὼν καὶ ὁμοίωσις ἀκριβής ; ἢ πῶς οὐκ ὀρθῶς ἐποίει +λέγων ὁ Φίλιππος “ Δεῖξον ἡμῖν τὸν Πατέρα, καὶ ἀρκεῖ Ιnfra xiv. 8. + “ ἡμῖν ;” καὶ γὰρ δὴ καὶ ὄντως ἐννοῆσαι προσήκει, ὅτι +Υἱόν τις τεθεαμένος, οὔπω τεθεώρηκε τὸν Πατέρα, εἴπερ ὁ +μέν ἐστι κατὰ φύσιν ζωὴ, ὁ δὲ ζωῆς τῆς παρ’ αὐτοῦ μέτοχος. e +οὐ γὰρ ἄν τις ἴδοι τὸ ζωοποιοῦν ἐν τῷ ζωοποιουμένῳ ποτὲ, +ἐν τῷ δεομένῳ τὸν ἀπροσδεᾶ. οὐκοῦν καὶ καθ’ ἕτερον +2. ὑπάρχον ἐν ἐαυτῷ Β. μεταδίδωσι Β. 4. ἑαυτοῦ B.D. αὐτοῦ Ed. +7. ζωὴ] ζῇ Β. 9. ἔτι — ἀφυλάκτως] ἐπισυκοφαντοῦσί τινες· ἀθυρολωττοῦσιν +τινες ἀφυλάκτως Β. 12. αὐτοζωὴ Β. αὐτὸς ζωή Ed. 13. ζῇ +post Πατέρα transponit Β. 15. ἀναδεχθήσεται Β. 20. ποιήμασι Β. +25.δὴ καὶ ὄντως] δίκαιόν πὼς Β. 20. τεθεώρηται Β. 29. καὶ +om. Β. + + +Infra xiv. 9. ψεύσεται τρόπον, εἰπών “Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν +“Πατέρα.”

+

ἈΛλ’ ὁρᾷ που πάλιν ὁ τῶν εὐσεβῶν τῆς Ἐκκλησίας +δογμάτων ἐραστὴς, ὅσα ταῖς ἐκείνων φλυαρίαις ἀκολουθήσει +Prov. iv. 15. τὰ ἄτοπα. ἐκκλινέτω τοιγαροῦν ἀπ’ αὐτῶν καὶ παραλλατ- +Ib. 26. τέτω κατὰ τὸ γεγραμμένον· καὶ ποιείτω μὲν τροχιὰς ὀρθὰς, +τὰς δὲ ὁδοὺς κατευθυνέτω τὰς ἑαυτοῦ, καὶ πρὸς τὸ ἁπλοῦν +371 Α. a τῆς ἀληθείας ὁράτω κάλλος, ζωὴν μὲν κατὰ φύσιν εἶναι +πιστεύων τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα, ζωὴν δὲ πάλιν ὁμοίως τὸν +ἐξ αὐτοῦ γεγεννημένον Υἱόv. ὡς γὰρ φῶς ἐκ φωτὸς εἶναι +λέγεται, οὕτω καὶ ζωὴ ἐκ ζωῆς· καὶ ὥσπερ τὰ φωτὸς δεόμενα +φωτίζει ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, ὡς διὰ φωτὸς ἰδίου τοῦ +Υἱοῦ, καὶ σοφοῖ τὰ σοφίας δεκτικὰ, ὡς διὰ σοφίας ἰδίας, +καὶ δυναμοῖ τὰ δυνάμεως χρήζοντα, ὡς διὰ δυνάμεως πάλιν +ἰδίας, οὕτω καὶ ζωοποιεῖ τὰ ὅσαπέρ ἐστι τῆς παρ’ αὐτοῦ +b δεόμενα ζωῆς, ὡς διὰ ζωῆς ἰδίας καὶ ἐξ αὐτοῦ προχεομένης, +τουτέστι τοῦ Υἱοῦ. ὅταν οὖν λέγη Σῶ διὰ τὸν Πατέρα, +νομίσῃς ὅτι διὰ τὸ δέχεσθαι τὴν παρὰ τοῦ Πατρὸς ζωὴν, +ζῆν ἑαυτὸν ὁμολογεῖ, ἀλλ’ ἐπείπερ ἐκ ζῶντος ἐγεννήθη +Πατρὸς, διὰ τοῦτο καὶ ζῆν ἑαυτὸν διισχυρίσατο. οὐ γὰρ +ἐνεχώρει μὴ ζῆν τὸν ἐκ ζῶντος Πατρός· καὶ ὥσπερ εἴ τις +λέγοι τῶν καθ’ ἡμᾶς Ἄνθρωπός εἰμι λογικὸς διὰ τὸν +πατέρα, ἀνθρώπου γὰρ λογικοῦ γέγονα τέκνον· οὕτω νοή- +c σεις καὶ ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ Μονογενοῦς· ζῶ φησι διὰ τὸν Πατέρ‘ι. +ἐπειδὴ γὰρ ζωὴ κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ γεννήσας με Πατὴρ, +εὐφυὲς δέ εἰμι καὶ γνήσιον γέννημα, τὸ ἴδιον αὐτοῦ κατὰ +φύσιν ἐπάγομαι, τουτέστι, τὸ εἶναι ζωὴ, τοῦτο γάρ ἐστι καὶ +ὁ Πατήρ. ἐπειδὴ δὲ εἷς ἐξ ἑνὸς νοεῖταί τε καὶ ἔστιν· ἐκ +Πατρὸς γὰρ ὁ Υἱὸς, εἰ καὶ συνῆν ἀιδίως· εἰκότως τοῖς φυσικοῖς +τοῦ γεννήσαντος ἀξίωμασιν, ὡς ἰδίοις ἐπισεμνύνεται.

+3. Ἐκκλησίας] εὐσεβείας Β. 9. ὁμοίως assumptum ex Β. 10—17. +γὰρ—τοῦ Υἱοῦ citat Veccus Epigr. v. 12. ὡς aasumptum ex Β. deest in +Vecco. 15. καὶ assumptum ex Β. deest in Vecco. Statim ζωοποιεῖται pro +ζωοποιεῖ τὰ Β. 16. ὡς assumptum ex Β. deest in Vecco. 30. ἰδίων Β. + + +d +

Οὖτός ἐστιν ὁ ἄρτος ὁ ἐξ οὐρανοῦ καταβὰς, οὐ καθὼς ἔφαγον 58 +οἱ πατέρες ὑμῶν τὸ μάννα καὶ ἀπέθανον· ὁ τρώγω μου +τοῦτο τὸν ἄρτον ζήσει εἰς τὸν αἰῶνα.

+

Μεγάλα, φησὶν, εἶναι δεῖ τὰ ἐκ μεγάλων ἀποτελέσματα, + καὶ τὰ διὰ τῆς ἄνωθεν χορηγούμενα χάριτος, ὁρᾶσθαι +προσήκει θεοπρεπῆ, καὶ τῆς θείας μεγαλοδωρεᾶς ἄξια. εἰ +γὰρ ὅλως ἐποιήσω παραδεκτὸν ἐν πίστει τὸ ἐξ οὐρανοῦ καταβαίνειν +τὸν ἄρτον, ἐμποιείτω τοῖς ἐφιεμένοις διηνεκῆ τὴν e +ζωὴν, καὶ ἀκατάληκτον ἐχέτω τῆς ἀθανασίας τὴν ἐνέργειαν. + εἴη γὰρ ἃν ἀπόδειξις αὕτη σαφὴς τοῦ εἶναι τὸν ἄρτον ἐξ +οὐρανοῦ, τουτέστι, παρὰ Θεοῦ· ἐπεὶ καὶ πρέπειν ἐροῦμεν +αἰώνια τῷ αἰωνίῳ χαρίζεσθαι, καὶ μὴ προσκαίρου τρυφῆς +ἀπόλαυσιν, εἰς ὀλιγοστὸν κομιδῆ τὸν καιρὸν καὶ μόλις +ἀντέχειν ἰσχύουσαv. λογιεῖται γάρ τις οὐκ ἔτι σοφῶς + ἄρτον εἶναι τὸν παρὰ Θεοῦ καὶ ἄνωθεν, ὃν βεβρωκότες οἱ +πρόγονοι θανάτῳ νενίκηνται, καὶ τὴν ἀπὸ τῆς φθορᾶς οὐκ +ἀπεκρούσαντο βλάβην, καὶ θαυμαστὸν οὐδέν· ἄρτος γὰρ a 372 Α. +ἀπαθανατίζειν ἰσχύων, ἐκεῖνος οὐκ ἦv. οὐκοῦν οὐδὲ ἐξ +οὐρανοῦ δικαίως ἂν ὑπό του νοοῖτο καὶ λέγοιτο. ἦν γὰρ δὴ + καὶ ἔργον τῷ ἐκεῖθεν καθικνουμένῳ πρέπον, καὶ θανάτου καὶ +φθορᾶς ἀμείνους ἀποτελεῖν τοὺς μετέχοντας αὐτοῦ. ἀναμφιλόγῳ +δὲ πάλιν ἀποδείξει βεβαιωθήσεται, ἄρτον +τοῦτον ἐξ οὐρανοῦ, τὸν διὰ Χριστοῦ δηλαδὴ, τουτέστι, τὸ +σῶμα αὐτοῦ. ζῆν γὰρ εἰς αἰῶνα ποιεῖ τὸν ἀπογευσάμενοv. b + πολὺ δὲ δή τι τὸ ἀξιόπιστον τῆς θείας φύσεως κἀν τοιούτοις +ὁρᾶται, οὐδὲν ἀξιούσης χαρίζεσθαι μικρὸν, πάντα δὲ μᾶλλον +ὑπερφυῆ, εἰ καὶ τὴν ἡμετέραν διάνοιαν ὑπερτέλλοντα, ὡς διὰ +τὸ μέγεθος ἤδη τῆς χάριτος καὶ ἀπιστεῖσθαι παρὰ τῶν +1. ἐξ Β. ἐκ τοῦ Ed. 2. μου assumptum ex Β. Γ) 12. χαρίσασθαι B. +προσκαίρου B.D. et sic conjecit Ed. mg. πρὸ καιροῦ Ed. Statim τρυφῆς Β. τροφῆς +Ed, 13. ὀλιγοστὸν Β. ὀλίγιστόν Ed. 15. τὸν om. Β. 17. ἀπεκρούσαντο +B.D. ἀπεκρούσατε Ed. 18. ἀποθανατίζειν Β. 25. δή οm. +Statim τις Migne. τοιούτοις Β. τούτοις Ed. 27. εἰ om. Β. + + +ἁπλουστέρωv. τῇ γὰρ οὕτω πλουσίᾳ χειρὶ πῶς οὐκ ἔδει +προσεῖναι τὸ πλούσια χαρίζεσθαι θέλειν; διὸ καὶ ὁ Παῦλος +1 Cor. ii. 9. ἀποθαυμάζει λέγων “Ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ +“ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν +c “ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν·” ἐν μικροῖς δὲ ὁ νόμος +Ηeb. x. 1. παραδείγμασι τὰ μεγάλα διετύπου, “ σκιὰν ἔχον τῶν μελ- +“λόντων ἀγαθῶν, οὐκ αὐτὴν δὲ τὴν εἰκόνα τῶν πραγμάτων, +καθὰ γέγραπται· ὡς ἐν τῇ τοῦ μάννα τροφῆ τὴν εὐλογίαν +ὁρᾶσθαι τὴν διὰ Χριστοῦ· σκιὰ γὰρ τῶν μελλόντων ἐκεῖνα +τοῖς ἀρχαιοτέροις προκατεγράφετο.

+59

Ταῦτα εἶπεν ἐν συναγωγῇ διδάσκων ἐν Καφαρναούμ.

+d

Θαυμαστῶν ἡμῖν μυστηρίων ἐξήγησιν εἰσενεγκὼν ὁ σοφώτατος +Εὐαγγελιστὴς, ἀνατίθησιν εἰκότως τῷ Σωτήρι’ +Χριστῷ τὴν τῆς ἐπ’ αὐτοῖς διδασκαλίας ἀρχὴν, τῆ τοῦ +προσώπου περιφανείᾳ τὸν ἀντιπράττοντα δυσωπῶν, καὶ τοὺς +οἵπερ ἔμελλον ἀντεροῦντες ἀφίξεσθαι προκαταπτοῶν· ἡ γὰρ +τῶν διδασκόντων ἐσθ’ ὅτε λαμπρότης ἑτοιμότερόν πὼς εἰς +πίστιν τὸν ἀκροατὴv. ἐργάζεται, καὶ γοργοτέραν παρὰ τῶν +e παιδευομένων ἀπαιτεῖ τὴν συναίνεσιv. εὖ δὲ δὴ λίαν ἐπάγει +τό Ἐν τῆ συναγωγῆ· μόνον γὰρ οὐχὶ τοῦτο δηλούμενος ὁ +λόγος Ἀλλ’ οὐδὲ εἷς που τυχὸν ἢ δύο κατήκουσαν ταῦτα +λέγοντος τοῦ Χριστοῦ, διαρρήδην ἐπὶ πάντων ἐν συναγωγᾖ +διδάξας ὁρᾶται, ὥσπερ οὖν αὐτὸς καὶ διὰ τοῦ προφήτου +Es. xlv. 19. Ἡσαΐου φησίν “Οὐκ ἐν κρυφῆ λελάληκα οὐδὲ ἐν τόπῳ +“σκοτεινῷ·” ἐποιεῖτο γὰρ ἐν παρρησίᾳ τοὺς περὶ τούτων +λόγους, ἀναπολόγητον τοῖς Ἰουδαίοις τὴν κρίσιν ἀποτελῶν, +καὶ τοῖς ἀπειθήσασι τὰ ἐκ τοῦ μὴ πιστεύειν αὐτῷ δυσαχθέ- +373 Α. a στερα ποιῶν ἐγκλήματα. οὔπω μὲν γὰρ τὸ οὕτω σεπτὸν +2. θέλειν Β. θέλον Ed. 6. παραδείγμασι assumptum ex Β. 7. δὲ +assumptum ex Β. εἰκόνα] ἔχων Β. 11. ἐν prius] + τῇ Ed, invitis B.D. +ἐν alt.] εἰς B. Statim Καφερναούμ Β. 14. ἐπ’ αὐτὰ B.D e corr. 16. +B. προσκαταπτοῶν Β. 18. γοργοτέρων Β. 19. σύναισιν +(= σύνεσιν) 20 δηλούμενος] δηλοῖ· οὐκ ἐμὸς Β. 22. ἐξ + Τῇ Ed. +invito Β. 23. οὖν om. Β. + + +παιδευθέντες μυστήριον, εὔλογον ἃν ἐποιήσαντο τοῦ κολάζεσθαι +τὴν παραίτησιν, καὶ τὸ μηδὲ ὅλως εἰδέναι προϊσχόμενοι, +μετριωτέραν ἂν τὴν τοῦ κρίνοντος ὑπέμειναν κίνησιν. +ἐγνωκότες δὲ καὶ πολλάκις μυσταγωγούμενοι, εἶτα ταῖς + ἀπειθείαις ὑβρίζοντες, πῶς οὐκ ἂν εἰκότως παντὸς ἀνῃρημένου +λοιπὸν ἐλέου κολάζοιντο, καὶ πικροτάτην ἀποτίσειαν +τῷ παρ’ αὐτῶν ἠτιμασμένῳ τὴν δίκην; τοιοῦτόν τι καὶ +αὐτὸς ἐπ’ αὐτοῖς εἴρηκεν ὁ Σωτῆρ’ “Εἰ μὴ γὰρ ἦλθον, φησὶ, b Infra xv. 22. +“καὶ ἐλάλησα αὐτοῖς, ἁμαρτίαν οὐκ εἴχοσαν· νυνὶ δὲ πρό- + “φασιν οὐκ ἔχουσι περὶ τῆς ἁμαρτίας αὐτῶν”.

+

Παραφυλακτέον τοιγαροῦν, μᾶλλον δὲ παραιτητέον, ὡς +θανάτου πρόξενον τὸ δυσήκοον, καὶ ζωῆς παρεκτικὴν τὴν +πίστιν ἡγώμεθα τὴν ἐφ’ οἷς ἂν διδάσκῃ χριστός. διαφευξόμεθα +γὰρ οὕτω τὸ μετ’ ἐκείνων κολάζεσθαι. προστίθησι + δὲ ὅτι καὶ ἐν τῆ Καφαρναοὺμ ταῦτα λελάληκεν ὁ Χριστὸς, c +ἵνα φαίνηται μεμνημένος ἀκριβῶς. ὁ γὰρ εἰδὼς καὶ τόπον +καὶ κώμην, πῶς ἂν ἁμάρτοι περὶ τὴν τῶν διδαχθέντων +ἐξήγησιν;

+

Πολλοὶ οὖν ἀκούσαντες ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ εἶπον Σκληρός 60 + ἐστιν ὁ λόγος οὗτος· τίς δύναται αὐτοῦ ἀκούειν; εἰδὼς δὲ 61 +ὁ Ἰησοῦς ἐν ἑαυτῷ ὅτι γογγύζουσι περί τούτου οἱ μαθηταὶ +αὐτοῦ, εἦπεν αὐτοῖς.

+

Τοῦτο τοῖς ἀνοήτοις ἔθος· ἀεὶ γὰρ τῶν μαθημάτων καταιτιῶνται +τὰ λεπτότερα, καὶ τὴν ὑψηλοτέραν ἢ κατ’ αὐτοὺς d + θεωρίαν ἀμαθῶς διασύρουσιν, ἐπεὶ μὴ νοοῦσιν αὐτοί· καίτοι +μᾶλλον ἐχρῆν μανθάνειν ἐπείγεσθαι, καὶ τοῖς λαλουμένοις +συναπολεπτύνεσθαι φιλεῖν, οὐκ ἐκ τῶν ἐναντίων τῶν οὕτω +σοφῶν κατεξανίστασθαι λόγων, καὶ σκληρὸν ἀποκαλεῖν, ὃ +καὶ θαυμάζεσθαι πρέπει. πάσχουσι γάρ τι τοιοῦτον, ὁποῖόν +7. αὐτῷ Β. Statim ἠτιμασμένῳ Β. Ed. mg. ἡτοιμασμένῳ Ed. 8, μὴ γὰρ +hoc ordine Β. φησὶ post αὐτοῖς tr. Β. 10 οὐκ ἔχουσι post αὐτῶν tr. Β. cf. +supra 309 c. 15. τῇ assumptum ex Β. Catt. 16. καὶ om. Β. habent Catt. +23. γὰρ om. Β. 27. συναπολεπτύνεσθαι] οὖν ἀπολεπτύνεσθαι Β. + + +περ ἄν τις ὑπομένοντας βλέποι τοὺς τῶν ὀδόντων ἐστερημένους. +e ἐκεῖνοι μὲν γὰρ τοῖς τρυφερωτέροις ἐπιτρέχοντες +σιτίοις, ἀτιμάζουσι πολλάκις τὰ τῶν ἐδωδίμων χρηστότερα, +καὶ τὸ κρεῖττον ἐσθ’ ὅτε κακύνουσιν, οὐχ ὁμολογοῦντες τὴν +νόσον, ὑφ’ ἧς αὐτὸ παραιτεῖσθαι βιάζονται. οἱ δὲ ἀμαθίᾳ +σύντροφοι, καὶ φρενὸς τῆς ἀγαθῆς ἡττώμενοι, καταφρίττουσι +τὴν γνῶσιν, ἢν ἔδει καὶ σφόδρα πολλοῖς καταθηρᾶσθαι +πόνοις, καὶ διὰ συντόνου μᾶλλον ἐξανύειν σπουδῆς. ἀνὴρ +μὲν οὖν ὁ πνευματικὸς τοῖς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐντρυφήσει +Ps. cxviii. 103. λόγοις, ἀναβοήσει δὲ ἂν μᾶλλον καὶ δικαίως “ Ὡς γλυκέα +374 A. a “τῷ λάρυγγί μου τὰ λόγιά σου· ὑπὲρ μέλι καὶ κηρίον τῷ +“στόματί μου.’’ ὁ δὲ ψυχικὸς Ἰουδαῖος μωρίαν εἶναι λογιζόμενος +ἀσυνέτως τὸ πνευματικὸν μυστήριον, καὶ διὰ τῶν +τοῦ Σωτῆρος ῥημάτων ἐπὶ τὴν ἀνθρώπῳ πρέπουσαν σύνεσιν +ἀναβαίνειν παρακαλούμενος, ἐπὶ τὴν σύντροφον ἀεὶ κατα- +Es.v. 20. πίπτει μωρίαν, τὸ μὲν πονηρὸν καλὸν λέγων, τὸ δὲ καλὸν +πονηρὸν, κατὰ τὴν τοῦ προφήτου φωνήv. πατρώζει δὲ πάλιν, +καὶ τὰς τῶν προγόνων ἀμαθίας ἀπομιμούμενος κἀν τούτοις +ἁλώσεται· οἱ μὲν γὰρ τὸ μάννα παρὰ τοῦ Θεοῦ χορηγού- +b μένοι, καὶ τῆς ἄνωθεν μετίσχοντες εὐλογίας ἐπὶ τὴν συνήθη +Num. xi. 5. χυδαιότητα κατεφέροντο, καὶ τὰς ἐν Αἰγύπτῳ δυσωδίας +Exod. xvi. 3. ἐζήτουν, κρόμμυα καὶ πράσα καὶ κρεῶν λέβητας ἐπιθυμοῦντες +ἰδεῖν· οἱ δὲ τὴν ζωοποιὸν τοῦ Πνεύματος χάριν +δέχεσθαι παρακαλούμενοι, μένοι, καὶ τὸν ἄρτον τὸν ἀληθινὸν, τὸν +ἐκ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἥκοντα τρέφεσθαι διδασκόμενοι, πρὸς +2 Tim. iii. 4. τὴν ἑαυτῶν ἐκνεύουσι πλάνην, “φιλήδονοι μᾶλλον ὄντες ἣ +“φιλόθεοι·’’ καὶ ὥσπερ οἱ τούτων πρόγονοι καὶ αὐτῆς κατη- +c γόρουν τῆς διὰ τοῦ μάννα τροφῆς, ἀποτολμῶντες λέγειν +Num. xi. 6. “Ἡ δὲ ψυχὴ ἡμῶν κατάξηρος” ἐν τῷ μάννᾳ τούτῳ· οὕτω +2. τοῖς assumptum ex B.D. 9. οὖν om. B. ἐντρυφῶν Β. 10. δὲ +Β. δ’ Ed. μᾶλλον assumptum ex Β. 11. τὰ λόγιά σου ante τῷ λάρυγγί +tr. Β. 12. λογιζόμενος Β. λογιούμενος Ed. 16. πονηρὸν καλὸν— +καλὸν πονηρὸν] καλὸν πονηρὸν—πονηρὸν καλὸν Β. 18. καὶ] κατὰ Β. Statim +τὰς B.D. τῆς Ed. 19. οὖν pro γὰρ Β. τοῦ assumptum ex Β. 23. τοῦ +Πνεύματος χάριν] χάριν τοῦ Θεοῦ Β. 25. καὶ assumiitum ex Β. + + +καὶ οὗτοι πάλιν τὸν ἄρτον ἀποπέμπονται τὸν ἀληθινὸν, οὐκ +ἐρυθριῶντες λέγειν Σκληρός ἐστιν ὁ λόγος οὑτος.

+

Δεῖ τοιγαροῦν σοφοὺς εἶναι τοὺς τῶν θείων μυστηρίων +ἀκροατὰς, δεῖ δοκίμους εἶναι τραπεζίτας, ὡς εἰδέναι τὸ + δόκιμον καὶ τὸ παράσημον νόμισμα, καὶ μήτε τοῖς πίστει +παραδεκτοῖς ἀκαίρως ἐπάγειν τὴν ἀνεξίτητον ζήτησιν, μήτε +τοῖς τῆς ζητήσεως δεομένοις ἐπασωτεύεσθαι πίστιν ἔσθ’ ὅτε +τὴν ἐπιζήμιον, ἀποδιδόναι δὲ τὸ ἑκάστῳ πρέπον τῶν λάλου λαλουμένων, +καὶ δι’ εὐθείας ὥσπερ ἰέναι τρίβου, τὸ ἐκκλίνειν ἐπ’ d + ἄμφω παραιτουμένους. ὁδῷ γὰρ βασιλικῇ πορεύεσθαι πρέπει +τὸν εἰς ὀρθότητα πίστεως τρέχοντα τῆς ἐν Χριστῷ.

+

Τοῦτο ὑμᾶς σκανδαλίζει; ἐὰν ὁδ’ θεωρῆτε τὸ υἱὸν τοῦ 62 +ἀνθρώπου ἀναβαίνοντα ὅπου Ἦν τὸ πρότερον;

+

Ἐκ πολλῆς ἄγαν τῆς ἀμαθίας τῶν ὑπὸ τῷ Σωτήρι’ + Χριστῷ μαθητευομένων τινὲς ἐπὶ τοῖς παρ’ αὐτοῦ λόγοις e +ἐσκανδαλίζοντο. ἐπειδὴ γὰρ ἐπηκροῶντο λέγοντος “Ἀμὴν Supra ver. 53. +ἀμην λέγω υμιν, έἀν μὴ φαγητε την σάρκα του υἱοῦ του +“ἀνθρώπου καὶ πίητε αὐτοῦ τὸ αἷμα, οὐκ ἔχετε ζωὴν ἐν +“ἑαυτοῖς·’’ εἰς ὠμότητά τινα θηριοπρεπῆ καλεῖσθαι σφᾶς + ὑπελάμβανον, ὡς σαρκοφαγεῖν μὲν ἀπανθρώπως, αἷμα δὲ +ῥοφεῖν ἐπιτάττεσθαι, καὶ ὅσα καὶ μόνον ἀκοῦσαι φρικτὰ +ταῦτα ποιεῖν ἀναγκάζεσθαι. οὐ γὰρ ᾔδεσάν πὼς τοῦ μυστηρίου a 375 A. +ῥίου τὸ κάλλος, καὶ τὴν ηὑρημένην ἐπ’ αὐτῷ καλλίστην +οἰκονομίαν· ἐπὶ ’δε γε τούτῳ κἀκεῖνό που πάντως καθ’ + ἑαυτοὺς ἐλογίζοντο Πῶς ἂν ἡμῖν τὸ ἀνθρώπινον σῶμα τὴν +αἰώνιον ἐμφυτεύσαι ζωήν; τί δὲ ὀνήσει πρὸς ἀθανασίαν τὸ +ἡμῖν ὁμοφυές; συνεὶς τοιγαροῦν ὁ Χριστὸς τὰ ἐν αὐτοῖς +βουλεύματα· “πάντα γὰρ γυμνὰ καὶ τετραχηλισμένα Heb. iv. 13. +“τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ·’’ θεραπεύει πάλιν εἰς κατάληψιν +2. ἐρυθριῶσιν Β. 3. εἶναι σοφοὺς inverso ordine Β. τὸ om. B. +7. τοῖς om. Β. Statim τῆς om. D. 8. ἑκάστῳ] + κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ et τὸ +hic transponit Β. 25. ἡμῶν D. 29. τοῖς Β. ἐν τοῖς Ed. + + +b τῶν ἀγνοουμένων ἔτι πολυτρόπως χειραγωγῶv. ἀνοήτως +γὰρ λίαν, ὦ οὗτοι, φησὶν, ἐπὶ τοῖς παρ’ ἐμοῦ σκανδαλίζεσθε +λόγοις. εἰ γὰρ οὔπω πιστεύειν ἐγνώκατε, καίτοι πολλάκις +μυσταγωγούμενοι, ὅτι ζωὴν ὑμῖν ἐνήσει τὸ ἡμέτερον σῶμα, +τίνα τρόπον διατεθήσεσθε, φησὶν, ὅταν αὐτὸ καὶ εἰς οὐρανὸν +ἀνιπτάμενον βλέπητε; οὐ γὰρ ὑπισχνοῦμαι μόνον, ὅτι καὶ +εἰς αὐτὸν ἀναβήσομαι τὸν οὐρανὸν, ἵνα μὴ πάλιν λέγητε τό +Πῶς· ἀλλ’ ἐν ὀφθαλμοῖς ὑμῖν ἡ θέα στήσεται, πάντα δυσω- +c ποῦσα τὸν ἀντιλέγοντα. ἐὰν οὖν βλέπητε, φησὶν, εἰς τὸν +οὐρανὸν ἀναβαίνοντα τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, τί ἐρεῖτε πάλιν; +ἐλεγχθήσεσθε γὰρ οὐ μετρίως ἀφραίνοντες. εἰ γὰρ μὴ +δύνασθαι τὴν ἐμὴν σάρκα τὴν ζωὴν ὑμῖν ἐνθεῖναι λογίζεσθε, +πῶς πτηνοῦ δίκην εἰς οὐρανὸν ἀναβήσεται; εἰ γὰρ μὴ +δύναται ζωοποιεῖν, ὅτι μὴ πέφυκε ζωοποιεῖν, πῶς ἀεροβατήσει, +πῶς δὲ εἰς οὐρανοὺς ἀναβήσεται; καὶ τοῦτο γὰρ +ὁμοίως ἀδύνατον τῆ σαρκί. εἰ δὲ ἀναβαίνει παρὰ φύσιν, +d τί τὸ κωλῦον ἔτι καὶ ζωοποιεῖν αὐτὴν, καὶ εἰ μὴ πέφυκε +ζωοποιεῖν, ὅσον εἰς ἰδίαν φύσιν; ὁ γὰρ οὐράνιον ἀποδείξας +τὸ ἀπὸ γῆς, καὶ ζωοποιὸν ἀποτελέσει, καὶ εἰ πέφυκε φθείρεσθαι +κατὰ τὸν ἴδιον λόγοv.

+

Επιτηρητέον δὲ ὅπως οὐκ ἀνέχεται πάλιν εἰς δύο καταμερίζεσθαι +χριστοὺς, κατὰ τὴν τινῶν ἀβουλίαv. ἀμέριστον γὰρ +ἑαυτὸν πανταχῇ φυλάττει μετὰ τὴν ἐνανθρώπησιv. τὸν γὰρ +υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου φησὶν ἀναβαίνειν ὅπου ἦν τὸ πρότερον, καίτοι +e τοῦ ἐκ γῆς σώματος οὐκ ὄντος ἄνω πρὸ τούτου, μόνου δὲ ἔτι +καὶ καθ’ ἑαυτὸν τοῦ Λόγου, πρὸ συνδρομῆς τῆς εἰς σάρκα· +1 Cor. xiii. 6. καλῶς οὖν ὁ Παῦλος τό “Εἷς κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς” ἐν +ἰδίαις τέθεικεν ἐπιστολαῖς. εἷς γὰρ Υἱὸς, καὶ πρὸ τῆς σαρ- +2. λίαν, ὦ οὗτοι] τοῦτο, ὦ οὗτοι, λίαν Β. σκανδαλίζεσθαι Β. 4. ὑμέτερον +ρον Β. 7. ἀναβήσομαι εἰς αὐτὸν inverso ordine Β. 8. ἀλλ᾿ assumptum +ex Β.D. ὑμῖν] ἡμῶν Β. 13. οὐρανοὺς Cord. 15. οὐρανὸν Β. invito +Cord. Statim ἀναπτήσεται a, 17. αὐτὴν] αὐτὸ Cord. αὐτῷ vel αὐτὸ Β. εἰ +κοὶ inverso ordine Cord. 19. ἀποτελέσει] ἀναδείξει Catt. Statim κἂν pro +εἰ Cord. 23. πανταχῆ ἑαυτὸν inverso ordine B. πανταχοῦ Catt. 25. ἐκ] ++ τῆς a. ἔτι] ἐκεῖ Cord. Statim καὶ om. B. Catt. 26. εἰς] πρὸς Β. +Statim τὴν add. Β. Cord. invito a. 27. Χριστὸς] ὁ Χριστὸς D. + + +κώσεως καὶ μετὰ τὴν σάρκωσιν, καὶ οὐκ ἀλλότριον τοῦ Λόγου +τὸ ἴδιον αὐτοῦ λογιούμεθα σῶμα· διὰ γάρ τοι τοῦτο καὶ υἱὸν +ἀνθρώπου φησὶ τὸν ἄνωθεν ἐξ οὐρανοῦ καταφοιτήσαντα Λόγον· +σὰρξ γὰρ ἐγένετο, κατὰ τὸν μακάριον Εὐαγγελιστὴν, καὶ οὐκ Supra i. 14. + εἰς σάρκα μεταχωρήσας ἐκ παρατροπῆς· ἄτρεπτος γὰρ καὶ +ἀναλλοίωτος κατὰ φύσιν ἐστὶν, ὡς Θεός· ἀλλ’ ὡς ἐν ἰδίῳ +κατοικήσας ναῷ, τῷ ἐκ παρθένου φημὶ, καὶ ἄνθρωπος γεγονὼς a 376 A. +κατὰ λόγον ἀληθινόv. ἀναβήσεσθαι δὲ λέγων, ἔνθα +καὶ πρότερον ἦν, δίδωσί πὼς ἐννοεῖν τοῖς ἀκροωμένοις, ὅτι + καταβέβηκεν ἐξ οὐρανοῦ· ἦν γὰρ οὕτως εἰκὸς συνέντας τοῦ +λόγου τὴν δύναμιν, οὐχ ὡς ἀνθρώπῳ προσέχειν μόνον, ἀλλ’ +εἰδέναι λοιπὸν καὶ τὸν ἐν σαρκὶ Θεὸν Λόγον, πιστεύειν τε +ὅτι καὶ ζωοποιὸν ἔσται τὸ σῶμα αὐτοῦ.

+

Τὸ πνεῦμά ἐστι τὸ ζωοποιοῦν, ἡ σὰρξ οὐκ ὠφελεῖ οὐδέ.

63 +b +

Οὐ σφόδρα, φησὶν, ἀσυνέτως τὸ μὴ δύνασθαι ζωοποιεῖν +περιτεθείκατε τῆ σαρκί· ὅταν γὰρ μόνη νοῆται καὶ καθ’ +ἑαυτὴν ἡ τῆς σαρκὸς φύσις πὼς, οὐκ ἔσται δηλονότι ζωοποιός· +ζωογονήσει μὲν γάρ τι τῶν ὄντων οὐδαμῶς, δεῖται δὲ +μᾶλλον αὐτὴ τοῦ ζωογονεῖν ἰσχύοντος. ἐπὰν δὲ τὸ περὶ τῆς + ἐνανθρωπήσεως πολυπραγμονῆται μυστήριον, εἶτα τίς ὁ +ἐνοικῶν τῇδε τῆ σαρκὶ μανθάνητε, διατεθήσεσθε πάντως, +φησὶν, εἰ μὴ καὶ αὐτοῦ κατηγορεῖτε τοῦ θείου Πνεύματος, c +ὅτι δύναται ζωοποιεῖν, κἂν μηδὲν ὅλως ἡ σὰρξ ἐξ ἑαυτῆς +ὠφελῇ. ἐπειδὴ γὰρ ἥνωται τῷ ζωοποιοῦντι Λόγῳ, γέγονεν + ὅλη ζωοποιὸς πρὸς τὴν τοῦ βελτίονος ἀναδραμοῦσα δύναμιν, +οὐκ αὐτὴ πρὸς τὴν ἰδίαν βιασαμένη φύσιν, τὸν οὐδαμόθεν +ἡττώμενοv. κἂν ἀσθενῇ τοιγαροῦν ἡ τῆς σαρκὸς φύσις, ὅσον +ἧκεν εἰς ἑαυτὴν, εἰς τὸ δύνασθαι ζωοποιεῖν, ἀλλ’ οὖν ἐνεργήσει +τοῦτο τὸν ζωοποιὸν ἔχουσα Λόγον, καὶ ὅλην αὐτοῦ τὴν +8. δὲ om. Β. 13. ἔσται Β. ἐστι Ed. 16. καὶ assumptum ex B.D. +17. ζωοποιός et γάρ om. Β. 19. περὶ assumptum ex B. 21. μανθάνεται +B. 25. ζωὴν pro δύναμιν Β. 27. ἀσθενὴς Catt. 29. τὸν] +τὸ Β. invitis Catt. + + +d ἐνέργειαν ὠδίνουσα. σῶμα γάρ ἐστι τῆς κατὰ φύσιν ζωῆς, +καὶ οὐχ ἑνός τινος τῶν ἀπὸ τῆς γῆς, ἐφ’ οὗπερ ἂν καὶ +ἰσχύσαι δικαίως τό Ἡ σὰρξ οὐκ ὠφελεῖ οὐδέv. οὐ γὰρ ἡ +Παύλου τυχὸν, ἀλλ’ οὐδὲ ἡ Πέτρου, ἤγουν ἑτέρου τινὸς +τοῦτο ἐν ἡμῖν ἐργάσεται· μόνη δὲ καὶ ἐξαιρέτως ἡ τοῦ +Col. ii. 9. Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ, ἐν ᾧ κατῴκησε “πᾶν τὸ +“τῆς θεότητος σωματικῶς.” καὶ γὰρ ἂν εἴη τῶν ἀτοπωτάτων +τὸ μὲν μέλι τοῖς οὐκ ἔχουσι κατὰ φύσιν τὸ γλυκὺ +e τὴν ἰδίαν ἐντιθέναι ποιότητα, καὶ εἰς ἑαυτὸ μετασκευάζειν +δύνασθαι τὸ, ᾧπερ ἂν ἀναμίσγηται, τὴν δὲ τοῦ Θεοῦ Λόγου +ζωοποιὸν φύσιν μὴ ἀνακομίζειν οἴεσθαι πρὸς τὸ ἴδιον ἀγαθὸν, +τὸ ἐν ᾧπερ ἐνῴκησε σῶμα. οὐκοῦν ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων +ἁπάντων ἀληθὴς ἔσται λόγος, ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ὠφελεῖ οὐδέν· +ἀτονήσει δὲ ἐπὶ μόνου Χριστοῦ, διὰ τὸ ἐν αὐτῇ κατοικῆσαι +τὴν ζωὴν, τουτέστι τὸν Μονογενῆ. πνεῦμα ’δε φησιν ἑαυ- +Supra iv. 24. τόν· “Πνεῦμα γὰρ ὁ Θεός·’’ καὶ κατὰ τὸν μακάριον Παῦλον +2 Cor. iii.17. “Ὁ γὰρ Κύριος τὸ πνεῦμά ἐστιν.” καὶ οὐκ ἀναιροῦντες τὸ +ἰδίως ὑφεστάναι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον τὰ τοιαῦτά φαμεν, +377 Α. a ἀλλ’ ὥσπερ υἱὸν ἀνθρώπου φησὶν ἑαυτὸν, ἐπειδὴ γέγονεν +ἄνθρωπος, οὕτω πάλιν ἀπὸ τοῦ ἰδίου πνεύματος ἑαυτὸν ὀνομάζει. +οὐ γὰρ ἀλλότριον αὐτοῦ τὸ Πνεῦμα αὐτοῦ.

+

Τὰ ῥήματα ἃ λελάληκα ὑμῖν, πνεῦμά ἐστι καὶ ζωή ἐστιν.

+

Ολον ἤδη τῆ ζωοποιῷ τοῦ Πνεύματος ἐνεργείᾳ τὸ ἴδιον +σῶμα πληροῖ. πνεῦμα γὰρ λοιπὸν τὴν σάρκα καλεῖ, καὶ +b οὐκ ἀνατρέπων τὸ εἶναι σάρκα αὐτήν· διὰ δὲ τὸ ἄκρως +ἡνῶσθαί τε αὐτῷ, καὶ ὅλην αὐτοῦ τὴν ζωογόνον ἐνδύσασθαι +δύναμιν, ὀφείλουσαν ἤδη καλεῖσθαι καὶ πνεῦμα. καὶ θαυ- +3. δικαίως] καὶ ὡς Β. οὐ] οὐδὲ Β. 5. δὲ om. Β. 10. δύνασθαι +assumptum ex Β. 12. Hic incipit prima e citationibus paucis in Cod. in +Bibl. Laur. Florentiae Plut. vi. 12. bomb. sec. xiv. fol. 96—105. Haec signavi +16. καὶ om. B.a. habet Cord. 17. Ὁ Β. Catt. p. καὶ Ed. Statim γὰρ om. +Cord. habent B. a.p. 18. συνυφεστάναι Cord. Statim τὸ ἅγιον πνεῦμα Catt. +τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον habet p. 20, 21. ἰδίου et αὐτοῦ prius om. Catt. +20. ἑαυτὸν] Πνεῦμα e trad. Lat. [et G. Trap.] inter uncos addit Migne, sensu +fere cogente, faventibus tamen neque Catt., neque p., neque ut vid. B. 26. ἑαυτοῦ +Β. ζωογόνον] ζωοποιὸν καὶ ζωογόνον pro inore Β. + + +μαστὸν οὐδὲν, μηδὲ γὰρ ἐπὶ τούτῳ σκανδαλισθῇς. εἰ γὰρ +“ὁ κολλώμενος τῷ Κυρίῳ ἓν πνεῦμά ἐστι,’’ πῶς οὐχὶ 1 Cor. vi. 17. +μᾶλλον τὸ ἴδιον αὐτοῦ σῶμα ἓν ὡς πρὸς αὐτὸν ὀνομασθήσεται; +σημαίνει τοιγαροῦν διὰ τῶν προκειμένων τοιοῦτόν τι + πάλιν Ἐκ τῶν ἐνόντων ὑμῖν διαλογισμῶν ὑπαισθάνομαι, +φησὶν, ἀσυνετοῦντες ὅτι διαλογίζεσθε γεγονέναι μοι λόγον +τὸν πρὸς ὑμᾶς, ὅτι τῇ φύσει ζωοποιόν ἐστι τὸ ἀπὸ γῆς c +σῶμα· ἁλλ’ οὐχ οὗτός ἐστιν ἐν τοῖς ἐμοῖς ῥήμασιν ὁ σκοπός· +ὅλη γὰρ ἦν πρὸς ὑμᾶς περὶ τοῦ θείου Πνεύματος ἡ ἐξήγησις + καὶ περὶ τῆς αἰωνίου ζωῆς. οὐδὲ γὰρ ἡ τῆς σαρκὸς φύσις +ζωοποιὸν τὸ πνεῦμα ἐργάζεται, ἀλλ’ ἡ τοῦ Πνεύματος δύναμις +ζωοποιὸν τὸ σῶμα ποιεῖ. τὰ ῥήματα τοίνυν ἅπερ +ὑμὶν διείλεγμαι, πνεῦμά ἐστι, τουτέστι πνευματικὰ καὶ περὶ +τοῦ Πνεύματος, καὶ ζωή ἐστιν, ἀντὶ τοῦ ζωοποιὰ καὶ περὶ τῆς + κατὰ φύσιν ζωῆς. καὶ οὐκ ἀθετῶν τὴν ἰδίαν σάρκα τὰ d +τοιαῦτά φησιν, ἁλλ’ ὅπερ ἐστὶν ἀληθὲς, τοῦτο διδάσκων +ἡμᾶς· ὅπερ γὰρ εἰρήκαμεν ἀρτίως, τοῦτο πάλιν ἐροῦμεν Supra 376 b. +ἀναλαβόντες διὰ τὸ χρήσιμον· ἡ τῆς σαρκὸς φύσις, αὐτὴ +καθ’ ἑαυτὴν οὐκ ἃν δύναιτο ζωογονεῖν· ἐπεὶ τί τὸ πλέον ἐν + τῷ κατὰ φύσιν Θεῷ; ἀλλ’ οὐ μόνη καὶ καθ’ ἑαυτὴν καὶ ἐν +Χριστῷ νοηθήσεται· ἔχει γὰρ ἑνωθέντα τὸν Λόγον, ὅς ἐστι +κατὰ φύσιν ζωή. ὅταν οὖν ζωοποιὸν αὐτὴν ὀνομάζῃ Χριστὸς, +οὐκ αὐτῇ τοσοῦτον, ὅσον ἑαυτῷ, ἤτοι τῷ ἰδίῳ Πνεύματι τὸ e +ζωογονεῖν δύνασθαι μαρτυρεῖ. δι’ αὐτὸν γὰρ καὶ τὸ ἴδιον + αὐτοῦ σῶμα ζωοποιόν ἐστιν, ἐπείπερ αὐτὸ πρὸς τὴν ἰδίαν +ἀνεστοιχείωσε δύναμιν· τὸ δὲ ὅπως, οὔτε νῷ καταληπτὸν, +οὔτε γλώττῃ λεκτὸν, σιωπῇ δὲ καὶ πίστει τῇ ὑπὲρ νοῦν +τιμώμενον.

+

Οτι δὲ πολλάκις τῷ τοῦ Πνεύματος ὀνόματι παρὰ ταῖς +1. μηδὲ] μὴ Β. 4. τοιοῦτόν τινα πόλιν ἐκ τῶν ἐνόντων διαλογισμὸν Β. +6. ἀσυνετοῦντας Β. λογίζεσθε Β. 8, οὗτος B.D. οὕτως Ed. Statim ἐστιν +Β. ἦν Ed. g. περὶ om. Β. 10. οὐδὲ] οὐ Β. 17. ἐροῦντες D +19, 20. Ab ἑαυτὴν ad ἑαυτὴν transilit Β. 21. ὅς] Β. Β. 22. ζωοποιὸν +αὐτὴν post χριστὸς transponit Β. 23. ἤτοι Β. εἴτε Ed. 25. ζωοποιόν] +ὁποῖον Β. 27. λεκτὸν] δεκτὸν Β. + + +θεοπνεύστοις γραφαῖς καλεῖται καὶ ὁ Υἱὸς, διὰ τῶν ὑποτεταγμένων +εἰσόμεθα. γράφει τοίνυν ὁ μακάριος Ἰωάννης περὶ +1S.Joan. v. 6. αὐτοῦ “Οὑτός ἐστιν ὁ ἐλθὼν δι’ ὕδατος καὶ πνεύματος +378 Α. a “ Ἰησοῦς Χρστὸς, οὐκ ἐν τῷ ὕδατι μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ +“ ὕδατι καὶ τῷ πνεύματι, καὶ τὸ πνεῦμά ἐστι τὸ μαρτυροῦν, +“ὅτι τὸ τὸ πνεῦμά ἐστιν ἡ ἀλήθεια.’’ ἰδοὺ γὰρ πνεῦμα +ἀλήθειαν ὀνομάζει, καίτοι βοῶντος διαρρήδην τοῦ Χριστοῦ +Infra xiv. 6. “ Ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια·” Παῦλος δὲ πάλιν ἡμῖν +Rom. viii. 8—10. φησίν “ Οἱ ἐν σαρκὶ ὄντες Θεῷ ἀρέσαι οὐ δύνανται· ὑμεῖς +“ Οὑτος δὲ οὐκ ἐστὲ ἐν σαρκὶ ἀλλ’ ἐν πνεύματι, εἴπερ πνεῦμα Θεοῦ +“ οἰκεῖ ἐν ὑμῖv. εἰ δέ τις πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος +b “ Οὑτος οὐκ ἐστιν αὐτοῦ. εἰ δὲ χριστὸς ἐν ὑμῖν, τὸ μὲν σῶμα +“νεκρὸν νεκρὸν διὰ τὴν ἁμαρτίαν, τὸ δὲ πνεῦμα ζωὴ διὰ +“ σύνην.” γὰρ δὴ πάλιν ἐν τούτοις τὸ τοῦ Θεοῦ +Πνεῦμα κατοικεῖν ἐν ἡμῖν ἀποφηνάμενος, αὐτὸν εἴρηκεν ἐν +ἡμῖν εἶναι τὸν Χριστόv. ἀδιαίρετον γὰρ τοῦ Υἱοῦ τὸ Πνεῦμα +αὐτοῦ, κατά γε τὸν ἐν ταὐτότητι φύσεως λόγον, εἰ καὶ νοοῖτο +ὑπάρχειν ἰδιοσυστάτως. διὰ τοῦτο πολλάκις ἀδιαφορεῖ, ποτὲ +μὲν τὸ Πνεῦμα, ποτὲ δὲ ἑαυτὸν ὀνομάζων.

+c +64

Ἀλλ’ εἰΜι ἐξ ὑμῶν τινες οἵ οὐ πιστεύουσιν ᾔδει γὰρ ἐξ ἀρχῆς +ὁ Ἰησοῦς, τίνες εἰσὶν οἱ μὴ πιστεύοντες καὶ καὶ ἐστιν +65 παραδώσων αὐτὸ. καὶ ἔλεγε Διὰ τοῦτο εἴρηκα ὑμῖν ὅτι +οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρὸς μὲ, ἐὰν μὴ ᾖ +ἐκ τοῦ Παρτός μου.

+

Εν τούτῳ δὴ πάλιν ἐστὶ διαρρήδην ὁρᾶν πληρούμενον τὸ +Es. vi. 9, 10. δι’ ἑνὸς τῶν ἁγίων προφητῶν προκεκηρυγμένον “ Ἀκοῇ +“ ἀκούσετε καὶ οὐ μὴ συνῆτε, καὶ βλέποντες βλέψετε καὶ +d “ οὐ μὴ ἴδητε. ἐπαχύνθη γὰρ ἡ καρδία τοῦ λαοῦ τούτου, +1. θεοπνεύστοις Β. θείοις Ed. παρὰ ταῖς θεοπνεύστοις γραφαῖς ante τῷ τοῦ +transp. Β. καλεῖται om. Β. 5. καὶ prius] + ἐν Ed. invito Β. cf. supra +126 b. πνεύματι habent B, Georg. Trap. καὶ alt. assumptum ex B. 7. τοῦ +assumptum ex B. lo. πνεύματι] + Θεοῦ Ed. Georg. Trap. invito B. +20. οἳ] οἵτινες B. 26. Ἀκοῇ] + δὲ Εd. invito B. + + +“καὶ τὰ ὦτα αὐτῶν ἐβάρυναν, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν +“ἐκάμμυσαν, μήποτε ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτῶν, καὶ τῇ +“καρδίᾳ συνῶσι καὶ ἐπιστρέψωσι, καὶ ἰάσομαι αὐτούς. +αὐτήκοοι γὰρ τῶν τοῦ Σωτῆρος γιγνόμενοι διδαγμάτων, καὶ + οὐ παρ’ ἑτέρου τινὸς τῶν ἁγίων μανθάνοντες, διὰ φωνῆς δὲ +μᾶλλον τοῦ πάντων Δεσπότου μυσταγωγούμενοι, ἁλλὰ γὰρ +καὶ τοῖς τοῦ σώματος ὁρῶντες αὐτὸν ὀφθαλμοῖς, ταῖς σφῶν +αὐτῶν ἀνοίαις ἐξεπαχύνοντο, καὶ τὸν τῆς διανοίας καταμύσαντες e +ὀφθαλμὸν, τὸν τῆς δικαιοσύνης ἥλιον ἀπετρέποντο, + τὸν τῆς εὐαγγελικῆς παιδεύσεως φωτισμὸν οὐ παραδεχόμενοι· +πονηροὶ γὰρ ἦσαν καὶ πολλοῖς ἤδη τοῖς παρῳχηκόσιν +ἔνοχοι πταίσμασι. διὰ τοῦτο καὶ “πώρωσιν ἀπὸ Rom. xi. 25. +“μέρους γεγενῆσθαι τῷ Ἰσραὴλ” ὁ σοφὸς ἡμῖν διεμαρτύρατο +Παῦλος. ἐπεὶ δὲ καὶ οὐ τῆς τυχούσης φρονήσεως + ἔργον ἦν τὸν ἐν ἀνθρωπείᾳ μορφῇ κρυπτόμενον ἐπιγνῶναι +Θεὸν, μὴ δύνασθαί φησι πρὸς αὐτὸν ἰέναι τὸν οὔπω λαβόντα, a 379 Α. +σύνεσιν δὲ δηλονότι παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, καὶ μάλα +εἰκότως. εἰ γὰρ “πᾶσα δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα S. Jac. i. 17. +“τέλειον ἄνωθέν ἐστι καταβαῖνον ἐκ τοῦ πατρὸς τῶν φώ- + “των·’’ πῶς ἃν οὐχὶ μᾶλλον καὶ τὸ ἐπιγνῶναι Χριστὸν, +δῶρον ἃν γένοιτο τῆς τοῦ Πατρὸς δεξιᾶς; καὶ ἢ τῆς ἁληθείας +κατάληψις, πῶς οὐκ ἂν νοοῖτο πάσης ἐπέκεινα χάριτος; ὅσῳ +γὰρ ἃν φαίνοιτο τῶν ἀνωτάτω πρόξενος ἀγαθῶν, τοσούτῳ +μᾶλλον ἂν πρέποι τῆς θείας αὐτὴν ἠρτῆσθαι φιλοτιμίας. b + δίδωσι γεμὴν οὐ τοῖς ἀκαθάρτοις ὁ Πατὴρ τὸ ἐπιγνῶναι +χριστὸν, οὐδὲ τοῖς εἰς ἐκτόπους ἀπειθείας ἀποφοιτᾶν μελετήσασι +τὴν ἐπωφελεστάτην τοῦ Πνεύματος ἐνίησι χάριν· οὐ +γὰρ ἔδει βορβόρῳ τὸ τίμιον ἐπιχεῖσθαι μύροv. καὶ γοῦν ὁ +μακάριος προφήτης Ἱερεμίας, προαποκαθαίρεσθαι δεῖν ταῖς +3. καρδία] + αὐτῶν Β. ἐπιστρέψωμαι Β. 4. γιγνόμενοι] γενομένων Β. +8. καταμύσαντες] παχύνοντες Β, 10. τὸν] + ἐκ Ed. invito Β. 14. δὲ +om. Β. 15. ἔργον ἦν assumptum ex Β. 16. τὸν et φησιν inter se +transponit Β. Statim οὕτω Β. 23. προξενῶν Β. 24. αὐτῆς Β. +25. οὐ ante δίδωσι tr. Ed. invitis B.D. Statim τοῖς B.D. αὐτοῖς Ed. 26. εἰς +ἐκτόπους] ἐκτόπου Β. 29. Ἱερεμίας B.D. Ἡσαΐας Ed. + + +εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἐπιθυμίαις, τοὺς ἐγγίζειν ἐθέλοντας τῷ +Es. Iv. 6, 7. Χριστῳ δία τῆς πίστεως ἐπιτάττει βόων “Ζητησατε ’τον +c “Θεὸν, καὶ ἐν τῷ εὑρίσκειν αὐτὸν ἐπικαλέσασθε· ἡνίκα δ +“ἂν ἐγγίζῃ ὑμῖν, ἀπολιπέτω ὁ ἀσεβὴς τὴν ὁδὸν αὐτοῦ καὶ +ἀνὴρ ἄνομος τὴν βουλὴν αὐτοῦ καὶ ἐπιστραφήτω ἐπὶ +κύριον, καὶ ἐλεηθήσεται, ὅτι ἐπὶ πολὺ ἀφήσει τὰς ἁμαρ- +“τίας ὑμῶv. ὁρᾷς ὅπως προεξανίστασθαι χρῆναί φησι +τῆς ἀρχαίας ὁδοῦ, καὶ τῶν παρανόμων ἀπανίστασθαι βουλευμάτων, +ἵνα τὴν τῶν ἁμαρτιῶν ἄφεσιν κομισώμεθα, διὰ +πίστεως δὲ δηλονότι τῆς ἐν Χριστῷ. δεδικαιώμεθα γὰρ οὐκ +Gal. ii. 16. d “ἐξ ἔργων νόμου, ἀλλὰ κατὰ χάριν τὴν ἐξ αὐτοῦ, καὶ τὴν +δωρηθεῖσαν ἡμῖν ἄνωθεν ἀμνησικακίαν.

+

Ἀλλ’ ἐρεῖ τις τυχόν τοιγαροῦν τί τὸ κωλῦσαν αὐτὸν +ἀμνησικακῆσαι καὶ Ἰουδαίοις, καὶ τῷ Ἰσραὴλ σὺν ἡμῖν τὴν +ἄφεσιν ἐπιδαψιλεύσασθαι; ἦν γὰρ δὴ καὶ οὕτως πρέπον τῷ +τελείως ἀγαθῷ. πῶς δὲ καὶ ἀληθεύσει, φησὶν, ὅταν λέγη +S.Matth. ix.13. πρὸς ἡμᾶς “Οὐκ ἦλθον κάλεσαι δικαίους, ἁλλὰ ἁμαρτωλοὺς +“εἰς μετάνοιαν;”

+

Τί οὖν πρὸς ταῦτα; μόνοις τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ καὶ πρώτοις +Ib. xv. 24. e ἡ διὰ τοῦ Σωτῆρος προσεπινοεῖται χάρις· ἀπεστάλη γὰρ, ὡς +αὐτὸς διεβεβαιώσατο, πρὸς μόνα τὰ ἀπολωλότα πρόβατα +οἴκου Ἰσραήλ. καὶ γοῦν τοῖς ἐθέλουσι πιστεύειν ἐξῆν καὶ +εἰς τὴν ζωὴν ἀνατρέχειν τὴν αἰώνιοv. ἀλλ’ οἱ μὲν εὐγενεστέρῳ +συζῶντες τρόπῳ, καὶ τῆς ἀληθείας ὄντες ἐρευνηταὶ, +τὴν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς χάριν συνεργὸν λαβόντες εἰς +σωτηρίαν διὰ πίστεως ἀνεσώζοντο· ὁ δὲ ἀλαζὼν Φαρισαῖος +καὶ οἱ σκληροκάρδιοι μετ’ ἐκείνων ἀρχιερεῖς καὶ πρεσβύτεροι +τοῦ λαοῦ, πιστεύειν οὐκ ἤθελον, καίτοι προπεπαιδευμένοι διὰ +380 Α. a Μωυσέως καὶ τῶν προφητῶv. ἐπειδὴ δὲ διὰ τὴν ἑαυτῶν +δυσβουλίαν ἀνάξιοι λοιπὸν τῆς αἰωνίου ζωῆς ἀνεδείκνυντο, +τὸν παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς οὐκ ἐκομίσαντο φωτισμόν. +1. ἅπαν Β. 3. ἐπικαλεῖσθε Β. 10 δικαιούμεθα Β. 13. τί +τοιγαροῦν inverso ordinc Β. 19. κοὶ πρώτοις ante τοῖς tr. Β. 20. προσεπενοεῖτο +Β. 31. ἐκομίσαντο Β. ἐκομίζοντο Εd. + + +ἔχεις καὶ τούτου τὸν τύπον ἐν ἀρχαιοτέροις συγγράμμασιν. +ὅνπερ γὰρ τρόπον τοῖς κατὰ τὴν ἔρημον ἀπιστήσασι τῷ +Θεῷ, τὸ εἰσελθεῖν εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας οὐ δέδοται, +οὕτω καὶ τοῖς διὰ τῆς ἀπειθείας ἀτιμάζουσι τὸν κύριον, οὐκ + ἐδόθη τὸ εἰσελθεῖν εἰς τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλείαν, ἧς ἦν ὁ +τύπος τῆς ἐπαγγελίας η γῆ. καὶ οὐκ “ἄδικος ο Θεος ο b Rom. iii. 5. +“ἐπιφέρων ἑκάστῳ τὴν ὀργήν·’’ δίκαιος γὰρ ὣν κατὰ φύσιν +ὁριεῖ πάντως ὀρθὰ, καὶ τὸ οἰκεῖον ἀπευθυνεῖ κρῖμα πρεπόντως +τῇ ἰδίᾳ φύσει, κἂν μὴ νοοῖμεν αὐτοὶ τῆς ὑπὲρ ἡμᾶς ἰκονομίας + τὴν ὁδόν.

+

Χρησίμως γεμὴν ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς πάντα φησὶν +εἰδέναι τὸν Ἰησοῦν, καὶ οὐκ ἀγνοῆσαι πάλιν τίνες μὲν οἱ +ἀπειθήσειν μέλλοντες, τίς δὲ ὁ τῆς εἰς αὐτὸν δυσσεβείας +ὑπουργὸς, ἵνα πάλιν νοῆται Θεὸς, ὡς “εἰδὼς τὰ πάντα πρὶν Hist. Sus. 42. + “γενέσεως αὐτῶν.”

+c +

Ἐκ τούτου πολλοὶ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ ἀπῆλθον εἰς τὰ ὀπίσω, 66 +κω οὐκέτι μετ’ αὐτοῦ περιεπάτουν.

+

Σκληρά πὼς ἐστὶ τοῖς ἀσυνέτοις ἀεὶ τὰ σοφὰ, καὶ ὅπερ +ἂν οἴηταί τις καὶ οὐ μετρίως ὀνήσειν αὐτοὺς, τοῦτο πολλάκις + ὁρᾶται καὶ ἐπιζήμιοv. ὅνπερ γὰρ τρόπον τοῖς τὴν ὄψιν +ἀλγοῦσι τὴν σωματικὴν μάχεται μὲν τοῦ ἡλίου τὸ φῶς, ἡδὺ +δέ πὼς ἐστὶ τὸ ἀφεγγέσιν ἐγκαθιδρύεσθαι τόποις, οὕτω τοῖς d +νοσοῦσι τὰ κατὰ τὸν νοῦν, ἀπεχθῆ μὲν τῶν μαθημάτων τὰ +περισκελέστερα, καὶ τὰ δυσευρέτοις ἐννοίαις ἐπεσκιασμένα, + βδελυρώτατα, κἂν πολὺ τὸ ὠφέλιμον ἔχοι, προσφιλῆ δὲ +μᾶλλον τὰ μικρὰ καὶ ἡδίονα, κἂν μηδὲν ἔσθ’ ὅτε περιποιῇ +τὸ λυσιτελές. ἢ γὰρ οὐκ ἐκ τῶν προκειμένων τὸ εἰρημένον +ἀληθὲς ὂν εὑρήσομεν; τὸ θεῖον καὶ μέγα μυστήριον παρα- +1. ἀρχαιοτέροις] ἀρχαῖς Β. 4. Κύριον Β. Χριστὸν Ed. 6. ὁ alt. +assumptum ex Β. 7. ὢν om. Β. 8. κρίμα] τὸ κρῖμα Β. 9. νωμεν Β. +19. καὶ assumptum ex Β. 20 τρόπον γὰρ inverso ordine Β. 22. τὸ] +τοῖς Β. 24. τὰ δυσευρέτοις] ταῖς δυσευρήτοις Β. 20. περὶ pro περιποιῇ +τὸ Β. + + +τιθέντος χριστοῦ, καὶ διὰ ποικίλων θεωρημάτων ἀνοιγνύντος +e τὴν ἐπ’ αὐτῷ κατάληψιν, καὶ μονονουχὶ περιστέλλοντος ἤδη +τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ, καὶ τὴν ἐσωτέραν σκηνὴν ἐκκαλύπτοντος, +καταμυσάττονται μὲν τὸν οὕτω σοφόν τε καὶ +οὐράνιον λόγον, ἀπονεύουσι δὲ πάλιν εἰς ἀμαθίαν κτηνοπερεπῆ, +καὶ ἀπῆλθον εἰς τὰ ὀπίσω, καθάπερ φησὶν ὁ Εὐαγγελιστὴς, +καὶ τὸ περιπατεῖν ἔτι σὺν αὐτῷ παραιτούμενοι. τοῦτο +γὰρ ὄντως ἐστὶ τὸ ὀπίσω πεσεῖv. διὰ τοῦτο καὶ διὰ τοῦ +προφήτου φησὶ πάλιν Ἱερεμίου πρὸς τὴν ἀγνώμονα καὶ +φιλόνεικον Ἱερουσαλὴμ, τὴν τῶν ἀπειθούντων δηλονότι +Hier. xv. 6. τροφόν “Σὺ ἀπεστράφης με, λέγει κύριος, καὶ ὀπίσω +381 Α. a “πορεύσῃ·’’ καὶ γὰρ δὴ κατὰ λόγον ἀληθῆ τῆ τῶν ἀγαθῶν +ἀποστροφῇ τὸ ὀπίσω πίπτειν ἀκολουθεῖ· Θεὸς δὲ τὸ πᾶν +ἀγαθόv. οὐκοῦν ἀπῆλθον εἰς τὰ ὀπίσω, καὶ πεπτώκασιν ἀνόπιν +οἱ δείλαιοι, τῷ Σωτήρι’ μὴ συμβαδίζοντες ἔτι, πρὸς ἑτέρας δὲ +ὥσπερ τραπόμενοι τρίβους, καὶ εἰς τὰ συνήθη κατασυρόμενοι +πάθη.

+

Ἀλλ’ ἴδωμεν πάλιν, εἰ μὴ καὶ τούτου τὸν τύπον ἐν τοῖς +τοῦ Μωυσέως εὑρίσκομεν λόγοις. οὐκοῦν ὅτε μακρὰς διιπ- +b πεύσαντες ὁδοὺς, καὶ τὴν ἀγρίαν ἐκείνην διελάσαντες ἔρημον, +ἐπ’ αὐτῇ λοιπὸν ἦσαν τῆς ἐπαγγελίας τῇ γῇ, κατασκεψόμενοι +ταύτην κατὰ θεῖον ἀπεστέλλοντο πρόσταγμα Ἰησοῦς +τε ὁ τοῦ Ναυῆ, καὶ σὺν αὐτῷ τινες ἕτεροι. ὡς δὲ διοπτεύσαντες +ἅπασαν ἐπὶ Μωυσέα πάλιν ἀνεκομίζοντο, προσελά- +Num. xiii. 33, 34. λοῦν τῆ συναγωγῇ πικρὰ μέν τινες· γῆ γὰρ, ἔφασκον, ἣν +κατεσκεψάμεθα αὐτὴν, χαλεποὺς ἔχει τοὺς οἰκήτορας, καὶ +υἱοὺς γιγάντων ἑωράκαμεν ἐκεῖ, καὶ ὅσαπερ ἦν τοὺς ἀκροω- +c μένους ὀρρωδεῖν ἀναπείθοντα προστιθέντες διετέλουv. Ἰησοῦς +δὲ μετ’ ἐκείνους πολλοῖς μὲν ἐπαίνοις καταστέφειν +Ib. xiv. 7, 8. ἐπειρᾶτο τὴν γῆν, παρεκάλει δὲ λέγων “ Ἡ γῆ, ἣν κατεσκε- +5. κτηνοπρεπῆ] καὶ ἀπρεπῆ κτηνώδη Β. 9. φησὶ πόλιν om. Β. 12. λόγον] ++ τὸν Ed. invito Β. 13. πίπτει Β. 16. τρεπόμενοι Β. 19. οὐκοῦν +οὔτε ὁ μακάριος διιππεύσαντες Β. 20. ἐλάσαντες Β. 23. διοπτεύσαντες] +διιππεύσαντές· Β. 24. προσελάλουν] προσελαύνουσι Β. 25. γῆ] τί Β. +20. αὐτὴν, χαλεποὺς] γῆν, πικροὺς Β. + + +“ψάμεθα αὐτὴν, ἀγαθὴ σφόδρα· εἰ αἱρετίζει ἡμᾶς κύριος, +“εἰσάξει ἡμᾶς εἰς αὐτήν.’’ ἀλλὰ τῶν Ἰουδαίων οἱ πρόγονοι +καταλιθοῦν μὲν ὅτι πρέποι τὸν Ἰησοῦν διετείνοντο· τοῦ δὲ +πάντα ἰσχύοντος Θεοῦ τὸ μηδὲν δύνασθαι καταψηφιζόμενοι, + “καθίσαντες ἔκλαιον,’’ καθὰ γέγραπται, καὶ παροξύνουσι Νum. xl. 4. +μὲν ἐπὶ τούτοις εἰκότως τὸν ἁπάντων Δεσπότηv. ἐπειδὴ δὲ d +ἦσαν ἀπειθεῖς οὕτω καὶ ὑβρισταὶ, τῆς ἐπαγγελίας ἀποπεπτώκασιν· +“Ὡς γὰρ ὤμοσα, φησὶν, ἐν τῆ ὀργῇ μου Εἰ εἰσε- Ps. xciv. 11. +“λεύσονται εἰς τὴν κατάπαυσίν μου.’ εἶτα τί τὸ ἐπὶ + τούτοις; παλινδρομεῖν αὐτοῖς, καὶ ὀπίσω βαδίζειν ἐσαῦθις +ἐπιτάττει Θεός· λέγει γὰρ πρὸς Μωυσέα “Αὔριον ἀπάραντες Num. xiv. 25. +“ἐπιστράφητε ὑμεῖς ὁδὸν θάλασσαν ἐρυθράν.’’ ἐπειδὴ γὰρ +εἰσελθεῖν οὐκ ἐβουλήθησαν, εἰς ἢν ἐκλήθησαν γῆν, πέμπονται +πρὸς ἀποστροφὴν, καὶ τὴν αὐτὴν αὖθις ἀνελίττειν e + ὁδὸν ἀναγκάζονται· οὐ γὰρ ἠθέλησαν ἀκολουθῆσαι τοῖς +Ἰησοῦ λόγοις, οὐδὲ ἀγαθὴν ἀκούοντες τὴν γῆν, ἐτίμων τῇ +συναινέσει τὸν σύμβουλοv. ὅπερ οὖν ἐκεῖνοι τότε πεπόνθασι, +τοῦτο καὶ οὗτοι νυνί. διδασκόμενοι γὰρ τὴν ὁδὸν τῆς αἰωνίου +ζωῆς, καὶ εἰς τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλείαν εἰστρέχειν παρακαλούμενοι, + ταῖς ἀπειθείαις ὑβρίζουσι· διὰ τοῦτο δικαίως +ἀπῆλθον εἰς τὰ ὀπίσω, καὶ τὸ συμβαδίζειν ἔτι τῷ καθηγουμένῳ +πρὸς σωτηρίαν ταῖς ἑαυτῶν δυστροπίαις ζημιούμενοι.

+a 382 Α. +

Εἶπεν οὖν τοῖς δώδεκα ὁ Ἰησοῦς Μὴ κω ὑμεῖς Θέλετε 67 +ὑπάγειν;

+

Οὐ προτρέπει πρὸς ἀπόστασιν τοὺς ἁγίους ἀποστόλους ὁ +κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς, οὐδὲ ἐλευθέραν αὐτοῖς καὶ +ἀκατηγόρητον τοῦ πράγματος ἐπιδεικνύει τὴν ἄδειαν, ἀλλ’ +οὐδὲ προχείρως ἀπονεύειν ἐφίησιν, ὡς οὐδὲν πεισομένους ἐκ +τούτου τὸ βλάβος· ἀπειλεῖ δὲ μᾶλλον εὐφυῶς, ὡς εἰ μὴ +1. ἐρετίζει Β. 2. εἰσάξειν Β. 8. Εἰ om. Β. (Ale.x. prima m. 106 al.) +10. τούτῳ Β. αὐτοὺς D ex corr. 16. τὴν assumptum ex Β. 17. συνέσει +Β. τότε assumptum ex Β. 22. αὐτῶν Β. 25. Οὐκ ἀποτρέπει Β. +20. ὁ assumptum ex Β. + + +b φαίνοιντο κρείττους τῆς Ἰουδαίων ἀπαιδευσίας, ὀπίσω καὶ +αὐτοὶ πεμφθήσονται, καὶ οὐκέτι σὺν αὐτῷ βαδιοῦνται, κατοιχήσονται +δὲ πρὸς ἀπώλειαv. οὐ γὰρ ὁ πολὺς ἐν ἀριθμῷ +προσκυνητὴς πάντως ἔσται παρὰ Θεῷ καὶ τίμιος, ἀλλ’ ὁ ἐν +ὀρθῇ διαπρέπων πίστει, καὶ εἰ φαίνοιτο βραχύς. διὰ τοῦτο +S.Matth. xx. 16. πολλοὺς μὲν εἶναι τοὺς κεκλημένους ἡ θεία λέγει γραφὴ, +παραδεχθήσεσθαι ’δε μόνους τοὺς ἐκλέκτους, καὶ δοκιμωτάτους +ὀλίγους ὄντας κομιδῆ. καὶ τοῦτο γὰρ αὐτὸς ὁ θεῖος +c ἡμῖν διεμαρτύρατο λόγος. ὅμοιον τοίνυν ὡς εἰ καὶ ἔφασκε +τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς ὁ Σωτῆρ’ Εἰ μὲν τοῖς ἡμετέροις +ἀμελλητὶ καταπείθεσθε λόγοις, εἰ τὸ κατηγοροῦν ἐνδοιάζειν +ἀφέντες ἀπεριεργάστῳ πίστει λοιπὸν παραδέχεσθε τὸ μυστήριον, +εἰ πικρὸν ὑμῖν φαίνεται καὶ βδελυρίας οὐ τῆς +τυχούσης ἀνάμεστον τὸ σκληρίαν τῶν ἐμῶν κατηγορῆσαι +Supra ver. 52. λόγων, εἰ παραιτεῖσθε λέγειν Ἰουδαϊκῶς “Πῶς δύναται +“ἡμῖν οὗτος δοῦναι τὴν σάρκα αὐτοῦ φαγεῖν;” ὄψομαί +συνόντας ἡδέως, καὶ συνδιαιτήσομαι χαίρων, καὶ γνησίους +d ὄντας ἀγαπῶ· εἰ δὲ τοῖς ὀπίσω πεσοῦσι τὰ ἴσα φρονεῖν +ἐγνώκατε, καὶ συναποτρέχειν ἐφίημι, καὶ συναπελαύνω δικαίως. +οὐ γὰρ ἐπιλείψουσι προσκυνηταὶ, τῶν εὐαγγελικῶν +κηρυγμάτων οὐκ εἰς μόνην λαληθησομένων τὴν Ἰουδαίαν, +ἀλλ’ εἰς πᾶσαν ἤδη περιφοιτώντων τὴν οἰκουμένην, καὶ +καθάπερ εἰς θίασον ἕνα τοὺς ἁπανταχόσε καλούντων, καὶ +συναγειρόντων εὐπετῶς ἐπὶ τὴν τῆς ἀληθείας ἐπίγνωσιν. +Rom. xi. 22. “ Ἴδε τοιγαροῦν χρηστότητα καὶ ἀποτομίαν Θεοῦ,” καθάπερ +e ὁ Παῦλός φησι· καὶ ἀποτομίαν μὲν ἐπὶ τοῖς ἀπειθήσασι, +χρηστότητα δὲ πάλιν ἐπὶ τοῖς μέλλουσιν ἐπιγινώσκειν αὐτὸν, +Ib. ἐὰν ἐπιμένωσι τῆ χρηστότητι, καθάπερ που πάλιν ὁ Παῦλος +Ib. 21. διισχυρίσατο· ἐπεὶ καὶ αὐτοὶ ἐκκοπήσονται· ὁ γὰρ τῶν κατὰ +φύσιν οὐ φεισάμενος κλάδων, οὐδὲ τῶν ἐγκεντρισθέντων +4. ὁ om. Β. 6. εἶναι om. Β. 8. ὁ θεῖος αὐτὸς inverso ordine Β. +κάτα +11. εἰ τὸ κατηγοροῦν] εἰς τὸ τι γοῦν Β. 13. ὑμῖν correxi sensu cogente. ἡμῖν +Ed. 14. κατηγορεῖσθαι Β. 16. οὗτος ἡμὶν inverso ordine Β. ὑμῖν Migne. +αὐτοῦ assumptum ex Β. 26. καὶ om. Β. Statim ἀποτομία Β. 28. ἐπιμένωσι +Β. ἐπιμένουσι Ed. + + +φείσεται. ἴστω τοιγαροῦν καὶ παιδευέσθω διὰ τούτων ὁ +χωλεύων ἐξ ἀνοίας περὶ τὴν πίστιν, ὡς εἰ μὴ βούλοιτο τῆς +τοιαύτης καταλῆξαι νόσου, βαδιεῖται μὲν εἰς τὰ ὀπίσω, καὶ +τὸν καθηγούμενον ἔτι πρὸς ζωὴν αἰώνιον οὐκ ἔχων κατοιχήσεται + μὲν εἰς ᾅδου στυγνὸς, ἀνοιμώξει δὲ τὴν ἑαυτοῦ δυσβουλίαν· a 383 A. +“Ἐκεῖ γὰρ ἔσται, φησὶν, ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς S.Matth. viii. 12. +“τῶν ὀδόντωv. εἰκὸς δὲ δὴ πάλιν καὶ ἕτερον ἡμῖν ὑποσημαίνεσθαι +χρήσιμον διὰ τοῦ λέγειν τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς +τὸν Ἰησοῦν Μὴ καὶ ὑμεῖς θέλετε ὑπάγειν; ἵνα γὰρ μὴ νομίζοιντο + καὶ αὐτοὶ ταῖς Ἰουδαικαῖς ἀμαθίαις συναποφέρεσθαι, +καὶ συγκατολισθάνειν τοῖς ἀπειθήσασιν, ἢ καὶ ἄλλως καταβοῆσαι +μετ’ ἐκείνων αὐτοῦ, ὡς σκληρὰ μὲν διδάσκοντος, +ἀδύνατα δὲ μυσταγωγεῖν ἐπιχειροῦντος τοὺς ἀκροωμένους, b +ἐπυνθάνετο χρησίμως εἰ θελητὸν αὐτοῖς εἴη τὸ μετ’ ἐκείνων + ἀποφοιτᾶν, ἵνα διὰ τούτου καλέσῃ πρὸς ὁμολογίαν τῆς ὀρθῆς +καὶ ἀκηράτου πίστεως, ὃ δὴ καὶ γέγονεν.

+7. δὴ om. Β. 11. συγκατολισθάνειν Β. συγκατολισθαίνειν Ed. ἢ om. Β. +16. ἀκηράτου Β. Cord. ἀκατηγορήτου Ed. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Δ. +

Ὅτι τύπος ἦν τοῦ χριστοῦ προηγουμένη τοῦ λαοῦ κατὰ τὴν ἔρημον +c ἡ ἁγία σκηνὴ, καὶ ἢ κιβωτὸς δὲ ἡ ἐν αὐτῇ καὶ ἡ λυχνία καὶ τὰ +θυσιαστήρια δὲ, τό τε τοῦ θυμιάματος καὶ τὸ τῶν καρπωμάτων, +αὐτὸν ἐσήμαινε τὸν χριστόv.

+68

Ἀπεκρίθη αὐτῷ Σόω) Πέτρος κύριε, πρὸς τίνα ἀπελευσόμεθα; +ῥήματα ζωῆς αἰωνίου ἐλέω.

+

ΔΙ’ ἑνὸς οἱ πάντες λαλοῦσι τοῦ προὔχοντος, τὴν ἁγίοις +ὄντως πρεπωδεστάτην ἀποσώζοντες ἐπιστήμην, ἵνα δὴ τύπος +d τοῖς μετ’ αὐτοὺς κἀν τούτῳ πάλιν εὑρίσκοιντο σώφρονός τε +καὶ ἀξιαγάστου λογισμοῦ· χρῆν γὰρ εἰς διδασκάλου λαλεῖν +ἀκοὰς, οὐχὶ πάντας ἀδιακρίτως προπηδῶντας τῶν ἄλλων +προαλέστερον, καὶ τὸ ἀγορεύειν οὐκ αὐτοῖς πρεπόντως ἁρπάζοντας, +παραχωρεῖν δὲ μᾶλλον ἐπείγεσθαι σοφῶς τοῖς οἵπερ +ἂν εἶεν καὶ βουλῆ καὶ τάξει προτεταγμένοι. διὰ τοῦτο καὶ ὁ +Παῦλος “ Ηροφῆται, φησὶ, δύο ἢ τρεῖς λαλείτωσαν, καὶ ἀνὰ +1 Cor. xiv. 29, 27. “ μέρος .” οὐ γὰρ ἐπειδήπερ τῆ τῆς προφητείας τετίμηνται +e χάριτι, διὰ τοῦτο χρῆναι αὐτοὺς καὶ ἀτάκτως ποιεῖσθαι τὸν +λόγον ἐπεψηφίζετο· ἀλλ’ ἐπείπερ ἦσαν ἅγιοι, διὰ τοῦτο δὴ +μᾶλλον ἐπιστημόνως τοῖς ἀκροωμένοις προσλαλεῖν διεκελεύετο. +λεύετο. οὐκοῦν ἐπιστήμης ἦν ἔργον ἁγιοπερεποῦς τὸ ὑπὲρ +πάντων ἀπολογεῖσθαι μόνον ἐᾶν τὸν ᾧπερ ὑπῆρχε τὸ μεῖζον +2. τοῦ λαοῦ post ἔρημον transponit Β. (ut supra 329 c.) Statim ἡ om. Β. +4. δὲ assumptum ex Β. τε om. Β. 8. ἁγίοις Β. ἁγίαν Ed. ix. χρῆν +B. χρὴ Ed. 12. προσπηδῶντας Β. 14. μᾶλλον] πόλιν μᾶλλον Β. +18. 19. διὰ τοῦτο — ἅγιοι assumpta ex Β. ig. δὲ pro δὴ Β. 20. ἐπιστημόνως +om. Β. 22. ἐᾶν] ἕνα Β. + + +ἐν τάξει. Πρὸς τίνα, τοιγαροῦν ἀπελευσόμεθα, φησὶν, ἀντὶ τοῦ +τίς ἡμᾶς μυσταγωγήσει τὰ παραπλήσια; ἢ καὶ τίνι προσελθόντες +τὸ κρεῖττον εὑρήσομεν; ῥήματα ζωῆς αἰωνίου ἔχεις· +οὐ σκληρὰ, καθάπερ ἐκεῖνοί φασιν, ἀλλ’ εἰς τὸ πάντων ἐξαίρετον + ἀναφέροντα, τουτέστιν, εἰς ἀκατάληκτον καὶ μακραίωνα a 384 Α. +βίον, καὶ φθορᾶς ἁπάσης ἐξῳκισμένην ζωήv. δῆλον δὲ δήπου +πάντως ἡμῖν καὶ διὰ τούτων ἔσται τῶν λόγων, ὡς ἑνὶ καὶ +μόνῳ διδασκάλῳ δεῖ προσκαθέζεσθαι τῷ Χριστῷ, καὶ προσεδρεύειν +ἀδιαλείπτως τε καὶ ἀπερισπάστως αὐτῷ, καὶ αὐτὸν + ποιεῖσθαι καθηγητὴν, ποδηγεῖν εἰδότα καλῶς εἰς ζωὴν τὴν +ἀπέραντοv. οὕτω γὰρ οὕτω καὶ εἰς τὴν οὐράνιόν τε καὶ +θείαν αὐλὴν ἀναβησόμεθα, καὶ εἰς τὴν τῶν πρωτοτόκων +ἐκκλησίαν εἰσελαύνοντες, τοῖς ὑπὲρ νοῦν τὸν ἀνθρώπινον b +ἐντρυφήσομεν ἀγαθοῖς. ὅτι γάρ ἐστιν ἀγαθόν τε καὶ σωτήριον + χρῆμα τὸ μόνῳ βούλεσθαι κατακολουθεῖν τῷ χριστῷ, +καὶ αὐτῷ συνεῖναι διὰ παντὸς, καὶ αὐτὴ μὲν ἀναμφιλόγως ἡ +τοῦ πράγματος πληροφορήσει φύσις. οὐδὲν δὲ ἧττον καὶ ἐκ +τῶν ἀρχαιοτέρων γραμμάτων εἰσόμεθα.

+

Οὐκοῦν ὅτε τὰς Αἰγυπτίων πλεονεξίας ἀποδυσάμενοι + πρὸς τὴν τῆς ἐπαγγελίας γῆν οἱ ἐξ Ἰσραὴλ ἠπείγοντο, οὐκ +ἀτάκτους ποιεῖσθαι τὰς πορείας αὐτοὺς ἐκέλευε Θεὸς, οὐδὲ +ὅποιπερ ἄν τις ἐθελήσαι βαδίζειν ὁ νομοθέτης ἠφίει· πλανηθήσεσθαι +γὰρ πάντως οὐκ ἔχοντας τὸν ἡγούμενον οὐκ ἀμφίβολον +ἦv. διὰ τοῦτο γὰρ γέγραπται πάλιν πρὸς ὑποτύπωσιν + ἡμετέραν ἐν τῷ βιβλίῳ τῷ κάλου μένω τῶν ἀριθμῶν +“Καὶ τῆ ἡμέρᾳ ἧ ἐστάθη ἡ σκηνὴ, ἐκάλυψεν ἡ νεφέλη τὴν Num. ix. 15-17. +“σκηνὴν, τὸν οἶκον τοῦ μαρτυρίου· καὶ τὸ ἑσπέρας ἦν ἐπὶ +“τῆς σκηνῆς ὡς εἶδος πυρὸς ἕως πρωί οὕτως ἐγίγνετο διὰ +“παντὸς, ἡ νεφέλη ἐκάλυπτεν αὐτὴν ἡμέρας καὶ εἶδος πυρὸς + “τὴν νύκτα. καὶ ἡ νίκα ἀνέβη ἡ νεφέλη ἀπὸ τῆς σκηνῆς, +S. προσκαθέζεσθαι δεῖν Β. 9. ἀδιαλείπτως Β. ἀπαραλείπτως Ed. 10 εἰς] +πρὸς Β. 11. καὶ prius om. Β. 15. βουλεύεσθαι Β. 21. ἐκέλευε +assumptum ex. B.D. 23. ἔχοντα Β. ἀμφίβολον B.D suprasc. ἀμφίλογον +D. Ed. 24. γὰρ assumptum ex Β. 29. καὶ assumptum ex Β. + + +d “καὶ μετὰ ταῦτα ἀπῆραν οἱ υἱοὶ Ἰσραήλ· καὶ ἐν τῷ τόπῳ +“οὗ ἂν ἔστη ἡ νεφέλη, ἐκεῖ παρενέβαλον οἱ υἱοὶ Ἰσραήλ· +Num. ix. 18. “διὰ προστάγματος Κυρίου ἀπαροῦσι. καὶ φυλάξονται οἱ +Ιb. 19. “υἱοὶ Ἰσραὴλ τὴν φυλακὴν τοῦ Θεοῦ καὶ οὐ μὴ ἐξάρωσι. +Ιb. 20. “διὰ φωνῆς κυρίου παρεμβαλοῦσι καὶ διὰ προστάγματος +“Κυρίου ἀπαροῦσιν.’’ ὁρᾷς ὅπως ἀκολουθεῖν ἐπιτάττονται, +καὶ συναπαίρειν μὲν ἀπαιρούσῃ τῇ νεφέλῃ, συγκαταλύειν δὲ +πάλιν αὐτῇ καὶ συγκατευνάζεσθαι; τὸ γὰρ συνεῖναι τῷ +e ποδηγοῦντι σωτήριον καὶ τότε μὲν ἦν τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ, καὶ +ἡμῖν δὲ νυνὶ τὸ μὴ χωρίζεσθαι Χριστοῦ. αὐτὸς γὰρ ἦν τοῖς +ἀρχαιοτέροις καὶ ὡς σκηνὴ καὶ νεφέλη, καὶ ὡς πῦρ μορφούμενος· +μετοισθήσεται δὲ πάλιν, ὡς ἐφικτὸν, τῆς ἱστορίας ὁ +Prov. ix. 1. λόγος ἐπὶ τὸ πνευματικόv. ὅτε γὰρ ἡ σοφία, κατὰ τὸ +γεγραμμένον, “ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἶκον,” καὶ τὴν ἀληθεστέραν +ἔστησε σκηνὴν, τουτέστι, τὸν ἐκ παρθένου ναὸν, +385 Α. a καταβέβηκεν εἰς αὐτὴν ἀπερινοήτως τε καὶ θεοπρεπῶς ὁ ἐν +Cf. supra i. 18. κόλποις ὢν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς Θεὸς Λόγος, καὶ γέγονεν +Rom. iii. 13. ἄνθρωπος, ἵνα τοῖς μὲν ἤδη πεφωτισμένοις, καὶ “ὡς ἐν ἡμέρᾳ’’ +περιπατοῦσι, κατὰ τὸν Παῦλον, νεφέλη γένηται συσκιαζουσα, +καὶ τῶν ἐξ ἀσθενείας παθῶν τὸν καύσωνα παραλύουσα· +τοῖς δὲ ἀγνοοῦσιν ἔτι καὶ πλανωμένοις, καὶ καθάπερ +ἐν νυκτὶ καὶ σκότῳ διαιτωμένοις, πῦρ καταφωτίζον, καὶ εἰς +τὴν τοῦ Πνεύματος ζέσιν μεταποιοῦv. θερμοὺς γὰρ εἶναι τῷ +b πνεύματι τοὺς οἵπερ εἰσὶν ἀγαθοὶ πιστεύομεν· οἶμαι γὰρ οὐχ +ἑτέρου τινὸς ἕνεκα φαίνεσθαι μὲν ἐπὶ τῆς σκηνῆς τὴν νεφέλην +ἐν ἡμέρᾳ, τὸ πῦρ δὲ τὴν νύκτα, ἢ τῆς ἤδη προαποδεδομένης +ἡμῖν θεωρίας. τοῖσδε ἕπεσθαι τοῖς προστεταγμένοις +μὴ αὐτομολεῖν εἰς ὁδοιπορίαν ἐπετάττετο, συναπαίρειν δὲ τῇ +σκηνῇ καὶ συγκαταλύειν αὐτὴ, διὰ τύπου πάλιν ἵνα νοῇς +8. πάλιν—συγκτευνάζεσθαι] καὶ συγκατευνάζεσθαι πάλιν αὐτὰ Β. 8—10. +γὰρ—Χριστοῦ citat Nikephori Cat. i. 1221. 9. ἦν et καὶ alt. om. Nikeph. +10. νῦν Β. νυνὶ habet Nikeph. 16. ἀπερινόητός τε καὶ θεοπρεπές τε ὁ +ἐν κόλποις τε ὢν τοῦ πατρὸς θεοῦ λόγος Β. 25. ἐπὶ τῆς σκηνῆς] + ὡς εἶδος +πυρὸς ἕως. πρωί Β. 20. τὸ orn, Β. 27. τοῖσδε correxi. του δὲ Ed. +προτεταγμένοις Β. 28. συναπαίρειν Β. συγκαταλύειν Ed. 29. σκηνῇ] +γρ. νεφέλῃ Ed. mg. sed frustra. αὐτῇ] + δι’ αὐτὴν Ed. invito Β. + + +ἐκεῖνο τὸ εἰρημένον παρὰ Χριστοῦ “Ὁ ἐμοὶ διακονῶν Infra xii. 26. +“ἀκολουθείτω μοι· καὶ ὅπου εἰμὶ ἐγὼ, ἐκεῖ καὶ ὁ διάκονος c +“ὁ ἐμὸς ἔσται.” τὸ γὰρ πεπηγὸς περὶ τὴν ἀκολούθησιν, καὶ +τὸ τῆς προσεδρείας ἐκτενὲς, διὰ τοῦ συμβαδίζειν ἀπερισπάστως + αὐτῷ σημαίνεται· τὸ δὲ συμβαδίζειν τῷ Σωτήρι’ +Χριστῷ, καὶ ἀκολουθεῖν, οὐχὶ πάντως κατὰ σῶμα νοεῖται, +πληροῦται δὲ μᾶλλον διὰ τῆς ἐν ἔργοις ἀρετῆς, ἐφ’ ᾗ τὸν +οἰκεῖον καταπήξαντες νοῦν οἱ σοφώτατοι μαθηταὶ, καὶ τὸ +ἀπελθεῖν ὀπίσω μετὰ τῶν ἀπειθούντων ὡς ὀλέθριον παραιτούμενοι, + τό Ποῦ ἔχομεν ἀπελθεῖν ἀναβοῶσιν εἰκότως· ἀντὶ +τοῦ λοὶ πάντοτε συνεσόμεθα, καὶ τῶν σῶν ἀνθεξόμεθα d +προσταγμάτων, καὶ τοὺς σοὺς παραδεξόμεθα λόγους, οὐ +κατά τι γοῦν ἐπαιτιώμενοι, καὶ μετὰ τῶν ἀπαιδεύτων σκληρὸν +εἶναι νομίζοντες, ὅπερ ἃν λέγῃς μυσταγωγῶν, ἀλλ’ + ἐκεῖνο μᾶλλον “Ὡς γλυκέα τῷ λάρυγγι μου τὰ λόγιά σου, Ps. cxxiii. 103. +“ὑπὲρ μέλι καὶ κηρίον τῷ στόματί μου.”

+

Tῶν μὲν οὖν προκειμένων τοιοῦτος ὁ νοῦς· ὅτι δὲ ἡ σκηνὴ +τοῖς ἀρχαιοτέροις εἰς τύπον ἦν τοῦ Χριστοῦ, γνωσόμεθα +πάλιν, τοῖς περὶ αὐτῆς εἰρημένοις πρὸς τὸν ἅγιον Μωυσέσ e + λεπτὴν ἐπιστήσαντες τὴν διάνοιαv. παρεκβατικὸς μὲν οὖν +δόξειεν ἃν εἶναι τῳ τυχὸν ὁ περὶ τούτων λόγος, ἀλλ’ +ὀνήσειεν οὐ μικρῶς· δεῖ γὰρ οἶμαι περὶ τούτων προθύμως +δὴ μάλα στενολεσχεῖν τὰς τῶν οὐκ εὐλόγως ἐπαιτιωμένων +φιλοψογίας παραιτουμένους. ἔχει τοιγαροῦν τὸ θεῖον λόγιον + οὕτως· ἐκθησόμεθα γὰρ οὕτως ἀνὰ μέρος τὴν ἐκ τοῦ +γράμματος σκιὰν ὡς ἔνι καταλεπτύνοντες. “Καὶ ἐλάλησε,’’ Exod. xl. 1,2. +φησὶ, “Κύριος πρὸς Μωυσῆν λέγων Ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ τοῦ +“μηνὸς τοῦ πρώτου νουμηνίᾳ στήσεις τὴν σκηνήν.’’ τί τὸ +πεπεικὸς τὸν ἁπάντων κύριον, ἐρεῖ τις εὐλόγως τῶν φιλομαθεστέρων, + μαθεστέρων, ἐν μιᾷ μὲν ἵστασθαι τὴν σκηνὴν ἡμέρᾳ προσἕσται a 386 A. +3. Β. ἔστω Ed. 4. προσεδρείας B.D. Ed. mg. πρυεδρείας Ed. +11. παντοτέ σοι inverso ordine Β. 14. λέγη Β. 17. μὲν om. Β. +32. ὀνήσειεν] ὅνίνησιν Β. 23 μἀλα Β. μuλιστu Ed. 24 παραιτουμένους] +οὐ παραιτουμένους Β. 25. υὔτως alt. assumptum ἐς Β. 37. φησὶ om. Β. +μιᾷ ἡμέρᾳ inverso ordine Β. τοῦ assumptum ex Β. + + +τάξαι, καὶ μὴ ἐν δυσὶν, ἢ τρισὶν, ἐν δὲ τῇ νουμηνίᾳ, καὶ οὐ +μηνὸς ἁπλῶς τοῦ τυχόντος, ἀλλὰ τοῦ πρώτου; πολλὴν γὰρ +ὄντως ἡμῖν τὰ τοιαῦτα καὶ μάλα εἰκότως ἐμποιήσαι τὴν +ζήτησιν, ἐπειδὴ τῶν εἰρημένων ταῖς θείαις γραφαῖς τῶν +εἰκαίων οὐδέv. οὐκοῦν· ἑψόμεθα γὰρ τοῖς ἑαυτῶν περὶ +τούτων λόγοις· ἡ ἀνισταμένη σκηνὴ τὸ ἅγιον σῶμα σηαίνει +Χριστοῦ καὶ, ἵνα οὕτως εἴπω, τὴν σύμπηξιν τοῦ +col. ii. 9: cf. i. 19. τιμίου σκήνους αὐτοῦ, ἐν ᾧ ηὐδόκησε κατοικῆσαι πᾶν τὸ +b πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς· ἀνίστασθαι γεμὴν αὐτὴν +ἐν ἡμέρᾳ κελεύει μιᾷ, καὶ τοῦτο δὴ μάλιστα σοφῶς τε καὶ +οἰκονομικῶς, ἵνα διὰ τῆς μιᾶς ἡμέρας τὸν αἰῶνα νοῇς τὸν +ἐνεστηκότα, καθ’ ὃν καὶ μόνον γέγονεν ἄνθρωπος. νουμηνίαν +γεμὴν οὐδὲν ἕτερον ἡμᾶς ἀκόλουθον ἐννοεῖν, ἣ τὴν ἀνακαινίζουσαν +2 Cor. v. 17. ἡμᾶς τοῦ Σωτῆρος ἐπιδημίαν, καθ’ ἢν “τὰ μὲν +“ἀρχαῖα παρῆλθε, γέγονε δὲ τὰ πάντα καινά.’’ νέος γὰρ +ἡμῖν ἀνεδείχθη καιρὸς ἐν Χριστῷ, τὴν μὲν παλαιότητα τῆς +c νομικῆς λατρείας ἐξωθού μένος, εἰς νέαν δὲ καὶ καινὴν ἀναῤῥυθμίζων +ζωὴν διὰ τῶν εὐαγγελικῶν παιδευμάτων, ἀλλὰ καὶ +Heb. viii. τοὺς πεπαλαιωμένους ἐξ ἁμαρτίας καὶ ἀφανισμοῦ γεγονότας +ἐγγὺς ἀνακαινίζων εἰς δικαιοσύνης ἀρχὴν, καὶ τὴν μὲν πάλαι. +ότητα καταλύων τῆς ἐπεισάκτου φθορᾶς, τῆ δὲ τῆς αφθαρσίας +καινότητι καταφαιδρύνων τοὺς διὰ πίστεως εἰς ζωὴν +2 Cor. v. 17. ἀναδραμόντας τὴν αἰώνιον· “εἴ τις γὰρ ἐν Χριστῷ, καινὴ +“κτίσις,” κατὰ τὸ γεγραμμένον.

+

Μηνὶ δὲ τῷ πρώτῳ, τὴν θείαν ἐγείρεσθαι διατάττει +d σκηνὴν, ὅτε τῆς τροπῆς τῆς ἐαρινῆς ἀναλάμπει τὸ κάλλος, +ἀπονιψάμενον ὥσπερ τοῦ χειμῶνος τὴν κατήφειαν, ὑποθάλπεται +δὲ μαλακῶς λαμπροτέροις ἤδη καὶ καθαρωτέροις ἡ γῆ +3. ἐμποιήσῃ Β. 4. θείαις assumptum ex Β. τῶν εἰκαίων Β, εἰκαῖον Ed. +5. ὀψώμεθα Β. λόγοις περὶ τούτων inverso ordine Β. 6 et 11—14 et 26, +27. partim citat Nikeph. i. 949. 6. σημαίνει] + τοῦ Nikeph. 8, κατοικῆσαι +om. D. 9. αὐτὴν assumptum ex B. 10. σαφῶς Β. ΙΙ. νοήσῃς +τὸν ἑστηκότα Β. νοεῖς τὸν ἀνεστηκότα Nikeph. 13. γεμὴν B.D. δὲ Nikeph. +Ed. ἡμᾶς assumptum cx Β. 19. πεπαλαιωμένους] πεπλανημένους Β. +μῶς +25. τῷ om. Β. 27. τοῦ νοητοῦ χειμῶνος Nikeph. 28. μάλακωσλαμπροτέροις +quasi corrigat μάλα κοσμίως λαμπροτέροις Β. ἡ γῆ ἡλίοις hoc ordine Β. + + +ἡλίοις, κω κυπρίζουσι μὲν ἀμπελῶνες, ταῖς ’δε τῶν ἀνθέων Cant. ii. 13. +εὐοσμίαις ὁ γηπόνος ἐντρυφᾷ, καὶ ποηφορεῖ μὲν πεδία, τοῖς +δὲ τῶν ἀσταχύων ὀχμοῖς ὅλαι φρίττουσιν ἄρουραι, κατά +τινας τῶν παρ’ Ἕλλησι ποιητῶν· ὅτε παρῆλθεν ὁ χειμὼν, Ib. 11,12. + κατὰ τὸ γεγραμμένον, ἐπορεύθη δὲ καὶ ὁ ὑετὸς ἑαυτῷ, ὅτε e +τῆς τομῆς ἔφθασεν ὁ καιρός. ταῦτα δὲ πάντα νοήσεις +πνευματικῶς, καὶ χειμῶνα μὲν ἐκλείψει καὶ ὑετὸν παρελάσαντα, +τοὺς ἐκ διαβολικῆς τυραννίδος ἐπισκήπτοντας πειρασμοὺς, +καὶ τὴν κατὰ πάντων πλεονεξίαν· λέλυται γὰρ ἡ + τῶν δαιμόνων ἰσχὺς ἐν ἡμέραις χριστοῦ. ἥλως δὲ ἡμῖν +ἀνέτειλεν ὁ λαμπρὸς, αὐτὸς δηλονότι περὶ οὗ φησιν ὁ Θεὸς +καὶ Πατήρ “Καὶ ἀνατελεῖ ὑμῖν ἥλιος δικαιοσύηνς,” τοὺς ἄπεψυγμένους Mal. iv. 2. +ψυγμένους εἰς ἁμαρτίαν, τῇ τοῦ Πνεύματος ζέσει κατα- +θάλπων εἰς δικαιοσύνην· ἀμπέλους δὲ πάλιν τὰς νοητὰς, καὶ a 387 A. + ἄνθη τὰ πνευματικὰ, καὶ ἀστάχυας ἐπὶ τούτοις, τοὺς ἁγίους +νοήσεις, πολυτρόπῳ τῇ εἰς Θεὸν εὐσεβείᾳ διαπρέποντας, καὶ +πολυειδῆ τῆς ἀρετῆς ἀναβρύοντας τὸν καρπόν· εἰπεῖν δὲ ὡς +ἐν συντόμῳ λοιπὸν ἀναγκαῖον· ἀνθοκομεῖ τὸ ἔαρ, καὶ χλοηφορεῖν +μὲν ἅπασαν παρασκευάζει τὴν γῆν, καταστέφει δὲ + νέῳ τοὺς λειμῶνας βλαστῷ, καὶ πρέμνα τὰ πάλαι ξηρὰ διὰ +τὴν τοῦ χειμῶνος ἀφόρητον ὕβριν ἀνηβᾶν ἀναπείθει, καὶ +πρὸς ὄψιν ἄγει τὴν ἀμείνονα, καὶ φύλλῳ μὲν τῷ συνήθει b +περιανθίζεσθαι ποιεῖ, καρποῖς δὲ τοῖς κατὰ φύσιν φιλοτιμεῖσθαι +παρασκευάζει τὸν ἐφεστῶτα γηπόνοv. τοιοῦτόν τι + καὶ ἐφ’ ἡμῶν γεγενημένον εὑρήσομεν· οἱ γὰρ πάλαι ξηροὶ +διὰ τὴν ἐφ’ ἡμᾶς βασιλεύουσαν ἁμαρτίαν, καὶ καρπῶν ἔρημοι +τῶν εἰς ἀρετὴν, ἀνεθάλομεν εἰς δικαιοσύνην διὰ χριστοῦ, +καὶ τὸν διὰ πίστεως ἤδη καρπὸν ἀρτιφανῆ τε καὶ νέον τῷ +τῶν πνευμάτων γηπόνῳ προσκομίζομεν· οὕτω τε νοοῦμεν +1. ἀνθέων] ἄνωθεν Β. 3. ἀχμοῖς Β. 5. υἱετὸς Aub. correxi post Migne. +6. πάντα post πνευματικῶς tr. Β. 7. μὲν Β, ἐν Ed. παρελάσαντα Β. παρελάσαντες +Ed. 11. ὁ prius assumptum ex Β. αὐτὸς om. Β. 12 ἀπεψοιμμένους +Β. 15. ἄσταχυς Β. 16. πολυτρόπως Β. 17. ἀναβρύοντας B.D. +ἀναβρύοντα Ed. Statim τὸν assumptum ἐχ’ Β. 22. τὴν Β. τὸ Ed. 27. ἀρετὴν +B.D. ἁμαρτίαν Ed. σωτηρίαν correxit Migne. Statim ἀνεθάλλομεν Β. + + +c εἰκότως τὸ δι’ ἑνὸς τῶν ἁγίων προφητῶν εἰρημένον, ὡς ἐκ +Es. lii. 6, 7. προσώπου Αριστοῦ “Αὐτὸς ὁ λαλῶν, πάρειμι ὡς ὥρα ἐπὶ +“τῶν ὀρέων.” τί γὰρ ἐν τοῖς ὄρεσιν ἡ ὥρα, τουτέστιν, ὁ +ἐαρινὸς ἐργάζεται καιρὸς, προλαβόντες ἤδη σαφῶς +εἰρήκαμεv.

+

Οὐκοῦν ἐν μιᾷ μὲν ἵστασθαι τὴν σκηνὴν ἡμέρᾳ προστάττει +χρησίμως, τύπον ἐπέχουσαν τοῦ Χριστοῦ, ἵνα νοῇς +ἐπ’ αὐτῷ, τὸ ἅπαξ ἀποθανεῖν ἐν ἑνὶ τούτῳ τῷ παρόντι +καιρῷ· γεννηθήσεται γὰρ εἰσαῦθις οὐδαμῶς, ἀλλ’ οὐδὲ +d τεθνήξεται, γεγεννημένος ἅπαξ καὶ ἀποθανὼν καὶ διαναστὰς +ἐκ νεκρῶν· ἀκολουθεῖν γὰρ ἀνάγκη τῷ θανάτῳ τὴν ἀνάστασιν, +σύμπηξίν τινα τοῦ ἁγίου σκήνους ὑπάρχουσαv. ἐν +νουμηνίᾳ δὲ, ὅτι νέος ἡμῖν αἰὼν ἐν Χριστῷ· καινὴ γὰρ +κτίσις τὰ ἐν αὐτῷ. καὶ ὁ μὴν δὲ ὁ πρῶτος παραλαμβάνεται, +τὴν ἐκ θανάτου καὶ φθορᾶς εἰς ζωὴν καὶ ἀφθαρσίαν ἐπανανέωσιν +νέωσιν τῆς ἀνθρωπείας φύσεως ὑποδηλῶν, καὶ τὴν ἐκ τῆς +e ἀκαρπίας εἰς εὐκαρπίαν ἤδη μετάστασιν, καὶ τῆς τοῦ διαβόλου +τυραννίδος τὴν παραδρομὴν, καταλήξαντος ἤδη χειμῶνος +δίκην καὶ συνεσταλμένου. εἶτα πάλιν ἑτέρως ἡμῖν ὡς +ἐν τύπῳ καὶ σχήματι τὸν Ἐμμανουὴλ ἐπιδεικνύει λέγων +Exod.xl. 3. “Καὶ θήσεις τὴν κιβωτὸν τοῦ μαρτυρίου, καὶ σκεπάσεις τὴν +“κιβωτὸν τῷ καταπετάσματι.” ἐν μὲν γὰρ τοῖς προλαβοῦσιν +ὁ Λόγος ἡμῖν ὡς ἐν ὁλοκλήρῳ κατεγράφετο τῇ +σκηνῇ· ἦν γὰρ οἶκος Θεοῦ τοῦ ἐνοικήσαντος ἐν αὐτῷ, +Supra 386 a. δηλονότι τὸ ἅγιον σῶμα Χριστοῦ· ἀλλ’ οὐδὲν ἧττον ἡμῖν +καὶ διὰ τῆς κιβωτοῦ κατὰ μέρος ὁ αὐτὸς σημαίνεται. κατε- +388 A. a σκεύαστο μὲν γὰρ ἐκ ξύλων ἀσήπτων, ἵνα τὸ σῶμα νοῇς τὸ +Exod. xxv. 9, 10. ἀδιάφθορον αὐτοῦ κατακεχρύσωτο δὲ ὅλη χρυσίῳ καθαρῷ, +Ib. xxxviii. 2. καθὰ γέγραπται, ἔσωθέν τε καὶ ἔξωθεv. πάντα γὰρ τίμια +καὶ βασιλικὰ τὰ ἐν αὐτῷ, καὶ τὸ θεῖον καὶ τὸ ἀνθρώπινον, +1. εἰρημένον om. Β. 2. Χριστοῦ] τοῦ Θεοῦ Β. 6. ἐν] ἐὸν Β. 8, τὸ +ἅπαξ ἀποθανεῖν] τὸ ἅπαξ γεννηθῆναι καὶ τὸ ἅπαξ ἀποθανεῖν Β. 1 7 εἰς om. Β. +19. ἑτέρως] στερῶς Β. 21. Καὶ θήσεις] καθήσεις Β. τὴν κιβωτὸν alt.] αὐτὴν +Β. (106) 22. γὰρ om. Β. 23. ἡμῖν ὁ λόγος inverso ordine Β. +27. τὸ σῶμα assumptum ex Β. + + +καὶ ἐν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύει, κατὰ τὸν Παῦλον· εἰς τιμῆς δὲ Col. i. 18. +τύπον καὶ ὑπεροχῆς τῆς κατὰ πάντων τὸ χρυσίον λαμβάνεται. +κατεσκευασμένη τοιγαροῦν ἡ κιβωτὸς ἐκ ξύλων +ἀσήπτων καὶ κεχρυσωμένη, καὶ τὸν θεῖον εἶχεν ἐναποτεθέντα + νόμον, εἰς τύπον τοῦ ἐνοικήσαντος καὶ ἑνωθέντος τῇ ἁγίᾳ b +σαρκὶ Θεοῦ Λόγου· ῥῆμα γὰρ Θεοῦ καὶ ὁ νόμος ἦν, εἰ καὶ +μὴ ἐνυπόστατον, ὥσπερ οὖν ἐστιν ὁ Υἱός. καλύπτεται δὲ +τῷ καταπετάσματι. καὶ γὰρ ἦν πὼς καὶ ἀσυμφανὴς τοῖς +πολλοῖς ἐνανθρωπήσας ὁ Θεὸς Λόγος, καὶ περιβολὴν ἔχων + τὸ ἴδιον σῶμα, καὶ ὥσπερ ἐν καταπετάσματι διαλανθάνων +τῇ ἰδίᾳ σαρκὶ, ὡς ἐντεῦθεν οὐδὲ ἐγνωκότας τινὰς αὐτοῦ τὸ +θεοπρεπὲς ἀξίωμα, ποτὲ μὲν καταλιθοῦν ἐπιχειρεῖν, ἔγκλημα +ποιουμένους, ὅτι περ ἄνθρωπος ὢν, ἑαυτὸν εἶναι λέγοι Θεόν· c Infra x. 33. +ποτὲ δὲ πάλιν, οὐδὲν ὅλως ὑπερυθριῶντας εἰπεῖν “Οὐχ Supra ver. 42. + “οὗτός ἐστιν Ἰησοῦς ὁ υἱὸς Ἰωσὴφ, οὗ ἡμεῖς οἴδαμεν τὸν +“πατέρα καὶ τὴν μητέρα; πῶς νῦν λέγει ὅτι ἐξ οὐρανοῦ +“καταβέβηκα;” οὐκοῦν τὸ ἐπεῤῥίφθαι τῆ κιβωτῷ τὸ καταπέτασμα, +τὸ ἀγνοηθήσεσθαι παρὰ τοῖς πολλοῖς ὑποσημαίνει +τὸν Ἰησοῦv. ἦν οὖν ἄρα καὶ ἡ κιβωτὸς εἰς τύπον αὐτοῦ. + διὰ γάρ τοι τοῦτο καὶ προεβάδιζε τῶν ἐξ Ἰσραὴλ κατὰ τὴν +ἔρημον τὴν τοῦ Θεοῦ τάξιν ἀποπληροῦσα τότε· αὐτὸς γὰρ d +ἦν ὁ τοῦ λαοῦ καθηγούμενος. καὶ μάρτυς ὁ ψαλμῳδὸς +λέγων “Ὁ Θεὸς ἐν τῷ προπορεύεσθαί σε ἐνώπιον τοῦ λαοῦ Ps.lxvii. 8, 9. +“σου, ἐν τῷ διαβαίνειν σε τὴν ἔρημον, γῆ ἐσείσθη, καὶ γὰρ + “οἱ οὐρανοὶ ἔσταξαν.” προελαυνούσης γὰρ καὶ προβαδιζούσης +ἀεὶ τῆς κιβωτοῦ, Θεὸς διαρρήδην προπορεύεσθαι +λέγεται. σαφεστέραν δ’ ἂν ἔχοις τὴν ἐπὶ τούτῳ πάλιν +ἀπόδειξιν, ἐκεῖνο διενθυμούμενος. μού μένος. ἐκέλευέ ποτε τοῖς ἐξ +Ισραὴλ διὰ Μωυσέως ὁ Θεὸς, ἀναβαίνειν μὲν τεθαρσηκότες e + ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ Σηεὶρ, ἐκπολιορκεῖν δὲ τὸν Ἀμοῤῥαῖον· ἀλλ’ Deut.i. 7, 19. +2. τύπον Β. τρόπον Ed. 10 ὥσπερ] + ἔχων Β. 11. ἰδίᾳ Β. ἁγία Ed. +τινὰς αὐτοῦ hoc ordine B.D. 13. λέγοι om. Β. 14. οὐδὲν] οὐδ’ ἂν Β. +16. νῦν B.D. οὖν Ed. ἐξ B.D mg. ἐκ τοῦ D. Ed. 17. τὴν κιβωτὸν Β. +Statim τὸ καταπέτασμα B.D. v. l. in Ed. mg. τὰ καταπετάσματα Ed. 18. σημαίνει. +B. 29. ὁ assumptum ex Β. 30 μὲν pro δὲ B. + + +εἰς ἀδρανῆ πεσόντες δειλίαν οἱ κεκελευσμένοι, καὶ ῥώμαις +ταῖς ἑαυτῶν ἀναθέντες τὸ κατορθοῦν, καὶ οὐχὶ μᾶλλον ταῖς +Deut. i. 45. ἄνωθεν ἐπικουρίαις ἐπιθαρσήσαντες, καθίσαντες ἔκλαιον +παρὰ τὸ ὄρος, καθ’ ἁ γέγραπται ἐπὶ τούτοις εἰκότως ὁ +νομοθέτης ἐξεπικραίνετο, καὶ ἠπείλει λοιπὸν οὐδὲ ἀποίσειν +εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας αὐτούς. καταδηχθέντες δὲ μόλις +τῆς ἀπειλῆς, καὶ εἰς μετάγνωσιν ἐνεχθέντες οὐκ εὔκαιρον, +389 A. a ἀναβαίνειν ἐπεχείρουν, ἐκ παρακοῆς δευτέρας, ὅπλα +τῶν Ἀμοῤῥαίων ἁρπάσαντες. ἀλλὰ προηγόρευε Θεὸς τὰ +Deut. i. 42. ἐσόμενα διὰ Μωυσέως· εἶπε γὰρ “αὐτοῖς Οὐκ ἀναβήσεσθε,” +φησὶ, “καὶ οὐ μὴ πεσεῖσθε πρὸ προσώπου τῶν ἐχθρῶν +“ὑμῶν, οὐ γάρ εἰμι μεθ’ ὑμῶν.’’ πανταχῆ δὲ νοσοῦντες τὸ +Ib. 43. δυσήκοον, καὶ παραβιασάμενοι ἀνέβαινον εἰς τὸ ὄρος, καθὰ +Num. xiv. 44. γέγραπται. ἀλλ’ ἡ κιβωτὸς, φησὶ, τοῦ Θεοῦ οὐκ ἀνέβη μετ’ +αὐτῶν· ἔμεινε γὰρ ἐν τῇ παρεμβολῇ. ὁρᾷς ὅτι Θεοῦ λέγοντος +Οὐκ εἰμὶ μεθ’ ὑμῶν, οὐ συναναβαίνει τοῖς ἀπειθοῦσιν +b ἡ κιβωτὸς, αὐτὸ σαφῶς τοῖς εὐμαθεστέροις ἐπιδεικνύουσα, τὸ +τάξιν ἐπέχειν τοῦ καθηγεμόνος Θεοῦ; ἀλλὰ καὶ κύκλῳ τῆς +Jos. vi. 13. Ἱεριχοῦς διὰ τῶν ἱερέων ἐβαστάζετο, καὶ τὸ ὑψηλὸν +Ib. 20. κατέπεσε τεῖχος, οὐχ ἑλεπόλεις ἐπιστήσασα καὶ κριοὺς, διὰ +σαλπίγγων δὲ μᾶλλον καὶ φωνῆς· ὅπερ ὂν ἀληθὲς ἐν +Χριστῷ πάλιν εὑρήσομεv. αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ τοῖς ἱεροῖς +καὶ ἁγίοις ἀνδράσιν ἐποχούμενος, καὶ πᾶσαν τοῦ διαβόλου +καταστρέφων ἰσχὺν, οὐχ ὅπλοις, ἀλλὰ κραυγῇ καὶ σάλ- +c πιγγι, τουτέστιν, ἀποστολικοῖς τε καὶ εὐαγγελικοῖς κηρύγμασι, +καὶ συναινέσει τῇ παρὰ παντὸς τοῦ λαοῦ, ἐν ὀρθότητι +πίστεως τὸν ἴδιον ὁμολογοῦντος Δεσπότηv. ὃ καὶ ἐν ταῖς +μυστικαῖς δοξολογίαις ὁρῶμεν ἀποπληρούμενον, προαναφωνούσης +τοῦ λαοῦ σάλπιγγος ἱερατικῆς, ἢ καὶ ἐν τῇ τοῦ +λειτουργοῦντος νοεῖται φωνῇ, πίπτει δὲ οὕτω καὶ συντρί- +3. ἄνωθεν om. Β. 4. ὁ νομοθέτης om. Β. 7 τῆς ἀπειλῆς Β. ταῖς +ἀπειλαῖς Ed. 10 εἰπὼν Β. 13. ὑπήκοον Β. 14. τοῦ Θεοῦ φησιν +inverso ordine Β. 18. καὶ om. Β. 19. Ἰεριχοῦ Β. 20. κατέπεσε +Β. κατέρριψε Ed. ἑλεπόλεις] ὅπλοοις Β. 23 καὶ prius om. Migne. τοῦ +assumptum ex B.D. 30. ’δε] τε Β. + + +βεται τῶν ἐναντίων ἡ δύναμις· “Τὰ γὰρ ὅπλα ἡμῶν οὐ 2 Cor. x. 4. +“σαρκικὰ, κατὰ τὸν Παῦλον, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ Θεῷ. ὅτι +δὲ τοῖς ἁγίοις ἐποχεῖται τρόπον τινὰ καὶ ἐπίκειται Χριστὸς, d +σαφηνιεῖ μὲν λέγων καὶ ὁ προφήτης Ἀμβακούμ “Ὅτι ἐπι- Hab. iii. 8. + “βήσῃ ἐπὶ τοὺς ἵππους σου, καὶ ἢ ἱππασία σου σωτηρία· +διδάξει δὲ οὐδὲν ἧττον καὶ αὐτὸς ὁ Σωτῆρ’ πρὸς τὸν Ἀνανίαν +περὶ τοῦ Παύλου λέγων “Πορεύου, ὅτι σκεῦος ἐκλογῆς μου Acta SS. Ap. ix. 15. +“ἐστὶν οὗτος τοῦ βαστάσαι τὸ ὄνομά μου ἐνώπιον πάντων +“τῶν ἐθνῶν.”

+

Ἀλλὰ “καὶ εἰσοίσεις τὴν τράπεζαν, ἐπὶ τούτοις φησὶ, καὶ Exod. xl. 4. +“προθήσεις τὴν πρόθεσιν αὐτῆς, καὶ εἰσοίσεις τὴν λυχνίαν +“καὶ ἐπιθήσεις τοὺς λύχνους αὐτῆς.’’ νοήσεις δὲ δι’ ἀμφοῖν e +τὸν Χριστόν· συσχηματίζεται γὰρ ἐν τραπέζης τρόπῳ προκειμένους +ἐχούσης τοὺς ἄρτους, διὰ τὸ ἐν αὐτῷ πάντας εἰς + ζωὴν αἰώνιον ἀποτρέφεσθαι, μετασχόντας δηλονότι τῆς ἁγίας +αὐτοῦ σαρκὸς, κατὰ τὸ εἰρημένον παρ’ αὐτοῦ “Εγω εἰμι ὁ Supra ver. 51, 33. +“ἄρτος ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβὰς, καὶ ζωὴν διδοὺς τῷ +“κόσμῳ. ἐάν τις φάγῃ ἐκ τοῦ ἄρτου τούτου, ζήσεται εἰς +“τὸν αἰῶνα· καὶ ὁ ἄρτος δὲ ὃν ἐγὼ δώσω ἡ σάρξ μου ἐστὶν + “ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς.’’ οὐκοῦν τῆς τραπέζης ἡ +πρόθεσις, τουτέστιν οἱ ἄρτοι, τὸ ἅγιον σημαίνουσι σῶμα a 390 Α. +Χριστοῦ, τὸ πάντας εἰς ζωὴν ἀποτρέφον τὴν αἰώνιοv. ἐπειδὴ +ἑ ὁ μακάριος Δαυεὶδ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πεινάσαντες, καθὰ S.Matth. xii.3,4. +γέγραπται, τοὺς ἄρτους τῆς προθέσεως ἔφαγον, ἴδωμεν εἰ + μή τι καὶ διὰ τούτου μυστικὸν ἀνεγράφετο. οὐκ ἐξῆν ἀπογεύσασθαι +τῶν τῆς προθέσεως ἄρτων, εἰ μὴ μόνοις τοῖς +ἱερεῦσι, κατὰ διάταξιν νομικήν· ἀλλ’ οὐκ ὄντες ἐκ φυλῆς +ἱερατικῆς Δαυείδ τε καὶ οἱ σὺν αὐτῷ, τῆς ἱερωτάτης ἥπτοντο +τροφῆς· ἵνα διὰ τούτου πάλιν ἡ τῶν ἐθνῶν πίστις καὶ ἀπὸ b +4. ἀβακοῦμ D. 5. ἡ om. Β. 7. λέγων assumptum ex B.D. μου +μοι D. ut in xii Proph. 564 c, 747 e. 13. προκειμένους B 19 μου] ++ ἢν ἐγὼ δώσω Ed. invito Β. 20—p. 572, 8. οὐκοῦν—τῷ χριστῷ citat +in 4 libb. Reg. eadem quae in xii Proph. citata est. Codice usus sum Escorialensi +sec. xvi. exarato ψ. i. 8. signato. 22. πάντως Cat. cit. 23. πεινήσαντες +D. Cat. cit. 25. ἀπογεύσασθαι Cat. cit. ἀπογεύεσθαι Ed. 26. μόνον +Cat. cit. + + +μέρους τῶν ἐξ Ἰσραὴλ σημαίνηται. ὠφείλετο μὲν γὰρ τοῖς +Rom. xi. 28. ἐξ Ἰσραὴλ ὁ Χριστὸς, ὡς ἱερωτέροις “διὰ τοὺς πατέρας” καὶ +τὸν νόμον, ἀλλ’ ἐπεισδραμοῦσα τρόπον τινὰ, καίτοι διὰ τὴν +πλάνην ἀνίερος οὖσα τῶν ἀλλογενῶν ἡ πληθὺς, ἔφαγε τὸν +ἄρτον τῆς ζωῆς, συμπαρόντος αὐτῇ τοῦ Δαυεὶδ, καὶ ὥσπερ +τινὰ τύπον ἀποπληροῦντος τῶν ἀνασεσωσ μένων ἐξ Ἰσραὴλ, +Es.x. 22. ὅπερ καὶ ὁ μακάριος Ἡσαΐας ὀνομάζει κατάλειμμα. πολλοὶ +c γὰρ ἐξ αὐτῶν πεπιστεύκασι τῷ Χριστῷ.

+

Οὕτω μὲν οὖν διὰ τῆς ἁγίας τραπέζης νοηθήσεται +χριστός. λυχνία δὲ πάλιν, ὡς ὅλη φαίνων τῇ οἰκίᾳ, τουτεστι +Infra viii. 12. τῳ κόσμῳ· “Εγω γὰρ εἰμι τὸ φὼς του κόσμου, +Num. viii. 2. φησίν· ἑπτὰ δὲ τοὺς λύχνους καὶ οὐχ ἕνα λαμβάνει· φωτίζει +γὰρ πολυτρόπως καὶ διαφόροις καταλαμπρύνει χαρίσμασι +τὰς τῶν πιστευόντων ψυχάς· γίγνεται δὲ πάλιν ἐκ χρυσίου +Ib. 4. καθαροῦ, διὰ τὸ ὑπὲ ρ πάντας καὶ τίμιοv. ἀλλὰ καὶ στερεὸν +ἔχει τὸν καυλόν· γέγραπται γὰρ οὕτω· διάκενον γὰρ, ἀλλ’ +Ιb. οὐδὲ κοῦφον, οὐδὲν ἐν Χριστῷ. ἔχει δὲ καὶ κρίνα διὰ τὴν +Cant. ii. 1. d εὐωδίαν τὴν ἐν ἁγιασμῷ, κατὰ τό “Ἐγὼ ἄνθος τοῦ πεδίου, +“κρίνον τῶν κοιλάδων.’’ καὶ αὗται δὲ πάλιν αἱ ἐπαρυστρίδες +τὰς τῶν θείων χαρισμάτων χορηγίας σημαίνουσι. δύο γεμὴν +κλάδους ἐλαιῶν ὁρᾶσθαι περὶ αὐτὴν ὁ προφήτης Ζαχαρίας +διισχυρίσατο, ἵνα δύο νοῇς τοὺς ἠλεημένους λαοὺς, οὓς καὶ +Zach. iv. 14. +τῆς πιότητος ἀπεκάλεσεν υἵους, παρεστάναι τε λέγει τῳ +Κυρίῳ πάσης τῆς γῆς, καίτοι περὶ τὴν λυχνίαν τεθεωρημένων +e τῶν κλάδων, ἐναργεστάτην ἀπόδειξιν διὰ τούτου ποιούμενος, +ὅτιπερ ἡ λυχνία χριστὸς, δι’ ὑπακοῆς καὶ πίστεως ἑαυτῷ +παραστήσας τόν τε ἐξ ἐθνῶν καὶ τὸν ἐκ τῶν Ἰουδαίων +λαόν.

+

Εἰτα τούτοις ἐπιλέγει πολυτρόπως ἡμῖν κατασημαίνων +6. τινὰ om. ut vid. Cat. cit. 7. καὶ assumptum ex Cat. cit. 8. γὰρ] ++ καὶ Ed. invitis B. Cat. cit. Statim ἐξ om. Cat. cit. 9. Οὕτω — +χριστός accesserunt ex Β. II. γάρ assumptum ex B. 15. κοὶ prius +om. B. 17. καὶ assumptum ex B. 19. πορυστρίδες Β, 20. γεμὴν] +μὲν Β. 22. δύο νοῇς hoc ordine Β. 23. τῆς B.D. τοὺς Ed. 27. τὸν +ἐκ om. B. + + +αὐτόν “καὶ θήσεις τὸ θυσιαστήριον τὸ χρυσοῦν εἰς τὸ Exod. xl. 5, 6. +“θυμιᾶν ἐναντίον τῆς κιβωτοῦ, καὶ ἐπιθήσεις κάλυμμα κατα- +“πετάσματος ἐπὶ τὴν θύραν τῆς σκηνῆς τοῦ μαρτυρίου, καὶ +“τὸ θυσιαστήριον τῶν καρπωμάτων θήσεις παρὰ τὴν θύραν + “τῆς σκηνῆς τοῦ μαρτυρίου, καὶ περιθήσεις τὴν σκηνὴν, καὶ +“πάντα τὰ ἐν αὐτῇ ἁγιάσεις κύκλῳ.’’ ἐπιτηρητέον γὰρ, +ὅπως καὶ δι’ ἀμφοῖν ἡμῖν τοῖν θυσιαστηρίοιν ὁ χριστὸς +καταγράφεται. ἀποτεθῆναι γὰρ διατεταχὼς τὸ θυσιαστήριον a 391 A. +τὸ χρυσοῦν, ἐν ᾧ τὸ θυμίαμα κατέναντι τῆς κιβωτοῦ, καλύμματα + δὲ διὰ μέσου ταῖς τῆς σκηνῆς περιτείνεσθαι θύραις +εἰπὼν, ὡς ἂν μὴ τὰ ἔνδον ὁρῷτο, καὶ τὸ τῶν καρπωμάτων +θυσιαστήριον παρὰ τὰς θύρας τῆς σκηνῆς τοῦ μαρτυρίου +κεῖσθαι κελεύει, οὐκ ἀσυμφανὲς ἢ διαλανθάνον· ἔξω γὰρ ἦν +τοῦ καταπετάσματος. ὅρα τοίνυν αὐτὸν, διὰ μὲν τοῦ θυσιαστηρίου + τοῦ θυμιάματος εἰς ὀσμὴν εὐωδίας ἀναβαίνοντα τῷ b +Θεῷ καὶ Πατρί· τοῦτο γὰρ ὑποδηλοῖ τὸ θυμίαμα· διὰ δὲ +τοῦ θυσιαστηρίου τῶν καρπωμάτων, ὡς θῦμα καὶ σφάγιον +ὑπὲρ ἡμῶν προσαγόμενοv. ἐκρύπτετο δὲ διὰ τοῦ καταπετάσματος +τὸ χρυσοῦν θυσιαστήριον· κεκρυμμένη γὰρ ἦν ἡ + δόξα Χριστοῦ· ἐμφανὲς δὲ τὸ ἕτερον τὸ τῶν καρπωμάτων, +ἐν ᾧ τὰ σφάγια· φανερὸς γὰρ ὁ Χριστοῦ θάνατος καὶ +γνώριμος. κεῖται γεμὴν οὐκ ἀδιακρίτως· τὸ μὲν γὰρ ἀπέναντι +τῆς κιβωτοῦ, τὸ δὲ παρὰ τὰς θύρας τῆς σκηνῆς. καὶ +τὸ μὲν ἀπέναντι τῆς κιβωτοῦ τὸ χρυσοῦν κεῖσθαι θυσιαστήριον, c + οἱονεὶ τὸ ἐν ὄψει τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, θαυμαστὴν +εἶναι τὴν δόξαν τοῦ Υἱοῦ δι’ αἰνίγματος ὑποδηλοῖ, κατὰ τό +“Οὐδεὶς γινώσκει τίς ἐστιν ὁ Υἱὸς εἰ μὴ ὁ Πατήρ. τὸ δὲ S. Luc. x. 22. +πρὸς αὐταῖς κεῖσθαι ταῖς θύραις τῆς σκηνῆς τὸ τῶν καρπωμάτων +θυσιαστήριον, τύπον ἐπέχον τοῦ θανάτου αὐτοῦ καὶ + τῆς ὑπὲρ πάντων σφαγῆς, σημαίνει πάλιν μὴ ἑτέρως δύναθυμιαμα +2. Β. 3-5. καὶ τὸ θυσιαστήριον—μαρτυρίου assumpta ex +9. καλύμματα δὲ Β. κάλυμμά τε Ed. 12. τὰς θύρας Β. ταῖς θύραις Ed. +13. λανθάνον Β. 16 δὲ Β. τε Ed. 18. προσαγόμενος Β. 23. τὰς +θύρας B.D ex corr. τοῖς θύραις D. Ed. 24. κεῖται Β. 27. τίς ἐστιν ὁ +Υἱὸς Β. τὸν Υἱὸν Ed. + + +σθαι προσελθεῖν τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ ἡμᾶς, εἰ μὴ διὰ τῆς τοῦ +Infra x. 9. d Χριστοῦ θυσίας, θυσίας, κατὰ τὸ εἰρημένον παρ’ αὐτοῦ “Ἐγώ εἰμι +Ib. xiv. 6. “ἡ θύρα,’’ καί “Οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν Πατέρα, εἰ μὴ δι’ +“ἐμοῦ. ἐν κύκλῳ γεμὴν περιτείνεσθαι τὴν σκηνὴν διατάττει +τῶν ἐν αὐτῇ πάντων περιεκτικὴν, ὡς μίαν ὁρᾶσθαι, +καὶ μὴ πολλάς. εἷς γὰρ ἐν ἡμῖν ὁ Χριστὸς, κἂν πολυτρόπως +νοῆται, σκηνὴ μὲν διὰ τὸ καταπέτασμα τῆς σαρκὸς, κιβωτὸς +δὲ τὸν θεῖον ἔχουσα νόμον, ὡς Λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ πατρός· +τράπεζα δὲ πάλιν, ὡς τροφὴ καὶ ζωή· λυχνία δὲ, ὡς φῶς +e νοητὸν καὶ πνευματικόν· καὶ θυσιαστήριον θυμιάματος, ὡς +εὐωδίας ὀσμὴ τῆς ἐν ἁγιασμῷ· καὶ θυσιαστήριον καπρωμάτων, +ὠς σφάγιον ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς. ἁγιάζεται +δὲ πάντα τὰ ἐν αὐτῇ· ἅγιος γὰρ ὅλος, καὶ ὅπως ἂν νοῆται +Xριστος.

+

Καθηγουμένης τοιγαροῦν τῆς ἁγίας σκηνῆς, συναπαίρειν +τε αὐτῇ καὶ συγκαταλύειν οἱ ἐξ Ἰσραὴλ ἐπετάττοντο, παιδεύοντος +πάλιν ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ καὶ διδάσκοντος χρησίμως, +ἡγεμόνα ποιεῖσθαι καὶ καθηγητὴν τῆς εἰς σωτηρίαν ὁδοῦ, +τὸν δι’ ἡμᾶς σαρκωθέντα Θεὸν Λόγον, καὶ τοῖς αὐτοῦ δια- +392 A. a τάγμασιν ἀμελλητὶ συννεύοντας, εἰς ζωὴν ἀναβαίνειν τὴν +αἰώνιον· ὃ καὶ δρᾶν οὐ θελήσαντες οἱ διὰ πολλῶν μυσταγωγηθέντες +Supra ver.66. γηθέντες λόγων, “ἀπῆλθον εἰς τὰ ὀπίσω, καὶ οὐκέτι μετ’ +“αὐτοῦ περιεπάτουν.” σοφώτατα γεμὴν ὁ μακάριος Πέτρος +τό Ποῦ ἔχομεν ἀπελθεῖν πρὸς τὸν Σωτῆρά φησι· τὸ γὰρ +κατὰ μηδένα τρόπον ἀποφοιτᾶν τοῦ Θεοῦ, συνεῖναι δὲ μᾶλλον +ἐπείγεσθαι πνευματικῶς, ἁγίοις ὄντως πρεπωδέστατον.

+69

Καὶ ἡμεῖς πεπιστεύκαμεν, καὶ ἐγνώκαμεν σύ εἰ ὁ +b ἅγιος του Θεοῦ.

+

Θαυμαστὴ τῶν ἁγίων ἀποστόλων ἡ πίστις, θερμὸς τῆς +1. τοῦ assumptum ex Β. 5. περιεκτικῶν Β. 6. μὴ Β. οὐ Ed. κἀν +B.D. καὶ Ed. 7. νοῆται D. νοεῖται Ed. 9. τροφὴ καὶ ζωή hoc ordine B.D. +27. ἐγνώκαμεν Β. ἔγνωμεν Ed. 28. ἅγιος Β. υἱὸς Ed. sed cf. infra, praecipue +393 c d. + + +ὁμολογίας ὁ τρόπος, ἀξιεραστοτάτη καὶ ὑπερφερὴς ἡ σύνεσις. +οὐ γὰρ δὴ κατά τινας τῶν ἀμαθεστέρων, ἢ καὶ κατ’ +ἐκείνους τοὺς οἵπερ ἀπηνῆ τὸν τοῦ Σωτῆρος ἀπεκάλουν +λόγον, ὀπίσω δικαίως ἀπῴχοντο καὶ πεπτώκασιν, οὔτε μὴν + ἐξ ἐλαφρίας εὐσυναρπάστως ἐπὶ τὸ πιστεύειν ἐκλήθησαν, +πληροφορηθέντες δὲ πρότερον, καὶ διακείμενοι κατὰ τὸ c +ἀληθὲς, ὅτι ῥημάτων μὲν ζωοποιῶν ἀνάμεστος ἦν ὁ μυσταγωγῶν, +οὐρανίων δὲ παιδευμάτων εἰσηγητής. ἀσφαλὴς δὲ +λίαν ἡ τοιαύτη πίστις· ἡ δὲ οὐχ οὕτως ἔχουσα, ῥᾳδίως ἃν + εἰκότως καὶ ἀποπτύοιτο, καὶ ῥίζαν οὐκ ἔχουσα τὴν πληροφορίαν, +ἑτοιμότατα τῆς ἀνθρώπου διανοίας ἐκτρίβεται. καὶ +γοῦν αὐτὸς ἐν παραβολαῖς ὁ Σωτῆρ’, ὅτε τοὺς περὶ τοῦ +σπείροντος ἐποιεῖτο λόγους, ὃ δὲ ἔπεσεν ἐπὶ τὴν πέτραν, S.Luc. viii. 6. +φησὶ, καὶ μὴ ἔχον ῥίζαν ἐξηράνθη, πέτραν εἶναι λέγων + αἰνιγματωδῶς, νοῦν τὸν ἀπεσκληκότα καὶ τὸν ἅπαξ ἐγκαταβληθέντα d +λόγον οὐδαμόθεν ἔχοντα παραδέξασθαι. τοῦτο +γὰρ δὴ καὶ πεπονθότες ἐκ πολλῆς ἄγαν τῆς ἀμαθίας οἱ +τάλανες Ἰουδαῖοι “Διαρρήξατε τὰς καρδίας ὑμῶν καὶ μὴ Joel ii. 13. +“τὰ ἱμάτια ὑμῶν,’’ διὰ τῆς τοῦ προφήτου φωνῆς ἐδιδάσκοντο. + σκοντο. ὅνπερ γὰρ τρόπον πρὸ τῆς τῶν σπερμάτων +ἀρότρῳ χρῆναι προανατέμνεσθαι τὴν γῆν ὁ τῆς +γηπονίας συμβουλεύει νόμος· οὕτως οἶμαι δεῖν τοὺς πρὸς +ἀνάληψιν θείων ἰόντας λόγων προαναπτύσσειν τρόπον τινὰ +ταῖς εἰς αὐτοὺς ἐπιθυμίαις τὴν καρδίαν· παραδεχθέντες γὰρ e + οὕτω, γῆν ὥσπερ τινὰ καρποφόρον ἀποτελοῦσι ψυχὴν τὴν +ὠδίνουσαv. οὐκοῦν ἐν πληροφορίᾳ πίστεως ἐγνωκέναι φασὶν +οἱ σοφώτατοι μαθηταὶ, καὶ πρός γε τούτῳ θαρσεῖν, ὡς αὐτὸς +εἴη χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. σοφῶς δὲ +τὸν ἐπὶ τούτῳ πάλιν ἐξυφασμένον εὑ ῥήσεις λόγον· καὶ + πιστεύειν γὰρ καὶ ἐγνωκέναι φασὶ, συνενεγκόντες ἄμφω +1. ὑπερφυὴς Β. σύνεσις Β. “prudentia” Georg. Trapezunt. συναίνεσις +2. τινας et ἢ om. Β. 7 μυσταγωγῶν Β. μυσταγωγὸς Ed. 10. ἀπεπτύετο +Β. 11. ἑτοιμοτάτης pro ἑτοιμότατα τῆς Β. 12. ὁ Σωτῆρ’ ἐν παραβολαῖς +inverso ordine Β. 20 πρὸ] περὶ Β. 28. τοῦ ζ́ωντος assuraptum ex Β. +δὲ] + τοῦτο Β. + + +κατὰ ταὐτόv. ἔδει γὰρ καὶ πιστεύειν καὶ νοεῖν· καὶ οὐκ +393 A. a ἐπείπερ ἐστὶ πίστει παραδεκτὰ τὰ θειότερα, διὰ τοῦτο χρὴ +πάντως τῆς ἐπ’ αὐτοῖς ἐρεύνης ὁλοκλήρως ἀποφοιτᾶν, πειρᾶσθαι +δὲ μᾶλλον καὶ γοῦν εἰς μετρίαν ἀναβαίνειν γνῶσιν, +1 Cor. xiii. 12. τὴν ὡς ἐν ἐσόπτρῳ καὶ αἰνίγματι, καθάπερ ὁ Παῦλός φησιv. +εὖ δὲ δὴ πάλιν οὐ πρότερον ἐγνωκέναι φασὶν, εἶτα πιστεύειν, +ἁλλὰ προθέντες τὴν πίστιν, δευτέραν τὴν γνῶσιν ἐπάγουσι. +μέτα γὰρ τὴν πίστιν η γνώσις, καὶ οὐ πρὸ τῆς πίστεως, +Es.vii. 9. κατὰ τὸ γεγραμμένον “Ἐὰν μὴ πιστεύσητε, οὐδ’ οὐ μὴ +b “συνῆτε.’’ προκατατεθείσης γὰρ ἐν ἡμῖν κρηπῖδός τινος +δίκην τῆς ἀπεριεργάστου πίστεως, ἐποικοδομεῖται λοιπὸν ἡ +Eph. iv. 13 γνώσις κατὰ βραχὺ, καὶ “εἰς μέτρον ἡλικίας ἡμᾶς αναφερουσα +τῆς ἐν Χριστῷ, καὶ “εἰς ἄνδρα τέλειον’’ καὶ πνευματικόν. +Es. xxviii. 16. διά τοι τοῦτο καὶ ὁ Θεός που φησίν “Ἰδοὺ +“ἐμβαλῶ εἰς τὰ θεμέλια Σιῶν λίθον ἐκλεκτὸν ἀκρογωνι- +“αῖον ἔντιμον.” ἀρχὴ γὰρ ἡμῖν καὶ θεμέλιος εἰς ἁγιασμὸν +καὶ δικαιοσύνην ὁ χριστὸς, διὰ πίστεως δὲ δηλονότι, καὶ +c οὐχ ἑτέρως· οὕτω γὰρ ἐν ἡμῖν ἐνοικίζεται.

+

Επιτήρει δὲ ὅπως πανταχῆ μοναδικῶς καὶ προτεταγμένου +τοῦ ἄρθρου φασί Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ +ζῶντος, τῶν μὲν ἐν χάριτι κεκλημένων εἰς υἱοθεσίαν ὡς ἕνα +καὶ ἐξαίρετον ὑπεξάγοντες τὸν ἀληθῶς Υἱὸν, οὗ καθ’ ὁμοιότητα +καὶ ἡμεῖς υἱοί. καὶ τὸν χριστὸν δὲ πάλιν ἀποκαλοῦσιν +αὐτὸν ὡς ἕνα· πλὴν ἰστέον ὅτι χριστὸς οὐκέτι καλεῖται δι +ἑαυτὸν, ἢ ὡς τοῦτο ὑπάρχων οὐσιωδῶς, ὥσπερ οὖν ἔσται καὶ +Υἱὸς, ἀλλ’ εἷς μὲν ὄντως καὶ ἐξαιρέτως· οὐδεὶς γὰρ ἐν χρισ- +d τοῖς ὡς αὐτὸς, πλὴν καθ’ ὁμοιότητα τὴν ὡς πρὸς ἡμᾶς +ὀνομάζεται Χριστός· κύριον μὲν γὰρ αὐτῷ καὶ ἀφωρισμένον +ἰδικῶς ὄνομά τε καὶ πρᾶγμα κατ’ ἀλήθειαν, τό Υἱὸς. +κοινὸν δὲ ὡς πρὸς ἡμᾶς τό Χριστός. ἐπειδὴ γὰρ ἐχρίσθη +καθὸ γέγονεν ἄνθρωπος, διὰ τοῦτο Χριστός. οὐκοῦν εἰ +8. ἡ γνῶσις] τὴν γνῶσιν Β. invitis Catt. 9. οὐδ’ om. Cord. 12. ἡμᾶς +ἡλικίας inverso ordine B. 17. ὁ assumptum ex B. 18. ἐν assumptum +ex B. 26. ἐξαιρέτως Β. ἐξαίρετος Ed. 28. γὰρ om. + + +χρίεσθαι τῇ τῆς ἀνθρωπότητος περιθήσομεν χρείᾳ, χριστὸς +ἃν νοοῖτο καθ’ ὁμοίωσιν τὴν ὡς πρὸς ἡμᾶς, καὶ οὐχ οὕτως +ὥσπερ ἐστὶ καὶ Υἱὸς, πλὴν εἷς καὶ μόνος φυσικῶς τε καὶ e +ἐξαιρέτως, καὶ πρὸ σαρκὸς καὶ μετὰ σαρκὸς, καὶ οὐ δύο, + καθάπερ οἴονταί τινες, οὐ νοοῦντες, ὡς ἔοικε, τοῦ μυστηρίου +τὸ βάθος. οὐ γὰρ εἰς ἄνθρωπον ὁ ἐκ Θεοῦ Πατρὸς καταπεφοίτηκε +Λόγος, ὥσπερ ἐφ’ ἕνα τυχὸν τῶν ἁγίων προφητῶν +ἡ διὰ Πνεύματος χάρις, ἀλλ’ αὐτὸς κατ’ ἀλήθειαν ἐγένετο Supra i. 14. +σὰρξ, κατὰ τὸ γεγραμμένον, ἄνθρωπος δηλαδή. ἀδιαίρετος + τοιγαροῦν μετὰ τὴν ἕνωσιν, καὶ οὐκ εἰς δύο πρόσωπα κατασχίζεται, +κἂν ἕτερόν τι νοῶμεν τὸν ἐκ Θεοῦ Λόγον, καὶ τὴν +ἐν ἧ κατῴκηκε σάρκα· ὅλου δὲ τοῦ χοροῦ τῶν ἁγίων ἀποστόλων +τὴν ἐπὶ τούτοις ἡμῖν διαβεβαιοῦντος πίστιν, δι’ ὧν a 394 Α. +ἐγνωκέναι φασὶ μοναδικῶς, ὡς αὐτός ἐστιν ὁ χριστὸς ὁ Υἱὸς + τοῦ Θεοῦ, τοὺς ἕτερόν τι πρὸς τούτοις ἐπικαινοτομεῖν ἐξ +ἀνοίας οὐ παραιτουμένους, εἰ φρονοίημεν ὀρθῶς, οὐ +παραδεξόμεθα.

+

Ἀπεκρίθη αὐτοῦ ὁ Ἰησοῦς οὐκ ἐγὼ ὑμᾶς τούς δώδεκα ἐξελεξάμην, 70 +καὶ ἐξ ὑμῶν εἷς διάβολός ἐστιν; ἕλετε δὲ τὸν Ἰούσαν 71 + Σίμωνος Ἰσκαριώτην· οὗτος τὰρ ἔμελλε αὐτό παραδιδόναι, +εἶς ὢν ἐκ τῶι δώδεκα.

b +

Ἐπιτείνει τὸν ἔλεγχον, καὶ δριμυτέροις αὐτοὺς κατα- +σφίγγει λόγοις, τὸ χαῦνον καὶ ἀνειμένον εἰς ῥᾳθυμίας τὰς +ἐπὶ τῷ σοφοῦσθαι θέλειν ὑποτεμνόμενος· τοιοῦτόν τι γὰρ + μονονουχὶ λέγων ὁρᾶται Νήψεως, ὦ μαθηταὶ, καὶ φρενῶν ὁ +καιρὸς καὶ συντόνου διανοίας εἰς τὸ διασώζεσθαι θέλειν. +ὀλισθηροτάτη γὰρ λίαν ἡ τῆς ἀπωλείας ὁδὸς, οὐ τὸν ἀσθενῆ +μόνον ὑποσύρουσα νοῦν, ἀλλὰ καὶ τὸν ἤδη δοκοῦντα βεβαίως +1. χρίεσθαι B. κεχρῖσθαι Ed. Statim τῇ τῆς ἀνθρωπότητος B. τῇ ἀνθρωπότητι +Ed. 2. οὕτως om. Β. 7. ἐφ’] εἰς B. 8. αὐτὸ B. 12. κατῴκησε B. +ὅλου B.D. ὅλον Ed. 13. ἡμῖν om. Β. Statim διαβεβαιοῦντος Β. βεβαιοῦντος Ed. +14.ὁ χριστός ἐστιν inverso ordine Β. ὁ Χριστὸς om. Migne. 16, φρονόμεν +(= φρονῶμεν?) Β. 20. ἤμελλεν D. 24. τι γὰρ hoc ordine Β. 20. δια- +σώζεσθαι Β. σώζεσθαι Ed. + + +c ἑστάναι· δεινὸν δ’ ὅτι χρῆμα καὶ πολύμορφον ἁμαρτία, +πολυτρόποις ἡδοναῖς τὸν ἀνθρώπινον καταγοητεύουσα νοῦν, +καὶ λειοτάταις ὥσπερ ἐπιθυμίαις εἰς ἃ μὴ προσῆκεν ἐξίλκουσα· +ὑπόδειγμα δέ μοι τοῦ λόγου, φησὶν, ἔσται τὸ καθ’ +ὑμᾶς. ἐρῶ γὰρ τέως· οὐδένα ἐκείνων τῶν ἐξ ἐλαφρίας ὀπίσω +πεσόντων, ὡς ἀγαθοὺς ὑμᾶς ἐπελεξάμην· ᾔδειν γὰρ ὡς Θεὸς +τὰ ἐν ὑμῖν· ἀλλ’ ἥρπασεν ἐν ἀδείᾳ φιλοκερδίας ὁ σατανᾶς, +καὶ οὐ διέψευσται πάντως ψῆφος ἡ ἐμή. προαιρετικὸν γὰρ +d ἐν ἀνθρώποις καὶ αὐθαίρετον τὸ ἐπ’ ἄμφω βαδίζειν, εἴτε εἰς +δεξιὸν εἴτ’ οὖν εἰς ἀριστερὸν, ἀρετὴν δὲ δηλονότι καὶ κακίαν +φημί. ὁμοῦ τοιγαροῦν διὰ τοῦ καὶ μειζόνως ἐπισκήπτειν +αὐτοῖς, καὶ εἰς νῆψιν ἐγείρει τὴν πρέπουσαν, καὶ ἐν τοῖς καθ’ +ἑαυτὸν, ἕκαστον ἀσφαλέστερον ἀπεργάζεται· τὸ μὲν γὰρ τίς +ὁ παραδώσων αὐτὸν, οὔπω λέγει σαφῶς· ἑνὶ δὲ ἁπλῶς καὶ +ἀδιορίστως τῆς ἀσεβείας ἐπιθεὶς τὸ φορτίον, εἰς ἀγῶνα +καθίστη τοὺς πάντας, καὶ πρὸς νῆψιν ἀκριβεστέραν ἐκάλει, +e καταφρίττοντος ἑκάστου τῆς ἑαυτοῦ ψυχῆς τὴν ζημίαν. +ὁμοῦ δέ τι τούτοις καὶ ἕτερον ἀπετέλει τῆ τῶν μαθητῶν +εὐπιστίᾳ λυσιτελές. ἐπειδὴ γὰρ εἰδέναι καθωμολογήκασι, +Supra ver. 69. πεπιστευκέναι τε ἀραρότως, ὅτιπερ αὐτός ἐστιν “ὁ Υἱὸς τοῦ +Θεοῦ, φαίνεται προειδὼς τὰ ἐσόμενα, βεβαίαν ὡσπερ καὶ +διὰ τούτου τὴν ἐφ’ ἑαυτῷ δεικνὺς ὁμολογίαv. πρέπει γὰρ τῶν +ὄντων οὐδενὶ τὸ γινώσκειν τὰ μέλλοντα, πλὴν ἑνὶ τῷ μόνῳ +Hist. Sus. 42. κατὰ φύσιν Θεῷ, περὶ οὗ καὶ γέγραπται “Ὁ εἰδὼς τὰ +395 A. a “πάντα πρὶν γενέσεως αὐτῶν.’’ διάβολον δὲ, τὸν τῶν διαβολικῶν +θελημάτων ἀπεκάλεσεν ὑπουργὸν, οὐ διεψευσμένως. +1Cor. vi. 17. ὥσπερ γὰρ “ ὁ κολλώμενος τῷ κυρίῳ ἓν πνεῦμά ἐστιν, +οὕτω δηλονότι καὶ τὸ ἐναντίον.

+1. δ’ ὅτι] δὲ Β. 4. μοι om. Β. 5. οὐδένα τέως inverso ordine Β. +7. ἐν ἀδείᾳ] ἕνα διὰ conjecit Aub. in marg. lo. εἴτ’ οὖν] εἴτε B. 13. τίς +γάρ inverso ordine B. 14. παραδώσων Β. προδώσων Ed. 15. ἀδιορίστως +D. ἀοδιορίστως (sic) i. e. ἀορίστως inceptum in ἀδιορίστως correxit B. ἀορίστως +Ed. 16. καλεῖ Β. 18. τούτω Β. +
+ +
+ +ΚΕΦΑΛΗ Ε. +

Περὶ τῆς ἑορτῆς τῆς σκηνοπηγίας, ὅτι τῆς ὀφειλομένης τοῖς ἁγίοις +ἐλπίδος τὴν ἀποκατάστασιν δηλοῖ, καὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀναβίωσιν· +προκειμένου ῥητοῦ Ἦν δὲ ἐγγὺς ἡ ἑορτὴ τῶν Ἰουδαίων ἡ σκηνο- b + πηγία.

+

Kαὶ μετὰ ταῦτα περιεπάτει ὁ Ἰησοῦς ἑ τῇ Γαλιλαίᾳ· οὐ τὰρ Κεφ. ζ΄. +ἤθελεν ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ περιπατεῖν, ὅτι ἐχήτουν αὐτὸ Ἰουδαῖοι +ἀποκτεῖναι.

+

ΜΕΤΑ ταῦτα, φησὶ, τὰ εἰρημένα τε καὶ πεπραγμένα, + πάλιν ἐποιεῖτο τὰς διατριβὰς ἀσμενέστερον ἐν τῆ Γαλιλαίᾳ +Χριστός· τοῦτο γὰρ οἶμαι τὸ περιεπάτει δηλοῦν· ἀλλ’ οὐκ c +ἐθελούσιον αὐτῷ τὸ παρ’ ἐκείνοις εἶναι, μᾶλλον δὲ ὡς ἐξ +ἀνάγκης συμβαῖνον ἐπιδεικνύει προστεθεικὼς τὰς αἰτίας. +ἤθελον γὰρ, φησὶν, αὐτὸν ἀποκτεῖναι Ἰουδαῖοι· διὰ τοῦτο τοῖς + ἀλλογενέσι καὶ εἰς μακροὺς ἑαυτὸν ἐχαρίζετο χρόνους, τὸ ἐν +τῇ Ἰουδαίᾳ περιπατεῖν παραιτούμενος. ἀλλ’ οἶμαι πάλιν +οὐδὲν ἧττον διὰ τούτων ἐπὶ πολλῇ λίαν δυστροπίᾳ κατηγορεῖσθαι +τὸν Ἰσραὴλ, εἴ γε τοῦ διαιτᾶσθαι παρ’ αὐτῷ πολύ τι +κρεῖττον ἐφαίνετο τὸ παρὰ τοῖς ἐξ ἐθνῶν εὑρίσκεσθαι μᾶλλον· d + ἦν δὲ ἄρα τουτὶ τὸ διὰ τοῦ προφήτου πεφωνημένον +Ιερεμίου “Ἐγκαταλέλοιπα τὸν οἶκόν μου, ἀφῆκα τὴν κλη- Hier.xii. 7. +“ρονομίαν μου, ἔδωκα τὴν ἠγαπημένην ψυχήν μου εἰς +“χεῖρας ἐχθρῶν αὐτῆς·” τὸ γὰρ ἔξοικον μὲν διὰ τὴν τῶν +2-5 om. Β. 7. αὐτὸν] + οἱ Ed. invito Β. cf. supra 270 c. 14. αὐτὸν +Ἰουδαῖοι ἀποκτεῖναι φησίν inverso ordine Β. οἱ ante Ἰουδαῖοι praemittit Ed., +suprascr. B. 20. τουτὶ om. B. 23. τὴν om. B. + + +διωκόντων ἀνοσιότητα γενέσθαι Χριστὸν, μεταφοιτῆσαι +παρὰ τοῖς Γαλιλαίοις, πῶς οὐκ ἔστι διαρρήδην ἐπιδοῦναι τὴν +οἰκείαν ψυχὴν εἰς χεῖρας ἐχθρῶν αὐτῆς; ἐχθρὰ γὰρ τὰ ἔθνη +e Χριστοῦ, κατά γε τὸ δουλεύειν ἑτέρῳ, καὶ προσκυνεῖν +κτίσει παρὰ τὸν κτίσαντα, διὰ τὸ μήπω τὴν εἰς αὐτὸν παραδέξασθαι +πίστιv. καὶ τοῦτο σαφῶς διδάξει λέγων αὐτός +s.Luc. xi. 23. “Ὁ μὴ ὣν μετ’ ἐμοῦ κατ’ ἐμοῦ ἐστιν.’’ ἀλλ’ οἶμαι δὴ πᾶς +τις ἐρεῖ πρὸ τῆς ἀληθοῦς θεογνωσίας καὶ πίστεως οὐκ εἶναι +τὰ ἔθνη μετὰ Χριστοῦ· ἦν οὖν ἄρα κατ’ αὐτοῦ, καὶ ἐν τῆ +τῶν ἐχθρῶν τάξει διὰ τοῦτο κείμενα· οὕτω δὲ ἔχοντος τούτου, +καὶ σαφῶς διεγνωσμένου, τοσαύτη τις παρὰ τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ +396 A. a μυσαρότης ἐπολιτεύετο, ὡς ἐν μοίρᾳ κεῖσθαι τῇ ἀμείνονι, +τὸ παρ’ ἐχθροῖς ὁρᾶσθαι φοιτῶντα, καὶ μεθ’ ὧν ἥκιστα χρῆν +ἥδιον ποιεῖσθαι τὰς διατριβὰς, ἢ ὅπερ ἦν μᾶλλον ἀκόλουθόν +τε καὶ πρεπωδέστερον παρὰ τοῖς συγγενέσι κατὰ τὴν σάρκα· +καὶ ὅσον εἰς τοῦτο καὶ ἀγαπᾶν ὀφείλουσιv. εὐλογώτατα +τοίνυν ἐπὶ τὰ ἔθνη μεθίστη Χριστὸς, καὶ δι’ αὐτοῦ +τινὰ τοῦ πράγματος ἤδη λέγων, ὡς, εἰ μὴ τοῦ διώκειν +ἀπόσχοιντο, καὶ παραλύειν ταῖς ἀπονοίαις τὸν εὐεργέτην, +b ὁλοκλήρως ἑαυτὸν τοῖς ἔξωθεν χαριεῖται, καὶ ἐπὶ τὰ ἔθνη +μεταστήσει Χριστός. ὥσπερ δὲ τοῦτό φαμεν ὑπεμφαίνειν +αὐτὸν διὰ τοῦδε τοῦ πράγματος, οὕτω πάλιν εὑρήσομεν καὶ +διὰ σχήματος ἀρχαιοτέρου τὴν ἐκ τῆς Ἱερουσαλήμ ἀποδρομὴν +ἀπειλήσαντα.

+

Ὅτε τοίνυν τοὺς περὶ τῶν θυσιῶν διωρίζετο νόμους, καθὰ +καὶ ἐν τῷ βιβλίῳ γέγραπται τῷ Λευιτικῷ, προδιατυπώσας, +Lev. i. 2 sqq. ὡς ἐν εἰκόνι Χριστοῦ, προσάγεσθαι μόσχον εἰς τὸ δῶρον καὶ +ὁλοκαύτωμα τῷ Κυρίῳ· καὶ πάλιν ἑτέρως αὐτὸν σχηματίζει +Ib. 10, 11. c λέγων “Ἐὰν δὲ ἀπὸ τῶν προβάτων τὸ δῶρον αὐτοῦ τῷ +“κυρίῳ, ἀπό τε τῶν ἀρνῶν καὶ τῶν ἐρίφων εἰς ὁλοκαύτωμα, +2. ἔσται Β. 9. οὖν assumptum ex B.D, 12. μυσαρότητος Β. +13. φοιτῶντας Β. ἡμῶν pro ὧν Β. 14. ἥδιον] ἴδιον Β. 17. μεθίστη] ++ ὁ Ed. invito Β. 19. παραλύειν edidi ex Β., qui παραλοίειν exhibet. παραλύσειν +Ed. 22. δὴ pro διὰ D. 27. τὸ] τε Β. 28. καὶ assumptum +ex Β. αὐτὸ Β. + + +“ἄρσεν ἄμωμον προσάξει αὐτὸ, καὶ ἐπιθήσει τὴν χεῖρα ἐπὶ +“τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ, καὶ σφάξουσιν αὐτὸ ἐκ πλαγίων τοῦ +“θυσιαστηρίου πρὸς βορρᾶν ἔναντι Κυρίου.” πῶς οὖν ἄρα +καὶ διὰ τούτων ἡμῖν τὸ ἐπὶ Χριστοῦ μορφοῦται μυστήριον, + ἀναγκαίως ἐρευνητέοv. πρῶτον δὲ οἶμαι προσήκειν αὐτοῦ τε +τοῦ ναοῦ τοῦ ἐν Ἱεροσολύμοις, καὶ τοῦ θείου θυσιαστηρίου d +τὴν θέσιν εἰπεῖν, ἵνα οὕτω νοῶμεν, ὅ τι ποτὲ ἄρα δηλοῖ, τὸ +μὴ κατ’ εὐθὺ τῶν εἰρημένων ὁρᾶν, τετράφθαι δὲ μᾶλλον +πρὸς βορρᾶν τὸ πρόβατοv. κεῖται τοιγαροῦν ἐν μὲν τοῖς + νοτιωτέροις τῆς γῆς μέρεσι τῶν Ἰουδαίων ἡ χώρα, βλέπει +δὲ εἰς ἑῴαν ὁ νεὼς, καὶ ταῖς πρώταις τοῦ ἡλίου βολαῖς +ἀνοίγει τὰς θύρας· ἀλλὰ καὶ αὐτὸ τὸ θεῖον θυσιαστήριον, +κατευθὺ τῶν ἁγίων ἐρηρεισμένον, ὥσπερ ἐν ὄψει Θεοῦ, τοῖς +ἐξ ἑῴας εἰσβάλλουσι τὸ πρῶτον ἐδίδου μέτωπον, τῶν δύο + πλαγίων τοῦ μὲν ὁρῶντος εἰς νότον, τοῦ δὲ ἐπὶ βορρᾶν· ὅτι e +δὲ ταῦθ’ οὕτως ἔχει, καθάπερ εἰρήκαμεν, πληροφορηθήσῃ +μαθὼν τὸ παρὰ τῷ προφήτη Ἰεζεκιὴλ κείμενοv. ὅτε γὰρ δὴ +τὰ περὶ τῆς τοῦ Φαλτίου τελευτῆς ἐδιδάσκετο, διὰ θεωρίας Cf.Ezek xi. 13. +δὲ δηλονότι πνευματικῆς, οὕτω φησί “Καὶ εἶδον καὶ ἰδοὺ ὡς Ezck.viii. 16. + “εἰκοσικαιπέντε ἄνδρες, τὰ ὀπίσθια αὐτῶν πρὸς ’τον ναὸν +“Κυρίου καὶ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ἀπέναντι· καὶ οὗτοι προσ- +“εκύνουν κατὰ ἀνατολὰς τῷ ἡλίῳ.’ εἰ δὲ ἀνίσχοντι τῷ +ἡλίῳ προσκυνῶν ὀπισθομερῆ τις τὸν ναὸν ἐτίθει τοῦ ἰδίου +σώματος, πῶς οὐκ ἀνάγκη νοεῖν εἰς ἀνατολὰς τετράφθαι τὸ + πρόσωπον αὐτοῦ; κατὰ τοῦτο δὲ ἦν τὸ σχῆμα καὶ τὸ θεῖον a 379 A. +αὐτὸ θυσιαστήριον, καθάπερ εἰρήκαμεv. οὐκοῦν αὐτοῦ τε τοῦ +ναοῦ καὶ τοῦ θείου θυσιαστηρίου μέτωπον μὲν ἦν τὸ προσβάσιμον +εἰς ἀνατολάς· πλάγια δὲ δύο, τὸ μὲν εἰς νότον, +θάτερον δὲ πρὸς βορρᾶν, τοῦ ἑτέρου δηλονότι καὶ λείποντος, + ὃ δὴ νοεῖταί πὼς καὶ ὀπισθοφανὲς τοῖς τῆς ἑσπέρας ἐνοθείου +6. assumptum ex Β. 10 νοτιωτέροις B.D. et sic conjecit Aub. in +mg. νεωτέροις Ed. 17. ὅτε B.D. ὅτι Ed. 18. τοῦ assumptum ex B. +20. εἰκοσιπέντε B. [εἰκοσικαιπέντε habet Alex.] 22. τῷ ἡλίῳ κατὰ +inverso ordine Β. 20. αὐτὸ] αὐτοῦ Β. 27. θείου om. Β. + + +ρῶντος μέρεσιν· οὕτω τοιγαροῦν ἐχόντων ἡμῖν τῶν εἰρημένων, +πρὸς αὐτῷ κειμένην εὑρήσομεν τῷ βορρᾷ τὴν τῆς +b Ἰουδαίων γείτονα Γαλιλαίαν, τουτέστι, τὴν τῶν ἐθνῶν +Es.ix. 1. χώραν, κατὰ τὸ γεγραμμένον “Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν.’’ +δὲ ἔμελλεν ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς μετὰ τὸ +σωτήριον πάθος τῆς μὲν τῶν Ἰουδαίων ἀπανίστασθαι χώρας, +ἀφικέσθαι δὲ εἰς τὴν Γαλιλαίαν, τουτέστι, πρὸς τὴν ἐξ ἐθνῶν +Ἐκκλησίαν, ἐκ πλαγίων ἐσφάζετο τοῦ θυσιαστηρίου τὸ ἐν +τύπῳ ληφθὲν εἰς θυσίαν πρόβατον, ἵνα ὑποβλέψῃ πρὸς +βορρᾶν, κατ’ ἐκεῖνο τὸ εἰρημένον ὑπὸ τοῦ ψαλμῳδοῦ περὶ +Ps. lxv. 7. Χριστοῦ “Οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ εἰς τὰ ἔθνη ἐπιβλέπουσιν.” +c Ἐπειδὴ δὲ καὶ παραιτεῖσθαί φησιν ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς +τὸ συνεῖναι τοῖς Ἰουδαίοις αὐτὸν, ἐπείπερ αὐτὸν ἀνελεῖν +ἐβουλεύοντο, τοῖς εἰρημένοις ἐκεῖνο προσθήσομεν, ὡς οὐ +δειλίας ἔγκλημα τὴν ἀναχώρησιν λογιούμεθα τοῦ Χριστοῦ, +ἁλλ’ οὐδὲ ἀσθενείας διὰ τοῦτο κατηγορήσομεν τοῦ πάντα +ἰσχύοντος, τὸν δὲ τῆς οἰκονομίας ἀποδεξόμεθα τρόπον· ἔδει +γὰρ οὐ πρόωρον, ἀλλ’ ἐν καιρῷ τῷ ἰδίῳ τὸν ὑπὲρ πάντων +ὑπομεῖναι σταυρόν.

+d +3

Εἶπον οὖν πρὸς αὐτὸν οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ Μετάβηθι ἐντεῦθεν +καὶ ὕπαγε εἰς τὴν Ἰουδαίαν, ἵνα καὶ οἱ μαθηταί σου θεωρήσωσι +4 τὰ ἔργα ἃ ποιεῖς· οὐδεὶς γάρ τι ἐν κρυπτῷ ποιεὶ καὶ +ζητεῖ αὐτὸς ἐν παῤῥησίᾳ εἶναι. εἰ ταῦτα ποιεῖς, φανέρωσον +5 σεαυτὸν τῷ κόσμῳ. οὐδὲ γάρ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ἐπίστευον εἰς +αὐτόv.

+

Οὔπω τὸν ἐνοικήσαντα τῇ ἁγίᾳ σαρκὶ Θεὸν Λόγον ἐπιγινώσκοντες +οἱ νομισθέντες τοῦ Σωτῆρος ἀδελφοὶ, ἀλλ’ οὐδὲ +e εἰδότες κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ, καθ’ ὃν τὰ τοιαῦτά φασιν, ὅτι +3. Ἰουδαίας Β. 5. ὁ alt. assumptum ex Β. 6. σωτήριον] + ἡμῶν Β. +τῶν om. Β. 8. τοῦ θυσιαστηρίου assumptuin ex Β. 9. ὑποβλέψῃ B. +βλέπη Ed. 11. εἰς Β. (106) ἐπὶ Ed. 12. ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς om. Β. +13. ἐβουλεύοντο ἀνελεῖν inverso ordine Β. 16 ἀσθένειαν a. Statim πῶς +γὰρ τούτου pro διὰ τοῦτο Cord. 18 ἰδίῳ Β. Catt. οἰκείῳ Ed. 28. εἰδότες] +ἰδόντες Β. + + +γέγονεν ἄνθρωπος, μικρὰς ἔτι τὰς διαλήψεις ἔχουσι περὶ +αὐτοῦ, καὶ πολὺ μετριώτερα τῆς ἐνούσης αὐτῷ χάριτός τε +καὶ ὑπεροχῆς φαντάζονται, πλέον μὲν τῶν ἄλλων ὁρῶντες +οὐδὲν, ταῖς δὲ κοιναῖς ἐπ’ αὐτῷ διαπαιζόμενοι δόξαις, + οἰόμενοί τε κατὰ τὸ ἀληθὲς ἐκ πατρὸς γεγεννῆσθαι καὶ +αὐτὸν τοῦ Ἰωσὴφ, καὶ τὴν κεκρυμμένην οὐχ ὁρῶντες τοῦ +μυστηρίου κατασκευήν· πολλῶν γὰρ, ὡς εἰκὸς, λεληθότως a 398 Α. +θαυματουργουμένων παρὰ χριστοῦ κατὰ τὴν Γαλιλαίαν, +κενῆς ἐφίεσθαι δόξης αὐτὸν ἀναπείθουσι, καὶ ὡς μέγα τι + χρῆμα τὸ ἐκ τῶν ὁρώντων ἀποδέχεσθαι θαῦμα συμβουλεύουσιν, +ὡς τούτου γε ἕνεκα καὶ μόνου τὰς ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν +τελουμένων δυνάμεις ἐνεργεῖν ἐθέλοντος αὐτοῦ, ἵνα δὴ μόνον +παρὰ τοῖς ὁρῶσιν ἀξιάγαστος εἶναι δοκῆ, καὶ τοῖς ἐξ ἀνθρώπων +ἐπαίνοις ἐναβρύνηται, κατά τινας τῶν φιλοδοξεῖν + εἰωθότωv. ὅρα γὰρ ὅπως ἀναβαίνειν αὐτῷ συμβουλεύουσιν +εἰς τὴν Ἰουδαίαν, ἐν αὐτῇ δὲ μᾶλλον τερατουργεῖν, οὐχ ἵνα b +πιστεύωσιν εἰς αὐτὸν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ, ἀλλ’ ἵνα θεωρήσωσι +ἔργα ἃ ποιεῖ. εἰ γὰρ βούλει γινώσκεσθαι, φασί· τοῦτο γὰρ +τὸ εἶναι ἐν φανερῷ· μὴ λεληθότως ἕσο μεγαλουργὸς μηδὲ, + ἐν τῷ δύνασθαι πάντα δρᾶν ὑπάρχων ἐκπρεπὴς, φεῦγε τὴν +παῤῥησίαν· ἔση γὰρ οὕτω τῷ κόσμῳ γνώριμος καὶ ἐν τοῖς +ὁρῶσι περιφανέστερος. λόγος μὲν οὖν ὁ παρ’ ἐκείνων ἐν +τούτοις. ἐπισημαίνεται δὲ χρησίμως ὁ σοφώτατος Εὐαγγελιστὴς, +ὡς οὔπω πεπιστεύκεισαν εἰς αὐτὸν οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ· c + καὶ γὰρ ἦν ὄντως τῶν ἀτοπωτάτων ἐπὶ τοῖς οὕτω ψυχροῖς +καταγινώσκεσθαι λόγοις, τοὺς ἤδη διὰ τῆς πίστεως τὴν +θεοπρεπῆ περὶ αὐτοῦ λαβόντας ἐπίγνωσιv. ἀλλὰ τότε μὲν +οὔπω πεπιστευκότες λαλοῦσι σοφῶς· ἐπειδὴ δὲ πεπιστεύκασι +τὸ μέγα περὶ αὐτοῦ συνέντες μυστήριον, εἰς τοῦτο + θεοσεβείας τε καὶ ἀρετῆς ἀνατρέχουσιν, ὡς καὶ ἀποστόλους +6. αὐτόν] + τοῦτον Β. 9. τι] τὸ Β. 12. ἐθέλοντος Β. θέλοντος Ed. +15. ἀναβαίνειν αὐτῷ συμβουλεύουσιν hoc ordine B.D. ἀναβαίνειν post συμβουλεύουσιν +tr. Ed. 16. δὲ B. τε Ed. 17. πιστεύωσιν Β. πιστεύσωσιν Ed. +20. ὑπάρχειν Β. 25. ἐπὶ assumptum ex Β. 27. Haec ἀλλὰ τότε μὲν +οὔπω πεπιστευκότες λαλοῦσι σοφῶς· assumpta ex Β. Statim ἐπειδὴ Β. ἐπεὶ Ed. + + +χρηματίσαι, καὶ διαπρεπῆ κτήσασθαι τὴν εὐλάβειαv. ἔχεις +καὶ τοῦτο διὰ τῆς τῶν προφητῶν προᾳδόμενον φωνῆς. καὶ +γοῦν ὁ μακάριός φησιν Ἱερεμίας, ὡς πρὸς τὸν κύριον ἡμῶν +Hier.xii. 6. d Ἰησοῦν τὸν χριστόν “Ὅτι καὶ οἱ ἀδελφοί σου καὶ ὁ +“τοῦ πατρός σου, καὶ οὗτοι ἠθέτησάν σε, καὶ αὐτοὶ ἐβόησαν, +“ἐκ τῶν ὀπίσω σου ἐπισυνήχθησαν· μὴ πιστεύσης ἐν +“αὐτοῖς, ὅτι λαλήσουσι πρὸς σὲ καλά.” οἱ γὰρ πρὸ τῆς +πίστεως ἀθετήσαντες ἀδελφοὶ, καὶ διὰ τῶν ἀρτίως ἡμῖν +εἰρημένων, μονονουχὶ καὶ καταβοᾶν ἐπιχειροῦντες αὐτοῦ, +συνήχθησαν διὰ πίστεως, λελαλήκασί τε καλὰ περὶ αὐτοῦ, +καὶ προσωφελοῦντες ἑτέρους, καὶ τοῖς περὶ τῆς πίστεως +e ἐπαγωνιζόμενοι λόγοις. ἐπαγρύπνως δὲ λίαν ὁ προφήτης +ἀδελφοὺς ὀνομάσας, ἐπιφέρει χρησίμως Ὁ οἶκος τοῦ πατρός +σου, ἵνα μὴ καὶ αὐτοὶ γεγονότες νοοῖντό πὼς ἐκ τῆς ἁγίας +παρθένου, μᾶλλον δὲ ὡς ἐκ μόνου πατρὸς τοῦ Ἰωσήφ.

+6

Λέγει οὖν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς Ὁ καιρὸς ὁ ἐμὸς οὔπω πάρεστιν, +ὁ ’δε καιρὸς ὁ ἱμέτερος πάντοτε ἐστιν ἕτοιμος.

+399 A. a

Ἐπεσκιασμένος ἀεὶ τοῦ Σωτῆρος ὁ λόγος· οὕτω γὰρ +Es.xxxii. 2. γέγραπται περὶ αὐτοῦ, ὅτι “καὶ ἔσται ὁ ἄνθρωπος κρύπτων +“τοὺς λόγους αὐτοῦ.’’ ὅτι δὲ καὶ τοῦτο χρησίμως ἐπετηδεύετο, +τίς τῶν εὖ φρονούντων οὐκ ἐρεῖ; οὔπω τοιγαροῦν +παρρησίας ἀκράτου καιρὸς, φησὶν, ἀλλ’ οὐδὲ ἀναδείξεως τῆς +εἰς ἅπαντας ἀπημφιεσμένως οὕτω τῆς Ἰουδαίων διανοίας +πεπαινομένης εἰς σύνεσιν, ὡς δίχα θυμοῦ καὶ ὀργῆς τοὺς +παρ’ ἐμοῦ δύνασθαι χωρῆσαι λόγους· ἀλλ’ οὐδὲ ὅλως +b γνωρίζεσθαί με τῷ κόσμῳ νῦν ἐφίησιν ὁ καιρὸς, οὔπω +παντελῶς ἀποφοιτώντων τῆς χάριτος Ἰουδαίων, ἀλλ’ οὐδὲ +οὕτως ἐμπαροινησάντων εἰς ἐμὲ, ὡς ἤδη χρῆναι λοιπὸν +μεθορμίσασθαι πρὸς ἑτέρους. οὔπω τοιγαροῦν διὰ ταῦτα +2. τῶν assumptum ex Β. 10 συνήχθησαν] + δὲ Ed. invitis B.D. +14. ἁγίας Β. μακαρίας Ed. 15. πατρὸς μόνου inverso ordine. Β. 16. οὖν +assumptum ex B. 22. φησιν ante ἀκράτου tr. B. 23. οὕτω] οὔπω +conjecit Aub. in mg. recte ut videtur. 24. πεπονημένης Β. + + +τὸν ἑαυτοῦ φησι παρεῖναι καιρὸν, παρεῖναι δὲ λέγει τὸν +ἐκείνων, καὶ ἐν ἑτοίμῳ δὲ κεῖσθαι διὰ παντός· ἐξεῖναι γὰρ +τοῖς ἐν κόσμῳ φαμὲν τὸ δοκοῦν ἐπιτελεῖν παραποδίζοντος +ἀναγκαίου μηδενὸς, ἢ καὶ εἰς πρόσκαιρον καλοῦντος οἰκονομίαν + πρὸς τὸ χρῆναί τι δρᾶν ἢ μὴ συμβουλεύουσαν, ὥσπερ c +οὖν ἦν ἀμέλει καὶ ἐπὶ Χριστοῦ· ἄλλωστε τῶν τὴν ἐν κόσμῳ +ζωὴν ἑλομένων, ἀνειμένη τις ἐστὶν ἡ δίαιτα, καὶ φροντίδος +τῆς ἐπιπονωτέρας ἀπηλλαγμένη, προκείμενον ὥσπερ ἀεὶ καὶ +ἡπλωμένον εἰσφέρουσα τὸν ἐπὶ τοῖς ἡδίστοις καιρὸν καὶ ἐφ’ + ὅπερ ἃν βούλωνται βαδίζειν, ἑτοίμως τοῖς αὐτῇ χρωμένοις +ἐπιτρέπουσα.

+

Οὐκοῦν τῶν μὲν ἀναγκαίως οἰκονομίαις πραγμάτων ὑποκειμένων, +καιρὸς οὐχ ἅπας εἰς τὸ δρᾶν ἃ προσῆκεν ἐπιτήδειος, +ἀλλ’ ὁ πρέπων ἑκάστῳ τῶν τελουμένων, καὶ ὥσπερ ἂν ἡ d + τοῦ πράγματος ἀπαιτοίη φύσις· τῷ δὲ ἀπολύτως ἑλομένῳ +βιοῦν, ἐπικείσεται μὲν τοιοῦτον οὐδέν· ἑτοιμοτάτη δὲ μᾶλλον +καὶ ἀνειμένη παντελῶς, ἡ ἐφ’ ὅπερ ἃν ἐθέλωσιν ἰέναι +πάροδος.

+

Οὐ δύναται ὁ κόσμος μισεῖν ὑμᾶς, ἐμὲ δὲ μισεῖ, ὅτι ἐγώ μαρτυρῶ 7 + περί αὐτοῦ δυ’ τὰ ἔργα αὐτοῦ πονηρά έστιν.

+

Χαριέντως σφόδρα καὶ νῦν ὁ Σωτῆρ’ κοσμικώτερον ἔτι e +φρονοῦντας καὶ διακειμένους ἐλέγχει τοὺς ἀδελφοὺς, καὶ +δεῦτε ’ρᾶν ὥσπερ ἀπολογίαν τέχνῃ κεράσας εἰσφέρει, δι’ ἧς +οὐχ ὅπως οὐκ ἐγνωκότας αὐτοὺς τίς κατὰ φύσιν ἐστὶν + ἀποδείκνυσιν, ἀλλ’ ἔτι τοσοῦτον τῆς εἰς αὐτὸν ἀγάπης +ἐξῳκισμένους, ὡς ἑλέσθαι διαζῆν οὐκ ἀπᾳδόντως τοῖς τὸν +ἐν κόσμῳ θαυμάζουσι βίον, καὶ οὐχὶ μᾶλλον τὸν ἐν ἀρετῇ. +ἦν γὰρ δὴ καὶ ὄντως ἀτοπώτατον τοῖς μὲν ἄλλοις ἅπασι +1. φησὶ om. Β. Statim παρεῖναι καιρὸν assumptum ex Β. 2. κεῖσθαι δὲ +inverso ordine Β. 10. αὐτῇ] αὐτοῖς Β. 1 2. τῷ—ὑποκειμένῳ D. +13. ἁ om. Β. 14. Assumpta τῶν ex B.D., καὶ ex Β, 20. ἐστιν B.D. +εἰσιν Ed. 21. κοὶ] δὲ Migne. 25. ἀποδεικνύων, ὀλλ’ ἐπὶ τοσούτῳ B. +28.δὴ καὶ ὄντως] δίκαιον τῶ ὡς Β. + + +400 A. a προσλαλεῖν τὰ συμφέροντα, περιστολῆς ἁπάσης τῆς ἐπὶ +τούτῳ παρῃρημένης· τοῖς δὲ εἶναι δοκοῦσιν ἀδελφοῖς, μὴ οὐχὶ +πολλῷ καὶ πλείονι χαρίζεσθαι μέτρῳ, τὰ ἐφ’ οἷς ἔμελλον οὐ +μετρίως ὠφελούμενοι μανθάνειν ἔχοντες ἤδη τῆς σοφίας τὸν +χορηγόv. ἔθος δὲ τοῦτο τῷ Σωτήρι’ Χριστῷ· δραξάμενος +γὰρ εὐκαίρου προφάσεως ἐσθ’ ὅτε, μακρὰς τοῖς ἀκροωμένοις +ἐξυφαίνει τ ἃς κατηχήσεις. ἀεὶ τοιγαροῦν, φησὶ, φίλον +ἑκάστῳ τὸ συγγενὲς, καὶ ἡ τοῦ τρόπου ταὐτότης παραδόξως +b συνάγει πρὸς διάθεσιv. ὁ κόσμος ὑμᾶς οὐ μισεῖ. φρονεῖτε +γὰρ ἔτι τὰ αὐτοῦ· ἐμὲ δὲ μισεῖ, οὐχ ἡδέως ἔχων ἐφ’ οἷς ἃν +ἀσχημονῇ παρ’ ἐμοῦ κατηγορούμενος· οὐκοῦν ἀκινδύνως +ἐπελεύσεσθε μὲν ὑμεῖς ἐπὶ τήνδε τὴν ἑορτὴν, ἐγὼ δὲ οὐκέτι. +διαλέξομαι γὰρ πάντως καὶ ἐρῶ παρὼν τὰ συμφέροντα, +πικρὸς δὲ τοῖς φιληδόνοις ὁ ἔλεγχος, καὶ πρὸς ὀργὴν ἀνακαῦσαι +δεινὸς τὸν ὅτι προσήκοι σωφρονεῖν οὐ +καταδεχομενοv.

+

Ὠφελεὶ δὲ πάλιν καὶ διὰ τούτων ἡμᾶς τῶν ῥημάτων ὁ +κύριος· καὶ γὰρ δὴ ποιεῖσθαι τοὺς ἐλέγχους οὐκ ἀπερισκέπτως +c συμφέρει, οὐδὲ εἰς πάντας ἐκφέρειν μετ’ ἐπιπλήξεως +Prov. ix. 8. τὴν ὑφήγησιν, ἀλλ’ εἰδέναι τὸ γεγραμμένον “ Μὴ +“ ἔλεγχε κακοὺς, ἵνα μὴ μισήσωσί σε, ὅτε τὸ μῖσος ἡμῖν +Sir. xxv. 9. οὐκ ἀζήμιον, εἰς ὦτα δὲ μᾶλλον ἀκουόντων ἐπείγεσθαι +λαλεῖν, κατὰ τὸ γεγραμμένοv. φιλαμαρτήμων μὲν γὰρ ὁ +κόσμος ἐστὶν, ἐπανορθωτὴς δὲ τῶν οὐ δεόντως ἐπιτελουμένων +ὁ κύριος· δι’ ἐλέγχου δὲ πολλάκις ποιεῖσθαι προσήκει +τὴν ἐπανόρθωσιν· τὸ γὰρ ὅλως καταλέγειν τῆς ἁμαρτίας, +d ἐπιτιμᾶν ἐστι τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτὴν, καὶ τὸ τῆς φαυλότητος +κατηγορεῖν, ἐπιπλήττειν ἐστὶ τοῖς ἔχουσιν αὐτήv. ὅταν οὖν +ἀνάγκη μὲν εἰς τὸ ἐλέγχειν καλῇ τὸν διδάσκοντα, καὶ ὁ τῆς +θεραπείας τρόπος διὰ τούτων ἰέναι κελεύῃ, χαλεπαίνῃ δὲ +1. ἐπὶ τούτῳ] περὶ τοῦτο Β. 3. μέτρω] πρὸς μέτρῳ Β. οἷς] + μὲν Β. +4. ἔχοντες assumptum ex Β. 6. γὰρ] δὲ γὰρ Β. 10. ἔχων assumptura +ex Β. 12. ἀπελεύσεσθε D. 14. ἀνακοῦσαι Β. 17. ἡμᾶς τῶν ῥημάτων +hoc online Β. 18. Κύριος] + παραινῖ Β. 21. ἡμῖν assumptum ex B.D. +28. ὅταν — μὲν] οὐκοῦν ἀνάγκη μὲν ὅταν Β. + + +λίαν ὁ διὰ τῶν ἐλέγχων ἀβουλήτως παιδαγωγούμενος, τότε +δεῖ πάντως τὰ ἐκ μίσους ἀναφύεσθαι κακά. διὰ τοῦτό +φησιν ὁ Σωτῆρ’ ἑαυτὸν μισεῖσθαι παρὰ τοῦ κόσμου, ὡς +οὔπω χωρεῖν ἰσχύοντος τὴν μετ’ ἐπιπλήξεως παραίνεσιν, + ὅταν καὶ τοῦτο προσήκῃ γενέσθαι διὰ τὸ χρήσιμοv. νοῦς e +γὰρ ἐπὶ ταῖς εἰς τὸ φαῦλον ἡδοναῖς τυραννούμενος, χαλεπαίνει +δὴ πάντως τὸν ὅτι προσήκοι σωφρονεῖν ἀναπείθοντα +λόγοv. ταῦτα ’δε φησιν ὁ Σωτῆρ’ οὐκ ἀποφήσας παντελῶς +τὴν ἐν τοῖς Ἰεροσολύμοις ἀποδημίαν, οὐδὲ πρὸς ἐλέγχους + ἀπειρηκὼς τοὺς οἵπερ ἂν φαίνοιντο τοῖς ἁμαρτάνουσι χρήσιμοι, +ἀλλ’ ἐν καιρῷ τῷ δεόντι δρᾶν καὶ τοῦτο μετὰ +ἄλλων διανοούμενος. σημειωτέον δὲ ὅτι καὶ τοῖς ἑαυτοῦ +μαθηταῖς τοιοῦτόν τι φησί. παραμυθοῦ μένος γὰρ, καὶ οὐ +σφόδρα τοῖς ἐπισυμβήσεσθαι μέλλουσιν ἐπασχάλλειν διδά- a 401 A. + σκων, ὅταν αὐτὸν τῆ οἰκουμένη κηρύττωσι, καὶ μυρίοις διὰ +τοῦτο περιπίπτωσι πειρασμοῖς “Εἰ ἦτε, φησὶν, ἐκ τοῦ Infra xv. 19. +“κόσμου, ὁ κόσμος ἂν τὸ ἴδιον ἐφίλει· ἐπειδὴ δὲ ἐκ τοῦ +“κόσμου οὐκ ἐστὲ, διὰ τοῦτο μισεῖ ὑμᾶς ὁ κόσμος.’’ κόσμον +ἐν τούτοις οὐ τὴν ὁρωμένην κτίσιν ἀποκαλῶν, μᾶλλον δὲ + τοὺς φρονοῦντας τὰ ἐν κόσμῳ· οἷς δὴ καὶ λίαν ὁ μὲν τῶν +ἴσων οὐκ ἐραστὴς, σκληρὸς καὶ προσάντης καὶ ἐν ἐχθροῦ +τινος τάξει λελόγισται· συγγενὴς δὲ καὶ φίλος ὁ συνεθελητὴς, b +καὶ τῆ τοῦ βίου ταὐτότητι πρὸς ἰσοτροπίαν τὴν +αἰσχροῖς συσφιγγόμενος.

+

Ὑμεῖς ἀνάβητε εἰς τὴν ἐορτὴν ταύτην· ἐγὼ οὐκ ἀναβαίων εἰς 8 +τὴν ἑορτὴν ταύτην, ὅτι ὁ ἐμὸς καιρὸς οὔπω πεπλήρωται.

+

Αποφάσκει μὲν ἤδη σαφῶς τὸ βούλεσθαι τοῖς Ἰουδαίοις +συνεορτάζειν ὁ Κύριος, ἤγουν ἰέναι κατὰ ταὐτὸν, ὡς συμμε- c +τᾶι +2. δεῖ—ἀναφύεσθαι] δεῖ—ἀναφίεσθαι D. δὴ et ἀναφύεται ut varr. lectiones exhibet +Ed. mg. 7. πρὸς pro τὸν Β. προσήκοι Β. προσήκει Ed. 8. δέ +om. Β. 9. ἐπιδημίαν D mg. Ed. mg. haud male ut videtur. 10. φαίνοιντο +Β. φαίνωνται Ed. 15. διὸ τοῦτο assumptum ex Β. 20. τὰ om. Β. +22. συνθελητὴς Β. 24. σφιγγόμενος Β. 25. ταύτην assumptum ex Β., +sed cf. supra 271 a. + + +θέξων ἐκείνοις τῆς ἐν σκιαῖς εὐθυμίας. τὸ γὰρ ἅπαξ εἰρημένον, +ὡς πρὸς ὀλίγους, καίτοι νομισθέντας ἀδελφοὺς, εἰς +ὅλον δυνάμει διαδραμεῖται τὸ γένος τὸ ἐξ Ἰσραήλ. οὐ γὰρ +δή τις ἐρεῖ τὸ συνεῖναι τοῖς ἀδελφοῖς δι’ αὐτούς γε κυρίως +παραιτεῖσθαι τὸν Ἰησοῦν, ὡς δὲ καὶ συνὼν ἐν τῆ Γαλιλαίᾳ +φαίνεται· ὑποτοπητέον δὲ, ὅτι καὶ οὐκ ἀπὸ σκοποῦ διὰ τὴν +τοῦ γένους τοῦ κατὰ σάρκα παρὰ πολλοῖς ὑπόνοιαν καὶ +ὁμέστιος ἦv. πρόδηλον οὖν, ὅτι καθάπερ ἐν τύπῳ τοῖς +d ἀδελφοῖς ὅλης τῆς Ἰουδαίων πληθύος εἰσφερομένης, τὸ +συνεορτάζειν αὐτοῖς ἀποφεύγει χριστὸς, κατὰ τὸ εἰρημένον +Amos v. 21—23. δι’ ἑνὸς τῶν ἁγίων προφητῶν “Μεμίσηκα, ἀπῶσμαι τὰς +“ἑορτὰς ὑμῶν, καὶ οὐ μὴ ὀσφρανθῶ ἐν ταῖς πανηγύρεσιν +“ὑμῶν· διότι καὶ ἐὰν ἐνέγκητέ μοι ὁλοκαυτώματα καὶ +“θυσίας, οὐ προσδέξομαι αὐτὰ, καὶ σωτηρίου ἐπιφανείας +“ὑμῶν οὐκ ἐπιβλέψομαι· μετάστησον ἀπ’ ἐμοῦ ἦχον ᾠδῶν +Supra iv. 24. “σου, καὶ ψαλμὸν ὀργάνων σου οὐκ ἀκούσομαι·” “Πνεῦμα +e “γὰρ ὁ Θεὸς, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι +“καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν,” κατὰ τὴν αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος +φωνήv. ὑπάρχων δὲ πνεῦμα, πνευματικαῖς ἃν εἰκότως τιμαῖς +καὶ δωροφορίαις ἐφήδοιτο, ὧν καὶ εἰς τύπον διὰ τῆς νομικῆς +ἐντολῆς βουθυσίαι τε καὶ μηλοσφαγίαι, καὶ λιβάνου πρὸς +τούτοις, σεμιδάλεως τε καὶ οἴνου καὶ ἐλαίου προσκομιδαὶ +τεταγμένως ἐγίνοντο, τὸ πολυειδὲς τῆς ἀρετῆς τῶν προσκυνούντων +ἐν πνεύματι δι’ ἐμφανεστέρων σχημάτων καταμηνύουσαι. +ὑμεῖς τοιγαροῦν, φησὶν, οἱ τὴν σκίαν ἀγαπῶντες +ἔτι, παχύτερόν τε καὶ Ἰουδαϊκῶς διακείμενοι περὶ τούτων, +402 A. a ἀνάβητε πρὸς τὴν ἐν σκιαῖς καὶ τύποις πανήγυριν· ἐμοὶ δὲ +οὐχ οὕτως ἑορτάζειν ἡδύ· πρὸς ταύτην οὐκ ἄνειμι τὴν ἑορτὴν, +τὴν ἐν τύπῳ δηλονότι καὶ σχήματι· ἔχω γὰρ ἐν αὐτῇ τὸ +4. συνιέναι Β. αὐτούς γε] αὐτοῦ τό γε Β. 5. ὡς δὲ Β. ὅς γε Ed. +9. Ἰουδαίωνας Β. Statim πληθύος assumptum ex Β. 14. θυσίας Β. θυσίαν +Ed. (Complut.) 16. ψαλμὸν Β. ψαλμῶν Ed. (26.) 20, δωροφορίαις ἔφη· +δοιτο] δορυφορίαις ἐφήλοιτο Β. 21. βουθυσίαι τε κοὶ μηλοσφαγίαι Β. βουθυσίας +τε καὶ μηλοσφαγίας Ed. + + +τέρπον οὐδέν· περιμένω δὲ μᾶλλον τῆς ἀληθοῦς πανηγύρεως +τὸν καιρὸν, ὃς οὔπω πεπλήρωται. τότε γὰρ τότε, φησὶ, +τοῖς ἐμοῖς θιασώταις συνέσομαι χαίρων ἐν τῆ λαμπρότητι +τῶν ἁγίων, τῆ τοῦ Πατρὸς δόξῃ, τὴν εἰς ἄκρον + φαιδρότητα. ἑαυτοῦ δέ φησι, καὶ ὡς ἴδιον ἀποκαλεῖ τὸν +καιρόν· αὐτοῦ γὰρ ἡ ἑορτὴ, αὐτὸς ὁ πανηγυριάρχης ἐστίv. b +αὐτῷ γὰρ αὐτὴν καὶ ὁ μακάριος Ἱερεμίας ἀνετίθει λέγων +τοῖς κατημεληκόσι τῆς εἰς Θεὸν εὐσεβείας, καὶ ἐν τῷ μηδενὶ +πεποιημένοις τὸ βούλεσθαι διαπρέπειν ἐν ἀγαθοῖς “Τί ποιή- Hos. ix. 5. + “σετε ἐν ἡμέρᾳ πανηγύρεως, καὶ ἐν ἡμέραις ἑορτῆς Κυρίου;” +οἱ γὰρ ὅλως, φησὶ, τὸ ὑπὲρ τῆς ἀρετῆς ἱδροῦν παραιτούμενοι, +καὶ τὸ λαμπρὸν τῆς εἰς Θεὸν ἀγάπης ἄμφιον οὐκ +ἔχοντες, τί ποιήσετε ἐν ἡμέρᾳ πανηγύρεως, πῶς εἰσελεύσεσθε +πρὸς τὴν θείαν τε καὶ οὐράνιον ἑορτὴν, ἢ πῶς ἂν + ὑμᾶς ὁ τοῦ δείπνου δεσπότης οὐκ ἂν εὐλόγως ἐξώσειε τοῦ c +φαιδροτάτου τῶν κεκλῇ’ μένων χοροῦ λέγων “Ἑταῖρε, πῶς S.Matth. xxii. 12. +“εἰσῆλθες ὧδε μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου;” τούτῳ δ’ ἂν +συγγενὲς καὶ τὴν ἴσην ἡμῖν εἰσκομίζον διάνοιαν τὸ παρὰ +τῷ προφήτῃ κείμενον Ζαχαρίᾳ “καὶ ἔσται γὰρ, φησὶν, ὅσοι Zach. xiv. 16. + “ἂν καταλειφθῶσιν ἐκ πάντων τῶν ἐθνῶν τῶν ἐλθόντων +“ἐπὶ Ἰερουσαλὴμ, καὶ ἀναβήσονται κατ’ ἐνιαυτὸν τοῦ +“προσκυνῆσαι τῷ βασιλεῖ κυρίῳ παντοκράτορι καὶ τοῦ +“ἑορτάζειν τὴν ἑορτὴν τῆς σκηνοπηγίας.’’ ἀναβήσεσθαι δὲ d +τοὺς καταλειφθέντας φησὶν ἐπὶ τὴν τοῦ μεγάλου βασιλέως + προσκύνησιν, καὶ πρὸς ἀποπλήρωσιν τῆς ἑορτῆς τῆς σκηνοπηγίας. +πολλῶν γὰρ διὰ τῆς χάριτος κεκλημένων, οἱ πρὸς +τὴν ἄνω πόλιν ἀναβαίνοντες οὐ πολλοί· ὀλίγοι γὰρ οἱ S.Matth. xx. 16. +ἐκλεκτοὶ, κατὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος φωνὴν, ἐκ παντὸς δηλονότι +ληφθέντες ἔθνους. ἀναβήσονται δὲ λέγων ἐπὶ τῷ προσ- +1. περιμένω Β. περιμένων Ed. 6. γὰρ] + ἦν Ed. invito Β. πανγηυριάστης +Β. 7. Ἱερεμίας om. Β. 10. καὶ om. Β. ἡμέραις Β. (Alex.) +ἡμέρᾳ Ed. (Vat.) 17. τούτων Β. 1 9. Καὶ et φησὶν om. Β. 20. ὂν Β. +(Alex.) ἐὰν Ed, Statim καταληφθῶσιν B.D., sed cf. S. Cyr. ad loc. καταλημφθωσιν +(Alex,)] ἐθνῶν τῶν ἐλθόντων] ἐθνῶv. ἐλθόντων Β. 23. δὲ] γὰρ Β. +24. καταληφθέντας B.D. 20. δὴ pro διὰ D. 27. τὴν om. Migne. + + +κυνεῖν, οὐκέτι τὴν νομικὴν, μᾶλλον δὲ τὴν ἐν πνεύματι +e λατρείαν ἐπιτελοῦντας ἐπιδεικνύει, καὶ πληροῦντας ἑορτὴν +τὴν ἐπὶ σκηνοπηγίᾳ τῇ κατ’ ἀλήθειαν, μονονουχὶ τὸ ἐν +Ps.xxvii. 6,7. ψαλμοῖς ἐκεῖνο λιγυρῶς ἀνιέντας μέλος “Εὐλογητὸς Κύριος, +“ὅτι εἰσήκουσε τῆς φωνῆς τῆς δεήσεως μου. ἐπ’ αὐτῷ +“ἤλπισεν ἡ καρδία μου, καὶ ἐβοηθήθην καὶ ἀνέθαλεν ἡ +“σάρξ μου·” ἀνεθάλη γὰρ ἡ σὰρξ, καὶ εἰσαῦθις ἀναβιώσεται, +καὶ οὐ δίχα Χριστοῦ· γέγονε γὰρ ἡμῖν αὐτὸς ἡ τῆς +ἀναστάσεως ἀρχὴ, καὶ τῆς ἀληθεστέρας σκηνοπηγίας ἡ +θύρα. καὶ τοῦτο ἦν ἄρα τὸ δι’ ἑνὸς εἰρημένον τῶν ἁγίων +403 Α. a προφητῶν καὶ “ἀναστήσω τὴν σκηνὴν Δαυεὶδ τὴν πεπτω- +Amos ix. 11. “κυιαν.” σκήνη γὰρ ἡ πεσοῦσα του ἐκ σπέρματος Δαυεὶδ +τὸ κατὰ σάρκα Χριστοῦ, πρώτη πρὸς ἀφθαρσίαν διὰ τῆς +δυνάμεως τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἐξεγήγερται κατὰ τὸ εἰρημένον +πρὸς Ἰουδαίους δι’ ἑνὸς τῶν ἀποστόλων περὶ αὐτοῦ +Acta SS. Ap. ii. 23,24. “Τοῦτον τῆ ὡρισμένη βουλῆ καὶ προγνώσει τοῦ +“ἔκδοτον λαβόντες διὰ χειρὸς ἀνόμων προσπήξαντες ἀνεί- +“λετε, ὃν ὁ Θεὸς ἀνέστησε λύσας τὰς ὠδῖνας τοῦ θανάτου, +“καθότι οὐκ ἦν δυνατὸν κρατεῖσθαι αὐτὸν ὑπ’ αὐτοῦ· καὶ +Ib. 32 b πάλιν “Τοῦτον τὸν Ἰησοῦν ἀνέστησεν ὁ Θεὸς, οὗ πάντες +“ἡμεῖς ἐσμεν μάρτυρες.” ὅτι γὰρ ἔθος τῇ ἁγίᾳ γραφῆ, τὸν +ἐκ Δαυεὶδ κατὰ σάρκα Χριστὸν, Δαυεὶδ ἀποκαλεῖν, χαλεπὸν +οὐδὲν συνιδεῖν.

+9 10

Ταύτα εἰπὼν αὐτὸς ἔμεινεν ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ· ὡς δὲ ἀνέβησαν +ὣ ἀδελφοὶ αὐτοῦ εἰς τὴν ἑορτὴν, τότε καὶ αὐτὸς ἀνέβη, οὐ +φανερῶς, ἀλλ’ ὡς ἐν κρυπτῷ.

+c

Ἐμφιλοχωρεῖ τῇ Γαλιλαίᾳ, καὶ τῆς Ἰουδαίων χώρας +ἐξωστρακισμένος, μένος, ἥδιόν τε καὶ ἀσφαλέστερον διαιτᾶται +Χριστὸς, ἵνα πάλιν τῶν εἶναι δοκούντων νομομαθῶν εὐγενεσκηνοπηγίαν +3. τὴν Β. μονονουχὶ] δηλονότι Β. 7. ἀνεθάλη] ἀνεθάλλει Β. +ἀναθαλεῖ e suo Migne. ὡς αὖθις Β. 12. του] διὰ τοῦ Β. 22. χαλεπὸν] ++ ὅλως Ed. invito Β. 20. ὡς assumptum ex Β. 28. ἐξωστρακισμένος] +ἐξῳκισμένος Β. + + +στέρα φαίνηται, καίτοι λίαν ἀπαίδευτος οὖσα τῶν ἐθνῶν ἡ +πληθὺς, διὰ τὴν ἔτι συνέχουσαν πλάνηv. σημαίνει δὲ διὰ +τούτου καὶ τὴν εἰς αὐτὰ δικαίαν ἀγάπησιν, καὶ τὴν ἐπὶ τοῖς +ἐξ Ἰσραήλ εὐλογωτάτην ἀπέχθειαv. πῶς γὰρ οὐκ ἔμελλεν + “ο πάντα γινώσκων πρὶν γενέσεως ἀυτῶν, οὕτω διατεθησεσθαι, Hist. Sus. 42. +ὡς ἀγάπης μὲν ἤδη τῆς θείας ἀξιοῦν τὴν ἐξ ἐθνῶν d +Εκκλησίαν, καλουμένην οὕτως εὐπετῶς ἐπὶ τῷ πιστεύειν +αὐτῷ, ἀποσείεσθαι δὲ λοιπὸν καὶ καταμυσάττεσθαι δικαίως +ὡς ἀγνώμονα τὴν Ἰερουσαλήμ· ὅς γε καὶ πρὸ αὐτῶν τῆς + ἐπιδημίας τῶν χρόνων, ἐπιθυμῆσαι μὲν λέγεται τοῦ κάλλους Ps. xiiv. 12. +αὐτῆς, κατὰ τὴν τοῦ ψάλλοντος ἀναφώνησιν, πόρνην δὲ καὶ +μοιχαλίδα, καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν τοιούτων, τὴν σκληροτράχηλον +Ἱερουσαλὴμ ἀπεκάλει; σαφέστατα γοῦν διὰ μὲν τοῦ +προφήτου φησὶν Ἱεζεκιὴλ πρὸς αὐτήν “Διὰ τοῦτο πόρνη e Ezck. xvi. 35. + “ἄκουε λόγον Κυρίου·” διὰ δὲ τῆς Ἱερεμίου φωνῆς ὡς +μοιχαλίδα καταιτιᾶται βοῶν ὅτι “καθὼς ἀθετεῖ γυνὴ εἰς Hier. iii. 20. +“τὸν συνόντα αὐτῇ, οὕτως ἠθέτησεν εἰς ἑ μὲ οἶκος Ἰσραὴλ, +“λέγει Κύριιος.” ὡς οὖν ἤδη κατὰ πρόγνωσιν τὴν ἐκ προμηθείας +θεοπρεποῦς, τῆς μὲν ἐξ ἐθνῶν Ἐκκλησίας περιαθρήσας + τὸ κάλλος, τῆς δὲ τῶν Ἰουδαίων συναγωγῆς τὴν ἐν +φαυλότητι τρόπων αἰσχρότητα, τὴν μὲν ἤδη προαγαπᾷ καὶ +προεισοικίζεται, καθάπερ τινὰ νύμφην ἐπὶ παστῷ, ἐπὶ δὲ τῇ a 404 Α. +ἑτέρᾳ προαπεχθάνεται, τὸ τελείως ἑκατέρᾳ χρεωστούμενον +καιρῷ τηρήσας τῷ δέοντι. οὔτε γὰρ πρόωρον τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ + ὁλοκλήρως ἐπάγει τὴν κόλασιν, οὔτε μὴν ὁλοσχερῶς ἑαυτὸν +τῇ Γαλιλαίᾳ χαρίζεται πρὸ τοῦ σωτηρίου σταυροῦ· τότε γὰρ +ἦν τοῦτο δρῶντα δικαίως ἐπ’ εὐλόγοις αἰτίαις τῆς πρὸς +ἐκείνους ἀγάπης ἀποφοιτᾶv. εἰρηκὼς τοιγαροῦν, ὡς οὐκ +ἀναβήσεται πρὸς ταύτην τὴν ἑορτὴν, καὶ τοῖς ἀδελφοῖς b + ἐπιτρέψας, εἰ θελητὸν, ἰέναι, μόνος· παρεῖναι γὰρ οὔπω διε- +1. φαίνηται Β. γένηται Ed. 3. αὐτὰ Β. αὐτὸν Ed. ἀγάπησιν Β. ἀγάπην +Ed. 7. τῳ] τὸ D. 13. γοῦν διὰ μὲν] μὲν διὰ Β. 1 6. ἀθετήσει Β. +21. προσαγαπᾷ καὶ προσοικίζεται Β. 23. προσαπεχθάνεται Β. Migne. +24. καιρῷ τηρήσας] καὶ προτηρήσας Β. 27. δρῶντος Β, 28. ἐπιφοιτᾶν Β. +30. μόνος· παρεῖναι assumpta ex Β. οὔπω] + τὸν οἰκεῖον Ed. invito Β. + + +βεβαιοῦτο καιρόν· ἄνεισι μετ’ αὐτοὺς, οὐχ ἕτερα μὲν λέγων, +πράττων δὲ οἷς ἂν λέγοι τὰ ἐναντία· τοῦτο γὰρ ἦν ἤδη καὶ +Es.liii.9. ψεύδεσθαι, καίτοι δόλου, τουτέστι ψεύσματος, οὐχ ηὑρῆσθαι +λεγομένου παντελῶς ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ· ἀλλ’ ὄντως +ἐκεῖνο δρᾶν ὅπερ ὑπέσχετο προθυμοῦ μένος. οὐ γὰρ ἀναβαίνει +συνεορτάσων, νουθετήσων δὲ μᾶλλον, καὶ ἐπείπερ εἰς +τὸ σώζειν ἀφίκετο, τὰ εἰς ζωὴν ἀναφέροντα τὴν αἰώνιον +c ἐρῶν τε καὶ εἰσηγησόμενος. ὅτι γὰρ οὗτος ἦν ὁ σκοπὸς ἐν +αὐτῷ, διδάξει σαφῶς τὸ μηδὲ τοῖς ἀνιοῦσιν ἐθελῆσαι +συμβαδίζειν αὐτὸν, ἀνελθεῖν δὲ μόλις καὶ λεληθότως, +οὐ παρρησίᾳ καὶ ἱλαρότητι χρώμενον τῶν ἰόντων ἐπὶ +πανήγυριν.

+

Καὶ γοῦν, ὅτε λοιπὸν ἐπὶ τὸ σωτήριον ἀνέβαινε πάθος, +ἀνῆλθεν οὐ κεκρυμμένως, ἀλλὰ πώλῳ μὲν ἐποχούμενος εἰς +τύπον τοῦ νέου λαοῦ, νηπίων δὲ προελαύνοντα δῆμον οὐκ +d εὐαρίθμητον ἔχων, σχῆμα πάλιν ἀποπληροῦντα τοῦ τεχθησομένου +Ps.ci.19. λαοῦ, περὶ οὗ γέγραπται “Καὶ λαὸς ὁ κτιζόμενος +“αἰνέσει τὸν Κύριον.” ἀνεφώνει δὲ καὶ τὰ προβαδίζοντα +s.Matth. xxi. 9. βρέφη “Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι κυρίου, ὡσαννὰ +“ἐν τοῖς ὑψίστοις.’’ οὐκοῦν διὰ τοῦ λεληθότως ἀνελθεῖν, +ἀποδεικνύει ὅτι συνεορτάσων μὲν οὐδαμῶς, προσδιαλεχθησόμενος +δὲ μᾶλλον αὐτοῖς εἰς Ἱεροσόλυμα παραγέγονεν ὁ +χριστός· ὡς γὰρ ἤδη προλαβόντες εἰρήκαμεν, οὔπω παντελῶς +τοῦ Ἰσραὴλ ἀπανίσταται, πρὶν ἂν θανάτῳ παραδοθεὶς, +e ἀξίως ἤδη φαίνηται τοῦτο ποιῶv.

+

Tοῦ δὲ εἰπεῖν μὲν, ὡς οὐκ ἀναβήσεται, μετὰ δὲ τοῦτο μὴ +παραιτεῖσθαι τὸ ἀνελθεῖν, εὑρήσεις καὶ πάλαι τὸν τύπον +ἀποπληρούμενον ἐν βιβλίῳ τῷ ἐπίκλην Ἐξόδῳ. Μωυσῆς μὲν +γὰρ ὁ θεοσπέσιός τε καὶ ἱερώτατος τὰς ἐν τῷ ὄρει διατριβὰς +ἐποιεῖτο μετὰ Θεοῦ, τὸν δοθησόμενον παρ’ αὐτοῦ περιμένων +νόμοv. ἐμοσχοποίει δὲ κατὰ τὴν ἔρημον τῆς εἰς Θεὸν +1. ἄνεισι] ἀνέη Β. 4. λεγομένου] λέγομεν οὐ Β. ὄντως Β, οὕτως Ed. +10. ἀνῆλθε Β. 14. ἀνῆλθεν] + μὲν Ed. invito Β. κεκρυμμένος Β. 21. ἐπιδείκνυσιν +Β. 25. φαίνηται τοῦτο hoc ordine Β. 20. τοῦ D. τοῦτο Ed. + + +εὐσεβείας ὀλιγ‘ωρήσας ὁ Ἰσραήλ· ἀλλ’ ὀργίζεται δικαίως +ἐπὶ τούτοις, ὁ νομοθέτης, καὶ τῆς ἐλαφρίας τῶν οὕτως +ἑτοίμως ἐφ’ ἁ μὴ προσῆκεν ἀποκλινάντων καταβοήσας, καὶ +ἐξαναλώσειν εἰσάπαξ ἀπειλήσας αὐτοὺς, ἐν τελευταίοις φησὶ a 405 Α. + πρὸς ’τον ἅγιον Μωυσέα “Πορεύου καὶ ἀνάβηθι ἐντεῦθεν Exod. xxxiii. 1, 2. +“σὺ καὶ ὁ λαός σου, οὓς ἐξ ἤγαγες ἐξ Αἰγύπτου, εἰς τὴν +“γῆν ἢν ὤμοσα τῳ Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ λέγων +“Τῷ σπέρματι ὑμῶν δώσω αὐτὴν, καὶ συναποστελῶ πρὸ +“προσώπου σου τὸν ἄγγελόν μου,’’ εἶτα λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ + Μωυσῆς “Εἰ μὴ αὐτὸς συμπορεύσῃ μετ’ ἐμοῦ, μή με ἀνα- Ib. 15, 16. +“γάγῃς ἐντεῦθεν· καὶ πῶς γνωστὸν ἔσται ἀληθῶς ὅτι +“εὕρηκα χάριν παρὰ σοὶ, ἐγὼ καὶ ὁ λαός σου, ἀλλ’ ἢ b +“συμπορευομένου σου μεθ’ ἡμῶν; καὶ εἶπε Κύριος πρὸς Ib. 17. +“Μωυσῆν καὶ τοῦτόν σοι τὸν λόγον ὃν εἴρηκας ποιήσω· + “εὗρες γὰρ χάριν παρ’ ἐμοί.’’ ὁρᾷς ὅπως ἐπὶ μὲν τοῦ +Ἰσραὴλ ἀποστασίᾳ λυπούμενος, οὐ συναναβήσεσθαι +εἰς τὴν γῆν αὐτοῖς τῆς ἐπαγγελίας διισχυρίζετο, συναποστέλλειν +δέ τινα ἄγγελον ἔφασκεν, αἰδοῖ δὲ τῆ πρὸς +Μωυσέα, καὶ τῆ τῶν πατέρων μνήμῃ τὴν συγγνώμην ἐπιδιδοὺς, +συμβαδιεῖσθαι πάλιν αὐτοῖς καθυπέσχετο.

+

Ἀρνησάμενος τοιγαροῦν τὸ συνεορτάζειν Ἰουδαίοις, ὡς c +ἀλαζόσι καὶ ὑβρισταῖς, ὡς διὰ τῆς ἀρνήσεως ἀτιμάζουσι +Θέον, ὥσπερ οὑν ἐκεῖνοι διὰ τῆς μοσχοποιίας, οὐ σφόδρα +φιλονεικήσας τοῖς τῶν λυπούντων πταίσμασιν, + ’δε μαλλὸν τὴν εἰς, τοὺς ἁγίους πατέρας ὑπόσχεσιν, ἄνεισι +διδάξων, καὶ τὰ εἰς σωτηρίαν αὐτοῖς παραθήσων μαθήματα, +οὐκ ἀγγέλῳ τὴν τοιαύτην ἐπιτρέψας διακονίαν, ὥσπερ οὖν +οὐδὲ τότε, αὐτουργὸς δὲ μᾶλλον καὶ εἰς τὴν τῶν ἀχαρίστων +σωτηρίαν γιγνόμενος.

d +1. ὀρηίζεται Β. ὠργίζετο Ed. 7. Ἰσαὰκ καὶ Β. τῷ Ἰσαὰκ καὶ τῷ Ed. (74 al) +14. σοι] σου D (57, 75.) 15. ἔπι μὲν] ἐν τῇ Β. 18. τινα]τὸν B +22. ἀρνήσεως] ἀρτίως ἀρνήσεως Β. 25. μᾶλλον om. B. 29. γενόμενος Β. + + +11

Οἱ ὁδ’ Ἰουδαῖοι ἐζήτουν αὐτὸν ἐν τῇ ἑορτῇ καὶ ἔλεγον Ποῦ +ἐστιν ἐκεῖος;

+

Ἐρευνῶσιν Ἰουδαῖοι τὸν Ἰησοῦν, οὐχ ἵνα εὑρόντες πιστεύσειαν· +ἢ γὰρ ἃν καὶ τὸ ζητεῖσθαι φθάσας ἑαυτὸν προσεκόμιζε +Es.lxv. 1. κατὰ τὸ παρ’ αὐτοῦ λεγόμενον “Εὑρέθην τοῖς ἐμὲ μὴ +“ζητοῦσιν, ἐμφανὴς ἐγενόμην τοῖς ἐμὲ μὴ ἐπερωτῶσιν· +ἀλλ’ ἐκ πολλῆς ἄγαν τῆς παρανομίας εἰς τὴν Ἑλλήνων +e εἰκαιοπονίαν κατολισθαίνοντες, καὶ τὰ ἐκείνοις συνήθη ζηλώσαντες +μᾶλλον, ἤπερ τὰ δι’ ὧν εἰκὸς ἦν διὰ τῆς ἄνωθεν +καταλαμπρύνεσθαι χάριτος. Ἑλλήνων μὲν γὰρ οἱ δοκοῦντες +εἶναι συνετοὶ, καὶ τῆς κοσμικῆς καὶ δαιμονιώδους σοφίας +ἀναπεπλησμένοι, μακροὺς καὶ πικροὺς ἀναλίσκοντες λόγους, +Ib.lix. 5. καὶ κύκλους θεωρημάτων εἰκαίων ἑλίττοντες, ἱστόν τε +κατὰ τὸ γεγραμμένον ὑφαίνοντες, τὴν ἀλήθειαν, ἤτοι +τὸ ἀγαθὸν, ἢ τὸ δίκαιον ὅ τι ποτὲ κατὰ φύσιν ἐστὶν, προσ- +406 A. a ποιοῦνται ζητεῖν, καὶ μόνην ὥσπερ σκιὰν τῆς ἀληθοῦς +γνώσεως ἑαυτοῖς ἀναπλάττοντες, ἄγευστοι παντελῶς τῆς ἐν +ἔργοις διατελοῦσιν ἀρετῆς, καὶ τῆς ἄνωθέν τε καὶ ὄντως +σοφίας ἔρημοι διαμένοντες, ἐπ’ οὐδενὶ τῶν χρησίμων ἔσθ’ +ὅτε τὰ μέχρι λόγων ποιοῦνται γυμνάσματα. Ἰουδαῖοι δὲ +πάλιν, οἱ τῆς ἐκείνων ἀμαθίας ἀδελφοὶ καὶ γείτονες, ἀναζητοῦαι +τὸν Ἰησοῦν, οὐχ ἵν εὑρόντες πιστεύσωσιν, ὡς ἡ +τῶν πραγμάτων ἔδειξε φύσις, ἀλλ’ ἵνα πολλαῖς αὐτὸν +b λοιδορίαις κατακοντίζοντες, τὴν ἄσβεστον ταῖς ἑαυτῶν κεφαλαῖς +ἐποίσειαν φλόγα. καὶ καθ’ ἕτερον δὲ τρόπον, εἰκαιοτάτην +αὐτοὺς ποιεῖσθαι τὴν ζήτησιν οἰησόμεθα πάλιν. +μόνον γὰρ ὅτι μὴ πάρεστι προσποιοῦνται ζητεῖv. παρεῖναι +γὰρ ἔδει, φασὶ, τοῖς ἑορτάζουσι τὸν θαυματουργὸν, τὸ ἐν +τέρψει μᾶλλον ἡδὺ, καὶ οὐχὶ πάντως τὴν ἐκ τοῦ θαυμάζειν +ὠφέλειαν θηρώμενοι· νομομαθείας δὲ δόξαν ἠμφιεσμένοι, +3. πιστεύσωσιν Β. 7. ἄγαν] ἀγάπης Β. 17. ἑαυτοῖς Β. αὐτοῖς Ed. +28. φασὶ B.D. φησὶ Ed. + + +καὶ πεπαιδεῦσθαι τοῖς ἱεροῖς γράμμασιν οὐ μετρίως οἰόμενοι, +τῆς προφητικῆς ἀμνημονοῦσι φωνῆς, ἐχούσης ὧδε “Ζητή- c Es. lv. 6, 7. +“σατε τὸν Θεὸν, καὶ ἐν τῷ εὑρίσκειν αὐτὸν ἐπικαλέσασθε· +“ἡνίκα ἃν ἐγγίζῃ ὑμῖν, ἀπολιπέτω ὁ ἀσεβὴς τὴν ὁδὸν αὐτοῦ + “καὶ ἀνὴρ ἄνομος τὴν βουλὴν αὐτοῦ καὶ ἐπιστραφήτω ἐπὶ +“Κύριον, καὶ ἑλεηθήσεται.’’ ὁρᾷς ὅπως οὐκ ἐξαρκέσει +σωτηρίαν τὸ μόνον ζητεῖν, ἀλλ’ εὑρόντας ἀνάγκη καὶ ἐπιστρέφειν, +δι’ ὑπακοῆς δηλονότι καὶ πίστεως; οὕτω δὲ ἦν +ἀνασώζεσθαι τὸν ἀμαθῆ καὶ δυσάγωγον τῶν Ἰουδαίων λαόν· + ἐπειδὴ δὲ κἀν τούτω λίαν ἀσυνετοῦντες ἁλίσκονται, λοιπὸν d +εὐλόγως ἀκούσονται “Πῶς ἐρεῖτε ὅτι σοφοί ἐσμεν ἡμεῖς, Hier. viii. 8,9. +“καὶ λόγος κυρίου μεθ’ ἡμῶν ἐστιν; εἰς μάτην ἐγενήθη +“σχοῖνος ψευδὴς γραμματεῦσιv. ᾐσχύνθησαν σοφοὶ, ἐπτοή- +“θῆσαν, ἑάλωσαv. σοφία τίς ἐστιν ἐν αὐτοῖς; ὅτι τὸν + “λόγον κυρίου ἀπεδοκίμασαν.’’ πῶς γὰρ οὐκ ἀπεδοκίμασαν, +οὐ παραδεξάμενοι, ἢ πῶς οὐκ ἀτιμάζουσι, τό Ποῦ +ἐστιν ἐκεῖνος, ἀπαιδεύτως περὶ αὐτοῦ λέγειν οὐ +ἀπονοουμένων γὰρ τό Ἐκεῖνος, καὶ οὔπω θαυμάζειν +ἀξιούντων αὐτὸν, καίτοι διὰ πολλῆς ἄγαν τῆς μεγαλουργίας e + ἐκπρεπεστάτην ἔχειν ὀφείλοντα παρ’ αὐτοῖς τὴν ὑπόληψιν.

+

Kαὶ γογγυσμὸς περὶ οὐτοῦ ἦν πολύς ἐν τοῖς ὄχλοις. οἱ μὲν 12 +ἔλεγον ὅτι ἀγαθός ἐστιν· ἄλλοι δὲ ἔλεγοι Οὔ, ἀλλὰ πλανᾷ +τὸ ὅχλον.

+

Δυσθήρατον μὲν ἀεί πὼς καὶ δυσεύρετόν ἐστι τὸ ἀγαθὸν, + καὶ τὸ δύνασθαι τῆς ἀληθείας τὸ κάλλος ἰχνηλατεῖν δυσκατόρθωτον a 407 Α. +τοῖς πολλοῖς, ἐξαιρέτως δὲ τοῖς ἀμαθεστέροις καὶ +οὐκ ἔχουσι τὸ ἐν συνέσει πικρὸν, οἳ ῥοπαῖς ἀλογωτάταις +λογισμῶν ἀσυνέτων ἐπὶ τὸ δοκοῦν αὐτοῖς εὐπετέστερον +ἀποκλίνοντες, καὶ τὴν τοῦ παρεμπίπτοντος φύσιν δοκιμάζειν +3. Θεὸν] Κύριον Β. (Vat.) εὑρίσκειν αὐτὸν ἐπικαλέσασθε] ἐπικαλέσασθαι εὑρίσκειν +αὐτὸν Β. 4. ἡνίκα] + δ’ Ed. invito Β. (Alex.) 7. ἀνάγκη Β. ἂν +ἤδη Ed. 10. κἀν τούτῳ λίαν] τοῦτο κἀν λίαν Β. 20. ἐκτρεπεστότην Β. +24. ἀεί πὼς hoc ordine Β. + + +οὐκ ἀνεχόμενοι, τῆς ἀληθοῦς τῶν πραγμάτων ποιότητος οὐκ +ἃν ἐφίκοιντό ποτε, καίτοι τοῦ Παύλου λέγοντος “Γίνεσθε +1 Thess. v. 21. “δόκιμοι τραπεζίται, καὶ πάντα ’δε δοκιμάζειν ἧμας ἀναπείθουντος, +ὡς ἐξ ἀκριβοῦς ἐρεύνης ἐπὶ τὴν τοῦ συμφέροντος +b ἔρχεσθαι θήραv. ἀκουέτωσαν τοίνυν οἱ ἐκ πολλῆς παρανοίας +τὸν Ἰησοῦν οὐ θαυμάζοντες, ἀδιακρίτως δὲ ὅτι πρέποι +Ps. xxxiii. 9. κατηγορεῖν ἐγνωκότες αὐτοῦ “Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρη- +“στὸς ὁ Κύριος.” ὅνπερ γὰρ τρόπον οἱ τὸ ἐξαίρετον ἐν τῇ +κατὰ γεῦσιν ποιότητι δοκιμάζοντες μέλι, καὶ ἐξ ὀλίγης +κομιδῆ τῆς γεύσεως δέχονται τοῦ ζητουμένου τὴν αἴσθησιν, +οὕτως οἱ εἰς πεῖραν καὶ βραχεῖαν τῶν τοῦ διασώζοντος ἰόντες +λόγων, ὅτι χρηστὸς ἐπιγνώσονται, καὶ μαθόντες θαυμά- +c σουσιv. οἱ μὲν οὖν παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις συνετώτεροι συναγορεύουσι +τῷ Χριστῷ καὶ ὀρθὴν ἐπ’ αὐτῷ τὴν ψῆφον +ἐκφέρουσι, συναινοῦντες ὡς ἀγαθῷ, ἐκεῖνο δὴ πάντως κατὰ +τὸ εἰκὸς ἐνθυμούμενοι, ὡς οὐκ ἄν τῳ προσείη δύνασθαι +κατορθοῦν, ὧν ἂν ἐργάτης ὁρῷτο Θεὸς, εἰ μὴ Θεὸς κατὰ +φύσιν ὑπάρχοι, ἤγουν Θεοῦ μέτοχος, καὶ διὰ τοῦτο ἀγαθὸς, +ᾧπερ ἂν πρέποι καὶ τὸ διὰ πάντων εὐδοκιμεῖν, καὶ διὰ τῆς +ἄνωθεν δυναμοῦσθαι χάριτος, εἰ καὶ οὐχ οὕτως ἦν ἐν +d Χριστῷ· αὐτὸς γὰρ ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ τῶν δυνάμεων +κύριος· ἀλογωτάταις δὲ λίαν ἐπινήχονται δόξαις, καὶ τῆς +ἀληθείας ἀφεστᾶσι μακρὰν, οἱ πλάνον ἀποκαλεῖν οὐκ ἀκνήσαντες +τὸν εἰς ἀπλανῆ τῆς δικαιοσύνης κατευθύνοντα τρίβον. +Ea. v. 20. ἀκουέτω τοιγαροῦν ὁ παράφρων Ἰουδαῖος “Οὐαὶ οἱ λέγοντες +“τὸ πονηρὸν καλὸν καὶ τὸ καλὸν πονηρὸν, οἱ τιθέντες τὸ +“σκότος φῶς καὶ τὸ φῶς σκότος.’’ ἐν ἴσῃ γὰρ τάξει τῷ +συνειπεῖν φαυλότητι τὸ κατηγορεῖν τοῦ καλοῦ, καὶ τῶν μὲν +αἰσχρῶν τὴν εὐλογωτάτην ἀποστῆσαι κατάρρησιν, τοῖς δὲ ἐν +e τῇ τῶν ἀρίστων μοίρᾳ τεταγμένοις μῶμον ἐπιρρίπτειν τὸν +οὐδαμόθεν αὐτοῖς χρεωστούμενοv. προανεφωνεῖτο δὲ καὶ τὰ +5. παρανοίας] παροινίας B. 6. Ἰησοῦν] υἱὸν D. 7. χριστὸς Β. (106 al.) +12. χριστὸς Β. 15. συνοινοῦντες Aub. correxi ex. D. 19. ᾧπερ] ὥσπερ Β. +21. ὁ χριστὸς assumptum ex. Β. 23. ἀφιστᾶσι Β. + + +ἐπὶ ταύταις αὐτῶν ταῖς λοιδορίαις ἐγκλήματα. “Οὐαὶ” γάρ Ηοs. vii. 13. +φησιν “αὐτοῖς, ὅτι ἀπεπήδησαν ἀπ᾿ ἐμοῦ· δείλαιοί εἰσιν, +“ὅτι ἠσέβησαν εἰς ἐμέ· ἐγὼ δὲ ἐλυτρωσάμην αὐτοὺς, αὐτοὶ +“δὲ κατελάλησαν κατ’ ἐμοῦ ψευδῆ.”

+

Οὐδεὶς μέντοι ἐν παῤῥησίᾳ ἐλάλει περὶ αὐτοῦ διὰ τὸν φόβον

13 +

τῶι Ἰουδαίωι.

+

Ἐν τοῖς Ἰουδαίοις ὁ γογγυσμὸς, καὶ διὰ τὸν φόβον τῶν a 408 A. +Ἰουδαίων, οὐδένα δύνασθαί φησιν ἐν παῤῥησίᾳ λαλεῖν. οὐκοῦν +ἐξαιρέτως Ἰουλίους ὀνομάζει τοὺς τῶν Ἰουδαίων ἐξάρχοντας, + οὐκ ἀξιώσας, ὥς γε μοι φαίνεται, πρεσβυτέρους αὐτοὺς, ἢ +ἱερέας, ἢ ἕτερόν τι προσειπεῖν τῶν τοιούτων ὁ θεσπέσιος +Εὐαγγελιστὴς, ζήλῳ τῷ πρὸς εὐσέβειαν πρὸς τὴν ἐπ’ αὐτοῖς +λύπην ἠκονημένος, οὓς δὴ καὶ εἰκότως, ὡς τὸν νοητὸν καταφθείροντας +ἀμπελῶνα, καταιτιᾶται λέγων ἐν προφήταις ὁ + Θεός “Ποιμένες πολλοὶ διέφθειραν τὸν ἀμπελῶνά μου, b Hier. xii. 10, 11. +“ἐμόλυναν τὴν μερίδα μου, ἔδωκαν μερίδα ἐπιθυμητήν μου +“εἰς ἔρημον ἄβατον, ἐγενήθη εἰς ἀφανισμὸν ἀπωλείας.” +πῶς γὰρ οὐκ οἰησόμεθα κατεφθάρθαι κατ᾿ ἀλήθειαν ἀμπελῶνα +τὸν δεσποτικὸν ταῖς ἑαυτῶν βδελυρίαις, ὅτε καὶ τὸ + συνειπεῖν τῷ ἀγαθῶ καὶ θαυμάσαι μόνον τὸ θαύματος ἄξιον +ἐπισφαλὲς ἀπεδείκνυον ; φορτικωτέραν δὲ ὅτι τοῖς ἡγουμένοις +τῶν Ἰουδαίων τὴν κόλασιν ἀπεργάζεται μετὰ τῶν +ἄλλων καὶ τοῦτο, τίνι τῶν εὖ φρονούντων ἀμφίβολον; ἰδοὺ c +γὰρ ἰδοὺ, δέδιέ τε καὶ καταφρίττει μὲν ἅπας αὐτοὺς ὁ λαὸς, + οὐ παιδαγωγεῖται δὲ κατὰ νόμον, ἀλλ᾿ οὐδὲ ζῆν ἐκδιδάσκεται +κατὰ λόγον τὸν πρέποντα, καίτοι καὶ μάλα προθύμως οἷσπερ +ἂν ἐπιτάξειαν ὑποκείμενος. ἀπόδειξις γὰρ τῆς εἰς ἄκρον +ὑποταγῆς ὁ φόβος· παρανομεῖν τοιγαροῦν, ἢ τὸ τῷ νομο- +5. περὶ Β. ὑπὲρ Ed. 10. ἢ om. Β. 11. ἢ ἕτερόν] ὕστερόν Β. +14. ὁ assumptum ex Β. 15. τὸν ἀμπελῶνά μου] τὴν ποίμνην μου καὶ τὸν +ἀμπελῶνά μου Β. 17]. απω ἀμελείας Β. 19. ἑαυτῶν Β. αὐτῶν Ed. τὸ om. Β. +21. ὅτι om. Β. 24. δέδιέ τε] δέδει ἐντὸς Β. ἅπας assumptum ex Β. + + +θετῇ δοκοῦν περιαθρεῖν εὐγνωμόνως ἠναγκάζετο, καὶ δι’ ὧν +οὐδ’ ὅσον ἐπαινέσαι τὸ ἀγαθὸν τολμῶσιν, ἐθελούσιον μὲν +οὐδαμῶς, βιαιοτάτην δὲ ὥσπερ, καθ’ ὧν ἃν ἐκεῖνοι βού- +d λωνται, τὴν ἐπὶ φαυλότητι ψῆφον ἐκφέρειν, καὶ τὸν ἐπαίνου +καὶ θαύματος ἄξιον, ὡς αἰσχρὸν κατακρίνειv. ὅνπερ οὖν +τρόπον ἃν ἄριστά τις ἀνὴρ θαλαττεύειν εἰδὼς, καὶ τοῖς τῆς +νεὼς πηδαλίοις προσκαθήμενος, καὶ πειθομένην ἔχων αὐτὴν +ἀγάγοι κατὰ πετρῶν, αὐτὸς ἃν ὑπαίτιος νοοῖτο γεγονὼς τοῦ +πταίσματος· ἢ ὥσπερ ἃν εἴ τις ἱππηλατεῖν εἰθισμένος, +εὐδρομωτάτοις μὲν λίαν ἐποχοῖτο τοῖς πώλοις, εὐπαρακόμιστον +δὲ αὐτῶν καὶ τὴν ἐφ’ ὅπερ ἃν βούλοιτο πτῆσιν τοῖς +e τῶν χαλινῶν ἀνακρούσμασιν ἔχειν δυνάμενος, εἶτα λίθῳ +προσαρράξας τοὺς τροχοὺς, οὐ τοῖς πώλοις τοῦ παθεῖν τὴν +αἰτίαν εὐλόγως μὲν, μᾶλλον ἑαυτῷ περιθήσει· τὸν αὐτὸν +οἶμαι τρόπον οἱ τῶν Ἰουδαίων καθηγηταὶ, οὐχ ὅπως τιμῶντα 1 +μόνον, ἀλλὰ καὶ τῷ ὑπὲρ τούτου φόβῳ δουλαγωγούμενον +ἔχοντες τὸν λαὸν, ἀπᾳδόντως δὲ τοῖς θείοις προστάγμασι +διοικήσαντες, δικαίως ἂν αὐτοὶ τῆς ἁπάντων ἀπωλείας εὐθύνας +ἐκτίσειαv. ὅτι δὲ αὐτοὶ τῆς τῶν λαῶν ἀπωλείας +409 A. a γεγόνασι πρόφασις, μαρτυρήσει λέγων ὁ προφήτης Ἱερε- +Hier. x. 21. μίας “Ὅτι οἱ ποιμένες ἠφρονεύσαντο, καὶ τὸν κύριον οὐκ +“ἐξεζήτησαν· διὰ τοῦτο οὐκ ἐνόησε πᾶσα ἡ νομὴ, καὶ +“διεσκορπίσθησαν.”

+14

Ἤδη δέ τῆς ἑορτῆς μεσούσης ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εῖς τό ἱερόν, +καὶ ἐδίδασκεv.

+

Ἱεροπρεπὴς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἡ διδασκαλία· ποῦ γὰρ +δὴ καὶ ἑτέρωθι μᾶλλον ἐχρῆν τὴν θείαν ἀκούεσθαι φωνὴν, εἰ +b μὴ ἐν τόποις, οἷς τὸ θεῶν ἐνοικεῖν πιστεύηται; πάντα μὲν +γὰρ περιέπει Θεὸς, καὶ οὐκ ἃν νοοῖτο τόπῳ περιγραπτὸς, +1. ἠναγκάζοντο Β. 3. ἂν om. B. 6. τρόπον ἂν ἄριστά] ἄριστα τρόπον Β. +10. μὲν] δὲ Β. 14. εὐλόγως μὲν, μᾶλλον], εὐλόγως δὲ μᾶλλον Β. 16. τούτου +Β. τοῦτο Β. τοῦτο Ed. 25. ἐδίδασκεν] + λέγων Β. 28. πιστεύηται]πιστεύετε +Β. 29. γὰρ om. Β. τόπω περιγραπτὸς hoc ordine B.D. + + +ὅσον δὲ εἰς ἰδίαν φύσιν, παντελῶς τοῖς οὖσιν ἀχώρητος· +πρεπωδέστερόν πὼς χώροις αὐτὸν τοῖς ἁγίοις ἐνοικεῖν ὑποτοπήσομεν, +καὶ τὸ δοκοῦν τῇ θείᾳ φύσει ἀκουστὸν ἡμῖν ἐν +ἱεροῖς μάλιστα τόποις ἔσεσθαι νομιοῦμεν εὐλογώτατα· ὅπερ + δὲ πάλιν ἐν τύπῳ καὶ σκιᾷ τοῖς ἀνωτέρω κατεγράφετο, +τοῦτο νῦν εἰς ἀλήθειαν μετασκευάζει χριστός· φησὶ γὰρ +πρὸς Μωυσέα τὸν ἱεροφάντην Θεός “Καὶ ἐπιθήσεις τὸ c Exod. xxv. 20, 21. +“ἱλαστήριον ἐπὶ τὴν κιβωτὸν ἄνωθεν, καὶ εἰς τὴν κιβωτὸν +“ἐμβαλεῖς τὰ μαρτύρια ἃ ἐὰν δῶ σοι· καὶ γνωσθήσομαί + “σοι ἐκεῖθεν, καὶ λαλήσω σοι ἄνωθεν τοῦ ἱλαστηρίου ἀνὰ +“μέσον τῶν δύο Χερουβὶμ τῶν ὄντων ἐπὶ τῆς κιβωτοῦ τοῦ +“μαρτυρίου, κατὰ πάντα ὅσα ἐὰν ἐντείλωμαί σοι πρὸς τοὺς +“υἱοὺς Ἰσραήλ.” ὁ δὲ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ +μεσούσης ἤδη τῆς ἑορτῆς, καθὰ γέγραπται, ἐν τοῖς ἱεροῖς τε καὶ + ἀνακειμένοις τῷ Θεῷ τόποις παρελθὼν ὡς Θεὸς, ἐκεῖ τοῖς +ὄχλοις προσλαλεῖ, καίτοι λεληθότως ἀναβεβηκὼς, ὥσπερ d +οὖν καὶ ἐπὶ τοῦ κατὰ τὴν σκηνὴν ἱλαστηρίου, λεληθότως +μὲν ἦν ἡ Θεοῦ κάθοδος, νοουμένη δὲ τότε μόλις, ὅτε τοῦ +λαλεῖν ἐνειστήκει καιρός· ἑνὶ δὲ καὶ τότε τῷ μακαρίῳ + Μωυσεῖ διελέγετο Θεὸς, ἑτέρῳ μὴ προσλαλῶν· οὕτω καἲ ὁ +χριστὸς, ἓν ἔτι τὸ τῶν Ἰουδαίων ἐπαίδευε γένος, ἑνί τε λαῷ +προσδιαλέγεται, κοινὴν οὔπω τοῖς ἔθνεσιν ἁπλώσας τὴν +χάριv. εὖ δὲ δὴ λίαν ὁ μακάριος Εὐαγγελιστὴς, οὐχ ἁπλῶς e +Εἰσῆλθεν, ἀλλ’ ἀνέβη φησὶν εἰς τὸ ἱερόν· ὑψηλὸν γάρ τι + χρῆμα καὶ τῆς χαμαιζήλου φαυλότητος πολὺ λίαν ὑπερτεροῦν +τὸ εἰς θεῖον εἰσέρχεσθαι παιδευτήριον, καὶ τοῖς ἁγίοις +ἐνδιαιτᾶσθαι τόποις· ὁ δὲ τοῦ πράγματος τύπος ἀληθὴς ἐφ’ +ἡμῶv. Χριστὸς γὰρ ἦν ὁ ἁγιάζων τὸ ἱερὸν, καὶ τύπος +1. ἀναχώρητος Β. 2. πὼς χώροις Β. δ’ ὅπως χώραν Ed. 6. Χριστός] +Θεός Β. 9. δῶ σοι] δώσω Β. cf, (53. 56, 76.) 10. σοι prius om. Β. +ἀναμέσω Β. 12. ἐὰν ἐντείλωμαι] ἐντέλλομαι Β. cf. (72. Co.) 13. ὁ alt. +om. Β. om. ἤδη om. Β. 15. παρελθὼν] + ὁ Κύριος Β. τοῖς ὄχλοις +του +ἐκεῖ inverso ordine Β. 17. κοὶ om. Β. ἐπὶ τῇ (sic) Β. 19. τότε καὶ +inverso ordine Β. 21. ἕλ’ ἔτι] ἐν ἑνὶ τόπῳ Β. 23. εὖ Β. εὐθὺ Ed. +26. χρῆμά τι inverso ordine Β. 27. ἀληθὴς ἐφ’] ἀληθεις ὄφ’ Β. + + +τούτου πάλαι Μωυσῆς, τῷ ἐλαίῳ τῷ ἡγιασμένῳ τὴν σκηνὴν +Lev. viii. 11. καταχρίων καὶ ἁγιάζων αὐτὴν, καθὰ γέγραπται· καίτοι +410 Α. a μᾶλλον ἐχρῆν ἁγιάζεσθαι διὰ τῶν ἁγίων τόπων τὸν ἄνθρωπον, +ἤπερ ἁγιάζειν αὐτούς· ἁλλ’ οὐδεὶς τῶν ἐν τύπῳ +τελουμένων ὁ λόγος διὰ τὴν ἀλήθειαν, ἧς δὴ καὶ χάριν τὰ ἐν +σκιαῖς ἀνεπλάττετο· καθάπερ οὖν ἔστιν ἰδεῖν καὶ ἐπὶ τῶν +Hos. iii. 1—3. ἁγίων προφητῶv. ὁ μὲν γάρ τις πόρνῃ γυναικὶ καὶ οὐχ +Es.xx. 2. ἑκὼν συνοικεῖν ἐκελεύετο, γυμνὸς δὲ βαδίζειν ἕτερος, ἀλλὰ +Ezek. iv. 6. καὶ ἐπὶ πλευρὰν κατακεῖσθαι τὴν δεξιὰν οὐκ ὀλίγον ἡμερῶν +ἀριθμόv. ἐπετελεῖτο δὲ ταῦτα διὰ τὰ ἐξ αὐτῶν, καὶ οὐ +πάντως δι’ ἑαυτά· οὕτω τοιγαροῦν καὶ ὁ μακάριος Μωυσῆς +b ἁγιάζειν ἐκελεύετο τὴν σκηνὴν, καίτοι μᾶλλον ἁγιάζεσθαι +πρὸς αὐτῆς ὀφείλων, ἵνα Χριστὸς νοοῖτο πάλιν ὡς ἐν +τὸν ἴδιον ἁγιάζων ναὸν, καίτοι μετὰ σαρκὸς Ἰουδαίοις συνδιαιτώμενος, +καὶ ἐν αὐτῷ τοῖς ὄχλοις προσλαλῶν, ὥσπερ +οὖν ἐκ τοῦ ἱλαστηρίου πάλαι ὁ Θεός.

+15

Ἐθαύμαζον οὖν οἱ Ἰουδαῖοι λεγοντες Πῶς οὗτος +οἶδε μὴ μεμαθηκώς;

+

Οὐκ ἀπηχὲς τῶν Ἰουδαίων τὸ θαῦμα, κεκομψευσμένος ’δε +c πὼς ἐστὶν ὁ ἐπὶ τούτῳ λόγος· ἦν γὰρ δὴ καὶ εἰκὸς καταπλήττεσθαι +βλέποντας καὶ λόγῳ καὶ γνώσει διαπρέποντα +ξένως, τὸν ὅτῳ πλουτεῖν ἐκ μαθημάτων οὐκ ἦv. δεκτικὸς +μὲν γὰρ σοφίας ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, καὶ εἰ μήπω τις ὁρῷτο +σοφὸς, ἐπιτηδειοτάτη δὲ λίαν ἡ φύσις πρὸς ἀνάληψιν +συνέσεως τε καὶ ἐπιστήμης τῆς ἐπί τισιv. ἀλλ’ ἐν τοῖς οὐ +σφόδρα περὶ τὰς ἐν λόγοις ἔχουσι τριβὰς συμμεμυκὸς +τρόπον τινὰ καὶ κατηυνασμένον ἐστὶ τὸ ἐν τῇ φύσει +χρήσιμον· ἐν δὲ τοῖς εἰωθόσι καὶ διὰ τοιούτων ἔρχεσθαι

+9. ἀριθμὸν ἡμερῶν inverso ordine Β. Statim ἐπετελεῖτο Β. ἐτελεῖτο Ed. +13. πρὸς αὐτῆς] πρὸ ἑαυτῆς Β. νοοῖτο Β. νοῆται Ed. ἐν αὐτῇ B. 17. οἱ +om. Β. οἶδεν γράμματα inverso ordine Β. 22. ὅτῳ] οὕτως Β. 23. γάρ +om. Β. 24. σοφὸς] σοφῶς Β. 20. λόγοις] ἀλόγοις Β. 27. τῇ +om. Β. +
+
+ + + \ No newline at end of file From 8c15ffabea839faecc9a6700f0add63f8fa55954 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Cami33 Date: Tue, 3 Apr 2018 12:18:36 -0400 Subject: [PATCH 08/16] Delete tlg016 --- data/tlg0559/tlg016 | 1679 ------------------------------------------- 1 file changed, 1679 deletions(-) delete mode 100644 data/tlg0559/tlg016 diff --git a/data/tlg0559/tlg016 b/data/tlg0559/tlg016 deleted file mode 100644 index 1c59bb1b2..000000000 --- a/data/tlg0559/tlg016 +++ /dev/null @@ -1,1679 +0,0 @@ - - - - - - -Liber geeponicus -Heronis Alexandrini -Fridericus Hultsch -Harvard College Library - Harvard Library Arcadia Fund -Gregory Crane - - Digital Divide Data - Corrected and encoded the text - - - Gregory Crane - Editor-in-Chief, Perseus Digital Library - - - Matt Munson - Project Manager (University of Leipzig), 2016 - present - - - Annette Gessner - Project Assistant (University of Leipzig) 2015 - present - - - Thibault Clérice - Lead Developer (University of Leipzig) 2015 - 2017 - - - Bruce Robertson - Technical Advisor (Mount Allison University) - - - -Harvard College Library - tlg0559.tlg016.1st1K-grc1.xml - -

Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License

- -2017 -Harvard College Library -United States - - - - - - Heronis Liber Geeponicus - - - Fridericus Hultsch - - - Heronis Alexandrini - - Weidmann - Berlin - 1864 - - 1 - - The Internet Archive - - - - - - - - - - -

Text encoded in accordance with the latest EpiDoc standards (January 2014)

- - - -Greek -Latin - - - -added language tags; edited capital letters, "author", "title"; added "funder"; added "filename"; updated "date" to 2017; added a "urn" tag; translated "publisher" and "pubPlace" into English, changed roman numerals in arabic; added "volume" nm. and link to the online scan; added "reDecl" - - - - -
- -VII. -Heronis Liber Geeponicus. -

Ἥρωνος γεηπονικὸν βιβλίον.

-
-

Τίνες αἱ γενικαὶ τῶν σχημάτων διαφοραί; -Τῶν δὲ σχημάτων ἃ μέν ἐστιν ἐπίπεδα, ἃ δὲ στερεά, -κ. τ. λ. (Vide Def. 27).

-
- -
-

Τίνες αἱ τῶν ἐπιπέδων σχημάτων διαφοραί; -Τῶν ἐν ταῖς ἐπιφανείαις σχημάτων κ. τ. λ. (V. ibid. 28).

-
- -
-

Περὶ ἀσυνθέτου ἐπιπέδου σχήματος, ὅ ἐστι -κύκλος.

-

Κύκλος ἐστὶ τὸ ὑπὸ μιᾶς γραμμῆς περιεχόμενον ἐπίπεδον. -κ. τ. λ. (V. ibid. 29).

-
- -
-

Περὶ διαμέτρου.

-

Διάμετρος δὲ τοῦ κύκλου ἐστὶν εὐθεῖά τις διὰ τοῦ -κέντρου ἠγμένη κ. τ. λ. (V. ibid. 30).

-
- -
-

Περὶ τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις ἐξ ἀνομογενῶν -συνθέτων περιφερειῶν σχημάτων, οἷόν τί -ἐστιν ἡμικύκλιον.

-

Ἡμικύκλιόν ἐστι τὸ περιεχόμενον σχῆμα κ. τ. λ. (V. -ibid. 31).

-
- -
-

Τί ἐστιν ἀψίς; -Ἀψὶς δέ ἐστι τὸ ἔλαττον ἡμικυκλίου κ. τ. λ. (V. ibid. 32).

-
- -
-

Τί ἐστι κοινῶς τμῆμα κύκλου; -Κοινῶς δὲ τμῆμα κύκλου ἐστὶν κ. τ. λ. (V. ibid. 33).

-
- -
-

Τίς ἡ ἐν τμήματι κύκλου γωνία; -Ἡ ἐν τμήματι κύκλου γωνία ἐστὶν κ. τ. λ. (V. ibid. 34).

-
- - -
-

Τί ἐστι τομεὺς κύκλου; -Τομεὺς δὲ κύκλου ἐστὶ τὸ περιεχόμενον σχῆμα κ. τ. λ. -(V. ibid. 35).

-
- -
-

Τίνες αἱ τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις εὐθυγράμμων - σχημάτων διαφοραί; -Τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις κ. τ. λ. (V. ibid. 40).

-
- -
-

Τί ἐστι τρίγωνον; -Τρίγωνόν ἐστι σχῆμα ἐπίπεδον κ. τ. λ. (V. ibid. 41).

-
- -
-

Τίνα τριγώνων εἴδη καὶ πόσα; - Τῶν δὲ τριγώνων ἢ τριπλεύρων σχημάτων κ. τ. λ. (V. -ibid. 42).

-
- -
-

Τί τὸ ἰσόπλευρον; -Ἰσόπλευρον μὲν οὖν ἐστιν κ. τ. λ. (V. ibid. 43).

-
- -
-

Τί τὸ ἰσοσκελές; - Ἰσοσκελῆ δὲ ὅσα τὰς δύο μόνας ἴσας ἔχει τὰς πλευράς. -(V. ibid. 44).

-
- -
-

Τί τὸ σκαληνόν; -Σκαληνὰ δὲ ὅσα τὰς τρεῖς ἀνίσους ἔχει πλευράς. (V. -ibid. 45).

-
- -
-

Τί τὸ ὀρθογώνιον; -Ὀρθογώνιον δέ ἐστι τὸ μίαν ἔχον ὀρθὴν γωνίαν. (V. -ibid. 46).

-
- -
-

Τί τὸ ὀξυγώνιον; -Ὀξυγώνιον δέ τὰς τρεῖς ὀξείας ἔχον γωνίας. (V. ibid. 47).

-
- -
-

Τί τὸ ἀμβλυγώνιον; -Ἀμβλυγώνιον δὲ τὸ μίαν ἔχον ἀμβλεῖαν γωνίαν. (V. -ibid. 48).

-
- -
-

Τριγώνων ἰδιότητες.

-

Τὰ μὲν οὖν ἰσόπλευρα πάντα ὀξυγώνια κ. τ. λ. (V. ibid. 49).

-
- -
-

Περὶ τετραπλεύρων σχημάτων.

-

Τί ἐστι τετράπλευρον ἐπίπεδον; -Τετράπλευρον ἐπίπεδόν ἐστι κ. τ. λ. (V. ibid. 50).

-
- -
-

Τίνες αἱ τῶν τετραπλεύρων διαφοραί; -Τῶν δέ τετραπλεύρων σχημάτων κ. τ. λ. (V. ibid. 51).

-
- - -
-

Τίνα τετραγονια; -Τὰ μὲν οὖν ὀρθογώνια κ. τ. λ. (v. ibid. 52).

-
- -
-

Τίνα τὰ ἑτερομήκη; -Τὰ δὲ ὀρθογώνια μὲν κ. τ. λ. (V. ibid. 53).

-
- -
-

Τί ῥόμβοι; -Τὰ δὲ ἰσόπλευρα μὲν κ. τ. λ. (V. ibid. 54).

-
- -
-

Τίνα παραλληλόγραμμα; -Ἐπὶ δὲ τῶν τετραπλεύρων κ. τ. λ. (V. ibid. 56).

-
- -
-

Περὶ παραλληλογράμμων ὀρθογωνίων.

-

Τῶν δὲ παραλληλογράμμων κ. τ. λ. (V. ibid. 57).

-
- -
-

Τίς ὁ ἐν παραλληλογράμμῳ γνώμων; -Παντὸς δέ παραλληλογράμμου κ. τ. λ. (V. ibid. 58).

-
- -
-

Τί ἐστι γνώμων κοινῶς; -Καθόλου δὲ γνώμων ἐστὶ κ. τ. λ. (V. ibid. 59).

-
- -
-

Τί ἐστι τραπέζιον; -Τῶν παρὰ τά εἰρημένα τετραπλεύρων κ. τ. λ. (V. ibid. 60).

-
- -
-

Τίνα τά τραπέζια; -Τραπέζια μὲν οὖν εἰσιν κ. τ. λ. (V. ibid. 61).

-
- -
-

Τίνα τραπεζοειδῆ; -Τραπεζοειδῆ δὲ ὅσα κ. τ. λ. (V. ibid. 62).

-
- -
-

Περὶ τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις εὐθυγράμμων καθʼ -ἕκαστα λεγομένων, οἷον τί ἐστι βάσις; -Βάσις λέγεται ἐπιπέδου χωρίου γραμμὴ κ. τ. λ. (V. -ibid. 66).

-
- -
-

Τί ἐστι πλευρά; -Πλευρὰ δέ μία τῶν τὸ σχῆμα περικλειουσῶν. (V. ibid. 67).

-
- -
-

Τί ἐστι διαγώνιος; -Διαγώνιος δὲ ἡ ἀπὸ γωνίας κ. τ. λ. (V. ibid. 68).

-
- -
-

Τί ἐστι κάθετος; -Κάθετος δέ ἐστιν ἡ ἀπὸ σημείου κ. τ. λ. (V. ibid. 69.

-
- -
-

Τί ἐστι κάθετος πρὸς ὀρθάς; -Κάθετος δὲ πρὸς ὀρθὰς λέγεται κ. τ. λ. (V. ibid. 70).

-
- - -
-

Τίωες εἰσὶ παράλληλοι γραμμαί; -Παράλληλοι δέ καλοῦνται γραμμαὶ κ. τ. λ. (V. ibid. 71).

-
- -
-

Τίνες δὲ αἱ οὐ παράλληλοι εὐθεῖαι; -Οὐ παράλληλοι εὐθεῖαί εἰσιν κ. τ. λ. (V. ibid. 72).

-
- -
-

Τί ἐστι τριγώνου ὕψος; -Τριγώνου δὲ ὕψος καλεῖται κ. τ. λ. (V. ibid. 73).

-
- -
-

Τίνες αἱ τῶν εὐθυγράμμων κτερέῶν σχημάτων -διαφοραί; -Τῶν δὲ εὐθυγράμμων στερεῶν κ. τ. λ. (V. ibid. 99).

-
- -
-

Τί ἐστι πυραμίς; -Πυραμὶς μὲν οὖν ἐστι σχῆμα στερεὸν κ. τ. λ. (V. ibid. 100).

-
- -
-

Ἥρωνος εἰσαγωγαὶ τῶν γεωμετρουμένων.

-
- -
-

Ἡ ἐπίπεδος γεωμετρία συνέστηκεν ἔκ τε κλίματων καὶ -σκοπέλων καὶ γραμμῶν καὶ γωνιῶν κ. τ. λ. (V, Geom. cap. 3).

-
- -
-

Τὰ δὲ μέτρα ἐξηύρηται ἐξ ἀνθρωπίνων μελῶν, δακτύλου, -παλαιστοῦ, σπιθαμῆς, ποδὸς, πήχεως, βήματος, ὀργυιᾶς -καὶ λοιπῶν, καθὼς προγέγραπται.

-
- -
-

Ἐπειδήπερ ἐν τοῖς κλίμασιν ἐκράτησέ τις συνήθεια -τοῖς ἐγχωρίοις μέτροις χρᾶσθαι ἕκαστον, καὶ ἐκ τῆς ἀναλογίας - τοῦ ποδὸς πρὸς τὸν πῆχυν ἐξισοῦται τὸ μέτρον. τούτων -δέ οὕτως ἐχόντων τὴν μέτρησιν τῶν θεωρημάτων -ποιησόμεθα.

-

Καὶ ἔστιν ἡ μέτρησις τῶν θεωρημάτων κατὰ τὰ ὑποτεταγμένα -οὕτως.

-
- -
-

Ἔστω τετράγωνον ἰσόπλευρον καὶ ὀρθογώνιον, οὗ ἑκάστη -πλευρὰ ἀνὰ πόδας ιβ´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· -τὰ ιβ´ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται ρμδ´ πόδες· τοσούτων ἔσται -τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἔστω τετράγωνον ἰσόπλευρόν τε καὶ ἰσογώνιον καὶ ἐχέτω - ἑκάστην πλευρὰν ποδῶν ν´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν -διαγώνιον· ποιῶ οὕτως· τὰ ν´ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται ,βφί· -26. πόδας sic G, quod propterea commemoro, quia plerumque π habet: -in sequentibus igitur, ubi nihil adnotabo, formam per compendium scriptam -esse scito 27. 31. γίνεται, nisi fallor, G (item p. 212, 4) - - -ἔσται τὸ ἐμβαδὸν τοσούτων. τὴν δὲ διαγώνιον εὑρεῖν· δὶς -τὸ ἐμβαδὸν ε· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες ο´ Ϲ -δ˝· τοσούτου ἐστὶν ἡ διαγώνιος. καὶ ἄλλως· τὴν μίαν πλευράν, -τουτέστι τὰ ν´, ἐπὶ τὰ ο´ Ϲ δ˝ γίνονται πόδες ,Ϛφλζ´ -Ϲ· ὧν ν˝ γίνεται ο´ Ϲ δ˝.

-
- -
-

Ἔστω τετράγωνον ἑτερόμηκες ἤτοι παραλληλόγραμμον, -οὗ τὸ μῆκος ποδῶν ν´, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν λ´· εὑρεῖν αὐτοῦ -τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν διαγώνιον· ποιῶ οὕτως· τὸ μῆκος -ἐπὶ τὸ πλάτος γίνονται πόδες ,αφ´· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν ,αφ´ -ποδῶν. τὴν δὲ διαγώνιον εὑρεῖν· τὸ μῆκος ἐφ᾿ ἑαυτὸ γίνονται -πόδες ,βφ´· καὶ τὸ πλάτος ἐφ᾿ ἑαυτὸ γίνονται πόδες -Ϡ´· ὁμοῦ γίνονται πόδες ,γυ´· ὧν πλευρὰ τετραγωνική πόδες -νη´ γ˝· τοσούτου ἐστὶν ἡ διαγώνιος ποδῶν νη´ γ˝· τὸ -δὲ ἐμβαδόν ἐστι ποδῶν ,αφ´.

-
- -
-

Ἔστω τετράγωνον παραλληλόγραμμον μὴ ὂν ὀρθογώνιον, -οὗ τὸ μεῖζον μῆκος ποδῶν λβ´, καὶ ἡ ἄλλη ποδῶν λ´· ὁμοῦ -γίνονται πόδες ξβ´· ὧν τὸ ἥμισυ γίνονται λα´. καὶ τὸ πλάτος -ποδῶν ιη´, καὶ τὸ ἄλλο ποδῶν ιϚ´· ὁμοῦ γίνονται λδ´· ὧν -τὸ Ϲ ιζ´· ταῦτα πολυπλασιάζω ἐπὶ τὰ λα´· γίνονται πόδες -φκζ´. ἑξῆς καταγραφή.

-
- -
-

Τρίγωνον ὀρθογώνιον, οὗ ἡ μὲν κάθετος ποδῶν λ´, ἡ -δὲ βάσις ποδῶν μ´ ἡ δὲ ὑποτείνουσα ποδῶν ν´· εὑρεῖν -αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· τὴν βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον -γίνονται πόδες ,ασ´· ὧν Ϲ γίνονται πόδες χ´· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν -ποδῶν χ´. εὑρεῖν αὐτοῦ καὶ τὴν ὑποτείνουσαν· τὰ λ´ -τῆς καθέτου ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται Ϡ´· καὶ τὰ μ´ τῆς βάσεως -ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται αχ´· ὁμοῦ πόδες ,βφ´· ὧν πλευρά τετραγωνικὴ -γίνεται ν´. ἄλλως εὑρεῖν τὴν ὑποτείνουσαν· -σύνθες τάς β´ πλευράς, τὰ λ´ καὶ τὰ μ´· γίνονται ο´· ταῦτα -ἐπὶ ε´ τν´· τούτων τὸ ξ˝ ν´.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ὀρθογώνιον ἕτερον καὶ ἐχέτω τὴν μὲν -βάσιν ποδῶν μ´, τὴν δὲ ὑποτείνουσαν ποδῶν μα´ τὴν δὲ -κάθετον ποδῶν θ´· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ τὴν κάθετον· -1. ἔστω G 2. ,ε G 9. πόδες G ἔστω G 10. ποδῶν G -12. γίνεται G 13. νη´ prius] λϹ η G (voluit Νη) 16. μεῖζον] -μεῖνον G 23. ποιῶν G 24. Ϲ˝ G ἔστω G 27. γι cum nota -compendii G 29, γίνεται G - - -ποιῶ οὕτως· τὰ μα΄ ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται ,αχπα΄. καὶ -τὰ μ΄ ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται ,αχ΄· ταῦτα ὑφαιρῶ ἀπὸ τῶν -,αχπα΄ ποδῶν· λοιπὸν μένουσι πόδες πα΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ -γίνεται πόδες θ΄. νῦν ποιῶ τὴν κάθετον ἐπὶ - τὴν βάσιν· γίνονται τξ΄· ὧν τὸ Ϲ γίνονται πόδες ρπ΄· ἔσται -τὸ ἐμβαδὸν ποδῶν ρπ΄. ἑξῆς ἡ καταγραφή.

-
- -
-

Τρίγωνον ἰσοσκελές, οὗ ἡ κάθετος ποδῶν μ΄, ἡ δὲ βάσις -ποδῶν ιβ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· τὴν -βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον γίνονται πόδες σμ΄· ὧν τὸ ἥμισυ - γίνονται πόδες ρκ΄· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν ποδῶν ρκ΄.

-

Τριγώνου ἰσοσκελοῦς ἑκάστη τῶν ἴσων πλευρῶν ποδῶν -κε΄, ἡ δὲ βάσις ποδῶν ιδ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδὸν καὶ -τὴν κάθετον· ποιῶ οὕτως· ἑκάστης πλευρᾶς ποίησον ◻΄· -γίνονται πόδες χκε΄· λαμβάνω τὸ Ϲ τῆς βάσεως· γίνονται - πόδες ζ΄· ταῦτα ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται πόδες μθ΄· λοιπὸν μένουσι -πόδες φοϚ΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνονται πόδες -κδ΄· καὶ τὰ ζ΄ ἐπὶ τὴν κάθετον πόδες ρξη΄· τοσούτων ἔσται -τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ἰσόπλευρον καὶ ἐχέτω ἑκάστην πλευρὰν - ἀνὰ πόδας λ΄, καὶ ἐγγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν -διάμετρον· ποιῶ οὕτως· τὸ ἐμβαδόν ἐστι ποδῶν τ𝒢Ϛ΄· ταῦτα -ἐπὶ τὲ δ΄ γίνονται πόδες αφξ΄· ἄρτι σύνθες τὰς τρεῖς πλευράς· -γίνονται πόδες 𝒢΄· ἄρτι μερίζω τῶν ,αφξ΄ τὸ 𝒢″· γίνονται -πόδες ιζ΄ γ″· τοσούτων ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου.

-
- -
-

Ἔστω πάλιν τρίγωνον ἰσόπλευρον καὶ ἐχέτω ἑκάστην -πλευράν ἀνὰ πόδας λ΄, καὶ περιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν -αὐτοῦ τὴν διάμετρον· ποιῶ ούτως· τὰ λ΄ ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται -Ϡ΄· φανερὸν ὅτι κάθετος τοῦ τριγώνου ἔσται ποδῶν -κϚ΄· ἄρτι μερίζω τῶν Ϡ΄ τὸ κϚ″· γίνονται πόδες λδ΄ Ϲ η″· - ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου τοσούτων.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ὀξυγώνιον, οὗ τὸ μικρότερον σκέλος ποδῶν -1. ποιῶν G 5. Ϲ″ G ἔστω G 7. ἰσοσκελοῦς G 9. γίνον- -ται] γι΄ G, quod compendium hinc non enotavi nisi in dubia scriptura -10. ἔστω G 11. Τρίγωνον G 13. ἑκάστης] immo τῆς 17. ἔστω G -20. πόδας scripsi ex cap. 54, πο G 22. γίνεται cum suprascr. ον G -24. ιζ΄ ζ G 25. πάλιν] πᾶν G 26. πόδας habet G 28. ἔστω G -29. λδ Ϲ η G, et similiter reliquis locis 30. ἔστω G - - -ιγ´, καὶ τὸ μεῖζον ποδῶν ιε´, καὶ ἡ βάσις ποδῶν ιδ´, -καὶ ἐπιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν διάμετρον· ποιῶ -οὕτως· φανερὸν ὅτι τὸ ἐμβαδὸν τοῦ τριγώνου ἐστὶ ποδῶν -πδ´· ταῦτα ἐπὶ τὰ δ´ γίνονται πόδες τλϚ´· ἄρτι σύνθες τὰς -τρεῖς πλευρὰς τοῦ τριγώνου· γίνονται πόδες μβ´· τὰ τλϚ´ -εἰς τὰ μβ´ γίνονται πόδες η´· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου -ποδῶν ν´.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ὀξυγώνιον, οὗ τὸ μικρότερον σκέλος -ποδῶν ιγ´, καὶ τὸ μεῖζον ποδῶν ιε´, καὶ ἡ βάσις ποδῶν -ιδ´, καὶ περιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν διάμετρον· -ποιῶ οὕτως· τὸ μικρότερον σκέλος ἐπὶ τὸ μεῖζον, τὰ ιγ´ -ἐπὶ τὰ ιε´, γίνονται πόδες ρϥε´· εἰς ιβ˝ γίνονται πόδες ιϚ´ -δ˝· τοσούτων ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ἀμβλυγώνιον καὶ ἐχέτω τὴν μίαν πλευρὰν -ποδῶν ι´ καὶ τὴν βάσιν ποδῶν θ´, καὶ τὴν ὑποτείνουσαν -ποδῶν ιζ´, καὶ ἐγγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν -διάμετρον· ποιῶ οὕτως· φανερὸν ὅτι τὸ ἐμβαδὸν τοῦ τριγώνου -ἐστὶ ποδῶν λϚ´· ταῦτα ἐπὶ τὰ δ´ γίνονται πόδες -ρμδ´· καὶ σύνθες τὰς τρεῖς πλευρὰς τοῦ τριγώνου· γίνονται -πόδες λϚ´· ἄρτι μέρισον τῶν ρμδ´ τὸ λϚ˝· γίνονται πόδες -δ´· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἐπιγραφομένου κύκλου ποδῶν δ´.

-
- -
-

Ἔστω τρίγωνον ἀμβλυγώνιον καὶ ἐχέτω τὸ μικρότερον -σκέλος ποδῶν ι´, καὶ τὴν βάσιν ποδῶν θ´, καὶ τὴν ὑποτείνουσαν -ποδῶν ιζ´, καὶ περιγεγράφθω κύκλος· εὑρεῖν αὐτοῦ -τὴν διάμετρον· ποιῶ οὕτως· τὸ μικρότερον σκέλος ἐπὶ τὸ -μεῖζον, τὰ ι´ ἐπὶ τὰ ιζ´, γίνονται πόδες ρο´ φανερὸν ὅτι κάθετος -τοῦ τριγώνου ἐστὶ ποδῶν η´· ἄρτι μερίζουσι τὸ η˝ -τῶν ρο´ γίνονται πόδες κα´ δ˝· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ -κύκλου ποδῶν κα´ δ˝.

-
- -
-

Ἔστω κύκλος, οὗ ἡ διάμετρος ποδῶν ιδ´· ἡ δὲ περίμετρος -εὑρεθήσεται κατὰ τὴν ἔκθεσιν ποδῶν μδ´· τὸ δὲ ἐμβαδὸν - ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν μέθοδον τῆς περιμέτρου εὑρεῖν, -ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον ποίει ἐπὶ τὰ κβ´· γίνονται -2. ποιῶν G 6. ἔστω G 8. μικρὸν G 10. περιγράφθω G -1. τὰ ιγ´ ἐπὶ om. G 13. τοσοῦτον ἔστω G 16. ἐγγράφθω G -21. ἔστω G 22. μικρὸν G 25. ποιοῦ G 28. ἔστω G - - -πόδες τη΄· καὶ πάντοτε μέριζε καθολικῶς παρὰ τὸν -ζ΄ τουτέστιν ὧν ζ″· γίνονται μδ΄· ἔσται ἡ περίμετρος ποδῶν -μδ΄.

-
- -
-

Ἔστω κύκλος, οὗ ἡ περίμετρος ποδῶν π΄· εὑρεῖν αὐτοῦ - τὴν διάμετρον· ποιῶ οὕτως· πάντοτε τὴν περίμετρον ἐπὶ -τὰ ζ΄· γίνονται φξ΄· μερίζω· ὧν τὸ κβ″· γίνονται πόδες κε΄ -Ϲ· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ κύκλου ποδῶν κε΄ Ϲ.

-
- -
-

Ἔστω κύκλος οὗ ἡ διάμετρος ποδῶν ζ΄ ἡ δὲ αὐτοῦ -περίμετρος εὑρίσκεται κατὰ τὴν προγεγραμμένην ἔκθεσιν - ποδῶν κβ΄· παντὸς γὰρ κύκλου περίμετρος τριπλάσιον καὶ -ἕβδομόν ἐστι τῆς διαμέτρου· ἐὰν οὖν θέλῃς εὑρεῖν τὴν περίμετρον -ἀπὸ τῆς διαμέτρου, τριπλασίασον τοὺς ζ΄ πόδας τῆς -διαμέτρου· γίνονται πόδες κα΄· καί πρόσθες τούτοις τὸ ζ″ -τῆς αὐτῆς διαμέτρου· γίνεται ποὺς α΄· γίνονται πόδες κβ΄· - τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ περίμετρος.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς εὑρεῖν ἀπὸ τῆς περιμέτρου τὴν διάμετρον, -τοὺς κβ΄ πόδας τῆς περιμέτρου μέρισον παρὰ τὸν κβ΄· γίνεται -ποὺς α΄· τοῦτον ἑπταπλασίασον· γίνονται πόδες ζ΄· -τοσούτων ἔσται ἡ διάμετρος.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς ἀπὸ τῆς διαμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν τοῦ -κύκλου, τοὺς ζ΄ πόδας τῆς διαμέτρου πολυπλασίασον ἐφ᾿ -ἑαυτούς· γίνονται πόδες μθ΄· τούτους ἑνδεκαπλασίασον· γίνονται -πόδες φλθ΄· τούτων τὸ ιδ″ γίνονται πόδες λη΄ Ϲ· -τοσούτων ἔσται τὸ ἐμβαδὸν τοῦ κύκλου.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς ἀπὸ τῆς περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν, τοὺς -κβ΄ πόδας τῆς περιμέτρου πολυπλασίασον ἐφʼ ἑαυτούς· γίνονται -πόδες υπδ΄· τούτους ἑπταπλασίασον· γίνονται πόδες -γτπη΄ λη΄ Ϲ· τοσούτων ἔσται ποδῶν τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἄλλη· μέθοδος δηλοῦσα διὰ τῆς περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν - τοῦ κύκλου.

-

Πρόσθες τοῖς κβ΄ ποσὶ τῆς περιμέτρου μέρος οὐτῶν Ϲ -δ″· γίνονται πόδες ιϚ΄ Ϲ· ὁμοῦ πόδες λη΄ Ϲ· τοσούτων ἔσπαι -τὸ ἐμβαδόν.

-1. τη΄] τν G 2. ᾧ G 7. ἔσται hoc loco primum recte habet G -14. ποὺς] hoc etiam loco π habet G (conf. ad cap. 46) γίνονται] γίνεται -G, sed ε tribus punctis notatum κβ΄] κδ G 15. 24. 28. 32. ἔστω G -28. post γτπη΄ haec fere exciderunt: μερίζω· ὧν τὸ πη″· γίνονται -
- - -
-

Ἀψίδα μετρῆσαι, ἧς ἡ διάμετρος ποδῶν ιδ΄, ἡ δὲ κάθετος -ποδῶν ζ΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὸ ἐμβαδόν· ποίει οὕτως· τὴν -διάμετρον ἐφ᾿ ἑαυτὴν γίνονται πόδες ρ𝒢Ϛ΄· τούτους ἑνδεκαπλασίασον· -γίνονται πόδες βρνϚ΄· ὧν τὸ κη˝ γίνονται πόδες -οζ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Εἰ δὲ καὶ ἀπὸ τῆς καθέτου θέλεις εὑρεῖν τὸ ἐμβαδόν, -ποίει οὕτως· τοὺς ζ΄ πόδας τῆς καθέτου πολυπλασίασον -ἐφ᾿ ἑαυτούς· γίνονται πόδες μθ΄· τούτους ἑνδεκάκις γίνονται -πόδες φλθ΄· ὧν τὸ ζ˝ γίνονται πόδες οζ΄.

-
- -
-

Στοὰ ἔχουσα τὸ μὲν μῆκος πηχῶν ριδ΄, τὸ δὲ πλάτος -πηχῶν ιβ΄ Ϲ· εὑρεῖν πόσους πήχεις στρωτήρων λαμβάνει· -ποίει οὕτως· τὸ μῆκος ἐπὶ τὸ πλάτος γίνονται αυκε΄· πρόσθες -αὐτοῖς δι᾿ ὅλου τὸ ι˝ · γίνονται ρμβ΄ Ϲ· σύνθες ὁμοῦ· -γίνονται αφξζ΄ Ϲ· τοσούτους πήχεις στρωτήρων λήψεται. -προσετέθη τὸ ι˝ διὰ τὴν μέλλουσαν ἀπουσίαν γίνεσθαι τοῦ -στρωτῆρος.

-
- -
-

Ἀψίδα ἤγουν ἡμικύκλιον μετρῆσαι, ἧς ἡ διάμετρος -ποδῶν ζ΄, ἡ δὲ κάθετος κατὰ τὸ ἥμισυ τῆς διαμέτρου ποδῶν -γ΄ Ϲ, καὶ ἡ περίμετρος ποδῶν ια΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὸ ἐμβαδόν· -ποίει οὕτως· τὰ ζ΄ τῆς διαμέτρου ἐπὶ τὰ ια΄ τῆς -περιμέτρου γίνονται πόδες οζ΄· τούτων τὸ δ˝ γίνονται πόδες -ιθ΄ δ˝· τοσούτων ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἄλλη μέθοδος τοῦ ἐμβαδοῦ. τοὺς ζ΄ πόδας τῆς διαμέτρου -ἐφʼ ἑαυτοὺς γίνονται πόδες μθ΄· τούτους ἐπὶ ια΄ -γίνονται πόδες φλθ΄· ὧν τὸ κη˝ γίνονται πόδες ιθ΄ δ˝.

-
- -
-

Πυραμίδα μετρήσομεν, ἧς τὸ μῆκος ποδῶν κ΄, καὶ τὸ -πλάτος ποδῶν κ΄, καὶ τὸ ὕψος ποδῶν ιϚ΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὰς -ὑποτεινούσας πλευρὰς ἑκάστου τοίχου ἔχοντος πάχος ποδῶν -β΄· ποιῶ οὕτως· ἐπειδὴ ἡ πλευρὰ ἔχει ἔξωθεν πόδας κ΄, -τὸ ἀπὸ τοῦ ἔξωθεν ἀμφώτου ἕως τοῶ μέσου κέντρου ὡς -προεῖπον, τὸ ὕψος ποδῶν ιϚ΄· ποίησον οὕτως· τὰ ιϚ΄ τοῦ -ὕψους ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται σνϚ΄· καὶ τὰ ι΄, τουτέστι τὸ Ϲ -τῆς πλευρᾶς, ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται ρ΄· ὁμοῦ γίνονται πόδες -πόδες 32. ὁμοῦ] χχ G 5. ἔστω G 10. 11. πηχῶν] π G -11. λαμβάνειν G 13. τὸ] τοῦ G 14. τοσούτους πέχεις στρωτήρων] -τοσούτων πηγῶν στερεὸν G 22. ἔσται G (v. ad p. 215, 7) 32. Ϲ] ∽ G -supra rasuram - - -τνϚ΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες ιη΄ Ϲ δ˝ η˝· -τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ ὑποτείνουσα πλευρὰ τοῦ ἑνὸς σκέλους -ἕως τοῦ μέσου κέντρου. εἰ δὲ θέλεις τὸ στερεὸν τῶν -τοίχων εὑρεῖν, ποίει οὕτως· τὴν ὑποτείνουσαν ἐπὶ τὰ ι΄ - γίνονται πόδες ρπη΄ Ϲ δ˝· τούτων τὸ ἥμισυ γίνονται 𝒢δ΄ -δ˝ η˝· ταῦτα ἐπὶ τὸ πάχος, ἐπὶ τοὺς δύο πόδας, γίνονται -ρπη΄ Ϲ δ˝· τοσούτων ποδῶν ἔσται τὸ στερεὸν τοῦ τοίχου -τῆς πρώτης πλευρᾶς· ἀλλὰ ἐπειδὴ δ΄ πλευρὰς ἔχει ἡ πυραμίς, -γίνονται τῶν δ΄ πλευρῶν πόδες ψαε΄· τοσούτων ποδῶν - ἔσται τὸ στερεὸν τῶν τοίχων τῆς πυραμίδος.

-
- -
-

Εἰ δὲ θέλεις εὑρεῖν τῆς στέγης τὸν μόλυβδον ἢ τὸν -χαλκὸν ἢ τὸν κέραμον τῆς αὐτῆς πυραμίδος, ποίει οὕτως· -τὴν ὑποτείνουσαν, τουτέστι τὰ ιη΄ Ϲ δ˝ η˝, ἐπὶ τοὺς ι΄ -πόδας γίνονται πόδες ρπη΄ Ϲ δ˝· τούτων ὑφαιρῶ τὸ Ϲ· - λοιπὸν μένουσι πόδες 𝒢δ΄ δ˝ η˝· τοσούτων ποδῶν ἐστιν ἡ -ἐπιφάνεια τῆς στέγης τῆς πρώτης πλευρᾶς· ἀλλʼ ἐπειδὴ δ΄ -πλευρὰς ἔχει ἡ πυραμίς, ὁμοῦ γίνονται τῶν δ΄ πλευρῶν -πόδες τοζ΄ Ϲ· τοσούτων ἔσται ἡ ἐπιφάνεια τῆς στέγης τοῦ -μολύβδου ἢ τοῦ χαλκοῦ ἢ τοῦ κεράμου τῆς πυραμίδος. πόδες - τοζ΄ Ϲ, ἐπειδὴ ἀπὸ γ΄ ἐστέγασται ἡ πυραμίς.

-
- -
-

Ἔστω πυραμὶς βάσιν ἔχουσα τετράγωνον καὶ ἐχέτω -ἑκάστην πλευρὰν ἀνὰ πόδας ι΄· ἡ δὲ πυραμὶς ἐχέτω τὰς -πλευρὰς ἀνακεκλιμένας ἀπὸ ποδῶν ιγ΄ Ϲ· εὑρεῖν τῆς πυραμίδος -τὴν κάθετον καὶ τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· πολυπλασιάζω - τοῦ τετραγώνου τὴν πλευρὰν ἐφ᾿ ἑαυτήν· γίνονται ρ΄· -τούτων τὸ ἥμισυ γίνονται ν΄· καὶ τὰ ιγ΄ Ϲ ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται -πόδες ρπβ΄ δ˝· αἴρω ἀπὸ τούτων τὰ ν΄· λοιπὸν μένουσι -πόδες ρλβ΄ δ˝·  ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες ια΄ -Ϲ. τὸ δὲ στερεὸν εὑρίσκεται οὕτως· τοῦ τετραγώνου τὸ ἐμβαδὸν2 - γίνεται πόδες ρ΄· ταῦτα πολυπλασιάζω ἐπὶ τὸ γ˝ -μέρος τῆς καθέτου· γίνονται πόδες τπγ΄ γ˝· τοσούτων ποδῶν -ἐστι τὸ στερεὸν τῆς πυραμίδος. ποδῶν τπγ΄ γ˝.

-
- -
-

Πυραμίδα ἐπὶ τετραγώνου βεβηκυῖαν μετρήσωμεν οὕτως· -1. γίνεται πόδες] utrumque per compend. scr. in G 2. τοῦ] τὸ G -12. ποιεῖς G 14. post δ˝ G add. ῆ 17. γίνεται G 29. post -Ϲ desunt: τοσούτων ἔσται ἡ κάθετος τοῦ τετραγώνου οὕτως G -30. γ˝ om. G - - -ἧς ἑκάστη τῶν πλευρῶν τῆς βάσεως ἀπὸ ποδῶν κδ΄, -καὶ τὸ κλίμα τῆς πυραμίδος ποδῶν ιη΄· εὑρεῖν αὐτῆς τὴν -κάθετον καὶ τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· τὰ κδ΄ τῆς βάσεως -ἐχʼ ἑαυτὰ γίνονται πόδες φοϚ΄· ὧν τὸ Ϲ γίνονται πόδες -σπη΄· καὶ τὰ ιη΄ τοῦ κλίματος ποιῶ ἐφʼ ἑαυτά· γίνονται -πόδες τκδ΄· ἄρτι ὑφαιρῶ ἀπὸ τούτων τὰ σπη΄· λοιπὸν μένουσι -πόδες λϚ΄· ὧν πλευρὰ τετραγωνικὴ γίνεται πόδες Ϛ΄· - τοσούτου ἔσται ἡ κάθετος τῆς πυραμίδος. ἐπειδὴ οὖν -κάθετος ποδῶν Ϛ΄, εὕρωμεν τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· τὸ γ˝ -τῆς καθέτου γίνονται πόδες β΄· ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὰ φοϚ΄· -γίνονται αρνβ΄· τοσούτου ἐστὶ τὸ στερεὸν τῆς πυραμίδος. -ποδῶν αρνβ΄.

-
- -
-

Πεντάγωνον μετρήσομεν οὕτως, οὗ ἑκάστη πλευρὰ ποδῶν -ι΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποιῶ οὕτως· τὰ ι΄ ἐφ᾿ -ἑαυτὰ γίνονται ρ΄· ταῦτα ποιῶ πεντάκις· γίνονται φ΄· ὧν -2γ˝ γίνονται ρξϚ΄ β˝· ἔσται τὸ ἐμβαδὸν ρξϚ΄ β˝. εὑρεῖν δὲ -καὶ τοῦ περιγραφομένου κύκλου τὴν διάμετρον· ἔσται ποδῶν -ιζ΄· τὰ ι΄ τῆς πλευρᾶς ἑπτακαιδεκάκις γίνονται ρο΄· ταῦτα -μερίζω ἐπὶ ι˝· γίνονται ιζ΄· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ περιγραφομένου -κύκλου ποδῶν ιζ΄. καὶ ἑκάστη πλευρὰ ποδῶν ι΄.

-
- -
-

Ἑξάγωνον δὲ μετρήσωμεν οὕτως, ἐὰν ἔχῃ τὴν διάμετρον -ποδῶν ξ΄· ἡ δὲ πλευρά ἐστι ποδῶν λ΄· ποιῶ οὕτως· τὰ λ΄ -ἐφʼ ἑαυτὰ γίνονται Ϡ΄· ταῦτα ποιῶ ἑξάκις· γίνονται ,ευ΄· -ὧν γ˝ καὶ ι˝ γίνονται βτμ΄· τοσούτων ποδῶν ὁ ἑξάγωνος.

-
- -
-

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφ᾿ ἑαυτὴν γίνονται -Ϡ΄· ταῦτα πολυπλασίαζε ἐπὶ τὰ ιγ΄· γίνονται πόδες α ,αψ΄· -ἄρτι μερίζω τὸ ε˝· γίνονται πόδες βτμ΄· τοσούτων ποδῶν -ἔσεαι τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Εὑρεῖν δύο χωρία τετράγωνα, ὅπως τὸ τοῦ πρώτου ἐμβαδὸν -τοῦ δευτέρου ἐμβαδοῦ ἔσται τριπλάσιον· ποιῶ οὕτως· -τὰ γ΄ κύβισον· γίνονται κζ΄· ταῦτα δὶς γίνονται νδ΄· -νῦν ἆρον μονάδα α΄· λοιπὸν νγ΄· ἔσται οὖν ἡ μὲν μία πλευρὰ -ποδῶν νϚ΄, ἡ δὲ ἑτέρα πλευρὰ ποδῶν νδ΄. καὶ τοῦ ἄλλου -1. τῶν] ἀπὸ G 2. εὑρεῖ G 9. εὕρομεν G 11. ἔστι G -16. β˝ i. e. διμοίρου, cuius nota in G ubique sic expressa 18. ἑπιτακαιδεκάκις] -ιζ G 26. α] ᾱ G 27. τὸ] τῶν G 28. ἔστω G -32. μονάδα] μ G ἔστω G - - -χωρίου οὕτως· θὲς ὁμοῦ τὰ νγ΄ καὶ τὰ νδ΄· γίνονται πόδες -ρζ΄· ταῦτα ποίει ἐπὶ τὰ γ΄ λοιπὸν γίνονται πόδες τιη΄· -ἔσται οὖν ἡ τοῦ προτέρου πλευρὰ ποδῶν τιη΄· ἡ δὲ ἑτέρα -πλευρὰ ποδῶν γ΄· τὰ ἐμβαδὰ τοῦ ἑνὸς γίνονται τμδ΄, καὶ - τοῦ ἄλλου πόδες βωξβ΄.

-
- -
-

Εὑρεῖν χωρίον χωρίου τῇ περιμέτρῳ ἴσον, τὸ δὲ ἐμβαδὸν -τετραπλάσιον· τὰ δ΄ κύβισον ἐφ᾿ ἑαυτά· γίνονται πόδες -ξδ΄· ἆρον μονάδα α΄· λοιπὸν γίνονται πόδες ξγ΄· τοσούτου -ἑκάστη τῶν περιμέτρων τῶν δύο παραλλήλων πλευρῶν. διαστεῖλαι - οὖν τὰς πλευράς· ποιῶ οὕτως· θὲς τὰ δ΄· ἆρον μονάδα -μίαν· λοιπὸν γ΄· ἡ μία οὖν πλευρὰ ποδῶν γ΄· ἡ δὲ -ἑτέρα πλευρὰ οὕτως· τῶν ξγ΄ ἆρον τὰ γ΄· λοιπὸν μένουσι -πόδες ξ΄· τοῦ δὲ ἑτέρου χωρίου ποίει οὕτως· τὰ δ΄ ἐφ᾿ -ἑαυτὰ γίνονται πόδες ιϚ΄· ἀπὸ τούτων ἆρον μονάδα μίαν· - λοιπὸν γίνονται πόδες ιε΄· τοσούτων ἔσται ἡ πρώτη πλευρά -ποδῶν ιε΄. ἡ δὲ ἑτέρα πλευρὰ οὕτως· ἆρον τὰ ιε΄ τῶν ξγ΄· -λοιπὸν γίνονται μη΄· ἔσται ἡ ἄλλη πλευρὰ ποδῶν μη΄· τὸ -δὲ ἐμβαδὸν τοῦ ἑνὸς ποδῶν ψκ΄, καὶ τοῦ ἄλλου ποδῶν ρπ΄·

-
- -
-

Ἔστω κολυμβήθρα καὶ ἐχέτω τὸ μῆκος ποδῶν ι΄ κ. τ. λ. - (V. Ster. II, 10).

-
- -
-

Ἔστω φρέαρ καὶ ἐχέτω διάμετρον ποδῶν ε΄ κ. τ. λ. (V. -ibid. 11).

-
- -
-

Ἔστω κοῦπα καὶ ἐχέτω τὴν κάτω διάμετρον ποδῶν ε΄, -τὴν δὲ ἄνω ποδῶν γ΄, τὸ δὲ ὕψος ποδῶν η΄· καὶ ἐχέτω τὸν - οἶνον ἕως ποδῶν Ϛ΄· πόσα οὖν κεράμια χωρήσει; ποιῶ οὕτως· -ἀφαιρῶ τὰ γ΄ ἀπὸ τῶν ε΄· λοιπὸν β΄· ταῦτα ἐπὶ τα -Ϛ΄ γίνονται ιβ΄· τούτων τὸ η˝ γίνονται α΄ Ϲ· καὶ ἀφαιρῶ -τὴν α΄ Ϲ ἀπὸ τῶν ε΄· λοιπὸν γ΄ Ϲ· ἔσται οὖν τὸ πλάτος ἕως -ὅπου ὁ οἶνος ἀνέβαινε ποδῶν γ΄ Ϲ. καὶ ποιῶ τὰ γ΄ Ϲ καί - τὰ ε΄· η΄ Ϲ γίνονται πόδες· ὧν Ϲ γίνεται δ΄ δ˝· καὶ ταῦτα -ἐφ᾿ ἑαυτὰ γίνονται πόδες ιη΄ ιϚ˝· ταῦτα ἑνδεκάκις γίνονται -ρ𝒢η΄ Ϲ η˝ ιϚ˝· τούτων μερίζω τὸ ιδ˝· γίνονται πόδες ιδ΄ -ζ˝ κη˝ ριβ˝ σκδ˝· ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὸ ὕψος, ἐπὶ τοὺς Ϛ΄ -2. pest γ΄ nonnulla interciderunt 3. 15. 17. ἔστω) G 23. eaput 92 -simile quidem est Ster. II, 12; sed tamen ita differt scriptura in G, ut his repsti -debuerit 31. ἐφὰ cum neta comp. G ἐνδεκάκις] ι?? G - - -πόδας· γίνονται πε΄ ζ˝ ριβ˝· τοσαῦτα κεράμια χωρήσει. -πε΄ ζ˝ ριβ˝.

-
- -
-

Ἔστω κοῦπα καὶ ἐχέτω τὴν ἄνω διάμετρον ποδῶν Ϛ΄ -κ. τ. λ. (V. Ster. II, 13).

-
- -
-

Ἔστω βούτις καὶ ἐχέτω τὴν ἄνω διάμετρον ποδῶν Ϛ΄ -κ. τ. λ. (V. ibid. 14).

-
- -
-

Ἀπὸ σκιᾶς εὑρεῖν κιόνος μεγάλου κ. τ. λ. (V. ibid. 31).

-
- -
-

Ὁ ῥόμβος, οὗ τὰ σκέλη ἀνὰ ποδῶν ιγ΄, ἡ δὲ διαγώνιος -ποδῶν ι΄· εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ ἐμβαδόν· ποίει οὕτως· ἤχθω -κάθετος διατέμνουσα τὴν διαγώνιον· ἡ δὲ ἀχθεῖσα ἔχει -πόδας κδ΄, καὶ γεγόνασι διαμετρήσεις ἰσοσκελῶν· ὧν τὰ -σκέλη ἀνὰ ποδῶν ιγ΄, ἡ δὲ βάσις ποδῶν ι΄, ἡ δὲ κάθετος -ἑκάστη ἀνὰ ποδῶν ιβ΄· ὡς γίνεσθαι τὸ ἐμβαδὸν ἑκάστου -τριγώνου ποδῶν ξ΄, τοῦ ὅλου ῥόμβου ὄντος δηλαδὴ ποδῶν -ρκ΄.

-
- -
-

Ἔστω οἶκος ἔχων τὸ μῆκος πόδας κ΄, καὶ τὸ πλάτος -πόδας ιγ΄ Ϲ, δεῖ δὲ γνῶναι πόσαι εἰς τοῦτον τὸν οἶκον κεραμίδες -ἀναβαίνουσιν· ἔστω δὲ ἡ κεραμὶς ποδῶν β΄, τὸ δὲ -πλάτος α΄ Ϲ· ποίει οὕτως· ἐπειδὴ κεραμὶς ἡμιπόδιον ὑποτίθεται -ὑπὸ τὴν ἑτέραν κεραμίδα, ἄφελε ἀπὸ τοῦ μήκους -τῆς κεραμίδος, εἰς ὃν τόπον κατέχει, ἔστι τὸ μῆκος -ποδῶν κ΄, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν ιγ΄ Ϲ· πολυπλασίασον τὰ -κ΄ ἐπὶ ιγ΄ Ϲ· γίνονται σο΄· ταῦτα μέρισον εἰς τὰ β΄ δ˝· -γίνονται ρκ΄· τοσαῦται ἀναβήσονται κεραμίδες ἐπὶ τὸν οἶκον.

-
- -
-

Ἔστι δὲ καὶ ἑτέρα μέθοδος ἐπὶ τῶν κεραμίδων· ἐὰν ᾖ -οἶκος ἔχων τὸ μῆκος ποδῶν ξ΄, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν λ΄, -ἄφελε διὰ παντὸς τὸ γ˝ μέρος τῶν ξ΄· λοιπὸν μ΄· καὶ ἔτι -ὁμοίως ἀπὸ τοῦ πλάτους, ἀπὸ τῶν λ΄, τὸ τρίτον· λοιπὸν -κ΄· καὶ πολυπλασίασον τὰ μ΄ ἐπὶ τὰ κ΄· γίνονται ω΄· τοσαῦται -κεραμίδες ἀναβήσονται ἐπὶ τὸν οἶκον.

-

Εὕρηται καὶ ταῦτα τῇ μεθόδῳ· αὕτη μία τῶν πλευρῶν τῆς -δυρρύτου στέγης οὖσα ἔχει κεραμίδας ξ΄, ἡ δὲ ἑτέρα καὶ ἴση -21. post κατέχει G habet οὐπά, sed οὐ miris ductibus scriptum; legendum -videtur ἡμιπόδιον α΄, et probaile est excidisse alia quaedam verba, -quibus longitudinis sesquipes multiplicaretur cum latitudinis sesquipede ad -summam pedum 2 1 22. τὰ] τὸ G 27. γ˝] ?? sum suprascr. —ον G -32. κεράμες (vel κεράμους, nam ου et ε saepe distingui non possunt) G - - -αὐτῇ οὖσα χωρήσει τὶς λοιπὰς ξ΄· τοῦτο δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ κατωτέρω -προβλήματος· ἡ μὲν μία τῶν πλευρῶν τῆς στέγης ὑπογέγραπται -υ΄ αἱροῦσα κεραμίδας, ἡ δὲ ἑτέρα καὶ ἀπεναντίον νοουμένη -τὰς λοιπὰς υ΄ εἰς ἀναπλύρωσιν τῶν ω΄ λήψεται.

-
- -
-

Τρίκλινος ἤτοι ὡρεῖον, οὗ τὸ μὲν μῆκος πηχῶν κ΄ κ. τ. -λ. (V. Ster. I, 47).

-
- -
-

Τίνα μέρη τῶν ἐν τοῖς μεγέθεσι μετρήσεων -καταμετροῦντα τὰ ὅλα; -Τῶν δὲ ἐν τοῖς μεγέθεσι μετρήσεων μέρη κ. τ. λ. (V. - Def. 130).

-
- -
-

Τί τῶν εἰρημένων ἕκαστον δύναται; -Κατὰ μὲν τὴν παλαιὰν ἔκθεσιν παραλιπόντες τὰ περισσὰ -κ. τ. λ. ( V. ibid. 131).

-
- -
-

Ἐν συντόμῳ δὲ ἔχει ἕκαστον κ. τ. λ (V. ibid. 32).

-
- -
-

Εὐθυμετρικά, ἐμβαδομετρικὰ καὶ στερεομετρικά, -Ὁ παλαιστὴς ὁ εὐθυμετρικὸς κ. τ. λ. (V. ibid. 133).

-
- -
-

Ἥρωνος ἀρχὴ τῶν γεωμετρουμένων.

-

Καθὼς ἡμᾶς ὁ παλαιὸς διδάσκει λόγος, οἱ πλεῖστοι -κ. τ. λ. (V. Geom. 2).

-
- -
-

Ἥρωνος μετρικά.

-

Τὸ ἰούγερον ἔχει ἀκαίνας σ΄ γεϊκῶν ποδῶν βυ΄· μήκους -γὰρ ἔχει ἀκαίνας κδ΄· διαιρεῖται δὲ εἰς κ΄ μέρη ἀνοὰ ιβ΄, -γίνονται πόδες σμ΄· πλάτους δὲ ἔχει δώδεκα ἀκαίνας, γίνονται -πόδες ρκ΄· ἐὰν δὲ τὸ μῆκος ἐπὶ τὸ πλάτος, γίνονται - πόδες β ,ηω΄. ἡ ἄκαινα πόδας ἔχει ιβ΄, γίνονται παλαισταὶ -μη΄. ὁ ποὺς ἔχει παλαιστάς δ΄, δακτύλους ιϚ΄. ὁ πῆχυς -ὁ εὑθυμετρικὸς ἔχει πόδα ἕνα Ϲ· ὁ πῆχυς ὁ λιθικὸς ἔχει -ὁμοίως πόδα α΄ Ϲ, δακτύλους κδ΄.

-

Ἐὰν τὸ πλάτος τοὺς κδ΄ ἐπὶ τοὺς κδ΄, γίνονται δάκτυλοι - φοϚ΄· τούτους ἐπὶ τὸ πάχος γίνονται ἀγελαῖοι δάκτυλοι -α ,γωκδ΄, ξέσται ὑγροὶ μη΄. ξηρὸς δὲ χωρεῖ μο. ῧ Ἰταλικοὺς -λε΄· ἐπὶ λε΄ γίνονται ασκε΄· καὶ ταῦτα πολυπλασίασον ἑνδεκάκις· -γίνονται α,γυοε΄.

-23. δώδεκα] ∠ G 25. β,ηω΄] ,βῶ G 26. μη΄] μ G 30. φοβ G -31. ξηρὸς] an ξηροὺς ? -
- - -
-

Μέτρησις χωρῶν.

-

Ἔστω χώρα τρίγωνος κ. τ. λ. (V. Mensur. 54).

-
- -
-

Τρίγωνον χώραν κ. τ. λ. (V. ibid. 55).

-
- -
-

Στρογγύλην χώραν κ. τ. λ (V. ibid. 56).

-
- -
-

Χώραν μετρήσωμεν. ἥτις ἔχει κ. τ. λ. (V. ibid. 57).

-
- -
-

Χώραν ἑξάγωνον κ. τ. λ. (V. ibid. 58).

-
- -
-

Χώραν ἑτεροπλατοῦσαν κ. τ. λ. (V. ibid. 59).

-
- -
-

Ἔστι δὲ ἡ λιπαρὰ γῆ ἐνσπόρου καὶ γεωμένων· ἡ μελάγγεως -γῆ ἡ παρὰ πᾶσιν ἐπαινουμένη, οἵα στέγει ὑετόν· -ταύτης μετρεῖται ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἓν τῆς μελαγγέου καὶ -λιπαρᾶς· καὶ τῆς ποταμοχόου ταύτης μιᾶς ἑκατοστῆς ἡ γεωμετρία -ἐν ἰσότητι μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς δὲ ὑπογέου -ἤτοι βαθυγέου μετρεῖ ἰούγερα ρκε΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς δὲ -ἐρυθρᾶς ἤτοι κοκκίνου μετρεῖ ἰούγερα ρκε΄ γεϊκὸν ἕν· τῆς -δὲ παγάδος μετρεῖ ἰούγερα ρλγ΄ γεϊκὸν ἕν· τὴν δὲ ὑπὸ ποταμοῦ -ἐπιψαμμιζομένην μετρεῖ ἰούγερα * * ὀκτὼ γεϊκὸν ἕν· -τὴν δέ γε τραχεῖαν καὶ ἀμμώδη μετρεῖ ἰούγερα σν΄ γεϊκὸν -ἕν.

-
- -
-

Ἄμπελον νεοκέντητον μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ γεϊκὸν ἕν· ἔρρουν -ἔρρειθρον μετρεῖ ἰούγερα β΄ γεϊκὸν ἕν· εὐνιτρόγεων -μετρεῖ ἰούγερα ρ΄ κεφαλὴ μία· χορτοκοπίου ἰούγερα ρκε΄ -κεφαλὴ μία· τὸ ἰούγερον ἔχει πήχεις ρλγ΄ γ″.

-
- -
-

Μέτρησις ἀσβέστου.

-

Λάκκον ἀσβέστου κ. τ. λ. (V, Mensur. 2).

-
- -
-

Μέτρησις φρέατος.

-

Φρέαρ μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. ibid. 3).

-
- -
-

Μέτρησις καμάρας.

-

Ἔστω καμάρα ἔχουσα κ. τ. λ. (V. ibid. 16).

-
- -
-

Μέτρησις πλοίου.

-

Πλοῖον μετρήσωμεν οὕτως· ἔστω κ. τ. λ. (V. ibid. 17).

-
- -
-

Ἄλλη μέτρησις πλοίου.

-

Πλοῖον μετρήσωμεν οὕτως· ἐὰν ἔχῃ κ. τ. λ (V. ibid. 18).

-10. ταύτης] ταύτῃ G ρ΄] ρ cum suprascr. —ον G μελαγγίου G -16. * *] numerus in G mutilatus et corruptus 19. ἐῤῥουν sic G; forsitan -εὔρουν 20. β΄ corruptum; forsitan σ΄ -
- - -
-

Μέτρησις κολύμβου.

-

Κόλυμβον μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. ibid. 19).

-
- -
-

Μέτρησις κινστέρνης.

-

Ἔστω κινστέρνα κ. τ. λ. (V. ibid. 20).

-
- -
-

Ἄλλως περὶ κινστέρνης.

-

Εἰς κινστέρναν ἐπέρρεε κ. τ. λ. (V. ibid. 21).

-
- -
-

Μέτρησις κολυμβήθρας.

-

Κολυμβήθραν μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. ibid. 22).

-
- -
-

Οὐγκιασμὸς ὕδατος.

-

Οὐγκιασμοῦ ὕδατος γνωριζομένου κ. τ. λ. (V. ibid. 23).

-
- -
-

Μέτρησις χώρων.

-

Ἔστω χώρα τρίγωνος κ. τ. λ (V. supra 96 et Mensur. 54).

-
- -
-

Τρίγωνον χώραν κ. τ. λ. (V. supra 97 et Mens. 55).

-
- -
-

Στρογγύλην χώραν κ. τ. λ. (V. supra 98 et Mens. 56).

-
- -
-

Χώραν μετρήσωμεν, ἥτις ἔχει κ. τ. λ. (V. supra 99 et -Mens. 57).

-
- -
-

Χώραν ἑξάγωνον κ. τ. λ. (V. supra 100 et Mens. 58).

-
- -
-

Χώραν ἑτεροπλατοῦσαν κ. τ. λ. (V. supra 101 et Mens. 59).

-
- -
-

Ἥρωνος περὶ μέτρων.

-

Τῶν μὲν μέτρων ἐστὶν εἴδη γ΄ κ. τ. λ. (V. Mens. 1).

-
- -
-

Μέτρος ἀσβέστου.

-

Λάκκον ἀσβέστου κ. τ. λ. (V. supra 104 et Mens. 2).

-
- -
-

Μέτρησις φρέατος.

-

Φρέαρ μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. supra 105 et Mens. 3).

-
- -
-

Μέτρησις λίθου τετραγώνου.

-

Λίθον τετράγωνον μετρήσωμεν οὕτως κ. τ. λ. (V. Mens. 4).

-
- -
-

Μέτρησις λίθου στρογγύλου.

-

Λίθον στρογγύλον κ. τ. λ. (V. ibid. 5).

-
- -
-

Μέτρησις ξύλου τετραγώνου.

-

Ἔστω ξύλον τετράγωνον κ. τ. λ. (V. ibid. 6).

-
- -
-

Μέτρησις ξύλου στρογγύλου.

-

Ξύλον στρογγύλον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 7).

-
- - -
-

Μέτρησις ξύλου μειούρου.

-

Ξύλον μείουρον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 8).

-
- -
-

Μέτρησις ξύλου ἰσοπλεύρου.

-

Ξύλον ἰσόπλευρον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 9).

-
- -
-

Μέτρησις σχεδίας.

-

Σχεδίαν μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 10).

-
- -
-

Μέτρησις τοίχου.

-

Τοῖχον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 12).

-
- -
-

Μέτρησις σκούτας στρογγύλης.

-

Εστω ἡμᾶς μετρῆσαι κ. τ. λ. (V. ibid. 14).

-
- -
-

Μέτρησις πύργου.

-

Πύργον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. ibid. 15).

-
- -
-

Μέτρησις καμάρας.

-

Ἔστω καμάρα ἔχουσα κ. τ. λ. (V. supra 106 et Mens. 16).

-
- -
-

Μέτρησις πλοίου.

-

Πλοῖον μετρήσωμεν οὕτως· ἐὰν ἔχῃ κ. τ. λ. (V. supra 108 -et Mens. 18).

-
- -
-

Μέτρησις κινστέρνης.

-

Ἔστω κινστέρνα εἰς ἣν κ. τ. λ. (V. supra 110 et Mens. 20).

-
- -
-

Ἄλλως περὶ κινστέρνης.

-

Εἰς κινστέρναν ἐπέρρεε κ. τ. λ. (V. supra 111 et Mens. 21).

-
- -
-

Μέτρησις κολυμβήθρας.

-

Κολυμβήθραν μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V.supra 112 et Mens. 22).

-
- -
-

Οὐγκιασμὸς ὕδατος.

-

Οὐγκιασμοῦ ὕδατος γνωριζομένου κ. τ. λ. (V. supra 113 -et Mens. 23).

-
- -
-

Μέτρησις ἱπποδρομίου.

-

Ἱπποδρόμιον μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. Mens. 26).

-
- -
-

Μέτρησις τμήματος μείζονος ἡμικυκλίου.

-

Ἔστω τμῆμα κ. τ. λ. (V. ibid. 29).

-
- -
-

Μέτρησις τμήματος ἐλάττονος ἡμικυκλίου.

-

Οὗ ἡ βάσις κ. τ. λ (V. ibid. 30).

-
- - -
-

Ἄλλως ἡ ψῆφος.

-

Ποίει τὴν κάθετον κ. τ. λ. (v. ibid. 31).

-
- -
-

Μέτρησις κύκλου.

-

Ἔστω κύκλος κ. τ. λ. (V. ibid. 35).

-
- -
-

Μέτρησις σφαίρας.

-

Ἔστω σφαῖρα κ. τ. λ. (V. ibid. 36).

-
- -
-

Μέτρησις τεταρτημορίου κόγχης.

-

Ἔστω τέταρτον μόριον κ. τ. λ. (V. ibid. 38).

-
- -
-

Μέθοδος καθολικὴ ἐπὶ τῶν πολυγόνων οὕτως.

-

Ἔστω πεντάγωνος, οὗ διάμετρος ποδῶν κ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ -τὴν πλευρὰν οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον καθολικῶς -τριπλασιάζεις γ· γίνονται πόδες ξ΄· καὶ μερίζω παρὰ τὸν -ε΄· γίνονται πόδες ιβ΄ τοσούτων ποδῶν ἐστιν ἡ πλευρὰ τοῦ -πενταγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν τοῦ αὐτοῦ πενταγώνου -ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε -τὴν πλευρὰν πεντάκις· γίνονται ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς· -ὧν γ″ γίνονται πόδες κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος -τοῦ πενταγώνου.

-
- -
-

Ἔστω ἑξάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε, καθὼς -προεῖπον, τὴν διάμετρον καθολικῶς τριπλασιάζεις· γίνονται -πόδες ξ΄· καὶ μέριζε· ὧν Ϛ″, ἐπειδὴ ἑξάγωνός ἐστι, γίνονται -ἡ πλευρὰ πόδες ι΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ - τοῦ ἑξαγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τοῦ -αὐτοῦ ἑξαγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε τὴν -πλευρὰν ποίει ἑξάκις, ἐπειδὴ ἑξάγωνός ἐστι· γίνονται πόδες -ξ΄· ἄρτι μέριζε καθολικῶς ὧν γ″ γίνονται πόδες κ΄· - τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἑξαγώνου.

-
- -
-

Ἔστω ἑπτάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -καθολικῶς τριπλασίαζε· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι -17. πεντάκις] ε G 18. 24. 30. ἔστω G 33. πολυπλασίαζε G - - -μέριζε παρὰ τὴν πολύγωνον, τουτέστι παρὰ τὸν ζ΄· γίνονται -η΄ Ϲ ιδ″· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ τοῦ -ἑπταγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς -τοῦ αὐτοῦ ἑπταγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε -τὴν πλευρὰν ἑπτάκις, ἐπειδὴ ἑπτάγωνός ἐστι· γίνονται πόδες -ξ΄· ἄρτι μέριζε καθολικῶς· ὧν γ″ γίνονται κ΄· τοσούτων -ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἑπταγώνου.

-
- -
-

Ἔστω ὀκτάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποιῶ οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -πεντάκις· γίνονται πόδες ρ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν ιβ″ -γίνονται πόδες η΄ Ϲ.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει -τὸ ἀνάπαλιν· πάντοτε τὴν πλευρὰν δωδεκάκις· γίνονται -πόδες ρ΄· καὶ μερίζω καθολικῶς, ὡς προεῖπον: ὧν ε″ γίνονται -πόδες κ΄. ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ὀκταγώνου ποδῶν κ΄.

-
- -
-

Ἔστω ἐννάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποίει οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -τριπλασιάζω· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν -θ″ γίνονται πόδες Ϛ΄ β″· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ -τοῦ ἐνναγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τοῦ -αὐτοῦ ἐνναγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν· τὴν πλευρὰν ἐννάκις· -γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς· ὧν γ″ γίνονται -κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ ἐνναγώνου.

-
- -
-

Ἔστω δεκάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευρὰν οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -τριπλασιάζεις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν ι″ γίνονται -πόδες Ϛ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ πλευρὰ τοῦ δεκαγώνου.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς -τοῦ αὐτοῦ δεκαγώνου, ποίει οὕτως τὸ ἀνάπαλιν· τὴν πλευρὰν -δεκάκις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι μερίζω καθολικῶς τὸ γ”· -1. πολύγωνον] lege πολυγώνου ὀνομασίαν coll cap. 162 2. 8. 16. -20. 25. 29. ἔστω G 6. ἑπτάκις] ζ G 7. γ”] Γ cum suprascr. -ον G -9. ὁ aute ὀκτάγωνος add. G 11. πεντάκις] ἓ G 14. δωδεκάκις] ιβ G -23. ἐννάκις] Θ G 32. τὸ γ”] C Γ G - - -γίνονται πόδες κ΄· τοσούτων ποδῶν ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ -δεκαγώνου.

-
- -
-

Ἔστω ἑνδεκάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κβ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποιῶ οὕτως· καθολικῶς τὴν διάμετρον - τριπλασιάζω· γίνονται πόδες ξϚ΄· ἄρτι μερίζω· ὧν -ια″ γίνονται Ϛ΄· ἔσται ἡ πλευρὰ ποδῶν Ϛ΄.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν τοῦ αὐτοῦ ἑνδεκαγώνου -ἀπὸ τῆς πλευρᾶς, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· τὴν πλευράν -ἑνδεκάκις· γίνονται πόδες ξϚ΄· καὶ μέριζε καθολικῶς· - ὧν γ″ γίνονται πόδες κβ΄· ἔσται ἡ διάμετρος ποδῶν κβ΄·

-
- -
-

Ἔστω δωδεκάγωνος καὶ ἐχέτω τὴν διάμετρον ποδῶν κ΄· -εὑρεῖν αὐτοῦ τὴν πλευράν· ποιῶ οὕτως· πάντοτε τὴν διάμετρον -τρισσάκις· γίνονται πόδες ξ΄· ἄρτι καθολικῶς μερίζω· -ὧν ιβ″ γίνονται πόδες ε΄· ἔσται ἡ πλευρὰ ποδῶν ε΄.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ θέλῃς τὴν διάμετρον εὑρεῖν ἀπὸ τῆς πλευρᾶς -τοῦ αὐτοῦ δωδεκαγώνου, ποίει τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· τὴν πλευρὰν -δωδεκάκις· γίνονται πόδες ξ΄· καὶ μερίζω καθολικῶς· -ὧν γ″ γίνονται πόδες κ΄· ἔσται ἡ διάμετρος τοῦ δωδεκαγώνου -ποδῶν κ΄.

-
- -
-

Ὁμοίως καὶ οἱουδήποτε πολυγόνου ἐὰν δοθῇ σοι ἡ -διάμετρος, πάντοτε καθολικῶς τριπλασίαζε τὴν διάμετρον -γίνονται πόδες· καὶ συναχθέντα μέριζε παρὰ τὴν ὀνομασίαν -τῶν πολυγώνων, καὶ ἕξεις τὴν πλευρὰν τοσούτου -ἀποφήνασθαι.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ ἀπὸ τῆς πλευρᾶς εὑρεῖν τὴν διάμετρον, ποίει -τὸ ἀνάπαλιν οὕτως· πάντοτε τὴν πλευρὰν πολυπλασίαζε -ἐπὶ τὴν ὀνομασίαν τῶν πολυγόνων· οἷον ἐὰν ᾖ τρισκαιδεκάγωνος, -ποίει τρισκαιδεκάκις καὶ ἕξεις τὴν διάμετρον -ποδῶν.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ τεσσαρεσκαιδεκάγωνος ἢ πεντεκαιδεκάγωνος ἢ -ἑκκαιδεκάγωνος ἢ ὁσονδήποτε, ποίει καθὼς προγέγραπται· -ἀπὸ τῆς διαμέτρου τὴν πλευρὰν καὶ ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τὴν -1. 6. 10. 14. 18. ἔστω G 8. ποιεῖς G 9. ἑνδεκάκις] ια G 10. κβ΄] -κη cum suprascr. -ὼ G 14. ποδῶν] πόδας G 17. δωδεκάκις] ιβ G -27. ᾖ] ἡ G τρισκαιδεκάκις] ι?? G 31. ἑξκαιδεκάγωνος G ὅσων δήποτε -G 32. διαμέτρου] δὲ G - - -διάμετρον, καθολικῶς τῇ αὐτῇ μεθόδῳ χρῶ· καὶ τοσούτου -ἀποφαίνου, καὶ ἕξεις ἀδιασφάλτους τὰς μεθόδους.

-
- -
-

Εὐκλείδου εὐθυμετρικά.

-

Τῶν εὐθυμετρικῶν διαστημάτων μέτρα ἐστὶ τάδε· δάκτυλος, -παλαιστής, σπιθαμή, πούς, πῆχυς, βῆμα, ὀργυιά, -ἄκαινα, πλέθρον, στάδιον, μίλιον. τούτων δὲ ἐλάχιστόν ἐστι -δάκτυλος. ἔχει μὲν ὁ παλαιστὴς δακτύλους δ΄, οὐγγίας γ΄. -ἡ δὲ σπιθαμὴ ἔχει παλαιστὰς γ΄, δακτύλους ιβ΄, οὐγγίας -θ΄. ὁ δὲ ποὺς ἔχει παλαιστὰς δ΄, δακτύλους ιϚ΄, οὐγγίας -ιβ΄. ὁ πῆχυς ἔχει πόδα α΄ Ϲ. τὸ βῆμα ἔχει πήχεις β΄, -πόδας γ΄. ἡ ὀργυιὰ ἔχει πήχεις δ΄, πόδας Ϛ΄. ἡ ἄκαινα -ἔχει πήχεις Ϛ΄ β″, πόδας ι΄. τὸ δὲ πλέθρον τὸ εὐθυμετρικὸν -ἔχει πήχεις ξϚ΄ β″, πόδας ρ΄. τὸ στάδιον ἔχει πλέθρα -Ϛ΄, ὀργυιὰς ρ΄. πήχεις υ΄. πόδας χ΄. τὸ μίλιον ἔχει -στάδια ζ΄ Ϲ, πόδας δφ΄· τὸ δὲ Ῥωμαϊκὸν μίλιον ἔχει πόδας -ευ΄ τὸ καλούμενον παῤ αὐτοῖς.

-
- -
-

Τοῦ δὲ ποδός ἐστιν εἴδη γ΄· εὐθυμετρικός, ἐπίπεδος, -στερεός. εὐθυμετρικὸς μέν ἐστιν ὁ ἔχων μῆκος καὶ πλάτος· -τούτῳ δὲ τὸ μῆκος καταμετρεῖται. ἐπίπεδός ἐστιν ὁ -ἔχων μῆκος ποδὸς α΄, πλάτος ποδὸς α΄· τούτῳ μὲν τὰ ἐπίπεδα -σχήματα καταμετρεῖται. ὁ δὲ στερεὸς ποὺς ἔχει μῆκος -ποδὸς α΄, πλάτος ποδὸς α΄, βάθος ποδὸς α΄· τούτῳ -δὲ τὰ στερεὰ σχήματα καταμετρεῖται· χωρεῖ δὲ ὁ στερεὸς -ποὺς κεράμιον α΄, μοδίους γ΄· ἕκαστος μόδιος ἀπὸ ξεστῶν -Ἰταλικῶν ἀριθμῷ ιϚ΄.

-
- -
-

Τριγώνου ἰσοπλεύρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν -ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ιγ΄· ὧν λ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν, καὶ τῆς -βάσεως τὸ ἥμισυ ἐφʼ ἑαυτό· ὕφελε ἀπὸ τῶν συναχθέντων, -καὶ τῶν καταλειφθέντων ποίει πλευρὰν τετραγωνικήν· ἔσται -ἡ κάθετος.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ ζητήσωμεν ἄλλου τριγώνου τὸ ἐμβαδὸν οἱουδηποτοῦν, -13. πλέθρα Ϛ΄] πο Ϛ cum suprascr. χ G 18. καὶ πλάτος] ποδὸς α΄ -conieci in Metrol. scr. rel. p. 198 19. τούτῳ] τούτου G 20. τούτῳ] -ταῦτα G 22. βάθος ποδὸς α΄ om. G τούτῳ] τούτου G 26. Τριγώνιον -G 27. 30. ἔστω G 29. ὕφειλον G - - -πάντοτε ποίει τὴν βάσιν ἐπὶ τὴν κάθετον· ὧν -μέριζε Ϲ· ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Τετραγώνου ἰσοπλεύρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν -ἐφʼ ἑαυτήν, καὶ ἕξεις τὸ ἐμβαδόν. ἐὰν δὲ τὴν διαγώνιον - τοῦ αὐτοῦ τετραγώνου, δὶς τὸ ἐμβαδόν· ὧν πλευρὰ -τετραγωνική.

-
- -
-

Τετραγώνου ἑτερομήκους τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν -ἐπὶ τὴν πλευράν· ἔσται τὸ ἐμβαδόν. ἐὰν δὲ τὴν διαγώνιον -τοῦ αὐτοῦ ἑτερομήκους, ἑκάστην πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· - μίξαι· ὧν πλευρὰ τετράγωνος ἔσται ἡ διαγώνιος.

-
- -
-

Πενταγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ ε΄· ὧν τρίτον ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἑξαγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ Ϛ΄· ὧν γ″ καὶ ι″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἑπταγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλειρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ μγ΄· ὧν ιβ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ὀκταγώνου εὑρεῖν τὸ ἐμβαδόν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ κθ΄· ὧν τὸ Ϛ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἐνναγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· - ταῦτα ἐπὶ τὰ με΄· ὧν β” ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ -λη΄· ὧν τὸ Ϛ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν. αὕτη ἡ ἀκριβεστέρα ἐστίν.

-
- -
-

Ἑνδεκαγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ ξϚ΄· ὧν ζ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Δωδεκαγώνου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν πλευρὰν ἐφʼ ἑαυτήν· -ταῦτα ἐπὶ τὰ με΄· ὧν δ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Κύκλου ἀπὸ τῆς διαμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· ποίει -τὴν διάμετρον ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ια΄· ὧν ιδ″ ἔσται -τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Κύκλου τὴν περίμετρον εὑρεῖν· τὴν διάμετρον τριπλασίασον -καὶ πρόσβαλε τὸ ζ″ τῆς διαμέτρου, καὶ ἕξεις τὴν -περίμετρον.

-2. 8. 10. 12. 18. 22. 24. 26. 28. ἔστω G 2. μέριζε Ϲ] νϹ G 10. μίξας -descripsi e G 14. 20. ἔσται G 16. ἔσται cum suprascr. ω G -17. Ὀκταγωνίου G 20. β″] lege Ϲ, quod magis convenit cum ea ratione -quae Geom. 102, 7 et 105, 12 traditur 22. τὸ Ϛ″ om. G 23. ἀφ᾿  G -25. Δυοδεκαγώνου G 28. ἐφʼ ἑαυτήν]  ἐφε cum nota compend. G -
- - -
-

Ἄλλως δὲ πάλιν. τὴν διάμετρον ἐπὶ τὰ κβ΄ πολυπλασιάσας -μέριζε· ὧν ζ″.

-
- -
-

Ἀπὸ τῆς περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· ποίει τὴν -περίμετρον ἐφ᾿  ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ζ΄· ὧν πη″ ἔσται τὸ -ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἀπὸ περιμέτρου καὶ διαμέτρου, τουτέστιν ἐὰν μίξω -τὴν διάμετρον καὶ τὴν περίμετρον, τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· ποίει -οὕτως· ἀπὸ διαμέτρου καὶ περιμέτρου χωρίσαι τὴν διάμετρον -καὶ τὴν περίμετρον· ποίει οὕτως· τὰς ἀμφοτέρας -φωνὰς ἐπὶ τῶν νζ΄· καὶ μέριζε· ὧν κθ″· ἕξεις τὴν διάμετρον· -καὶ τὰ ὑπολειφθέντα ἔσται ἡ περίμετρος. τὸ ἥμισυ -τῆς διαμέτρου ἐπὶ τὸ ἥμισυ τῆς περιμέτρου πολυπλασίασον, -καὶ ἕξεις τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν ἀπὸ τῆς διαμέτρου· τὴν διάμετρον -ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἑνδεκάκις· ὧν κη″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Τὴν περίμετρον εὑρεῖν· τὴν διάμετρον ἐπὶ τὰ κβ΄ πολυπλασίαζε -καὶ μέριζε· ὧν ιδ″ ἔσται ἡ περίμετρος.

-
- -
-

Ἀπὸ τῆς περιμέτρου εὑρεῖν τὴν διάμετρον· τὴν περίμετρον -ἐπὶ τὰ ιδ΄· ὧν κβ″ ἔσται ἡ διάμετρος.

-
- -
-

Ἀπὸ περιμέτρου τὸ ἐμβαδὸν εὑρεῖν· τὴν περίμετρον -ἐφʼ ἑαυτήν· ταῦτα ἐπὶ τὰ ζ΄· ὧν μδ″ ἔσται τὸ ἐμβαδόν.

-
- -
-

Ἀπὸ τοῦ ἐμβαδοῦ τὴν περίμετρον εὑρεῖν· ποίει τὸ ἐμβαδὸν -ἐπὶ τὰ μδ΄· καὶ μέριζε· ὧν ζ″· καὶ τῶν γινομένων -λάμβανε πλευρὰν τετραγωνικήν· ἔσται ἡ περίμετρος.

-
- -
-

Ἀπὸ τοῦ ἐμβαδοῦ τὴν διάμετρον εὑρεῖν· ποίει τὸ ἐμβαδὸν -ἐπὶ τὰ κη΄· καὶ μέριζε· ὧν ια″· καὶ τῶν συναχθέντων -λάμβανε πλευρὰν τετραγωνικήν· ἔσται ἡ διάμετρος.

-
- -
-

Πιθοειδὲς σχῆμα μετρήσωμεν κ. τ. λ. (V. Ster. II, 26).

-
- -
-

Πίθου σφαιροειδοῦς ἡ πρὸς τὸ χεῖλος διάμετρος κ. τ. λ. -(V. ibid. 27).

-
- -
-

Ἄλλου πίθου ἡ κάτω διάμετρος κ. τ. λ. (V. ibid. 28).

-
- -
-

Ἔστω λουτὴρ στρογγύλος κ. τ. λ. (V. ibid. 29).

-1. κβ΄] κη G 4. ἐφε cum nota comp. G 4. 15. 17. 19. 24. 27. ἔστω G -6. μίζω G 9. ποιῶν G 10. νζ vel μζ G 15. ἑνδεκάκις] ιᾶ G -20. ἐμβαδὸν] ἕβδομον G 21. ἐστι G 23. γιναμένων G 25. διάμετρον] -περίμετρον G 26. ια″] ῑ G -
- - -
-

Κολυμβήθρας καὶ φρέατος καὶ κούπας καὶ κίονος κ. τ. λ. -(V. ibid. 8).

-
- -
-

Οἷον ἔστω κολυμβήθρα κ. τ. λ (V. ibid. 9).

-
- -
-

Μέτρησις τετρασείρου, οὗ ἡ διάμετρος ποδῶν θ΄ Ϲ, ἡ - δὲ κάθετος ζ΄, τὸ δὲ μῆκος ποδῶν ιγ΄· σύνθες τὴν διάμετρον -καὶ τὸ μῆκος· ὧν τὸ Ϲ· ταῦτα ἐφʼ ἑαυτά· καὶ ταῦτα -πάλιν ἑνδεκάκις γίνονται πόδες ατ𝒢α΄ Ϲ· ὧν τὸ ιδ″ γίνονται -πόδες 𝒢θ΄ δ″· ταῦτα ἐπὶ τὴν κάθετον γίνονται χ𝒢δ΄ -Ϲ δ″· καὶ τούτων πρόσθες τὸ ιδ″· γίνονται πόδες μθ΄ Ϲ· - ὡς γίνεσθαι ὕψους ψμα΄ Ϲ. ἐὰν δὲ θέλῃς εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ -βησαλικόν, θὲς τὴν διάμετρον· γίνονται πόδες ια΄ δ″· ταῦτα -τρισσάκις καὶ τὸ ζ″· γίνονται πόδες λε΄ δ″· ταῦτα ἐπὶ τὴν -κάθετον γίνονται πόδες σμϚ΄ Ϲ δ″.

-
- -
-

Ἄλλη μέτρησις τετρασείρου, ου τὸ μῆκος ποδῶν Ϛ΄ καὶ - τὸ πλάτος ποδῶν Ϛ΄ καὶ ἡ κάθετος ποδῶν γ΄· εὑρεῖν αὐτοῦ -τὸ στερεόν· ποιῶ οὕτως· τὴν διάμετρον ἐπὶ τὸ μῆκος -γίνονται λϚ΄· ταῦτα ἑνδεκάκις γίνονται τ𝒢Ϛ΄· ὧν τὸ ιδ″ γίνονται -κη΄ δ″· ταῦτα ἐπὶ τοὺς γ΄ τῆς καθέτου γίνονται -πόδες πδ΄ Ϲ δ″· καὶ τὰ ιη΄ δ″ ὁμοῦ γίνονται πόδες ργ΄· - τοσούτων ποδῶν ἔσται τὸ στερεὸν τοῦ κενώματος. καὶ πόσων -ἡ ἐπιφάνεια τοῦ αὐτοῦ τετρασείρου; ποιῶ οὕτως· λάμβανε -τὴν περίμετρον ἀπὸ τῆς διαμέτρου· γίνονται πόδες ιθ΄ παρὰ -τὸ ζ″ ταῦτα ποιῶ ἐπὶ τὴν κάθετον τῶν γ΄ ποδῶν· γίνονται -νϚ΄ Ϲ ιδ″· τοσούτων ἔσται ἡ ἐπιφάνεια τοῦ μέτρου.

-
- -
-

Μέτρησις ὀκταγώνου.

-

Εστω ὀκτάγωνον ἰσόπλευρον καὶ ἰσογώνιον καταγράψαι· -ποίει τετράγωνον σχῆμα καὶ βλέπε αὐτοῦ τὴν διάγωνον· -καὶ ὅταν εὕρῃς τὸ ἥμισυ τῆς διαγώνου, λάμβανε ἀπὸ γωνίας -εἰς γωνίαν, καὶ εὑρίσκεις στῆσαι τὰς πλευράς.

-
- -
-

Μέτρησις ὁρίων διαφόρων.

-

Σῖτος ἀπόθετος ἀποτεθεὶς πρὸ φανεροῦ χρόνου εὑρέθη -7. ἑνδεκάκις] ιᾶ G 8. δ″] δ cum suprascr. —ον G 10. ψμα΄ Ϲ] -immo vero ψμδ΄ δ″ 12. ζ″] ξ G 13. σμϚ΄ Ϲ δ″ om. G 17. ἑνδεκάκις] -ιᾶ G τ𝒢?? G 18. τοὺς] τῆσ G 20. πόσον G 22. παρὰ -τὸ ζ″] πε΄ τῶν ζ G 24. δ″] δ G ἔστω G 27. ποιεῖ G αὐτὸν G -30. ὁρίων] conf. ὡρεῖον supra 89 (Ster. I, 47) - - -εἰς τὸν στερεὸν πόδα μοδίων β΄ Ϲ ἀπὸ ξεστῶν κβ΄· γίνονται -ξέσται Ἰταλικοὶ νε΄. ἀπὸ κ΄ ἐπιβάλλει εἰς τὸν στερεὸν -πόδα λίτρας 𝒢α΄ β″. ἐν δὲ προσφάτως ἀποτεθέντι ἐν τοῖς -ὁρίοις εὑρέθησαν εἰς τὸν στερεὸν πόδα μόδιοι β΄ ξεστῶν -μδ΄ καὶ οὐγγιῶν κ΄. γίνονται λίτραι π΄, ὅπερ ὅριον ἐμετρήθη.

-
- -
-

Ὅριον κριθῶν ἀποκειμένων πρὸ φανεροῦ χρόνου· καὶ -εὑρέθησαν εἰς τὸν στερεὸν πόδα τῶν κριθῶν μόδιοι β΄ Ϲ -ἀπὸ ξεστῶν κβ΄ ἐξ οὐγγιῶν κ΄· γίνονται λίτραι 𝒢α΄ β″. ἐν -δὲ ταῖς προσφάτως ἀποτεθείσαις κριθαῖς εὑρέθησαν εἰς τὸν -στερεὸν πόδα ξέσται Ἰταλικοὶ μη΄ Ϲ Ϛ″ οὐγγιῶν κ΄· γίνονται -λίτραι π΄ Ϲ γ″. οἴνου εἰς τὸν στερεὸν πόδα †Ἰταλικοὺς -λϚ΄ γίνονται ξ μ ιη. λάρδου εἰς πόδα α΄ λίτραι οε΄. -ταῦτα δὲ ἐξαγιάσθησαν ἐπὶ Μοδέστου τηνικαῦτα ὄντος -ὑπάρχου πραιτωρίων.

-
- -
-

Μέτρησις φούρνου.

-

Φοῦρνον μετρήσωμεν οὕτως· οὗ τὸ ἔμφυτον μοδίων ι΄· -ταύτα τὰ ι΄ κυβισθήσεται· ταῦτα ἑνδεκάκις· τούτων τὸ μβ″· -τὸ δὲ βασιλικόν· σύνθες τὴν διάμετρον καὶ τὰ πάχη· ταῦτα -κύβισον.

-
- -
-

Μέτρησις ὄντος σίτου ἐξ ἀποθέσεως.

-

Ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους γ΄· ἕκαστος μόδιος ἀπὸ -ξεστῶν ιϚ΄· γίνονται ξέσται μη΄· ἕκαστος ξέστης ἀπὸ οὐγγιῶν -κ΄.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν ιη΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει σίτου -μοδίους β΄ Ϲ Ϛ”.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους -β΄ γ″ ιε″.

-1. τὸν] τὸ G μοδίων] μο G et hic et infra κβ΄] κη G 3. λίτρας] -λ. G β″] β G 4. εὑρέθη G ξεστῶν] ξ cum nota comp. G -5. μδ΄] an μη΄ ? καὶ] ἀπὸ legendum videtur οὐγγιῶν] ⌈ο G λίτραι] -λ G 6. κριθ` ἀποκείμενον G 7. εὑρεθ΄ G 8. λίτραι] λ G (item -11. 12) β″] β G 9. ἀποτεθεῖσι G εὑρέθη G 10. ξέσται eodem -quo antea compendio scr. in G οὐγγιῶν] ⌈ο G (item infra) 11. π΄ Ϲ γ″] -immo πα΄ θ″ legendum videtur Ἰταλικὰς λίτρας π΄· γίνονται ξέσται μη΄ -17. κυβήσεται G ταῦτα ἑνδεκάκις] τὰ ια G 18. βασιλικὸν] immo -βησαλικόν 19. κύβησον G 22. ξέστης] ξέστος G 26. ξεστῶν -om. G - - -

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κβ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους -β΄ καὶ ξέστας Ϛ΄.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κδ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μοδίους -β΄.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κε΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει -μοδίον α΄ Ϲ γ″ ιε″ ν″.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν κη΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μόδιον -α΄ Ϲ ζ″ ιδ″.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ μόδιος ξεστῶν λ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει μόδιον - α΄ Ϲ ι″.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν λβ΄, ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει -μόδιον α΄ Ϲ. ἕκαστος ξέστης ἀπὸ οὐγγιῶν κ΄.

-
- -
-

Δεῖ οὖν εἶναι ἐπὶ τῆς μετρήσεως τῶν ὁρίων καὶ λαμβάνειν -τὸ ἐμβαδὸν τοῦ παντὸς καὶ ποιεῖν ἐπὶ τὸ ὕψος ἤτοι - ἐπὶ τὸ βάθος· καὶ ὅταν εὕρῃς τὸ στερεὸν τοῦ παντὸς ἐμβαδοῦ -τῆς ἀποθέσεως τοῦ σίτου, τότε πρὸς τὸν μόδιον -ποίει τὰ μέτρα οὕτως.

-

Ἐὰν ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν ιϚ΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ σίτου -ἤτοι κριθῶν ἐπὶ τὰ γ΄, καὶ τοσοῦτοι μόδιοι ἔσονται· ἐπειδὴ - ὁ στερεὸς ποὺς χωρεῖ μοδίους γ΄, ἕκαστος μόδιος ἀπὸ ξεστῶν -μϚ΄, ἕκαστος ξέστης οὐγγιῶν κ΄.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν ιη΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ -σίτου ἤτοι κριθῶν, καθὼς προγέγραπται, ἐπὶ τὰ β΄ Ϲ Ϛ”, -καὶ τοσοῦτοι μόδιοι ἔσονται.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κ΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ -ποδισμοῦ ἐπὶ τὰ β΄ γ” ιε”, καὶ τοσοῦτοι ἔσονται μόδιοι.

-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κε΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ -ποδισμοῦ ἐπὶ τὰ α΄ Ϲ γ” ιε” ν”, καὶ τοσοῦτοι ἔσονται -μόδιοι.

-
- -
-

Ἐὰν δὲ ᾖ ὁ μόδιος ξεστῶν κη΄, ποίει τὸ στερεὸν τοῦ -ποδισμοῦ τῆς ἀποθέσεως τοῦ σίτου ἤτοι κριθῶν διὰ τῶν -1. ξ G item infra) 2. Ϛ΄) an δ΄? 7. κη΄] λ G 11. Ἐὰν] εἰ G -15. ὅτε εὕρεις G ἐμβαδὸν G 19, ἤτε κριθ G τοσούτων -μοδίων G 22. ποιεῖ G 23. ἤτε κριθ G 24. τοσούτων μο G -26. τοσούτων ἔσονται μο G 28. ιε” om. G τοσοῦτ ἔσονται μο΄ G (item -p. 234, 1) 31. κριθ G (item p. 234,2) διὰ] ∠ cum nota compendii, tum α G - - -α΄ Ϲ ζ″ ιδ″, καὶ τοσοῦτοι ἔσονται μόδιοι. δεῖ δὲ εἰδέναι -ἐν τῇ ἀποθέσει τοῦ σίτου ἤτοι κριθῶν, ὅ τι ἂν πρόσφατον -ἀποτεθῇ, ψυχόμενον.

-

Ὁ στερεὸς ποὺς ἀποποιεῖ μέ ξ ν ε οὕτως ὄντος -σίτου ἐξ ἀποθέσεως. ὁ στερεὸς ποὺς ἔχει ξέστας νε΄, ἕκαστος -ξέστης οὐγγίας κ΄. εἰ δὲ πρόσφατον ἐτέθη, ἔχει ὁ στερεὸς -ποὺς

-3. ψυχόμενος G 7. post στερεὸς ποὺς desinit G; sequuntur folia -nonnulla vacua, nisi quod in primo verba ρεὸς ποὺς ἔχει ξε΄ νε usque ad finem -repetita sunt. -
- -
- - - From 690e5ddaa43c329640220e4b266b2a0ec691447a Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: lcerrato Date: Mon, 23 Dec 2024 14:45:31 -0500 Subject: [PATCH 09/16] (pr2074) edits to file to ensure passing #2074 --- data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml | 11 +- ...e 1).xml => tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml} | 187 ++++++++---------- 2 files changed, 88 insertions(+), 110 deletions(-) rename data/tlg4090/tlg002/{tlg4090.tlg002.1st1K-grc1 (volume 1).xml => tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml} (98%) diff --git a/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml index 66e16bd51..c3c69212a 100644 --- a/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml +++ b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml @@ -1,11 +1,8 @@ - Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1 - Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium - Cyril, Saint Patriarch of Alexandria, Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1, Pusey, - Harvard College Library, 2017 + Cyril, Saint Patriarch of Alexandria, Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1, Pusey, Harvard College Library, 2017 diff --git a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1 (volume 1).xml b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml similarity index 98% rename from data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1 (volume 1).xml rename to data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml index 9219c5251..7a35fc7e3 100644 --- a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1 (volume 1).xml +++ b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml @@ -1,12 +1,14 @@ - + - Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1 - Cyril, Saint Patriarch of Alexandria + εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιον (Vol. 1) + Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium (Vol. 1) + Cyril of Alexandria Philip Edward Pusey + University of Leipzig European Social Fund Saxony @@ -15,38 +17,41 @@ Gregory Crane - Editor-in-Chief, Perseus Digital Library + Perseus Digital Library + Editor-in-Chief Matt Munson - Project Manager (University of Leipzig), 2016 - - present + University of Leipzig + Project Manager Annette Gessner - Project Assistant (University of Leipzig) 2015 - - present + University of Leipzig + Project Assistant Thibault Clérice - Lead Developer (University of Leipzig) 2015 - 2017 + University of Leipzig + Lead Developer Bruce Robertson - Technical Advisor (Mount Allison University) + University of Leipzig + Technical Advisor University of Leipzig - tlg4090.tlg002(volume 1).1st1K-grc.xml + tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml -

Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International - License

+

Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License

 2017 Harvard College Library United States + @@ -63,9 +68,9 @@ Oxford, England 1872 - 1 of 3 + 1 - HathiTrust + HathiTrust @@ -74,9 +79,12 @@

Text encoded in accordance with the latest EpiDoc standards

- + replacementPattern="#xpath(/tei:TEI/tei:text/tei:body/tei:div/tei:div[@n='$1']/tei:div[@n='$2'])"> +

This pointer pattern extracts book and chapter.

+ + +

This pointer pattern extracts book.

+ @@ -86,17 +94,13 @@ - + Minor cleanup of legacy file that was left unfinished -
- - - -
-
+ + -
-
-ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ -ΚΥΡΙΛΛΟΥ -ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, -ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΗΤΟΙ ΥΠΟΜΝΗΜΑ -

p. vii. lin. 7 a fine pro b=Catenae etc. corrigas

-

b = Cat. in Evangelia in Bibl Mosquensi 41, olim 42, sec. eirc. x exarata, rarius citata, ex codem fonte ac Cord. hausta.

-

c=Catenae Corderianae fragementum etc.

-

“ἐστι καταβαῖνον ἄπο του Παιρσς των -μὲν γὰρ σφαλερόν τε καὶ οὐκ ἀζήμιον τοῖς πολλοῖς, ὁ περὶ - τῆς ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας καὶ τῶν κατ’ αὐτὴν μυστηρίων b -ὁρᾶται λόγος· χρῆμα δέ τι κινδύνων ἀπηλλαγμένον ἡ ἐπὶ -τούτοις σιγή. ἀλλ’ ἐξίστησι μὲν ἡμᾶς ταύτης, καίτοι λίαν -ὅτι προσήκοι σιωπᾶν οἷο μένους, ὁ ἐπὶ πάντων Θεός “Λάλει,

Acta SS. -App. -xviii. 9. -Lib. 1. Codices B.D.E. Praefatio deest in Ε. tit. incip. τοῦ ἁγιωτάτου Κυρίλλου -ἀρχιεπισκόπου D. 9. οἶμαι δὲ inverso ordine Β. 12. δὲ om. Β. -13. ἀπὸ Β. παρὰ Ed. 14. σφαλερὸν γὰρ inverso ordine Β. 15. ὁρᾶται -μυστηρίων inverso ordine Β. 17. ἡμᾶς ταύτης hoc ordine Β. 18. ὅτι -προσήκοι σιωπᾶν Β. ἢ προσήκοι προσήκει Ed.] τιμᾶν D. Edd. -
+
+ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΗΤΟΙ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ. +
+
+ PRAEFATIO. -
- -ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ -ΚΥΡΙΛΛΟΥ -ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, -ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΗΤΟΙ ΥΠΟΜΝΗΜΑ - ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ. -PRAEFATIO.

“ΚΥΡΙΟΣ δώσει ῥῆμα τοῖς εὐαγγελιζομένοις δυνάμει a Ps. lxvii. 12. “πολλῇ,’’ καλῶς γε σφόδρα ποιῶν ὁ μελῳδὸς ἀναφθέγγεται· χρῆναι δὲ οἶμαι πρὸς τοῦτο βαδίζειν, οὐ τοὺς τυχόντας @@ -444,7 +422,7 @@ ex Β. 9. τούτοις τι προσειπεῖν Β. τι πρὸς τού οτι προσήκοι τὰς του συναγορεύειν ὁρμὰς οὐκ επ ἀνατροπῇ μᾶλλον ποιεῖσθαι τῶν θείων λογίων, ἀλλ’ εἰς ἀναίρεσιν τῶν οὐκ ὀρθῶς λεγομένων παρὰ τῶν δι’ ἐναντίας· b - “ Μῆ γὰρ, φησὶν, ἄνθρωπος τὸ ξύλον τὸ ἐν τῷ ἀγρῷ Deut. xx. 19. + “Μῆ γὰρ, φησὶν, ἄνθρωπος τὸ ξύλον τὸ ἐν τῷ ἀγρῷ Deut. xx. 19. “ εἰσελθεῖν ἀπὸ προσώπου σου εἰς τὸν χάρακα ” ἆρα γὰρ, φησὶν, οἰήσῃ ποτὲ, καθάπερ τινὰ τῶν αἱρεσιαρχῶν, αὐτόμολόν σοι πρὸς μάχην ἐξαναστήσεσθαι τὸ ἐκ τῶν συγγραμμάτων @@ -529,9 +507,9 @@ Neutrum habet Migne. 15. δεῖ Β. 18. τοῦτο Β. τὸ Ed. 22. εὐτε + οὐκ Ed. invito Β. οὖν correxit Migne. 12. ἀσθένεια διανοίας inverso ordine Β. 14. ἐστὶν pro ἐνῆν Migne. ἀντετάξομεν D. 18. πᾶς pro πὼς Β. -

- -
+
+
+
ΕΦΑΛΑΙΑ 6 A. ΕΝ ΤΩ ΠΡΩΤΩ ΒΙΒΛΙΩ. @@ -579,7 +557,7 @@ ex Β. 14. δὲ] + τὸ invitis B.D.E. 16. τοῦ assumptum ex B. assumptum ex Β.
-
+
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ a 7 Α. ΚΥΡΙΛΛΟΥ @@ -730,7 +708,7 @@ ordine Β. 14. ἀνάπτουσαν Β. 16. ἐπὶ τοῦ ὕδατος ass 6. τὰ — νομικῆς τε] τε — νομικῆς (τα in τε mutato, τε hic omisso) Β. 7. Addit γεννήσεως Migne.
-
+
c ΕΦΑΛΗ Α. Κεφ. α΄.

Εν ἀρχῇ ἦν ἑΛόγος.

@@ -957,7 +935,7 @@ pergit ἵν’ οὖν μὴ εἴη ἀνάγκη. 6. τε] τι Ε. ἐπα Euth. Ed, Χριστοῦ Β.
-
+
ΚΕΦΑΛΗ Β.

ὅτι καὶ Θεὸς καὶ ὁμοούσιος τῷ Πατρὶ ὑπάρχων ὁ Υἱὸς ἐν ἰδίᾳ @@ -1214,7 +1192,7 @@ Statim τὸν assumptum ex Β. Ε. Euth, 20. ἐξετάζωμεν Ε. ἐξε καὶ B.D.E. ὡς Ed.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Γ.

ὅτι καὶ Θεὸς κατὰ φύσιν, καἰ κατ’ οὐδένα τρόπον ἢ ἐλάττων ἢ @@ -1712,7 +1690,7 @@ assumptum ex Euth. 14. γάρ πὼς hoc ordine B. Euth. 15. καὶ inverso ordine Euth. 23. ὅλως Euth. 24. καὶ om. B. habet Euth.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Δ.

Πρὸς τοὺς τολμῶντας λέγειν, ὅτι ἕτερός ἐστιν ὁ ἐνδιάθετός τε καὶ @@ -2406,7 +2384,7 @@ ex Β. 15. ἐπὶ τούτῳ assumptum ex Β. 22. ἐπιστρέψουσι ἐπιζητήσωμεν Ε. 17. γνώσεται, ἀλλ’ Β. γνώσεως ἀλλὰ Ed.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Ε.

Ὅτι κατὰ φύσιν δημιουργὸς ὁ Υἱὸς μετὰ Πατρὸς, ὡς ἐκ τῆς οὐσίας @@ -2697,7 +2675,7 @@ ad Theod. Siigd. lib. i. Const. Melit. Or. ii. 29. δηλοῦσθαι Β. invit 4. ὀξυτάτου Β. 5. τὸν om. Ε.

-
+
ΕΦΑΛΗ ς.

ὅτι ζωὴ κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Υἱὸς, καὶ διὰ τοῦτο οὐ γενητὸς, ἀλλ’ @@ -2909,7 +2887,7 @@ ordine Β. 18. ἕτερον pro ἐτῶν Β. 19. ἀνελκύσῃ D. 24. Β. Χριστοῦ Ed.

-
+
ΕΦΑΑΗ Ζ.

ὅτι φῶς κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ Υἱὸς, καὶ διὰ τοῦτο οὐ γενητὸς, ἀλλ’ ἐκ @@ -3470,7 +3448,7 @@ om. Β. 12. καιόμενος et φαίνων inter se transp. Ε. 13. ἀγ Β. ἐκεῖνο Ed.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Η. e

Ὅτι μόνος ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ φῶς ἐστιν ἀληθινὸν, ἡ δὲ κτίσις οὐκέτι, @@ -3871,7 +3849,7 @@ ex Β. φησὶν om. Β. 3. αὐτοῦ assumptum ex Β. 7. τούτῳ συγγενές Ε. babet D.

-
+
ΕΦΑΛΗ Θ.

Ὅτι οὐ προυπάρχει τοῦ σώματος ἡ τοῦ ἀνθρώπου ψυχὴ, οὐδὲ ἐκ @@ -5541,7 +5519,7 @@ Lacuna in Ε. 1 8. ὀπίσω—ἑαυτὸν] ὀπίσω μᾶλλον π αὐτὸν Β. 22. λέγων om. Β.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Ι.

Ότι μόνος κατὰ φύσιν Υἱὸς ἐκ Πατρὸς ὁ Μονογενὴς, ὡς ἐξ @@ -5946,9 +5924,10 @@ Ed. 4. δὲ prius Β. γὰρ Ed. 6. ταῦτα δέ φησιν ἐν Βηθ D rubrice. Ε. Ταῦτα ἐν Βηθαωίᾳ ἐγένετο πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ὅπου ἦν Ἰωάννης βαπτίζων, tanquam SS. Scripturae versum D mg. e quo, vel apographo quodam ut videtur, Ed. 11, 12. Sic B.D. -

+
-
+
+
ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΝ ΤΩ ΔΕΥΤΕΡΩ ΒΙΒΛΙΩ. @@ -6000,7 +5979,7 @@ ex Β. 7—11. Ἵνα"—ῥητοῦ assumpta ex Β. 9. θ.] Numerum hunc supplevi. οὐδὲν sic edidi. οὐδένα B.
-
+
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΚΥΡΙΛΛΟΥ @@ -6138,7 +6117,7 @@ ex B. deest in Cord. Cord.
-
+
ΚΕΦΑΛΗ Α.

ὅτι οὐ κατὰ μετοχὴν οὐδὲ ὡς ἐπακτὸν ἐν τῷ Υϊῷ τὸ Ἅγιον Πνεῦμά @@ -8418,7 +8397,7 @@ et κοιτάζεις inter se transponit Ed. (106) invito B. [ποιμένε 5. τὸ μεῖσον Β. 6. λέγοιτο Β.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Β.

ὅτι οὐκ ἐν τοῖς γενητοῖς ἐστιν ὁ Υἱὸς, ἀλλ’ ἐπάνω πάντων, ὡς @@ -8687,7 +8666,7 @@ ex B.D. 9. πάντα] + τὰ Β. 13. Χριστῷ Β. 9. ἄλλων πάντων Β. ἀπάντων Ed.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Γ.

Ὅτι Θεὸς καὶ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν ὁ χριστός. @@ -8889,7 +8868,7 @@ om. B. 11. λαχόντας] λαβόντας B. 16. ἐπειδήπερ] ε 25. ἀφεῖλεν Β. ἀφελεῖν Ed. 27. προβάλλεσθαι Β. 29. ἐπ’ om. Β.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Δ. b @@ -9653,7 +9632,7 @@ secutus, quvim in capitutn tabula, caput illud versui sequenti tribuit et B.
-
+
ΚΕΦΑΛΗ Ε. b @@ -11119,7 +11098,7 @@ B.D. λέγει Ed. 9. τοίνυν τοιγαροῦν Β. 10. οὐκ ἐπιγινώσκοντες] οὐκέτι γινώσκοντες Β.
-
+
ΚΕΦΑΛΗ ς.

Οτι οὐκ ἐλάττων κατὰ δύναμιν ἢ κατ’ ἐνέργειαν τὴν ἐπί τισιν ὁ @@ -11622,7 +11601,7 @@ alt. assumptum ex B. Deest in Catenis. 19. Assumpta πόλιν alt. ex B., (sic) Β. 22. τὰ πάντα δι’ Υἱοῦ hoc ordine a.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Ζ.

Οτι τῶν θεοπρεπῶν ἀξιωμάτων ἤτοι πλεονεκτημάτων οὐδὲν ὡς ἐκ @@ -11725,7 +11704,7 @@ Cord. τι] μηδὲν τι a. 12. πῶς—νοητέον om. Β. 15. κρί assumptum ex Β.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Η.

Ὅτι Θεὸς καὶ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, καὶ εἰκὼν @@ -12279,7 +12258,7 @@ B.D. et ita conjecit Aub. πάντας Ed. 15. διὰ τοῦτο Β. 16. ἢ Ed. 7. τοῦ μὴ παθσῖν Cord. 10. τῇ περὶ om. B.

-
+
237 A. a ΚΕΦΑΛΗ Θ.

Ὅτι κατ᾿ οὐδὲν ἐλάττων τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, ἀλλ᾿ ἰσοσθενὴς @@ -12728,9 +12707,9 @@ assumptum ex Β. 28. πείθομαι] ποιήσομαι Β. κατανεύ correxi ex Β. J. τὸ om. Β. 8, 9. Sic Β. Κυρίλλου ἀρχιεπισκόπου ἀλεξανδρείας, τοῦ σοφωτάτου καὶ ἁγιωτάτου καἰ θεωρητικωτάτου εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιον β΄ βιβλίον D. -

- -
+
+
+
ΕΦΑΛΑIΑ d

ΕΝ ΤΩι ΤΡΙΤΩι ΒΙΒΛΙΩι ΠΛΑΤΥΤΕΡΟΝ ΕΙΡΗΜΕΝΑ.

@@ -12769,7 +12748,7 @@ ex Β. δύο Β. δώδεκα Ed. 19. ἣν ἣν—ἑξῆς] τοῦτον τοῦ οὐρανοῦ om. Β.
-
+
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ a 247 Α. ΚΥΡΙΛΛΟΥ @@ -13103,7 +13082,7 @@ assumptum ex Β. 3. δι’ ἡμᾶς] + ὡς Β. 5. βασιλεὺς ὢν Β. βασιλεύων Ed. 9 ὅτι Β.
-
+
ΚΕΦΑΑΗ Β. a 254 Α.

Ὅτι εἰκών ἐστι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, ἐν ᾧ καὶ πρὸς Ἰουδαίους @@ -13654,7 +13633,7 @@ om. Β. 22. πόρ’ αὐτῷ D. περὶ αὐτῶν D mg. et V. 1. in Ed 4. προανατυποῦντος Β. προαναμέλποντες Ed.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Γ. a 265 A.

ὅτι τοῦ Σωτῆρος τὴν ἄφιξιν ἐσήμαινεν ὁ Μωυσῆς.

@@ -13842,7 +13821,7 @@ ig. τε assumptum ex B.D. 23. τὸ σχῆμα τόδε] τόδε τὸ σ τὸ assumptum ex B.D.
-
+
ΕΦΑΑΗ Δ.

Οτι πολλάκις αἱ χριστοῦ μεταβάσεις ἀπὸ τῆς ‘Iερουσαλὴμ τὸ μετατεθήσεσθαι @@ -15419,7 +15398,7 @@ D. ἐφεδρῶνα Ed. 11. χριστὸς] σωτὴρ Β. 14. τῆς με οἰκονομίας Β.

-
+
a 300 A. ΚΕΦΑΛΗ Ε. @@ -15957,8 +15936,10 @@ alt. et σὺ assumpta ex B. 13. καθώς ἐστι Β. κατὰ τὸ Ed. 1 et ἡμῶν om. Β. 8. τι B.D. τις Ed. 10. καὶ assumptum ex Β. αὐτὸν Β. τὸν Ἰησοῦν Ed. 11. πεποίηκε] + ὁ Ed. invito Β. 12. τοῖς om. Β. 15. φαίνονται Β. 16. τοῦτο Β. τοῦ Ed. 26. ὅτι pro ἐστι Β. 28. ἐθέλειν -assumptum ex Β. +assumptum ex Β.
+
+ΚΕΦΑΛΗ Ε.

Περὶ τοῦ μάννα, ὅτι τύπος ἦν τῆς χριστοῦ παρουσίας καὶ τῶν δι e αὐτοῦ χαρισμάτων πνευματικῶν.

@@ -16885,9 +16866,9 @@ B.D. ἔσται Ed. ἀπεβλήθη καὶ ἐξερρίφη Β. 15. ἀπ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ, ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΡΙΤΟΝ.

1. τὸ prius Β. τὸν Ed. 5. παραδεξόμεθα D. 8. μεταποιεῖσθαι Β. μεταποιῆσαι Ed. 13, 14 Sic D. -
- -
+
+
+
a 329 A. ΚΕΦΑΛΑΙΑ @@ -16930,7 +16911,7 @@ Ed. 13, 14 Sic D. Migne.
-
+
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΚΥΡΙΛΛΟΥ @@ -17947,7 +17928,7 @@ inverso ordine Β. 24. εἰ] ἐπὶ Β. 27, 28. τὸν Πατέρα διὰ 3. τοὺς] + εἰς Β.
-
+
KΕΦΑΛΗ Β.

Οτι ζωοποιὸν τὸ ἅγιον σῶμα χριστοῦ, ἐν οἷς ὡς περὶ ἄρτου φησὶ @@ -18763,7 +18744,7 @@ ordine Β. 19. οὖν om. Β. 20. ὀλιγοστὴ Β. ὀλιγίστη Ed. Ed.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Γ.

Ὅτι οὐ ζωῆς τῆς παρ’ ἑτέρου μέτοχός ἐστιν ὁ Υἱὸς, μᾶλλον δὲ κατὰ @@ -19655,7 +19636,7 @@ Ed. 14. κατηγορεῖσθαι Β. 16. οὗτος ἡμὶν inverso ordin 16. ἀκηράτου Β. Cord. ἀκατηγορήτου Ed.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Δ.

Ὅτι τύπος ἦν τοῦ χριστοῦ προηγουμένη τοῦ λαοῦ κατὰ τὴν ἔρημον @@ -20276,7 +20257,7 @@ D. ἀοδιορίστως (sic) i. e. ἀορίστως inceptum in ἀδιο Ed. 16. καλεῖ Β. 18. τούτω Β.

-
+
ΚΕΦΑΛΗ Ε.

Περὶ τῆς ἑορτῆς τῆς σκηνοπηγίας, ὅτι τῆς ὀφειλομένης τοῖς ἁγίοις @@ -21056,8 +21037,8 @@ inverso ordine Β. 21. ἕλ’ ἔτι] ἐν ἑνὶ τόπῳ Β. 23. εὖ 13. πρὸς αὐτῆς] πρὸ ἑαυτῆς Β. νοοῖτο Β. νοῆται Ed. ἐν αὐτῇ B. 17. οἱ om. Β. οἶδεν γράμματα inverso ordine Β. 22. ὅτῳ] οὕτως Β. 23. γάρ om. Β. 24. σοφὸς] σοφῶς Β. 20. λόγοις] ἀλόγοις Β. 27. τῇ -om. Β. -

+om. Β. +
From 9c49bbb8fb8955575836db41cbc53fe529879561 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: lcerrato Date: Mon, 23 Dec 2024 20:17:55 -0500 Subject: [PATCH 10/16] (pr2074) edits to file to ensure passing: fixed irregularities #2074 --- data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml | 2 +- 1 file changed, 1 insertion(+), 1 deletion(-) diff --git a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml index 7a35fc7e3..556121a69 100644 --- a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml +++ b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml @@ -266,7 +266,7 @@ Heyse.

,, 707, lin. 6, pro ἠρεμεῖν corrige οὐκ ἠρεμεῖν.

--> -
+
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΗΤΟΙ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ.
From 77b2ca834234bc8a8b0cae67ce9abc930ae48cdb Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Lisa Cerrato Date: Thu, 2 Jan 2025 23:30:45 -0500 Subject: [PATCH 11/16] Update __cts__.xml --- data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml | 7 +++---- 1 file changed, 3 insertions(+), 4 deletions(-) diff --git a/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml index c3c69212a..78a1c5fb0 100644 --- a/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml +++ b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml @@ -1,8 +1,7 @@ - Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1 + Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium - Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium - Cyril, Saint Patriarch of Alexandria, Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1, Pusey, Harvard College Library, 2017 - + εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιον (Vol. 1) + Cyril of Alexandria.Sancti Patris Nostri Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis Evangelium, Vol. 1. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1872. From a22ba0e41cd27ba869e9f7b36befb04d420aa86c Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: lcerrato Date: Thu, 2 Jan 2025 23:35:24 -0500 Subject: [PATCH 12/16] (pr2074) updates to header --- data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml | 4 ++-- 1 file changed, 2 insertions(+), 2 deletions(-) diff --git a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml index 556121a69..e042c2d2f 100644 --- a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml +++ b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml @@ -56,7 +56,7 @@ - Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium + Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium Philip Edward Pusey @@ -64,7 +64,7 @@ Cyril, Saint Patriarch of Alexandria - Clarendon + Clarendon Press Oxford, England 1872 From d8a35d740e756bae89587fcaaf434111c587493a Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Lisa Cerrato Date: Fri, 3 Jan 2025 00:08:24 -0500 Subject: [PATCH 13/16] Update __cts__.xml --- data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml | 3 ++- 1 file changed, 2 insertions(+), 1 deletion(-) diff --git a/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml index 78a1c5fb0..ca371339d 100644 --- a/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml +++ b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml @@ -3,5 +3,6 @@ εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιον (Vol. 1) - Cyril of Alexandria.Sancti Patris Nostri Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis Evangelium, Vol. 1. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1872. + Cyril of Alexandria.Sancti Patris Nostri Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis Evangelium, Vol. 1. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1872. + From 647bb414c513dbf9884e7caf83aaf35578b2d0f6 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Lisa Cerrato Date: Fri, 3 Jan 2025 12:33:03 -0500 Subject: [PATCH 14/16] Update __cts__.xml --- data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml | 4 ++-- 1 file changed, 2 insertions(+), 2 deletions(-) diff --git a/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml index ca371339d..afdd588dd 100644 --- a/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml +++ b/data/tlg4090/tlg002/__cts__.xml @@ -2,7 +2,7 @@ Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium - εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιον (Vol. 1) - Cyril of Alexandria.Sancti Patris Nostri Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis Evangelium, Vol. 1. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1872. + εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιον (through Book 4.4) + Cyril of Alexandria. Sancti Patris Nostri Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis Evangelium, Vol. 1. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1872. From 8608d9bc7dc8002e7ec4b08cf491f94449b13136 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: lcerrato Date: Fri, 3 Jan 2025 12:42:56 -0500 Subject: [PATCH 15/16] (pr2074) updates to file to explain cut off at end --- data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml | 3 ++- 1 file changed, 2 insertions(+), 1 deletion(-) diff --git a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml index e042c2d2f..7cec43f58 100644 --- a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml +++ b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml @@ -21037,7 +21037,8 @@ inverso ordine Β. 21. ἕλ’ ἔτι] ἐν ἑνὶ τόπῳ Β. 23. εὖ 13. πρὸς αὐτῆς] πρὸ ἑαυτῆς Β. νοοῖτο Β. νοῆται Ed. ἐν αὐτῇ B. 17. οἱ om. Β. οἶδεν γράμματα inverso ordine Β. 22. ὅτῳ] οὕτως Β. 23. γάρ om. Β. 24. σοφὸς] σοφῶς Β. 20. λόγοις] ἀλόγοις Β. 27. τῇ -om. Β. +om. Β. + Remainder of work not entered.
From 46b398cc9e62dcc75244dbb38b6174b74311afeb Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: lcerrato Date: Fri, 3 Jan 2025 13:05:25 -0500 Subject: [PATCH 16/16] (pr2074) change to title to reflect incomplete text --- data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml | 2 +- 1 file changed, 1 insertion(+), 1 deletion(-) diff --git a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml index 7cec43f58..98e44ca27 100644 --- a/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml +++ b/data/tlg4090/tlg002/tlg4090.tlg002.1st1K-grc1.xml @@ -4,7 +4,7 @@ - εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιον (Vol. 1) + εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιον (through Book 4.4) Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium (Vol. 1) Cyril of Alexandria Philip Edward Pusey